Κυριακὴ Δ΄ Λουκᾶ (Λουκ. 8,4-15)

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΣΠΟΡΑ

«Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην. Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ» (Λουκ. 8,5)

 ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε μία μόνο ἑ­ορτή. Εἶνε πρῶτα – πρῶτα Κυριακή, ἡ ἑ­ορτὴ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. Εἶνε ἔπειτα ἑορτὴ ὄχι ἑνὸς ἁγίου ἀλλὰ πολλῶν, ἑκατον­­τάδων ἡρώων τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀρετῆς, ἑ­ορτὴ τῶν πατέρων καὶ διδασκάλων τῆς Ἐκ­κλησίας, τῶν ὁποίων τὰ πόδια δὲν εἴμεθα ἄξιοι ν’ ἀσπασθοῦμε ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι ἱεράρχαι. Εἶνε ἡ Κυριακὴ τῶν Πατέρων τῆς Ἑβδόμης (Ζ΄) Οἰκουμενικῆς Συνόδου, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίσθηκαν ὑπὲρ ἀναστηλώσεως τῶν εἰκόνων.
Ἂν πᾶτε σὲ φράγκικη ἐκκλησία, εἰκόνα δὲ βλέπετε· ἀγάλματα βλέπετε, ὅπως τῶν ἀρχαί­ων εἰδωλολατρῶν. Ἂν πᾶτε σὲ προτεστάντικη ἐκκλησία, δὲ βλέπετε τίποτα· γυμνοὶ οἱ τοῖχοι. Ἡ Ἐκκλησία μας στολίζεται μὲ εἰκόνες· καὶ ἂν ἔχουμε σήμερα εἰκόνες, τὸ ὀφείλουμε στοὺς ἀ­γῶνες τῆς Ἑβδόμης Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
Καὶ σήμερα, τὴν ἅγια αὐτὴ ἡμέρα, ὡρίστηκε νὰ διαβάζεται σὲ ὅλους τοὺς ναοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας ἡ παραβολὴ τοῦ σπορέως. Τί εἶ­νε παραβολή; Εἶνε ἕνα εἶδος τοῦ λόγου, ποὺ καὶ ἄλλοι χρησιμοποίησαν, εἴτε ἀρ­χαῖοι (ὅ­πως ὁ Αἴσωπος) εἴτε σύγχρονοι λογοτέχναι. Ἀλλὰ στὸ εἶδος αὐτὸ ἀριστοτέχνης ἀνεδείχθη ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· οἱ παραβολὲς ποὺ εἶπε εἶνε ἄφθαστες. Στὴν παγκόσμια λογοτεχνία, δὲν βρίσκου­με ὅμοιες. Κάθε παραβολὴ τοῦ Χριστοῦ εἶνε ἕνα θαῦ­μα. Ἐγὼ δὲ θαυμάζω τόσο τὰ ἄλλα θαύματα· θαυμάζω περισσό­τερο αὐτὰ τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶνε ὄν­τως θαύματα, ἄλλου εἴδους θαύματα.
Ἡ παραβολὴ τοῦ σπορέως εἶνε ἕνα θαῦμα. Ὁ Κύριος δὲ φιλοσοφεῖ ὅπως ὁ Πλάτων καὶ ὁ Ἀριστοτέλης. Δὲν παίζει μὲ τὶς λέξεις, δὲν κά­νει θόρυβο μὲ ἀδολεσχία· παίρνει εἰκόνες ἀ­πὸ τὴ φύσι, παραδείγματα ἀπὸ τὴν καθημερι­νὴ ζωή, καὶ μὲ τὰ ὁρατὰ διδάσκει τὰ ἀόρατα.
Ὁμιλεῖ ἐδῶ γιὰ ἕνα γεωργὸ ποὺ σπέρνει στὸ χωράφι του τὸ σπόρο. Αὐτὴ ἡ εἰκόνα εἶνε ἄγνωστη στὶς πόλεις. Παιδιά, ποὺ ζοῦν μαν­τρωμένα σὲ πολυκατοικίες, δὲ γνωρίζουν τίποτε ἀπ’ αὐτά. Ξέρουν μόνο νὰ τρῶνε τὸ ψωμί· δὲν ξέρουν τί ἱδρῶτες ἢ καὶ αἵ­ματα χύνον­ται γιὰ νὰ γίνῃ τὸ ψωμί. Ἡ εἰκόνα ὅμως τοῦ γεωργοῦ ποὺ σπέρνει εἶνε γνωστὴ σὲ γεωργικὲς περιοχές, ὅπως ἡ δική μας.
Χθὲς περνοῦσα ἀπὸ τὴν Κέλλη, ὀρεινὸ χωριὸ τῆς μητροπόλεώς μας, καὶ εἶδα, ἐκεῖ στὶς πλαγιές της μὲ τὸ λιγοστὸ χῶμα, τὸ γεωργὸ τὸν ἥ­ρωα! Ναὶ ἥρωα, ποὺ τώρα περιφρονεῖται μὰ θά ’ρθῃ ὥρα ποὺ θὰ πέσουν ὅλοι νὰ τὸν προσκυνήσουν. Εἶδα λοιπὸν τὸ γεωργὸ νὰ σπέρνῃ τὸν πολύτιμο σπόρο στὴ γῆ.
Ἀπὸ τὸ σπόρο αὐτὸ βγαίνει τὸ ψωμί, ποὺ ὅ­­λοι, ἀπὸ τὸ μικρότερο ἕως τὸ μεγαλύτερο, γευόμεθα. Ἀλλοίμονο ἂν ὁ σπόρος δὲ φυτρώ­σῃ καὶ τὰ σπαρτὰ δὲν ἀνθίσουν καὶ καρποφο­ρήσουν· ὅλοι θὰ πεινάσουμε. Καὶ φοβοῦ­μαι πὼς θὰ γίνῃ αὐτό, στὴ γενεὰ αὐτῶν τῶν παιδιῶν ποὺ τίποτα δὲ σέβονται, ἀφήνουν τὰ σχολεῖα καὶ κάνουν διαδηλώσεις, καὶ τὴν Κυριακὴ δὲν ἐκκλησιάζονται. Δὲν εἶνε μακριὰ ἡ ἡμέρα ποὺ οἱ μὲν τράπεζες θ’ ἀναστενάζουν ἀπὸ τὶς καταθέσεις, ἀλλὰ στὶς ἀποθῆκες δὲ θὰ βρίσκεται οὔτε κουκκί· καὶ τότε, γιὰ μία ἀ­κόμη φορά, θὰ ἐκπληρωθῇ ἡ προφητεία τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ «μιὰ φούχτα ἀλεύρι – μιὰ φούχτα χρυσάφι». Θὰ πληρώσουμε μὲ τόκο καὶ ἐπιτόκιο τὰ ἐγκλήματά μας, ἕνα ἐκ τῶν ὁ­ποίων εἶνε ἡ περιφρόνησι τῆς γεωργίας.
«Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ» (Λουκ. 8,5). Βγῆκε ὁ γεωργὸς νὰ σπεί­ρῃ τὸ σπόρο του. Ἀπὸ τὴν εὐλογημένη ζωὴ τοῦ γεωργοῦ παίρνει τὴν ἔξοχο εἰκόνα του ὁ Χριστός. Λίγα λόγια περὶ τοῦ σπόρου θὰ πῶ. Ὅποιος θέλει νὰ μελετήσῃ βαθύτερα τὴν παραβολή, τοῦ συνιστῶ νὰ διαβάσῃ τὸ βιβλίο τοῦ ἀρχιμανδρίτου Σεραφεὶμ Παπακώστα «Αἱ παραβολαὶ τοῦ Κυρίου».

