(«ΕΣΤΙΑ» Γραπτό κήρυγμα του ιεροκήρυκα της Κατοχῆς π. Αυγουστίνου Καντιώτου,
Μητροπολίτου Φλωρίνης στην Κοζάνη, τον Φεβρουάριο του 1945, αριθμ. φυλ. 8)

ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΥΝΘΗΜΑ

ΧΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ

«Ω Χριστέ μας ω γλυκύτατε Σωτήρ, Συ είσαι ο μόνος οδηγός μας εις τον σάλον της ζωής»

Χριστοκρατία! Εις το άκουσμα του συνθήματος αυτού μερικοί ανησυχούν, ταράσσονται, αγανακτούν, αφρίζουν από το άγριον μίσος, συκοφαντούν, διαστρεβλώνουν την αλήθειαν, απειλούν. Διότι παρεξήγησαν τας προθέσεις μας. Δεν ανεβάθυναν εις το πνεύμα του συνθήματος, δεν ηθέλησαν να ερωτήσουν και να μάθουν τι εστί Χριστοκρατία, και δι’ αυτό εφοβήθησαν ότι η Εκκλησία δια των ιεροκηρύκων της ετοιμάζεται να ιδρύσει νέο κόμμα και να κατέλθει εις τον στίβον των πολιτικών αγώνων.
Είναι αληθές, ότι εις άλλα έθνη, όπως εις την Ιταλίαν, Γαλλίαν, Βέλγιον, Σουηδίαν, Φιλανδίαν, η εις τα έθνη αυτά δρώσα «εκκλησία» εδημιούργησεν αξιοθαύμαστον κοινωνικήν δράσιν. Συνεκέντρωσε γύρω της πλήθος ιδεολόγων χριστιανών μαχητών, που θέλουν να μεταρρυθμίσουν την κοινωνίαν με βάσιν το Ευαγγέλιον, από δε την κοινωνικήν αυτήν κίνησιν εξεπήδησαν κόμματα, όπως οι χριστιανοί σοσιαλισταί, οι χριστιανοί δημοκράται, οι χριστιανοί εργάται κ.λ.π., οι οποίοι σήμερον έχουν και αντιπροσώπους εις τας κυβερνήσεις των χωρών. Και έτσι από τα στόματα βουλευτών και υπουργών όχι μόνον ακούεται μεγαλοφώνως η χριστιανική ιδεολογία, αλλά και υποστηρίζεται, εις τρόπον ώστε πλείστοι νόμοι των χωρών τούτων να αποπνέουν το άρωμα της ηθικής του Ευαγγελίου.
Ταύτα εις άλλας χώρας. Θα ηδύνατο δε και εις την πατρίδα μας να δημιουργηθεί παρόμοια κίνησις, εις την οποίαν όχι μόνον δικαίωμα, αλλά και καθήκον θα είχον να πρωτοστατήσουν Χριστιανοί πολίται εξ όλων των επαγγελμάτων, που ποθούν να ιδούν ροδίζουσαν την αυγήν ενός Χριστιανικού πολιτισμού. Αλλά και εις την περίπτωσιν αυτήν η Διοικούσα Εκκλησία της Ελλάδος δέον ν’ αποφύγη πάσαν ανάμειξιν εις την πολιτικήν ζωήν της χώρας δια τρεις λόγους: Πρώτον, διότι κατά το μέχρι σήμερον ισχύον Σύνταγμα της πατρίδος μας απαγορεύεται εις τους κληρικούς το «εκλέγειν και εκλέγεσθαι». Δεύτερον, διότι ο τρόπος καθ’ ον διεξάγονται εν Ελλάδι οι πολιτικοί αγώνες θα καταρρίψει το κύρος των κληρικών και θα παρουσιάσει την Εκκλησίαν ως λαμβάνουσαν μεροληπτικήν στάσιν απένατι ορισμένου κόμματος. Τρίτον, η ψυχή του έθνους συνήθισε να βλέπη τον κληρικόν ιστάμενον έξω από κάθε είδους κομματικήν εκδήλωσιν και μόνον κάτω από Πανελλήνια και Χριστιανικά συνθήματα εργαζόμενον.
Κατά τους επικειμένους, λοιπόν, πολιτικούς αγώνας της χώρας μας ημείς οι κληρικοί θα παραμείνωμεν μακράν, μη ανήκοντες δε εις κανένα κόμμα και μη συνταυτίζοντες την τύχην της Εκκλησίας με οποιονδήποτε πολιτικόν αρχηγόν, αλλά και σκοπιάς χριστιανικής επισκοπούντες και κρίνοτες τα εγκόσμια, θα έχωμεν το θάρρος να απευθυνώμεθα προς όλους και να λέγωμεν:
«Δημοκράται, Βασιλόφρονες, Λαοκράται, Σοσιαλισταί, Κομουνισταί και ει τινες άλλοι. Ακούσατέ μας. Οι αγώνες σας οι πολιτικοί πρέπει να διεξάγωνται με ηθικάς βάσεις. Ψεύδη, συκοφαντίαι, απειλαί, τρομοκρατίαι, πολιτικαί δολοφονίαι είνε όπλα βδεληρά, τα οποία καταδικάζει η χριστιανική ηθική. Υπεράνω του κομματικού συμφέροντος ας ίσταται το συμφέρον της πατρίδος. Ας αποθάνει εις τα στήθη όλων το κομματικόν πάθος, η εκδίκησις κατά των αντιπάλων. Ας διεξάγωνται οι αγώνες με μόνον τα όπλα της ειρηνικής διαφωτίσεως. Ας παλαίουν όλαι αι ιδέαι εις τον πολιτικόν στίβον, και όποια είνε ισχυροτέρα θα νικήσει, έστω και εάν όλη η ωμή βία είνε κατ’ αυτής. Ας έχουν όλοι οι πολιτικοί άνδρες της χώρας ως πρότυπον του πολιτεύεσθαι τον Περικλή της αρχαιότητος, τον δημιουργόν του αθανάτου ελληνικού πολιτισμού, όστις αναλαμβάνων την χλαμύδα έλεγε καθ’ εκάστην προς τον εαυτόν του «Πρόσεχε, Περίκλεις! Ελευθέρων μέλεις άρχειν και Ελλήνων και Αθηναίων». Τοιαύτας δε πολιτικάς αρχάς έχων, ουδέποτε εγκλημάτισε κατά των πολιτικώς αντίθετα φρονούντων. Όταν δε μετά τινα πολιτικήν του ομιλίαν αντίθετός του τον ηκολούθησε μέχρι της οικίας του υβρίζων και απειλών αυτόν, ο Περικλής όχι μόνον δεν απήντησε δι’ ύβρεων και απειλών, αλλά επειδή ήτο νύκτα διέταξε έναν υπηρέτην του,  να ανάψει δάδα και να συνοδεύσει εκείνον εις την οικίαν του.
Εις αυτό το ύψος της πολιτικής αρετής πρέπει να εξυψωθούν οι εν Ελλάδι πολιτικοί αγώνες. Άλλως, εάν εξακολουθήσητε να κρατήτε την πολιτικήν μακράν της ηθικής και να εφαρμόζετε την μακιαβέλειον ηθικήν και να υιοθετήτε το αντιχριστιανικόν δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», τότε η Ελλάς από τοιαύτα κόμματα έχη να περιμένη μόνον συντρίμματα, αι δε εκάστοτε εμφανίσεις της κρατική εξουσίας θα έχουν μεν ωραία ονόματα, αλλά κατά βάθος θα είνε φαυλοκρατία. Πρέπει να γίνωμεν άνθρωποι, δια να καλλιτερεύσωμεν την ζωήν. Πρέπει να εξυγιάνωμεν την ρίζαν, την ψυχήν, να ελευθερώσωμεν αυτή από τα πάθη, τα οποία αποτελούν την δηλητηριώδη πηγήν της ποικίλης κοινωνικής αθλιότητος. Μόνο, εάν γίνουμε άνθρωποι, μόνον εάν διοικήσουν όχι κίβδηλοι αλλά πραγματικοί χριστιανοί, τότε, όχι απλώς κόμμα, αλλά τελεία θα τεθεί εις τα δεινά της κοινωνίας». Τότε θα έχωμεν την ιδεώδη πολιτεία του Πλάτωνος, την βασιλείαν του Χριστού επί της γης, την Χριστοκρατίαν.
Αυτά είναι τα ιδεώδη της Εκκλησίας και προς αυτά θα καλεί τους πάντας. Ίσως πολλοί γελάσουν, ίσως ειρωνευθούν, ίσως μερικοί μισήσουν. Αλλ’ η Εκκλησία δεν θα παύσει να κηρύττει τας δυο θεμελιώδης κοινωνικάς αρχάς του Χριστοῦ· δικαιοσύνην και αγάπην. «Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω!».

