Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΑ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 10502

Γ΄ Στάσις Χαιρετισμῶν
2 Ἀπριλίου 2021 (2004)
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου

Υψος – ελξις

«…Βουλόμενος ἑλκύσαι πρὸς τὸ ὕψος τοὺς αὐτῷ βοῶντας· Ἀλληλούϊα»
(Ἀκάθ. ὕμν. Ξ)

Ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἕνα ποίημα ἐμπνευσμένο, ἕνα τραγούδι βγαλμένο μέσα ἀπὸ τὸ καμίνι τῆς ἀγάπης τῶν ὀρθοδόξων πρὸς τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο.
24 οἶκοι, 24 εἰκόνες, ὡραιότατες εἰκόνες! Ἂν πᾶτε στὸν Ἅγιον Ὅρος, στὰ καθολικὰ ὡ­ρισμένων μοναστηριῶν θὰ δῆτε ζωγραφισμένο ὅλο τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο σὲ 24 ὡραῖες εἰκόνες, ποὺ ζωγράφισαν χέρια ἁγίων ζωγράφων.
Θὰ ἐπιστήσω τὴν προσοχή σας στὸ γράμμα «Ξῦ», ποὺ λέει· «Ξένον τόκον ἰδόντες, ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου τὸν νοῦν εἰς οὐρανὸν μεταθέντες· διὰ τοῦτο γὰρ ὁ ὑψηλὸς Θεὸς ἐπὶ γῆς ἐφάνη ταπεινὸς ἄνθρωπος, βουλόμενος ἑλκύσαι πρὸς τὸ ὕψος τοὺς αὐτῷ βο­ῶντας· Ἀλληλούϊα».
Νὰ τὸ κάνουμε λιανά; Θεέ μου, λέει, θαυμά­ζουμε τὸ θαῦμα σου. Ποιό θαῦμα· ὅτι μέσ᾿ στὰ ἑκατομμύρια τῶν γυναικῶν, μιά μόνο παρ­θένος ἀκούστηκε ὅτι γέννησε παιδί. Μέγα τὸ θαῦμα. Γι᾿ αὐτὸ κ᾿ ἐμεῖς, ποὺ εἴδαμε αὐτὸν τὸν παράδοξο τοκετὸ τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἂς πάψῃ τὸ μυαλό μας ν᾿ ἀνασκαλεύῃ τὴ λάσπη καὶ τὸ βόρβορο τοῦ κόσμου τούτου. Ἂς πάρουμε φτερὰ κι ἂς πετάξουμε στὰ ὕψη τοῦ οὐρανοῦ. Γι᾿ αὐτὸ «ὁ ὑψηλὸς Θεὸς» ἔγινε ταπεινὸς ἄνθρωπος· γιὰ νὰ ἑλ­κύσῃ «πρὸς τὸ ὕψος», κοντά του, αὐτοὺς ποὺ πιστεύουν καὶ βοοῦν «Ἀλληλούϊα» (τὸ δὲ «Ἀλληλούϊα» εἶνε ἑβραϊκὴ λέξι ποὺ σημαίνει «Αἰνεῖτε τὸ Θεό», ψάλλετε διαρκῶς ὕμνο στὸ Θεό).
Λίγες σκέψεις θὰ ποῦμε πάνω σ᾿ αὐτά.

