Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου «ΣΥΝΟΔΙΚΑ»
Μέρος Α΄. Περιέχει ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ – ΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ του Μητροπολιτου στὴν Ἱερά Σύνοδο, σελ. 60-68

9. ΤΗΛΕΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΑ

(Συνεδρία τῆς 7-12-1988)

ΓΝΩΡΙΖΩ ὅτι ὁ λόγος μου δὲν ἠχεῖ εὐχαρίστως εἰς τὴν αἰθουσαν αὐτὴν τῆς Ἱ. Συνόδου. Διὰ τοῦτο θὰ προτάξω εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς εἰσηγήσεώς μου περικοπήν τινα ἔκ τινος ὁμιλίας τοῦ ἀθανάτου Χρυσοστόμου.
Ἰδοὺ ἡ περικοπή.
«“Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται˙ καί, οὐαὶ οἱ γελῶντες νῦν, ὅτι πενθήσετε καὶ κλαύσετε”. Καὶ μάλα εἰκότως˙ πένθους γὰρ ἀληθῶς, πένθους καὶ ὀδυρμῶν ὁ παρὼν ἅπας καιρός. Τοιαύτη συμφορὰ τὴν οἰκουμένην κατείληφεν ἅπασαν, τοιαῦτα ἅπαντας ἀνθρώπους συνεχει κακά˙ ἅπερ εἴ τις μετὰ ἀκριβείας ἐξετάζειν ἐθέλοι, εἴ γε δυνατὸν μετὰ ἀκριβείας, οὐ παύσεται ὀδυρόμενος καὶ πενθῶν˙ οὕτως ἅπαντα ἀνατέτραπται καὶ συγκέχυται, καὶ ἀρετῆς ἴχνος οὐδαμοῦ. Καὶ τὸ δὴ χαλεπώτερον, ὅτι τῶν συνεχόντων ἡμᾶς δεινῶν αἴσθησιν οὔτε αὐτοὶ ἔχομεν, οὔτε ἄλλοις παρέχομεν, ἀλλʼ ἐοίκαμεν σώματι ἔξωθεν μὲν ἀνθοῦντι, πολλῶ δὲ ἔνδοθεν τηκομένω πυρί˙ τῆς δὲ ἀναλγησίας ἕνεκεν οὐδὲν τῶν παραπαιόντων διενηνόχαμεν, οἱ πολλὰ μὲν ἐπικίνδυνα καὶ αἰσχρὰ καὶ λέγουσι καὶ πράττουσιν ἀδεῶς, αἰσχύνονται δὲ τότων οὐδέν, ἀλλὰ καὶ ἐναβρύνονται, καὶ τῶν καθεστηκότων μᾶλλον ὑγιαίνειν νομίζουσιν. Οὕτω δὴ καὶ ἡμεῖς, τὰ τῶν νοσούντων ἅπαντα πράττοντες, οὐδὲ αὐτὸ τοῦτο, ὅτι νοσοῦμεν, ἴσμεν». (Migne 47, 395).
ΕΙΝΕ ΑΝΑΓΚΗ, μακαριώτατε πρόεδρε καὶ σεβασμ. σύνεδροι, εἶνε ἀνάγκη νὰ εἴπωμεν ὅτι εὑρισκόμεθα εἰς χαλεπὰς ἡμέρας, περὶ τῶν ὁποίων προεφήτευσεν ἐν ταῖς Γραφαῖς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον; Ὁ κοσμοκράτωρ τοῦ αἰῶνος τοῦτου, ὡς ὀνομάζει τὸν σατανᾶν ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Ἐφεσ. 6, 12), εὑρίσκεται εἰς ἔκτακτον δρᾶσιν. Τὰ πολυώνυμα ὄργανά του κινοῦνται δραστηριώτατα ἡμέραν καὶ νύκτα. Ἀγωνίζονται καὶ προσπαθοῦν μετὰ ἰδιαζούσης ἐπιμονῆς ἵνα ἐκριζώσουν ἀπὸ τὰς καρδίας καὶ τῶν ὀλίγων ἀκόμη πιστῶν τὴν πατροπαράδοτον πίστιν. Ὁ ἥλιος τῆς ἀλήθειας ὁλονὲν καὶ συσκοτίζεται ἀπὸ τὰ μελανὰ νέφη. Ὁ ζόφος ἐπιτείνεται καὶ ἀστέρες πίπτουν πρὸς τὴν Ἀποκάλυψιν (Ἀποκ. 6, 13).
