Περίοδος Γ΄- Ἔτος ΙΣΤ΄
Ἀριθμ. φύλλου 677

Μεγάλη Παρασκευὴ
17 Ἀπριλίου 2020 (1999)
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

 

Το αντιδοτο του πονου

«Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον» (Ἰω. 16,33)

Τὰ λόγια αὐτά, ἀδελφοί μου, εἶνε οἱ ἀποχαι­ρετιστήριες λέξεις τοῦ Χριστοῦ στὸ τέλος τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου. Ὁ τόνος τῆς φωνῆς του μελαγχολικός· Ὕστερα ἀπὸ ᾽μένα θὰ δοκιμά­σε­τε θλίψεις σ᾽ αὐτὸ τὸν κόσμο, ἀλλὰ θάρρος!
Πράγματι, ἂν κάποιος πόνεσε πολὺ καὶ μπο­ρῇ νὰ ὀνομασθῇ ἄνθρωπος τοῦ πόνου, εἶνε ὁ ἐσταυρωμένος Υἱὸς τῆς Παρθέ­νου. Δὲν νική­θηκε ὅμως ἀπ᾽ τὸν πόνο καὶ τὴ θλῖψι. «Θαρσεῖ­τε», λέει, «ἐγὼ νίκησα τὸν κόσμο» (Ἰω. 16,33).

* * *

Ἡ ζωὴ τοῦ Θεανθρώπου, ἀπ᾽ τὴ στιγμὴ ποὺ γεννήθηκε ὡς ἄνθρωπος σ᾿ ἕνα σταῦλο μέχρι ποὺ εἶπε τὸ «Τετέλεσται» στὸ σταυρό (Ἰω. 19,30), ἦ­ταν ζυμωμένη μὲ τὸ δάκρυ, τὸν πόνο, τὴ θλῖψι.
Ἕνα βλέμμα στὴ ζωή του. Ἐκεῖ στὸ βρώμικο σπήλαιο ἡ ἁγία του Μητέ­ρα τὸν τοποθέ­τησε στὴ φάτνη τῶν ἀλόγων. Νήπιο καταδιώχθη­κε ἀπ᾽ τὸν Ἡρώδη κ᾽ ἔφυγε πρόσ­φυγας στὴν Αἴ­­γυπτο. Ἔζησε σὰν ὁ φτωχότερος ἄνθρωπος. Οἱ ἀνώτερες τάξεις τὸν περιφρο­νοῦσαν. Τὸν θεωροῦσαν ὡς τὸν «υἱὸν τοῦ τέκτονος», τοῦ μαραγκοῦ (Ματθ. 13,55). Ὑβρίστηκε καὶ διαβλήθηκε ὅσο κανείς ἄλλος. Αὐτός, ποὺ ἦταν ἀμόλυν­τος καὶ εἶπε «Τίς ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας;» (Ἰω. 8,46), ὠ­νομάστηκε «φίλος τελωνῶν καὶ ἁμαρτω­λῶν» (Ματθ. 11,19). Αὐτός, ποὺ ἀγάπησε τὸ λαὸ ὅσο κανένας ἄλλος καὶ ἀγκάλιασε τοὺς πονεμένους καὶ περιφρονημένους, ὠνομάστηκε λαοπλάνος, δημαγωγός, ἀπατεώνας, ἀγύρτης. Αὐτός, ὁ Βασιλεὺς τῶν ἀγγέλων, ἀπὸ τοὺς φα­ρισαίους ὠνομάστηκε –Θεέ μου, συγχώρεσέ με– δαιμονισμένος (βλ. Ματθ. 11,18. Λουκ. 7,33). Αὐτόν, ποὺ ἡ διάνοιά του ἦταν ἥλιος φωτίζων τὸν κόσμο, οἱ ἐχθροί του τὸν εἶπαν τρελλό (βλ. Ἰω. 10,20). Κανέ­νας δὲν συκοφαντήθηκε ὅσο ὁ αὐτός. Μπορεῖτε νὰ φανταστῆτε λοιπόν, τί θλῖψι δοκίμαζε ὅταν ἄκουγε τὰ ψέματα, τὶς διαβολές, τὶς συ­κοφαντίες, τὶς διαστρεβλώσεις!…
Δὲν ἦταν ὅμως μόνο αὐτὲς οἱ θλίψεις του· ὑπῆρχαν καὶ χειρότερες. Καὶ αὐτὲς προέρχον­­ταν ἀπὸ τὸν κύκλο τῶν μαθητῶν του. Ὤ αὐτοί! Δὲν τὸν καταλάβαιναν καθόλου· ἄλ­λα ἔλεγε ἐκεῖνος, ἄλλα ἐννοοῦσαν αὐτοί. Ὁ νοῦς τους χαμηλά, ἡ σκέψι τους πεζή, τὰ αἰτήματά τους γήινα. Γι᾿ αὐτὸ τοὺς εἶπε· «Οὐκ οἴδατε τί αἰ­τεῖσθε» (ἔ.ἀ. 20,22). Ὁ ἕνας τὸν πούλησε γιὰ 30 ἀρ­γύρια, ὁ ἄλλος (ὁ Πέτρος) τὸν ἀρνήθηκε μπρο­στὰ σὲ μιὰ ὑπηρέτρια καὶ μὲ ὅρκο, «Οὐκ οἶδα τὸν ἄν­θρω­πον» (ἔ.ἀ. 26,74). Τέλος τὴν ὥρα τοῦ πάθους ἔφυγαν ὅλοι κ᾽ ἔμεινε μόνος, μονώτατος, ἐκεῖ στὸ Γολγοθᾶ, ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου.