* * *

Ἐδῶ δύο ἔννοιες κυριαρχοῦν· ἡ μία εἶνε τὸ ὕψος, ἡ ἄλλη εἶνε ἡ ἕλξις.
Τὸ ΥΨΟΣ. Ὑπάρχουν ὑψηλὰ πράγματα στὸν κόσμο· καὶ μᾶς ἀρέσουν τὰ ὑψηλὰ πράγματα. Λόγου χάριν τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ· αὐτοὶ ποὺ πετοῦν στὸ διάστημα ἢ ἀνεβαίνουν σὲ ἀεροπλάνο μένουν κατάπληκτοι ἀπὸ τὸ θέαμα ποὺ ἀντικρύζουν. Ὑψηλὰ ἀκόμη εἶνε τὰ βουνά, ὅπως στὴν Ἑλλάδα ὁ Ὄλυμπος, τὸ βουνὸ μὲ τὴ χιονισμένη ἀπρόσιτη κορυφή, ποὺ ὕμνησαν οἱ ποιηταί. Λίγοι μόνο κατορθώνουν ν᾿ ἀνεβοῦν ἐκεῖ. Ὑψηλὸς ὁ Ὄλυμ­πος, 2.917 μέτρα ὕψος. Ἀλλὰ κάντε μιὰ ὑπόθεσι· ὑποθέστε, ὅτι κάθε μέρα χάνει 1 μέτρο· 1 μέτρο σήμερα, 1 αὔριο, 1 μεθαύριο… Ἂν πε­ράσουν ἔτσι ἀρκετὲς ἡμέρες, στὸ τέλος δὲν θὰ ὑπάρχῃ ἐκεῖ Ὄλυμπος· θὰ εἶνε ἕνας κάμπος, προσιτὸς σὲ ὅλους. Θυμηθῆτε αὐτὴ τὴν ὑπόθεσι. Ὑπάρχουν ὅμως κι ἄλλα ὕψη πιὸ θαυμαστά. Ὅσοι εἶστε ἐγγράμματοι, ἀ­νοῖξτε τὸν Ὅμηρο (αὐτὸς ποὺ ἔγραψε τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο πρέπει νὰ ἔχῃ διαβάσει Ὅμηρο καὶ πῆ­ρε πολλὲς εἰκόνες ἀπὸ αὐτόν· κι ὅ­πως ὁ Ἀκάθιστος ἔχει 24 οἴκους, ἔτσι ὁ Ὅμηρος ἔχει 24 ῥαψῳδίες). Στὴ ῥαψῳδία «ζῆτα» λοιπὸν τῆς Ἰλιάδος γράφει γιὰ ἕνα ὕψος ὄχι πλέον φυσικὸ ἀλλὰ ἠθικὸ καὶ πνευματικό. Εἶ­νε τὸ ἠ­θικὸ ὕψος ἑνὸς ἀνθρώπου. Τέτοιος ὑ­ψηλὸς ἄνθρωπος ἦταν ὁ Ἕκτωρ, ἥρωας τῶν Τρώων ἐφάμιλλος τοῦ Ἀχιλλέως τῶν Ἑλλήνων. Μιὰ μέρα ὁ Ἕκτωρ εἶχε ντυθῆ τὴν παν­οπλία του· μόλις ὅμως τὸν εἶδε τὸ παιδάκι του, ὁ Σκαμάν­δριος, τρόμαξε καὶ φώναξε τὴ μητέρα του. Τότε ἡ Ἀνδρομάχη, σύζυγος τοῦ Ἕκτορος, τοῦ λέει· Μὴ φοβᾶσαι, παιδάκι μου, ὁ πατέρας σου εἶνε! Ἀναγκάστηκε ὁ Ἕ­κτωρ νὰ βγάλῃ τὴν πανοπλία, νὰ παρουσι­αστῇ ταπεινός· τότε τὸν πλησίασε τὸ παιδί του.
Μὲ καταλάβατε; Ὁ ὑψηλὸς Ἕκτωρ ἔγινε ταπεινός, γιὰ νὰ τὸν πλησιάσῃ τὸ παιδί του· καὶ ὁ ὑψηλὸς Ὄλυμπος μόνο ἂν χαμηλώσῃ θὰ γίνῃ προσιτὸς σὲ ὅλους. Ἀλλὰ παραπάνω ἀπ᾿ ὅλα τὰ ὕψη εἶνε – ποιός; Τὸ εἴπαμε στοὺς πρώτους Χαιρετισμούς· «Χαῖρε, ὕψος δυσανάβατον ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς» (Ἀκάθ. ὕμν. Α 3α΄)· ὑψηλότερος ἀπ᾿ ὅλους εἶνε ὁ Θεός. Ἀπρόσιτη κορυφὴ οὐρανομήκης. Ἀλλ᾿ ὅπως λέει ἐ­δῶ ὁ οἶκος ποὺ ἐξηγοῦμε, «ὁ ὑψηλὸς Θεὸς» χαμήλωσε χαμήλωσε καὶ πάτησε στὴ γῆ. Μερικοὶ ἀνόητοι περιμένουν, ὅτι ἀπὸ τὸ διάστημα, ἀπὸ τὰ ἄστρα, ἀπὸ τὸν Ἄρη μπορεῖ νὰ ἔρ­θῃ κάποιος ἐξωγήινος. Ἀνοησίες περιμένουν. Ἐμεῖς δὲν περιμένουμε· ἐμεῖς ξέρουμε, ὅτι ὄ­χι ἀπὸ τὸν Ἄρη, ἀλλὰ πέρα ἀπὸ τὰ οὐράνια δώματα ἦρθε στὴ γῆ ὁ Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν!
Ἦρθε ὁ Θεὸς ἐπὶ τῆς γῆς· τὸ πιστεύετε; εἶ­στε Χριστιανοί· δὲν τὸ πιστεύετε; δὲν εἶστε. Ὁ ὑψηλὸς Θεὸς ἔγινε ταπεινός· ὁ τρομερὸς ἔ­­γινε προσιτός, ἡ κορυφὴ τοῦ Ὀλύμπου ἔγινε κάμπος! Τώρα καὶ μικρὰ παιδάκια πᾶνε κον­τὰ στὸ Χριστὸ καὶ χαίρονται τὴν ἀγάπη του!

