ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Του Μητροπολιτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

ΠΩΣ ΘA ΠΛHΣIAΣOYME TA ΣEΠTA ΠΑΘH TOY KYΡIOY

Ο ἀπόστολος Παῦλος, ἀγαπητοί μου, συνιστᾷ νὰ γίνεται κήρυγμα συχνὰ – πυκνά. Λέει· «Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ ἐνοικείτω ἐν ὑ­μῖν πλουσίως» (Κολ. 3,16). Σύμφωνα μὲ τὸ ῥητὸ αὐτὸ ἡ διδασκαλία μιὰ φορὰ τὴν ἑβδομάδα δὲν εἶνε ἀρκετή. Ὅπως κανείς ἀπὸ μᾶς δὲν τρώει μιὰ φορὰ τὴν ἑβδομάδα, ἀλ­λὰ συχνὰ κάθεται στὸ ὑλικὸ τραπέζι καὶ μετα­λαμ­βάνει ὑλικῆς τροφῆς γιὰ τὴν συντήρησι τοῦ σώματός του, κατὰ παρόμοιο τρόπο ἔ­χουμε ἀ­νάγκη νὰ πλησιάζουμε συχνὰ καὶ στὴν τράπεζα τοῦ θείου λόγου.
Δύο πράγματα εἶνε τὰ ἀπολύτως ἀναγκαῖα, καὶ γι’ αὐτὸ αὐτὰ βρίσκονται πάνω στὴν ἁγία τράπεζα· τὸ ἕνα εἶνε τὸ Εὐαγγέλιο, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, καὶ τὸ δεύτερο τὸ δισκοπότηρο, ἡ θεία κοινωνία. Χριστιανὸς ποὺ δὲν ἀκούει συχνὰ τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν κοινωνεῖ συχνὰ τῶν ἀχράντων μυστηρίων, ὁ Χριστιανὸς αὐτὸς εἶνε νεκρός.
Γιὰ τὴ διδασκαλία λοιπὸν ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος εἶπε· «Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ ἐνοικείτω ἐν ὑμῖν πλουσίως». Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ εἶ­νε ὁ ἄρτος ὁ πνευματικός, τὸν ὁποῖο ζητοῦν οἱ ψυχὲς ποὺ πεινοῦν τὸ Θεό. Σήμερα δυσ­τυχῶς ἔχει ἐπέλθει κάμψις, ψυχρότης, ἀπροθυμία γιὰ τὴν ἀκρόασι τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Σὲ ἡμέρες ἔνδοξες ποὺ ἡ Ἐκκλησία μας ἐργαζόταν μὲ ζῆλο, ὅπως λ.χ. στὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὁ λαὸς ὄχι μιὰ φορὰ τὴν ἑβδομάδα, ἀλλὰ καθημερινῶς, πρωὶ καὶ βράδυ, ἄκουγε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ.
Πολλὰ εἶνε τὰ θέματα, μὲ τὰ ὁποῖα πρέπει ν’ ἀσχοληθῇ ὁ ἄμβων. Δὲν εἶνε δυνατὸν βέβαια νὰ τὰ θίξουμε ὅλα. Παραμερίζουμε λοι­πὸν τὰ ἄλλα γιὰ νὰ δώσουμε προτεραιότητα στὸ πιὸ ἀναγκαῖο. Εἶνε τὸ θέμα τὸ ὑπερ­άνω ὅλων τῶν θεμάτων, τὸ θέμα ποὺ τὶς ἡμέρες αὐτὲς συγκλονίζει τὶς ψυχὲς ὅλων μας· εἶνε ὁ ἐσταυρωμένος Κύριος, ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκ­κλησίας· εἶνε τὰ σεπτά του πάθη, ἡ Μεγάλη Ἑβδομάς. Θὰ σᾶς παρακαλέσω, μὲ ἰ­διαιτέρα προσοχὴ καὶ κατάνυξι νὰ παρακολουθήσουμε ἀπό­ψε τὸ κήρυγμα, ποὺ ἀποβλέ­πει στὸ νὰ πλησιάσουμε μὲ περισσοτέρα κατανόησι τὰ σεπτὰ καὶ ἅγια πάθη τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ.