* * *

Ὁ Χριστὸς ἔπαθε ὄχι γιὰ δικά του ἁμαρτήμα­τα. Τὸ ὡμολόγησε κι ὁ Πιλᾶτος, ὅτι εἶνε ἀθῷ­ος καὶ «οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρίσκει ἐν αὐτῷ» (Ἰω. 18,38). Ὁ Χριστὸς ἔπαθε γιὰ τὰ δικά μας ἁμαρτήματα.
Ὀχτὼ αἰῶνες νωρίτερα ὁ Ἠσαΐας εἶπε· «Οὗ­τος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀ­δυνᾶται, καὶ ἡμεῖς ἐλογισάμεθα αὐτὸν εἶναι ἐν πόνῳ καὶ ἐν πληγῇ ὑπὸ Θεοῦ καὶ ἐν κακώσει» (Ἠσ. 53,4). Ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, ὅταν στὶς ὄχθες τοῦ Ἰορδάνου ἔδειξε τὸν Ἰησοῦ, εἶπε· «Ἴδε ὁ ἀ­μνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ἰω. 1,29,36). Ἔπαθε γιὰ μᾶς. Προσέφερε τὴ ζωή του «λύτρον ἀντὶ πολλῶν» (Ματθ. 20,28), τὸν ἑ­αυτό του «ἀντίλυτρον ὑπὲρ πάντων» (Α΄ Τιμ. 2,6), γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα. Ἡ θυσία του εἶνε μοναδική. Ἀγγίζει τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ.
Ἂν λοιπὸν ὁ ἀναμάρτητος ἔπαθε καὶ σταυρώθηκε, γιατί μᾶς φαίνεται παράξενο, ἀδελφοί μου, ὅταν κ᾿ ἐμεῖς ὑποφέρουμε; Ὅπως εἶπε ὁ ἴδιος, ὁ κόσμος ἔβαλε φωτιὰ στὸ χλωρὸ ξύλο, ποὺ δύσκολα καίγεται· ἐξουδένωσε δηλαδή, ταλαιπώρησε, βασάνισε καὶ σταύρωσε τὸν ἀν­αμάρτητο Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ ὄχι μόνο δὲν ἔ­φταιξε σὲ τίποτε ἀλλὰ καὶ εὐεργέτησε ὅλους. Τί περιμένουμε νὰ κάνῃ τώρα σ᾿ ἐμᾶς τοὺς ἀ­θλίους καὶ ἁμαρτωλούς, ποὺ εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιὰ τόσα ἐγκλήματα, ποὺ εἴμαστε ξερὰ κλαδιὰ καὶ δέντρα ἄκαρπα, ποὺ δὲν ἔχουμε ζωτικότητα καὶ καιγόμαστε ἀμέσως; «Εἰ ἐν τῷ ὑγρῷ ξύλῳ ταῦτα ποιοῦσιν, ἐν τῷ ξηρῷ τί γένηται;» (Λουκ. 23,31). Ὁ κόσμος, ποὺ σταύρωσε τὸ Χριστό, πολὺ περισσότερο θὰ διώξῃ ἐμᾶς.

