Κυριακὴ πρὸ τῶν Φώτων (Β΄ Τιμ. 4,5-8)
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Η ΖΩΗ ΕΙΝΕ ΑΓΩΝΑΣ

«Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι» (Β΄ Τιμ. 4,7)

Τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἀπαραίτητο πάντοτε. Ἐκ­κλησία χω­ρὶς κήρυγμα εἶνε μαντρὶ χωρὶς τσοπανόσκυλα ποὺ διώχνουν τοὺς λύκους, στρα­­τὸς χωρὶς σάλπιγγα ποὺ καλεῖ σὲ συναγερμό. Σάλπιγξ οὐ­ράνιος ἦταν καὶ ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρο­μος, ποὺ σάλπισε στὶς ὄχθες τοῦ Ἰορδάνου τὸ αἰώνιο κήρυγμα, τὸ «Μετανοεῖτε» (Μᾶρκ. 1,15).

* * *

Σήμερα, ποὺ ἀκόμα βρισκόμαστε στὶς πρῶ­τες ἡμέρες τοῦ νέου ἔτους, θὰ μοῦ ἐπιτρέψε­τε νὰ ἐξετάσουμε μαζὶ πρακτικὰ τὸ ἑξῆς σοβα­ρὸ πρόβλημα ποὺ ἀντιμε­τωπίζει ὁ ἄνθρωπος. Ἡ ζωὴ αὐτὴ ποὺ ζοῦμε ἔχει νόημα καὶ σκοπό, ἢ μήπως ἔτσι ἄσκοπα βρισκόμαστε ἐδῶ; Τί εἶνε αὐτὴ ἡ ζωή; τί νόημα ἔ­χει; ποιό τὸ χρέος μας; Πάνω σ᾽ αὐτὸ πολλοί ἔστυψαν τὰ μυαλά τους. Ἀπαντοῦν ποιηταί, φιλόσοφοι, ἱστορικοί, ἀρχαι­ολόγοι, ἐπι­στήμονες ὅλων τῶν κλάδων. Ἀπαν­τοῦν καὶ μὲ τὴ ζωή τους πλού­σιοι, μεγιστᾶνες, βασιλεῖς, δορυκτήτορες, οἱ πάντες.
Ἀλλ᾽ ἐγώ, ποὺ πιστεύω στὸν Ἐσταυρωμένο, δὲ θὰ ρωτή­σω ἐπ᾽ αὐτοῦ κανένα ἄλλον οὔτε θ᾿ ἀκούσω τί λέει ὁ ἄλφα ἢ ὁ βῆτα. Ἂν ἀκούσετε τὶς ἀ­παντήσεις τους, θὰ δῆτε ὅτι ἡ μία ἀναιρεῖ τὴν ἄλλη· οἱ γνῶμες τους δημιουργοῦν μία Βαβέλ, ἕνα λαβύρινθο, ἀπ᾽ τὸν ὁποῖ­ον εἶνε ἀδύνατον ὁ ἄνθρωπος νὰ βγῇ.
Κλείνουμε λοιπὸν τ᾽ αὐτιά μας στὶς φωνὲς τῶν ἄλλων καὶ πᾶμε νοερῶς νὰ ἐπισκε­φθοῦ­με ἕνα φυλακισμένο, μὲ ἀφορμὴ τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα. Ὥστε ἕνας φυλακι­σμένος θὰ μπορέσῃ νὰ μᾶς δώσῃ ἀπάντησι στὸ τεράστιο αὐτὸ πρόβλημα; Ναί, ἀγαπητοί μου. Βρίσκεται μέσα στὰ μπουντρούμια τῆς Ῥώμης κι ἀπὸ ὥρα σὲ ὥρα περιμένει νὰ τρίξουν οἱ σιδερένιες πόρτες καὶ νὰ τὸν πάρουν γιὰ νὰ ἐκτελεσθῇ – ἔτσι ὁρίζει τὸ διάτα­γμα τοῦ Νέρωνος. Ἐν ὄψει τοῦ θανάτου ἀναπολεῖ τὸ παρελθόν του, βυθίζεται σὲ στοχασμούς, προσκυνεῖ τὰ ἄχραντα πόδια τοῦ Ἐσταυρωμένου, παίρνει τὴν πέννα καὶ γράφει τὰ τελευ­ταῖα του λόγια· λόγια ποὺ ζυγίζουν περισσότερο ἀπὸ ὅλες τὶς φιλοσοφίες, γιατὶ βγαίνουν μέσα ἀπ᾽ τὸ καμίνι τοῦ πόνου· λόγια ἀλησμόνητα, ποὺ δὲν ὑπάρχει ζυγαριὰ νὰ τὰ ζυγίσῃ.
Ποιός λοιπὸν εἶνε ὁ φυλακισμένος; Ἀποκαλυφθῆτε ἐμπρός του· εἶνε ὁ Παῦλος, ὁ κορυ­­φαῖος τῶν ἀποστόλων! Αὐτὸς εἶνε ὁ φυλακισμένος καὶ τὰ δικά του τελευταῖα λόγια ἀ­κού­­σαμε σήμερα. Γράφει στὸν πιστὸ μαθητή του τὸν Τιμόθεο, πρῶτο ἐπίσκοπο τῆς Ἐφέσου, καὶ τοῦ λέει· «Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρό­μον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα»· ἔχω ἀ­γωνισθῆ τὸν καλὸν ἀγῶνα, ἔχω τελειώσει τὸ δρό­μο, ἔχω τηρήσει τὴν πίστι (Β΄ Τιμ. 4,7). Λό­για ἀν­εκτίμητα, ποὺ μποροῦν νὰ γίνουν πρόγραμμα ζωῆς τώρα στὴν ἀρχὴ τοῦ ἔτους.