Ἀπέναντι μιᾶς τοιαύτης σατανικῆς δραστηριότητος ἡμεῖς, οἱ τεταγμένοι εἰς τὴν διακονίαν τῆς Ἐκκλησίας, τὶ πράττομεν κατὰ τὰς ἐσχάτας αὐτὰς ἡμέρας; Ἀλλοίμονον! Βαθὺς ὕπνος ἐπικρατεῖ ἐκεῖ, ὅπου θὰ ἐχρειάζετο συνεχὴς ἐπαγρύπνησις. Βαθὺς ὕπνος, ὁ ὁποῖος ὁμοιάζει πρὸς τὸν ὕπνον τοῦ προφήτου Ἰωνᾶ εἰς τὸν καταπονούμενον ὑπὸ τῶν κυμάτων πλοῖον. Βαθὺς ὕπνος ὡς ὁ ὕπνος τῶν μαθητῶν ἐν τῶ κήπω τῆς Γεθσημανῆ, πρὸς τοὺς ὁποίους ὁ Κύριος εἶπε˙ «Καθεύδετε τὸ λοιπὸν καὶ ἀναπαύεσθε! Ἰδοὺ ἤγγικεν ἡ ὥρα καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδίδοται εἰς χεῖρας ἁμαρτωλῶν» (Ματθ. 26, 45).
Ὑπερβάλλομεν, ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῶ ἀδελφοί, τὰ πράγματα; Ἀλλʼ ἄς ἐπιτραπῆ νὰ ἐρωτήσωμεν˙ Τί εἶνε Ἐκκλησία; Δὲν πρόκειται ἐδῶ νὰ δώσωμεν θεολογικὸν ὁρισμόν, ὁ ὁποῖος εὑρίσκεται εἰς τὰ συγγράμματα δογματικῆς. Θὰ ὁμιλήσωμεν μὲ εἰκόνας τινὰς καὶ παραδείγματα, διὰ τῶν ὁποίων εἰκονίζεται ἡ Ἐκκλησία συμφώνως πρὸς τοὺς λόγους τῆς ἁγίας Γραφῆς.
Τί εἶνε λοιπὸν ἡ Ἐκκλησία; Εἶνε ἐν πρώτοις ποίμνιον, τοῦ ὁποίου ἀρχιποιμὴν εἶνε ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός, καὶ ποιμένες ἅπαντες οἱ κληρικοί, οἱ ὁποῖοι, ὡς οἱ ποιμένες τῆς Βηθλεέμ, πρέπει νʼ «ἀγραυλοῦν», δηλαδὴ νὰ ἀγρυπνοῦν, «φυλάσσοντες φυλακὰς τῆς νυκτός» (Λουκ. 2, 8). Τὶ τώρα θὰ ἐλέγετε, ἐὰν ποιμὴν ἀλόγων προβάτων ἅπαξ τῆς ἑβδομάδος ἐπεσκέπτετο τὸ ποίμνιόν του;
Τί εἶνε Ἐκκλησία; ἐρωτῶμεν καὶ πάλιν. Εἶνε στρατιὰ πνευματικῶς μαχομένων στρατιωτῶν ὑπὸ τὴν ἔνδοξον σημαίαν τοῦ τιμίου σταυροῦ, ἡ ὁποία πρέπει νʼ ἀγωνίζεται διαρκῶς καὶ νὰ νικᾶ τὸν ἀντίχριστον καὶ τὰ ὄργανά του. Τὶ θὰ ἐλέγετε, ἐπίσης, ἐὰν στρατιῶται ἤ ἀξιωματικοί, ἐν καιρῶ μάχης, ἐγκαταλείπουν τὸν ἱ. ἀγῶνα καὶ φεύγουν πανικόβλητοι;
