Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΕ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2085

Δευτέρα τοῦ Πάσχα
9 Ἀπριλίου 2018
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ο ΝΙΚΗΤΗΣ

«Ἀνατελεῖ ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιοσύνη καὶ πλῆ­θος εἰρήνης ἕως οὗ ἀνταναιρεθῇ ἡ σελήνη» (Ψαλμ. 71,7)

Ὅταν, ἀγαπητοί μου, κάποιος βασιλιᾶς ἢ στρατηγὸς γύριζε νικητὴς ἀπὸ μία μάχη, ὁ λαὸς τὸν ὑποδεχόταν μὲ ζητωκραυγές· κι ὅσο πιὸ μεγάλος ἦταν ὁ ἐχθρὸς ποὺ νίκησε, τόσο καὶ οἱ ἐκδηλώσεις ἦταν ζωηρότερες. Ἡ ἱστορία ἀναφέρει πολλὰ τέτοια παραδεί­γμα­τα, ἰδίως στὴν πρωτεύουσα τῆς ῾Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. Ὁ νικητὴς ἔμπαινε στὴ ῾Ρώμη πάνω σὲ ἅρμα ποὺ ἔσερναν ἄλογα ἢ καὶ τίγρεις καὶ λιοντάρια, καὶ πίσω του ἁλυσοδεμένοι ἀκολουθοῦσαν οἱ νικημένοι ἀρχηγοὶ τῶν ἐχθρῶν. Κι ὅταν ὁ νικητὴς ἔμπαινε στὸ στάδιο, οἱ στρατιῶτες του τὸν ὕψωναν ὄρθιο πάνω σὲ μιὰ ἀσπίδα, ἐνῷ ὁ λαὸς τὸν ἐπευφημοῦσε. Ἔτσι ὁ νικητὴς τελοῦσε τὸν θρίαμβό του. Αὐτὰ γίνονταν τότε.

Καὶ τώρα ὅμως, σὲ καιρὸ εἰρήνης, πάλι ἀ­κούγονται ζητωκραυγὲς γιὰ κάποιους νικητάς, ὄχι βέβαια γιὰ νίκες σὰν ἐκεῖνες. Τώρα ἐ­πευφημοῦν νικητὰς …ποδοσφαιρικῶν συναντήσεων! Καὶ ἂν κάποιος σοβαρὸς ἄνθρωπος παρατηρῇ τοὺς πανηγυρισμούς, θὰ λέῃ· Μικρὸς λαός, μικρὰ πράγματα θαυμάζει.

Ὅσοι πάντως διαβάζετε ἱστορία, ὅσοι θαυμά­ζετε ἀθλητικοὺς ἀγῶνες τῆς ἀρχαιότητος, καὶ ὅ­σοι εἶστε φίλοι τοῦ συγχρόνου ἀγωνίσμα­τος τοῦ ποδοσφαίρου, ἀκοῦστε με σήμερα.

* * *

Οἱ ἀγῶνες, ἀγαπητοί μου, ποὺ πανηγυρίζει σήμερα ὁ κόσμος εἶνε μικροί. Ἔγινε ὅμως κάποτε ἕνας μεγάλος ἀγώνας, ποὺ συγ­κλόνισε οὐρανὸ καὶ γῆ, τὸν παρακολούθησαν ἄγ­γελοι καὶ ἄνθρωποι, καὶ οἱ συνέπειες τῶν ἀ­ποτελεσμάτων του ἐκτείνονται σὲ παγκόσμια κλίμακα καὶ μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων. Ποιός εἶ­νε ὁ ἀγώνας αὐτός; Εἶνε αὐτὸς ποὺ ἔδωσε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς κατὰ τοῦ διαβό­λου, ὁ ὁποῖος κρατοῦσε ὑπὸ τὴν ἐξουσία του ὅ­λο τὸ ἀνθρώπινο γένος. Τὸ κρατοῦσε δέσμιο μὲ τὴν πλάνη καὶ τὴν ἁμαρτία, τὴ μαγεία καὶ τὴν εἰδωλολατρία, μὲ τὰ αἰσχρὰ πάθη ποὺ ἀ­­να­φέρει ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος στὸ 1ο κεφάλαιο τῆς πρὸς ῾Ρωμαίους ἐπιστολῆς. Κυριαρχοῦσε ὁ διάβολος σὲ ὅλη τὴν ἀν­θρωπότητα –γι᾽ αὐ­τὸ λέγεται κοσμοκράτωρ (βλ. Ἐφ. 6,12)– καὶ τότε δὲν ὑπῆρχε δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη πάνω στὴ γῆ, ἀλλὰ ἐγκλήματα ἀποτρόπαια. Κάθε προσπάθεια ἀνθρώπου ν᾽ ἀποτινάξῃ αὐτὸ τὸ ζυ­γὸ ἀ­πο­τύγχανε· ὁ σατανᾶς ὅλους τοὺς νικοῦσε μὲ τὸ θανα­τηφόρο κεντρὶ τῆς ἁμαρτίας. Φαινόταν ἀήττητος, ὅπως ὁ γίγαντας Γολιάθ. Ἀλλὰ τὸν Γολιὰθ τὸ νίκησε ὁ Δαυῒδ καὶ «ἦρεν ὄνειδος ἐξ υἱῶν Ἰσραήλ» (Ψαλμ. 151,7)· τὸν σατανᾶ ποιός θὰ τὸν νικοῦσε; Δὲν μποροῦσε οὔτε ἄνθρωπος οὔτε ἄγγελος. Ἔπρεπε νὰ ἔλθῃ ὁ Ἰσχυρός.