* * *

«Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι…». Στὸ ἐ­ρώτημα δηλαδὴ «τί εἶνε ἡ ζωή;» ὁ ἀ­πόστολος Παῦλος ἀπαντᾷ καὶ λέει· Ἡ ζωὴ αὐτὴ ―ἂς λέῃ καθένας ὅ,τι θέλει― εἶνε ἀγώνας. Προσ­­­θέτει μάλιστα μιὰ λεξούλα μὲ βαθύτατο νό­ημα, ποὺ προσδιορίζει τὸ εἶδος τοῦ ἀγῶνος· δὲ λέει ἁ­πλῶς «τὸν ἀγῶνα», ἀλλὰ λέει «τὸν ἀ­­γῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι». Ὥστε, ἀδελφοί μου, μπο­ρεῖ χίλιοι ἄνθρωποι νὰ ἀγωνίζωνται γιὰ ποικίλους σκοπούς, ἀλλὰ μέσα σ᾽ αὐτοὺς ἕνας νὰ εἶνε ἐκεῖνος ποὺ ἀγωνίζεται τὸν «κα­λὸν ἀ­γῶνα».
Ὑπάρχει λοιπὸν διάκρισις «ἀγῶνος» καὶ ἀ­γώνων. Ὑπάρχουν ἀγῶνες, ποὺ τὰ ἐλατήριά τους εἶνε εὐτελῆ, ἰδιοτελῆ, σκοτεινά, ἀπαίσια, καὶ ἀγῶνες φωτεινοὶ σὰν τὸν ἥλιο· ἀγῶ­νες τοῦ σκότους καὶ ἀγῶνες τοῦ φωτός, ἀγῶ­νες τοῦ σατανᾶ καὶ ἀγῶνες τῶν ἀγγέλων. Ὁ ἀπόστολος κάνει διάκρισι· ἐμεῖς ποῦ εἴμαστε ἆραγε, σὲ ποιό εἶδος ἀγῶνος βρισκόμαστε;
Σᾶς παρουσιάζω μερικὰ στιγμιότυπα ἀπὸ ἀ­γῶνες ποὺ δὲν εὐλογεῖ ὁ οὐρανός, γιὰ νὰ δοῦ­με κατόπιν τὸν ἀγῶνα γιὰ τὸν ὁποῖον ἄγ­γελοι καὶ ἀρχάγγελοι πλέκουν ἀμάραντα στεφάνια.
⃝ Τὸν βλέπετε ἐκεῖνον ἐκεῖ; Εἶνε δραστήριος ὅσο λίγοι. Ξυπνάει τὴ νύχτα, ἐνῷ ὅλοι κοιμοῦν­ται, κι ἀνοίγει τὰ κατάστιχα καὶ τὰ χρηματοκι­βώτια καὶ μετράει τὰ ἔσοδα καὶ ἔξοδα τῶν ἐπι­χει­ρήσεών του. Τὸ μυαλὸ καὶ ἡ καρδιὰ καὶ τὸ τελευταῖο κύτ­ταρό του φωνάζουν λεφτά! Ἀ­γωνίζεται τὰ χίλια νὰ τὰ κάνῃ δύο χιλιάδες, τὶς δύο νὰ τὶς κάνῃ τέσσερις, τὶς τέσσερις ἕξι, νὰ γίνῃ ἑκατομμυριοῦχος, νὰ πηχτώσῃ τὴ θάλασσα μὲ καράβια. Ποιός δὲ βλέπει ὅτι ὁ ἀγώνας αὐτὸς εἶνε ἀγώνας Ἰούδα Ἰσκαριώτη γιὰ τὰ τριάκοντα ἀργύρια, ἀγώνας σατανικός;
⃝ Τὸν βλέπετε τὸν ἄλλο; Αὐτὸς δὲ ζητάει χρή­ματα, ἀλλὰ ἡ καρδιά του εἶνε ἕνα καζάνι ποὺ βράζει ἀπὸ μῖσος. Ἡ γλῶσσα του στάζει φαρμά­κι, τὸ στόμα του ἀφρίζει, τὰ χέρια του γίνον­ται γροθιὲς καὶ φωνάζει. Τί ζητάει αὐτός; Ἕνα πρᾶ­γμα τὸν ἠλεκτρίζει, ἡ ἐκδίκησι. Θάνατος σὲ ὅσους δὲ συμ­φωνοῦν μαζί του, στοὺς ἀντιπάλους – ἐχθρούς. Ἀγωνίζεται, ἂν εἶνε δυνατόν, νὰ ἐξοντώσῃ κάθε ἄνθρω­πο ἢ λαὸ ποὺ δὲ συμφωνεῖ μὲ τὴ δική του ἰδεολογία. Τέτοιος ἦταν λ.χ. ὁ Χίτλερ, δαιμονικὸς δικτάτωρ στὴν Εὐρώ­πη. Ἔ­βγαλε μάλιστα καὶ βιβλίο μὲ τίτλο «Ὁ ἀγώνας μου», ποὺ ἔγινε αἰτία αἱματοκυλίσμα­τος τοῦ κόσμου, καὶ εἶχε τὴν ἀξίωσι οἱ κληρικοὶ νὰ βγά­λουν ἀπὸ τὶς ἐκκλησίες τὸ Εὐαγγέλιο καὶ στὴ θέσι του νὰ βάλουν αὐτό, τὸ δικό του ἀντιευ­αγγέλιο, ποὺ στοίχισε εἴκοσι ἑκατομμύρια νεκρούς, τριπλάσιους τραυματίες, ἐρείπια καὶ καταστροφές. Νά ἕνας ἀγώνας σατανικός, στὸν ὁποῖο παρέσυρε ἕνα ἔθνος ἰσχυρὸ ἡ μανία ἑ­νὸς ἀνθρώπου γιὰ ἐκδίκησι.
