Κυριακὴ Ε΄ Νηστειῶν (Ἑβρ. 9,11-14)
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντώτου

Ποιoς θ᾽ απαλλαξη τη συνειδησι απο το άγχος;

«Τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ… καθαριεῖ τὴν συνείδησιν ἡμῶν ἀπὸ νεκρῶν ἔργων εἰς τὸ λατρεύειν Θεῷ ζῶντι» (Ἑβρ. 9,14)

      Κάθε φορά, ἀγαπητοί μου, ποὺ γίνεται θεία λειτουργία, διαβάζονται δύο περικοπὲς ἀ­πὸ τὴν ἁγία Γραφή· μία τὸ εὐ­αγγέλιο καὶ μία ὁ ἀπόστολος. Τὸ εἴπαμε καὶ τὸ ξαναλέμε, δὲν ὑ­πάρχει ἄλλο βι­βλίο ἀνώτερο ἀπὸ τὴν ἁγία Γραφή. Χιλιάδες βιβλία νὰ διαβάσῃς, ἂν δὲν διαβάσῃς τὴν ἁγία Γραφή, τίπο­τα δὲν ἔκανες.
Ἡ ἁγία Γρα­φὴ εἶνε ἀναγκαία. Τόσο ἀναγκαία ὅσο καὶ ἡ θεία κοινωνία. Ὅ­πως ἐὰν κάποιος δὲν κοινωνῇ, δὲν μπορεῖ νὰ εἶνε Χριστιανός, ἔτσι καὶ ἂν δὲν διαβάζῃ ἢ δὲν ἀ­κούῃ τὴν ἁγία Γραφή. Προτιμότερο νὰ μὴν ἔ­χῃς ψωμὶ νὰ φᾷς παρὰ νὰ μὴν ἔχῃς ἁγία Γρα­φὴ νὰ μελετᾷς· Ἡμέρα χωρὶς ψωμὶ νὰ περνάῃ, ἡμέρα χωρὶς ἁγία Γραφὴ νὰ μὴν περνάῃ.
Ἡ ἁγία Γραφὴ εἶνε προστασία. Ὁ ἱερὸς Χρυ­σόστομος λέει ὅτι ὅπου ὑπάρχει Εὐαγγέλιο, ἐ­κεῖ διάβολος δὲν πατάει· ὅπου ὑπάρχει Εὐ­αγ­­γέλιο, δηλαδὴ ἀνάγνωσις ἢ ἀκρόασις καὶ ἐφαρ­μογή του καὶ προσπάθεια νὰ μεταδοθῇ καὶ σὲ ἄλλους τὸ φῶς του, ἐκεῖ διάβολος δὲν πατάει.
Ἀλλὰ στὰ σημερινὰ χρόνια ἐλάχιστα εἶνε τὰ σπίτια ποὺ κάθε βράδυ προτοῦ νὰ κοιμηθοῦν διαβάζουν οἰκογενειακῶς τὴν ἁγία Γρα­φή. Κλείσαμε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ ἀπ᾽ αὐτὸ προ­­έρχονται ὅλα τὰ κακά. Δῶστε μου ἕνα σπίτι ποὺ διαβάζουν τὸ Εὐαγγέλιο καὶ προσπαθοῦν ὅλοι νὰ ἐφαρμόσουν τὰ διδάγματά του· τὸ σπίτι αὐ­τό, καὶ καλύβα ἂν εἶνε, θὰ λάμπῃ σὰν παράδεισος. Δῶστε μου κ᾽ ἕνα σπίτι ποὺ δὲν διαβάζουν τὸ Εὐαγγέλιο· σ᾽ αὐτό, ἔστω κι ἂν εἶνε μέγαρο καὶ ἀνάκτορο, θὰ εἶνε κόλασις.
Δὲν διαβάζουν τὸ Εὐαγγέλιο, τὸ ἔκλεισαν· καὶ τί ἄνοιξαν, τὴν τηλεόρασι. Μιὰ ὥρα, δυὸ ὧ­ρες, τρεῖς ὧρες τηλεόρασι, ποὺ σκορπίζει τὰ «κόπριά» της καὶ διδάσκει τὰ πιὸ αἰσχρὰ καὶ ἀκατονόμαστα. Ἡ τηλεόρασι, ὅπως εἶπε ὁ ἅγι­ος Κοσμᾶς, εἶνε τὸ κουτὶ ποὺ βρῆκε ὁ διάβολος γιὰ νὰ ἐκφαυλίσῃ ὅλους, τὸ χαζοκούτι.
Ἀκούσατε λοιπὸν τὸ εὐαγγέλιο, ἀκούσατε καὶ τὸν ἀπόστολο. Δὲν μποροῦμε νὰ ἑρμηνεύ­σουμε καὶ τὰ δύο. Θὰ πῶ λίγα λόγια ἐπάνω στὸν ἀπόστολο. Τὸν ἀκούσατε, ἀλλὰ τὰ λόγια του φαίνονται σὰν κινέζικα. Ἄλλοτε τὰ καταλάβαιναν οἱ πιστοὶ καὶ τὰ ἤξεραν ἀπ᾽ ἔξω. Τώρα δυστυχῶς δὲν διαβάζουμε. Καὶ οἱ μόνοι ποὺ φαίνεται νὰ διαβάζουν εἶνε οἱ χιλιασταί. Ἀλλ᾽ αὐτοὶ διαστρεβλώνουν τὸ ἱερὸ κείμενο· ἄλλα ἐννοεῖ καὶ ἄλλα λένε αὐτοί.
Πόσες λέξεις εἶνε σήμερα ὁ ἀπόστολος; Ὀ­γδόντα περίπου λέξεις εἶνε· ὀγδόντα λέξεις – ὀγδόντα χρυ­σᾶ νομίσματα, κάθε λέξι καὶ μιὰ λίρα. Ἐὰν στὸ ἐκκλησίασμα πετοῦσε κάποιος λίρες, ὅλες θὰ προσπαθοῦσαν νὰ τὶς πιάσουν· δὲν θὰ ἔχαναν καμμία, οὔτε μιὰ λίρα δὲν θά ᾽πεφτε κάτω. Ἀλλὰ τί εἶνε οἱ λίρες καὶ τί εἶνε τὰ χρυσᾶ νομίσματα μπροστὰ στὰ λόγια, τὰ ἀν­εκτίμητα λόγια τῆς ἁγίας Γραφῆς; Πρέπει νὰ ἀγαποῦ­με τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ παραπάνω ἀ­πὸ χρυσί­ον καὶ ἀργύριον. Ἀπὸ τὶς ὀγδόντα λέξεις ποὺ ἔχει ὁ ἀπόστολος, ἐγὼ μία λέξι μόνο θέλω νὰ προσέξετε, στὸ τέλος τῆς περικο­πῆς, ποὺ ἔχει μεγάλη σπουδαιότητα. Εἶνε ἡ λέξι «συνείδησις» (Ἑβρ. 9,14).

