Kυριακή του Aσώτου (Λουκ. 15,11-32)

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ

«Δαπανήσαντος δὲ αὐτοῦ πάντα ἐγένετο λιμὸς ἰσχυρὸς κατὰ τὴν χώραν ἐκείνην, καὶ αὐτὸς ἤρξατο ὑστερεῖσθαι» (Λουκ. 15,14)

ΑΡΧΙΖΩ, ἀγαπητοί μου, μὲ ἕνα ἐρώτημα· Τί εἶνε ἁμαρτία; Ἐὰν μπορούσαμε νὰ τὸ νιώσουμε, θὰ χτυπούσαμε τὰ ἁμαρτωλά μας στήθη κι ἀπὸ τὰ βάθη μας θὰ ἔβγαινε ἡ φωνὴ τῶν μετανοούντων· «Ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου» (Λουκ. 15,18,21) καὶ «Ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λουκ. 18,13). Ἐὰν μπορούσαμε νὰ νιώσουμε τὴ φρίκη τῆς ἁμαρτίας, δὲν θὰ ἔπαυαν τὰ μάτια μας νὰ κλαῖνε, τὰ χέρια μας νὰ ἐλεοῦν, τὰ γόνατά μας νὰ κάνουν μετάνοιες· θὰ φεύγαμε στὶς σπηλιὲς καὶ στὰ βουνά, νὰ ζητήσουμε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
Τί εἶνε ἁμαρτία; Ποιός μπορεῖ νὰ τὸ ἐξηγήσῃ; Ἂν ἔβγαινε ἕνας ἁμαρτωλὸς ἀπὸ τὴν κόλασι, ἢ ἂν βρισκόταν ἕνας ἀπὸ ἐκείνους ποὺ μετανόησαν καὶ ἔκλαυσαν, θὰ μποροῦσε νὰ μᾶς περιγράψῃ τὴν φοβερὰ αὐτὴ κατάστασι, τὸ μυστήριο καὶ τὴν τύφλωσι τῆς ἁμαρτίας.
Τί εἶνε ἁμαρτία; Ἀπαντᾷ ὁ σατανᾶς· Εἶνε διασκέδασι, εὐχαρίστησι, ἡδονή, ἀπόλαυσι, γλύκυσμα, ποικιλία τῆς ζωῆς!… Τί εἶνε ἁμαρτία; Ἀπαντᾷ τὸ εὐαγγέλιο σήμερα· Εἶνε «κεράτιον» (Λουκ. 15,16), ξυλοκέρατο, γλύκυσμα ποὺ ἐπάνω του ὅμως ἔρριξε ὁ διάβολος στρυχνίνη. Ἡ ἁμαρτία, λέει ἡ πικρὰ πεῖρα, εἶνε φίδι φαρμακερὸ ποὺ δαγκώνει, βδέλλα ποὺ ῥουφᾷ τὸ αἷμα, Λερναία Ὕδρα, σεισμὸς ποὺ σείει συ᾿θέμελα τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξι … Ὅ,τι νὰ ποῦμε εἶνε κατώτερο τῆς πραγματικότητος.
Ἐν τούτοις ὁ σατανᾶς τὴ διαφημίζει. Διότι αὐτὸς τὴ γέννησε. Εἶνε ὁ παραγωγὸς ποὺ ἔχει συμφέρον νὰ τὴ ρεκλαμάρῃ. Τὴν ἀρωματίζει, τὴ χρωματίζει, τὴ στολίζει μὲ θέλγητρα μέσα σὲ κάνιστρο ἀνθέων. Ἔτσι ἐξαπατᾷ.
Ἐκπληρώνεται τώρα μιὰ προφητεία ποὺ ἔλεγε· Κάποτε ἡ ἁμαρτία δὲν θὰ προκαλῇ πλέον τὴ φρίκη. Οἱ ἄνθρωποι θὰ συνηθίσουν καὶ θὰ παίζουν μαζί της. Ὅπως μερικὰ παιδιὰ βρίσκουν μιὰ χειροβομβίδα καὶ παίζουν μ᾿ αὐτὴν μὴ ξέροντας τί ἔχει μέσα, ὥσπου ξαφνικὰ ἐκρήγνυται καὶ τὰ κάνει χίλια κομμάτια, ἔτσι κ᾿ ἐμεῖς παίζουμε καὶ πίνουμε τὴν ἁμαρτία σὰ᾿ νερό (πρβλ. Ἰὼβ 15,16).
Ἀλλ᾿ ἂν θέλουμε νὰ δοῦμε πόσο κοστίζει ὁποιαδήποτε ἁμαρτία, ἀπ᾿ τὸ μικρότερο ψέμα μέχρι τὴ μεγαλύτερη προδοσία τοῦ χριστιανισμοῦ, δὲν ἔχουμε παρὰ νὰ δοῦμε τὸν κρυστάλλινο καθρέφτη τῆς παραβολῆς τοῦ Ἀσώτου, ποὺ παρουσιάζεται σήμερα ἐνώπιόν μας.
Θέλω νὰ προσέξουμε τὶς συνέπειες, ποὺ ἔχει γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἡ ἁμαρτία.