Δαιμονικοὶ οἱ ἀγῶνες τοῦ πλεονέκτου καὶ φι­­λαργύρου, τοῦ αἱμοβόρου καὶ ἐκδικητικοῦ· ἀγῶνες καταστροφικοὶ γιὰ τὸν ἴδιο καὶ τοὺς ἄλλους. Ἀλλ᾽, ἀδελφοί μου, ἐπιτρέψτε μου τώ­ρα νὰ σᾶς παρουσιάσω καὶ τὸν εὐγενῆ ἀγῶνα τοῦ φωτός, στὸν ὁποῖο καλούμεθα ὅ­λοι νὰ δώ­σουμε τὸ παρών. Εἶνε ὁ ἀγώνας τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ποὺ διεξάγεται σὲ πολλὲς ἐπάλξεις.
⃝ Βλέπετε ἐκεῖνο τὸ δάσκαλο, ποὺ μὲ τριμμέ­νο παντελόνι μοχθεῖ μέσα στὴν τάξι ἀπ᾽ τὸ πρωὶ ὣς τὸ βράδυ ἐναν­τίον τῆς ἀμαθείας καὶ τῆς ἀ­­γραμματοσύνης καὶ προσπαθεῖ τὰ κούτσουρα ποὺ κάθονται στὰ θρανία νὰ τὰ κάνῃ ἔπιπλα;
⃝ Βλέπετε ἐκεῖνο τὸν ἀστυνομικό, ποὺ πε­ριπο­λεῖ τὴ νύχτα γιὰ τὴν ἀσφάλεια ὅλων;
⃝ Βλέπετε ἐκεῖνο τὸ δικαστικό, ποὺ ἀπὸ τὴν ἕδρα προσπαθεῖ ν᾽ ἀποδώσῃ τὸ δίκαιο καὶ νὰ πατάξῃ τὴν ἀταξία καὶ τὸ ἔγκλημα;
⃝ Βλέπετε τὸν ἐπιστήμονα ποὺ ἐρευνᾷ στὸ ἐργαστήριο νὰ βρῇ τὸ μικρόβιο τῆς ἀσθενείας καὶ νὰ φτειάξῃ τὸ κατάλληλο φάρμακο;
⃝ Βλέπετε τὴν ἀδελφὴ νοσοκόμο ποὺ ξενυ­χτᾷ κοντὰ στὸν ἄρρωστο τὴν ὥρα τοῦ πόνου;
⃝ Βλέπετε κ᾽ ἐκεῖ πάνω στὰ σύνορα τὸ στρατιώτη ποὺ φρουρεῖ, ὄχι γιὰ κατακτήσεις ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀσφαλίζῃ τὰ ὅσια καὶ τὰ ἱερά;
⃝ Βλέπετε τὸ φτωχὸ ἐκεῖνο οἰκογενειάρχη μὲ τὰ πέντε, ἕξι, ἑφτά, ὀχτώ, ἐννιὰ παιδιά;
⃝ Βλέπετε τὸν ἐλεήμονα ποὺ προσφέρει τὰ χρή­ματά του σὲ ἔργα ἀγάπης καὶ φιλανθρωπίας;
Ὅλοι αὐτοὶ εἶνε ἀγῶνες ἱεροὶ καὶ εὐλογημένοι. Καὶ τώρα ἀνεβῆτε ἀκόμη πιὸ ψηλά· πετάξτε, γίνετε ἀετοί, περάστε στὰ ἄστρα, φθάστε στὸ ὕψος τοῦ μεγάλου ἀγῶνος τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Ἐδῶ εἶνε ὁ ἀγώνας τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀρετῆς. Εἶνε ἀγώνας ὄχι πιὰ νὰ μεταβάλουμε τὸν κόσμο, ἀλλὰ νὰ μεταβάλουμε τὸν ἑαυτό μας. Ὦ Θεέ μου! τόσα χρόνια κηρύττω· προσπαθῶ κ᾽ ἐγὼ νὰ μεταβάλω τὸν κόσμο. Ἀλλὰ περισσότερο δύσκολο ἀπ᾿ ὅλα εἶνε τοῦτο. Τὸ νὰ μεταβάλῃς τὸν κόσμο εἶνε εὐκολώτερο· τὸ δυσκολώτερο εἶνε ―τὸ λέω ἐξομολογούμενος ἐνώπιόν σας― νὰ μεταβάλω τὸν ἑαυτό μου!
Γιά πιάστε χαρτὶ καὶ καλαμάρι τώρα πού ᾿νε ἀρχὴ τῆς χρονιᾶς· πάρτε μιὰ κόλλα, γράψτε ἐπάνω τὸ ὄνομά σας, κι ἀπὸ κάτω τὰ ἐλαττώματά σας· ἕνα, δύο, τρία, τέσσερα… Καὶ συλ­λογισθῆτε· τί κάνατε γι᾽ αὐτά; κάνατε πο­τὲ ἀ­γῶνα γιὰ νὰ ἐκριζώσετε μέσα ἀπ᾽ τὴν καρ­διά σας τὰ πάθη, τὰ ἑωσφορικὰ πάθη;

