Κυριακὴ ΙΣΤ΄ Ματθαίου (Ματθ. 25,14-30)

 KANE TO KAΛΟ

ΣΤΗΝ Ἑλλάδα, ἀγαπητοί μου, στὰ ἀρχαῖα χρόνια ἔζησε, μεταξὺ τῶν σοφῶν, καὶ ὁ Σωκράτης. Αὐτὸς ὡρισμένες στιγμὲς στε­κόταν ἐκστατικός. Δὲν ἐπέτρεπε νὰ τοῦ μιλήσουν. Μὲ μάτια ὑψωμένα στὸν οὐρανὸ ἔλεγε· Αὐτὴ τὴν ὥρα ἀκούω φωνὲς ἀπὸ τὸν ἄλλο κόσμο…
Ἐ­μεῖς, ποὺ ζοῦμε μετὰ Χριστόν, ποὺ ἀκοῦ­με τὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο εὐαγγέ­λιο, ποὺ λατρεύου­με τὸ Θεὸ μέσα στὸν ἱερὸ χῶρο τοῦ ὀρθοδόξου ναοῦ ―«ὡς φοβε­ρὸς ὁ τόπος οὗτος» (Γέν. 28,17)―, ἐμεῖς μποροῦ­με ἆραγε νὰ ποῦμε αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Σωκράτης; Μπο­ροῦμε νὰ ποῦμε, ὅτι τὴν ὥρα τῆς λατρείας μας διώ­χνουμε ἀπ’ τὸ μυαλό μας κάθε σκέψι γήινη κι ὁ νοῦς μας εἶνε πάνω ἀπὸ τὴν ὕλη, πάνω ἀπὸ κάθε τι ἐγ­κό­σμιο; Ἀλλοίμονο ἂν τὴν ὥρα αὐτὴ ὁ νοῦς δὲν εἶνε στὸ Θεό, ἂν τ’ αὐτιά μας εἶνε κλειστά.
Στὴ θεία λειτουργία ἀκούγονται φωνὲς οὐ­ρά­νιες· φωνὲς ἀγγέλων, προφητῶν, πατριαρ­χῶν, καὶ πρὸ πάντων ἡ φωνὴ τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ. «Σο­φία· ὀρθοὶ ἀκούσωμεν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου», ἂς ἀκούσουμε τὰ λόγια τοῦ Εὐαγγελίου.

* * *

Καὶ μέσα στὸ σημερινὸ εὐ­αγ­γέλιο, ἀγαπητοί μου, ἀκούγονται διάφορες φωνές. Μετα­ξὺ τῶν ἄλλων εἶνε καὶ μιὰ φωνὴ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ἐμένα τοὐλάχιστον μὲ κάνει νὰ τρέμω. Δὲν εἶνε γλυκειά, ὅπως σὲ ἄλλες περιπτώ­σεις. Ἐδῶ ἡ φωνή του εἶνε τραχειά· εἶ­νε σὰν καταῤ­ῥάκτης, σὰν κεραυνός, ποὺ πέ­φτει μέσ’ στὴ νύχτα καὶ τρομοκρατεῖ τὸν ἄν­θρωπο. Εἶνε φωνὴ φοβερά. Ἂν μποροῦσα νὰ σᾶς κάνω νὰ τὴν αἰσθανθῆτε, πο­­­λὺ θὰ ἀλλάζατε. Τί φωνὴ εἶ­νε; Ὦ ἁμαρτωλοί, μὴν παίζετε, εἶνε ἕνα ἔν­ταλμα συλλή­ψε­ως! Δὲν τὸ ἐξέδωκε κάποιος εἰσαγγελεύς, ποὺ μπορεῖς νὰ κρυφτῇς σὲ μιὰ σπηλιὰ καὶ ν’ ἀποφύγῃς τὴν σύλληψι. Εἶνε ἀ­πόφασις Θεοῦ, Πιάστε τον! – ἀκοῦτε; Καὶ ἐκ­τελεστικὰ ὄργανα, οἱ φτε­ρωτοὶ ἄγγελοι καὶ ἀρ­χάγγελοι, μὲ πύρινα σπα­θιὰ περιτρέχουν ὅ­λη τὴ γῆ. Πιάστε τον! χωρὶς ἄλλες διατυπώσεις ῥῖξτε τον σὲ φυλακὴ σκοτεινή, ἐκεῖ ποὺ εἶνε «ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόν­των» (Ματθ. 25,30).