* * *

1. Τὸ πρῶτο βῆμα, ἡ ἀρχὴ τῆς ἁμαρτίας, εἶνε ἡ ὑπερηφάνεια. Αὐτὸ βλέπουμε σήμερα στὴν παραβολή. Ὁ ἄσωτος δὲν μπορεῖ νὰ ζήσῃ στὸ πατρικὸ σπίτι· τοῦ φαίνεται στενόχωρο. Θέλει νὰ κάνῃ τὴ ζωή του μακριὰ ἀπὸ τὴν ἐπίβλεψι τοῦ οὐρανίου Πατρός. Νομίζει, ὅτι θὰ γίνῃ εὐτυχὴς χωρὶς Θεό· αὐτὴ εἶνε ἡ μεγάλη πλάνη. Στενοχωρεῖται ἀπὸ τοὺς πατρικοὺς περιορισμούς. Ἀλλὰ ποιός πατέρας δὲν περιορίζει τὸ παιδί του; Μόνο γονεῖς ἀδιάφοροι ἀφήνουν τὰ παιδιά τους ἀνεξέλεγκτα. Ποιά μάνα βλέπει τὸ παιδί της νὰ πλησιάζῃ στὸ μαγκάλι καὶ δὲ᾿ φωνάζει «Παιδί μου, μή»; Ἔτσι καὶ ὁ οὐράνιος Πατέρας. Γι᾿ αὐτὸ ἡ θρησκεία μας ἔχει τὰ «μή»· μὴ κλέψῃς, μὴ μοιχεύσῃς, μὴ ψευδομαρτυρήσῃς… Ἀλλ᾿ αὐτὰ τὰ «μὴ» εἶνε σωτήρια, ὅπως σωτήριο εἶνε τὸ κόκκινο σῆμα ποὺ προειδοποιεῖ· κίνδυνος – θάνατος.
Ἐν τούτοις αὐτὰ φαίνονται ἐνοχλητικὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος θέλει νὰ σπάσῃ τοὺς χαλινούς, νὰ γίνῃ ἀνεξέλεγκτος, ἐλεύθερος, ἀσύδοτος. Τί ἐπιτυγχάνει; ἀποξενώνεται ἀπὸ τὸ Θεό.
2. Ὑλικὴ χρεωκοπία. Ὁ νέος ἔφυγε σὲ χώρα μακρινή. Ἐκεῖ κατεσπατάλησε τὴν περιουσία του «ζῶν ἀσώτως» (Λουκ. 15,13). Κάτω ἀπὸ αὐτὲς τὶς δύο λέξεις μπορεῖ ὁ καθένας νὰ φαντασθῇ, ποιά ζωὴ ἔζησε ὁ ἄσωτος.
Ἀλλ᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ σὲ κάθε ἁμαρτωλό. Δὲν ὑπάρχει πιὸ δαπανηρὸ πρᾶγμα ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Ἂν ὁ διάβολος δημοσίευε τὸν ἀπολογισμὸ ἐξόδων τῆς ἁμαρτίας, θὰ βλέπαμε τί ποσὰ φεύγουν· ἀμέτρητα! Ἐλάχιστα εἶνε αὐτὰ ποὺ δίνει ὁ ἄνθρωπος στὸ Θεὸ ἢ στὸν πλησίον ἢ καὶ στὸν ἑαυτό του. Τὰ περισσότερα τὰ κατατρώγει ἡ ἁμαρτία. Αὐτὴ εἶνε ἡ μεγάλη φαγάνα τοῦ ἀτομικοῦ, τοῦ οἰκογενειακοῦ καὶ τοῦ ἐθνικοῦ προϋπολογισμοῦ. Ἰδού μερικὰ κονδύλια· πόσα ξοδεύονται γιὰ χαρτοπαίγνια, γιὰ ἀλκοόλ, γιὰ χοροὺς καὶ διασκεδάσεις καὶ αἰσχρὰ θεάματα, γιὰ τυχερὰ παιχνίδια, γιὰ ἱπποδρόμια, γιὰ τὴν πολυτέλεια; Καὶ αὐτὰ εἶνε τὰ μικρά. Τὸ μεγάλο