ΤΙ ΘΕΛΕΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ

Σήμερον ολίγας λέξεις θα διαβάση το κοινόν,
να ιδή πως ωφελείται ο πιστεύων εις Χριστόν.

Όποιος θέλει για να γίνη αληθής Χριστιανός,
πρέπει πάντοτε να κάμη ό,τι θέλει ο Χριστός.

Θέλει όλοι αγαπημένοι να’μεθα σαν αδελφοί,
ν’ αγαπώμεν τον πλησίον με αγάπη αληθή.

Θέλει να μη πολεμούμε μεταξύ μας Χριστιανοί,
να μη νιώθουμε ως ζωήν μας του πλησίον την θανή.

Θέλει όλοι αδελφωμένοι στη σημαία Του να ζουν,
εάν τον Θεόν πατέρα θέλουνε για να ιδούν.

Θέλει οι πόλεμοι να παύσουν, κι όπλα και σιδηρικά
να γένουνε εργαλεία, προ παντώς γεωργικά.

Θέλει για να βασιλεύση επί της γης ειρήνη – αμήν -,
και να γίνη ο κόσμος όλος «μία ποίμνη εις Ποιμήν».

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, σύνθημά μας, ό,τι θέλει ο ΧΡΙΣΤΟΣ.
Έτσι θα ορθοποδήση κάθε τίμιος λαός.
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ είνε η ειρήνη κ’ η αγάπη δι’ ημάς.
Πόλεμος κι αχνίζον αίμα είνε πάντα ο σατανάς.

+ παπα – Παπασχάλης Πρωθιερεύς
(Ανεδιμοσιεύθη εις «Σπίθα» φ. 577/Σεπτέμβριος 2000, σελ.1)

«ΕΣΤΙΑ», φυλ. 8

(«ΜΙΑ ΖΩΝΤΑΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης στην Κοζάνη» Νο1,
μέρος β΄, σελ. 161-164, Κοζάνη 2003, Ανδρονίκης Π. Καπλάνογλου)