Τί εἶνε Ἐκκλησία; ἐρωτῶμεν ἐκ τρίτου. Εἶνε τὸ ἁγιώτερον καὶ σοφώτερον σχολεῖον τοῦ κόσμου, εἰς τὸ ὁποῖον μοναδικὸς διδάσκαλος εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, καὶ βιβλίον ἀθάνατον ἡ ἱ. Βίβλος, μαθηταὶ δὲ ὅλοι οἱ πιστοί, οἱ ἔχοντες ἀνάγκην διαρκοῦς μαθήσεως κατὰ τὴν ἐπιτυχῆ ῥῆσιν τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, ὁ ὁποῖος ἐν ὄψει τοῦ θανάτου του ἔλεγε˙ «Τώρα ἀρχίζω νὰ γίνωμαι μαθητής». Τὶ θὰ ἐλέγετε, ἐὰν οἱ διδάσκαλοι καὶ καθηγηταί, ἀντί νὰ εὑρίσκωνται καθημερινῶς εἰς τὰς αἰθούσας διδασκαλίας, ἐπεσκέπτοντο τὸ σχολεῖον κατὰ ἀραιὰ – ἀραιότατα διαστήματα διὰ νὰ διδάξουν;
Τί εἶνε Ἐκκλησία, ἵνα ἐκ τετάρτου ἐρωτήσωμεν; Ἐκκλησία εἶνε τὸ πανδοχεῖον, τὸ ἰατρεῖον τῆς παραβολῆς τοῦ Εὐαγγελίου, εἰς τὸ ὁποῖον οἱ πάσχοντες ἐκ διαφόρων ψυχικῶν νοσημάτων πρέπει νὰ καταφεύγουν ἡμέραν καὶ νύκτα, διὰ νὰ εὕρουν τὴν θεραπείαν των. Τὶ θὰ ἐλέγετε, ἐὰν οἱ ἰατροὶ καὶ νοσοκόμοι, οἱ ἐντεταλμένοι διὰ τὴν ὑποδοχὴν καὶ θεραπείαν τῶν ἀσθενῶν, ἀπουσίαζον ἐκ τῶν καθηκόντων των;
Καὶ τώρα, διὰ νὰ ἔλθωμεν ἀπὸ τὰς εἰκόνας εἰς τὴν πραγματικότητα, ἡμεῖς οἱ κληρικοὶ εἴμεθα οἱ ποιμένες, εἴμεθα οἱ ἀξιωματικοὶ καὶ τὰ στελέχη τῆς στρατιᾶς τοῦ Κυρίου, εἴμεθα οἱ διδάσκαλοι καὶ καθηγηταὶ – ἐν σχετικῆ ἐννοία – οἱ ἑρμηνεύοντες τὰ ῥήματα τῆς αἰωνίου ζωῆς, καὶ τέλος εἴμεθα οἱ πνευματικοὶ ἰατροὶ οἱ ὀφείλοντες νὰ ἰατρεύωμεν τὰ πνευματικὰ νοσήματα τῶν πιστῶν.
Ὁποία ἡ εύθύνη μας! Ἐὰν ἠθέλαμεν νʼ ἀνταποκριθῶμεν εἰς τὰ βαρύτατα καθήκοντά μας, θὰ ἔπρεπε νʼ ἀναπτύξωμεν δραστηριότητα τοὐλάχιστον ἴσην ἄν ὄχι μεγαλυτέραν ἐν σχέσει μὲ τὴν δραστηριότητα, τὴν ὁποίαν ἀναπτύσσει ὁ καλὸς ποιμην διὰ τὸ ποίμνιόν του, ὁ καλὸς ἀξιωματικὸς διὰ τοὺς στρατιώτας του, ὁ καλὸς διδάσκαλος διὰ τοὺς μαθητάς του, ὀ καλὸς ἰατρὸς διὰ τοὺς ἀσθενεῖς του. Διὰ τὴν ἐκτέλεσιν τῶν καθηκόντων μας θὰ ἔπρεπε νὰ εἴπωμεν καὶ ἡμεῖς τὴν φράσιν τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ˙ «Στήτω ὁ ἥλιος κατὰ Γαβαὼν καὶ ἡ σελήνη κατὰ φάραγγα Αἰλών» (Ἰησ. Ναυῆ). Θὰ ἔπρεπε, δηλαδή, νὰ ἐργαζώμεθα ὄχι ἀπλῶς ἐπὶ ὀκτάωρον, ἀλλʼ εἰ δυνατὸν ἐπὶ εἰκοσιτετραώρου βάσεως.