* * *

Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ὑπομονή του ἔ­γινε ὑπόδειγμα ὑπομονῆς γιὰ ὅλους τοὺς ἀν­θρώπους. Γιατὶ δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ποὺ νὰ μὴ δοκιμάσῃ πόνο, νὰ μὴν περάσῃ μικρὲς ἢ μεγάλες θλίψεις. Ὁ πολύαθλος Ἰὼβ λέει· «Τὰ πετεινὰ γεννήθηκαν γιὰ νὰ πετοῦν στὰ ὕψη, κι ὁ ἄνθρω­πος γεννήθηκε νὰ κολυμπᾷ στὸν πόνο» (Ἰὼβ 5,7). Ὁ δὲ αἰώνας μας εἶνε αἰώνας τῆς θλίψεως.
Ὦ ἐσεῖς ποὺ ἔχετε κάποιο κρυφὸ πόνο, κρυ­­φὴ πληγή, εἴτε ἀπὸ οἰκείους σας εἴτε ἀπὸ ξένους, ἀτενίστε τὸν Ἐσταυρωμένο καὶ πάρτε θάρρος. «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρ­σεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον». Ὀρφανὰ ποὺ δὲν ἔχετε πατέρα καὶ μάνα, ἰδέστε τὸν Ἐ­σταυρωμένο ποὺ φωνάζει ἀπ᾽ τὸ σταυρό· Θάρ­ρος, παιδιά μου, μὴν κλονίζεστε! Χῆρες, ποὺ ἤπιατε πικρὸ ποτήρι· «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλ­λὰ θαρσεῖτε…». Φτωχοὶ οἰκογενειάρχες, ποὺ ἀ­γωνίζεστε ἀπ᾽ τὸ πρωὶ ὣς τὸ βράδι γιὰ τὸ καρβέλι, θάρρος, ὁ Ἐσταυρωμένος σᾶς εὐλογεῖ. Μητέρες καὶ γυναῖκες ποὺ σᾶς ἐγκατέλειψε ὁ σύζυγος καὶ μείνατε μόνες, θάρρος. Ἀσθενεῖς, ποὺ βογγᾶτε πάνω στὸ κρεβάτι, τὸ ὁποῖο ἔγινε σταυρὸς τοῦ δικοῦ σας Γολγοθᾶ, ἀκοῦστε τὸ Χριστὸ ποὺ σᾶς λέει· «Θαρσεῖτε· ἐγὼ νενί­κη­κα τὸν κόσμον». Ἀδελφοί μας ἄνεργοι, ἄ­στεγοι, κρατούμενοι φυλακῶν, ὑπόδικοι τῶν δικαστηρίων, ἀδελφοί μας τῶν ἀ­λυτρώτων πατρί­δων, ἀδελφοί μας πρόσφυγες καὶ ἀγνοούμενοι· ἀκοῦστε τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ποὺ σᾶς ἀ­πευθύνει σήμερα· «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον».
Τὰ λόγια αὐτὰ ἀπευθύνει ὁ Χριστὸς σὲ ὅ­λους τοὺς πονεμένους ὅλων τῶν αἰώνων, ἀλ­λὰ κατ᾿ ἐξοχὴν τ᾿ ἀπευθύνει στὰ ἐκλεκτά του παιδιά. Δὲν ὑπάρχουν μόνο τὰ παιδιὰ τῆς νύχτας, μόνο οἱ γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι, μόνο οἱ βλάσφημοι καὶ τὰ καθάρματα τῆς κοινωνίας· ὑπάρχουν καὶ τὰ ἐκλεκτὰ παιδιὰ τοῦ Ἐ­σταυρωμένου, τὰ παιδιὰ τοῦ φωτός.

