Ngizja e Shën Prodhromit

“Gëzohu ti shterpë që nuk pjell; nxirr zë dhe thërrit ti që nuk ke të dhembura të pjelli, sepse djemtë e shkretëtirës janë më të shumtë se të asaj që ka burrë” (Let. Pav. Gall.4:27)

Jetojmë të dashurit e mij në një epokë ateizmi dhe mosbesimi tek Zoti.  Në çdo njëqind veta sot me pikëpyetje është nëse vetëm një prej tyre beson me gjithë zemër tek Perëndia.  Të tjerët, nëse nuk janë ateistë dhe mosbesues, për të justifikuar besën e tyre të pakët thonë: që të besoj dua të shoh çudira, nëse shoh çudira vetëm atëhere do të besoj.

Por në qoftë se ekziston në botë ndonjë fe që bën çudira kjo është feja që themeloi Zoti ynë Jisu Krisht me gjakun e Tij të çmuar.  Çuditë në fenë tonë nuk janë diçka e rrallë.  Besimi ynë është i brumosur me çudi dhe mrekulli, është plot çudi dhe mrekulli.  Kush mundet të numurojë çuditë dhe mrekullitë e fesë sonë?  Janë të panumërta.

Por nga të gjitha çuditë dhe mrekullitë, me rastin e festës së sotshme, do të flasim më poshtë vetëm për një prej tyre.

***

Çudi dhe mrekulli është festa e sotshme.  Kush feston sot?  Në vitet kur po afrohej koha e Krishti ishte – n’a thotë Shrimi i Shënjtë – një çift, Zaharia dhe Elisaveta.  Një çift që kishte frikë Perëndie dhe dashuri midis tyre.  Por diçka iu mungonte, dhe nëse kjo diçka konkrete mungon nga shtëpia atëhere shtëpia nuk është e plotë dhe e lumtur.  Iu mungonte një fëmijë.  Nuk ishin ato kohë si kohët e sotshme, kohët tona moderne, ku fëmija nuk konsiderohet më bekim së lartazi, por sot fëmija, dhe veçanërisht fëmijët e shumtë konsiderohen fatkeqësi.

Nënat dhe baballarët e sotshëm, me mjete të frikëshme dhe të tmerrëshme, me mjete djallëzore të cilat n’a vjen turp edhe t’i përmëndim, përpiqen të çrrënjosin nga gjoksi i tyre jetën.  Çdo fëmijë që mbin në barkun e nënës është zambak qiellor.  Nuk është ky zambak as i gruas as i burrit.  Nëse nuk do Zoti, fëmijë nuk bëhen.  E pra, çdo fëmijë që ngizet në barkun e nënës është zambak qiellor.  Dhe pikërisht atë zambak, nëna së bashku me doktorët ateistë dhe mosbesues dhe me atin duke qënë bashkëfajtor, e çrrënjosin prej brenda saj.  Nëse dikush shkon të këputë nga poçet me lule një borzilok, e zonja e shtëpisë t’a tregon mirë qejfin.  Ajde të çrrënjosësh një bimë nga poçet e fqinjës… Nuk guxon dot.  Por ajo vetë, ajo grua pra, e cila nuk guxon tjetri t’i prekë lulen e saj në poçe, shkon dhe me vetë duart e saj çrrënjos nga gjoksi i saj borzilokun dhe zambakun qiellor, vetë fëmijën e saj.  Kush?!  Vetë nëna!
Nuk di nëse ekziston ndonjë mëkat më i madh se ky në brezin tonë.  Dhe nëse do t’a shkatërrojë Zoti botën, pikërisht për shkak të këtij mëkati do t’a shkatërrojë.  Nëse dikush vjen dhe më thotë që prishi një Kishë të tërë, do t’a fal, sepse do t’i them “shko dhe ngrihe përsëri Kishën, merr gurë dhe llaç dhe ngrihe përsëri”.  Por nëse më vjen një grua dhe më thotë që mora ilaçe dhe çrrënjosa fëmijën prej mitrës sime nuk e di nëse ekziston pendesë për këtë.  Ku duhet të shkojë kjo grua? Cilin at shpirtëror të gjejë që të rrëfehet?!  Sa lutje, sa kombosqinia dhe kreshmë duhet të bëjë?!…  Nuk ka mëkatë më të madhe se kjo.

E megjithatë sot kjo gjë është modë.  Përpara se të martohen bëjnë marrëveshje: do të bëjmë vetëm një fëmijë, ndoshta dy, dhe më pas STOP!  Dhe kjo gjë ndodh jo vetëm në familjet e varfëra dhe që s’kanë mundësi, por edhe në familjet e atyre që janë të zhytur në para, që kanë para dhe kanë mundësi të ushqejnë dyzina të tërë fëmijësh, por në vend të fëmijëve ushqejnë qenër.  Familjet e varfëra deri para disa kohësh bënin nga shumë fëmijë, ndërsa sot edhe ata, të ndikuar nga moda e sotshme, nuk përpiqen më… kudo pra u përhap zgjebia…

Sigurisht kjo temë është tepër e gjerë.  Do të mund t’iu vërtetoja që vite më parë skamja dhe varfëria ishin shumë herë më të mëdha, ushqenin atëherë edhe pesë edhe dhjetë fëmijë.  Kur nuk ke bekimin e Zotit edhe një fëmijë të vetëm të kesh nuk ke për t’a gëzuar; por nëse ke bekimin e Zotit, edhe pesë edhe dhjetë dhe pesëmbëdhjetë dhe njëzet fëmijë do t’i rritësh – nuk janë përralla këto gjëra.  Por sot mosbesimi mbizotëron dhe bën ligjin: një fëmijë këtu një atje, dy aty-tek… të tjerat po zhduken.

Por nuk mendonin kështu Zaharia dhe Elisaveta.  Ata i luteshin Zotit t’iu jepte fëmijë.  Dhe Fuqimadhi Zot, iu dhuroi një fëmijë në moshë të kaluar.  Dhe ky fëmijë ishte Shën Joan Pararendësi, burri më i madh i Dhjatës së Vjetër.  Këtë ngjarje, zënien e këtij fëmije në barkun e nënës së tij Elisaveta, këtë çudi dhe mrekulli pra, Kisha jonë e Shënjtë e feston më 23 Shtator…

***

Por do të më thoni: tërë këto që thua ishin “në atë kohë”.  Ne duam çudira të ditëve të sotshme.

Ah, vëllezërit e mij!  Bëhen dhe sot çudira dhe mrekullira.  Por edhe sikur të gjitha çuditë dhe mrekullitë t’i shihnim, nëse nuk shohim një – vetëm një çudi dhe mrekulli – atëherë do të shkojmë drejt ferrit.  Dhe kush është kjo çudi dhe mrekulli?  Çudia dhe mrekullia më e madhe të cilën duhet secili prej nesh t’a shijojë është ndërrimi i zemrës.  Ah ato zemrat, që janë plot gjarpërinj dhe nepërka dhe akrepa helumues, që kanë përbrenda tyre shthurrje dhe prishje, që kanë përbrenda tyre lakminë dhe argjendashjen!  Këto zemra pra si do të ndryshojnë? “Krijo zemër të kthejllët tek unë o Perëndi dhe përsërit përbrenda meje frymë të drejtë” (Psallmi 50:12).  Si do të ndryshojë kjo zemër?  Është shumë e thjeshtë.  Të kemi besim tek Perëndia, vëllezër të dashur, jo pesë-përqind(5%) por njëqind-përqind(100%), të kemi besim të patundur që Krishti është Perëndia, Krishti është Mbreti i mbretërve dhe Zot i zotëruesve, të kemi besim të patundur që Krishti është A(lfa) dhe Ω(mega), që Krishti është jeta e botës.  Tek ai të besojmë me gjithë shpirt.
Dhe diçka tjetër akoma.  Të pranojmë të gjithë ne faktin që jemi mëkatarë dhe që kemi nevojë për pendesë.  Dhe më pas, çfarë të bëjmë?  Të shkojmë të rrëfehemi.  Ka të Krishterë që kanë vite të tëra pa u rrëfyer.  Nga një mijë të Krishterë vetëm pesë rrëfehen.  Të gjithë të tjerët nuk shkojnë në rrëfim dhe kungohen me misteret e shënjta duke qënë të papërgatitur.  Do të dënohen me ferr të përjetëshëm…

Po, vëllezërit e mij!  Të besojmë ashtu siç besuan Zaharia dhe Elisaveta, ashtu siç besuan Avraami dhe Sara, ashtu siç besuan të gjithë Shënjtorët.

Besofshin pra të gjithë, burra e gra, tek Krishti.  Vulosini veshët me dyllë dhe mos dëgjoni se çfarë thonë të pabesët, ateistët dhe masonët…  Mbani në zemrat tuaja të ndezur flakën e besimit.  Dhe kështu të n’a denjësojë Perëndia që kur të arrijmë në momentin e fundit të jetës mbi dhe’, të bëjmë denjësisht shenjën e Kryqit dhe të themi dhe ne: “Kujtomë o Zot kur të vish në Mbretërinë Tënde” (Lluk.23:42). Amin.

Lindja e Joan Prodhromit
24 Qershor

Shën Joan Pararendësi ose Joan Prodhromi, është shënjti më i madh i Dhjatës së Vjetër.  Është ylli më i ndritshëm i botës së lashtë përpara se të vinte Krishti.  Nuk e themi ne këtë gjë, vetë Krishti e thotë.  Tha që “mes’atyre që janë lindur prej grash nuk është lindur ndonjë më i madh se Joan Pagëzori” (Matthe 11:11).  E megjithatë, edhe Joan Pararendësi, përpara Krishtit e konsideronte vehten shumë të vogël dhe të përulur duke thënë që nuk është i denjë të përulet dhe të zgjidhë “rripin e shollëve”, dmth s’mund të zgjidhë as lidhëset e këpucëve të Krishtit (Ioan 1:27).
E gjithë jeta e Shën Joanit, që nga fillimi dhe deri në fund, ishte një jetë jo e zakonshme.  Nuk ishte pra si jeta e gjithë njerëzve të tjerë.  Ishte një jetë e cila ngjallte admirim prej të gjithëve.  Joani ishte me të vërtetë i madh.  Dhe vetëm lindja e tij mjafton të vërtetojë që Joani ishte i madh.  Sepse, ashtu siç thotë dhe Ungjilli i shënjtë, erdhi në jetë mrekullisht.  Cila ishte kjo mrekulli?  Për t’ju dhënë një farë ideje për këtë çudi dhe mrekulli që u bë gjatë lindjes së tij do të përmend shembullin e mëposhtëm.

Në qoftë se ju tregoj një gur prej mermeri dhe ju them që nga ky mermer do të mbijë një lule e bukur kush do të më besojë?  Lulet, që të mbijnë duan dhe’ të zgjedhur.  Mbijnë nëpër poçe, për të cilat përkujdesen nikoqiret e shtëpive.  Nuk mbijnë mbi mermer ku nuk ka dhe’ fare.  E pra, ajo që nuk bëhet në mermer pikërisht u bë në rastin e Shën Joan Prodhromit.  U lind prej një gruaje e cila jo vetëm kishte një burrë të shkuar në moshë por dhe vetë ishte shterpë.  Dhe jo vetëm shterpë por edhe e kaluar në moshë.  Si një copë mermer ishte përsa i përket fëmijë-bërjes.  Ashtu si në mermer nuk mbin lulja kështu edhe fëmijë-bërja është e pamundur për një grua shterpë dhe të kaluar në moshë.  A kini dëgjuar ndonjëherë të lindë ndonjë grua 70 vjeç, e cila gjatë moshës së rinisë ishte edhe shterpë?  E megjithatë kjo grua shterpë dhe e kaluar në moshë, Elisaveta, lindi fëmijë – lindi Shën Joan Prodhromin.  Ja pra çudia dhe mrekullia.

Ati i shën Joanit, prifti Zaharia, kur dëgjoi prej ëngjëllit që gruaja e tij Elisaveta, e cila në moshën e rinisë nuk bëri dot fëmijë, do të lindte tani në pleqëri një fëmijë, nuk deshi të besonte se vërtet do të ndodhte një gjë e tillë, dhe për shkak të mosbesimit të tij u dënua dhe mbeti i pagojë.  Iu zgjidh gjuha dhe foli ditën që do t’i jepej emri fëmijës.
-Si do që t’a quajmë fëmijën?, e pyesnin të afërmit e tij.
Dhe Zaharia mori një copë dërrasë dhe shkruajti mbi të emrin JOANI.  Dhe menjëherë sapo e shkrojti i erdhi goja dhe foli.  Dhe jo vetëm që foli por edhe shkrojti një poemë, jo si poemat e botës që kanë fjalë që rimojnë, por poemë plot kuptim hyjnor, poemë e frymëzuar nga Perëndia, poemë-lutje, poemë-profeci.  Zaharia profetizoi se çfarë kishte për t’u bërë fëmija (Lluk. 1:68-79).
Çudi dhe mrekulli ishte lindja e Shën Joanit, por çudi dhe mrekulli ishte dhe jeta e tij e mëpasme.  Joani, kur afroi koha, u largua nga shtëpia dhe shkoi larg, shumë larg, në shkretëtirë e cila ishte përtej lumit Jordhan, dhe atje ndenjti për shumë vite duke bërë një jetë tepër të vështirë.  Banesa e tij ishin shpellat.  Pija e tij ishte uji i Jordhanit.  Ushqimi i tij ishin karkalecat.  Veshja e tij ishte e ashpër, e punuar me qime gamileje.  Shoqëri kishte kafshët e egra.  Libër i tij të cilin e studionte çdo ditë ishte natyra – gjithçka krijoi Perëndia.  Gëzimi i tij ishte lutja.  Shpresa e tij, e cila mbushte zemrën plot, ishte lajmi që po vjen Krishti dhe ai (Joani pra) duhej të parapërgatitte popullin për të pranuar Shpëtimtarin e botës.
Dhe kur erdhi ora e duhur Joani filloi të lëçitë në popull.  Predikimi i tij ishte PENDIMI – PENDOHUNI!  Me fjalë tepër të ngrohta, fjalë që dilnin prej zemrës së tij dhe bënin akoma dhe zemrat më të akullta të shkrinin dhe të ndjenin dashurinë e Perëndisë, me këto fjalë pra iu bënte thirrje njerëzve të linin pas jetën mëkatare, të pagëzoheshin në ujrat e Jordhanit dhe të merrnin vendimin për të bërë një jetë tjetër, një jetë të re tani që do të vinte Krishti për të themeluar Mbretërinë e Tij, dmth Kishën e Tij.  Një parapërgatitje pra për një jetë të Krishterë ishte predikimi i Joanit.  Ashtu si një fëmijë i vogël që shkon në fillim në kopësht dhe mëson shkronjat e para, kështu dhe njerëzit, përpara se të bëheshin nxënës të Krishtit duhej në fillim të kalonin nëpër duart e Joan Pararendësit.  Shkolla e Joanit ishte si një çerdhe/kopësht.  Shkolla e përsosur është mësimi i Jisu Krishtit.  Pikërisht për këtë arësye të gjithë nxënësit e Joanit u bënë më pas nxënës të Krishtit.
I admirueshëm pra Joani për lindjen e tij të çuditëshme.  I admirueshëm për asketizmin e tij.  I admirueshëm edhe për mësimet e tij.  I admirueshëm akoma edhe sepse u vlerësua të pagëzojë Krishtin në ujrat e Jordhanit.  Dhe së fundi, i admirueshëm për vdekjen e tij martirike.  Kur mori vesh se mbreti la gruan e tij dhe jetonte me një grua tjetër, me gruan e vëllait të tij, Joani me guxim u paraqit në oborret mbretërore dhe kritikoi mbretin në sy të të gjithë të pranishmëve.  Dhe pikërisht këtë kritikë e pagoi me jetën e tij.  U arrestua, u burgos, dhe në fund iu pre koka.

***

Të dashur të Krishterë!  Edhe dy fjalë të tjera do të themi për emrin që iu vu, sipas porosisë së Perëndisë, birit të vetëm dhe të shumë-dashur të Zaharisë dhe Elisavetës.  U quajt JOANI.  Emri Joani është me origjinë hebraike, dhe do të thotë dhuratë nga Perëndia.  Dhe vërtet që Joani u tregua dhuratë Perëndie, ishte një mirësi për mbarë njerëzimin.  Pyes: a janë të gjithë fëmijët që vijnë në këtë botë dhurata Perëndie?  Po, të gjithë fëmijët janë dhuratë nga Perëndia.  Perëndia, nëpërmjet prindërve i sjell në botë, i sjell në botë që të bëjnë të mira, të falenderojnë prindërit dhe të bëjnë punë të vlefshme për njerëzimin.  Por fatkeqësisht, shumë prej fëmijëve, meqënëse nuk kanë prindër të mirë, të mirë si prindërit e Joanit, dhe meqënëse shoqëria jonë e sotshme është shumë e korruptuar dhe çdo ditë jep shembuj të këqinj tek fëmijët, për këtë arësye pra shumë fëmijë dalin nga udha e Perëndisë, dalin nga udha që gdhëndi Krishti, dhe prishen dhe çthurren, dhe me krimet dhe keqbërjet e tyre bëhen fatkeqësia e njerëzimit.

O prindër, nëna dhe baballarë!  KINI KUJDES FËMIJËT TUAJ – SI SYTË E BALLIT!  Ushqejini me “mësimet dhe këshillat e Zotit”.  Futni brenda tyre frikën e Perëndisë.  Ruajini nga shoqëritë e këqia.  Dhe atëhere fëmijët tuaj do të jenë për ju dhe për shoqërinë DHURATA PERËNDIE.

Përktheu nga Greqishtja

Aleksandër P. Filip
24 Qershor, 2008
+Lindja e Shën Joan Pagëzorit

Kapitujt u shkëputën nga libri
“Shën Joan Prodhromi – Misioni dhe punët e tij”
Nëpër shkrimet dhe predikimet e episkop Avgustin Kantiotit

Përkthyesi ia kushton autorit, at Avgustinit, me dashuri, mirënjohje shpirtërore dhe respekt të thellë!

Paçim të gjithë uratat dhe bekimet e tua Hirësi.

KU U LIND KRISHTI!

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”
(Ndenjësore e Krishtlindjes)

Festojmë, të dashur lexues, festojmë festën e madhe të Krishtlindjeve, prej së cilës rrjedhin të gjitha festat e tjera të vitit Kishëtar.  Kjo festë është rrënja e pemës gjigande të Kritshtërimit, të cilën e mbolli Trinia e Shënjtë me qëllim që të lulëzojë dhe të japë fruta në jetë të jetëve.  Në lidhje me këtë festë do të shprehim disa mendime për dobinë tonë shpirtërore.  Sepse mjerr ne, nëse gjatë kësaj feste nuk dëshirojmë të ngrehim lart zemrat tona, përtej botës materiale dhe të prekshme.

IA MBYLLËN DYERT

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! A mundet të dashur, a mundet të imagjinojmë se cilat ishin kushtet nën të cilat u lind Krishti?!  Ishte natë dimri.  Pemët e zhveshura krejt prej gjetheve.  Kafshët dhe shpendët të strukur nëpër foletë e tyre.  Dhe njerëzit nëpër shtëpitë e tyre rreth vatrës së ndezur që lëshonte ngrohtësi.  Askush nuk ishte i pastrehë.  Atëhere, në qytetin e vogël të Vithleemit filloi të vihet në dukje një trafik i jashtëzakonshëm njerëzish.  Trafik njerëzish, burra dhe gra, të cilët kishin lindur në Vithleem por jetonin larg qytetit të tyre, për shkak të urdhërit të Qesarit për kryerjen e regjistrimit të nënshtetasve të tij, shpejtonin të ktheheshin në vendlindjen e tyre.  Të gjithë gjendeshin në Vithleem.  Dyndje e madhe njerëzish.  Të gjitha shtëpitë e qytetit strehonin miq dhe të afërm.

Ndërkohë që Vithleemi paraqit një pamje të tillë, ja tek duket të arrijë me turmat e fundit të njerëzve dhe i drejti Josif së bashku me Virgjëreshën Mari, të cilës i ishin mbushur tashmë ditët për të lindur Birin e saj të vetëmlindur.  Të lodhur nga rruga e gjatë kërkojnë një shtëpi ku të qëndrojnë pak kohë.  Në shumë porta trokitën duke kërkuar të qëndronin disa ditë, por asnjë shtëpi nuk u tregua e gatshme t’i mirëpriste.  Dyert iu mbyllën dhe Mariama me Josifin mbetën përjashta.

Në këtë gjendje u detyruan të gjenin strehë në një shpellë, e cila ndodhej në të hyrë të qytetit Vithleem dhe përdorej si stallë bagëtish.
“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! Sa shumë ngashërrohemi kur mendojmë që Ai që krijoi planetin tonë, në të cilin mijëra njerëz gjejnë strehë falas, shplodhje falas, dhe shijojnë falas të mira të panumërta si në një hotel tej mase të madh, Ai nuk gjeti strehë…  Ai që strehon të gjitha mbeti i pastrehë!  Lavdi o Zot zemërgjërësisë Sate!

Ekzistojnë shpirte besëmirë, të cilët duke lexuar historinë e shënjtë të Lindjes së Krishtit, do të dëshironin tepër të kishin jetuar gjatë asaj kohe, të kishin shtëpi në Vithleem dhe t’ia falnin krejt për strehim Shpëtimtarit Krisht, Nënës së Tij të Tërëshënjtë dhe mbrojtësit të tyre Josif.  Një prej poetëve tanë u pushtua aq shumë nga dëshira që të gjendej pranë Foshnjës së Shënjtë dhe të shijonte bekimet e Tij, sa në një nga poezitë e tij shkruan:

“Do desha të isha një fije kashtë
një diçka e varfër,
në kohën kur hapi syrin Krishti
nën qiellin e kaltër!”.

