ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ ( 11 )
ΝΙΚΑΙΑ ΤΗΣ ΒΙΘΥΝΙΑΣ (IZNIK BURSA)

Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ

Η Νίκαια, είναι πόλη και διοικητική περιφέρεια στην Επαρχία Προύσας, .Η πόλη βρίσκεται σε μια εύφορη λεκάνη στο ανατολικό άκρο της λίμνης Ιζνίκ, που περιβάλλεται από λόφους βόρεια και νότια. .Βρίσκεται στην ανατολική όχθη της λίμνης Ασκανίας (İznik Gölü) πάνω από το δημόσιο δρόμο Προύσας-Νικομήδειας-Κωνσταντινούπολης. Βρίσκεται νοτιοδυτικά της Νικομήδειας σε απόσταση 40 χλμ., ανατολικά της Κίου (Gemlik)

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
Ήταν πόλη στην ιστορική περιοχή της αρχαίας Βιθυνίας, στη βορειοδυτική Τουρκία. Η πόλη στην αρχαιότητα περιβαλλόταν από τείχος μήκους 5 χλμ περίπου ύψους περίπου 10 μέτρων.

ΑΓΚΩΡΗ ή ΕΛΙΚΩΡΗ η πρώτη ονομασία. Οι Φρύγες είχαν κτίσει ένα χωριόμε το όνομα Αγκώρη ή Ελικώρη. ΟΛΒΙΑ- η δεύτερη ονομασία.Προτού κτιστεί η Νίκαια, υπήρχε στο μέρος εκείνο μια αρχαιότερη ελληνική αποικία ( σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο) ονόματι Ολβία, που κτίστηκε επί του παλαιοτέρου φρυγικού χωρίου

ΒΟΤΙΑΙΑ-
Η ονομασία με τις Μακεδονικές ρίζες .Η εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου προς ανατολάς. Μακεδόνες άποικοι από την Βοττιαία (περιοχή, γύρω από την Πέλλα) εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ολβίας και μετονόμασαν την πόλη σε Βοττίειον, όπως αναφέρουν οι ιστορικοί Δίων ο Χρυσόστομος και Στέφανος ο Βυζάντιος

ΑΠΟΙΚΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΟΚΡΙΔΑ-ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ ΤΗΝ ΕΚΤΙΣΑΝ
Ο ιστορικός Μέμνων ήθελε την πόλη να κτίζεται από μετανάστες, από την πόλη Νίκαια της Λοκρίδος, πλησίον των Θερμοπυλών ΤΟ 330 ΠΧ. Πράγματι η τελευταία καταστράφηκε κατά τον Ιερό πόλεμο και οι Φωκείς γείτονες ξερίζωσαν τους Νικαείς από την πόλη τους. Οι άστεγοι, πλέον, κάτοικοι ακολούθησαν τον Μ. Αλέξανδρο μέχρι την Ινδία και κατά την επιστροφή ίδρυσαν στην Βιθυνία μια ομώνυμη πόλη σε ανάμνηση της κατεστραμμένης τους πατρίδας.
ΑΝΤΙΓΟΝΟΣ Ο Α’- ΑΝΤΙΓΟΝΕΙΑ ( Αντιγονία η πόλη. )
Στην συνέχεια όταν η Μικρά Ασία περιήλθε στην κατοχή του Αντιγόνου Α΄ το 311 π.Χ., η πόλη μετονομάστηκε σε Αντιγόνεια. Σύμφωνα με τις παραδόσεις αυτής της εποχής, ονομάστηκε «ΑΝΤΙΓΟΝΙΑ»,επειδή ο ιδρυτής της ήταν ο Αντίγονος, ο οποίος κέρδισε τη μάχη της Ιψού το 301 π.Χ. και ήταν κάτω από την πόλη. Μετά την αποκατάσταση και οργάνωση της πόλης, σύμφωνα με τις παραδόσεις εκείνης της εποχής, στην πόλη έδωσε το όνομα της συζύγου του «Nίκαια».» σημαίνει »χώρα νίκης».
Η μάχη της Ιψού (301 π.Χ.) ήταν μάχη της εποχής των Διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου, η οποία δόθηκε στην περιοχή της Φρυγίας, στη Μικρά Ασία. –

ΝΙΚΑΙΑ ΤΟ 301 ΠΧ Το 301 π.Χ. , η πρώην επικράτεια του Αντιγόνου περιήλθε στον Λυσίμαχο (που τον νίκησε στην μάχη της Ιψού), ο οποίος κληροδότησε στην πόλη την τελική της ονομασία: Νίκαια, για να τιμήσει την σύζυγό του και θυγατέρα του Αντιπάτρου.