κονδύλιο εἶνε γιὰ τοὺς πολέμους, μὲ ὅλα τὰ μέσα τῆς καταστροφῆς. Διότι καὶ ὁ πόλεμος ἐν ἐσχάτῃ ἀναλύσει εἶνε ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας. Ἀφαιρέστε ἀπὸ τὴν καρδιὰ τὰ πάθη, καὶ ἀμέσως χιλιάδες περιστέρια εἰρήνης θὰ φτερουγίσουν ἐπάνω στὴ γῆ. Γι᾿ αὐτὸ εἶπα, ὅτι ἠ ἁμαρτία εἶνε τὸ πιὸ δαπανηρὸ πρᾶγμα.
3. Πνευματικὴ στέρησι καὶ πεῖνα. Ἀλλ᾿ ἡ ἁμαρτία δὲν εἶνε μόνο ἀποξένωσι ἀπὸ τὸ Θεό, δὲν εἶνε μόνο ὑλικὴ χρεωκοπία. Εἶνε καὶ κάτι ἄλλο, ποὺ ζωγραφίζεται μὲ μιὰ πινελλιὰ στὴ σημερινὴ παραβολή. «Λιμῷ ἀπόλλυμαι», λέει ὁ ἄσωτος (Λουκ. 15,17). Ἀκοῦτε; Πεινάει! Δὲν ἐννοεῖ μόνο τὴν ὑλικὴ πεῖνα· ἐννοεῖ καὶ τὴν πνευματική. Διότι ὁ ἄνθρωπος, καὶ ὅταν ἔχῃ ὅλα τὰ ἀγαθά, νιώθει ἕνα κενὸ στὴν ψυχή. Κάποια ἀγωνία τὸν πνίγει. Δὲ᾿ χορταίνει ἡ ψυχὴ μόνο μὲ τὰ ὑλικά. Ζητεῖ κάτι ἀνώτερο. Γι᾿ αὐτὸ ὑποφέρει. Πεινάει καὶ διψάει.
Στὴν πεῖνα αὐτὴ τί ἔχει νὰ προσφέρῃ ἡ ἁμαρτία; Μόνο «κεράτια» (Λουκ. 15,16), τὰ χαρούπια. Ἀλλ᾿ αὐτά, ὅπως γνωρίζετε, εἶνε εὐτελὴς τροφή. Στὴν ἀρχὴ ἔχουν μιὰ γλυκύτητα, στὸ τέλος ὅμως εἶνε σὰ᾿ νὰ μασᾷς ἄχυρο. Αὐτὴ εἶνε ἡ ἡδονὴ τῆς ἁμαρτίας. Στὴν ἀρχὴ γλύκυσμα, ἀλλὰ στὸ τέλος φαρμάκι τοῦ διαβόλου.
4. Ἡ ἁμαρτία ὁδηγεῖ ἀπὸ γκρεμὸ σὲ γκρεμὸ κι ἀπὸ ἄβυσσο σὲ ἄβυσσο. «Ἄβυσσος ἄβυσσον ἐπικαλεῖται», ὅπως λέει τὸ Ψαλτήρι (Ψαλμ. 41, 8). Ὅπως μιὰ σφαῖρα ὅταν ἀρχίσῃ νὰ κατρακυλᾷ ἀπὸ τὴν κορυφὴ δὲν σταματᾷ ἕως ὅτου πέσῃ στὴ θάλασσα, ἔτσι εἶνε κι ὅταν ἀρχίσῃ ὁ κατήφορος τῆς ἁμαρτίας.
Καὶ τὸ τέλος; Θέλετε νὰ σᾶς δείξω τὸ τέλος; Γλέντα, ἄνθρωπε· διασκέδαζε, πιὲς ἀπ᾿ ὅλα τὰ ποτήρια. Τὸ τέλος τῆς ἁμαρτίας εἶνε ―ὦ Θεέ μου, ἂς μὴ φθάσῃ κανείς σ᾿ ἐκεῖνο τὸ τέλος, διότι ἡ ἁμαρτία δὲν εἶνε παιχνίδι― τὸ τέλος της εἶνε ἀπελπισία καὶ καταστροφή. Πάνω σ᾿ ἕνα βράχο στημένη μιὰ κρεμάλα. Εἶνε τὸ τέλος τοῦ Ἰούδα, ποὺ «μεταμεληθεὶς ἀπέστρεψε τὰ τριάκοντα ἀργύρια …καὶ ἀπελθὼν ἀπήγξατο» (Ματθ. 27,3-5). Αὐτὸ εἶνε τὸ τέλος τῆς ἁμαρτίας.