Καὶ ἦλθε. Ἦλθε μὲ τὴ μορφὴ ἀδυνάτου ἀν­θρώπου, τοῦ φτωχοῦ ἀστέγου καὶ ἀκτήμονος Ναζωραίου. Ὁ σατανᾶς δὲν μποροῦσε νὰ φαν­ταστῇ ὅτι μέσα στὸν ταπεινὸ Ἰησοῦ κρύβεται ἡ θεότης. Νόμιζε πὼς θὰ τὸν νικήσῃ ὅπως τοὺς ἄλλους. Τρεῖς φορὲς τοῦ ἐπιτέθηκε μὲ τοὺς πειρασμοὺς στὴν ἔρημο, νικήθηκε ὅμως καὶ ἀποχώρησε, γιὰ νὰ ἐπανέλθῃ τὶς ἡμέρες τῶν φρικτῶν παθῶν τοῦ Κυρίου. Ἡ σύγκρουσις κορυφώθηκε ἐπάνω στὸ σταυρό. Καὶ ἐκεῖ ὁ πονηρὸς νικήθηκε ὁριστικά· ἡ φωνὴ τοῦ Ἐ­σταυρωμένου «Τετέλεσται» (Ἰω. 19,30) ἦταν κραυ­γὴ θριάμβου. Τὸ τελειωτικὸ χτύπημα ἦταν ὅ­ταν ὁ Κύριος κατέβηκε στὸν ᾅδη· ἐκεῖ ὁ σατανᾶς, ἀντὶ νὰ συλλάβῃ τὸν Ἰησοῦ, συνελήφθη ἀπὸ αὐτόν. Πιάστηκε ὅπως τὸ ψάρι στὸ δόλωμα· τὸν εἶδε μὲ σάρκα καὶ τὸν θεώρησε ἁπλὸν ἄνθρωπο· δὲν μποροῦσε νὰ φανταστῇ ὅτι κάτω ἀπὸ τὴ σάρκα κρύβεται τὸ ἄγκιστρο, ἡ Θεότης. Τὸ ἀγκίστρι καρφώθηκε στὰ σπλάχνα τοῦ ᾅδου κι αὐτὸς ἀναστέναξε, ὅπως λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὸν περίφημο Κατηχητικὸ λόγο του ποὺ ἀκούσαμε·

«Ἐσκύλευσε (δηλαδὴ λαφυραγώγησε) τὸν ᾅδην ὁ κατελθὼν εἰς τὸν ᾅδην. Ἐπίκρανεν αὐ­­τόν, γευσάμενον τῆς σαρκὸς αὐτοῦ. Καὶ τοῦ­το προλαβὼν Ἠσαΐας ἐβόησεν· “Ὁ ᾅδης”, φησίν, “ἐπικράνθη, συναντήσας σοι κάτω” (Ἠσ. 14,9). Ἐπικράνθη· καὶ γὰρ κατηργήθη. Ἐπικράνθη· καὶ γὰρ ἐπεπαίχθη. Ἐπικράνθη· καὶ γὰρ ἐ­νεκρώθη. Ἐπικράνθη· καὶ γὰρ καθῃρέθη. Ἐπικράνθη· καὶ γὰρ ἐδεσμεύθη. Ἔλαβε σῶμα, καὶ Θεῷ περιέτυ­χεν. Ἔλαβε γῆν, καὶ συνήν­τησεν οὐρα­νῷ. Ἔλαβεν ὅπερ ἔβλεπε, καὶ πέπτωκεν ὅθεν οὐκ ἔβλε­πε. Ποῦ σου, θάνατε, τὸ κέν­τρον; Ποῦ σου, ᾅδη, τὸ νῖκος; Ἀνέστη Χριστός, καὶ σὺ καταβέ­βλησαι. Ἀνέστη Χριστός, καὶ πεπτώκασι δαίμονες».