ΡΩΜΑΙΟΙ
Μαζί με την υπόλοιπη Βιθυνία, η Νίκαια τέθηκε υπό την κυριαρχία της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας το 72 π.Χ. Η πόλη παρέμεινε ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα της Μικράς Ασίας, κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου και συνέχισε τον παλιό ανταγωνισμό της με την Νικομήδεια, πάνω από την ηγεμονία και τη θέση της έδρας του Ρωμαίου διοικητή της Βιθυνίας και του Πόντου.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΜΕΓΑΛΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ
Μέχρι τον 4ο αιώνα, η Νίκαια ήταν μια μεγάλη και ευημερούσα πόλη και ένα σημαντικό στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μέγας συνέλεξε εκεί, το πρώτο Οικουμενικό Συμβούλιο και η πόλη έδωσε το όνομά του στο Σύμβολο της Νίκαιας .Η πόλη παρέμεινε σημαντική τον 4ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου η Εκκλησιαστική αρχή της Νίκαιας έγινε ανεξάρτητη από αυτή της Νικομήδεια και μεταστράφηκε σε Επισκοπή.

ΙΕΡΕΣ ΣΥΝΟΔΟΙ
Έγινε γνωστή, διότι εκεί συνήλθε η Πρώτη και η Έβδομη Οικουμενική Σύνοδος. Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας. Συγκλήθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο στις 20/5/325 μ.Χ. . Εξέδωσε είκοσι κανόνες συμπεριλαμβανομένου του Συμβόλου της Νικαίας (α’ μέρος του Συμβόλου της Πίστεως) και κανόνισε την ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα. Κύριος λόγος σύγκλισής της υπήρξε, η διάσπαση της ενότητας της εκκλησίας η οποία διέτρεχε κίνδυνο, λόγω της διάσπασης που προκαλούσε η διδασκαλία του Αρείου ενάντια στη θεότητα του Ιησού Χριστού. Η Σύνοδος καταδίκασε τη διδασκαλία του Αρείου και διακήρυξε την ομοουσιότητα του Υιού με τον Πατέρα. Τέλος, αποκρούστηκε η αγαμία των κληρικών.
Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΣΤ΄ και τη μητέρα του, επίσης στην Νίκαια της Βιθυνίας, το 787 μ.Χ., κατόπιν αίτησης του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ταρασίου. Αποφάσισε την αναστύλωση των εικόνων, καταδικάζοντας την Εικονομαχία και την ιδέα της σχηματοποίησης της αόρατης και άυλης Τριάδας. Εκεί εκφράσθηκε το δόγμα, ότι η εικονογράφηση του Χριστού και των Αγίων εδράζεται στην ενανθρώπηση του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδας και διευκρινίστηκε, ότι η τιμή προς τις εικόνες, αναφέρεται στο πρόσωπο που αυτή απεικονίζει και όχι στο υλικό από το οποίο είναι αυτή φτιαγμένη.

ΤΟΥΡΚΟΙ
Τον 11ο αι. η Νίκαια καταλήφθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους. Στην οθωμανική αυτή περίοδο, η πόλη ήταν μικρή και άσημη και κατείχε μόνο ένα μικρό τμήμα της περιφραγμένης από τα τείχη του Κάστρου.

ΚΟΜΝΗΝΟΣ
Ανακαταλαμβάνεται, στη συνέχεια από τους Βυζαντινό Αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό και τους Σταυροφόρους κατά την Α’ Σταυροφορία.

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ
Αργότερα, έγινε πρωτεύουσα της Ελληνικής Αυτοκρατορίας της Νικαίας (1204-1259), μετά την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης. Την περίοδο εκείνη είχε μεταφερθεί στη Νίκαια και η έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

ΟΘΩΜΑΝΟΙ
Η Νίκαια καταλήφθηκε και πάλι από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1331, οι οποίοι την ονόμασαν Ιζνίκ (εις την Νίκαιαν ). Παράκμασε αργότερα, όταν αναπτύχθηκε η Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

ΚΕΡΑΜΙΚΑ Τον 16ο αιώνα απέκτησε μεγάλη φήμη για τα πλακάκια της και την κεραμική της γενικότερα.

ΠΑΡΑΚΜΗ 9ος αιών.
Η βυζαντινή πόλη εκτιμάται ότι είχε πληθυσμό 20–30.000 ατόμων, αλλά, κατά την οθωμανική περίοδο,η πόλη δεν ευημέρησε και κατείχε μόνο ένα μικρό τμήμα της περιτειχισμένης περιοχής.