Le t’ia hapim ne dyert tona

”Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! Ah sikur t’a shihnim dhe ne Krishtin!
Por, të dashur lexues, sa prej jush ushqeni në shpirtet tuaj këtë dëshirë të lartë, kini shpresë dhe merrni krahë.  Sepse Krishti vazhdimisht gjendet mbi dhe’, dhe përshkon të gjitha gjatësitë dhe gjërësitë e rruzullit tokësor.  I padukshmi i dukshëm! Si është e mundur?!  E tha dhe vetë: “Me të vërtetë po u them juve, sado që i bëtë njërit prej vëllezërve të mij më të vegjël, m’a kini bërë dhe mua” (Matth.25:40). Domethënë, kur bëni një të mirë ndaj dikujt që vuan dhe ka nevojë për ndihmën tuaj është njësoj sikur të m’a kini bërë mua.  A dëgjoni, të dashur lexues, a dëgjoni se çfarë thotë Krishti?   Ka uri tjetri? Ka etje? Ka ftohtë? Është i sëmurë? Është i huaj?  Është i pastrehë dhe nuk ka ku të futë kokën? Përderisa ti e ndihmon tjetrin në nevojë e sipër është njësoj sikur të kesh ndihmuar vetë Krishtin, i cili edhe në këtë jetë do të të shpërblejë, por veçanërisht do të të shpërblejë në kohën e gjyqit të fundit, ashtu si dhe gjithë ata që me punë dhe vepra treguan dashuri për të afërmit (sipas kuptimit të Ungjillit) e tyre.

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! Në qoftë se besojmë tek Krishti dhe rrojmë sipas fjalëve të përjetëshme të Ungjillit të Tij të Shënjtë, do të përftojmë përpara syve tanë një vizion të ri sipas të cilit do të shohim Krishtin në fytyrën e të gjithë atyre që vuajnë.  Po, të dashur, pas fytyrës së të miturit jetim që troket në portën tonë, pas fytyrës së vejushës, pas fytyrës së të sëmurit, pas fytyrës së të pëndjekurit dhe të shkretuarti prej miqve dhe familjes, do të shohim vetë Krishtin dhe do të rendim t’i ndihmojmë, t’i ngushëllojmë, t’i përkrahim, t’i mirëprsim në shtëpitë tona.  Dhe atëhere nuk do t’u ngjasim banorëve zemër-ashpër Vithleemitas të cilët ia përplasën portat në fytyrë Zotit dhe e lanë në mes të katër rrugëve, të pastrehë, dhe të detyrohet të gjejë vendqëndrim në një haur me kafshë…

“Ejani o benikë të shohim ku lindi Krishti”! Nëse të gjithë kombet e botës do të besonin tek Krishti dhe do të zbatonin mësimet e Tij Hyjnore nuk do të ekzistonin probleme ekonomike pa zgjidhje.  Atëhere nuk do të ekzistonin të pastrehë, ndërsa tani disa jetojnë në gradaçela dhe të tjerë nëpër kolibe.  Atëherë nuk do të kishte të urritur dhe nuk do të vdisnin me mijëra fëmijë ndërkohë që të tjerë përlajnë me pangopje, sikur të kenë dhjetë gojë, ushqime të majme.  Një fatbardhësi për mbarë shoqërinë do të mbretëronte në tërë botën, ndërsa tani ekzistojnë beteja dhe revolucione, luftëra civile, lotë dhe zemra të copëtuara…

Ku është krishtërimi ynë?

Por le të mos shohim, të dashurit e mij, se çfarë do të ndodhte nëse do të zbatohej Ungjilli i Krishtit, dhe le të hedhim një sy tek vetja jonë, tek secili prej nesh.  Pyes: a e shikon secili prej nesh tjetrin si ikonë të Krishtit?  A interesohet secili prej nesh për nevojat e tjetrit ashtu siç interesohet për nevojat e tij?  A rend secili prej nesh shpejt të ndihmojë tjetrin në rast nevoje, apo përkundrazi mbyllet brenda vehtes së tij, si kërmilli brenda guackës, dhe nuk shikon asgjë tjetër përveç vehtes së tij dhe si e si të kalojë mirë e bukur jetën e tij?
O njeri, Krishti la qiellin lart dhe erdhi poshtë në tokë për ty, të të vizitojë dhe të të shpëtojë ty, ndërsa ti përton të bësh dy hapa më tutje dhe t’i afrohesh të afërmit tënd dhe t’i tregosh pak dashuri?  Ku është krishtërimi yt?
Dhe le të mos nxjerrim pretekst se nuk kemi çfarë t’iu ofrojmë të tjerëve.  Kemi.  Sa mijëra e mijëra shpenzojmë që të dukemi, dhe për gjëra të dëmshme dhe mëkatare?!  T’ju sjell shembuj?!
Për zakone të ndryshme festive, të cilat në shumicën e tyre janë pagane, dhe nuk bëhen për asgjë tjetër veçse për vallëzime, zbavitje dhe shthurrje, kemi dhe shpenzojmë mijërat e parave, ndërsa për të varfërit, të pastrehët, për ata që u dëmtuan nga tërmeti apo dëbora, dhe për gjithë vëllezërit tanë në nevojë nuk kemi?  Akoma dhe në fshatrat e vogla, me pak banorë, brenda një nate luhen me letra apo iu ofrohen të ashtuquajturve artistë në klube dëfrimi me mijëra para! Dhe kur pas pak ditësh del prifti për të mbledhur ndihma për të varfërit, atëhere qindarka vetëm mblidhen!  Mijëra para’ për djallin dhe qindarka vetëm për Krishtin!

Vithleemitas apo të Krishterë?

Të dashur lexues! Të gjithë ata që në zemrat e tyre nuk kanë Krishtin dhe nuk e duan Krishtin dhe nuk zbatojnë porositë e Tij të Shënjta, nuk mund të festojnë Krishtlindje.  Të tilla Krishtlindje, Krishtlinjde me shpërdorim parash, me dëfrime dhe shthurrje, janë Krishtlindje pa Krisht!

Jo, pra si Vithleemitas, por si të Krishterë besëtarë le t’a presim Krishtin në zemrat tona. Le të tregojmë dashurinë tonë ndaj Tij me vepra filanthropike, dhe atëhere do të ndjehim gëzimin që dikur ndjenë barinjtë e Vithleemit gjatë asaj nate të paharruar, kur panë Ëngjëlllin t’iu sjellë lajmin e gëzuar për mbarë botën: “mos u frikësoni, sepse ja tek po ju jap juve zë të mirë për një gëzim të madh, që do të jetë mbi gjithë kombet; sepse sot u lindi juve në qytet të Davidit një shpëtimtar, i cili është Zoti Krisht” (Lluk.2:10-11).

“Banove në shpellë o Krisht Perëndi, grazhdi të priti, barinj dhe magë t’u falën. Atëhere mbushej dhe lëçitja e Profetëve, dhe Ushtëritë e Ëngjëjve çuditeshin duke thirrur e duke thënë: Lavdi dënjimit Tënd i vetëm njeridashës.” (nga himnet e Mbrëmësores së Krishtlindjes)

Në mes të kafshëve

“Dy kafshë e njohën si Perëndi të vërtetë”

Në qoftë se, të dashur lexues, vështrojmë me vëmendje ikonën bizantine e cila paraqet lindjen e Zotit tonë Jisu Krisht, do të shohim Foshnjën Hyjnore të shtrirë në një grazhd kuajsh, Hyjlindësen e Tërëshënjtë të qëndrojë pranë Tij, dhe të drejtin Josif të paraqitur me frikë Perëndie dhe lutje.  Por përveç personave të shënjtë do të shohim të pikturuar dhe dy kafshë, një ka’ dhe një gomar.

Profiti Avvakum

Prania e dy kafshëve në ikonën e Lindjes së Krishtit i ka bazat mbi traditën, e shkrojtur dhe gojore, të Kishës sonë.  Sipas Ungjillorit Lluka, i cili më tepër se Ungjillorët e tjerë përshkruan lindjen hyjnore, i drejti Josif, shoqëronte Virgjëreshën Mari, dhe kur pas një rruge të gjatë dhe lodhëse arritën në Vithleem, nuk gjenin dot strehë pasi asnjë shtëpi nuk ishte e gatshme të mirëpriste Nënën e shënjtë.  Për këtë arësye u detyrua të kërkojë gjetkë një vend për të kaluar natën.  Në të dalë të qytetit, rreth kodrave me argjilë, ishin disa shpella të cilat përdoreshin nga barinjtë si vathë për delet e tyre.  Një nga këto shpella, e cila ishte pak si më e gjërë se të tjerat përdorej dhe si han, në të cilin kalonin natën udhëtarët jabanxhinj.  Kjo shpellë-han ngjante tepër me shtëpitë e blegtorëve, e cila zakonisht ndahet në dy pjesë; njëra pjesë përdoret për familjen si vend ndënjeje dhe fjetje, kurse pjesa tjetër, përjashta në oborr, përdoret si stallë dhënsh.  Sa prej jush lindët, apo kaluat një natë, apo qëndruat për pak kohë në një shtëpi të tillë e dini shumë mirë se sa mbytëse është atmosfera për shkak të ndotjes nga vatha e dhënve.  Por shpella në të cilën u lind Krishti ishte akoma dhe më vajtuese se sa shtëpia më e zakonshme që mbante kafshë.

Në grazhd, atje ku fshatarët vendosin ushqimin e kafshëve, Virgjëresha vuri Foshnjën Hyjnore.  Ungjillori Lluka në përshkrimin e tij nuk bën fjalë për kafshë.  Por përderisa bëhet fjalë për grazhd, nuk mund të përjashohet fakti që në stallë kishte kafshë.  Sepse atje ku ka grazhd ka dhe kafshë.  Një traditë e herët e Kishës sonë përmend që atje ishin prezent dy kafshë, gomari dhe kau.  Kjo traditë e ka bazën në profetinë e profitit Avvakum.

Profeti Avvakum jetoi gjatë shekullit të 7-të përpara Krishtit, dhe profetizoi rreth mishërimit të Zotit.  Është e famshme lujta të cilën i drejtonte Perëndisë.  I ndriçuar prej Shpirtit të Shënjtë, ai e çan me sy perdhen e rëndë të shekujve dhe parashikon një ngjarje, një ngjarje e cila do të ishte më e madhe se gjithë ngjarjet e tjera historike të botës.  Do të zbresë nga qielli në tokë Perëndia.  Do të shfaqet si njeri mbi dhe’.  Do të lindet në kushte shumë të përulëta.  Njerëzit nuk do t’a përfillin.  Por kafshët do t’a njohin si Perëndi të vërtetë dhe do t’i falen… Profeti mbetet gojëhapur përpara madhështisë së fuqisë, përpara madhërisë, lartësisë dhe virtytit të Zotit.  Virtyti i Tij do të mbulojë qiejt.  Dhe do të vijë dita kur emri i Tij do të nderohet dhe lavdërohet në çdo qoshe të botës.  Fjala e Tij, më e ndritshme se rrezet e diellit, e fortë dhe e fuqishme sa asnjë tjetër, do të shpërndajë errësirën, do të dërmojë malet dhe do të përshkojë dheun me shpejtësi kuajsh vrapues.  Vizioni i tij është tepër mahnitës.  Fuqia e pamasë e Krishtit, si dhe dashuria e tij e pafund për njeriun krijojnë një forcë tërheqëse ndaj personit të Tij.  Profeti e adhuron Krishtin përpara se t’a shohë dhe njohë.  E himnon përpara se t’a shohë me sytë e tij fizikë.  I falet përpara se t’a vështrojë të varur në kryq.  E gjithë qënia e tij dridhet përpara figurës së Krishtit.  Profetia e tij në formë lutje fillon kështu: “O Zot i bëra bindje zërit Tënd dhe u frikësova! O Zot pashë punët e Tua dhe u mahnita.  U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë…”.

“U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë”.  Kjo profeti, sipas Etërve të Shënjtë të Kishës sonë u plotësua me lindjen e Krishtit.  Kau dhe gomari, përpara se të vijnë barinjtë dhe magët që t’i falen, këto dy kafshë u ndodhën përballë Foshnjës Hyjnore, iu falën Krijuesit të gjithësisë dhe me frymën e tyre ngrohnin atmosferën e ftohtë të asaj nate dimërore.
Kjo hollësi e këtyre dy kafshëve, ashtu si u profetizua nga profeti Avvakum dhe ashtu siç paraqitet madhërisht në ikonat bizantine përmban një forcë të madhe mësimdhënëse.  Pikërisht prej kësaj hollësie do të shtjellojmë më poshtë disa mësime.

Rruga e gabuar e adhurimit të kafshëve dhe idhulltarisë

“U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë”.  Bota e lashtë, përveç popullit të Israelit i cili përbënte një ishull të adhurimit të vërtetë të Perëndisë në mes të oqeanit të madh të idhulltarisë, bota pra e lashtë përpara Krishtit adhuronte përveç të tjerave dhe kafshët si perëndi.  Adhurues kafshësh ishin njerëzit e lashtë.  Disa adhuronin kafshët e egra, disa të tjerë krokodilin dhe gjarpërin, disa të tjerë macet, të tjerë adhuronin poshtërsinë dhe ndyrësinë e kafshëve.  Në gërmimet arkeologjike të kohëve të fundit në luginën e Nilit në Egjipt, u zbuluan disa varre me skeletë macesh, të cilat adhuroheshin prej Egjiptianëve të lashtë… Një nga perandorët e Romës së lashtë pasi fitoi një betejë të rëndësishme ngriti një statujë gjigande gomari, sepse duke marshuar drejt fushës së betejës pa një gomar dhe fitoren pra ia dedikoi atij…

Ishte aq e fuqishme rryma e idhulltarisë sa akoma dhe populli i zgjedhur i Israelit, për një farë kohe u rrëmbye nga kjo rrymë dhe duke braktisur adhurimin e Perëndisë së vërtetë iu falej kafshëve.  Siç e dimë, gjatë mungesës së Moisiut, kur ai ishte në malin Sina’, Isrealitët, burra dhe gra, u pushtuan nga idhulltaria dhe grumbulluan gjithë arin që kishin dhe pasi e shkrinë, derdhën në ar një statujë viçi, të cilin e adhuronin si perëndi.  Indinjimi i Moisiut ishte tepër i madh për këtë veprim të popullit të Israelit (Të Dalët 32:19).

Por akoma dhe sot, në vendet kur drita e Ungjillit nuk arriti, adhurohen kafshët.  Në Indi p.sh. lopët konsiderohen si kafshë të shënjta.  Mjerr ai që do të guxojë të therrë ndonjë lopë.  Por edhe në vendet kristiane, në të cilat njerëzit u edukuan me frymën e besës së vërtetë, a nuk ka mijëra burra e gra, të cilët adhurojnë me tërë kuptimin e fjalës macet dhe qentë, i ushqejnë dhe i veshin si jo më mirë, dhe kanë merak të madh mos iu sëmuren, dhe kur ngordhin vajtojnë dhe mbajnë zi’ për vdekjen e tyre?!…
Edhe në Greqi ka shoqata adhurues kafshësh, të cilët nuk preken aspak nga fatkeqësia e të afërmit të tyre, por gjithë dhembsurinë e tyre e përqëndrojnë tek katërkëmbëshit, prej të cilëve nuk ndahen ditë e natë.

Rrugën e gabuar të adhurimit të kafshëve, qoftë në lashtësi apo tani në kohët tona, e kritikojnë dhe dënojnë dy kafshët e pranishme në grazhd, kau dhe gomari, të cilët gjatë asaj nate të paharrueshme të Lindjes së Krishtit panë me sytë e tyre dhe njohën Krishtin si Zot të të gjithave.  Kur shikoj në ikonën e shënjtë këto kafshë të ulin kokën e tyre drejt Zotit, më duket sikur i dëgjoj të flasin e të thonë: o njerëz, nuk jemi ne perëndi, jemi krijesa të Perëndisë, Atij vetëm i përket nderimi dhe adhurimi në jetë të jetëve.  O njerëz mos n’a bëni idhuj!

Njeriu më poshtë se kafshët

“U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë”.  Njeriu ndryshon krejt nga kafsha.  Një humnerë e tërë e ndan njeriun nga kafshët.  Kafshët nuk kanë arësye, as llogjikë që të mund të demonstrojnë se mund të mësojnë dhe avancojnë.  Njeriut i ka falur Perëndia një fuqi të veçantë, atë të intelektit dhe të lirshmërisë së mendimit, dhe nëse i përdor këto ashtu siç duhet do të arrijë lartësi të mëdha, do të kalojë përtej lartësisë së yjeve, do t’u afrohet Ëngjëjve dhe Kryeëngjëjve dhe do t’i ngjasë Perëndisë.  Po, do t’i ngjasë Perëndisë, do të bëhet dhe ai një perëndi e vogël.

Por fatkeqësisht njeriu nuk i përdori siç duhet këto dhurata të paçmuara që i dha Perëndia.  I keq-përdori bekimet e të Lartit.  Njeriu u korruptua, u shtrembërua, dhe nga lartësia ku duhej të qëndronte ra deri në fund të thellësisë së ligësisë dhe prishjes.  Krijoi perëndi të turpshme në të cilat personifikoi ligësinë dhe mëkatin.  Nën ndikimin e demonëve, i cili mbizotëronte në botën e lashtë, njeriu kreu mëkata të mëdha, kreu vepra të turpshme dhe të pandreshme, krime të frikëshme, dhe të gjitha këto e ulën deri në nivelin e jetës shtazore.  U bë më i keq edhe se bishat e egra.  Një profit tjetër, përpara profetit Avvakum, duke vajtuar për rënien e njeriut thotë: “njeriu nuk mbeti në nder por tani u ngjan shtazëve pa llogjikë” (Psalm.48:13).

Në situatë të mjerë morale dhe fetare gjendej njeriu përpara se të lindej Krishti.  Dy kafshët që vemë re’ në ikonën e Lindjes së Krishtit simbolizojnë botën e asaj kohe dhe nivelin e saj të ulët.  Por erdhi Krishti dhe solli forcë të re në zemrën e njeriut mëkatar.  Vendosi tek ai ndjenja të forta dashurie për gjërat e larta dhe të mëdha dhe e kthehu vëmendjen e njeriut drejt qiellit të idealeve të pavdekshme.  Nga kopeja e njerëzve-kafshë krijoi grigjë të re, grigjën e deleve të llogjikshme, në krye të së cilës është Ai, Bariu i Mirë.

Nga kafshëria në të mbinatyrshmet

Të dashur lexuesit e mij!  Bota e sotme, megjithë përparimet dhe arritjet e saj, në art apo shkencë, ec drejt barbarizmit, drejt një barbarizmi që nuk mund të krahasohet me asnjë barbarizëm tjetër.  Barbarët e lashtësisë ishin të liq dhe të poshtër, por nuk kishin mjetet shfarrosëse që kanë barbarët e sotshëm.  Barbarët e sotshëm venë maska të bukura në fytyrat e tyre dhe gënjejnë edhe vehten edhe të tjerët, sepse poshtë maskave të tyre fshihet kafshëria e tyre.
Ashtu siç shënon dhe një fillozof bashkëkohor, në qoftë se çdo njeri do të merrte formë sipas ligësisë dhe korruptimit që ekziston brenda tij, oh atëhere! Shumica e njerëzve do të humbnin pamjen e tyre njerëzore, disa do të dukeshin si dhelpra për shkak të dinakërisë së tyre, disa si gamile për shkak të ndjenjës së fortë të hakmarrjes, të tjerë si tigra dhe luanë për shkak të agresivitetit dhe ashpërsisë të tyre, e kështu me rradhë.  Nuk do të kishte kopësht zoologjik që t’i nxinte njerëzit me format e tyre kafshërore, dhe kjo për shkak të dëshirave dhe prirjeve shtazore prej të cilave sundohen.

Por Krishti, i cili erdhi në këtë botë për të shpëtuar mëkatarët, është më i fuqishëm se të gjitha forcat e errëta, të cilat përpiqen për shtazërimin e njerëzimit.  Krishti, ashtu siç e ka treguar dhe historia, ka fuqi të drejtojë njerëzit nga jeta jashtë natyrës në jetën sipas natyrës, dhe jo vetëm aq por akoma t’i çojë njerëzit në jetën e mbinatyrshme, dhe nga qënie që nuk ndryshojnë shumë nga kafshët t’i shndërrojë në qënie që nuk ndryshojnë shumë nga ëngjëjt.  Jam i sigurt që historia e kohës së ardhme do të nxjerrë prova të reja të fuqisë hyjnore të Krishtit, për të cilën thurri himne profeti Avvakum: “O Zot i bëra bindje zërit Tënd dhe u frikësova! O Zot pashë punët e Tua dhe u mahnita.  U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë…”.

Në Stallë

Toka, kjo kokrrizë rrëre, në krahasim me shumicën dhe përmasat e yjeve që rrotullohen në hapësirat e pafund të qiellit, toka pra, ky planet mikroskopik, të cilin Urtësia Hyjnore e Krijuesit e caktoi si banesë të njeriut, nuk është një sferë e thatë, pa ujë, ashtu si sateliti i saj hëna.  Jo.  Toka nuk ka vetëm akullnajat dhe zonën tropikale.  Në të përfshihen dhe vende mahnitëse.  Ishujt, duken si mjelma të bukura nga shkumba e deteve dhe oqeaneve, dhe lagen dhe freskohen nga flladet dhe erërat perëndimore; toka ka liqene si pasqyrë në të cilat reflektohet natyra përreth dhe së larti; lugina të stolisura me gjelbërim, me pyje të virgjërta në të cilat s’ka vënë dorë druvari dhe në të cilat nuk është dëgjuar kërcitja e prerjes së pemëve; rrafshnalta dhe maja malesh të larta prej të cilave shfaqen panorama të tëra…
O Zot i tërëmirë, me çfarë dhe me sa bukurira e ke stolisur dheun!

