Ἀκάθιστος ὕμνος
Παρασκευὴ 4 Ἀπριλίου 2014

 Η ΩΡΑΙΟΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΙΑΣ

• «Τὴν ὡραιότητα τῆς παρθενίας σου καὶ τὸ ὑπέρλαμπρον τὸ τῆς ἁ­γνείας σου ὁ Γαβριὴλ καταπλαγεὶς ἐβόα σοι, Θεοτόκε· Ποῖόν σοι ἐγ­κώμιον προσαγάγω ἐπάξιον; τί δὲ ὀνομάσω σε; ἀπορῶ καὶ ἐξίσταμαι. Διὸ ὡς προσετάγην βοῶ σοι· Χαῖρε, ἡ Κεχαριτωμένη» (Ἀκάθ. ὕμν.)

Ὁ ὕμνος αὐτός, ἀγαπητοί μου, ψάλλεται τε­λευ­ταῖος στὴν ἀκολουθία τοῦ Ἀκαθίστου. Εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα ἐγκώμια τῆς Παρθένου Μαρίας, ἀλλὰ καὶ τὸ ἀθάνατο ἐγκώμιο τῆς παρθενίας. Εἶνε ἀκόμη ὁ ἔμμεσος ἔλεγχος ὅσων ἐγκατέλειψαν τὰ διδάγμα­τα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ὡς χοῖροι κυλίονται στὸ τέλμα τῶν αἰσχροτάτων παθῶν καὶ ἡδονῶν.