Η ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Μια απογραφή το 1520 μ.Χ. κατέγραψε 379 μουσουλμανικά και 23 χριστιανικά νοικοκυριά, ενώ μια απογραφή που πήρε έναν αιώνα αργότερα το 1624 μ.Χ. κατέγραψε 351 μουσουλμανικά και 10 χριστιανικά νοικοκυριά. Τα στοιχεία αυτα δείχνουν ότι ο πληθυσμός ήταν περίπου 2.000. Διάφορες εκτιμήσεις του 18ου και 19ου αιώνα δίνουν παρόμοιους αριθμούς. Η πόλη ήταν φτωχή και ο πληθυσμός μικρός ακόμα και όταν η κεραμική παραγωγή ήταν στο αποκορύφωμά της κατά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Προς το τέλος του 19ου αι., με τις πολεμικές προετοιμασίες της αυτοκρατορίας αλλά και τη σφαγή των Αρμενίων και το ξερίζωμα των Ελλήνων αργότερα, η πόλη παράκμασε και σήμερα είναι ένα μικρό αστικό κέντρο 15.000 κατοίκων, στο οποίο σώζονται οι ρωμαϊκοί και βυζαντινοί προμαχώνες, περιμέτρου 4,5 χιλιομέτρων.

IEΡOI NAOI

ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Η μεγάλη εκκλησία της Αγία Σοφίας χτίστηκε από τον Ιουστινιανό Α’, στο μέσο της πόλης, ενώ τον 6ο αιώνα, μετατράπηκε σε τζαμί και έγινε γνωστό ως τζαμί Οχράν.

ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Η Εκκλησία της Κοίμησεως της Θεοτόκου , που χτίστηκε τον 6ο-8ο αι., έπεσε ,μετά από σεισμό και ξαναχτίστηκε το 1065. Αυτή ήταν η μοναδική εκκλησία στην πόλη που δεν μετατράπηκε σε τζαμί. Ήταν διακοσμημένη με βυζαντινά ψηφιδωτά του 11ου αιώνα, εκ των οποίων σώζεται ένα μέρος.

ΠΑΙΔΕΙΑ -ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η πόλη παρήγαγε φρούτα, καρύδια, κάστανα και μεγάλα γλυκά σταφύλια. Η πόλη έγινε ένα σημαντικό κέντρο, με τη δημιουργία μιας τοπικής βιομηχανίας κεραμικής- φτιαγμένης κατά την οθωμανική περίοδο τον 16ο αιώνα, γνωστή ως İznik Çini . Τα κεραμικά πλακάκια Iznik χρησιμοποιήθηκαν για τη διακόσμηση πολλών από τα τζαμιά στην Κωνσταντινούπολη, σχεδιασμένα από τον Mimar Sinan . Ωστόσο, ο κλάδος αυτός υποχώρησε τον 17ο αιώνα και η Νίκαια έγινε μία, κατά κύριο λόγο, αγροτική μικρή πόλη στην περιοχή, μέχρις ότου, μια μεγάλη σιδηροδρομική γραμμή, το παρέκαμψε τον 19ο αιώνα.
1919-1922 Το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης πόλης καταστράφηκε το 1921, στον ελληνοτουρκικό πόλεμο. Ο πληθυσμός της οδηγήθηκε στην προσφυγιά και πολλά ιστορικά κτίρια καταστράφηκαν.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Το 1890, σύμφωνα με τις πληροφορίες, στη Νίκαια κατοικούσαν 1.228 άτομα, από τα οποία 868 ήταν μουσουλμάνοι και 360 χριστιανοί. Οι ορθόδοξοι ζούσαν σε χωριστή συνοικία από τους μουσουλμάνους. Στα άτομα που αναφέρθηκαν, δεν περιλαμβάνονται οι Αρμένιοι. Σύμφωνα με το Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κ.Μ.Σ., οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν μουσουλμάνοι. Ο αριθμός των μη μουσουλμάνων ανερχόταν σε 87 ορθόδοξες οικογένειες, δηλαδή περίπου 450 άτομα, 2 αρμενικές και 3 εβραϊκές οικογένειες

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Νίκαια είναι το μεγάλο προάστιο του Πειραιά (Κοκκινιά). Δημιουργήθηκε μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 και έγινε η νέα πατρίδα των ξεριζωμένων προσφύγων της Μικράς Ασίας και μέχρι σήμερα την διακατέχει έντονα το Μικρασιατικό στοιχείο. Προφανώς κάποιοι από τους πρόσφυγες είχαν εγκατασταθεί εκεί στο νέο συνοικισμό της Νέας Κοκκινιάς, που δημιουργήθηκε δίπλα στην παλιά Κοκκινιά προερχόταν από την Νίκαια της Βιθυνίας και επηρέασαν την αλλαγή του ονόματος από Κοκκινιά σε Νίκαια.
Η επόμενη ανάρτηση θα αφορά την λίμνη και το κάστρο της Νίκαιας