* * *

Μεγάλη Ἑβδομάδα! Γιατί, ἀγαπητοί μου, ὀ­νομάζεται Μεγάλη; Μήπως οἱ ἡμέ­ρες της ἔ­χουν διάρκεια μεγαλύτερη ἀπὸ τὴ διάρκεια τῶν ἡμερῶν τῶν ἄλλων ἑβδομάδων;
Ἂν μελετᾶτε ἐπιμελῶς τὴν ἁγία Γραφή, θὰ συναντήσετε στὶς σελίδες της δύο ἐπεισόδια, ποὺ ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε ἡ ἡμέρα νὰ γίνῃ μεγαλύτερη.
Τὸ πρῶτο βρίσκεται στὸ βιβλίο τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ. Λέει ἐκεῖ, ὅτι ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, ὁ διάδοχος τοῦ Μωϋσέως, ἔδιδε μάχη σκλη­ρὰ ἐναντίον τῶν Ἀμορραίων. Ὁ ἥλιος βασίλευε. Ὁ Ἰσραὴλ χρειαζόταν μερικὲς ὧρες ἀ­κό­μη γιὰ νὰ νικήσῃ καὶ νὰ ἐξουδετερώσῃ τοὺς ἀλλοφύλους. Μὲ τὸ κλείσιμο τῆς ἡμέρας, μέσα τὸ σκοτάδι, οἱ ἐχθροὶ θὰ διέφευγαν. Τότε, λέει ἡ Γραφή, τὴν κρίσιμη ἐκείνη ὥρα ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ ἐστράφη πρὸς τὸν ἥ­λιο —δικαίωμά τους νὰ μὴν πιστεύουν οἱ ὀρ­θολογισταί— καὶ εἶπε· «Στήτω ὁ ἥλιος κατὰ Γαβαὼν καὶ ἡ σελήνη κατὰ φάραγγα Αἰλών» (Ἰησ. 10,12). Καὶ σταμάτησε ὁ ἥλιος γιὰ ὡρισμένες ὧρες, παρετάθη ἡ ἡμέρα, καὶ στὸ διάστημα αὐτὸ ὁ Ἰσραὴλ εἶχε τὸν καιρὸ νὰ καταγάγῃ θρίαμβο. Ἄλλη μιὰ περίπτωσι, ποὺ ἡ ἡμέρα μεγάλωσε, συναντοῦμε στὸ βιβλίο τοῦ προφήτου Ἠσα­ΐου. Ἦταν τότε ἕνας βασιλεύς, ὁ Ἐζεκίας, ὁ ὁ­ποῖος ἁμάρτησε· μέσα στὴν αὐλή του εἶχε μα­ζέψει αὐλοκόλακες, ποὺ εἶνε οἱ νεκροθάπται τῶν βασιλέων. Ὁ Ἐζεκίας σκανδάλισε τὸ λαό, καὶ τοῦ ἦρθε μήνυμα ἀπὸ τὸ Θεὸ διὰ τοῦ προφήτου Ἠσαΐου· Λίγες εἶνε οἱ μέρες τῆς ζωῆς του· «τάξαι περὶ τοῦ οἴκου σου, ἀποθνῄ­­σκεις γὰρ σὺ καὶ οὐ ζήσῃ» (Ἠσ. 38,1). Τότε ὁ Ἐζεκίας, ποὺ ἦταν ἄρρωστος, γύρισε τὸ πρόσωπό του πρὸς τὸν τοῖχο καὶ ἔκλαυσε πολύ, κλαυθμὸ μεγάλο. Καὶ ὁ Θεός; Τὸν συγχώρησε· καὶ ὄχι μόνο τοῦ παρέτεινε τὴ ζωή, ἀλ­λὰ γλύτωσε καὶ τὸν ἴδιο καὶ τὸ λαό του ἀπὸ τοὺς Ἀσσυρίους ποὺ τοὺς ἀπειλοῦσαν. Γιὰ νὰ τὸν βεβαιώσῃ δὲ ὅτι ὄντως θὰ γίνουν αὐ­τά, τοῦ ἔδωσε τὸ ἑξῆς σημάδι· ἔκανε τὴ σκιὰ τοῦ ἥλιου, ποὺ εἶχε κατέβει δέκα σκαλοπάτια, νὰ γυρίσῃ πίσω. Δὲν ὑ­πῆρχαν τότε τὰ σημερινὰ ρολόγια, ὅπως γνωρίζετε· ὑπῆρχαν μό­νο τὰ λεγόμενα ἡλιακὰ ρο­λό­για, τὰ ὁποῖα μὲ τὶς γραμμὲς τῆς σκιᾶς ἔ­δειχναν τὴν ὥρα. Ὅ­ταν λοιπὸν ὁ Θεὸς ἄκουσε τὸ μεγάλο κλαυ­θμὸ καὶ εἶδε τὰ δάκρυα