Καὶ ἐρωτῶμεν˙ Παρατηρεῖται τοιαύτη δραστηριότης εἰς τὰς 10.000 περίπου ἐνορίας μας; Ὡς ὑπεύθυνοι διὰ τὴν συντελουμένην ἤ μὴ πνευματικὴν ἐργασίαν εἰς τὸν ἑλλαδικὸν χῶρον ἱεράρχαι, ἄς ἀπαντήσωμεν ἕκαστος ἐξ ἡμῶν ἐν ἀληθεία.
Σεβάσμιος ἱεράρχης, ποιμαίνων ποίμνιον ἄνω τῶν 200.000 ψυχῶν, μοῦ ἔλεγε μὲ βαθεῖαν θλῖψιν, ὅτι ἐκ τῶν 200 ἱερέων τῆς ἱ. μητροπόλεώς του μόλις 15-20 εἶνε οἱ ἱερεῖς ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι διατηροῦν σπινθῆρα ἀποστολικὸν εἰς τὰ ἱερατικά των στήθη, πονοῦν, κλαίουν καὶ ἐργάζονται μὲ ὅλας των τᾶς δυνάμεις διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ ποιμνίου των. Οἱ ἄλλοι «ἀγρὸν ἠγόρασαν» (Λουκ. 14, 18). «Κύνες ἐνεοὶ» κατὰ τὸν προφήτην (Ἡσ. 56, 10), δηλαδὴ σκυλιὰ ποὺ ἔπαυσαν νὰ ὑλακτοῦν καὶ νὰ καταδιώκουν τοὺς λύκους ἀπὸ τὰς μάνδρας των. Τελείως ἀδιάφοροι! Ἐκτὸς τῆς ἐκπληρώσεως τοῦ καθαρῶς τυπικοῦ μέρους τῶν καθηκόντων των (τῆς τελέσεως τῶν ἱ. άκολουθιῶν καὶ ἱεροπραξιῶν), εἶνε, ὡς λέγει ἕτερος ἱεράρχης τοῦ Βορρᾶ, ὁ ὁποῖος ἔχει παρακολουθήσει καλῶς τὰς κινήσεις των, εἶνε ἱερεῖς τῆς 1ης καὶ τῆς 16ης ἑκάστου μηνός, ὅτε οὗτοι δραστηριοποιοῦνται καὶ κινοῦνται πρὸς τὴν ἕδραν τῆς μητροπόλεώς των καὶ τὰ δημόσια ταμεῖα, διὰ νὰ πληρωθοῦν. Μισθωτοὶ ποιμένες!