Zbriti nga qiejt në grazhd

Në një nga këto vënde që sapo përshkrova më lart duhej të lindte Foshnja Hyjnore.  Ne, si njerëz që jemi, nuk e kemi në dorë të zgjedhim vendin e lindjes.  Por Foshjna Hyjnore, si Perëndi që është, Zot i qiellit dhe i dheut, prej të cilit “u bënë të gjitha, dhe pa të Cilin nuk u bë asgjë” (Ioan.1:3) do të mundej pra të zgjidhte si vend të lindjes së Tij vendin më të pastër dhe më të bukur të gjithë botës.  Por nuk e zgjodhi.  U shfaq mbi dhe’ si mbret i panjohur, i cili pa veshjen e purpurtë mbretërore udhëtoi nëpër vendin e shtetasve të tij.  U përul aq shumë sa ia la në dorë njeriut të zgjedhë vendin ku do të lindej.  Dhe njeriu, si vend për të mirëpritur këtë vizitor të lartë, që vizitoi dheun, zgjodhi… një stallë.

Në stallë pra u lind Krishti. Në stallë? Po, në stallë! Hapeni, ju lutem, Ungjillin e shënjtë dhe lexoni kapitullin e 2-të të Llukait, rreshtat 6-7, dhe do të shihni se si me pak fjalë por fjalë tepër shprehëse ungjillori përshkruan vendin dhe kushtet e Lindjes së Shpëtimtarit Krisht.
“Edhe tek ishin atje, asaj iu mbushën ditët që të lindë.  Edhe lindi djalin e saj të parëlindur, edhe e mbështolli me shpërgënj, edhe e vuri në grazhd, sepse nuk kishte vënd tjetër për ata” (Lluk.2:6-7).

“Në grazhd” Krishti.  Grazhdi nuk është ndonjë mjedis i rrethuar me mure, i bukur dhe elegant, në kopshtet e oborreve mbretërore apo të shtëpive të pasura; grazhdi gjendet brenda mureve të ndërtesave të rrënuara të cilat përdoren si banesa për kafshët.  Brenda grazhdit, në një vënd të rrethuar me mur prej guri apo prej druri, mbahet ushqimi i kafshëve.  Nodfta e kini njohur nga eksperienca personale jetën e fshatit?  Kini parë ndonjëherë grazhd? Kini hyrë ndonjëherë brenda në stallë?  Në peripeci e sipër, të përndjekur, të kërcënuar prej përndjekësish të pamëshirshëm dhe vrasës mizorë – si Davidi nga Sauli – ndofta u detyruat të kërkoni strehim nëpër vrimat e dheut, nëpër shpella, u detyruat të fshiheni në ndërtesa të shkatërruara dhe të kaloni natën në kashtën e stallave?  Jetuat ndonjëherë dhe thithët atmosferën e rëndë dhe mbytëse të stallës?  Në qoftë se po, atëherë ju më shumë se kushdo tjetër mund t’i merrni me mënd ato që hoqi Hyjlindësja e Tërëshënjtë, e cila një natë të ftohtë dimri, duke mos u mirëpritur prej banorëve të Vithleemit, u detyrua të përikë në shpellat përreth qytezës, të cilat përdoreshin si stalla kafshësh, dhe atje të lindë Birin e saj të vetëmlindur, birin e saj të parëlindur, të quajtur Emanuel.

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”.  Që atëhere kaluan shumë shekuj, dhe rrjedha e historisë, e papërmbajtur ec drejt mijëvjeçarit të tretë pas Krishtit.  Si kohë, u larguam shumë prej asaj nate.  Dhe ndërsa fantazia e piktorëve, poetëve dhe artistëve nëpërmjet penelit, fjalës dhe penës, e stolisi me shumëllojshmëri vendin e Lindjes së Krishtit, devocioni i besimtarëve ndaj Zotit bëri që të ndërtohet një Kishë madhështore mbi atë pikë të rruzullit tokësor ku u krye misteri i madh i Lindjes së Krishtit.  Vëndi nuk njihet më.  Asgjëkundi tashmë, as në ikonat as në vendin ku u lind Krishti nuk duket balta dhe lluca.  Çdo gjë ndrit dhe shkëlqen.  Por ajo stallë, jo stalla e fantazisë së poetëve dhe piktorëve, por stalla e atij hanit në vendet e Lindjes, atje ku udhëtarët linin bagëtitë për t’u çlodhur, ajo stalla e atëhershme paraqiet përpara syve tanë, dhe rreth kësaj stalle, si ngjarje e vërtetë dhe simbol, do të nxjerrim disa mësime.

Lugina e bukur qilim që shkelet nga kopetë

Ashtu siç thamë më sipër, lugina është nga peisazhet më mahnitëse të tokës.  Veçanërisht në pranverë.  Akoma dhe tapeti më i bukur persik, me push dhe plot ngjyra, e humb shkëlqimin dhe bukurinë përpara panoramës që paraqet lugina në ditët e lulëzimit.  Vetë lugina është një tapet që endi jo dora e njeriut por dora e padukshme e Krijuesit, një tapet i mbuluar me lule të shumëllojshme, të të gjitha ngjyrave dhe nuancave, tapet që çdo fije peri – desha të them çdo bisht dhe çdo gjethe, çdo petale – lëshon aroma të lehta dhe të padukshme dhe shpërndan erë të patregueshme.  Ky tapet natyror, kryevepër e artit hyjnor, mbulon sipërfaqen e luginës, e cila ngjan me një nuse të stolisur.  Ngazëlluese pamja e luginës.

Por mos ndofta do të qëndrojë për shumë kohë në këtë gjëndje lugina?  Ja tek vijnë kopetë.  Brenda pak kohe lugina pushtohet nga katërkëmbësha.  Gomerë, mushka, kuaj, buaj, dele, kope kafshësh të qelbura, kope derrash shkelin këtë tapet të këndëshëm.  Ky tapet mbi luginë me mijëra lule, nuk është për katërkëmbëshit temë letërsie dhe filosofie, por një vaft ngrënie.  Dhe e dini? Janë tepër të urritur. Me shputat e tyre shkelin barin e bukur.  E bëjnë copë-copë tapetin.  Pa mëshirë copëtojnë gjelbërimin dhe me babëzi përlajnë lulet njëra pas tjetrës.  Oh lulet e luginës!  Të bukura si yjet. Dhe ndërsa yjet vezullojnë atje lart në qiell, lulet këtu poshtë reflektojnë hirin e shënjtë, shkëlqimin e Krijuesit Hyjnor, nga duart e të cilit dalin kryevepra të tilla arti.
Ah lulet e arës!  Në qoftë se lulja do të kishte zë, do t’i thoshte katërkëmbëshit që e shkel: “Nuk më sheh? Nuk të vjen keq?  Jam akoma e mitur.  Sapo dola nga gjiri i tokës.  Dua të rritem. Dua të arrij deri në pjekuri që të paraqitem me gjithë madhështinë time.  Pse befas më këput?  Nuk të pëlqen të stolis luginën që të dëfrehen kalimtarët?…”
Por katërkëmbëshi nuk e le.  Nuk i jep afat për të jetuar as edhe një moment.  Drapër bëhen dhëmbët e kafshës.  I pret, i copëton dhe i përlan lulet.  Pastaj i varros në dhomëza të veçanta brenda stomahut të gjërë.  Atje funksionon një laborator, një laborator kimik i tërë.  Atje lulet pësojnë shndërrim.  Bëhen pure’, më pas gjak, gjaku pataj zhndërrohet në qumësht, mish, bumbrekë, kocka, lëkurë, qime, brirë…

Shndërrim i dobishëm, apo jo!  Por shumica e luleve do të shndërrohen në… bajga.  Dhe bajgat do të bien në stallë.  Çdo ditë do të bien njëra mbi tjetrën dhe do të formohet një shtresë e gjërë me lëndë të fëlliqur.  Kush guxon dhe hyn në stallë i ndjen këmbët t’i zhyten në bajga.  Një ndjenjë pakënaqësie dhe neverie të pushton dhe mezi pret të dalësh që atje, vetëm në qoftë se je mësuar me erën e qelbur të stallës dhe rri atje ashtu si djali prodig i paravolisë ungjillore, i cili “kishte si strehë stallën e derrave”…

“Ejani o bensikë të shohim se ku u lind Krishti”.
Brenda shpellës, brenda një stalle u lind Krishti.  Djep për të ishte grazhdi. Pse?!  Vetëm përmëndja më sipër e djalit prodig, i cili katandisi në mes të derrave dhe jetonte me ta në stallë, mjafton për të kuptuar ti i dashur lexues se çfarë simbolizonte ajo stalla e vërtetë e Vithleemit.  Por le të vazhdojmë më tutje t’a shtjellojmë këtë temë.

Lulet kundërmonjëse

Të bukura janë lulet e luginës.  Por nuk janë të vetmet lule.  Përveç këtyre luleve të përkohëshme, ekzistojnë dhe lule të tjera të një natyre tjetër.  Lule të cilat mbijnë jo në tokë materiale por në tokë shpirtërore.  Janë lule të cilat lëshojnë aromë hyjnore.  Lule të parajsës.  Cilat pra janë këto lule?  Është era kënaqëse dhe ndriçimi i shkëlqyer që zbukurojnë disa krijesa të caktuara.  Tek disa persona të caktuar, gjëra të caktuara, ide dhe ideale të caktuara ekziston një hir, një bukuri – e kam fjalën për bukurinë shpirtërore dhe jo për bukurinë trupore apo fizike – një bukuri që tërheq dhe bën për vehte, që deh dhe rrobëron njeriun, njeriun zemërmirë dhe të sjellshëm i cili e ka të thellë ndjenjën e të mirës, ndjenjën e së vërtetës dhe të së bukurës.

Lule shpirtërore!  Doni t’ju sjell shëmbuj? Sapo ti p.sh. përmend me besë të thellë emrin e Zotit Jisu Krisht, zemra tënde dhe mjedisi përreth mbushet plot me erë të kënaqshme shpirtërore, sikur të mbanje në dorë një tufë lulesh kundërmonjëse.
Ti, psall Kisha, Ti o Krisht je lulja, lulja e vetme, lulja e përjetëshme, “lulja e rrënjës Iesse’”.  Emri yt përhap erë të kënaqëshme më tepër se çdo emër tjetër.  Nga kjo lule, e cila lulëzon përjetë dhe nuk vyshket kurrë, prej kësaj lule merr erë të kënaqëshme çdo lule tjetër, çdo shënjt tjetër pra.  Shënjtorët bien erë të këndëshme për shkak të aromës së vityteve, sepse jetuan gjithmonë me atë lule (Krishtin pra) në gjoks.  Pas lules së parë, lulja e dytë e zgjedhur, e shkëlqyer, e pakrahasueshme me asnjë tjetër është Hyjlindësja e Tërëshënjtë.
Gjatë shërbesës së Hymnit Akathist Kisha jonë i psall asaj:
“Gëzohu o lindëse e të pafishkurit trëndafil, gëzohu se ti po rrit mollën e herëshme, lule e qiellshme e Zotit dhe Mbretit, lum ti o Hyjlindëse, zonjë shpëtonjëse…”.
Lule shumëgjyrëshe dhe me shumë aroma të kënaqëshme janë oshënarët, hyjprurësit, martirët, Etërit dhe mësonjësit e Kishës sonë.  Ata janë lulet kundërmonjëse të parajsës mendore.

Emrat e shënjtorëve dhe në veçanti emri i Perëndisë dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krisht duhen nderuar, duhen mbajtur lart, ashtu si i mbajnë lulet lart në kopsa zbukuruese luledashësit.  Po a nderohen ashtu siç duhet?  Fatkeqësisht emrat e shënjtorëve dhe të Zotit, merren nëpër gojë pa pikë frike nga shumë njerëz, të cilët hedhin baltë me fjalë turpe dhe të pahijshme, fjalë që nuk thuhen dot dhe të cilat ngjajnë me vëndin ku grumbullojnë bajgat. Kështu pra xhevairet hidhen poshtë në stallë.  Dhe ndërkohë që gurët e çmuar nuk e humbin vlerën e tyre, mjerr ata që i hedhin poshtë xhevairet në stallë…

Në bajga lulet

Në bajga hidhen dhe shndërrohen gjëra dhe persona të cilat duhej të mbeteshin përgjithmonë lule të pavyshkura.  Në bajga lulet?! Le të marrim një shembull.  Të pikturuarit është një lule, një lulëzim i shpirtit të njeriut.  Një ikonë e pikturuar me sukses është një libër i shkëlqyer për populliln.  Por ja tek vjen njeriu i pafe’ dhe e keq-përdor artin e pikturës duke paraqitur pamje të turpshme dhe skandalis, ngjall përbrenda dëshira të turpshme dhe mbush zemrën me llucë.  Kështu arti i të pikturuarit në duart e piktorëve të padenjë shndërrohet në stallë.  E njëjta gjë ndodh dhe me skulpturën, me këngën dhe me çdo art tjetër të bukur.  E njëjta gjë ndodh dhe me poezinë dhe me letërsinë.  E njëjta gjë ndodh dhe me shtypin.  Dhe përgjithësisht e njëjta gjë ndodh me çdo gjë tjetër që demonstron jetën njerëzore.  Kudo ku ka lule, vjen kafsha dy-këmbëshe që quhet njeri, dhe i katandisur në nivele më poshtë edhe se shtazët, i shkel lulet, i këput dhe i përlan.
Në librin e tij të bukur rreth jetës së Krishtit, Xhiovani Papini shënon: “Mos ndofta bota nuk është një stallë e madhe e pafund, ku njerëzit hanë dhe lëshojnë bajga? Gjërat më të bukura dhe më të pastra, gjërat më hyjnore, mos vallë nuk i shndërrojnë në bajga?”.  Dhe në këto male me bajga të bashkë-grumbulluara prej poetësh, piktorësh, shkrimtarësh, gazetarësh, fillozofësh, sociologësh, nga higjemonë dhe mbretër, shtrihen dhe flenë lumërisht njerëzit, dhe i quajnë këto male bajgash “shijimi i jetës”.

Shoqëria stallë

Ejani tani, të shohim o besnikë se ku dhe si festohet sot në ditët tona kjo ngjarje kaq e madhe dhe e rëndësishme e historisë botërore, lindja e Shpëtimtarit. Ku pra do t’a vendosim? A ka vënd të pastër nga çdo e keqe në këtë dhe’ ku t’a vendosim margaritin e paçmuar, Zotin tonë? Dini ju ndonjë vend të tillë të pastër? Pse e lini Foshnjën Hyjnore të endet andej e këtej? Përsëri në stallë do përfundojë, edhe pse është shekulli 21-të? Mjerr! Jeta shoqërore në të gjitha nivelet e saj qelb nga era e padurueshme, erë e ndyrë stallash. Çdo gjë është shnëdrruar në stallë. Brenda këtyre stallave të sotshme, ku kafshët dy-këmëbshe pëllasin dhe shqelmojnë, ku sulmojnë njëri-tjetrin dhe sillen në mënyrë të pahijshme, dhe nxjerrin ndyrësira nga zemrat e tyre festohet Lindja e Krishtit.

Vjen Krishti dhe pastron

Por le të mos n’a pushtojë dëshpërimi.  Me gjithë gjëndjen e mjeruar në të cilën gjendemi le të mos e humbim shpresën ngushëlluese që shoqëria jonë nuk do të jetë gjithmonë stallë.  Shoqëria jonë do të pastrohet.  Dhe këtë shpresë e mbështesim tek besimi ynë në fuqinë e mbinatyrshme që zotëron Foshnja Hyjnore e Vithleemit.  Ka shembuj të panumurt që vërtetojnë fuqinë pastruese të Tij.

Stallë a nuk ishte jeta e asaj lavires për të cilën në mënyrë aq prekëse bën fjalë Ungjilli?  Studioni atë fragment në Ungjillin pas Llukait 7:36-50).  Nëpërmjet besimit tek Ai dhe me lotët e nxehtë të pendimit ajo grua mëkatare u pastrua; zemra e saj e qelbur u pastrua, duke ndritur më tepër se kristalet, zemra e saj u bë sallon i përshtatshëm për të pritur Mbretin e të gjithave, sallon mistik brenda të cilit e pret dhe bashkëbisedon me Të, dhe ngazëllohet shpirtërisht dhe bindet që një moment i vetëm i shoqërimit të shënjtë me Jisuin vlen pa krahasim më tepër se mijëra vjet qëndrimi dhe dëfrimi nëpër sallat dhe pallatet e botës.  Kështu pra, stalla u pastrua dhe u shndërrua në banesë, në kishë, në shtëpi Perëndie.

Stallë ishte dhe ajo lavirja e madhe që korruptonte kombet, Roma e lashtë, ajo perandoria në të cilën ishin mbledhur gjithë pahijeshitë e botës dhe prej së cilës vinin gjithë paturpësitë.  Përpara se të lindej Krishti nuk ishte tjetër veçse një qendër ndërkombëtare e korrupsionit.  Nën pushtetin e higjemonëve, mbretërve dhe perandorëve të degjeneruar, Roma, me orgjitë e saj të patregueshme, ishte kalbur krejt.  Lexoni poetët dhe fillozofët e asaj kohe dhe do t’u kallet frikë.  Respekti kishte humbur. Pafajshmëria nuk ekzistonte.  Krimet bëheshin haptazi dhe duartrokiteshin. E qelbur ishte Roma!  Kush e pastroi? Krishtërimi, përgjigjet historia e paanëshme dhe e pakorruptuar.  Por që të pastrohej nga gjithë turpet e jetës idhulltare, sa mund e djersë, sa gjak u desh?!  O ju varre të panumurta të katakombeve, lumenj, shpella dhe vrima të dheut, që mbajtët brenda jush lipsanet e atyre luftëtarëve trima dhe zemërgjërë, flisni dhe n’a tregoni betejat e tyre… E kaluara e lavdishme e Krishtërimit n’a jep kurajo dhe guxim për të tashmen dhe për të ardhmen.

Shoqërinë e sotme e cila jeton në male bajgash vetëm një mund t’a pastrojë, KRISHTI.  Por pastrimi do të mund të bëhet vetëm nëpërmjet bashëkpunimit nga ana e vullnetit njerëzor.  Perëndia do që të n’a pastrojë. Por duhet të duam dhe ne.  Le të duam pra.  Le të besojmë tek Ai.  Le të luftojmë të gjithë së bashku.  Le të jemi gati për çdo lloj sakrifice.  Dhe atëhere vendi dhe shoqëria do të pastrohen nga të gjitha turpet dhe me gojë të pastër dhe zemër të qashtër do psallet me gëzim dhe hare’:

Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti,
Le të ndjekim pas yllin, bashkë me
Magët mbretërit e Lindjes.
Ëngjëj e përhymnojnë atje pa pushim
Barinjët i këndojnë me fyell këngë të vyeshme
Lavdi më të lartat duke thënë
Atij që lindi sot në shpellë prej
Virgjëreshë dhe Hyjlindëses në Vithleem të Judhesë.

Përktheu nga Greqishtja,        Fragmenti u shkëput nga libri
Aleksander P. Filip                  “KRISHTLINDJE” (faqe 237-269)
Krishtlindje 2007                    i episkop Avgustin Kantiotit
ish Mitropolit i Follorinës,
botim i vitit 1988 në Athinë

KRYQI I SHËNJTË

Shkruan ish-Mitropoliti i Follorinës, Greqi
+Episkopi i nderuar Avgustin Kantioti

Përkthyesi ia dedikon autorit me nderim dhe respekt
Paçim të gjithë bekimet dhe uratat e tua Hirësi

Në predikimin e sotshëm, të dashur dëgjues, do të flasim për Kryqin.

Përpara se të vinte Krishti në botë, në lashtësi pra, ekzistonte kryqi. Por çfarë kryqi ishte ky?!  Kryqi i asaj kohe ishte i njohur si një mjet mizor ekzekutimi për njerëzit.  Ai që kryente ndonjë krim të tmerrshëm dënohej me kryqëzim.  Prisnin dy pemë nga pylli dhe i bënin dru.  Njërin dru, atë më të shkurtrin, e siguronin mirë duke e lidhur mbi drurin tjetër dhe duke formuar kështu kryq.  Hapnin një gropë të thellë në tokë dhe atje ngrinin kryqin.  Gozhdonin të dënuarin, dhe ashtu siç ishte me duar dhe këmbë të gozhduara e linin të vdiste ngadalë duke u torturuar për shumë orë, madje dhe ditë, sipas rezistencës së organizmit, dhe në dhimbje të forta e sipër, të shkaktuara nga copëtimi i trupit, i dënuari jepte shpirt.  Mos ndoshta e zbrisnin më pas nga kryqi që t’a varrosnin?!  Jo! E linin sipër në kryq dhe vinin ujqërit dhe çakejtë dhe hanin mishrat e tij.  Pamje vërtet e tmerrëshme.  Vdekje vërtet e frikëshme.  Me këtë vdekje pra dënoheshin njerëzit më kriminelë të shoqërisë, që të frikësoheshin të tjerët dhe të mos ndiqnin shembullin e tyre.