* * *

Ἀλλ᾿ ὄχι, ἀδελφοί μου! Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ τὰ ἅγια χείλη τοῦ Χριστοῦ εἶπαν τὴν παραβολὴ τοῦ ἀσώτου, ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ πάνω στὸ Γολγοθᾶ ἄνοιξε τὰ χέρια του καὶ ἔπεσε τὸ τίμιο αἷμα Του, ἀπὸ τὴν ὥρα ἐκείνη δὲν ὑπάρχει πλέον ἁμαρτία ποὺ νὰ μὴ τὴ νικᾷ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Χιλιάδες ἁμαρτωλοὶ λούστηκαν στὰ δάκρυα τῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως. Ἀκριβῶς αὐτὴ τὴ μεγάλη ἐλπίδα δίνει ὁ Θεός.
Οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας ἔλεγαν, ὅτι σὲ κάποιο νησὶ εἶχε τὸ παλάτι της μιὰ βασίλισσα. Ὅποιον ἔφθανε ἐκεῖ τὸν περιποιεῖτο, ἀλλὰ τοῦ προσέφερε καὶ ἕνα ποτό, μὲ τὸ ὁποῖο ἔχανε τὶς αἰσθήσεις του. Τότε αὐτὴ μὲ ἕνα χρυσὸ ῥαβδὶ τὸν χτυποῦσε ἐλαφρὰ στοὺς ὥμους, κι ἀπὸ τὴν ὥρα ἐκείνη ἔσβηνε ἡ προσωπικότης του καὶ ὁ ἄνθρωπος γινόταν πλέον χοῖρος· μετεβάλλετο σὲ τετράποδο, ποὺ τὸ ὡδηγοῦσε στὸ χοιροστάσιο. Αὐτὴ ἦταν ἡ θεὰ Κίρκη.
Ἡ Κίρκη αὐτὴ βέβαια δὲν ὑπάρχει. Εἶνε πλάσμα φαντασίας. Ὑπάρχει ὅμως μιὰ ἄλλη πραγματικὴ Κίρκη· καὶ αὐτὴ εἶνε ἡ ἁμαρτία. Αὐτὴ μᾶς διασκεδάζει καὶ μᾶς πλανᾷ. Μᾶς προσφέρει τὰ μεθυστικά της ποτὰ καὶ μᾶς ἀποκτηνώνει. Αὐτὴ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο σὲ χρεωκοπία, ψαλιδίζει τὴν ὑγεία, γεμίζει τὰ φρενοκομεῖα καὶ τὰ νοσοκομεῖα μὲ τόσες παθήσεις, ἀναστατώνει τὸν κόσμο μὲ τὶς φιλοδοξίες, μεταβάλλει τὴ γῆ σὲ λίμνη αἵματος. Αὐτὴ εἶνε ἡ πηγὴ πάσης ἀθλιότητος. Ὤ ἡ ἁμαρτία· ἡ ἁμαρτία μου, ἡ ἁμαρτία σας! Καὶ ὅμως γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας δὲν κλάψαμε.
Ἀκριβῶς σ᾿ αὐτὸ μᾶς καλεῖ τὸ Τριῴδιο, οἱ ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες· νὰ μετρήσουμε τὶς ἁμαρτίες μας, τὸ πλῆθος καὶ τὸ μέγεθός των. Καὶ ἂν δὲν θέλουμε νὰ καταλήξουμε στὴ θέσι τοῦ Ἰούδα, στοὺς ἐχθροὺς τοῦ Χριστοῦ, στὸν πικρὸ ᾅδη, ἂς ἀναστενάξουμε, ἂς πενθήσουμε, ἂς πέσουμε μπροστὰ στὸ Θεό. Ἂς ποῦμε τὸ «Ἱλάσθητί μοι», τὸ «Ἥμαρτον», τὸ «Μνήσθητί μου, Κύριε» (Λουκ. 23,42), γιὰ νὰ μᾶς ἐλεήσῃ ὁ Θεὸς τὴν ἡμέρα ἐκείνη τὴ μεγάλη καὶ φοβερά. Ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγίου Ἰωάννου Γαργαρέττας Ἀθηνῶν, 25-2-1962)