τοῦ Ἐζεκία, ποὺ μετανόησε εἰλικρινῶς, τότε, λέει, τὸ ἡλιακὸ ρολόι ἐ­στράφη 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 γραμμές, ἡ σκιά του πῆγε 10 γραμμὲς πίσω. Ὅπως λέει ὁ Ἠσαΐας, «ἀνέβη ὁ ἥλιος τοὺς δέκα ἀ­να­βα­θμούς, οὓς κατέβη ἡ σκιά» (Ἠσ. 38,8). Ἦ­ταν τὸ σημεῖον ὅτι τὸν συγχωρεῖ. Καὶ πρά­γματι ἡ ζωὴ τοῦ Ἐζεκία παρετάθη.
Μήπως λοιπὸν καὶ στὴν περίπτωσι τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ἔχουμε κάποιο ἀνάλογο φαινόμενο; μήπως συμβαίνει κάτι παρόμοιο μὲ ἐκεῖνα ποὺ συνέβησαν στὴν ἱστορία τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ καὶ στὴν ἱστορία τοῦ Ἐζεκία; Μήπως καὶ ἐδῶ ἐπλατύνθη ὁ χρόνος, μήπως καὶ ἐδῶ ἐστάθη ὁ ἥλιος; Ὄχι· δὲν ἔγινε παράτασις τοῦ χρόνου. Ἡ διάρκεια τῆς ἑβδομάδος αὐτῆς εἶνε ὅ­ση καὶ τῆς καθεμιᾶς ἀπὸ τὶς 52 ἑβδομάδες ποὺ ἔχει τὸ ἔτος. Ἀλλὰ ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα εἶνε ἡ βασίλισσα τῶν ἑβδομάδων ἀπὸ ἄλλης πλευ­ρᾶς. Ὀνομάζεται Με­γάλη, διότι κατ᾽ αὐτὴν ἔ­γιναν τὰ μεγάλα καὶ πρωτοφανῆ γεγονότα, τῶν ὁποίων οἱ συνέπει­ες καὶ τ’ ἀποτελέσματα ἁπλώνονται σὲ ὅ­λη τὴν οἰκουμένη, σὲ ὅλη τὴν ὑφήλιο, καὶ σὲ ὅ­­λους τοὺς αἰῶνες καὶ τὶς ἐποχές· μέχρι τῆς συν­τελείας τῶν αἰώνων ἐξ­ακολουθεῖ ἡ ἐπίδρασις τῶν γεγονότων τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος.
Δὲν μνημονεύει ἡ παγκόσμιος ἱστορία μεγαλύτερα γεγονότα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἑορτάζουμε τὶς ἡμέρες αὐτές. Ὁ Γολγοθᾶς ἔγινε τὸ κέν­τρο τῆς γῆς καὶ τῆς παγκοσμίου ἱστορίας. Ὁ Ἐσταυρωμένος, εἴτε τὸ θέλουν μερικοὶ εἴ­τε ὄχι, εἶνε τὸ Α (ἄλφα) καὶ τὸ Ω (ὠμέγα), εἶνε ὁ ἄξων τῆς ζωῆς τοῦ κόσμου. Ὅπως ἡ γῆ ἔχει ἄξονα, γύρω ἀπὸ τὸν ὁποῖο στρέφεται, ὅπως ὅλο τὸ σύμπαν ἔχει νοητὸν ἄξονα γύρω ἀπὸ τὸν ὁποῖο στρέφεται μέσα στὸ ἄπειρο, ἔτσι πνευματικὸς ἄξων τοῦ κόσμου ὁλοκλήρου εἶ­νε ὁ Ἰησοῦς Χριστός, «τὸ Α καὶ τὸ Ω, ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος» (Ἀπ. 21,6). Γύρω ἀπὸ τὸν Ἐ­σταυ­ρωμένο στρέφονται τρεῖς κόσμοι· ὁ κόσμος τῆς σκέψεως, ὁ κόσμος τοῦ αἰσθήματος, καὶ ὁ κόσμος τῆς βουλήσεως κάθε λογικῆς ὑπάρξεως. Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ ἄξων τῆς σκέψεώς μας, τῆς καρδίας μας, καὶ τῆς βουλήσεως καὶ ἐνεργείας μας.