*****

Me këtë vdekje të panderuar kërkuan Hebrejtë të dënohej edhe Krishti.  Donin që me këtë lloj ekzekutimi t’a poshtëronin përpara syve të atyre që e nderonin dhe admironin.  Krishti, nëse donte, mund t’a shmangte këtë vdekje.  Sepse nëse deshte Ai askush s’do të mund t’i afrohej jo më shumë t’a prekte.  Vetëm gishtin të lëvizte Krishti dhe të gjithë armiqtë e tij mund të bëheshin hi’ dhe pluhur.  Sepse a mundet ndokush të prekë diellin?!  Prush do katandiset nëse e prek.  E pra, aq më shumë nuk mund t’a preknin Hebrenjtë Krishtin dhe as mund t’i bënin keq.  Por Krishti me vullnetin e Tij donte të vdiste në kryq dhe të poshtërohej për hir të dashurisë së tij për njeriun, me qëllim që t’a shpëtonte njeriun nga mëkati dhe djalli.  Vetëm me sakrificën e tij, me gjakun e tij të qashtër dhe të nderuar, njeriu mëkatar shpëtoi.  Pa therroren e Krishtit mbi Kryq ishte e pamundur të shpëtonte njeriu.  O Krisht Perëndia jonë të falenderojmë nga thellësitë e zemrës sonë, sepse u kryqëzove për shpëtimin tonë!

Që atëherë kur u kryqëzua Krishti në Golgotha, që atëherë pra, kryqi për ata që besojnë tek sakrifica shpëtimtare mori një kuptim dhe domethënie tjetër.  Për besnikët pra nuk përbën më atë organin mizor me të cilin ekzekutoheshin të dënuarit me vdekje në lashtësi, por u bë mjet shpëtimi, u bë mënyra e shpëtimit të njerëzimit.  Dhe pikërisht, zhndërrimi i kuptimit të kryqit nga organ dënimi në mjet shpëtimi përbën një nga çuditë mahnitëse të Krishtërimit.  Kryqi, që përpara se të vinte Krishti kallte tmerr dhe frikë, kryqi pra, që në atë moment kur Krishti shtrihu mbi të trupin e tij të qashtër dhe ofroi vehten e tij si theror të pastër dhe të panjollë, tashmë ngjall ndjenja të një mirënjohje të paanë ndaj Atij i cili për hir të njeriut zbriti të gjitha shkallët e përulësisë.

Asnjë gjë tjetër në botë nuk shfaq më tepër dashurinë e Perëndisë ndaj njeriut sesa kryqi i Krishtit.  Përmbi kryq me gjakun e Krishtit u shkruajt “Perëndia është dashuri” (Let. I Ioanit Kr.4 vargjet 8 dhe 16).  Ndaj dhe kryqi u bë simboli më i shënjtë për besimin e Krishterë.  Duke patur kryqin Krishtërimi dallon nga të gjitha fetë e tjera.  Por dhe asgjë tjetër nuk urrejnë më tepër sesa kryqin armiqtë e Krishtërimit.  Hebrenjtë të cilët kryqëzuan Krishtin e hodhën kryqin në një gropë me pleh.  Mbretërit dhe perandorët paganë e urrenin shumë kryqin ndaj dhe vazhdonin të kryqëzonin njerëzit.

Ky persekutim i egër dhe dënim vazhdoi për katërqind vjet, derisa erdhi në fuqi Konstandini i Madh i cili e nderoi kryqin.  Sipas vizionit të mrekullueshëm që pa në qiell, në flamurin e tij vendosi menjëherë kryqin.  Shën Elena, nëna e tij, udhëtoi deri në Jerusalem, gërmoi dhe gjeti Kryqin e nderuar.  Në Kostandinopojë, në Romën e re, Kostandini i Madh ngriti lart një shtyllë të lartë dhe në majë të saj vuri Kryqin, i cili ndriçonte natën dhe dukej nga çdo pikë e qytetit.  Mbi të vendosi mbishkrimin “Një është Shënjt, Një është Zot Jisu Krishti për lavdi të Perëndisë Atit. Amin”.  Akoma më tepër, Kostandini i Madh ndaloi me ligj kryqëzimin e njerëzve dhe nxorri urdhër që të dënohej rreptë çdo njeri që vlasfimonte Kryqin.  Të gjitha simbolet e idhulltarisë u shfarosën dhe mbeti Kryqi simbol i besës së vërtetë.

Kryqi pra kudo.  Kryqi në flamurët e ushtrive të Krishtera, kryqi në vulat zyrtare, kryqi në gradat dhe emblemat e mbretërve dhe perandorëve, kryqi në majë të kupolave të Kishave, kryqi në rrobat meshëtare të priftërinjve, kryqi në varrezat, kryqi pra kudo.  Kisha ndaloi vetëm formimin e kryqit nëpër rrugë dhe sheshe ku kalojnë njerëzit, si dhe thurrjen e tij në qilima dhe tapete të cilat shtrohen në dysheme, dhe këtë e bëri që të mos shkelet me këmbë dhe të përbuzet në këtë mënyrë kryqi nga njerëzit.  Është mëkat dhe paudhësi të shkelet kryqi me këmbë.  Ndaj dhe priftërinjtë dhe epitropët e Kishave duhet të kenë kujdes të mos shtrojnë nëpër Kishat qilima me kryq; gjithashtu dhe nikoqiret e shtëpive të mos shtrojnë nëpër sallonat shtëpive qilima me kryq sipër tyre.  Disa të pafe’ arritën deri atje sa të bëjnë kryqe në grykët e kanaleve të ujrave të zeza dhe në tualetet e banjave.  Duhet të kenë kujdes të madh të Krishterët, sepse në kohët tona masonia dhe ateizmi përdorin mënyra nga më të ndryshmet për të fëlliqur gjithçka të shënjtë që ka feja jonë.  Në ditët tona kiliastët dhe adventistët, këta antikrishtë, si demonët e ferrit, tërbohen dhe shkumbëzojnë nga inati kur shohin Kryqin.  Preferojnë më mirë t’iu pritet dora sesa të bëjnë shënjën e kryqit.

******

Por ne të Krishterët Orthodhoksë, ashtu siç n’a mësojnë dhe Etërit e Shënjtë të Kishës sonë, duhet t’a nderojmë Kryqin e shënjtë.  Dhe e nderojmë kryqin pikë së pari duke e bërë të rregullt shënjën e tij.  E them këtë sepse disa të krishterë modernë kanë turp të bëjnë kryqin, dhe kurdoherë që paraqitet nevoja për të bërë kryqin nuk e bëjnë ashtu siç duhet, ashtu siç n’a mëson Kisha t’a bëjmë kryqin, por bëjnë vetëm një lëvizje të shpejtë të dorës së tyre gjë që nuk është kryq por tallje dhe përqeshje.  E bëjnë pra kryqin sikur t’i binin violinës.
O i Krishterë Orthodhoks, kryqi i rregullt bëhet duke: bashkuar tre gishtat e dorës së djathtë, dhe në këtë moment duhet të lutemi me mëndje – O Trini e shënjtë mëshiroe botën tënde – , më pas t’a sjellësh dorën me tre gishtat në ballë, dhe pastaj t’a zbresësh tek barku duke u lutur me mëndje – O Kirsht të falenderojmë që zbrite nga qielli mbi dhe’ dhe more trup njeriu prej së Tërëshenjtës – më pas t’a sjellësh dorën në supin e djathtë dhe në fund në të majtin duke u lutur me mëndje – O Zot, mos më hidh në ferr, por kujtomë kur të vish në mbretërinë tënde.
Me mendime dhe ndjenja të tilla të shënjta t’a bësh kryqin o i Krishterë Orthodhoks.  Dhe të kesh kujdes të madh në jetën tënde që të rrosh sipas mësimeve të Kryqit të Zotit.  Kryqi n’a mëson të vërtetën, n’a mëson drejtësinë, lirinë, vetëmohimin, zemërgjerësinë, paqen, faljen dhe dashurinë.  A i ke këto?!  Beson tek i Kryqëzuari?!  A u bindesh porosive të Tij?!  Bën dhe ti një jetë të kryqëzuar, ku të kryqëzosh egon tënde mëkatare dhe paudhësitë e tua?!  Nëse po, atëhere kryqi që bën, qoftë edhe sikur vetëm një herë t’a bësh, do të sjellë çudira të mëdha.  Por në qoftë se nuk jeton si i Krishterë por si mëkatar dhe i paudhë, me gënjeshtra dhe mashtrime, me urrejtje dhe ligësi, atëhere edhe sikur njëmijë kryqe të bësh nuk shpëton dot.  Dhe nëse dëshiron të mësosh se çfarë force dhe fuqie ka Kryqi i një të Krishteri të vërtetë lexo librin e Shën Kosmait të Etolisë, të këtij shënjti i cili ishte nga të paktët e kësaj bote që deshi Kryqin e Zotit dhe e predikoi atë gjatë gjithë jetës së tij martirike.

Kapitulli u shkëput nga libri “Faltorja Orthodhokse” (ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ)
Përktheu nga Greqishtja
Aleksander Filip
27 Janar, 2008
Transferimi i Lipsanave të
Shën Joan Gojëartit
në Kostandinopojë

+Episkop Avgustin Kantioti
Ish-Mitropolit i Follorinës

A Kini rezervuar biletë?

(ΕΧΕΤΕ ΕΙΣΗΤΗΡΙΟ;)

Athinë 1995

Kini rezervuar biletë?

+ Ish Mitropoliti i Follorinës

Episkop Avgustin Kantioti

Udhëtoni?

Bota, të dashur lexues, flet për udhëtime.  Një mani e tmerrëshme për të udhëtuar ka pushtuar sot njeriun.  Makina, hekurudha, anije, aeroplanë lëvizin papushim në të gjitha vijat gjeografike të tokës, detit dhe ajrit, dhe transportojnë shumica të tëra pasagjerësh.  Dhe kush janë këta që udhëtojnë? Nuk janë më vetëm ata që qarkullojnë për punë tregëtie dhe nevoja të tjera si këto.  Janë dhe të tjerët që duan të zbaviten sepse janë të mërzitur, të ndryshojnë ambientin, të kënaqin kurreshtjen e tyre, të vizitojnë qytete me thesare arkeologjike dhe histori, të shohin dhe të shijojnë të gjitha bukuritë e globit tokësor, plazhe, lumenj, liqene, ishuj magjepsës, pyje të virgjër, male të larta.  Turizmi, ky idhull i ri, feja e re e këtij shekulli që jetojmë, ndërmori reklamimin e vendeve të ndryshme dhe është shkak për gjithë këto udhëtime, të cilat zgjatin pak apo shumë, brenda apo jashtë vendit.  Veçanërisht të Dielave dhe të kremtet e Kishës,  shpejt e shpejt herët në mengjes, turma të tëra njerëzish dalin nga qytetet që të adhurojnë natyrën dhe jo Krijuesin e natyrës.  Një adhurim i natyrës si prej kafshe, pa asnjë lidhje me botën shpirtërore, një adhurim natyre që infekton gjithçka, akoma dhe ato instituctionet dhe faltoret e shënjta, si p.sh. manastiret, të cilat u ndërtuan me qëllim që t’a ngrehin lart njeriun, lart tek Perëndia.  Shtyhen në rradhë nëpër agjencitë e biletave.  Me fat konsiderohet ai që mundet të sigurojë në kohë biletë dhe të sigurojë një vend udhëtimi.  Do të kalojë një udhëtim të këndëshëm, do të shplodhet dhe argëtohet, dhe kështu do të ripërtërijë vehten duke marrë forca të reja!

Edhe në Hënë!

Udhëtojnë pra turistët.  Udhëtojnë nëpër të gjitha gjërësitë dhe gjatësitë gjeografike. Por tani, njerëzit duke mos u mjaftuar me udhëtimet tokësore filluan t’a zgjerojnë këtë maninë e tyre për të udhëtuar përtej rruzullit tokësor.  Udhëton njerëzimi për në Hënë dhe po planifikon udhëtime edhe nëpër yje të tjera.  Por për udhëtime të tilla nevojiten mjete të reja transporti dhe komunikimi, raketa të pajisura me mjete të veçanta të cilat shkenca i quan anije kozmike.  Edhe nëse supozojmë se njeriu do të arrijë të shkojë edhe në yjet më të largëta, ju pyes pra – çfarë dobi shpirtërore do të sjellë kjo gjë?!  Edhe sikur njeriu të arrijë të udhëtojë lirshëm në hapësirë, as atëhere nuk do të jetë më afër Perëndisë sesa është tani që gjendet këtu në tokë.  Qielli që shohim me sytë tanë fizikë nuk është gjë tjetër veçse një hije e thjeshtë, një pamje e atij qiellit tjetër, e qiellit shpirtëror, një imazh i botës së palëndëshme.
Drejt asaj bote, n’a thërresin t’a drejtojmë vëmendjen Shkrimet e Shënjta, dëshmia e të cilave duhet të konsiderohet, në mënyrë të pakrahasueshme, si më e besueshme dhe më e sigurt sesa dëshmia e pesë shqisave tona, më e besueshme dhe e padyshimtë sesa dëshmia e mikroskopëve, teleskopëve, televizorëve, radiove, radarëve dhe çfarëdo lloj mjeti tjetër surprizues të shekullit tonë.

U hap udha drejt qiejve

Drejt këtij qielli pra thërritemi.  Në atë qiell i pari që u ngjit ishte Jisu Krishti. Gjatë ditës së lavdishme të Ngjitjes në Qiell (Shestet) Krishti u ngrit në Qiell, u nda trupërisht prej Apostojve të Tij duke i bekuar, këmbët e Tij nuk shkelnin më mbi dhe’, dhe u çua lart në Qiell, ashtu siç shkruan Ungjillori Lluka kur përshkruan këtë ngjarje mbinatyrore (Lluk.24:51).  Ëngjëjt të habitur shohin këtë pamje dhe pyesin Ëngjëjt e tjerë që shoqëronin Zotin gjatë udhëtimit të tij triumfues: “kush është ky mbret i lavdishëm?”.  Dhe marrin përgjigjen “Zoti i forcave qiellore, Ai është ky mbret i lavdishëm (Psalm.23:10).  Kishin arësye ëngjëjt të çuditeshin, sepse, ashtu siç shënon dhe Shën Athanasi i Madh, shihnin një njeri të ngjitet në qiell.  Ata e dinin fort mirë që pas mëkatit të parë dyert e Parajsës ishin të mbyllura për këdo njeri.  Por Jisu Krishti, me vojtjet e Tij Hyjnore, me vdekjen mbi kryq dhe ngjalljen e Tij, duke qënë njeri dhe Perëndi njëkohësisht, hapi dhe inaguroi udhën drejt qiejve.  Që atëhere të gjithë besimtarët që u pagëzuan dhe rrojnë sipas dëshirës së Zotit, duke qënë në jetën e tanishme njëkohësisht gjenden edhe lart, në udhën që të çon pa rrezik dhe me siguri drejt qiejve.  Për ta vdekja është një episod i udhëtimit të tyre në këtë botë, është si porta e një treni, e cila me porosi nga lart hapet në një stacion të caktuar dhe ja përpara udhëtarëve shfaqet një qytet plot dritë, një botë plot dritë, gëzim dhe dëfrim, shfaqet përpara syve të tyre një botë plot çudi të paimagjinueshme dhe të kënaqëshme.  Ata janë “të fjeturit më Zotin”, të cilët pikërisht për këtë arësye u quajtën “të lumëruar”, të lumtur pra, sipas zërit që dëgjoi në Zbulesa nxënësi i dashur i Zotit, ungjillori Joan (Zbulesa 14:13).

Është dhe dikush tjetër që – duke rrojtur akoma në këtë botë – u vlerësua të udhëtojë në botën qiellore, të ngjitet deri në qiellin e tretë dhe pastaj të zbresë përsëri mbi dhe’, për të vazhduar betejat e tij me akoma më tepër zell dhe forcë.  Ky njeri i mbajti të gjalla deri në vdekje kujtimet e atyre pak momenteve që jetoi në atë botë, atë botë që Shkrimi i Shënjtë shrpeh me një fjalë tepër konçize, me fjalën parajsë.
Kush pra është ky që u vlerësua të bëjë një udhëtim në parajsë duke qënë akoma në këtë botë? Është Apostoll Pavli (Let. II Korinth. 12:1-5).
-O Apostoll i shënjtë Pavël – udhëtove pra në qietjë dhe u ktheve!  Ja, po të vijmë pranë duke të rrethuar.  Kemi etje për dije, duam të mësojmë të rejat që n’a sjell.  Duam të n’a thuash çfarë pe dhe çfarë dëgjove në atë botë.
Dhe Apostoll Pavli n’a përgjigjet.

-Vëllezërit e mij, ato që pashë në atë botë janë të pamundura të shprehen nga gjuha njerëzore.  Por kurrë mos kini dyshim për ekzistencën e asaj bote.  Dhe për sa kohë gjendeni në këtë jetë mos i lini ditët e jetës suaj të shkojnë kot dhe pa asnjë frut, por luftoni betejën tuaj shpirtërore të besës dhe virtytit, që të jetë e sigurt hyrja juaj në atë botë, përpara së cilës zbehen dhe zhduken të gjitha bukuritë e kësaj bote ku çdo gjë kalbet dhe prishet.

A po bëhemi gati?

Udhëtim në qiejtë!  Vëllezër, a e mendojmë këtë gjë?  Kur dikush do të bëjë një udhëtim fillon me kohë të përgatitet në mënyrë që të mos gjendet i papërgatitur minutën e fundit.  Kur tani, bëhet fjalë për undhëtim në qiejtë, çfarë mendojmë, për çfarë përkujdesemi dhe çfarë parapërgatitje bëhet?!  Këtu, në këtë pikë pra, mendoj se është shumë e përshtatshme për t’u treguar anekdota e mëposhtëme.
Një mbret në lashtësi kishte në oborret e tij shumë xhole (shakaxhinj), të cilët e argëtonin me marrëzitë e tyre komike gjatë kohës që ai hante vaftet e ndryshme.  Një ditë, i thotë mbreti njërit prej tyre duke i dhënë një shkop:
-Merre këtë shkop dhe ruaje, kur të gjesh dikë që është më idiot se ty, atij t’ia japësh…
Që atëherë kaluan shumë vite.  Vjen koha dhe mbreti sëmuret, është gati të vdesë.  Midis të tjerëve që erdhën t’a vizitonin vjen dhe komiku që i dha shkopin.  Të qeshura dhe gajasje nuk dëgjohen më nëpër kopshtet dhe sallonat e oborrit mbretëror.  Shakaxhiu hyn në dhomën e mbretit, dhe atje bëhet ky dialog midis mbretit dhe tij.
-Më duket se po shkoj për rrugë.
-Ku po shkoni madhëri?
-Shumë larg.
-Do të ktheheni shpejt, madhëri?  Ndofta për një muaj?
-Jo.
-Për ndonjë vit?
-Jo.
-Atëhere kur do të ktheheni madhëri?
-Kurrë më.
-Kurrë? Jeni përgatitur pra për një udhëtim të tillë?
-Hiç fare s’jam përgatitur.
-Domethënë po shkoni për gjithmonë dhe nuk jeni përgatitur fare?  E tmerrëshme!  Atëhere, madhëri, merreni këtë shkop që m’a dhatë dikur me porosi të caktuar, sepse më së fundi gjeta dikë që është më idiot se unë.  Dhe ky… jini ju madhëri!

Me të vërtetë i pamëndt është ai që nuk mendon realitetin e vdekjes.  Kushdo që ka qoftë dhe gjurmët më të lehta të llogjikës dhe të gjykimit të drejtë në mendjen e vet, duhet të mendohet, bile të mendohet çdo ditë, për atë udhëtim, dhe të mos i ngjasë mbretit të marrë të tregimit të mësipërm (ashtu si dhe i pasuri i pamëndt në paravolinë e Ungjillit – shih pas Llukait 12:16-20), i cili e kalonte kohën e jetës së tij, që është thesar i paçmuar, me të qeshura dhe gajasje, pa e shkuar fare ndër mënd jetën përtej varrit.  Jetonte i marri, si bagëtia që kullot me kokën poshtë, si derrat e qelbur që e mbajnë kokën gjithnjë poshtë në tokë, poshtë në llucë, dhe vetëm një herë e ngrehin kokën lart, drejt qiellit.  Kur e ngrehin kokën lart?  Kur i shpien në therrtore, dhe atje i kthejnë me këmbët përpjetë dhe thika e kasapit është gati t’u hyjë tej për tej.  Njeriu pra i llogjikshëm, njeriu me mënd do të mendohet dhe do të parapërgatitet për udhëtimin e tij në qiell.