* * *

«Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ». Δύο εἴδη σπόρου ὑπάρχουν, ἀ­γα­πητοί μου· φυσικὸς καὶ πνευματικός.
Ὁ φυσικὸς σπόρος εἶνε γνωστός. Ὑπάρχουν σπόροι πολὺ μικροί, τί δύναμι ὅμως ἔχουν! Μέσα ἀπ’ αὐτοὺς βγαίνουν λουλούδια, σπαρτά, θάμνοι, δέντρα, δάση ὁλόκληρα. Ἕνας σπό­ρος φτάνει ν᾽ ἀποδείξῃ ὅτι ὑπάρχει Θεός. Ἡ ἐ­πιστήμη δὲν κατώρθωσε νὰ φτειάξῃ σπόρο. Τί εἶνε ὁ σπόρος; Ἕνα χημικὸ ἐργοστάσιο, μέσα ἀπ’ τὸ ὁποῖο ξεπηδᾷ ἡ ζωή. Πῶς; Μυστήριο. «Ὡς ἐ­μεγαλύνθη τὰ ἔργα σου, Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας» (Ψαλμ.103,24). Στὴν Αἴγυπτο ἀρ­χαιολόγοι μέσα στὸν τάφο ἑνὸς βασιλιᾶ, ποὺ ἦταν θαμμένος τρεῖς χιλιάδες χρόνια, βρῆ­καν καὶ ἕνα ἀγγεῖο μὲ σιτάρι. Ἔσπειραν ἀπ’ αὐτὸ καὶ φύτρωσε! Τέτοια εἶνε ἡ ζωτικὴ δύναμις τοῦ σπόρου. Μικρὸ θαῦμα εἶνε αὐτό;
Ὑπάρχει ὅμως καὶ πνευματικὸς σπόρος. Καὶ αὐτός, ὅπως ἐξηγεῖ ὁ Κύριος, εἶνε «ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ» (ἔ.ἀ. 8,11), τὰ λόγια ποὺ εἶπε ὁ Χριστός. Αὐτὸς εἶνε ὁ σπορεύς, ποὺ ἦρθε ἀπὸ τὸν οὐρα­νὸ καὶ ἔσπειρε ἐδῶ στὴ γῆ τὴ διδασκαλία του· κατ’ ἀρχὴν ὁ ἴδιος, καὶ ἐν συνεχείᾳ κατ’ ἐντολήν του οἱ ἀπόστολοι. Ἀπὸ τὸ σπόρο αὐτὸ βγῆ­καν ἅγιοι, μάρτυρες, ὁμολογηταί, πατέρες. Ὅ,τι ἅ­γιο, ὅ,τι μέγα καὶ ὑψηλὸ ὑπάρχει καὶ μένει στὸν κόσμο, εἶνε ἡ σπορὰ τοῦ Ναζωραίου. Ἔ­σπειραν καὶ ἄλλοι, ἀλλὰ ποιός μπορεῖ νὰ παραβληθῇ κοντά του; «Οὐδέποτε οὕτως ἐλάλησεν ἄν­θρωπος, ὡς οὗτος ὁ ἄνθρωπος» (Ἰωάν. 7,46). Μεταξὺ σπόρου φυσικοῦ καὶ σπόρου πνευματικοῦ ὑπάρχουν ὁμοιότητες. Ποιές;
⃝ Μία ὁμοιότης εἶνε ὅτι, ὅπως ὁ φυσικὸς σπόρος ἔχει ζωτικὴ δύναμι, ἔτσι καὶ ὁ πνευματι­κὸς σπόρος ἔχει θαυμαστὴ δύναμι.