* * *

Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα, ἀγαπητοί μου, τὰ γε­γονότα τῆς ἑ­βδομάδος αὐτῆς, τὰ πάθη τοῦ Σω­τῆρος, εἶνε ὁ ἥλιος ποὺ χύνει φῶς ἐπάνω στὰ ἐπίγεια, στὰ μεγάλα προβλήματα τῆς παρούσης ζωῆς. Τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα ποιό εἶ­νε; Μιὰ ἀνησυχία, ποὺ ὑπάρχει μέσα στὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν τρώει σὰν σκουλήκι. Ἡ ἀνησυχία αὐτὴ ὑπάρχει σὲ ὅλους· καὶ στὸ βασιλιᾶ ποὺ κάθεται στὸ θρόνο, καὶ σ’ αὐτὸν ποὺ εἶνε στὴν καλύβα, καὶ σ’ αὐτὸν ποὺ εἶνε φυλακισμέ­­νος, καὶ στὸν πλούσιο ποὺ κατοικεῖ στοὺς οὐρανοξύστες, καὶ στὸν Ἐσκιμῶο, καὶ στὸν ἰ­θαγενῆ τῆς Ἀφρικῆς. Μέσα στὰ βάθη τῆς ψυ­χῆς ὅλων ὑπάρχει μιὰ ἀγωνία, ἕνας σκορπιὸς ποὺ κεντάει τὴ συνείδησι. Ποιός εἶνε; Ἡ ἐνοχή. Ὅλοι αἰσθανόμεθα μέσα μας ἐνοχή. Ἐνο­χὴ γιὰ τ’ ἁμαρτήματα ποὺ κάναμε μικρὰ παιδιά, τ’ ἁμαρτήματα ποὺ κάναμε ὡς νέοι, τ’ ἁ­μαρτήματα ποὺ κάνουμε μεγάλοι μέσα στὴν οἰ­κογένεια. Ἐκτὸς τῆς ἐνοχῆς ὁ ἄνθρωπος αἰ­­σθάνεται καὶ κάτι ἄλλο· τὴ δίψα τῆς λυτρώσεως, τὸν πόθο τοῦ λυτρωμοῦ, τὴν ἀνάγκη νὰ σπάσῃ τὰ δεσμά του, νὰ γίνῃ ἕνας πνευματι­κὸς πύραυλος, νὰ πετάξῃ ψη­λὰ στοὺς οὐρανούς, νὰ εἰσέλθῃ στὸ βασίλειο τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ πῇ στὴν ἁγία Τριάδα τὸ «Ἀλληλούϊα».
Μεγάλη Ἑβδομάδα! Ἥλιος ποὺ φωτίζει καὶ τὰ καταχθόνια, τὸν ᾅδη. Κ’ ἐκεῖ ἔφθασε ἡ λάμ­ψι τοῦ Ἐσταυρωμένου· φώτισε γενεὲς γενε­ῶν τῶν προαπελθόντων, ἐλευθέρωσε ψυχὲς δι­­καί­ων, λαφυραγώγησε τὸ βασίλειο τοῦ διαβόλου, νίκησε τὸ θάνατο διὰ τοῦ θανάτου.
Τὸ φῶς, ποὺ ἄστραψε ἐπάνω στὸ Γολγοθᾶ, εἶνε φῶς ἀνέσπερο, δὲ θὰ σβήσῃ ποτέ.
Πρὸς τὸ φῶς αὐτὸ, τὸ φῶς τῶν ἱερῶν κοσμοϊστορικῶν γεγονότων, μᾶς καλεῖ ὁ προφή­της Ἠσαΐας τώρα μὲ τὰ λόγια του ποὺ ἀ­κούγονται στὴν ἀρ­χὴ τῆς ἀκολουθίας· «Ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει τὸ πνεῦμά μου πρὸς σέ, ὁ Θεός, διότι φῶς τὰ προστά­γμα­τά σου ἐπὶ τῆς γῆς» (Ἠσ. 26,9). Ὁ δὲ ὑμνῳδὸς στὴν ἀρχὴ τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ἀκούστη­κε νὰ ψάλλῃ· «Τὰ πάθη τὰ σεπτὰ ἡ παροῦσα ἡ­μέρα ὡς φῶτα σωστικὰ ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ» (κάθ. ὄρθρ. Μ. Δευτ.). Ἂς δεχθοῦμε τὸ ὑπέροχο αὐ­τὸ φῶς, ποὺ ὁ­δηγεῖ στὴ σωτηρία· ἀμήν.

 † ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Α΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ ῾Αγίου Παύλου ὁδ. Ψαρρῶν Ἀθηνῶν τὴν 30-3-1958