* * *

Γι᾿ αὐτὸ κ᾿ ἐγὼ ἀπευθύνομαι πρὸς τὶς γυναῖ­κες, τοὺς ἄντρες καὶ τὰ παιδιά, ποὺ πιστεύουν ἀκράδαντα στὸν Ἰησοῦ, καὶ λέω·
Ἐκλεκτὰ παιδιὰ τοῦ Ἐσταυρωμένου, φάλαγ­γα ἱερὴ ἀνδρῶν, μυροφόρων γυναικῶν καὶ παιδιῶν, ποὺ τολμᾶτε στὸν αἰῶνα αὐτὸν νὰ κάνετε τὸ σταυρό σας, νὰ μιλᾶτε γιὰ τὸ Χριστὸ καὶ ν᾿ ἀντιστέκεστε στὸ ῥεῦμα τῆς ἁμαρτίας πηγαίνοντας κόντρα μὲ τὶς αἰσχρὲς ἐπιθυμίες τοῦ κόσμου· πρὸς ἐσᾶς κατ᾿ ἐξοχὴν ἀπευθύνεται ὁ Κύριος καὶ λέει· «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον».
Θὰ ὑποφέρετε, θὰ σταυρωθῆτε ἀπὸ τὸν κό­­σμο, ἀλλὰ ἔχετε θάρρος. Ἡ τελικὴ νίκη δὲν ἀνήκει στοὺς πονηροὺς καὶ διεφθαρμένους, τοὺς ἀπίστους καὶ ὑλιστάς· ἡ νίκη εἶνε τοῦ Ἐ­σταυρωμένου. «Θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον». Ὅσο πιὸ κοντὰ εἶστε στὸν Ἐσταυρωμένο, ὅσο περισσότερο προσπαθεῖτε νὰ ζῆ­­τε κατὰ Χριστόν, νὰ ἐφαρμόζετε τὶς ἄχραν­τες ἐντολές του, νὰ μοιάζετε σ᾿ αὐτόν, τόσο περισσότερο θὰ θλίβεσθε.
Κοντὰ στὸ σταυρὸ τοῦ Ἐσταυρωμένου θὰ ὑψωθῇ καὶ ὁ δικός σας σταυρός, μαζὶ μὲ ἕνα πλῆθος ἄλλων σταυρῶν. Ἀλλὰ «θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον». Ἡ νίκη θά ᾽νε δική μας.
Ἀπὸ τὰ δάκρυα θὰ βγῇ κάτι μεγάλο. Εἶπε κάποιος· Ὅποιος δὲν ἔβρεξε τὸ προσκέφαλό του μὲ τὰ δάκρυα, δὲν γνώρισε τὸ Θεό. Πρέπει νὰ κλάψουμε, νὰ πονέσουμε, νὰ διέλθουμε ἀπὸ τὸ καμίνι τῶν θλίψεων, γιὰ νὰ καθαριστοῦμε. Ὅπως ὁ χρυσὸς καθαρίζεται μὲ τὴ φωτιά, ἔτσι καὶ οἱ ἐκλεκτὲς ψυχὲς λάμπουν μέσα στὶς θλίψεις.
Τὸ μεγαλύτερο σχολεῖο τοῦ κόσμου εἶνε τὸ πανεπιστήμιο τοῦ πόνου καὶ τῶν θλίψεων. Μόνο ὅσοι πέρασαν ἀπ᾿ αὐτὸ τὸ καμίνι, μόνο ὅσοι κοιμήθηκαν στὶς φυλακές, ὅσοι συκοφαντήθηκαν, ὅσοι ὑπέστησαν τὰ πλήγματα τοῦ κόσμου καὶ ἔκλαψαν, μόνο αὐτοὶ γνώρισαν τὸ βάθος τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Καὶ ὁ Χριστὸς εἶνε τὸ ὑπόδειγμά τους· αὐτὸν ἀτενίζουν, ἀπ᾿ αὐτὸν ἀντλοῦν ὑπομονὴ καὶ δύνα­μι, καὶ ἀπὸ τὶς θλίψεις περιμένουν νὰ βγῇ κάτι καλό· περιμένουν ἀπὸ τὸ πικρὸ νὰ βγῇ γλυκύ.
Ἡ ἰατρικὴ κατώρθωσε ἀπὸ τὸ δηλητήριο τῆς κόμπρας, τοῦ φαρμακεροῦ αὐτοῦ φιδιοῦ, νὰ βγάλῃ φάρμακο σωτήριο ποὺ θεραπεύει ἀρρώστιες. Καὶ ἡ πίστι στὸ σταυρὸ γνωρίζει ἀπὸ τὶς θλίψεις νὰ ἐξάγῃ τὸ φάρμακο τῆς σωτηρίας, νὰ ἐξάγῃ ἀπὸ τὸ πικρὸ γλυκύ.
Θαρσεῖτε λοιπόν, παιδιὰ τῶν μεγάλων θλίψε­ων. Δὲν εἴμαστε ὀρφανοί. Ἔχουμε μαζί μας τὸ Χριστό. Μαζί του θ᾿ ἀνεβοῦμε βῆμα πρὸς βῆμα τὴν κλίμακα τοῦ Γολγοθᾶ, γιὰ νὰ φτάσου­με στὸ ὕψος ὅπου μᾶς καλεῖ Ἐκεῖνος.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Τριάδος Πτολεμαΐδος τὴν 23-4-1976. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 9-4-1999, ἐπανέκδοσις 14-3-2020.