Ταῦτα ἐν γενικαῖς γραμμαῖς λέγοντες δὲν θὰ εἴμεθα μακρὰν ἀπὸ τὴς ἀληθείας, ἐὰν συμπεράνωμεν ὅτι ὁ μαρτυρικὸς καὶ εὐγενὴς λαός μας εἶνε οὐσιαστικῶς ἀποίμαντος. Ὑπάρχουν πολλαὶ ἀποδείξεις περὶ τούτου. Μία δὲ τρανοτάτη ἀπόδειξις εἶνε ὅτι εἰς τὰς ἡμέρας μας ἐπαρουσιάσθη τὸ παράδοξον φαινόμενον τηλεποιμαντορίας. Ἄλλοτε, συμφώνως καὶ πρὸς τὴν ἔντονον σύστασιν τοῦ ἱερομάρτυρος καὶ ἐθναποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ὁ ἱερεὺς εὑρίσκετο πάντοτε εἰς τὴν ἐνορίαν του, ἔχων τὴν κατοικίαν του πλησίον τοῦ ἱ ναοῦ, ὥστε νὰ εἶνε ἕτοιμος ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν τοῦ ἡμερονυντίου πρὸς ἐξυπηρέτησιν τῶν τακτικῶν καὶ ἐκτάκτων ἀναγκῶν, τοῦ ποιμνίου του. Κατὰ τὸν τελευταῖον ὅμως τοῦτον καιρὸν οἱ περισσότεροι ἱερεῖς ἔχουν τὴν κατοικίαν των εἰς ἀστικὰ κέντρα καὶ ζοῦν μὲ πᾶσαν ἄνεσιν, μόνον δὲ κατὰ τὰς Κυριακὰς καὶ τὰς μεγάλας ἑορτὰς ἐπισκέπτονται τὰς ἐνορίας των, καὶ εὐθὺς μετὰ τὴν τέλεσιν τῶν ἱ. ἀκολουθιῶν καὶ ἱεροπραξιῶν ἀναχωροῦν ἐκεῖθεν μὲ τὸ ἰδιόκτητον αὐτοκίνητόν των.
Βεβαίως, καὶ ἐὰν ἔμενον εἰς τὰς ἐνορίας των, ὡς «κύνες ἐνεοί», οἱ τοιοῦτοι ἱερεῖς δὲν θὰ εἶχον νὰ προσφέρουν πνευματικῶς πολλὰ καὶ ἴσως νὰ ἐσκανδάλιζον τὸν λαὸν μὲ τὴν ἄτακτον ζωήν των. Ἀλλʼ ἐν πάση περιπτώσει τὸ ῥάσον, τὸ ὁποῖον φέρουν ἐπὶ τῆς ῥάχεώς των, θὰ ἤρκει, καὶ μόνον ἀνεμίζον ὡς ἄλλο «σκιάχτρον» – ὅπως ἔλεγεν ὁ προκάτοχός μου ἀείμνηστος Φλωρίνης Βασίλειος -, διὰ νὰ ἐκτελέση κάποιαν ἀποστολήν, καταδιῶκον τὰ ἁρπακτικὰ ὄρνεα. Δυστυχῶς καὶ αὐτὸ τὸ «σκιάχτρον» ἐξέλιπεν ὡς μία στοιχειώδης ἔστω καὶ ὑποτονικὴ ἐμφάνισις τῆς Ἐκκλησίας.
Πόσοι τώρα εἶνε οἱ ἐφημέριοι, οἱ ὁποῖοι εἰς τὰς ἡμέρας μας ἀσκοῦν τηλεποιμαντορίαν; Ὑπολογίζεται ὅτι οὗτοι εἰς ὅλας τὰς μητροπόλεις τῆς ἐπικρατείας ὑπερβαίνουν τοὺς 2.000. Εἰς δὲ τὰς ὑπʼ αὐτῶν ἐγκαταλελειμμένας οὐσιαστικῶς ἐνορίας των ποῖοι ἀσκοῦν ἐν τῆ πραγματικότητι τώρα ποιμαντορίαν; Θλιβερόν, ἀλλʼ ἀληθές˙ ποιμένες εἶνε ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον οἱ προβατόσχημοι λύκοι, οἱ αἱρετικοί, ἰδίως δὲ οἱ χιλιασταί! Οὗτοι, γνωρίζοντες καλῶς ὅτι εἰς τὰς ἐνορίας δὲν ὑπάρχουν μόνιμοι ἱερεῖς οὔτε κἄν διὰ νὰ κρούσουν τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου ἐπὶ τῆ ἐμφανίσει των, ἀνενόχλητοι εἰσέρχονται εἰς τὰ χωρία καὶ ἀπὸ πρωίας μέχρι νυκτὸς ἐπισκέπτονται τὰς οἰκογενείας, διανέμουν φυλλάδια τῆς αἱρέσεώς των καὶ συζητοῦν ἐπὶ πολὺν χρόνον μετʼ αὐτῶν, καὶ ἀποδεκατίζουν συνεχῶς τὰ ἱερὰ ποίμνια.