* * *

Αὐτὰ γιὰ τὸ ὕψος. Τώρα γιὰ τὴν ΕΛΞΙ.
Ὅλα τὰ ὡραῖα πράγματα ἀσκοῦν ἕλξι. Πῶς πλάστηκε ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου νὰ τὸν τραβάῃ τὸ ὡραῖο! Καὶ ὡραῖα ἔκανε πολλά ὁ Θεός. «Σὺ ἐποίησας πάντα τὰ ὡραῖα τῆς γῆς» (Ψαλμ. 73,17). Ποιά εἶνε «τὰ ὡραῖα τῆς γῆς»; Ἕνα ῥυάκι ποὺ κελαρύζει, ἕνας καταρράκτης ποὺ πέφτει, ἕνα κρίνο ποὺ εὐωδιάζει, ἕνα ἀηδόνι ποὺ κελαηδεῖ, ἕνα ἀστέρι ποὺ λάμπει στὸ στερέωμα… Γεμᾶτος ὁ κόσμος ὀμορφιὲς ποὺ ἑλκύουν. Καὶ πιὸ πολύ, ὅπως λέει καὶ τὸ ᾎ­σμα ᾀσμάτων (βλ. κεφ. 4ο), ἡ ὡραιότης τῆς γυναίκας, ποὺ ἑλκύει τὸν ἄντρα σὰν μαγνήτης.
Ἀλλ᾿ ὅλα αὐτὰ εἶνε σκιὰ ὡραιότητος. Ἡ ἀ­ληθινὴ ὡραιότης εἶνε – ποιός; Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Ναζωραῖος. Λέει ὁ Ντοστογιέφσκυ· Μὴ μοῦ μιλᾶτε, γιὰ ὀμορφιὲς τῆς γῆς· γιὰ μένα ὁ μόνος ὡραῖος εἶνε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ ἐ­σταυρωμένος. «Οὐρανομήκη μορφὴ» τὸν εἶ­πε ἕνας μεγάλος φιλόσοφος. Καὶ τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα θὰ ψάλουμε γι᾿ αὐτόν· «Ὁ νυμφίος ὁ κάλλει ὡραῖος παρὰ πάντας ἀνθρώπους» (Μ. Τρίτ., ἀπ. αἴν.) καὶ «Ὁ ὡραῖος κάλλει παρὰ πάντας βροτούς» (Μ. Σάβ. ἐγκώμ. Α΄ στ.). Ἡ ὡραιότης ποὺ ὑπάρχει στὰ κτίσματα εἶνε κλάσμα ὡραιότητος· ἡ ἀκεραία ὡραιότης εἶνε ὁ Χριστός.
Γι᾿ αὐτὸ ὁ Χριστὸς εἶνε μαγνήτης. Ὅπως ὁ μαγνήτης τραβάει τὶς βελόνες, τὰ καρφιά, τὰ σίδερα κ.λπ., ὁ Χριστὸς τραβάει τὶς ψυχές.
Μιὰ εἰκόνα ἀκόμη. Ῥῖξτε τὸ βλέμμα σας στὸν διαυγῆ οὐρανὸ μιὰ νύχτα καὶ θὰ δῆτε πλῆθος ἄ­στρα, ἑκατομμύρια. Ῥωτῆστε ἕνα ἀ­στρονόμο· Πῶς στέκονται αὐτά; ποῦ ἀκουμ­πᾶνε αὐτά; Μᾶς ἀπαντοῦν, ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ κρατάει ἡ «παγκόσμιος ἕλξις», ποὺ ἀνεκάλυψε ὁ Νεύτων. Καὶ τί εἶνε «ἕλξις»; Μὴν περιμένετε ἀπάντησι· ἡ ἐπιστήμη περιγράφει, μὰ δὲν τὸ ἐξηγεῖ. Ἀλλ᾿ αὐτὸ ποὺ δὲν ἐξηγεῖ ἡ ἐ­πιστήμη, τὸ ἐξηγεῖ ἡ θρησκεία. Ἡ ἕλξις εἶνε σὰν μιὰ κλωστή. Ὅπως ὁ χαρταετὸς τῶν παιδιῶν κρατιέται ἀπὸ ἕνα νῆμα καὶ αἰωρεῖται στὸν οὐρανό, ἔτσι καὶ ὅλα αὐτά· κρατιοῦνται ἀπὸ τὴν ἀόρατη κλωστὴ ποὺ λέγεται «ἕλξις»· τραβάει τὸ ἕνα τὸ ἄλλο. Κόπηκε ἡ κλωστή; χάος! Πάνω σὲ μιὰ κλωστὴ στέκεται ὁλόκληρος ὁ κόσμος. Ἀλλ᾿ ὅπως ὑπάρχει ἡ ἕλξις ποὺ τραβάει τὰ οὐράνια σώματα, ἔτσι ὑπάρχει καὶ μία ἄλλη ἕλξις, τὴν ὁποία ἐξασκεῖ στὸ πνεῦμα μας ὅ,τι εἶνε ὡραῖο, μέγα καὶ ὑψηλό. Τὸ δὲ ὑ­ψηλότερο μεγαλύτερο καὶ ὡραιότερο εἶνε ὁ Χριστός. Αὐτὸς εἶνε ὁ θεῖος Μαγνήτης, δὲν ὑ­πάρχει ἄλλος. Σὲ ἑλκύει μιὰ γυναίκα; προσωρινά· σ᾿ ἑλκύει ἕνα κόμμα; προσωρινά· σ᾿ ἑλκύει ἡ φιλοσοφία; προσωρινά· σ᾿ ἑλκύει τὸ χρῆμα; προσωρινά· ὅλα εἶνε προσωρινά. Ἡ αἰ­ωνία ἕλξις, τὸ αἰώνιο κέντρο ἕλξεως εἶνε μόνο ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.