Μὲ φόβο πλησιάζουμε καὶ ρωτᾶμε· Ὦ ἅ­γιοι ἄγγελοι, τί κακὸ ἔκανε αὐτὸς καὶ ὑ­πεγράφη ἐναντίον του τέτοιο ἔνταλμα; Μήπως ἔκανε κανένα ἀπ’ τὰ μεγάλα ἐγκλήματα; Σκότωσε, ἔ­βαψε τὰ χέ­ρια του στὸ αἷμα; Ἔκλεψε, λῄστε­ψε; Πῆγε σὲ δικαστήρια, ἅπλωσε τὸ βρωμερό του χέρι στὸ Εὐαγγέλιο καὶ πῆρε ψεύτικο ὅρ­κο; Γκρέμισε καμμιὰ ἐκκλησία; Ἢ ἔκανε κάτι ἀκό­μη χειρό­τερο, μήπως χώρισε κανένα ἀντρό­γυ­νο; Γιατὶ ἂν γκρεμίσῃς ἐκκλησιά, τὴν ξαναχτί­ζεις, ἂν ὅ­μως εἰσχωρήσῃς ἀνάμεσα στὸ ἀντρό­γυνο, τὸ κακὸ δύσκολα διορθώνεται. «Ὃ οὖν ὁ Θεὸς συνέζευξεν, ἄνθρωπος μὴ χωριζέτω» (Ματθ. 19,6). Τί λοιπὸν ἀπὸ αὐτὰ διέπραξε;
Δὲν ἔκανε τίποτε ἀπ’ αὐτά. Ποιό εἶνε τότε τὸ ἔγκλημά του; Τὸ εἶπε τὸ εὐαγγέ­λιο· δὲν ἔ­κανε τὸ καλό! Μάλιστα. Δὲν φτάνει δηλαδὴ μόνο νὰ μὴν κάνῃς τὸ κακό. Ἔρχον­ται μερικοὶ τάχα νὰ ἐξομολογηθοῦν. Ἐγὼ δὲν ἐξομολο­γῶ. Γιατί; Διότι ὑπάρχει μιὰ ὑποκρι­σία στὴν ἐξ­ομο­λόγησι. Ἐγώ, παππούλη, σοῦ λέει, δὲν ἔκα­να τί­ποτα, δὲ σκότωσα, δὲν ἔ­κλεψα… Πολὺ ἐ­­λαφρὰ ζυγίζεις τὸν ἑαυτό σου. Ἂν ἦταν ἔτσι τὰ πρά­γμα­τα! Φοβερὸ τὸ Εὐαγγέλιο, καὶ «ὀλίγοι οἱ σῳζόμε­νοι» (Λουκ. 13,23). Τ’ ἀκούσατε τί λέει; Παραβολι­κῶς μᾶς εἶπε ὁ Χριστὸς τὴ μεγάλη αὐτὴ ἀλή­θεια. Δὲ φτάνει νὰ μὴ κά­νῃς τὸ κακό· αὐτὴ εἶνε ἡ ἀρνητικὴ ὄψις τῆς ζωῆς. Ὑπάρχει καὶ ἡ θετικὴ ὄψις, καὶ αὐτὴ εἶνε ἡ σπουδαιότερη.