⃝ Ἄλλη ὁμοιότης. Στὴ φύσι, καὶ ὁ καλύτερος ἀκόμη σπόρος δὲ φέρνει ἀποτέλεσμα, ἐὰν δὲ βρῇ κατάλληλο ἔδαφος. Ἀλλὰ καὶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ χρειάζεται κατάλληλο ἔδαφος. Ἐὰν ὁ σπόρος πέσῃ στὸ δρόμο ποὺ περνοῦν τ’ ἁ­μάξια, πάει χαμένος· θά ᾽ρθουν τὰ πουλιὰ καὶ θὰ τὸν ἁρπάξουν. Ἐὰν πέσῃ σὲ γῆ μὲ πολλὲς πέτρες, θὰ φυτρώσῃ, ἀλλὰ ἡ ἔλλειψι ὑγρασίας καὶ οἱ καυστικὲς ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου θὰ τὸν ξηράνουν προώρως. Ἐὰν πέσῃ σὲ ἔδαφος γε­μᾶτο ἀγκάθια, θὰ φυτρώσῃ, ἀλλὰ τ᾽ ἀγκάθια θὰ τὸν πνίξουν. Καὶ μόνο ἐὰν ὁ σπόρος πέσῃ σὲ γῆ καλή, καθαρὴ ἀπὸ ἀγκάθια καὶ πέτρες, θ’ ἀποδώσῃ ἀλλοῦ μὲν τριάντα ἀλλοῦ ἑξήντα, κι ἀλλοῦ ἑκατό. Ἡ πρώτη κατη­γορία, ὁ πατημένος δρόμος, εἶνε οἱ ἀδιάφοροι. Οἱ ἄλλοι, τὸ πετρῶδες ἔδαφος, εἶνε οἱ ἐπι­πόλαιοι. Τὸ δὲ ἀ­κανθῶδες ἔδαφος εἶνε οἱ ἄν­θρωποι μὲ τὶς πολ­λὲς μέριμνες. Τρία εἶνε τὰ χειρότερα ἀγκάθια τοῦ διαβόλου· πρῶτον ἡ φιληδονία – ὁ πανσεξουαλισμός, δεύτερον ἡ φι­λοδοξία – ἡ μανία γιὰ ἀξιώματα καὶ τιμές, καὶ τρίτο καὶ φοβερώτερο ἡ φιλαργυρία – τὰ τριάκοντα ἀργύρια τοῦ Ἰούδα. Ἐφ᾽ ὅσον στὴν καρδιὰ ὑπάρχει κάποιο ἀπὸ αὐτά, τὸ ἔδαφος εἶνε ἀκατάλληλο. Ἀλλὰ δόξα τῷ Θεῷ ὑπάρχει καὶ ἡ τετάρτη κατηγορία, ἡ ἀγαθὴ γῆ· εἶνε αὐ­τοὶ ποὺ ἔχουν καλὴ διάθεσι, ἀκοῦνε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν μελετοῦν καὶ τὸν μηρυκάζουν σὰν τὸ πρόβατο, τὸν αἰσθάνονται, τὸν ἐφαρμόζουν οἱ ἴδιοι, καὶ τὸν μεταδίδουν στοὺς γύρω τους.
⃝ Μία ὁμοιότης λοιπὸν ἡ δύναμις, δευτέρα ὅ­τι ἀπαιτεῖται κατάλληλο ἔδαφος, καὶ τρίτη ὅτι ἡ ἐνέργεια τοῦ σπόρου δὲν ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὸν σπορέα. Ὁ σπόρος τῆς γῆς φυτρώνει, ὅ­ποιος καὶ ἂν τὸν σπείρῃ, εἴτε ἀκάθαρτος εἴτε ἀράπης. Καὶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, εἴτε αὐτὸς ποὺ τὸν κηρύττει εἶνε ἅγιος εἴτε ὄχι, δὲν χάνει τὴν ἀξία του. Εἶνε ὅπως ἡ χρυσῆ λίρα, ποὺ τὴ δέχεται κανεὶς ἀκόμη κι ἀπ’ τὰ χέρια ἑνὸς μολυσμένου κ’ ἑνὸς φθισικοῦ. Ἡ ἐπιτυχία τοῦ κηρύγματος ἐξαρτᾶται κυρίως ἀπὸ τοὺς ἀ­κροατὰς ποὺ τὸ δέχονται.