Një pamje shprehëse dhe e gjallë

Në Malin e Shënjtë, gjatë shekullit të 19-të, ishte një asket në shpellën e Shën Athanasit, themeluesit dhe ndërtuesit të manastirit të shënjtë të Lavrës së Madhe, një ieromonah që quhej Hariton (theksi tek i-ja).  Ky asket, duke marrë për bazë siç duket një dorëshkrim të lashtë, botoi një broshurë të vogël me titull: “Udhëtimi në Qiejt”.  Ky shkrim përshkruante me gjuhë simbolike udhëtimin, daljen e shpirtit nga trupi, nisjen për në atdheun e përjetëshëm, dhe i nxiste pasagjerët e ardhshëm të siguronin biletë dhe të ishin gati.  Në fund të shkrimit botoi dhe një recetë të cilën e quajti “Infermieria”; me këtë recetë, ashtu siç shkruan dhe vetë, mund të gatitet një ilaç për çfarëdo sëmundje të shpirtit.  Prej këtij ilaçi duhet çdo shpirt besimtari të marrë nga një dozë me “lugën e pendimit dhe zemrës së thyer”.  Një kopje të këtij shkrimi i dërgoi shoqatës Orthodhokse të “40 Shënjtorëve” të Kozanit, një kallogjer i cili bënte jetë asketi gjithashtu në Malin e Shënjtë, në manastirin rus të Shën Pandelimonit, i devotshmi at Joasafi, i cili gjithmonë qante dhe vajtonte duke parashikuar tmerret që do të pësojë njerëzimi për shkak të largimit nga udha e Perëndisë.
Për hir të përfitimit shpirtëror të lexuesve, po interpretoj më poshtë, me pak fjalë, kuptimin e plotë të këtij shkrimi të rrallë.
Vëllezër dhe etër, të dashur lexues!
Fundi është pranë.  Vdekja, me mijëra mënyra, vjen dhe i merr njerëzit duke i çuar në jetën tjetër. Mjetet e transportit vazhdimisht janë në lëvizje.  Shumicë njerëzish transportohen pa pushim.  Bëj pyetjen: Kemi prenotuar biletë?
Bileta është ndërgjegja e pastër, të cilën dikush e fiton nëpërmjet besës tek Zoti Jisu Krisht, nëpërmjet besës që nuk qëndron e vdekur por vihet në dukje nëpërmjet veprave të pendesës, punëve të shënjtërimit, nëpërmjet jetës dhe veprave më Krishtin.  Sipas besës dhe punëve do të jetë dhe vendi që do të rezervojë secili prej nesh për udhëtim.
Në një kohë si e sotmja, kur udhëtimet nëpër rruzillin tokësor, përmes detrave apo duke çarë ajrin, nga njëri skaj i tokës në tjetri, janë pjesë e diskutimeve të përditëshme të njerëzimit, po publikojmë më poshtë të gjithë shkrimin, me qëllim që të tërheqim vëmendjen, qoftë edhe vetëm të pak shpirteve, drejt udhëtimit me të vetetë të madh, drejt udhëtimit më surprizues se çdo udhëtim tjetër, drejt udhëtimit të vetëm me gjithë kuptimin e fjalës, drejt udhëtimit që do të n’a çojë prej dheut në qiejtë e vërtetë. Sado e pabesueshme që mund t’iu duket shumë njerëzve, është realiteti, është aktualiteti që vërteton dhe fjala e papërgënjeshtrueshme e Perëndisë, që drejt atje, drejt botës së palëndëshme dhe shpirtërore ecim; sepse “të rrojturit tonë është në qiejt”, jeta jonë pra është në qiejt (Letra e Pavlit në Filipianët.3:20).

Stacion Hekurudhor
me destinacion Qiejt

Biletat shiten në “Agjencinë e Besëmirëve”.  Për lehtësimin e gjithë atyre që kanë dëshirë të udhëtojnë në Qiejt, vemë në dispozicion, në mënyrë të përmbledhur, informacionin e mëposhtëm.

Nisja – në çdo moment.
Mbërritja – Kur të dëshirojë vullneti i Shënjtë i Perëndisë.

Çmimi i biletave:
Vendet e kategorisë së Parë (linja ekspres) – Çmimi: Qashtëri, virgjëri dhe martirizim, përmbushje e plotë e virtyteve të Ungjillit të Shënjtë, rregull dhe pastërti shpirti, bindje, shpirt vetëmohimi për hir të Dashurisë Hyjnore.
Vendet e kategorisë së Dytë (linja direkt) – Çmimi: Pendim, besim tek Perëndia dhe kryerje e veprave të mira.  Lutje, kreshmim dhe lëmoshë.
Vendet e kategorisë së Tretë (linja e orarit të zakonshëm) – Çmimi: Mbajtja e porosive të Zotit dhe të Kishës së Tij të Shënjtë, përmbushje dhe zbatim i detyrave ndaj të afërmit (të afërmit sipas konceptit të Ungjillit dhe jo sipas kuptimit të botës).
Vendet e kategorisë së Katërt (linjë me vagona të posaçëm) – Çmimi: Pednim në momentet e fundit të jetës; lutje për faljen e mëkatave.

Disa vërejtje

1.    Biletë vajtje-ardhje nuk shitet.
2.    Vagona të posaçëm për zbavitje dhe argëtim nuk vihen në dispozicion të udhëtarëve.
3.    Bileta për fëmijët e vegjël, mëndja e të cilëve është e pastër nga çdo djallëzi dhe e pafajshme, është gratis.  Mjafton vetëm t’i përkasin dhe të kenë zënë vend në gjirin e shënjtë të Kishës Orthodhokse.
4.    Pasagjerët janë të lutur të mos sjellin asgjë me vehte përveç punëve të tyre të mira, nëse dëshirojnë t’a arrijnë në kohë trenin dhe të mos shkaktojnë vonesa.
5.    Në çdo stacion ku ndalon treni pranohen pasagjerë.
6.    Çdo biletë duhet të jetë e aprovuar me vulën e shënjtë të Besimit Orthodhoks dhe të Hirit të Shënjtëruar.

Për të shmangur sëmundje dhe epidemi, gjatë udhëtimit pasagjeri duhet të ketë: rrënjë të forta bese, gjethe freskonjëse të shpresës, lule kundërmonjëse të dashurisë, zambakë të pastërtisë së shpirtit dhe zemrës, lule mersinë të përmbajtjes, dhe drurin e Kryqit.  Të gjitha këto duhet t’i ketë me vehte pasagjeri dhe t’i lidhë mirë me perin e zemërdashurisë, më pas t’i vendosë me kujdes në kusinë prej balti të lutjes, dhe t’i zjejë në zjarrin e dashurisë, pastaj t’i spërkatë me verën e dëfrimit të shënjtë dhe me ujin e gazuar mineral të thjeshtësisë, dhe në fund t’i hedhë sipër mbulesën e heshtjes.  Lere pra o pasagjer këtë gatitje gjatë natës nën dritën e mendimit, dhe pi nga një filxhan çdo mëngjes dhe mbrëmje duke qënë i sigurt që do të shijosh jetë të gjatë dhe plot shëndet.

Që të kalosh doganën dhe të hysh në shtëpinë e Perëndisë, duhet të shtrosh poshtë në valicën e udhëtimit përuljen, sipër saj të shtrosh bindjen dhe mbi to të shtrosh lutjen.  Më pas mbushe atë duke shuajtur pasionet dhe mëkatat e tua, dhe pasi të marrësh ombrellën e dashurisë ec me siguri drejt shtëpisë së Perëndisë.  Afroju katedrës së rrëfimit dhe paraqit biletën, për aprovimin e të cilës duhet të paguash me frikë gjithçka që kërkohet prej teje.  Më tutje merr/përfto vulën e shënjtë nëpërmjet Jisu Krishtit gjatë Eukaristit Hyjnor duke u kunguar me Trupin dhe Gjakun e Tij të Shënjtë, dhe ec i sigurt dhe i qetë në udhën tënde.  Po të përshëndosh ty o pasagjer dhe unë, dhe shpresoj që me mëshirat e pasura të Perëndisë dhe nëpërmjet lutjeve të tua të takohemi përsëri në qiell. Amin.

Infermieria e shpirtit – recetë shpirtërore

Shko dhe këput rrënjën e varfërisë shpirtërore, merr gjethet e durimit dhe përulësisë, dhe lutjen e të sëmurit shpirtërisht, dhe shtypi në havanin e bindjes; më pas t’i sitësh të gjitha këto në mendjen tënde duke përdorur sitën e mendimeve të pastra dhe frutdhënëse; shtjere këtë përbërje në enën e pastruar të shpirtit tënd duke shtuar ujin e dashurisë, dhe poshtë enës ndiz zjarrin e dëshirave të shënjta; pasi t’i zjesh mirë e mirë serviri me sjellje të dalluar shpirtërore, dhe veri në gojë duke përdorur lugën e pendimit dhe zemrës së thyer, dhe mos u kthe kurrë mbrapsht në jetën tënde.  Ky është bari mjekësor që shpërndan shumicën e mëkatave.

Në shpellën e Shën Athanasit
të Manastirit të Lavrës së Madhe
në Malin e Shënjtë,

30 Maj, 1902
Ieromonahu i përulur dhe i varfër shpirtërisht
+HARITON

Përktheu nga Greqishtja

Aleksandër Filip
Nëndor 2007

I përkushtohet Gjerondit të nderuar, luftëtarit të paeupur dhe shëmbëlltor të Orthodhoksisë, ierarhut të ndriçuar të Kishës së Shënjtë Orthodhokse të Krishtit, ish-Mitropolitit të Follorinës, Prespës dhe Ordheas, vetë autorit të flaktë të këtij predikimi (dhe shumë veprave të tjerave) AVGUSTIN KANTIOTIT.

Paçim të gjithë ne bekimet dhe uratat e tua Hirësi!
Me dashuri më Krishtin,
Përkthyesi.

episkop Avgustin Kantiotit

“Ili Ili Lima’ Savahthani’?”

“Perënida im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej mej?”

Ky predikim u mbajt nga atëhere arqimandrit at Avgustini
të Premten e Madhe të vitit 1967
në Kishën e shënjtë të Shën Athanasit në Kipseli të Athinës.
Fragmenti u shkëput prej librit “Drejt Golgothasë – ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ”

“Edhe në orën e nëntë Jisui bërtiti me zë të madh duke thënë:
“Ili Ili lima’ savahthani’ “ që do të thotë
“Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?”.
(Matthe 27:46)

E Premtja e Madhe! “E frikëshme dhe e çuditëshme”, ashtu siç psallën dhe Kisha, “mister i frikshëm dhe i çuditshëm kryhet”.  Përpara nesh gjendet i Kryqëzuari.  Cili ikonograf do të mundë të paraqesë denjësisht pamjen e të Kryqëzuarit?!  Cili psallt do të mund të psallë madhështinë e Tij?!  Cila gjuhë ligjëruesi, cila gjuhë predikuesi – çfarë them kështu – cila gjuhë ëngjëlli dhe kryeëngjëlli do të mund të himnojë ashtu siç duhet lavdinë e Tij?! Duke qënë tepër të vegjël dhe të pakët në shpirt, ne mëkatarët e mëkatarëve, si krimba që zvaritemi përpara Fronit të Tij do të guxojmë të themi disa fjalë mbi dramën hyjnore.

Krishti, qënia më fisnike nga të gjitha qëniet që kanë jetuar, jetojnë dhe do të jetojnë deri në mbarim të shekujve, Krishti i cili gjatë gjithë jetës së tij bëri vetëm të mira, Krishti virtyti i të cilit “mbulonte qiejt”, Krishti pra gjendet sot i dënuar me vdekje, me vdekje çnderonjëse dhe poshtëruese, i mbërthyer me perona mbi dru, mbi drurin e Kryqit.  Me vdekje mbi kryq dënoheshin jo njerëzit e lirë, por kriminelët, plehrat e shoqërisë, përbindëshat e pashpirt të perandorisë Romake.

******

Krishti mbi kryq!  Dhe poshtë Kryqit njerëzit-pyes, njerëzit?! Nuk janë të denjë të quhen njerëz.  Të quhen pra bisha?  As bisha nuk janë të denjë të quhen.  Tigri dhe luani, hiena dhe leopardi e humbin egërsinë e tyre përpara egërsisë me të cilën u sollën ndaj Birit të Virgjëreshës armiqtë e tij të pamëshirshëm.  Poshtë Kryqit pra, ndërkohë që gjaku i Krishtit bie pikë-pikë mbi tokë, ndërkohë që zemra e Tij rreh me rrahjet e fundit, ndërkohë që buzët e tij janë të vyshkura dhe të përthara dhe askush nuk i ofron një pikë ujë që të freskohet, ndërkohë që sytë e Krishtit tonë shuhen në këtë botë, kryqëzuesit poshtë Kryqit tërbojnë.  Poshtë Kryqit turma, turma zhurmonjëse, turma mosmirënjohëse, turma e cila para disa ditësh i thërriti Krishtit “OSANA më të lartat” ndërsa tani, në mëngjes të së Premtes së Madhe, po ajo turmë bërtiste “shpejt kryqëzoheni Atë”.
Poshtë kryqit shkronjësit dhe farisenjtë, hipokritët e mëdhenj të jetës, tregëtarët dhe matrapazët e të shënjtave, të cilët Zoti i zbuloi dhe i shfaqi me thirrjet e tij të fuqishme “Mjerr ju”.  Poshtë kryqit shfaqin në mënyrë sadiste qejfin e shpirtit të tyre të lig.  Dhe çfarë nuk bëjnë! Thonë fjalë të turpshme, nxjerrin ndyrësi nga goja, vlasfimojnë, dhe ata më të poshtrit guxojnë dhe pështyjnë të Kryqëzuarin.  E gjithë lluca dhe ndyrësia e zemrës njerëzore hidhet mbi të Kryqëzuarin.  Oh çfarë çnderim, oh çfarë turpi! Krishti mbi kryq duket si njeriu më i dobët i botës “Mbë ty klithnë dhe u zhdëfryen sikur të ishe krimb dhe jo njeri; çnderim njerëzish dhe të përqeshura llauzi” (Psallm 21:7).

******

Dhe ndërsa Krishti duket si njeriu më i dobët dhe më i poshtëruar që ka parë bota, papritur fenomene çuditëse që shfaqen vërtetojnë që i Kryqëzuari është aq i fuqishëm dhe i frikshëm sa ishte atëhere kur ecte i lirë në tokën e Palestinës.
Shënja e parë çuditëse është errësira që mbizotëroi dheun.  Ndërkohë që ylli i ndritshëm dhe i shkëlqyer, dielli pra, ndriçonte dheun papritur u errësua.  Mos ndoshta u bë eklips? Jo. Hëna ishte e plotë atëhere, dhe kur hëna është e plotë eklips nuk mund të ndodhë.  Përveç kësaj, eklipsi zgjat vetëm disa minuta, ndërsa ajo errësirë e asaj dite zgjati deri në tre orë, që nga ora e gjashtë deri në orën e nëntë sipas orëve judaike, dmth që nga ora 12 në mesditë deri në orën tre mbasdite me orën tonë.  Dielli fshehu rrezet e tij sikur t’iu thoshte njerëzve: oooo kriminelë, jeni të padenjë t’ju ndriçoj me rrezet e mia!  Dhe ndërkaq armiqtë e Jisuit të terrorizuar nga këto shënja largohen si hije nëpër errësirë…

Dhe kur errësira filloi të zhdukej, një zë i fortë u dëgjua, zë i fuqishëm, një zë që ra si vetëtimë, një zë që të kall frikë. “Edhe në orën e nëntë Jisui bërtiti me zë të madh duke thënë – Ili` Ili` lima’ savahthani’ – që do të thotë – Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?”.  Bërtitja e të Kryqëzuarit ua shton datën dhe tmerrin atyre që e kryqëzuan.  Kur e dëgjuan këtë bërtitje ata që ndodheshin aty pranë Kryqit duke e keqinterpretuar thirrjen “ Ili’ Ili’ “, menduan se Jisui thërriste për ndihmë Ilian, personalitetin e shquar të Dhjatës së Vjetër.   Profeti Ilia, gjatë epokës së tij kishte kërkuar të bjerë zjarr nga qielli dhe të djegë ato dy ushtritë që ishin dërguar prej mbretit keqbërës të Israelit për t’a kapur atë.  Duke patur këtë parasysh, edhe tani përpara kryqit njerëzit menduan se Jisui thërriste Ilian për të djegur kryeqindësin dhe njësinë e tij ushtarake, si dhe të gjithë armiqtë e tij.  Oh sa gabim e kishin kryqëzuesit dhe sa shumë e keqinterpretuan fjalën e Zotit!

*****

Fjala “ Ili’ Ili’ lima’ savahthani’ ” është fjala e katërt nga rradha e cila doli nga goja e Krishtit kur ndodhej mbi Kryq.  Dhe kjo fjalë për nga kuptimi është më e vështira nga të shtatë fjalët që tha Zoti mbi Kryq.  Oqean dhe pafundshmëri theologjie!  Shumë janë ata të cilët ndër shekuj e keqinterpretuan këtë fjalë.  Shumë eretikë u përpoqën të mbështeten tek kjo fjalë!  Por ne, duke patur si udhërrëfyes Etërit e Shënjtë të Kishës sonë, veçanërisht Gojëartin e Shënjtë dhe Shën Thanasin e Madh, do të përpiqemi të japim me fjalë të thjeshta kuptimin e këtij rreshti të Ungjillit të Shënjtë, edhe pse është e pamundur të shpjegojmë të gjithë thellësinë e kuptimit të këtyre fjalëve.  Është një oqean i paanë!
Fjala e katërt pra e Kryqit, para së gjithash është një përgjigje ndaj akuzuesve të Krishtit, së dyti është kyçi i cili hap misterin e madh të Kryqëzimit, dhe së treti është ngushëllimi i të hidhëruarve.
«Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Kjo fjalë, siç thamë dhe më sipër është përgjigje ndaj akuzuesve të Krishtit.  Çfarë theshin ata?  Theshin që Krishti ishte antiperëndi, theshin që Krishti ishte armik i Atit Perëndi, dhe si i tillë e dënuan.  Por Krishti e deshte Atin qiellor me aq butësi dhe ndjeshmëri sa askush tjetër.  Kur Krishti i drejtohej Atit qiellor dridhej i tëri.  Kënaqësia e tij më e madhe ishte lutja ndaj Atit qiellor.  Ne lodhemi nëse lutemi pak si shumë, ndërsa Krishti, jo një orë, jo dy orë, por të gjithë natën e kalonte në lutje.  “Edhe në ato ditë doli në mal të falej, dhe e kaloi natën duke iu falur Perëndisë”, n’a thotë Ungillori Lluka (6:12).  Lutej në mal, lutej në fusha, lutej në shkretëtirë, lutej në Tempullin e Solomonit.  Por lutja e Tij më prekëse janë këto pak fjalë, fjalë tepër të ëmbla dhe mistike, të cilat i tha duke qënë mbi Kryq «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».

Shembulli i Krishtit, i cili u lut duke qënë mbi Kryq, vërteton që njeriu mund të lutet kudo që të ndodhet.  Mund të lutet edhe në Kishë edhe në shtëpi, edhe në zyrë edhe në punishte, edhe në ushtri edhe në anije, edhe në aeroplan edhe në makinë, akoma edhe në burg.  “Në çdo vend të zotërimit të Tij beko Zotin o shpirti im” (Psallm 102:22).  Shembulli i Krishtit vërteton që njeriu mundet të lutet edhe gjatë çastit të martirizimit dhe të torturave.  Të gjithë martirët dhe omologët ndoqën shembullin e Krishtit.  Dhe nëse do të më pyesni se cilat janë lutjet më të bukura që iu drejtuan ndonjëherë Perëndisë do t’ju përgjigjesha që lutjet më të bukura nuk janë ato që u thanë nëpër Kisha dhe vënde të tjera asketizmi, por ato lutje që u thanë pak çaste përpara ekzekutimit të Shënjtorëve, kur ata ndodheshin në burgje, dhe ecnin drejt martirizimit ose gjatë momenteve të torturave.  Thonë që bilbili këndon këngën e tij më të bukur kur shigjeta e godet duke i shpuar sytë dhe e verbon.  Bilbili pra i verbuar dhe në dhimbje psall këngën me pasionin e tij më të flaktë.  Kështu ndodh dhe me njeriun i cili është shpuar tej për tej nga shigjeta e dhimbjes.  Kështu dhe Krishti, Bilbili i Qiellit, i shpuar prej hushtës, i plagosur, i gjakosur, Krishti ynë pra i psalli sipër mbi Kryq  këngën më të ëmbël Atit të Tij, «Perëndia im, Perëndia im,…»  dhe me të vërtetë oh çfarë ëmbëlsie dhe ndjeshmërie!

Me fjalën e tij të katërt mbi Kryq, Krishti vërteton që nuk ishte antiperëndi, por e deshte shumë Perëndinë, dhe në mes të bërtitjeve dhe vlasfimive të turmës Ai diti të himnojë Atin qiellor.

