ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Δ΄ΛΟΥΚΑ
ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ Ζ΄ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Προς Τίτον επιστολή, κεφάλαιο 3, εδάφια 8 έως 15

8 Πιστὸς ὁ λόγος· καὶ περὶ τούτων βούλομαί σε διαβεβαιοῦσθαι, ἵνα φροντίζωσι καλῶν ἔργων προΐστασθαι οἱ πεπιστευκότες τῷ Θεῷ. ταῦτά ἐστι τὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώποις· 9 μωρὰς δὲ ζητήσεις καὶ γενεαλογίας καὶ ἔρεις καὶ μάχας νομικὰς περιΐστασο· εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ μάταιοι. 10 Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, 11 εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος.
12 ῞Οταν πέμψω ᾿Αρτεμᾶν πρός σε ἢ Τυχικόν, σπούδασον ἐλθεῖν πρός με εἰς Νικόπολιν· ἐκεῖ γὰρ κέκρικα παραχειμάσαι. 13 Ζηνᾶν τὸν νομικὸν καὶ ᾿Απολλὼ σπουδαίως πρόπεμψον, ἵνα μηδὲν αὐτοῖς λείπῃ. 14 Μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι. 15 ᾿Ασπάζονταί σε οἱ μετ’ ἐμοῦ πάντες. ἄσπασαι τοὺς φιλοῦντας ἡμᾶς ἐν πίστει.῾Η χάρις μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν.

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΗ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2413

Κυρ. Πατ. Ζ΄ Οἰκ. Συνόδου (Τίτ. 3,8-15)
17 Ὀκτωβρίου 2021
Του Μητροπολιτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Οι ακαρποι

«Μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι
εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι» (Τίτ. 3,14)

Ὅλοι οἱ Χριστιανοί, ἀγαπητοί μου, πρέπει νὰ φιλοτιμοῦνται νὰ εἶνε καρποφόρα δένδρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Κάθε γεωργὸς ἢ ἀμπελουργός, ποὺ κοπιάζει φυτεύον­τας καὶ καλλιεργώντας ἕναν ἀ­γρὸ ἢ ἀμ­πελῶνα ἢ κῆπο, ἀσφαλῶς δὲν κάνει ἀ­σκόπως ὅ­λους ἐ­κείνους τοὺς κόπους καὶ τὰ ἔξοδα· ἀποβλέπει καὶ προσδοκᾷ στὸν κατάλληλο καιρὸ νὰ λάβῃ τοὺς καρποὺς τῶν θυσι­ῶν του. Ἔτσι καὶ ὁ Θεῖος ἀμπελουργὸς περιμέ­νει ἀπὸ μᾶς καρπούς· ὄχι βεβαίως πρὸς ἴ­διον ὄφελος, ἀλλὰ γιὰ τὴ δική μας σωτηρία.
Οἱ Χριστιανοί, ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ διὰ τοῦ ἁ­γίου βαπτίσματος φυτεύονται στὸν κῆ­πο τῆς Ἐκκλησίας, τρέφονται μὲ τὰ ἱερὰ μυστήρια καὶ τὸν θεόπνευστο λό­γο τῆς ἀληθείας, ποτίζον­­ται συνε­χῶς ἀπὸ «τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν» (Ἰω. 4,10-11) καὶ ἀ­πο­λαμ­βάνουν τόσες ἄλλες περιποιήσεις τῆς θείας προνοίας, δὲν εἶ­νε εὔλογο νὰ αἰ­σθάνωνται ἀπέναντι στὸ Χριστὸ τὸ χρέος νὰ τοῦ ἀποδώσουν καρπούς; Ὀφείλουν ὄχι ἁ­πλῶς νὰ ἀν­θίζουν ἀλ­λὰ καὶ νὰ καρποφοροῦν, νὰ παράγουν δηλα­δὴ καρποὺς χρι­στιανικῆς πίστεως καὶ ἀ­ρετῆς.