* * *

Καὶ τίθεται τώρα, ἀγαπητοί μου, τὸ ἐρώτημα. Ἀκούσατε τόσο πολλά· δεχθήκατε ἀφθονία κηρύγματος, γραπτοῦ καὶ προφορικοῦ. Τί εἶστε λοιπόν; πατημένος δρόμος, πετρῶδες ἔδαφος, χωράφι μὲ ἀγκάθια, ἢ γῆ καλή; Εἴθε, Θεέ μου, ποὺ γνωρίζεις ὅτι κηρύττω μὲ ὅλη τὴν ψυχή μου, νὰ ὑπάρχῃ ἡ κατάλληλος ἀν­τα­πόκρισις. Ἂν δὲν πίστευα, θὰ ἔσπαζα τὴν ἀρχιερατικὴ ῥάβδο ποὺ κρατῶ καὶ θὰ προτιμοῦσα νὰ γίνω ἐργάτης νὰ βγάζω ἔτσι τὸ ψωμί μου. Ἀλλὰ πιστεύω, ὅτι ὑπὸ τὸν ἥλιο καὶ τὸν οὐρανὸ δὲν ὑπάρχουν ἄλλα λόγια ἀληθέ­στερα καὶ θειότερα ἀπὸ τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὰ κηρύττουμε. Ἀλλὰ ποῦ πέφτουν; Εὔχομαι, ὅλοι νὰ εἶστε γῆ ἐκλεκτὴ ποὺ ἀποδίδει στὸ ἕνα τριάντα, στὸ ἕνα ἑξήντα, στὸ ἕνα ἑκατό, πρὸς δόξαν τοῦ Κυρίου.
Σήμερα δέ, ποὺ ἀνοίγουν τὰ κατηχητικὰ σχολεῖα, στρέφομαι πρὸς τὸν κάθε ἱεροκήρυ­κα, κάθε κατηχητὴ καὶ κατηχήτρια, καὶ λέγω· Μὴν ἀπελπίζεσαι. Κι ἂν ἕνας μόνο σὲ ἀκούσῃ, ἀξίζει γι’ αὐτὸν νὰ κάνῃς τὴ σπορά. Ἀλλὰ κι ἂν κανένας δὲν ἀκούσῃ, ἐσὺ πές· Εἶπα καὶ ἐλάλησα, ἁμαρτίαν οὐκ ἔχω.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου,  ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ ῾Αγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 17-10-1976.