Ἔδωσε, λέει, ὁ Θεὸς «τάλαντα», μοίρασε δῶ­ρα. «Ἀνοίξαντός σου τὴν χεῖρα», Κύριε (Ψαλμ. 103,28), μοιράζεις δῶρα, σκορπᾷς ἄπειρα ἀγα­θά. Τὰ ἀ­γαθὰ αὐτὰ ὀνομάζει σή­μερα τὸ εὐ­αγγέλιο «τά­λαντα» (Ματθ. 25,15). Τί εἶ­νε «τάλαν­τον»; Βάρος χρυσοῦ, ποσότης χρη­μάτων, 6.000 ἀρχαῖες δρα­χμές, ποὺ ἀντιστοιχοῦν σήμερα περίπου μὲ 30.000 δολλάρια ἢ 1.000.000 ἑλληνικὲς δρα­χμές. Αὐτὸς δηλαδὴ ποὺ πῆρε τὸ ἕ­να τάλαντο ἦταν ἑκατομμυρι­οῦ­χος· αὐτὸς μὲ τὰ δύο τάλαντα, εἶχε 2 ἑκατομμύρια· καὶ μὲ τὰ πέντε, 5 ἑκατομμύρια. Πλοῦ­το ἄφθονο ἔδωσε ὁ Θεός.
Καὶ τί συμβολίζουν τὰ τάλαντα; Ὄχι μόνο ὑλικὰ ἀγαθά, χρήματα, χρυσό, νομίσματα. Τά­λαν­τα κυρίως εἶνε ὅ,τι ὁ ἄνθρωπος ἔχει εἴτε ἐκ φύσεως εἴτε κατόπιν ἀσκήσεως· τὰ προσ­όν­τα, τὰ χαρίσματα, οἱ ἱκανότητες, οἱ δεξιό­τη­τες. Τάλαντο εἶνε λ.χ. ἡ εὐφυΐα, ἡ ἐπιστήμη, ἡ σοφία· τά­λαντο εἶ­νε ἡ τέχνη, τὸ ἐπάγγελμα στὸ ὁποῖο ὁ καθένας ἀσκεῖται· τάλαντο εἶνε ἡ ἱερωσύνη, τὸ ἀξίωμα στὴν πολιτεία, ἡ θέσι στὴν κοινωνία· τάλαντο εἶνε ὁ χρόνος, οἱ διάφορες εὐκαιρίες τῆς ζωῆς. Τάλαντο εἶνε καὶ ἡ ὑγεία, ἡ ἀρτιμέλεια, ἡ ἀντοχή. Σοῦ τὰ δίνει ὁ Θεὸς γιὰ νὰ τὰ χρησιμοποιήσῃς στὸ ἀγαθό. Ἔχεις χέρια; σήκωσε αὐτὸν ποὺ ἔπεσε, δῶσε μιὰ βοήθεια στὸν ἄλλο. Ἔχεις πόδια; νὰ ἐπισκεφθῇς τὸν φυλακισμένο, τὴ χήρα καὶ τὸ ὀρφανό, αὐτὸν ποὺ εἶνε στὸ νοσοκομεῖο. Ἔχεις μά­τια; σοῦ τά ’δωσε ὁ Θεὸς ὄχι γιὰ νὰ βγαίνουν ἀπὸ τὶς κόγχες τους κοιτάζοντας τὰ αἰσχρά, ἀλλὰ γιὰ νὰ βλέπῃς τὸν ἥλιο καὶ τὰ ἄστρα καὶ νὰ λὲς «Δόξα σοι, τῷ δείξαντι τὸ φῶς» (Δοξολ.), νὰ βλέπῃς τὸ δυστυχισμένο καὶ νὰ κλαῖς κον­τά του. Ἔχεις αὐτιά; ἄκου τὸν πόνο τῶν θλιμμένων. Ἔχεις γλῶσσα; παρηγόρησε τὸν στενοχωρημένο, πὲς μιὰ κουβέντα στὸ βλάστημο, διαφώτισε ὅποιον εἶνε στὴν ἄγνοια. Ὅποιος, λέει τὸ Εὐαγγέλιο, ἐπιστρέψῃ κάποιον ἀπὸ τὸν πλανεμένο δρόμο του, αὐτὸς «σώσει ψυ­χὴν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Ἰακ. 5,20)· αὐτὸς γίνεται Χριστοῦ στόμα.