* * *

Τί θὰ πῇ «συνείδησις»; Ἡ συνείδησις δὲν εἶνε κάτι ὑλικό· εἶνε κάτι πνευματικό, ἀόρατο. Εἶνε μία πνευματικὴ αἴσθησι καὶ μία κρίσι, ἕνα ζύγισμα τοῦ ἑαυτοῦ μας, ποὺ ἄλλοτε μᾶς ἐ­παινεῖ καὶ ἄλλοτε μᾶς κατακρίνει. Ἡ συνείδησις εἶνε ἕ­να φαινόμενο ψυχολογικό, μὲ τὸ ὁ­ποῖο ἀσχο­λοῦν­ται οἱ θεολόγοι, οἱ φιλόσοφοι καὶ οἱ ψυχολόγοι. Συνείδησις ὑπάρχει σὲ κάθε ἄν­θρωπο. Δηλαδὴ ἁπλούστερα· κάνει κάποιος κάποιο κακό, π.χ. κλέβει· ἢ κάτι χειρότερο, πάει τὴ νύ­χτα σὲ ξένο σπίτι καὶ ἀτιμάζει τὴ γυναῖ­κα τοῦ ἄλλου· ἢ κάτι ἀκόμα χειρότερο, σκοτώ­νει. Δὲν τὸν εἶδαν, οὔτε ἀστυνομία, οὔ­τε εἰσαγγελεύς, κανείς· δὲν τὸ ξέρει οὔτε ἡ γυναίκα του. Εἶνε λοιπὸν ἥσυχος; Καθόλου. Νιώ­­θει ἀν­ησυχία, σὰν κάποιος νὰ τὸν κυνηγάῃ. Μόλις κάνῃ τὸ κακό, μέσα του αἰσθάνεται στε­νοχώρια, ἔχει κάποιο σκουλήκι ποὺ τὸν τρώει. Ἀκούει μιὰ φωνὴ νὰ τοῦ φωνάζῃ αὐ­στηρά· ―Γιατί τὸ ἔκανες; Εἶσαι ἔνοχος, εἶσαι ἁμαρτωλός!… Ἔχουμε πολλὰ τέτοια παραδείγματα.
⃝ Πρῶτο παράδειγμα εἶνε ὁ Κάιν. Τί ἔκανε ὁ Κάιν; Σκότωσε τὸν ἀδελφό του τὸν Ἄβελ καὶ νόμισε πὼς δὲν τὸν εἶδε κανείς. Ἄκουσε ὅμως τὴ φωνὴ τοῦ Θεοῦ· «Ποῦ εἶνε ὁ Ἄβελ ὁ ἀδελφός σου;» (Γέν. 4,9). Αὐτὴ ἡ φωνὴ τὸν τάραζε πλέον μέσα στὴ συνείδησί του καὶ δὲν τὸν ἄφηνε νὰ ἡσυχάσῃ. Ἔτρεμε σὰν τὰ φύλλα τῶν δέν­τρων· προτιμοῦσε νὰ πεθάνῃ παρὰ νὰ τὴν ἀκούῃ.
⃝ Θέλετε ἄλλο παράδειγμα; Ἀναφέρει ὁ Ἠ­λίας Μη­νιάτης, ὅτι ὁ αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαν­τίου Κώνστας Β΄ (641-668) σκότωσε τὸν ἀδελφό του Θεοδόσιο καὶ ἔτσι ἀνέβηκε στὸ θρόνο. Τιμές, δόξες, τὰ πάντα εἶχε. Ἦταν εὐτυχής; Κάθε ἄλλο. Διότι τὴ νύχτα ἔβλεπε σὰν φάν­τα­σμα τὸν ἀδελφό του νὰ κρατάῃ ἕνα ποτήρι γεμᾶτο μὲ αἷμα του ποὺ ἄχνιζε καὶ νὰ τοῦ λέῃ· «Ἀδελφέ, πίε», πιὲς τὸ αἷμα τοῦ ἀδελφοῦ σου.