Τὴν ὑποχρέωσι αὐτὴν ἀκριβῶς ἔρ­χεται νὰ ὑπενθυμίσῃ σήμερα, Κυριακὴ τῶν ἁ­γίων Πατέρων τῆς Ἑβδόμης (Ζ΄) Οἰκουμενικῆς Συν­­όδου ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Μὲ τὴν ἀποστολι­κὴ περικοπὴ ἀπὸ τὴν πρὸς Τίτον Ἐπιστο­­λή του, ποὺ ἀκούσαμε (βλ. Τίτ. 3,8-15), ἀπευθύνε­ται στοὺς πι­στοὺς τῆς ἐποχῆς του ἀλλὰ καὶ κάθε ἐποχῆς.
Οἱ Χριστιανοὶ τοῦ ποιμνίου σου, τονίζει ὁ κορυφαῖος ἀ­πόστολος στὸν μαθητή του Τίτο, τὸν πρῶτο ἐπίσκοπο τῆς Κρήτης, δὲν πρέπει νὰ ἀρκοῦνται μόνο σὲ μιὰ ἁπλῆ ἀκρόασι τῶν θεί­ων ἀληθειῶν καὶ σὲ συζητήσεις θρησκευτι­κὲς μεταξύ τους. Ἀφοῦ δέχτηκαν τὴ διδαχὴ τοῦ εὐαγγελίου, ὀφείλουν καὶ νὰ ζοῦν σύμφω­­να μ᾽ αὐτήν, νὰ ἐκτελοῦν τὶς θεῖες ἐντολές.
Διαφορετικά, ἐὰν ἀρέσκωνται μόνο στὸ νὰ ἀ­κοῦ­νε χωρὶς νὰ ἐφαρμόζουν ὅ,τι διδάσκει ὁ Χριστός, τότε μοιάζουν μὲ δέντρα ἄκαρπα, καὶ ἡ εὐθύνη τους δὲν εἶνε μικρή. Διότι ὁ Κύριος δὲν χορηγεῖ τὸν ἀνεκτίμητο πλοῦτο τοῦ ἐ­λέους του καὶ τὸν πανάκριβο θησαυρὸ τῆς χά­ρι­τός του ἀσκόπως, γιὰ νὰ μένῃ ἀνενέργητος.
Καὶ καταλήγει σήμερα ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος· «μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι κα­λῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι» (ἔ.ἀ. 3,14). Ἂς μαθαί­νουν, δηλαδή, οἱ Χριστιανοί μας νὰ πρωτοστα­τοῦν σὲ καλὰ ἔργα, νὰ προνοοῦν γιὰ τὶς παρουσιαζόμενες ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν βο­ηθώντας τους ἐμπράκτως. Ἔτσι δὲν θὰ εἶ­νε δέν­τρα ἄκαρπα, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀγάπη ποὺ θὰ δείχνουν καὶ τὴν ἐλεημοσύνη ποὺ θὰ κάνουν θὰ φέρουν καρπὸ πολύτιμο.
Ποιός θὰ εἶνε ὁ καρπός; Δὲν θὰ εἶνε τόσο ἡ χρηματικὴ ἢ ἄλλη ὑλικὴ βοήθεια ποὺ θὰ λάβῃ ὁ φτωχὸς γιὰ τὶς βιοτικὲς ἀνάγκες του. Ὁ σπουδαι­­ότερος καρπὸς δὲν εἶνε ὑλικὸς καὶ πρόσ­καιρος· εἶνε πνευματικὸς καὶ αἰώνιος. Τὸ μεγάλο κέρδος δὲν εἶνε ἡ κοινωνικὴ ἀνακούφισι, ἡ βοήθεια στὴν ἐπιβίωσι τοῦ ἀνθρώπου σὲ τοῦτο τὸν κόσμο· γι᾽ αὐτὸ φροντίζουν καὶ τὰ κράτη μὲ τὰ ἁρμόδια ὑπουργεῖα τους. Τὸ μέγα κέρδος εἶνε ἡ αἰώνιος σωτηρία – τίνος· ἐκείνου ποὺ ἀσκεῖ τὴν ἀγάπη ἐμπράκτως.

