Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΗ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2346

Τὰ ἅγια Θεοφάνεια (Μέγας Ἁγιασμός)
Τετάρτη 6 Ἰανουαρίου 2021

Η υλη αγιαζεται

«Σήμερον τῶν ὑδάτων ἁγιάζεται ἡ φύσις» (Μέγ. Ἁγιασμ.)

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, δεσποτικὴ πανήγυρις· ἡ ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων! Βαπτίζεται ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τὸν Ἰωάννη στὸν Ἰορδάνη, κλείνει τὸ Δωδεκαήμερο, καὶ αὔριο ἡ σύναξις τοῦ Βαπτιστοῦ. Τὴν πρώτη ἡμέρα, τὰ Χριστούγεννα, εἴδαμε τὸ Χριστὸ βρέφος νεογέννητο. Τὴν 1η Ἰανουαρίου τὸν εἴδαμε νήπιο ὀκτὼ ἡμερῶν, ὅταν καταδέχτηκε νὰ περιτμηθῇ, ὠνομάστηκε Ἰησοῦς καὶ ἔλαβε «ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα» (Φιλ. 2,9). Καὶ σήμερα τὸν βλέπουμε ἄνδρα 30 ἐτῶν. Προβάλλουν τώρα κάποια ἐρωτήματα.

* * *

Τί ἔκανε, ποῦ βρισκόταν ὁ Χριστὸς μέχρι νὰ γίνῃ 30 ἐτῶν; Βρέθηκαν κάποιοι ποὺ εἶπαν, ὅτι στὸ διάστημα αὐτὸ πῆγε στὶς Ἰνδίες κ᾽ ἐκεῖ σπούδασε κοντὰ σὲ σοφοὺς τῆς Ἀνατολῆς…
Μὴ ρωτᾶτε ἐμένα· ρωτῆστε τοὺς πατριῶτες του. Μεγάλωσε στὴ Ναζαρέτ, γι᾽ αὐτὸ καὶ ὠνομάστηκε Ναζωραῖος (Ματθ. 2,23· 26,71 κ.ἀ.). Δὲν γεννήθηκε οὔτε στὴ ῾Ρώμη οὔτε στὴν Ἀλεξάνδρεια οὔτε στὴν Ἀθήνα, ἀλλὰ σ᾽ ἕνα ἄσημο χωριό. Μὰ τὰ χωριὰ δὲν ὑστεροῦν. Συχνὰ ὅ,τι καλὸ ὑπάρχει εἶνε ἀπὸ ἐπαρχίες, χωριά, νησιά. Ρωτῆστε λοιπὸν τοὺς κατοίκους τῆς Ναζαρέτ, ποῦ ἦταν ὁ Ἰησοῦς. Σὲ μικρὲς κοινωνίες ξέρουν ὅλοι τὶς κινήσεις τῶν συγχωριανῶν· πότε ἔφυγε ἕνας νέος, ποῦ πῆγε, τί κάνει ἐκεῖ κ.τ.λ..· πῆγα ἐγὼ στὸ χωριό μου μετὰ ἀπὸ 20 χρόνια (1949-1969), καὶ ὅλοι ἤξεραν τὴ ζωή μου.
Ὅταν λοιπὸν πῆγε ὁ Ἰησοῦς στὸ χωριό του τὴ Ναζαρὲτ καὶ δίδαξε, κανείς δὲν εἶπε τὰ ἀνιστόρητα αὐτὰ περὶ Ἰνδιῶν, ἀλλὰ τί εἶπαν αὐτοί· Πῶς αὐτός, τὸ παιδὶ τοῦ μαραγκοῦ, «ξέρει γράμματα χωρὶς σπουδές;» (Ἰω. 7,15). Οἱ χωριανοί του δηλαδὴ πιστοποιοῦν, ὅτι ὁ Ἰησοῦς δὲν ἔφυγε ποτέ ἀπὸ ᾽κεῖ· τὸν ἤξεραν νὰ δουλεύῃ στὸ ξυλουργεῖο τοῦ Ἰωσήφ. Εἶνε ὁ πρῶτος ἐργάτης καὶ μὲ τὸν τίμιο ἱδρῶτα του ἁγίασε τὴν ἐργασία. Ἔτσι πέρασε ὅλη τὴν ἰδιωτική του ζωή.
Σήμερα ὅμως ἐγκαινιάζει τὸν δημόσιο βίο του καὶ κάνει τὴν πρώτη ἐμφάνισί του ἐκεῖ στὶς ὄχθες τοῦ Ἰορδάνου. Εἶνε καὶ αὐτὸς μαζὶ μὲ ὅλο τὸ πλῆθος (ἄντρες καὶ γυναῖκες, φτωχοὺς καὶ πλουσίους, τελῶνες καὶ στρατιωτικούς) ποὺ ἑλκυόμενοι ἀπὸ τὸν θεῖο μαγνήτη τοῦ Προδρόμου ἔτρεχαν νὰ βαπτισθοῦν. Ἐκεῖ λοιπὸν καὶ ὁ Ἰησοῦς μας. Εἶνε ἀκόμη ἄγνωστος, κανείς δὲν τὸν ξέρει. Ποιός μποροῦσε νὰ δῇ, ὅτι κάτω ἀπὸ τὴν ταπεινή του ἐμφάνισι κρύβεται ὅλη ἡ Θεότης; Ἕνα μάτι ὅμως τὸν διέκρινε, μάτι καθαρό, θεοφώτιστο· τὸ μάτι τοῦ Βαπτιστοῦ! Τὸν κατάλαβε. Κι ὅταν ὁ Ἰησοῦς πλησίασε, ἐκεῖνος ἔντρομος εἶπε· Ἐγὼ νὰ βαπτίσω ἐσένα; «δὲν εἶμαι ἄξιος» τὰ πόδια σου νὰ φιλήσω, «νὰ λύσω τὸ κορδόνι τῶν ὑποδημάτων σου» (Ματθ. 3,14,11· Ἰω. 1,27). Ὁ Ἰησοῦς ὅμως ἐπέμενε. Καὶ τὴν ὥρα τῆς βαπτίσεώς του ἔγινε τὸ θαῦμα τὸ μέγα, αὐτὸ ποὺ γιορτάζουμε σήμερα· ὁ καθαρὸς οὐρανὸς σχίστηκε ἐξ ἀνατολῶν σταυροειδῶς «καὶ τὸ Πνεῦμα» τὸ ἅγιο «ἐν εἴδει περιστερᾶς» (ἀπολυτ.