⃝ Τὸ πιὸ φοβερὸ παράδειγμα εἶνε ὁ Ἰούδας. Πούλησε τὸν Διδάσκαλό του ἀντὶ 30 ἀργυρί­ων. Τὰ νομίσματα κουδούνιζαν στὰ χέρια του, ἀλ­λὰ ἡ συνείδησί του τὸν ἔτυπτε τόσο, ὥστε πῆ­ρε σκοινὶ καὶ κρεμάστηκε – αὐτοκτόνησε.
⃝ Στὴν Ἀθήνα κάποιος ἔπεσε στὸ Φάληρο στὴ θάλασσα καὶ αὐτοκτόνησε. Ὅταν τὸν ἀνέσυραν πνιγμένο, βρῆκαν στὴν τσέπη του ἕνα χαρ­τὶ ποὺ ἔγραφε· Δὲν μπορῶ νὰ ὑποφέρω τὸν ἔ­λεγχο τῆς συνειδήσεως….
Τρομερὸ πρᾶγμα ἡ συνείδησις. Τί νὰ τὰ κά­νῃς τὰ λεφτά, τὰ ἀξιώματα καὶ τὶς θέσεις, ὅ­ταν αὐτὴ ἔχῃ τὸν ἄνθρωπο κατηγορούμενο καὶ ὑπὸ ἔλεγχο; Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέει· Προτιμότερο νὰ σὲ κεν­τή­σῃ σκορ­πιὸς παρὰ ἡ συνείδησί σου. Κ᾽ ἕνας παλαιὸς γυμνασιάρχης, καλὸς καθηγητής, ὅταν τελειώναμε τὸ γυμνάσιο (τὸ σημερινὸ λύκειο) στὴ Σύρο, μᾶς εἶπε· Παιδιά μου, μιὰ εὐχὴ σᾶς λέγω· νὰ μὴ δοκιμάσετε, νὰ μὴ αἰσθανθῆτε τύψεις συνειδήσεως!
Ἐρωτοῦμε τοὺς ἀπίστους καὶ ἀθέους, ἐ­ρω­τοῦμε τοὺς πάντας· ποιός φύτεψε μέσα μας μιὰ τέτοια φωνή; Ἕνας μεγάλος φιλόσοφος εἶπε· Δυὸ πράγματα μὲ κάνουν νὰ πιστεύω ὅτι ὑπάρχει Θεός· ὁ ἔναστρος οὐρα­νὸς ποὺ εἶνε ἀπὸ πάνω μας καὶ ὁ ἠθικὸς νόμος (ἡ συνείδησι=) ποὺ εἶνε μέσα μας.
Ὁ ἄνθρωπος σήμερα, ὅπως βλέπουμε, λεφτὰ ἔχει, ἀξιώματα ἔχει, γυναῖκα ἔχει, παιδιὰ ἔχει, σπίτια ἔχει, χωράφια ἔχει, τὰ πάντα ἔχει. Εἶνε εὐτυχής; Δὲν εἶνε. Γιατί; Ἔχει λύσει τὰ ἐξωτερικὰ προβλήματα, μένουν ὅμως ἄλυτα ἐ­σωτερικὰ προβλήματα, ποὺ τοῦ δημιουργοῦν ψυχολογι­κὲς καὶ νευρολογικὲς διαταραχὲς καὶ παθήσεις, αὐτὸ ποὺ οἱ ψυχολόγοι λένε ἄγχος. Ποτέ ἄλλοτε ὁ κόσμος δὲν εἶχε τόσο ἄγχος. Ταραγμένοι εἶνε οἱ ἄνθρωποι, τρικυμία, ἀνησυχία ἔχουν γιὰ κάτι ποὺ τοὺς τύπτει.
Καὶ τρέχουν στοὺς γιατρούς. Γέμισε ὁ κόσμος ἀπὸ ψυχιάτρους καὶ νευρολογικὲς κλινι­κές. Κ᾽ ἐκεῖ τί κάνουν; συνήθως δίνουν χάπια καὶ πλουτίζουν. Ὡρισμένοι ὅμως ψυχίατροι πρῶ­τοι αὐ­τοὶ ἔχουν ἀνάγκη ἰατροῦ. Καὶ ἡ ἀνησυχία ἐξακολουθεῖ νὰ βασανίζῃ τὸν κόσμο.