* * *

Τὰ καλὰ ἔργα! νά, ἀγαπητοί μου, τί ἀπαιτεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀπὸ κάθε Χριστιανὸ ποὺ βαπτίστηκε στὴν ἱερὰ κολυμβήθρα καὶ ἀνήκει στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Χωρὶς τὰ κα­λὰ ἔργα ὁ Χριστιανὸς μένει ἄκαρπος. Σὲ τίποτε δὲν θὰ τὸν ὠφελήσῃ οὔτε τὸ χριστιανικό του ὄνομα, οὔτε οἱ θρηκευτικὲς συζητήσεις καὶ ἀκροάσεις στὶς ὁποῖες συμμετέχει, οὔτε οἱ ἑορτὲς καὶ τὰ πανηγύρια ὅπου συχνάζει. Ἔργα ζητάει ὁ Παῦλος, καλὰ ἔργα ζητάει ὁ Χριστὸς καὶ ἡ ἁγία του Ἐκκλησία.
Καὶ ποιά εἶνε τὰ καλὰ ἔργα; Ὅλοι τὰ γνωρίζουμε, ἀλλὰ δὲν τὰ ἐκτελοῦμε. Καλὸ ἔργο εἶνε ὅ,τι πηγάζει ἀπὸ τὴν πίστι στὸ Χριστό, ἀ­πὸ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν εὐσπλαχνία του. Καλὸ ἔρ­­γο εἶνε ἡ ἐλεημοσύνη. Καλὸ ἔργο εἶνε ἡ ὑ­λικὴ καὶ ἠθικὴ ὑποστήριξι τῶν ἐργατῶν τοῦ εὐ­αγγελίου. Καλὸ ἔργο εἶνε ἡ θυσία τοῦ ἐγὼ χάριν τοῦ πλησίον. Καλὸ ἔργο εἶνε γενικὰ κάθε ἀρετή. Στὰ ἔργα αὐτὰ οἱ Χριστιανοὶ πρέπει ὄχι ἁ­πλῶς νὰ συμμετέχουν, ἀλλὰ καὶ νὰ πρωτοστα­τοῦν, νὰ εἶνε μπροστά, ὁδηγοὶ καὶ ἐμ­πνευσταί, αὐτοὶ ποὺ θὰ παροτρύνουν καὶ τοὺς ἄλλους ἀδελφούς των στὸ καλό.
Τὰ καλὰ ἔργα! Τὰ ἐκτελοῦμε; Τότε εἴμαστε Χριστιανοὶ πραγματικοί· μοιάζουμε μὲ δέντρα καρποφόρα, ποὺ μὲ τοὺς καρπούς των ἀνταμείβουν τὸν κηπουρὸ γιὰ τοὺς κόπους ποὺ καταβάλλει σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἔτους. Δὲν τὰ ἐκτελοῦμε; Τότε εἴμαστε Χριστιανοὶ ψεύτικοι· μοιάζουμε μὲ δέντρα ἄκαρπα. Παρατηρῆστε τὸ ἄκαρπο δέντρο. Ἔχει κλαδιά, φύλλα, ὡραία ἐμφάνισι· ἐὰν ὅμως τὸ πλησι­άσῃς καὶ ψάξῃς τὰ κλαδιὰ καὶ τὰ φυλλώματά του, καρπὸ δὲν βρίσκεις. Τί κρῖμα, λές, τέτοιο ὡραῖο δέντρο νὰ μὴν ἔχῃ καρπούς!…
Ἀλλὰ τὴν ἴδια καὶ χειρότερη εἰκόνα παρου­σιάζει ὁ ἄκαρπος χριστιανός. Παρατηρῆστε τον. Ἔχει γνώσεις πολλὲς γύρω ἀπὸ τὴ θρησκεία. Διδάσκει, κατηχεῖ, ῥητορεύει! Ἀλλ᾿ ἐὰν ἀπὸ τὴ θεωρία κατεβῇ στὴν πρᾶξι, τί ἀπογοή­τευσι! Ἐρευνᾷς τὴ ζωή του ὡς ἀτόμου, ὡς πο­λίτου, ὡς οἰκογενειάρχου, καὶ δὲν βρίσκεις καρπό, δὲν συναντᾷς οὔτε μία περίπτωσι, ποὺ ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς νὰ ἐφαρμόζῃ στὸν βίο του τὴν χριστιανικὴ διδασκαλία. Εἶνε ὁ δυστυχὴς ἄκαρπος. Ἔχει φύλλα (γνώσεις, θεωρίες), μὰ δὲν ἔχει καρπό (ἔργα πίστεως, χριστιανικά).
Ἔτσι ἦταν ἡ ἄκαρπη συκιὰ ποὺ πλησίασε ὁ Κύριος ζητώντας καρπό, δὲν βρῆκε ὅμως καὶ τὴν ἐ­ξήρανε (βλ. Ματθ. 21,18-20. Μᾶρκ. 11,13-14,21). Ἦταν εἰκόνα τῆς συναγωγῆς τῆς παλαιᾶς διαθήκης. Καὶ ὁ ἱερὸς ὑμνῳδὸς τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ψάλλει· «Τῆς ξηρανθείσης συκῆς διὰ τὴν ἀ­καρπίαν τὸ ἐπιτίμιον φοβηθέν­τες, ἀδελφοί, καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοί­ας προσάξωμεν Χριστῷ, τῷ παρέχοντι ἡ­μῖν τὸ μέγα ἔλεος» (ἀπόστ. αἴν. Μ. Δευτ.). Δηλαδή· Νὰ φοβηθοῦμε, ἀδελφοί, τὴν τιμωρία τῆς συκιᾶς ποὺ ἐξήρανε ὁ Κύρι­ος, καὶ νὰ φέρουμε στὸ Χριστὸ καρποὺς ποὺ νὰ δείχνουν τὴ μετάνοιά μας, γιὰ νὰ μᾶς δώ­σῃ τὸ μέγα ἔλεός του.
Πόσο λίγα καὶ σπάνια εἶνε σήμερα τὰ καλὰ ἔργα! Πόσο λίγοι εἶνε οἱ Χριστιανοὶ τῆς ἐμ­πράκτου ἀγάπης! Καὶ ἀντιθέτως πόσο πολλοὶ εἶνε οἱ ἄ­καρποι! Ἀλλὰ ὁ Κύριος, ὡς ἰδιοκτήτης τοῦ ἀγροῦ τοῦ κόσμου καὶ καλλιεργητὴς τῶν ψυχῶν μας, ἔρχεται, γιὰ νὰ συλλέξῃ τοὺς καρποὺς τῶν ἀρετῶν. Ἔρχεται, γιὰ νὰ ξερριζώσῃ τὰ δέντρα τὰ ἄκαρπα. Δὲν ἀκοῦς τί λέει στὸ Εὐαγγέλιο; «Ἤδη καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ῥίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται» (Ματθ. 3,9-10). Ἡ ἀξίνη εἶνε δίπλα στὴ ῥίζα τῶν ἀκάρπων δέντρων, ἕτοιμη νὰ τὰ ξερριζώσῃ· λοιπὸν κάθε δέντρο ποὺ δὲν κάνει καρπὸ καλὸ κόβεται καὶ ῥίχνεται στὴ φωτιά.