*****

Ndoshta do të më thoni që fjala e Krishtit «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?» nuk është lutje, por është një ankesë e frikëshme, është një lloj qarje me ankesë dhe rënkim.  Jo të dashurit e mij!  Kushdo që thotë se gjatë këtij çasti Krishti qahet, ankohet dhe rënkon ndaj Perëndisë bën gabim të madh dhe fatal.  Më kot atëherë psallen himnet e Kishës, më kot derdhen lotët përpara Kryqit, të kota pra dhe lulet që shpien tek Kryqi.  Fjala e katërt e Kryqit përmban një mister tepër të thellë.
Krishti nuk është thjesht një hero, nuk është thjesht një prej shumë heronjve, nuk është thjesht më i fuqishmi i të gjithë Shënjtorëve i cili tronditi dhe shkundi të gjithë historinë botërore.  Krishti është diçka shumë më e lartë se kaq, është përfaqësues. Përfaqësues i kujt?!  Përfaqësues i ëngjëjve?  I kryeëngjëjve?  Përfaqësues i qeruvimeve dhe serafimeve?  Përfaqësues i shpirteve të tjera të palëndëshme?  Jo.  Është përfaqësues i gjithë njerëzimit, është mbi të gjitha përfaqësuesi im, përfaqësues i mua mëkatarit që ju flas, është përfaqësuesi i të gjithë juve që më dëgjoni, përfaqësues i të gjithëve që jetojnë mbi këtë planet, përfaqësues i gjithë atyre që jetuan në të kaluarën dhe i të gjithë atyre që kanë për të jetuar mbi dhe’ në të ardhmen.
Krishti pra është përfaqësues, por përfaqësues që ndryshon nga të gjithë përfaqësuesit e tjerë.  Për shembull, përfaqësuesi i një shteti në një mbledhje apo konferencë ka si mision thjesht nënshkrimin e një marëveshje të përbashkët me përfaqësuesit e shteteve të tjera.  Por Krishti nuk është thjesht përfaqësuesi i gjithë njerëzimit.  Po shtoj dhe diçka tjetër, dhe nguliteni mirë në mëndje, Krishti është edhe zëvëndësi ynë.  O Krisht, sa i lumtur do të isha nëse do të mundja sot të mbjell në zemrat e dëgjuesve të mij këtë të vërtetë, ashtu siç mbjell kopshtari në poçe lulet kundërmonjëse!
Do t’ju sjell edhe një shembull tjetër që t’ju ndihmoj të kapni kuptimin mistik i cili rrethon thirrjen «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Në një qytet, ndodhi njëherë një vrasje e padëgjuar më parë.  Vrasësi, për të evituar indinjatën e egër të njerëzve, ashtu siç ishte në nxitim, filloi të vrapojë.  Pas tij rendin plot të tjerë duke thërritur: kapeni, është vrasës, bëri krim…!  Për një moment vrasësi humbi nga sytë.  Hyri në shtëpinë e një mikut të tij, i ra në gjunjë dhe iu lut me lot në sy “shpëtomë, po më ndjekin, bëra një krim, do të më kapin!”…  Ndërkohë që po thoshte këto, turma e egërsuar jashtë shtëpisë kërkonte hakmarrje.  Mikut të tij i erdhi keq.  E veshi vrasësin me rroba të pastra dhe vetë veshi rrobat me gjak të keqbërësit dhe u paraqit përpara turmës duke iu thënë “unë jam vrasësi”.  Turma e kapi dhe e çoi në gjyq.  I pafajshmi pra u dënua me vdekje dhe u ekzekutua.

A e kuptoni pra vëllezërit e mij?  Të gjithë ne jemi mëkatarë.  E fëlliqëm rrobën e bardhë të shpirtit tonë me njollat e mëkatit.  I ngjasim keqbërësit të mësipërm i cili tregoi veshjen e tij me njollat e gjakut.  Dhe ashtu siç e ndiqnin atë policat dhe turma e indinjuar e njerëzve, kështu dhe ne n’a ndjekin ëngjëjt dhe kryeëngjëjt me hushtat e tyre të zjarrta.  N’a përndjek ai vendimi i parë i Perëndisë “me vdekje vdisni” (Gjeneza 2:17).  Jemi pra mëkatarë.  Kemi rënë në mëkata të mëdha dhe të rënda.  Sipër kokave tona qëndron shpata e zemëratës së Perëndisë, e dënimit të përjetëshëm… Në këtë pozitë tragjike në të cilën ndodhemi, ku rrezikohemi të arrestohemi si mëkatarë, si shkelës të ligjit të Perëndisë, në këtë gjëndje pra tragjike në të cilën as ëngjëj as kryeëngjëj nuk mund të n’a ndihmojnë, vjen Zoti dhe bëhet zëvëndësi ynë.
I pafajshmi paraqitet si fajtor.  Po, të krishterët e mij!  Ato vojtje që duhet t’i hiqnim ne i hoqi në kurriz Ai.  Duart tona, të cilat bëjnë mijëra mëkata, duart që godasin nënën dhe babën, duart që zgjaten mbi Ungjillin e shënjtë për të dhënë dëshmi të rreme, duart tona që marrin thika dhe armë dhe vrasin tjetrin, duart që vjedhin dhe rrëmbejnë gjërat e huaja, duart tona që kryejnë turpe dhe fëlliqësira të panumërta, këto duar duhej të mbërtheheshin me perona mbi kryq.  E megjithatë, në vënd të tyre u mbërthyen duart e qashtra të Krishtit, ato duar që shpërndanë mirëbërje të panumërta!…
Këmbët tona mëkatare, këmbët që n’a shpien në qëndra mëkati, këmbët që ecin në rrugën e të paudhit, këto këmbë duheshin vënë mbi kryq.  E megjithatë në vënd të tyre u vunë mbi kryq këmbët e shënjta të Krishtit, ato këmbë që pëshkuan tokën e Palestinës dhe lanë kudo gjurmë të paharrueshme dashurie!…
Gjuha jonë, e cila shpif dhe trillon, e cila thotë gënjeshtra dhe jep dëshmi të rreme, gjuha që mallkon, që nxjerr turpe dhe sharje, gjuha që vlasfimon Krijuesin e saj, ajo gjuhë duhej të ujitej me uthull dhe me vrer.  E megjithatë u ujit në vend të saj gjuha e Krishtit, ajo gjuhë që shprehu mësimet qiellore, gjuha që tërhoqi akoma dhe armiqtë e tij të cilët të mahnitur rrëfejnë “Kurrë s’ka folur njeri kështu si ky njeri” (Ioan 7:46)!…  Brinja jonë, ajo brinjë që mbulon në kraharor një zemër bishe, një zemër plot ligësi dhe urrejtje, kjo brinjë duhej qëlluar me shtizë.  E megjithatë në vend të saj u shpua me hushtën e ushtarit romak brinja e Krishtit, ajo brinjë që ruante në kraharor zemrën më bujare të botës, atë zemër e cila deshi të gjithë botën!…

O vëllezërit e mij, nuk prekeni?! Atje lart në kryq duhej të ishim ne, unë dhe ju.  E megjithatë në vëndin tonë mbi kryq dergjet Ai, i pafajshmi, i pamëkatëshmi, i tërëshënjti.  Ai u vesh me rrobën tonë dhe pësoi për ne.  Nëse e mendojmë këtë të vërtetë të tmerrëshme, nëse e mendojmë atë çastin e frikshëm kur ngriti mbi supet e Tij “himalajet” e mëkatave të botës, nëse mendojmë se pësoi duke qënë përfaqësuesi dhe zëvëndësi i të gjithë neve, atëhere do të mundemi të konceptojmë ato fjalët mistike të Krishtit «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».

*****

Por kjo fjalë e Krishtit nuk është vetëm përgjigje ndaj akuzuesve të tij, nuk është vetëm kyçi për të kuptuar misterin e madh të sakrificës mbi Kryq.  Është edhe fjalë ngushëllonjëse.  Mbeti Krishti i vetëm mbi Kryq, i braktisur prej njerëzve, të cilëve iu bëri aq e aq të mira.  Ku janë të verbërit të cilëve iu solli dritën e syve, ku janë të çalët që i drejtoi, leprozët të cilët i pastroi, të paralizuarit të cilët i ngriti më këmbë, të urriturit të cilët i ngopi, të hidhëruarit të cilët i ngushëlloi?!  Asnjë prej tyre nuk gjendet pranë Kryqit.  Nxënësit e Tij e braktisën.  Judha e tradhëtoi.  Petroja e mohoi.  Të gjithë e kanë braktisur.  Akoma edhe ëngjëjt e qiellit nuk janë pranë tij.  Ndërsa në orët e agonisë që kaloi në Gjethsemani “iu duk një ëngjëll prej qielli duke i dhënë fuqi atij”, këtu në Golgotha u la i vetëm Krishti.  Edhe Ati qiellor për një moment e ka braktisur…
Krishti sot lundron i vetëm përmes thellësive dhe erësirës së oqeanit të hidhërimeve; i vetëm përmes valëve të frikëshme të cilat u ngritën dhe u frynë për shkak të mosmirënjohjes së njerëzve, për shkak të tradhëtisë dhe braktisjes.  I vetëm në hidhërim të papërshkruar, i le buzët të shqiptojnë fjalën mistike «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».
Jam tepër i sigurt që nuk ka njeri i cili të ketë jetuar mbi dhe’ dhe të mos ketë njohur hidhërim.  Çfarëdo që të jesh, shkencëtar apo analfabet, plak me flokë të thinjura apo fëmijë i vogël, i varfër apo i pasur, zyrtar apo pastrues, çfarëdo që të jesh do të kesh ndjerë në zemër thikën e mprehtë të hidhërimit.  E pra, ejani ju të hidhëruar nga kjo jetë, ejani ju që jini në dhimbje dhe vuajtje padrejtësisht, ejani ju vejusha dhe fëmijë jetim, ejani sot, këtë ditë të së Premtes së Madhe, dhe qëndroni përballë të Kryqëzuarit.  Jini të varfër?  Ja ku është i Varfëri, më të varfër se Krishti nuk kishte… Jini të sëmurë?  Kini dhimbje dhe vuani në krevatin e dhimbjes?  Ja mbreti i dhimbjes, ai që vuajti më shumë se kushdo tjetër… Ju kanë tradhëtuar miqtë dhe të njohurit tuaj?  Ja ku është Krishti të cilin e tradhëtoi nxënësi i tij… Shpifën dhe trilluan për ju në këtë botë?  Ja tek është ai për të cilin shpifën dhe trilluan sa për askënd tjetër…  Ju kanë braktisur?  Ju braktisën burrat apo gratë?  Ju braktisën fëmijët?  Ja tek është Krishti të cilin e braktisën të gjithë në Golgotha…  O të krishterë, afrojuni të Kryqëzuarit, vështroni fytyrën e tij të hidhëruar, përqafoheni kryqin e tij.  Vetëm pranë të Kryqëzuarit do të gjeni ngushëllim ndër hidhërimet tuaja.

*****

Të dashur të krishterë! U përpoqa të jap një interpretim të shkurtër të fjalës së vështirë për t’u interpretuar e cila doli nga goja e Krishtit mbi Kryq «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Një poet, në dhimbje e sipër dhe i braktisur, shpreh në një nga shkrimet e tij mendimin e mëposhtëm melankolik: Kujt t’ia them dhembkën e shpirtit tim? T’ia them rrugës do t’a marrin këmbësorët indiferentë.  T’ua them pemëve të pyllit?  Do t’a rrëmbejnë shpendët e egra.  T’ua them lumenjve? Do t’a rrëmbejë rrymat e tyre.  T’ua them detrave? Askush nuk ka për t’a dëgjuar… Kujt t’i tregoj dhimbjen time?…

Kujt t’ia thuash?  Të Kryqëzuarit!  Tek Ai ejani, o ju që jini në dhimbje dhe hidhërim dhe të braktisur prej të gjithëve, ejani tek i Kryqëzuari t’i tregoni dhimbjen tuaj.  Është i vetmi që do t’ju kuptojë,  sepse vojti në dhimbje për ju.  Afrojuni të Kryqëzuarit.  Dëgjoni nga buzët e tij të thara prej etjes «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Është fjalë e cila edhe në momentet tuaja të vështira dëgjohet të shqiptohet prej buzëve tuaja.  Por kini kurajo.  Pas Kryqit të dhimbjeve dhe vojtjeve vjen Ngjallja e gëzuar. Jeta juaj e tanishme plot dhimbje, plot lotë dhe rënkime do t’i lere vëndin jetës së ardhme të dëfrimit të amëshuar.  Pas braktisjes suaj në këtë jetë do të vijë jeta e lavdishme në Mbretërinë Qiellore, atje ku pranë Shënjtorëve, pranë ëngjëjve dhe kryeëngjëjve, pranë Fronit të Perëndisë do të jetojmë përjetësisht.

Fragmenti u shkëput prej librit “DREJT GOLGOTHASË” («ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ»),

σελ. 150-158, ΗΛΙ ΗΛΙ ΛΙΜΑ ΣΑΒΑΧΘΑΝΙ; i episkop Avgustin Kantiotit

Përktheu nga Greqishtja
Aleksandër Filip
Pashkë 2008

Këtë përkthim të vogël ia përkushtoj me dashuri të thellë zemre dhe mirënjohje shpirtërore Gjerondit të nderuar, luftëtarit të paeupur dhe shëmbëlltor të Orthodhoksisë, ierarhut të ndriçuar të Kishës së Shënjtë Orthodhokse të Krishtit, predikuesit të flaktë dhe të palodhur të fjalës së Zotit, ish-Mitropolitit të Follorinës, Prespës dhe Ordheas, vetë autorit të këtij predikimi (dhe shumë veprave të tjerave) at AVGUSTIN KANTIOTIT.

Paçim të gjithë bekimet dhe uratat e tua Hirësi!

Episkop Avgustin Kantiotit

F Ë M I J Ë T

(Matth.19:13-15; Mark 10:13-16; Luka 18:15-17)

“Lerini fëmijët dhe mos i ndaloni të vijnë tek unë”
(Matth.19:14)

Një nga skenat magjepsëse të jetës së Krishtit mbi tokë përshkruajnë të tre Ungjillorët e Shënjtë Mattheu, Marku, dhe Llukai.  Është momenti i bekimit të fëmijëve.  Le të përpiqemi t’a ri-krijojmë këtë skenë kaq tërheqëse, që përbën në të njëjtën kohë dhe një nga veprat e fundit të Zotit, e cila ndodhi kur Krishti po largohej nga Galilea dhe po iu afrohej kodrave të Judhesë.
Turma njerëzish “e ndiqnin Atë”.  Gjatë udhës, dikush e pyeti nëse ekzistonte një arësye e fortë që dikush të divorcojë gruan e vet, dhe Zoti duke iu përgjigjur kësaj pyetje kaq shqetësuese për shoqërinë, bëri fjalë për martesën dhe virgjërinë.  Martesa, theksoi Ai, ka qënë gjithmonë një institucion hyjnor i lashtë të cilën vetë Zoti e themeloi, dhe askush nuk ka të drejtë të shpërbëjë bashkimin midis burrit dhe gruas, vetëm në qoftë se besa bashkëshortore shkelet dhe cënohet.  Vetëm në rast kurvërie pra mundet burri t’a divorcojë gruan.  Ndërsa përsa i përket virgjërisë Krishti theksoi gjendjen e saj të shkëlqyer, gjendjen superiore të ekzistencës së saj, një jetë ëngjëllore duke qënë me trup, por në të njëjtën kohë është dhe e vështirë për t’ia dalë mbanë, sepse virgjëria kërkon një dhuratë të veçantë, duhet thirrja së lartazi dhe ndihma supernatyrore (Matth.19:1-12).  Shumë pak njerëz e arrijnë këtë gjëndje.

Sapo Krishti mbaroi fjalën, ja përpara Tij shfaqen lulet dhe frutat e martesës ligjore – foshnja dhe fëmijë të cilët nënat e Galilesë, pasi u shkëputën nga turmat, ia sollën Atij.  Ato nëna besonin që Jisui kishte një fuqi hyjnore, dhe për këtë arësye donin që Ai t’iu jepte bekimin e Tij fëmijëve të tyre.  Oh t’i bekonte Krishti fëmijët e tyre!  Çfarë tjetër më tepër mund të donin?  Këta fëmijë do të vazhdonin jetën e tyre duke qënë në mbrojtjen e Zotit.  Bekimi i Tij do të ishte thesari më i çmuar që do të kishin.  Prandaj dhe nënat, me pasion i sollën fëmijët tek Krishti.  Por duke u afruar u ndeshën me zërin e ashpër të dishepujve, të cilët po iu thoshin nënave të ktheheshin mbrapsht.  Fatkeqësisht, nuk mund t’a kuptonin dhe vlerësonin atë që nënat e Galilesë po bënin në atë moment.  Sipas mëndjes së tyre Zoti Krisht nuk duhej të humbte kohën e Tij të çmuar duke u marrë me foshnja dhe fëmijë.

Jisui thërret pranë fëmijët

Zoti i sheh dishepujt e Tij që po i largojnë nënat, dhe njëkohësisht dëgjon dhe ankesat e nënave të cilat nuk mund t’i afrohen Atij.  Pengesë e nënave janë dishepujt.  Për shkak të kësaj sjellje të ashpër të dishepujve ndaj nënave – të cilat i kishin sjellë fëmijët kushedi prej sa larg – Zoti jo vetëm thjesht trishtohet, por ashtu siç n’a i përshkruan dhe Ungjillori Lluka, indinjohet ndaj dishepujve.  Dhe duke dashur t’iu mësojë se çfarë vlerë kanë fëmijët e vegjël iu thotë: “Lerini fëmijët dhe mos i pengoni të vijnë tek Unë, sepse e të tillëve është Mbretëria e Qiejve”. Pas kësaj vërrejtje nënat morën guxim.  Ecin përpara.  Dhe ja Krishti midis fëmijëve.  I përqafon.  I bekon.  Dhe vetëm i përqafon dhe i bekon?  Si mund t’a vemë në dyshim që Zoti, i cili mësoi të gjithë njerëzit, nuk do t’iu thoshte dhe fëmijëve diçka të thjeshtë por tepër kuptimplotë?  Dhe këto fjalë do të mbeteshin të paharruara, dhe deri në frymën e tyre të fundit fëmijët do të mbanin në kujtesën e tyre momentin kur Jisui i bekoi dhe i mësoi ata.

Siç shohim pra, të dashur, sjellja e dishepujve ishte e ashpër dhe me mëndjemadhësi ndaj fëmijëve të nënave të Galilesë.  Por duhet të kuptojmë që dishepujt ishin bij që i përkisnin brezit dhe shoqërisë së atëherëshme, e cila nuk i vlerësonte aspak foshnjat dhe fëmijët.  Në botën e idhulltarisë gjendja e fëmijëve ishte aq e keqe sa nuk përshkruhet dot.  Nuk kishte asnjë lloj ligji që të mbronte foshnjat dhe fëmijët.  Fëmijët konsideroheshin pronë, të cilën mund t’a përdrornin prindërit ashtu siç deshin.  A nuk keni lexuar që me mijëra foshnja dhe fëmijë ofroheshin si therror në altarin e perëndive të lashtësisë?  Në situata të tjera përdoreshin për punëra të rënda dhe të vështira si qetë që tërheqin parmëdën.  Në Spartën e lashtë p.sh., kur lindej fëmija, ati kishte të drejtë, në qoftë se nuk i pëlqente foshnja, t’a hidhte në det ose nëpër shkëmbinjët e tmerrshëm të malit të Taigjetos.  Në Atikë, baballarët ishin kaq zemërgur ndaj fëmijëve të tyre saqë poeti i lashtë Aristofani, duke e portretizuar vetvehten si një fëmijë, shprehet se do të dëshironte të ishte më mirë biri i një derri sesa biri i një njeriu… kafshët që sillnin përfitime trajtoheshin shumë më mirë sesa fëmijët të cilët përdoreshin si shërbëtorë mjeranë të kafshëve.  Gjatë rënies së Perandorisë Romake, disa etër të Romës ishin kaq mizorë sa i linin foshnjat jashtë në rrugë gjatë natës të cilat shqyheshin prej ujqërve që zbrisnin nga Apeninet.

Fëmijët shembull për të rriturit

Fëmija pra, që përbuzej kaq shumë gjatë lashtësisë, u nderua dhe u ngrit lart prej Krishtit, dhe u bë shembull për të rriturit.  Fëmija shembull për të mëdhenjtë?  Mos u çuditni.  Sepse një ditë Jisui mori një nga fëmijët dhe e vendosi në mes të dishepujve të Tij duke thënë:  “Me të vërtetë po ju them juve, nëse nuk ktheheni dhe bëheni porsi fëmijët e vegjël, nuk do të hyni në mbretëri të qiejve” (Matth. 18:3).
“Të bëheni porsi fëmijët”.  Ku është kuptimi i këtyre fjalëve?  Jo të kthehemi në moshën fëmijnore duke u shndërruar me një farë mënyre të çuditëshme nga pleq në foshnja dhe fëmijë. Jo!  Por të përpiqemi ne të mëdhenjtë, dhe të synojmë ne të rriturit që ato virtyte natyrore që kanë fëmijët e vegjël t’i fitojmë brenda nesh nëpërmjet ushtrimit shpirtëror, dhe nga virtyte natyrore të bëhen virtyte objektive si rezultat i vullnetit të lirë të secilit prej nesh.
Dhe cilat janë këto virtyte që kanë fëmijët e vegjël dhe që janë shembuj të denjë për imitim nga ana e të rriturve?
Fëmijët kanë përulësi, janë të pafajshëm, të thjeshtë dhe pa ligësi.  Është një i vogël fëmijë mbreti?  Ky fëmijë nuk ka atë krenarinë që kanë të mëdhenjtë në raste të tilla.  Nuk bën dallime fëmija midis tij dhe fëmijëve të tjerë të varfër.  E sheh të shoqërohet lehtazi me bashkë-moshatarët e tij dhe të luajë së bashku me ta.  Ku është kjo përulësi tek të mëdhenjtë në moshë?  Një ushtar i thjeshtë p.sh. ngrihet në gradë dhe bëhet gjeneral duke shtuar një vijë në gradën sipër supeve të tij, dhe ditën e nesërme me një ton prej Napoleoni e sheh të paraqitet përpara shokëve të djeshëm ushatarakë.  Dhe sa më shumë që të ngrihet në pozitë krenaria e tij do të shndërrohet në kamxhik për të tjerët.
Fëmijët nuk pushtohen pra nga lavdi-dashja e cila e korrupton njeriun.  Nëse fëmija ka një nënë të varfër, të veshur me rrecka, prapëseprapë  nuk e përbuz atë.  Edhe sikur një mbretëreshë të dilte përpara fëmijës dhe të kërkonte t’a merrte në oborret e saj mbretërore dhe t’a adoptonte atë, fëmija nuk do të pranonte, nuk do të preferonte mbretëreshën por nënën e tij të rreckosur.  Dhe nëse dikush me forcë e shkëput fëmijën nga gjoksi i nënës, fëmija do të qajë dhe thërresë “Nëna ime, mama ku je?…”.  Por nesër pasnesër, kur të rritet dhe të ngjitet lart në pozita, dhe të bëhet mëndjemadh, krenar dhe lavdi-dashës, do t’i shmanget paraqitjes së prindërve të tij të varfër përpara njerëzve. Do t’i vijë turp për kë?  Do t’a konsiderojë turp, kë?! Kë?! Atë që dikur e kishte gjënë më të çmuar në botë.