* * *

Τί λοιπόν, ἀδελφοί μου; Δὲν ὑπάρχει γιατρός, φάρμακο, θεραπεία τοῦ ἄγ­χους τῆς συνειδήσεως; Ὑπάρχει! Ποιός εἶνε; Τὸ λέει σήμερα ὁ ἀπόστολος· εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, «ὁ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν» (θ. Λειτ.), ποὺ σταυρώθηκε, ἔδωσε τὸ τίμιό του αἷμα. Ὁ σταυρός του σβήνει τὶς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου καὶ τὸ αἷμα του ἀ­παλλάσσει ἀπὸ τὶς τύψεις καὶ ἀναπαύει.
Ἀμφιβάλλετε; Ἂν ἀμφιβάλλετε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ μέγας ψυχίατρος ποὺ λύνει ὅλα τὰ ἐσωτερικὰ προβλήματα, δοκιμάστε. Πλησιάζουν οἱ ἅγιες ἡμέρες. Τὸ φάρμακο ποιό εἶ­νε· ἡ ἐξομολόγησις. Νὰ πᾷς μετανοημένος νὰ ἐξομολογη­θῇς, νὰ πῇς τὰ κρίματά σου, νὰ κλάψῃς ἐμπρὸς στὸν πνευματικό σου. Κι ὅ­ταν πῇς τὰ κρίματά σου μὲ εἰλικρίνεια, τὴν ὥ­ρα ἐκείνη ―δὲν εἶνε ψέμα― ἕνα βουνὸ ποὺ πλακώνει τὴν καρδιά σου, τὸ ἄγχος αὐτὸ ποὺ λένε οἱ ψυχολόγοι, θὰ φύγῃ ἀπὸ πάνω σου. Μέσα στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς σου θ᾽ ἀκούσῃς μιὰ φωνὴ γλυκειά, φωνὴ ἀπὸ τὸν οὐρανό, νὰ σοῦ λέῃ «Τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου» (Μᾶρκ. 2,5), «παιδί μου, σοῦ συγχωροῦνται τὰ ἁμαρτήματά σου», καὶ θὰ αἰσθανθῇς ἀνακούφισι, λύτρωσι, γαλήνη.
Ὅποιος, ἀδελφοί μου, πιστεύει στὸ Χριστό, ὅποιος ἐξομολογεῖται εἰλικρινά, ὅποιος κοινω­νεῖ τὰ ἄχραντα μυστήρια «μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης» (θ. Λειτ.), ὅπως ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία τὴν ὁποία ἑορτάζουμε σήμε­ρα, αὐ­τὸς αἰσθάνεται τὴν ἀπαλλαγὴ τῆς συ­νειδήσεως ἀπὸ τὸ ἄγχος. Αὐτὸ λέει ὁ ἀπόστολος σή­με­ρα· ὅτι ὁ Χριστὸς, ποὺ προσ­έφε­ρε τὸν ἑαυτό του θυσία, καθαρίζει τὴ συνείδη­σί μας ἀπὸ τὰ πονηρὰ ἔργα ποὺ τὴ μολύνουν (βλ. Ἑβρ. 9,14)· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Κωνσταντίνου & Ἑλένης Ἀμυνταίου τὴν 31-3-1985