Κάθε ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ κάνῃ τὸ καλό. Κι ὁ ἐπιστήμονας, κι ὁ τεχνί­της, κι ὁ ἐργάτης, κι ὁ πλούσιος, κι ὁ φτωχός, ὅλοι ἔχουμε κάποιο τάλαντο, καὶ ὅλα πρέπει νὰ τὰ καλλιεργοῦμε. Θ’ ἀναφέρω δύο – τρία παραδεί­γματα, γιὰ νὰ φανῇ ὅτι δὲν ὑπάρχει ἄνθρω­πος, ὅσο μικρὸς κι ἂν εἶνε, ποὺ νὰ μὴ μπορῇ νὰ κάνῃ τὸ καλό.
⃝ Τὸν ἐποχὴ τῆς παλαιᾶς διαθήκης, 800 χρό­νια πρὸ Χριστοῦ, ἔπεσε ξηρασία καὶ πεῖνα. Στὰ Σαρεπτὰ ζοῦσε μιὰ χήρα καὶ χτύπησε τὴν πόρτα της ἕνας γέρος. ―Πεινῶ, τῆς λέει. ―Ἔ­λα μέσα, γέροντα. Νά τί ἔχω γιὰ μένα καὶ τὰ ὀρ­φανά μου, μερικὲς φοῦχτες ἀλεύρι καὶ λίγο λαδάκι· ἀλλ’ ἀφοῦ σ’ ἔστειλε ὁ Θεός, θὰ τὰ μοιραστοῦμε… Δὲν τὸν ἔδιωξε! Ποιός ἤτανε; Ὁ προφήτης Ἠλίας. Αὐτὸς τὰ εὐλόγησε, καὶ τὰ λίγα ἐκεῖνα ἔφτασαν νὰ συντηρηθοῦν ὅλο τὸν καιρὸ τῆς πείνας. Ἂς μὴ πιστεύουν οἱ ἄ­πι­στοι· ἐμεῖς πιστεύουμε, ὅτι «πλούσιοι ἐπτώ­χευσαν καὶ ἐπείνασαν, οἱ δὲ ἐκζητοῦντες τὸν Κύριον οὐκ ἐλαττωθήσονται παντὸς ἀγαθοῦ» (Ψαλμ. 33,11). Νά λοιπὸν μιὰ φτωχὴ χήρα ποὺ ἔ­κανε καλὸ μὲ τὴν ἀπέραντη ἀγάπη της.
⃝ Ἄλλο παράδειγμα. Ἕνας ἅγιος, ὁ Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης – νά ’χουμε τὴν εὐχή του. Τί ἦ­ταν, πατριάρχης; Εἶχε μῆτρες, μπαστοῦνες χρυσές, ἐγκόλπια, σπίτια μεγάλα; Ἀσκη­τής ἦ­ταν. Κι ὅμως αὐτὸς ὠφέλησε περισσό­τερο ἀ­πὸ δεσποτάδες, παπᾶδες καὶ θεολόγους. Τί ἔ­κανε; Ἐκεῖ ποὺ καθόταν ἔγραφε γράμματα. Ἄκουγε, ὅτι ἕνα ἀντρόγυνο εἶνε μαλωμένοι; τοὺς ἔγραφε ἕνα ὡραῖο γράμμα· τὸ διάβαζαν, δάκρυζαν καὶ συμφιλιώνοντο. Μάθαινε, ὅτι στὸ παλάτι ὁ βασιλιᾶς ἔκανε ὄργια; ἄλλο γράμ­μα. Μάθαινε, ὅτι ὁ δεσπότης ἀμελεῖ; ἄλλο γράμμα. Μέσα ἀπὸ τὸ ἀσκητήριό του ἔστειλε 10.000 ἐπιστολές· ἔτσι σκόρπισε τὸ καλό.