* * *

Μᾶς λέει, ὅτι ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ κατέβηκε ἀπὸ τὰ οὐράνια καὶ στάθηκε μὲ θαυμασμὸ μπροστὰ στὴν Παρθένο. Τί ἐθαύμασε; Τὸ κάλλος, τὴν «ὡραιότητα τῆς παρθενίας».
Τὸ κάλλος εἶνε δύο εἰδῶν· ἔχουμε κάλλος φυσικὸ καὶ κάλλος ὑπερφυσικό, ἔχουμε κάλλος σωματικὸ καὶ κάλλος πνευματικό.
Τὸ σωματικὸ κάλλος εἶνε ἡ ἁρμονία ἡ τάξις ἡ συμμετρία ποὺ ὑπάρχει στὰ ἀρχαῖα ἀ­γάλματα. Εἶνε ἐπίσης ἡ τάξις καὶ ἡ ἁρμονία ποὺ ὑπάρχει στὰ ἔμψυχα ἀγάλματα, ὅπως εἶ­νε οἱ ὡραῖες γυναῖκες καὶ οἱ ὡραῖοι ἄνδρες.
Αὐτὸ ὅμως τὸ κάλλος εἶνε μικρᾶς ἀξίας. Γιατί μικρᾶς; Πρῶτον, διότι εἶνε φθαρτό.
Ἦρθε στὴ μητρόπολι μία γριὰ 85 ἐτῶν μὲ τὸ μπαστουνάκι. Τὸ κεφάλι της ἀπὸ τὸ σκύψιμο ἄγγιζε τὰ σκαλοπάτια. Τὴν ἔβαλα νὰ καθήσῃ. Βγάζει μιὰ φωτογραφία καὶ μοῦ τὴ δείχνει. Ἦταν μιὰ ὡραιοτάτη κοπέλλα.
–Εἶνε ἡ ἐγγονή σου; ρώτησα.
–Ποιά ἐγγονή μου· ἐγώ εἶμαι. Πρὶν ἀπὸ 60 χρόνια δὲν ὑπῆρχε ἄλλη ὡραιότερη. Τώρα κα­τήντησα ἔτσι…
Καὶ δὲν εἶνε μόνο φθαρτὸ τὸ κάλλος αὐτό· εἶνε καὶ ἐπιζήμιο. Ἐξ αἰτίας τοῦ γυναικείου κάλλους δημιουργοῦνται ζηλοτυπίες, διαζύγια, φόνοι, οἰκογενειακὰ δράματα, παγκόσμιοι πόλεμοι καὶ συρράξεις. Ἡ ὡραία Ἑλένη τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος ἔγινε αἰτία τοῦ Τρωϊκοῦ πο­λέμου. Καὶ ἡ Κλεοπάτρα, μὲ τὰ κάλλη της, ἔ­γινε τὸ μῆλο τῆς ἔριδος, ἕνεκα τοῦ ὁποίου διασπάσθηκε ἡ Ῥωμαϊκὴ αὐτοκρατορία…
Ἀνοῖξτε τὸ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν (11,22)· Τὸ κάλλος, μᾶς λέει, πρέπει νὰ συνοδεύεται ἀπα­ραιτήτως ἀπὸ τὴν ἀρετή. Πάρτε –ἐπιτρέψτε μου τὴ λέξι, δὲν εἶνε δική μου, τὴ λέει ἡ ἁγία Γραφή–, πάρτε ἕνα χοῖρο, μιὰ γουρούνα. Στο­λίστε την μὲ μεταξωτά, περάστε της περιδέραια, κρεμάστε της σκουλαρίκια, βάλτε της βραχιόλια. Ἔχει καμμιὰ ἀξία ἡ γουρούνα; Μόλις τὰ φορέσῃ αὐτά, ἔτσι ὅπως εἶνε, θὰ πέσῃ μέσα στὴ λάσπη. Ὅση ἀξία ἔχει μιὰ γουρούνα στολισμένη, τόση ἀξία ἔχει καὶ μιὰ γυναίκα διεφθαρμένη, κι ἂς εἶνε καλλονή.
Θέλετε ἕνα ἀκόμη παράδειγμα ἀπὸ τὶς διδα­χὲς τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ; Περπατοῦσαν, μᾶς λέει, δύο κάποτε στὸ δρόμο. Ὁ ἕνας ἦταν ἀ­σκη­τής, καὶ ὁ ἄλλος ἦταν ἄγγελος. Ὁ ἀσκη­τὴς δὲν τὸν κατάλαβε τὸν ἄγγελο· τὸν πέρασε γιὰ ἕναν ὡραῖο νέο. Περνώντας ἀπὸ μιὰ χαράδρα βρίσκουν ἕνα σκύλο ψόφιο ποὺ βρω­μοῦσε. Ὁ ἀσκητὴς ἔπιασε τὴ μύτη του· ὁ ἄγγε­λος τίποτε. Προχωροῦν παραπάνω, συναν­τοῦν ἕνα βόδι ψόφιο. Ὁ ἀσκητὴς ἔπιασε πάλι τὴ μύτη του· ὁ ἄγγελος ὄχι. Προχωροῦν ἀκόμη παραπέρα, συναντοῦν ἕνα ἄλογο ψόφιο, καὶ ἔγιναν πάλι τὰ ἴδια· ὁ ἀσκητὴς ἔπιασε τὴ μύτη του, ὁ ἄγγελος τίποτε. Προχωροῦν παραπέρα καὶ νά, ἔβγαινε ἀπὸ τὴν πόλι μιὰ ὡραιο­τάτη γυναίκα. Ἔλαμπε ἐξωτερικά, φοροῦσε μεταξωτά, καὶ τὰ βραχιόλια της κουδούνιζαν. Ὁ ἀσκητὴς τέντωσε τὰ μάτια του καὶ τὴν κοίταζε. Ὁ ἄγγελος ἔπιασε τὴ μύτη του.
–Μὰ τί εἶσαι σύ; ῥώτησε ὁ ἀσκητής. Ὅταν περνούσαμε ἀπὸ τὰ ψοφίμια ποὺ βρωμοῦσαν δὲν ἔπιανες τὴ μύτη σου, τώρα σ᾿ αὐτὴ τὴν καλλονή, ποὺ κ᾿ ἐμένα τοῦ ἀσκητῆ συγκλονίζει τὸ εἶναι μου, ἐσὺ πιάνεις τὴ μύτη σου;
–Ἄ, τοῦ ἀπαντᾷ, ἐγὼ εἶμαι ἄγγελος. Καὶ ἦρ­θα νὰ σὲ διδάξω, ὅτι δὲν ὑπάρχει χειρότερο πρᾶγμα ἀπὸ τὸ κάλλος, ὅταν αὐτὸ σκεπάζῃ βρωμιές. Αὐτὴ ἡ γυναίκα, ποὺ εἶνε ἐξωτερικὰ ὡραιοτάτη, ἐσωτερικὰ εἶνε βρώμα καὶ δυσωδία· γι᾿ αὐτὸ ἔπιασα τὴ μύτη μου.
Ναί κοπέλλα μου, ναί κυρία μου! Ὁσοδήποτε ὡραία καὶ ἂν εἶσαι, ἐὰν δὲν ἔχῃς ἐσωτερικὸ κάλλος, προκαλεῖς τὴν βδελυγμία ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων.
Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸ κάλλος τὸ σωματικὸ ὑπάρχει καὶ τὸ ἀθάνατο καὶ αἰώνιο κάλλος, τὸ ὁποῖο δὲν φθείρει ὁ πανδαμάτωρ χρόνος. Καὶ τὸ κάλλος αὐτὸ εἶνε τὸ κάλλος τῆς ἀρετῆς· εἶνε ἡ παρθενία, εἶνε ἡ ἁγνότης τῶν αἰσθημάτων, τῆς σκέψεως καὶ τῆς καρδιᾶς.
Ἡ δὲ ἁγνότης ἐσκήνωσε κατ᾿ ἐξοχὴν στὴν ὑπεραγία Θεοτόκο, ἡ ὁποία ὀνομάζεται Παρθένος. Καὶ ὄχι μόνο παρθένος, ἀλλὰ ἀειπάρθενος. Ἡ Παναγία ἦταν τὸ «ῥόδον τὸ ἀμάραντον», τὸ «κρίνον ἐν μέσῳ ἀκανθῶν» (ᾎσμ. 2,2).