· βλ. Ματθ. 3,16) κατῆλθε ἐπάνω του, καὶ ἡ φωνὴ τοῦ Πατρὸς ἀκούστηκε σὰν βροντὴ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ μαρτυροῦσα τὴν ταυτότητά του· «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Ματθ. 3,17). Ἀλλὰ νά τώρα ἄλλο ἐρώτημα·
–Ξέρουμε ὅτι βαπτίζονταν οἱ ἁμαρτωλοί, ὁ Χριστὸς ὅμως εἶνε Θεός, ἀναμάρτητος· γιατί λοιπὸν νὰ βαπτισθῇ στὸν Ἰορδάνη;
Ναί, εἶνε ἀναμάρτητος καὶ δὲν εἶχε ἀνάγκη ὁ ἴδιος καθαρισμοῦ. Ἐπειδὴ ὅμως ἐξ ἀγάπης ἀνέλαβε τὴν πεσοῦσα ἀνθρώπινη φύσι μας, ποὺ ἔχει ἀνάγκη καθάρσεως, ὅπως ἔκανε δική του τὴ φύσι μας, ἔτσι οἰκειοποιήθηκε καὶ τὴν κάθαρσί μας. Τὸ ἔκανε χάριν ἡμῶν, λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. Ἐμεῖς χρειαζόμασταν κάθαρσι. Διότι κάθε παιδὶ ποὺ πέφτει ἀπὸ τὴν κοιλιὰ τῆς ἁμαρτωλῆς μάνας του –ἡ Παναγία εἶνε «ἡ μόνη ἄμωμος ἐν γυναιξί» (καν. Ἀκαθ. ὕμν., θ΄3)– φέρει μέσα του τὸ σπέρμα τῆς ἁμαρτίας, εἶνε σὰν σάπιο μῆλο ποὺ τὸ τρώει σκουλήκι. Ἔχει ἀνάγκη καθαρισμοῦ, γι᾽ αὐτὸ ὑπάρχει καὶ τὸ βάπτισμα. Γιὰ τὴ δική μας κάθαρσι λοιπὸν βαπτίσθηκε ὁ Χριστὸς σήμερα στὸν Ἰορδάνη. Βαπτίσθηκε ὅμως καὶ γιὰ μία ἄλλη ἀκόμη αἰτία. Προσέξτε, παρακαλῶ, θίγω ἕνα δογματικὸ – θεολογικὸ θέμα ὅσο μπορῶ πιὸ ἁπλᾶ.
Ὁ ἄνθρωπος εἶνε σύνθετος ἀπὸ δύο στοιχεῖα, ὕλη καὶ πνεῦμα, σῶμα καὶ ψυχή. Ἡ ψυχὴ δὲν φαίνεται, αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχει· ἐκεῖνος ποὺ θὰ πῇ ὅτι δὲν ὑπάρχει παραλογίζεται. Θὰ πῇς, Ἐγὼ βλέπω ἕνα στοιχεῖο, ὄχι δύο. Κ᾽ ἐγὼ σὲ ρωτῶ· τὸ νερὸ εἶνε ἕνα ἢ δύο στοιχεῖα; Κοπίασε πολὺ ἡ ἐπιστήμη γιὰ νὰ βρῇ, ὅτι εἶνε δύο στοιχεῖα, ὑδρογόνο καὶ ὀξυγόνο ποὺ ἑνώνονται σὲ ἕνα. Ὑπάρχει ψυχή· αὐτὸ φαίνεται κι ἀπὸ τὶς διαφορὲς τῶν ἀνθρώπων· οἱ σωματικὲς εἶνε μικρές, οἱ ψυχικὲς διαφορές τους εἶνε μεγάλες. Μπορεῖ δύο ἄνθρωποι νὰ γεννήθηκαν ἀπὸ τὴν ἴδια μάνα καὶ τὸν ἴδιο πατέρα, μὰ ὁ ἕνας νά ᾽νε «Βόρειος Πόλος» κι ὁ ἄλλος «Νότιος»· ὁ ἕνας ν᾽ ἀκούῃ τὴ λέξι πατρίδα καὶ νὰ συγκινῆται, ὁ ἄλλος νὰ καγχάζῃ. Ὁ ἄνθρωπος, τὸ λέει κι ὁ Πλάτων, εἶνε κυρίως ἡ ψυχή.
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος βγῆκε ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Δημιουργοῦ ἦταν καὶ στὰ δύο στοιχεῖα του ἀμόλυντος· οὔτε τὸ σῶμα εἶχε μικρόβιο οὔτε ἡ ψυχὴ ἠλεκτρόνιο κακίας. Τώρα ὅμως καὶ ἡ ψυχὴ ἔχει μιανθῆ καὶ τὸ σῶμα εἶνε γεμᾶτο μικρόβια. Κοντὰ στὸν ἄνθρωπο μολύνθηκε γενικὰ ὅλη ἡ κτίσις, τὸ ὑλικὸ σύμπαν, ποὺ «συστενάζει καὶ συνωδίνει». Ἀφοῦ λοιπὸν ἡ πτῶσις τοῦ ἀνθρώπου συμπαρέσυρε καὶ τὴν ὑλικὴ κτίσι, γίνεται τώρα τὸ ἀντίστροφο· ἡ ἀπολύτρωσις τοῦ ἀνθρώπου σημαίνει τὴν ἀπελευθέρωσι καὶ τῆς ὑλικῆς κτίσεως ἀπὸ τὴ φθορά (βλ. ῾Ρωμ. 8,21-22).