Fëmija nuk ka ligësi, nuk pushtohet nga ndjenja të thella hakmarrjeje.  Nëna e rreh.  I dhemb dhe qan.  Në atë moment duket si qielli me rre të zeza gati të lëshojë vetëtima dhe bubullima.  Por pasi kalojnë disa minuta ai qiell kthjellohet dhe dielli i pafajshmërisë fëmijnore shndrit përsëri në fytyrën e tij dhe përhap gaz dhe hare’ në të gjithë ambjentin rrethues.  Dhe ndërsa akoma nuk janë tharë lotët në fytyrën e tij, sapo dëgjon zërin e nënës t’a thërresë, harron dënimin që pësoi dhe rend me vrap dhe bie në krahët e saj.

Fëmija është i pafajshëm, është naiv.  Nuk dallohet nga ligësia dhe poshtërsia e të rriturve, të cilët dyshojnë të gjithë dhe të gjitha dhe paraqiten përpara të tjerëve me lloj-lloj fytyrash dhe gjuhësh.  Fëmija njeh vetëm një gjuhë, atë të sinqeritetit absolut.  Nuk thotë kurrë gënjeshtra.  Do të fillojë të gënjejë në momentin kur të kuptojë që sinqeriteti nuk vlerësohet nga bota.  Do të fillojë të gënjejë në momentin kur të kuptojë që me gënjeshtra, në një botë plot gënjeshtra dhe gënjeshtarë, mund të fitojë shumë më tepër sesa me të vërtetën.  Fëmija është i thjeshtë dhe i beson çdo fjale që i thonë të mëdhenjtë.
Mosha fëmijnore, megjithë prishjen dhe të metat që shkakton mëkati i paraardhësit Adham, ruan dhe plot të mira, të cilat, ashtu siç është vrojtuar dhe me plot të drejtë, nëse kultivohen ashtu siç duhet mund t’a shfaqin fëmijën si një shënjt.  Është e mundur pra që nëpërmjet ushtrimit të duhur virtytet natyrore të fëmijëve të bëhen virtyte të qëllimshme dhe të paramenduara për ne të rriturit.  Ja pra pse Zoti, duke njohur më shumë se kushdo tjetër shpirtin fëmijnor, sjell fëmijën si shembull dhe model të denjë imitimi përpara apostojve të Tij, dhe në përgjithësi përpara të gjithë njerëzve, të cilët synojnë rangje, vende të larta dhe pozita.
Jo pra të vegjëlit të ecin në rrugën e të mëdhenjve, por të mëdhenjtë të drejtohen drejt të vëgjëlve(*).

________________________________________

(*)Pedagogu i shquar Joan Amos Komenios, duke iu rreferuar “Didaktikës së Madhe” të Mësimeve të Krishtit për fëmijët, me plot entusiazëm kthehet ndaj fëmijëve dhe iu thotë: “Oh çfarë fjalë të mëdha janë këto!  Të gjithë ju, dëgjoni me vëmendje se çfarë n’a thotë këtu Zoti i të gjithave: vetëm fëmijët pranohen si të denjë të Mbretërisë së Perëndisë dhe trashëgimtarë të vyer të saj!  Dhe vetëm ata që bëhen si fëmijët janë të denjë t’a trashëgojnë atë! Oh fëmijë, uroj që t’a kuptoni privilegjin tuaj qiellor…  Ne të rriturit dhe të mëdhenjtë që e konsiderojmë vehten të urtë dhe të zgjuar ndërsa juve ju konsiderojmë të mitur, ne që e konsiderojmë vehten të pjekur ndërsa juve foshnjakë, ne ju dërgojmë juve në shkollat tona.  Ndërkohë që ju n’a jepeni ne si mësues, dhe fjalët tuaja si shembull dhe model që ne duhet të ndjekim.

Ja pra fryma e re e Jisuit.  A kanë besim fëmijët tek prindërit e tyre?  I ndjekin ata me besnikëri?  E konsiderojnë vehten e tyre të sigurt kur janë pranë prindërve të tyre?  Le të ndjekim shembullin e tyre pra.  Le t’ia besojmë vehten tonë dhe ne me shpirt fëmijnor Jisu Krishtit.  Le t’i shkojmë pas Atij me besnikëri.  Le t’a konsiderojmë vehten jashtë çdo rreziku nën krahët e plotfuqishëm të mbrojtjes Hyjnore.  Ah sikur të kishim atë thjeshtësinë dhe pastërtinë fëmijnore e cila është nëna e besimit.  Vetëm ata njerëz të cilët ruajnë në shpirtin e tyre freskinë e viteve fëmijnore, vetëm shpirtet e përulura dhe të thjeshta mund të besojnë me tërë kuptimin e fjalës tek Jisu Krishti.  Ndërsa shpirtet e tjera, të vyshkura nga ligësia e krenarisë dhe mendjemadhësisë, nga ambicjet dhe lavdi-dashja, të cilët për shkak të pasioneve mëkatare janë gati të kryejnë krime nga më të mëdhatë, këto shpirte njerëzish pra është e pamundur t’i afrohen Jisu Krishtit dhe t’i besojnë Atij.  Provë e kësaj gjëje janë farisenjtë, ligësia e të cilëve shkaktoi zemëratën e Perëndisë.
“Të bëheni porsi fëmijët”.  Kjo pra është thirrja drejt të cilës i nxit Jisui nxënësit e tij dhe të gjithë ne.  Le të bëhemi, thotë Shën Joan Gojëarti, dhe ne si fëmijët, “foshnja më të ligën”,  ashtu siç n’a këshillon dhe Apostoll Pavli (Let.I.Korinth.14:20).  “Për të parë qiellin asgjë tjetër nuk duhet përveçse të hedhim mashtrimin dhe ligësinë në Gjehenë”.

Mbajtja e fëmijëve larg Jisuit është një zakon satanik

Thirrja dhe nxitja e Zotit “Lerini fëmijët dhe mos i pengoni të vijnë tek Unë” ndër shekuj arrin deri në ditët e sotme.  Sepse dhe sot, në shekullin e 21-të, fatkeqësisht ka plot nga ata të cilët të influencuar jo nga ai shpirti i dishepujve që nuk i lanë fëmijët e Galilesë t’i afroheshin Jisuit, por të nisur nga një shpirt armiqësor kundrejt Jisuit nuk duan fëmijët dhe të rinjtë t’i afrohen Krishtit dhe Kishës së Tij të Shënjtë.  Me shumë mënyra bëjnë çmos dhe i pengojnë.  Në rregjimet totalitariane, me aspirata materialiste dhe ateiste, fëmijët dhe të rinjtë nuk lejohen t’iu afrohen Kishave.  Një i ri i cili i afrohet një prifti dënohet nga partia dhe shpallet i padenjë për botëkuptimin e ri me të cilin duan të qeverisin botën këta shpëtimtarë dhe mesira të porsa-shfaqur, këta ungjillorë të një parajse pa Krisht.  Në rregjime të tjera, të cilat konsiderohen si shoqëri e lirë dhe pushtet demokratik, nuk pengohen direkt fëmijët dhe të rinjtë t’i afrohen Jisu Krishtit, por indirekt, me mënyra të ndryshme përpiqen dhe luftojnë për t’i mbajtur larg krahut të Tij.  Krahu i Jisuit, nën të cilën prehen fëmijët është Kisha e Tij e Shënjtë.  Prindër pa frikë Perëndie dhe ateistë kërcënojnë fëmijët e tyre kur shohin që ata duan të studiojnë në Shkollat Fetare të Katekizmit të cilat Kisha i ka themeluar për hir të edukimit fetar dhe moral të rinisë.  Shkollat teknike nga ana tjetër, gjatë orëve të mëngjesit të së Djelave, në kohën kur kryhet Liturgjia Hyjnore, ua zenë duart studentëve me mësimet e tyre akademike.  Akoma dhe në një vënd të Krishterë Orthodhoks si Greqia  vihet re spektakli i tmerrshëm i mëngjeseve të së Dielës: mijëra të rinj të Athinës dhe Pierasit me vizore dhe perigjelë në dorë drejtohen drejt shkollave.  Aktivitete sportive dhe ekskursione të planifikuara gjatë gjithë ditës së Djelë, nga mëngjesi deri në perëndim të diellit, preokupojnë të rinjtë – dhe asnjë fjalë nuk bëhet për të shkuar në Kishë dhe për të plotësuar detyrimin e shënjtë të së Djelës.  Profesorë universitetesh caktojnë provime të Djelave në mëngjes.  Këta zotërinj nuk shkojnë në Kishë, dhe nuk lejojnë as të rinjtë të shkojnë në Kishë.  Kryetarë partish politike bëjnë fushatat e tyre elektorale dhe ngrehin zërin që nga ballkonet për fenë dhe familjen dhe pas kësaj marrin aeroplanet dhe udhëtojnë të Dielave që në mëngjes; të rinjtë që iu përkasin partive të ndryshme shkojnë nëpër aerodrome të mirëpresin kryetarët e partive të tyre ndërkohë që në Kishë me madhështi psallet hymni qieruvik: … Mbretin e të gjithave le të presim… Gazetarë të pafe’ që nuk besojnë në jetën e amëshuar dhe që urrejnë çdo gjë që ka të bëjë me Qiellin dhe botën metafizike pikojnë me penat e tyre farmaq në zemrat e të rinjve duke shkruajtur artikuj urrejtës kundër shkollave të Katekizmit me tema të tilla si: “Priftërinjtë të heqin dorë nga edukimi i rinisë”.  Dëshira e tyre e zjarrtë është themelimi i një edukimi të pafe’ ku ata dhe të rinjtë të mos kenë asnjë lloj lidhje me Kishën, e cila nëpërmjet mistereve të shënjta dhe jetës mësim-dhënëse të punëtorëve të Ungjillit vazdhon edhe në epokën tonë punën e Krishtit dhe i thërret fëmijët dhe të rinjtë drejt asaj jete.
Le të tërbohen pra armiqtë e Krishtit.  Le të luftojnë me mjetet e tyre satanike.  Le të kenë moton e tyre “asnjë fëmijë, asnjë i ri pranë Krishtit dhe Kishës së Tij të Shënjtë!”.  Por t’a dinë mirë që sado pengesa që të sjellin midis të rinjve dhe Krishtit, afrimiteti i shpirtit fëmijnor ndaj Krishtit dhe tërheqja e shpirtit fëmijnor prej Krishtit është kaq e madhe saqë edhe në epokat e shthurrjes dhe korruptimit më të madh, edhe në epokat e ateizmit dhe mosbesimit më të madh do të ketë gjithmonë shpirte fëmijësh dhe të rinjsh të cilët do të gjejnë një mënyrë apo një tjetër për t’iu afruar Jisu Krishtit dhe t’i psallin me zërat e tyre “hosana më të lartat”.  Por mjerr! mjerr ata që me mësimet e tyre kundër Perëndisë dhe nëpërmjet jetës së tyre të pafe’ skandalisin fëmijët dhe të rinjtë.  Do të japin llogari sepse përgjegjësia e tyre është e madhe.  Zoti tha – dhe fjala e Tij është e vërtetë – “Kush të skandalisë një nga këta të vegjëlit që më besojnë, është më mirë për atë të varë një gur mulliri në qafë dhe të hidhet në fund të detit.  Mjerr bota nga skandalet; sepse është nevojë të vijnë skandalet, por mjerr ai njeri prej të cilit vijnë skandalet” (Matthe 18:6-7).

Kapitulli u shkëput nga Libri “EJA PAS MEJE – ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ ΜΟΙ – FOLLOW ME”
i Ish-Mitropolitit të Follorinës +At Avgustin Kantiotit

Από το βιβλίο του π. Αυγουστίνου «Ακολούθοι μοι», σελ. 164-172, κεφάλαιο “ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ”

Përktheu nga Anglishtja
Aleksandër P. Filip
1 Korrik, 2008
Anargjëndët Kozma dhe Damjan

Përktheu (nga origjinali Greqisht) në Anglisht
+At Asterios Gjerostergjios

Përkthyesi ia kushton autorit, at Avgustinit, me dashuri,
mirënjohje shpirtërore dhe respekt të thellë!

Paçim të gjithë uratat dhe bekimet e tua Hirësi!

Episkop Avgustini Kantioti

Njohja me Shënjtorët – E Diela e Të Gjithë Shënjtorëve

Predikim i mbajtur nga Episkop Avgustini, ish-Mitropoliti i Follorinës,
në Kishën të Gjithë Shënjtorëve të Eordhesë më 21 Qershor, 1981.

Sot, të dashurit e mij, është festë e madhe dhe panair i shënjtë.  Festojnë sot, jo një apo dy shënjtorë por shumë shënjtorë – është festa e Të Gjithë Shënjtorëve.  Sa janë në total të Gjithë Shënjtorët? Miliona.  A mund të numurojmë dot yjet e qiellit?  E pra, sa mundësi kemi të numurojmë yjet po aq mundësi kemi të numurojmë të Gjithë Shënjtorët.  Ka Shënjtorë të njohur dhe të panjohur.

Shënjtorët janë të çdo lloj moshe.  Janë foshnja, si ato 14,000 foshnjat që therri Irodhi para se të lindej Krishti.  Janë fëmijë, si p.sh. Shën Kirikoja i cili martirizoi së bashku me ëmën e tij Shën Julitan.  Janë djem të rinj si ata 3 djelmoshat që preferuan të bien në kazanin që zjente sesa t’i faleshin idhullit të Navuhodhonosorit.  Janë virgjëresha, si zambakë të qashtër, si p.sh. Shën e Premtja apo Shën Parashqevija, Shën Irini, Shën Marena dhe plot e plot të tjera.  Dhe më së fundi janë burra, kryesisht shënjtorët janë burra në moshë të pjekur apo të avancuar.

Shënjtorët janë nga çdo lloj profesioni.  Janë barinj, si p.sh. Shën Spiridhoni që kishte kope me dele.  Janë bujqër që kultivonin tokën, që gërmonin dhe ujitnin dheun me djersën e tyre.  Janë edhe zanatçinj, si Shën Josifi, mbrojtësi i së Tërëshënjtës dhe Virgjëreshës Mari.  Janë edhe mësues, si p.sh. Tre Ierarhët, Shën Vasili, Shën Grigori dhe Shën Joan Gojëarti.  Janë gjithashtu edhe ushtarakë, si p.sh. 40 Shënjtorët që i hodhën në lumin e akullt të Sevastisë.  Janë edhe gjeneralë, si p.sh. Shën Gjergji dhe Shën Dhimitri.  Janë akoma edhe mbretër, si p.sh. Shën Konstandini i Madh dhe nëna e tij e Shënjta Eleni.  Nuk janë pra vetëm priftërinj-kallogjerë-asketë, janë pra Shënjtorët nga çdo lloj profesioni.

Shënjtorët janë nga të gjitha vendet, nga të gjitha kombet dhe gjuhët e botës.  Por vendi që ka më shumë Shënjtorë është Greqia.  Ka Shënjtorë nga Peloponezi, nga sipërfaqia tokësore apo nga ishujt, Shënjtorë nga Thraka apo Maqedonia, Shënjtorë nga Kreta apo nga Qiproja, kudo Greqia ka Shënjtorë.  Por më tepër Shënjtorë nga të gjitha vendet ka Azia e Vogël – atje janë më të shumtët.  Kudo që të gërmojmë dheun, në Smirni, në Ikonio, në Qesari, në Sinopi, në Trapezundë, në çdo vend të Azisë së Vogël do të gjejmë lipsana Shënjtorësh dhe Martirësh.

Pse i nderojmë Shënjtorët?  Çfarë bënë Shënjtorët? Ata të gjithë bënë ato që nuk bëjmë ne të Krishterët e sotshëm.
1-Pikë së pari dhe mbi të gjitha besonin tek Krishti me zemër të flaktë, me të gjithë shpirtin e tyre kishin besim tek Krishti.
2-Nderonin dhe donin kryqin.  Kishin mbi shpinat e tyre kryq, bënin shënjën e kryqit pa frikë, dhe jetonin sipas kryqit që i kishte caktuar Perëndia secilit.
3-Atë që besonin dhe adhuronin nuk e fshihnin brenda tyre – rrëfenin Zotin përpara të gjithëve dhe me guxim.  Sot, të ashtu-quajturit të Krishterë kanë turp të rrëfejnë besën e tyre, akoma dhe kryqin iu vjen turp t’a bëjnë në publik.  Iu vjen turp t’a bëjnë kryqin edhe jashtë shtëpisë, në një mjet transporti, apo restorant apo hotel, por iu vjen turp të bëjnë kryqin edhe brenda në familje.  Hanë, pinë, bien të flenë, ngrihen, dalin nga shtëpia dhe askush nuk e bën kryqin.  Më keq se kafshët katandisëm.  Shënjtorët, të Gjithë Shënjtorët, flisnin për Krishtin, ndërsa ne që nga mëngjesi deri në darkë bëjmë fjalë për 1000 gjëra dhe vetëm për Krishtin nuk themi asgjë, sikur të mos ekzistonte Krishti.  Përkundrazi, sot nëse dëgjohet fjala KRISHT – oh mjerr, mjerr ne – dëgjohet vetëm për vlasfimi.
4-Të Gjithë Shënjtorët predikonin Ungjillin e Shënjtë, flisnin për Krishtin pa patur ndrojtje apo frikë nga rrjedhojat.  Arrestuan dikur një Shënjt, dhe e çuan në gjyq dhe i thanë: – nuk do të flasësh më për Krishtin.
-Unë do të flas, iu përgjigj Shënjti.
-Nuk do të flasësh, i thanë.
-Nuk mund të hesht për Krishtin, përgjigjet përsëri Shënjti.
E kapën, dhe ia këputën gjuhën me pinceta.  Dhe ai ç’bëri?!  Vuri gishtin në gojën plot gjak dhe shkruajti në mur me gjakun e tij emrin JISU KRISHTI!
5-Besonin tek Krishti pra të Gjithë Shënjtorët, adhuronin kryqin, rrëfenin Zotin, predikonin Ungjillin.  Dhe me çfarë force i bënin këto të gjitha?  Kishin dashuri në zemrat e tyre.  Kishin dashuri.  Dashuri për kë dhe për çfarë?  Për të gjithë botën, për pemët, për kafshët, për malet dhe luginat, liqenet dhe lumenjtë, kishin dashuri për njerëzit, për prindërit, për gratë e tyre, për miqtë dhe armiqtë e tyre.  Por mbi të gjitha gjërat dhe më shumë se të gjithë njerëzit kishin dashuri për KRISHTIN.  Çfarë thotë fragmenti i Ungjillit të sotshëm?  “Duaj Perëndinë më tepër se atin apo mëmën tënde, më tepër se birin apo bijën tënde (pas Mattheut 10:37).  A e zbatojmë këtë gjë neve sot?  Nuk e zbatojmë.  Dikush kishte një fëmijë të bukur që quhej Dhimitri – e mbante në krahë dhe kur dëgjoi që Ungjilli thotë që duhet të duam Krishtin më tepër se fëmijët tanë, si reagoi i mjerri? – “sa dua edhe thoin e vogël të Dhimtrit nuk dua Krishtin”!  Këta pra janë “të Krishterët” e sotshëm – kemi dashuri për fëmijët, për burrin apo gruan, për shtëpinë dhe për paratë tona.  Por Shënjtorët nuk vepruan kështu – brenda në zemrën e tyre vendin e parë e kishte Krishti.
6-Ishin gati të martirizonin për Krishtin, për dashurinë e tyre ndaj Krishtit preferonin të duronin vojtjet dhe pësimet më të mëdha.  Një Shënjt, i cili ishte i moshuar – 86 vjet, e kapën dhe i kërkonin të vlasfimonte Krishtin.  Ai u pëgjigj:  Kam 86 vjet që adhuroj Krishtin dhe s’më ka bërë asnjë të keqe – si mundem pra të vlasfimoj Mbretin tim, atë që më shpëtoi?  Edhe në ishulliln e Hios, në vitin 1821 Turqit zunë 20,000 banorë, gra dhe fëmijë, i shpunë në breg të detit, ngulën në rërë një Kryq, iu dhanë kohë 2 orë duke iu thënë: kush e mbështyn Kryqin do rrojë, kush nuk e mbështyn do të vdesë.  Asnjëri prej tyre nuk e bëri atë gjë dhe i therrën të gjithë të gjallë.  Këta pra ishin Shënjtorët.  Ndërsa ne, me zor vemë në Kishë, dhe nëse do të nxirrnin ndonjë ligj që do të ndalonte vajtjen në Kishë askush nuk do të kundërshtonte dhe askush nuk do të vinte në Kishë.  Ata duke vënë në rrezik jetën e tyre zbatonin vullnetin Hyjnor.  Dhe çfarë nuk hoqën!  Disave iu qitën sytë, të tjerëve iu nxorrën dhëmbët me gjithë rrënjë, të tjerëve iu prenë veshët, të tjerëve iu prenë gjuhën, të tjerë i hodhën në kazane që zienin, plot të tjerë iu rropën lëkurën të gjallë, të tjerë i hodhën në bishat e urritura, e plot e plot të tjerë…Një shumëllojshmëri torturash pra duruan…  Jo vetëm një jetë, por edhe mijëra jetë të kishin, të gjitha do t’i sakrifikonin për Jisu Krishtin.