* * *

Ὁ Χριστός, ναὶ ὁ Χριστός, μὲ τὸ σταυρὸ καὶ τὴν ἀνάστασί του νίκησε τὸ σατανᾶ, τὴν ἁ­μαρ­τία καὶ τὸ θάνατο· ἀναδείχθηκε Νικητὴς καὶ θριαμβευτής. Καὶ βγαίνοντας μέσα ἀπὸ τὸν τά­φο χαρίζει ἀπὸ τὴν ἄπειρη δύναμί του στὸν κά­θε πιστὸ δύναμι ὑπερφυσική, τὴ χάρι του. Κι ἀ­­πὸ τότε μὲ τὴ χάρι τοῦ Χριστοῦ ὁ σατανᾶς νι­κᾶ­ται στὴν προσωπικὴ ζωὴ τοῦ πιστοῦ.

Ὁ ἅγι­ος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας παρατηρεῖ ὅτι αὐ­τός, ποὺ προηγουμένως ἦταν φοβερὸς καὶ τρο­μερός, κι ἀπειλοῦσε πὼς θὰ καταλάβῃ ὅλη τὴν οἰ­κουμένη σὰν μιὰ φωλιὰ μὲ πουλάκια καὶ καυ­χόταν πὼς κανείς δὲν μπορεῖ νὰ τοῦ ἀν­τιταχθῇ, αὐτὸς τώρα νικᾶται καὶ καταντᾷ παι­χνίδι γιὰ ᾽­κείνους ποὺ πιστεύουν στὸ νικητὴ Χρι­στό (βλ. Α΄ ἑορτ. ὁμιλ.· Ἑ. Π. Migne 77,424-5). Τὸ βλέπει κανεὶς αὐ­τὸ μύρι­ες φορὲς στοὺς βίους τῶν ἁγίων (παρθένων σὰν τὴν ἁγία Βαρβάρα, νέων σὰν τοὺς 40 Μάρτυρες, γερόντων σὰν τὸν ἅγιο Πολύκαρπο, μικρῶν παιδιῶν σὰν τὸν ἅγιο Κήρυκο), ποὺ νικοῦν κ᾽ ἐξ­ευτελίζουν τὸν σατανᾶ· στὶς νί­κες τους βλέπει νὰ ἐκπληρώνεται ἡ ὑπόσχε­σι τοῦ Χριστοῦ «Ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσί­αν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, καὶ οὐδὲν ὑμᾶς οὐ μὴ ἀδικήσῃ» (Λουκ. 10,19).

«Χριστὸς ἀνέστη»! Ὁ Χριστὸς νικητής! Τὸ βασίλειο τοῦ σκότους καταλύεται, νέα βασιλεία ἀφάνταστη σὲ πνευματικὴ δύναμι καὶ μεγαλοπρέπεια ἐγκαθιδρύεται στὴ γῆ. Τὴ βλέπει ὁ προφήτης καὶ βασιλιᾶς Δαυῒδ πρὶν ἀπὸ δέκα αἰῶνες καὶ περιγράφει τὰ εὐεργετικά της ἀποτελέσματα στὸν 71ο ψαλμὸ λέγον­τας· «Ἀ­νατελεῖ ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιο­σύνη καὶ πλῆ­θος εἰρήνης ἕως οὗ ἀνταναιρε­θῇ ἡ σελήνη» (Ψαλμ. 71,7). Δηλαδή, ἐνῷ προηγουμένως λόγῳ τῶν ἁμαρτιῶν μας ἤμασταν ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ, ἄξιοι τιμωριῶν καὶ κολάσεων, τώρα, διὰ τῆς θυσίας τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἡ ἔχθρα ἔσβησε, συμφιλιωθήκαμε μὲ τὸ Θεό, γίναμε παιδιά του ἀγαπημένα· ἡ ταραχὴ καὶ ἡ ἀγωνία τῆς συνειδήσεως ἔφυγε καὶ ἦρθε στὶς καρδιές μας ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ.