Σήμερα συντελεῖται καὶ τοῦτο τὸ μυστήριο. Ἡ Ἐκκλησία ψάλλει· «Σήμερον τῶν ὑδάτων ἁγιάζεται ἡ φύσις» (Μέγ. Ἁγιασμ.). Ὅλοι καὶ ὅλα περιμένουν νὰ ἁγιασθοῦν, αἰσθάνονται τὴν ἀνάγκη τοῦ ἁγιασμοῦ. Καὶ πῶς ἁγιάζονται; διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὅλα τὰ ἁγιάζει ὁ Χριστός. Μὲ τὸ βάπτισμά του ὁ Δημιουργὸς τοῦ παντὸς ἁγιάζει τὰ πάντα, ὄχι μόνο τὸ πνεῦμα ἀλλὰ καὶ τὴν ὕλη. Θέλετε παραδείγματα;
Τί εἶνε ἡ ἁγία τράπεζα; Μία πλάκα ἀπὸ μάρμαρο, ποὺ βγῆκε ἀπὸ τὰ σπλάχνα τῆς γῆς. Πρὶν νὰ γίνῃ ἁγία τράπεζα μποροῦσες νὰ τὸ κάνῃς ὅ,τι θέλεις· μετὰ τὰ ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ ὅμως δὲν εἶνε πιὰ μία πλάκα κοινή, σὰν τὶς ἄλλες ποὺ στρώνουμε στὰ δάπεδα· ἔχει ἁγιασθῆ.
Ἐπάνω στὴν ἁγία τράπεζα βάζουμε ἄρτον καὶ οἶνον. Αὐτά, προτοῦ νὰ καθαγιαστοῦν στὸ μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας, εἶνε ψωμὶ καὶ κρασί, ὅταν ὅμως ὁ ἱερεὺς τὰ καθαγιάσῃ εἶνε σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, εἶνε ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς ὁλόκληρος σὲ κάθε ψίχουλο καὶ κάθε ῥανίδα. Τὸ ἴδιο καὶ στὰ ἄλλα ἱερὰ μυστήρια.
Στὸν γάμο, προτοῦ νὰ στεφανωθῇς τὴ γυναῖκα σου, ἡ ἕνωσι τῶν σωμάτων, ἡ προγαμιαία σχέσι, εἶνε ἀκαθαρσία, πορνεία. Ἀπὸ τὴν ὥρα ὅμως ποὺ τελεῖται τὸ μυστήριο στὴν ἐκκλησία τὰ σώματα ἁγιάζονται, ἀποκτοῦν ἱερότητα, καὶ ἡ κατὰ Θεὸν ἕνωσί τους χωρὶς ἀποφυγὴ τῆς τεκνογονίας εἶνε θεῖο μυστήριο.
Καὶ στὸ βάπτισμα λοιπὸν ἡ Ἐκκλησία μας ἁγιάζει τὸ νερό. Θέλετε νὰ δῆτε τί κάνει τὸ ἁγιασμένο νερό; Ἀνοῖξτε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη καὶ διαβάστε τὸ ἑξῆς στὸ 5ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου Δ΄ Βασιλειῶν. Στὴ Συρία γύρω στὰ 1.800 π.Χ. ὁ στρατηγὸς Νεεμὰν προσεβλήθη ἀπὸ λέπρα, ἀσθένεια ἀνίατη. Τοῦ εἶπαν· –Πήγαινε στὸν προφήτη Ἐλισαῖο (μαθητὴ τοῦ προφήτου Ἠλία). Πῆγε, καὶ ὁ Ἐλισαῖος, χωρὶς νὰ τὸν συναντήσῃ, τοῦ μήνυσε· –Ἂν θέλῃς νὰ θεραπευθῇς, νὰ περάσῃς ἑφτὰ φορὲς κολυμπώντας τὸν Ἰορδάνη. Αὐτὸς θύμωσε. –Καὶ τί περισσότερο ἔχει νὰ προσφέρῃ ὁ Ἰορδάνης; εἶπε· δὲν εἶνε καλὰ τὰ δικά μας ποτάμια στὴ Δαμασκό; Ἔπειτα ὅμως οἱ ὑπασπισταί του τὸν ἔπεισαν, μπῆκε στὸν Ἰορδάνη καὶ τὴν ἑβδόμη φορὰ τὸ κορμί του καθάρισε τελείως ἀπὸ τὴ λέπρα (βλ. Δ΄ Βασ. 5,9-14· ΣΤ΄ ἀνάγν. ἑσπερ. Θεοφαν.). Τὸ νερὸ τοῦ Ἰορδάνου, εὐλογημένο ἀπὸ τὸν Ἐλισαῖο, ἔγινε νερὸ ἰαματικό. Νερὸ ἀπὸ νερὸ διαφέρει. Καταλάβατε; Τώρα φτάσαμε στὴν οὐσία. Ὅπως ὑπάρχουν νερὰ ποὺ θεραπεύουν μὲ φυσικὴ ῥαδιενέργεια, ἔτσι τὸ νερὸ τοῦ ἁγιασμοῦ ἔχει ὑπερφυσικὴ – πνευματικὴ «ῥαδιενέργεια».