I nderojmë pra të Gjithë Shënjtorët, sepse me sakrificat e tyre u bënë bamirësit më të mëdhenj të njerëzimit në mbarë botën.  Sot akoma dhe lipsanet e tyre burojnë dhe dhurojnë mirësi.  Ndërmjetimet e tyre shpëtojnë.  Në Kostandinopojë kur binte një tërmet i madh u gjunjëzuan të gjithë, iu lutën Shënjtorëve dhe tërmeti ndaloi.  Në një fushë të Thesalisë dikur kishin pllakosur keq karkalecat.  Nxorrën pra lipsanat e Shënjtorëve dhe si një re e madhe u ngritën insektet nga toka pjellore dhe shkuan në det dhe u mbytën.  Në një vend tjetër ra sëmundje epidemike dhe vdisnin njerëzit si miza.  Sollën lipsanet e shënjta, bënë litani dhe e keqia u largua.  Çudira dhe mrekullira bëjnë Shënjtorët, dhe kështu pra janë bamirësit më të mëdhenj të botës.  Nëse rrojmë dhe ekzistojmë neve sot, shkak për këtë gjë janë të Gjithë Shënjtorët, të cilët luten përpara Fronit të Perëndisë natë e ditë për ne.

Kur Zoti vendosi të shkatërrojë Sodhomën dhe Gomorën ia shfaqi vullnetin e Tij Avraamit (Të Bërët, Kapitulli 18-të).  Avraami iu lut Zotit që nëse midis të gjithë mëkatarëve gjendeshin deri në 10 njerëz të drejtë le t’i vinte keq dhe të mos i shkatërronte.  Zoti ia bëri nderin që i kërkoi Avraami, dhe do të shpëtonin për hir të Avraamit, por nuk u gjendën as 10 njerëz të drejtë dhe kështu u bënë pluhur e hi.

A ka sot Shënjtorë? Nëse ka një shënjtor, qoftë dhe një, në fshatin apo qytetin tuaj të jini të lumturit e dynjasë.  Sa vlen ai i vetëm nuk vlejnë të gjithë të mëdhenjtë, të pasurit dhe të fuqishmit e botës së tërë.
Ka pra sot Shënjtorë?  Aty-tek.  Dikur kisha shkuar në një varrim në një fshat.  Kishte vdekur një bari që kulloste dhentë.  Besonte më Perëndinë, lutej, të këqia s’kish bërë kurrë, kishte dashuri për të afërmin, bënte lëmoshë.  Kishte lindur 10 fëmijë, ja ai i varfëri me opinga me xhufka, kishte 30 nipër dhe mbesa, dhe 40 stërnipër dhe stërmbesa.  U mbush Kisha plot dhe e qanin…  Ja pra, ka akoma dhe sot Shënjtorë.  Nuk janë as mitropolitë as prfitërinj as kallogjerë – rrojnë dhe luftojnë në botë dhe duke qënë brenda botës.

Tani, ne… Oh mjerr ne, s’kemi asgjë të shënjtë!  Askush prej nesh nuk bën më përpjekje.  Ndërmjetojnë Shënjtorët për ne, por kjo nuk mjafton – duhet dhe ne vetë të përpiqemi.  Si mund t’a bëjmë këtë gjë?  Të kemi gjithmonë përpara syve ikonat e tyre të shënjta dhe t’iu përngjasim, të kemi dhe ne dashuri, të bëjmë dhe ne lutje tek Perëndia, të mbajmë dhe ne kreshmët që ka caktuar Kisha, të falim edhe ne.  Dhe nëse i bëjmë këto atëhere do të jetë me ne Hiri i Shënjtë i Perëndisë.
Dhe ne, secili prej nesh të bëhet shënjt.  Dhe kur të gjithë të bëhemi të shënjtë atëhere do të jemi të lumtur, do të kemi së bashku me ne Krishtin i Cili do të n’a bekojë në jetë të jetëve. Amin.

Përktheu nga Greqishtja
Aleksandër P. Filip
Qershor 2008

Nga botimet mujore “E DIELA-ΚΥΡΙΑΚΗ”

(ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ, ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΛΛΑΔΙΑ «ΚΥΡΙΑΚΗ», ΙΟΥΝΙΟΣ 2008. ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ)

“Trumpeta e Orthodhoksisë” (“ΣΑΛΠΙΓΞ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ”)

Djalli dhe punët e tij

Shkruan arqimandrit +at Epifan Haxijangu

Ekziston djalli?

Shumë njerëz nuk besojnë që ka djall.  Por djalli është pjesë e realitetit.  Për këtë n’a siguron libri i Perëndisë, Shkrimi i Shënjtë.  Ekzistencën e tij e vërtetojnë po ashtu dhe fenomenet e përmbinatyrshme dhe të vërteta që kryen djalli me organet e tij të ndryshme.  Suksesin më të madh djalli e korr kur arrin të n’a bindë që nuk ekziston djalli.

Sipas Shkrimit të Shënjtë pra, djalli në fillim ishte ëngjëll i ndritur plot dritë, quhej Eosfor.  Në një moment deshi në mënyrë arrogante të bëhej dhe ai Perëndi dhe t’a ngrinte fronin e tij më lart se yjet.  Menjëherë ra poshtë si vetëtimë prej qiellit duke rrëmbyer me vehte dhe një nga ushtëritë e ëngjëjve.  Të gjithë këta ëngjëj u bënë “ëngjëj të pafundshmërisë/errësirës”, demonë.

Djalli, ose Satanai, është armiku më i madh i njeriut.  E urren për vdekje njeriun, ashtu si dhe gjithë krijesat e Perëndisë.  Djalli ishte shkaku që mëkatoi njeriu dhe të hidhej jashtë Parajsës.  Më tej bëri gjithçka të mundur që t’a çonte njeriun në mashtrim, në degjenerim moral, në prishje dhe shthurrje.

Por Perëndia si njeridashës që është, nuk e la krijesën e tij të torturohet dhe të vuajë.  Me mishërimin e Tij, me mrekullitë e Tij, me mësimet e Tij hyjnore, me vdekjen e Tij mbi Kryq dhe më pas Ngjalljen e Tij të lavdishme “dërrmoi prangat e punëve të djallit”, dhe shpëtoi njerëzit nga tirania e tij.

Me punën shpëtimtare të Krishtit, djalli nuk është më “sundues i botës”.  Fuqia e tij u kufizua, por nuk u zhduk tërësisht.  Vazdhon edhe pas ardhjes së Krishtit në tokë të veprojë me energjitë e tij nëpër botë, sa herë dhe me aq sa i lejon Zoti, dhe do të vazhdojë kështu deri në Ardhjen e Dytë të Krishtit kur të bëhet dënimi i tij përfundimtar.

Si vepron djalli?

Në vazhdim do të përmendim disa nga punët e satanait të cilat dëshmojnë ekzistencën e tij si dhe urrejtjen e tij pa fund ndaj njeriut.

A) Të demonizuarit

Prova më bindëse e ekzistencës së djallit janë njerëzit e demonizuar.  Njerëzit e demonizuar janë njerëz brenda të cilëve, me lejimin e Perëndisë, jetojnë dhe veprojnë demonët.  Kur e zë kriza një të demonizuar, bën veprime të frikëshme dhe mbinjerëzore.  Fytyra  tij shndërrohet krejt duke u bërë e egër, tund me shpejtësi kokën dhe e kthen nga mbrapa, nxjerr thirrje të llahtarshme, shan dhe thotë fjalë turpe, nxjerr shkumbë nga goja, hidhet në zjarr, në ujë etj.

Këto fenomene bëhen zakonisht kur është hëna e plotë.  Dhe këtë gjë e bën djalli, pikërisht atëhere, me qëllim që të bindë njeriun që hëna ka fuqi mbinatyrore ndaj njeriut.

Kryen veprime të mbinatyrshme: njeriu i demonizuar i zgjidh prangat me të cilat e kanë lidhur sikur të ishin penjë, i thyen me dorë gurët prej çimentoje sikur të ishin shkarpa (karateja pra…) dhe të gjitha këto pa pësuar asgjë.

Zbulon të fshehta personale të njerëzve, apo mëkata që ka bërë dikush (zakonisht ato mëkatat që nuk janë rrëfyer), dhe e poshtëron tjetrin në publik.

Gjatë kohës së Liturgjisë Hyjnore, ose kur ndodhet përpara lipsanash shënjtorësh ndjen zjarr që e djeg.  Përpara Kryqit të Zotit ndjen që po therret.

Të gjitha këto nuk janë fenomene thjesht natyrore, as sëmundje nervash.  Janë veprime të mbinatyrshme të frymërave të ndyra të cilat ndodhen brenda njeriut të mjerrë.

Shkaqet e demonizimit

Nëse do t’a kishte në dorë djalli, do të hynte brenda të gjithë njerëzve dhe do t’i demonizonte të gjithë.  Por këtë gjë nuk ia lejon Perëndia.  Lejon vetëm në raste të veçanta të ndodhë një gjë e tillë, dhe këtë gjë e lejon për arësye të cilat i di vetëm Ai.

Zakonisht, lejon Perëndia djallin të hyjë në ndonjë njeri:
1) Në qoftë se ai njeri ka shkuar në magjistarë. 2) Në qofte se ka kryelartësi të madhe, dhe e lejon Zoti këtë gjë me qëlllim që të përulet. 3) E lejon Zoti djallin të hyjë në ndonjë njeri me qëllim që t’u japë mësim të mirë prindërve për ndonjë mëkatë të madhe që mund të kenë bërë. 4) Ka patur raste që janë demonizuar fëmijë kur i kanë mallkuar, ose kur nëna e tyre ju ka thënë “ju marrtë djalli”.

Se si shërohen të demonizuarit do t’a shtjellojmë më poshtë.  Por duhet të dini që mundet që për shkak të së keqes që ndodh të pendohet edhe i demonizuari edhe gjithë familja e tij, dhe kështu duke shkuar në Kishë, me lutjet, parakliset dhe kreshmët e tyre të shpëtojnë.

B) Magjitë

Shumë veta thonë që magjitë nuk janë të vërteta.  E megjithatë janë të vërteta.  Shpesh-herë dëgjojmë shumë njerëz të ankohen nga dhimbje koke apo sëmundje të tjera, pa patur ndonjë shkak natyror.  Gjithashtu vihen re shpesh-herë sherre dhe shamata pa asnjë shkak nëpër familje, prishje të fejesave apo martesave, dështime apo disfata të njëpasnjëshme në jetë etj.  Të gjitha këto mund të lidhen me objekte të ndryshme që mund t’i kenë lënë nëpër oborret e shtëpive të tyre, si përshembull qime, krërë, sapunë, kocka lakuriqë-nate, qirinj, kordele, thonj etj.

Si bëhen magjitë

Magjia në esencë nuk është tjetër gjë veçse adhurim i djallit, i satanait, i shejtanit, i qoftë largut.  Magjistarët dhe magjistaret janë “priftërinjtë” e djallit.  Me thirrje dhe lutje të ndryshme satanike derdhin energjinë e tyre demoniake mbi objekte të ndryshme.  Kjo energji demoniake më pas transferohet mbi atë i cili e merr atë objekt.
Kujdes të madh ju lutem!  Mund të dëgjojmë magjistarët t’i luten Perëndisë, Hyjlindëses Mari, apo shënjtorëve; mund të shohim që kanë edhe ikona, temjan etj.
Akoma më tepër, mund të përdorin dhe “ujin e nxehtë” që përdoret gjatë Liturgjisë Hyjnore, apo ujë të bekuar (ajazmo).  Le të mos e lemë djallin të n’a i hedhë.  Shkrimi i Shënjtë thotë që djalli me qëllim që të mashtrojë dhe të tërheqë në udhën e tij njeriun, akoma dhe në ëngjëll drite shndërrohet (Let. II-të e Pav. Korinth. 11:14).

Veprimi i magjisë

Magjistarët mund të veprojnë mbi natyrën e pallogjikshme.  Për shembull, mund të ndërhyjnë me energjinë e tyre dhe të shkaktojnë dëme në bujqësi, ose të ngordhin kafshë etj.  Por kryesisht veprojnë ndaj njeriut.
Paraqiten si njerëz të mirë dhe ju premtojnë viktimave të tyre që do t’iu japin çfarë të duan: pasuri, punë, bashkim në rastin e çifteve, shërim nga sëmundje të ndryshme etj. (magjia e bardhë në terminologjinë e tyre).  Disa nga këto gjëra dhe mundet edhe t’i realizojnë, me lejimin e Perëndisë sigurisht.  Por rezultati përfundimtar është e keqia që i shkaktohet njeriut nga këto punë.
Shën Joan Gojëarti thotë që “edhe sikur të të shërojë djalli, mos mendo se të bëri mirë. Ndofta i bëri mirë trupit por dëmtoi tepër rëndë shpirtin tënd.  Sepse djalli vetëm të keqen di të bëjë.  Unë do preferoja më mirë të vdes sesa të rend në armiqtë e Krishtit.”
Përveç këtyre pra, magjistarët dhe magjistaret kënaqin dhe pasionet hakmarrëse të njerëzve.  Kështu shkakton urrejtje dhe poterre me qëllim që të ndahen çiftet bashkëshortore, të ndodhin sëmundje të pashërueshme, të shkaktohen aksidente, vrasje, të kryhen krime makabre etj. (magjia e zezë sipas magjistarëve).
Dhe të gjitha këto bëhen me pagesë të madhe parash.  Shpesh-herë me mashtrime dhe premtime të gënjeshtërta marrin pasuri të tëra nga njerëz naivë.
Në mbledhjet e tyre adhuruese të magjisë së zezë bëhen gjëra të frikëshme dhe të llahtarshme.  Mblidhen në vende të izoluara, pyje, qilare apo vënde të tjera si këto.  Në këto vënde prania e gjakut është e domosdoshme.  Për këtë arësye vrasin njerëz – preferojnë fëmijë – ose vrasin kafshë dhe thithin gjakun e tyre.  Përveç këtyre bëjnë dhe orgji të turpshme.  Simbol të tyre kanë yllin hebraik me pesë cepa.

Mësyshja

Një lloj tjetër magjie që përdorin është dhe mësyshja – të marrët më sy.  Njerëz të liq shohin me sy demoniak tjetrin që është mirë (gëzon shëndet, është i lumtur, ka para, është i pashëm, ka suksese në jetë etj.) dhe me bashkë-energjinë e satanait i shkaktojnë të keqe.
Në këto raste duhet të rendim menjëherë në Kishë, dhe vetëm në Kishë, ku prifti n’a lexon një lutje/efqi të veçantë kundër mësyshjes.  Asnjëherë nuk duhet të shkojmë në gra që largojnë mësyshjen me “këndime”, gra kurbate/evgjite apo persona të tjerë, sepse mund të jenë magjistare apo magjistarë dhe mund të shkaktojnë probleme akoma më të mëdha.

Kë zenë magjitë
Magjitë zenë ata njerëz të cilët nuk jetojnë ndërgjegjshmërisht jetë kristiane.  Më konkretisht, magjitë zenë:
Gjithë ata që jetojnë në mëkatë (kurvëri, shkelje të kurorës bashkëshortore etj).  Gjithë ata që nuk venë në Kishë dhe nuk ndjekin Liturgjinë Hyjnore.  Liturgjia Hyjnore është zjarr që djeg të ligun.  Magjia ze gjithashtu edhe të gjithë ata që nuk shkojnë në rrëfim dhe nuk kungohen.

Armët kundër djallit dhe magjisë
Gjithmonë të varim kryq në qafë dhe t’a kemi gjithnjë me vehte.  Të bëjmë kryqin shumë herë gjatë ditës dhe natës. “O Zot, armë kundër djallit n’a dhe Kryqin Tënd” thuhet në një nga himnet e të Djelës së Kryqit.  “Shënja e Kryqit mposht çdo magji”, n’a thotë Shën Athanasi i Madh.  Lipsanet e shënjtorëve i bëjnë demonët të largohen me vrap.  Duhet të kemi Ungjill(*) në shtëpi dhe t’a studiojmë çdo ditë e çdo natë. “Shtëpisë që ka Ungjill (dhe e lexon) nuk i afrohet djalli” n’a thotë ati ynë ndër shënjtorët Shën Joan Gojëarti.
Lutja dhe kreshma. Krishti iu tha dishepujve të Tij kur shëroi një të ri të demonizuar: “ky komb demonësh nuk del përveç se me lutje dhe agjërim” (Matth.17:21).
Efqelia. Një magjistare pasi u bë një efqeli në një shtëpi thërriste: “dikush më lidhi duart”.
Ajazmo.  Ajazmoja është zjarr që djeg djallin.
Rrëfimi. I tha një djall dikur një asketi: “ia kam shumë frikën asaj banjës që bëjnë të Krishterët” dmth rrëfimit.
Kungata Hyjnore.  Është arma më e fortë kundër djallit.  Mjafton vetëm të kungohemi denjësisht, duke plotësuar pra të gjitha detyrat shpirtërore përpara kungimit “me frikë Perëndie, besë dhe dashuri”, me rrëfim dhe ndërgjegje të pastër. Veçanërisht për të demonizuarit ka lutje/efqi të veçanta që quhen eksorqizmi’.  Këto lutje bëhen në raste të veçanta dhe vetëm nga priftërinjtë.  Persona të tjerë (magjistarë, eksorqistë etj) jo vetëm që nuk mund të nxjerrin djajtë, por e keqësojnë gjendjen akoma më tepër.
E njëjta gjë edhe për mësyshjen.  Askush nuk ka të drejtën e largimit të syrit të lig përveç priftit.

______________________________

(*) Ungjillin nuk duhet dhe nuk mjafton vetëm t’a kemi në shtëpi; jo vetëm t’a kemi vendosur pra në ikonostasin e shtëpisë dhe t’a lemë atje të zerë pluhur, por duhet studiuar çdo ditë e çdo natë, ose çdo herë që kemi mundësi.  Përndryshe, vetëm të kesh Ungjill në shtëpi dhe kurrë të mos e hapësh është njësoj sikur të kesh një “pushkë” bosh pa plumba dhe t’a lesh të ndryshket e të pluhuroset.  Me armë bosh nuk mund t’a luftojmë armikun, të ligun pra.  Shën Joan Gojëarti thotë dhe diçka tjetër shumë të bukur: gjithë ata që nuk studiojnë Ungjillin e Krishtit (Shkrimin e Shënjtë dhe Librat e Shënjta në përgjithësi) janë si ata që shkojnë në luftë pa patur armë dhe pa u përgatitur.
Ndërsa ish-Mitropoliti i Follorinës Gjerond Avgustini iu thotë besimtarëve në një nga predikimet e tij të flakta: pa ngrënë darkë të bini të flini, por pa lexuar qoftë dhe një rrjesht nga Ungjilli i Shënjtë kurrë të mos bini të flini.

Shënim i përkthyesit

Dhe së fundi, duhet mbi të gjitha njeriu të përpiqet çdo ditë të bëjë jetë të Krishterë duke zbatuar porositë e Perëndisë.

Larg magjistarëve/magjistareve
Në ditët tona magjia bën kërdinë.  U mbushëm plot magjistarë dhe magjistare.  Kujdes pra!  Magjia është adhurim i djallit.  Qëndroni larg magjistarëve dhe gjithçka ka të bëjë me ta (astrologë, medium, ata që thërresin shpirtrat në komunikim, fallxhorë/fallxhore dhe ata/ato që shikojnë filxhanët e kafeve etj etj).
Gjithë ata që thërresin për ndihmë djallin duke shkuar në magjistarë, mohojnë dhe tradhëtojnë Krishtin. Pikërisht për këtë arësye Kisha ka caktuar dënime të rrepta ndaj këtyre njerëzve, deri në 6 vjet nuk lejohet të kungohen.  Kurrë të mos harrojmë që Krishti është shumë më i fortë dhe më i fuqishëm se djalli, dhe mundet me një të fryrë t’a bëjë të zhduket.  Brenda Kishës shpëtimtare njeriu është i sigurt dhe nuk mund t’a prekë vullneti i të ligut.
Po e mbyllim këtu me fjalët e Shën Nikodhimit Agjioritit (të Malit të Shënjtë): “Magjistarët, magjistaret dhe gjithë sa rendin tek ata nuk kanë vënd në Mbretërinë e Qiejve.  Humbin vëndin e tyre në Parajsë. Dhe ku venë?  O mjerr për ta! Shkojnë direkt në ferrin e përjetëshëm së bashku me të pafetë dhe idhujtarët (shih Apokalipsin Kr.21:8) dhe atje do të vuajnë më tepër se ata.
Për dashurinë e Krishtit pra, dhe për shpëtimin e shpirtit tuaj, ruajuni, vëllezërit e mij, ruajuni nga magjia.  Dhe përsëri ju them, RUAJUNI!  Mos shkoni në magjistarë dhe magjistare.  Për çdo gjë që të kini nevojë të kërkoni ndihmën e Perëndisë, të luteni që t’ju mbrojë Hyjlindësja e Përmbishënjtë dhe të luteni që të ndërmjetojnë gjithë shënjtorët.  Kështu, edhe nga sëmundjet dhe nevojat tuaja do të shpëtoni, por edhe nga ferri i përjetëshëm do të shpëtoni dhe Mbretërinë e Qiejve do të trashëgoni; qofshi pra të gjithë ju të denjë për Mbretërinë e Perëndisë me Hirin e Jisu Krishtit. Amin.”

Përktheu nga Greqishtja
Aleksander Filip
Kreshmë të Mëdha 2008

Ky tekst u shkëput nga revista dy-mujore
e Mitropolisë së Follorinës
“Trumpeta e Orthodhoksisë”
(“ΣΑΛΠΙΓΞ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ”)