⃝ Θέλετε κι ἄλλο παράδειγμα; Εἶνε ἀπὸ τὴν ἱστορία τοῦ ’21. Γιὰ νὰ δοῦμε ἐμεῖς ἐλευθε­ρία, κοπίασαν πολλοί· καὶ κληρικοί, καὶ καλό­γε­ροι, καὶ καπετάνιοι, καὶ ναῦτες, καὶ ἀγρότες ἀγράμματοι, καὶ γυναῖκες. Ὅλοι κοπίασαν. Με­­ταξὺ αὐτῶν ἦταν κ’ ἕνας τσοπανάκος κοντὸς καὶ καμπούρης, ποὺ τὰ παιδιὰ τὸν κορόιδευαν. Εἶχε ὅμως τὸ τάλαν­το νὰ λέῃ τραγούδια, ὅ­πως ὁ ἀρχαῖος Τυρταῖος, ποὺ ἔ­καναν τοὺς κλέφτες νὰ γίνωνται λέοντες καὶ νὰ ὁρμοῦν στὴ μάχη. Ἔτσι ἔγινε σάλπιγγα τοῦ ἀγῶνος. Ἐκεῖ ποὺ ὁ Κολοκοτρώνης ἀνε­βασμένος σ’ ἕνα βράχο μιλοῦσε στὰ παλληκάρια, τὸν εἶχε δίπλα του. Αὐτὸς ὁ μικρὸς ὠφέλησε τὴν ἐπα­νάστασι ὅσο δὲν ὠφέλησαν ἄλλοι μεγάλοι.
Νά λοιπὸν τί μπορεῖ νὰ κάνῃ καὶ μιὰ χήρα, κ’ ἕνας ἀσκητής, κ’ ἕνας τσοπανάκος. Κανείς δὲν εἶνε ἄχρηστος. Ὅλοι ἔχουμε προορισμό.

* * *

Ἀδελφοί μου! Μιά φορὰ περνοῦμε ἀπὸ τὴ φλούδα αὐτὴ τῆς γῆς. Ὅλοι, ἄντρες – γυναῖ­κες, μικροὶ – μεγάλοι, νὰ ἐκτελέσουμε τὸ χρέ­ος ποὺ ἔχουμε· ἀπέναντι στὰ παιδιά μας, στὴν κοινωνία, στὴν πατρίδα, στὴν ἐκκλησία μας.
Τὰ χρόνια περνοῦν. Θὰ ἠχήσῃ ἡ σάλπιγγα τῆς Κρίσεως. Κανείς νὰ μὴν ἀκούσῃ τὰ λόγια τὰ σκληρά· ν’ ἀκούσουμε τὰ γλυκὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ μας «Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ!… εἴσ­ελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου» (Ματθ. 25,21,23).
Νὰ κάνουμε τὸ καλὸ στὸν κόσμο. Ἄλλος μὲ τὴν πέννα του, ἄλλος μὲ τὴ γλῶσσα του, ἄλ­λος μὲ τὴν τέχνη του, μὲ ὅποιο μέσο ἔχουμε. Καθένας νὰ προσθέσῃ ἕνα λιθαράκι στὸ μεγαλούργημα τοῦ συνόλου. Ὅλοι νὰ δουλέ­ψουμε, ἂν θέλουμε ἡ πατρίδα μας νὰ εἶνε ψη­λά, νὰ εἶνε ἀστέρι τοῦ οὐρανοῦ, καὶ νὰ δοξά­ζου­με Πατέρα Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναὸ του Ἁγίου Δημητρίου Νέας Ἑλβετίας – Ἀθηνῶν 4-2-1962)