* * *

Ἀδελφέ μου! ἐσὺ τί εἶσαι; Ἂν εἶσαι δέντρο καρποφόρο, χαρὰ σ᾽ ἐσένα! πλη­σι­άζει ἡ ἡμέρα ποὺ ὁ Κύριος θὰ σὲ ἀνταμείψῃ, θὰ συλλέ­ξῃ τὸν καρπό σου μὲ ἀσφάλεια στὴν ἀ­­πο­θήκη τῆς αἰ­ω­νίου ζωῆς· προ­σπάθησε λοιπὸν νὰ παραγά­γῃς ἀκόμη περισσότερους καρποὺς πίστεως.
Ἂν ὅμως εἶσαι δέν­τρο ἄκαρπο, τότε μὴ χάνεις καιρό. Δὲν βλέπεις τὴν ὀργὴ τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶνε ἕτοιμη νὰ πέσῃ ὅπως ἡ ἀξίνη τοῦ γεωργοῦ; Θὰ σὲ κόψῃ καὶ θὰ σὲ ῥίξῃ στὴ φωτιά. Γιατί κοιμᾶσαι ἀμέριμνος; Δὲς τὴ γύμνωσί σου, τὴν ἀκαρπία σου. Τόσα χρόνια σὲ ποτίζει, σὲ κλαδεύει, σὲ περιποιεῖται ὁ οὐράνιος Κηπου­ρός, κ᾽ ἐσὺ δὲν ἔχεις κάνει καμμιά προκοπή. Εἶσαι ὁ ἄκαρπος. Δεῖξε συναίσθησι γι᾽ αὐτό. Κλάψε, πέσε στὰ γόνατα τῆς θείας εὐσπλαχνίας. Ζήτησε μιὰ μικρὴ παράτασι τοῦ θεϊκοῦ ἐλέους καὶ πὲς μὲ συντετριμμένη καρδιά·
«Οἴμοι, τί ὡμοιώθην ἐγὼ τῇ ἀκάρπῳ συκῇ, καὶ πτοοῦμαι τὴν κατάραν σὺν τῇ ἐκκοπῇ; ἀλλ᾽ ἐπουράνιε γεωργὲ Χριστὲ ὁ Θεός, τὴν χερσωθεῖσάν μου ψυχὴν καρποφόρον ἀνάδειξον, καὶ ὡς τὸν ἄσωτον υἱὸν δέξαι με καὶ ἐλέησόν με» (Παρακλητ. ἦχ. πλ. α΄, Δευτ. ἀπόστ. αἴν. κατανυκτ.). Ἀλλοίμονό μου, δηλαδή, πῶς ἔγινα ὅμοιος μὲ τὴν ἄ­καρ­πη συκιά, καὶ φοβᾶμαι ὅτι ὁ Κύριος θὰ μὲ καταραστῇ καὶ μὲ κόψῃ! ἀλλὰ σύ, οὐράνιε γεωργὲ Χριστὲ ὁ Θεός, τὴν ψυχή μου ποὺ χερσώθηκε ἀνάδειξέ την καρποφόρο, καὶ δέξου με σὰν τὸν ἄσωτο υἱὸ καὶ σῶσε με.
Κύριε, οὐράνιε Γεωργὲ τῶν καρδιῶν μας! Μέχρι σήμερα ὑπῆρξα ἕνα ἄκαρπο δέντρο μέ­­σα στὸν κῆπο τῆς Ἐκκλησίας σου. Δὲν ἔχω νὰ σοῦ παρουσιάσω κανένα καλὸ ἔργο. Ὑπόσχο­μαι ὅμως, ὅτι τώρα θὰ βάλω τὰ δυνατά μου, ὥστε νὰ γί­νω κ᾽ ἐγὼ ἕνα δέντρο καρποφόρο. Ζητῶ, Κύριε, τὸ ἔλεός σου. Μὴ μὲ ξερριζώ­σῃς σὰν τὴν ἄκαρπη συκιά, καὶ σῶσε με!