* * *

Μιὰ φορά, ἀδέρφια μου, θὰ περάσουμε πάνω ἀπ᾿ τὸ φλούδι αὐτῆς τῆς γῆς. Ἡ ζωὴ ―ἂς λένε― δὲν εἶνε ἀπόλαυσις, ἐκμετάλλευσις, πλουτισμός, τίποτε ἀπ᾽ αὐτά· ἡ ζωὴ – γράψτε το μὲ κόκκινα γράμματα ὅπως τὸ ἔγραψε ὁ Ναζωραῖος― εἶνε ἀγώνας ἐναντίον τοῦ ἑ­αυτοῦ μας· ἐναντίον τῶν παθῶν καὶ τῶν ἁ­μαρτημάτων μας· ἀγώνας μέχρι θανάτου.
Μακάριος ὁ ἀγωνιστής, αὐτὸς ποὺ ἀγωνίζε­ται στὸν κόσμο αὐτὸν καὶ προτιμᾶ νὰ πέσῃ στὸ πεδίο τῆς τιμῆς φτωχός, ῥακένδυτος. Προτιμῶ νὰ εἶμαι στὴ φυλακὴ μαζὶ μ᾿ ἕνα Παῦλο, παρὰ νὰ εἶμαι στὰ παλάτια μ᾿ ἕνα Νέρωνα.
Ἂς ἀγωνισθοῦμε λοιπὸν ὅλοι, ὥστε ὅταν φτάσῃ καὶ γιὰ μᾶς ἡ τελευταία στιγμὴ τῆς ζω­ῆς νὰ μπορέσουμε μαζὶ μὲ τὸν Παῦλο νὰ ποῦ­με κ᾽ ἐμεῖς · «τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα»· τὴν Ὀρ­θόδοξο πίστι, στὴν ὁποία νὰ ζοῦμε κι ἀ­ναπνέουμε μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Κωνσταντίνου πλ. Ὁμονοίας Ἀθηνῶν τὴν 5-1-1964
Τὴν ὁμιλία αὐτὴ μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς περικοπὲς στὸ cd 92α΄Α τῆς σειρᾶς «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868)