Δικαιοσύνη (ἄφεσις ἁμαρτιῶν) καὶ εἰρήνη (γαλήνη συνειδήσεως) βασιλεύουν στὶς ψυχὲς ἐκείνων ποὺ πίστεψαν στὸ Χριστὸ καὶ βαπτίστηκαν. Ναί, μόνο στὸ βασίλειο τοῦ Χριστοῦ ὑ­­πάρχει δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη· αὐτὸ εἶνε μία πραγματικότητα ποὺ τὴ ζοῦν οἱ πιστοί. Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, μικρὴ σὲ ἔκτασι ἀ­φοῦ λίγοι εἶνε οἱ ἐκλεκτοί, θὰ αὐξάνεται συνεχῶς, θὰ ἐ­πεκτείνῃ τὰ ὅριά της, ἐνῷ ἡ ἁμαρτία καὶ ἡ πλάνη διαρκῶς θὰ περιορίζωνται, ἕως ὅτου ἐκλείψῃ «ἡ σελήνη». Ποιά εἶνε «ἡ σελήνη»; Ὅπως ἑρμηνεύει ἀλληγορικὰ ὁ ἅγιος Κύριλλος, «σελήνη» ἐδῶ νοεῖται ὁ ἄρχων τοῦ σκότους, ὁ σατανᾶς.

Ναί, θὰ ἐκλείψῃ ἡ σελήνη. Ὁ πόλεμος τοῦ φωτὸς κατὰ τοῦ σκότους συνεχίζεται. Τὸ φῶς ποὺ ἀνέτειλε ἀπὸ τὸν τάφο τοῦ Κυρίου δὲν πρόκειται νὰ σβήσῃ, ἡ βασιλεία τοῦ Χριστοῦ δὲν θὰ καταλυθῇ. Θὰ ὑπάρχῃ σὰν ὄασις μέσα στὴ Σαχάρα τοῦ κόσμου τούτου, γιὰ νὰ βρίσκουν σ᾽ αὐτὴν οἱ ψυχὲς δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη.

Τὸ ῥητὸ «ἕως οὗ ἀνταναιρε­θῇ ἡ σελήνη» θυμίζει καὶ μία σελίδα τῆς ἐθνικῆς μας ἱστορί­ας. Ὅταν τὸ λείψανο τοῦ ἁγίου πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄, ποὺ ἀπαγχονίσθηκε ἀπὸ τοὺς υἱοὺς τῆς Ἄγαρ τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα τοῦ 1821, τὸ ἔρριξαν στὴ θάλασσα καὶ ἐπέπλεε στὰ κύματα τοῦ Βοσπόρου, τὸ βρῆκε ἕ­νας εὐσε­βὴς πλοίαρχος, τὸ συνέλεξε καὶ τὸ μετέφερε στὴν Ὀδησσό. Ἐκεῖ ἐκφώνησε ἐπικήδειο λόγο ὁ μέγας ῥήτωρ τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως Κωνσταντῖνος Οἰκονόμος ὁ ἐξ Οἰκονόμων καὶ ἔκλεισε μὲ τὰ ἑξῆς.

«Ὦ Θεὲ τοῦ ἐλέους, …ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἴδε τὴν κάκωσιν τοῦ λαοῦ σου. Ἕως πό­τε, Κύριε, μέλλει νὰ ἐξυβρίζῃ παναθέσμως εἰς τὸ πανάγιόν σου ὄνομα ὁ βάρβαρος ἐ­χθρὸς τοῦ σταυροῦ; …Ὦ Κύριε, σῶσον δή, ὦ Κύριε, εὐόδωσον δή. Μὴ παραδώῃς ἡμᾶς εἰς τέλος… Ὑπόταξον ὑπὸ τοὺς νικηφόρους πόδας τοῦ Χριστοῦ σου πάντα ἐχθρὸν καὶ πολέμιον, ἀπὸ περάτων ἕως περάτων, ἕως οὗ ἀνταναιρε­θῇ ἡ σελήνη» (Λόγοι τ. Α΄, ἐπιμ. Θ. Σπεράντσα, Ἀθῆναι 1971, σσ. 16-17).

Ἀνέτειλε, ἀγαπητοί μου, ὁ ἥλιος τῆς Ἀναστάσεως. Θὰ εἴμαστε ἀνάξιοι νὰ λεγώμαστε Χριστιανοί, ἂν δὲν μᾶς συγκινῇ ὁ θρίαμβος τοῦ ἀναστάντος Κυρίου. Τὸ ἀνέσπερο φῶς του συ­­νεχῶς θὰ πολεμῇ καὶ θὰ διαλύῃ τὰ σκότη «ἕως οὗ ἀνταναιρε­θῇ ἡ σελήνη» (Ψαλμ. 71,7).

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Πασχάλιος ἐπισκοπικὴ ἐγκύκλιος 163/9-4-1972 ἀπὸ τὸ περιοδικὸ «Σταυρὸς» (τ. 134/Ἀπρ. 1972, σσ. 49-53) καὶ τὸ βιβλίο Πάσχα)