Ἀλλὰ δὲν ἀρκεῖ μόνον νὰ λέγωμεν ἱερεμιάδας. Χρειάζεται νὰ ληφθοῦν καὶ μέτρα πρὸς ἀντιμετώπισιν τοῦ προβλήματος, τὸ ὁποῖον δημιουργεῖται ἐκ τῆς ἀπουσίας τῶν ἱερέων ἐκ τῶν ἐνοριῶν των, δηλαδὴ ἐκ τῆς τηλεποιμαντορίας.
Λέγομεν λοιπὸν ὅτι τὸ θέμα τοῦτο, τὸ ὁποῖον προσλαμβάνει ἰδιαιτέραν σημασίαν πρὸ πάντων εἰς τὰς παραμεθορίου μητροπόλεις, δὲν εἶνε ἡ πρώτη φορὰ κατὰ τὴν ὁποίαν ἔρχεται πρὸς συζήτησιν ἐνώπιον τῆς ἱ. Συνόδου. Καὶ ἄλλοτε, εἰς δύο προηγουμένας συνοδικὰς περιόδους ὅτε ἐκλήθην ὡς συνοδικός, ἀνέφερα τοῦτο καὶ διεξετραγώδησα τὸ μέγεθος τῆς πνευματικῆς αὐτῆς συμφορᾶς. Τὸ ἀνέφερα ἐπίσης καὶ ἐνώπιον τῆς ἱ. Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας εἰς μίαν τῶν τελευταίων συνελεύσεών της. Τὸ ἀποτέλεσμα; Νὰ εἴπωμεν μηδέν; Πλὴν ἀκαδημαϊκῶν τινων συζητήσεων, εἰς τὰς ὁποίας καταλήγουν συνήθως αἱ συνεδριάσεις τῆς ἱ. Συνόδου, οὐδὲν ἕτερον. Καὶ τώρα, ὅτε διὰ τρίτην φορὰν τὸ ἀναφέρω, δὲν ἀναμένω καλύτερον ἀποτέλεσμα. Ὡς ἐτόνισα καὶ ἄλλοτε, καὶ δὲν θὰ παύσω νὰ τὸ ἐπαναλαμβάνω, νοσοῦμεν συνοδικῶς.
Καταθέτων λοιπὸν γραπτῶς τὴν παροῦσαν ἀγόρευσιν μου, ὡς καὶ τὸ ὑπʼ ἀριθμ. 441/1985 φύλλον τοῦ περιοδικοῦ «Χριστιανικὴ Σπίθα», εἰς τὸ ὁποῖον πληρέστερον ἀναπτύσσεται τὸ ἐπίμαχον τοῦτο θέμα, ἄς ἐλπίσω ὅτι θὰ ληφθοῦν ἐπὶ τέλους ὡρισμέναι ἀποφάσεις, ἱκαναὶ νὰ ἐξαλείψουν ἤ νὰ μετριάσουν τοὐλάχιστον τὸ φοβερὸν αὐτὸ φαινόμενον τῆς τηλεποιμαντορίας. Διότι, ἐὰν τοῦτο ἐξακολουθήση, αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὡς διοίκησις ἔχει πλέον χρεωκοπήσει, οἱ δὲ οὕτω πως ὑπηρετοῦντες «ἐφημέριοι» ἱερεῖς, διὰ νὰ ἐνθυμηθῶμεν φράσιν μεγάλου πατρὸς τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ ἱ. Αυγουστῖνου, ἐμφανίζονται εἰς τὰ ὄμματα τοῦ λαοῦ ὡς ἀσκοῦντες τὸ πλέον ὀκνηρὸν ἐπάγγελμα, ἐνῶ ἡ ἀποστολή των συνιστᾶ τὸ βαρύτερον καὶ κοπιωδέστερον ὅλων τῶν ἐπαγγελμάτων.