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἄρθρο ποὺ δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ τῆς ἱ. μητροπόλεως Αἰτωλίας & Ἀκαρνανίας «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός» (Μεσολόγγι, φ. 251/1-10-1940, σσ. 134-135). Μεταφορὰ σὲ ἁπλῆ γλῶσσα καὶ σχετικὴ ἀνάπτυξι 20-9-2021.

 

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

8 Το ότι δικαιωθήκαμε και αναγεννηθήκαμε και θα κληρονομήσουμε την αιώνια ζωή είναι λόγος και αλήθεια αξιόπιστη. Και γι’ αυτά τα θέματα θέλω να μιλάς με βεβαιότητα και με κύρος, για να φροντίζουν όσοι έχουν πιστέψει στον Θεό να πρωτοστατούν ακούραστα σε καλά έργα. Αυτά είναι τα καλά έργα και τα ωφέλιμα στους ανθρώπους· αυτά για τα οποία σας μίλησα. 9 Απόφευγε τις ανόητες συζητήσεις και τις γενεαλογίες για τους μυθικούς θεούς ή τους ευγενείς προγόνους, όπως και τις φιλονικίες και διαμάχες για τον ιουδαϊκό νόμο, διότι δεν φέρνουν καμία ωφέλεια και είναι μάταιες. 10 Αιρετικό άνθρωπο που επιμένει να δημιουργεί σκάνδαλα και διαιρέσεις στην Εκκλησία, μολονότι τον συμβούλευσες για πρώτη και δεύτερη φορά, παράτησέ τον και απόφευγέ τον. 11 Γνώριζε ότι ένας τέτοιος άνθρωπος έχει διαστραφεί και αμαρτάνει· και για την αμαρτία του αυτή ελέγχεται και κατακρίνεται από τη συνείδησή του και από τον ίδιο του τον εαυτό.
12 Όταν σου στείλω τον Αρτεμά ή τον Τυχικό, φρόντισε γρήγορα να έλθεις στη Νικόπολη, διότι εκεί αποφάσισα να περάσω τον χειμώνα. 13 Τον Ζηνά τον νομοδιδάσκαλο και τον Απολλώ κατευόδωσέ τους, ετοιμάζοντας με επιμέλεια ό,τι τους χρειαστεί, για να μην τους λείπει τίποτε στο ταξίδι τους. 14 Με την ευκαιρία μάλιστα της προετοιμασίας αυτής παίρνουν μάθημα και οι δικοί μας να πρωτοστατούν και να εργάζονται καλά έργα και να συντρέχουν τους αδελφούς στις απαραίτητες υλικές τους ανάγκες, για να μη στερούνται από πνευματικούς καρπούς. 15 Σε χαιρετούν εγκάρδια όλοι όσοι είναι μαζί μου. Χαιρέτησε όσους μας αγαπούν, επειδή έχουν κοινή πίστη με μας. Σας εύχομαι η χάρις του Θεού να είναι με όλους σας. Αμήν.