* * *

Ἀγαπητοί μου, τί σᾶς ἑλκύει; Ὁ φυσικομαθηματικὸς Ἀϊνστάιν, μολονότι Ἑβραῖος, εἶπε· Πολλὰ μὲ ἑλκύουν, ἀλλ᾿ αὐτὸ ποὺ μὲ ἑλκύει ἰδιαιτέρως εἶνε τὸ μεγαλεῖο τοῦ Χριστοῦ. Καὶ πράγματι ὁ Χριστὸς ἑλκύει μὲ τὴ διδασκαλία του, μὲ τὰ θαύματά του, μὲ τὴν ἁγιότητά του –«Ἐκάλυψεν οὐρανοὺς ἡ ἀρετή σου, Χριστέ» (καταβ. Ὑπαπ.· βλ. Ἀβ. 3,3) ψάλλουμε–, μὲ τὴ σταύρωσί του, μὲ τὴν ἀνάστασί του. Ἑλκύει ὅλες τὶς γενεές. Δὲν ἔχασε τίποτα. Ὅπως ὁ ἥλιος ἐξακολουθεῖ νὰ εἶνε κέντρο τῶν πλανητῶν, ἔτσι καὶ ὁ Χριστὸς θὰ ἑλκύῃ πάντα τὶς ψυχές.
Τελειώνω μ᾿ ἕνα ἀνέκδοτο. Ἕνας βασιλιᾶς τῆς Γαλλίας, περνώντας ἀπὸ κάπου εἶδε μιὰ ὡ­ραία γυναῖκα. Φτωχὴ ἦταν, ἀλλὰ ἡ ὀμορφιά της τὸν μάγεψε. Τὴν πῆρε καὶ τὴν ἔκανε βασί­λισσα. Μιὰ νύχτα τοῦ Ἰουλίου λοιπὸν τὸ ζευγάρι ἦ­ταν στὴ βεράντα καὶ θαύμαζαν τὰ ἄ­στρα· καὶ μολονότι ἁμαρτωλοί, εἶχαν πίστι. Λέει ὁ βασι­λιᾶς στὴν ἐρωμένη του· –Βλέπεις τὰ ἄ­στρα; Πάνω ἀπ᾿ αὐτὰ εἶν᾿ ὁ Χριστός, ἡ ὀ­μορφιὰ τοῦ κόσμου. Τοῦ λέει ἐκείνη· –Δηλαδή, ὅ­ταν πᾶ­με στὸν οὐρανό, δὲν θὰ μὲ κοιτά­ζῃς ὅ­πως τώρα; Κι αὐτὸς τῆς ἀπαντᾷ· –Ἡ σκέψι, τὸ μυαλό, τὰ μάτια μου τότε θά ᾿νε στὸ Χριστό! μετὰ ἑ­κατὸ χρόνια θὰ ῥίξω ἕνα βλέμμα καὶ σ᾿ ἐσένα…
Ἀδελφοί μου! Σ᾿ ἐκεῖνο τὸν κόσμο, τὸν αἰώνιο, ὅλα τ᾿ ἄλλα ἐκμηδενίζονται. Μηδέν τὰ πάντα. Ἕνα ὑπάρχει· Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Ναζωραῖος, ὁ ἔρως τῶν ψυχῶν· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης μὲ ἄλλο τίτλο τὴν 15-3-1985. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 12-3-2004, ἐπανέκδοσις 12-3-2021.