* * *

Τὸ νερὸ ποὺ χρησιμοποιοῦμε, ἀγαπητοί μου, γιὰ τὸ Μεγάλο Ἁγιασμό, προτοῦ νὰ ἁγιασθῇ εἶνε κοινὸ νερό. Τὸ ἁγιάσαμε διαβάζοντας τὶς εὐχές; δὲν εἶνε πλέον κοινό, ἔχει «ῥαδιενέργεια», τὴ χάρι τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ὅταν ἤμουν ἱεροκήρυκας μίλησα μὲ τσοπάνηδες ποὺ εἶχαν πίστι. Μοῦ ἔδειχναν τὸ μπουκαλάκι μὲ τὸν ἁγιασμὸ τῶν Φώτων καὶ ἔλεγαν· Δὲν χάλασε, δὲν βρώμισε· ἀρρωσταίνει πρόβατο καὶ δὲν χρειάζομαι κτηνίατρο, τὸ ῥαντίζω καὶ θεραπεύεται! Δῶστε μου ἕνα γραμμάριο πίστεως καὶ σᾶς τὰ χαρίζω ὅλα (γαλόνια, πτυχία, πλούτη, ἄμφια).
Ὅλη ἡ ὑλικὴ δημιουργία ἁγιάζεται (τὸ μάρμαρο, τὸ ψωμί, τὸ κρασί, τὰ σώματα, τὸ νερό). Ὅποιος πιστεύει ὅτι τὸ νερὸ τοῦ ἁγιασμοῦ ἔχει χάρι, ἂς πάρῃ, ἂς πιῇ, ἂς ῥαντίσῃ παντοῦ, πρὸς θεραπείαν ψυχῶν καὶ σωμάτων, πρὸς δόξαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου Φλωρίνης τὸ Σάββατο 6-1-1973. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 20-12-2020.