* * *

Ἀλλ᾿ ἂς σταματήσουμε ἐδῶ κι ἂς κάνουμε ἕνα ἐρώτημα. Read more »

Β΄ Στάσις τῶν Χαιρετισμῶν
Παρασκευὴ 14 Μαρτίου 2014 βράδυ

Η ΑΥΓΗ ΚΑΙ Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΗΜΕΡΑ

«Χαῖρε, αὐγὴ μυστικῆς ἡμέρας» (Ἀκάθ. ὕμν. Ι 1β΄)

   Αὐγή! Ποιός, ἀγαπητοί μου, δὲν σηκώθηκε κάποιο ἀνοιξιάτικο πρωινὸ γιὰ ν᾽ ἀπολαύ­σῃ τὸ μαγικὸ θέαμα τῆς αὐγῆς; Τὰ ἄστρα ἐξαφα­νίζονται, ἡ νύχτα ὑποχωρεῖ. Ὁ ἥλιος ὁ βασιλιᾶς τῆς ἡμέρας ἑτοιμάζεται νὰ παρουσιασθῇ, ὁ ὁρίζοντας ῥοδίζει. Τὰ πουλιὰ ξυπνοῦν, τραγούδια ἀκούγονται στὰ δάση, τ᾽ ἀηδόνια ψάλλουν σὰν οἱ καλύτεροι ψάλτες τὸ πρωινό τους τραγούδι. «Πᾶσα πνοὴ αἰνεσάτω τὸν Κύ­ρι­ον»! (Ψαλμ. 150,6). Τὰ ἄνθη εὐωδιάζουν, ἡ ἀτμόσφαι­­ρα ἀρωματίζεται. Ἡ φύσι πανηγυρίζει· ὑποδέχεται τὴν αὐγή, τὴν «ῥοδοδάκτυλον ἠώ».

Αὐγή, χάραμα, χαρὰ Θεοῦ! Λαμπρὸ θέαμα γιὰ ποιητὰς καὶ ζωγράφους.
Ὡραία λοιπὸν εἶνε ἡ αὐγή; Ἀλλ᾿ ἀκόμη ὡ­ραιότερη, ἀπείρως ὡ­ραιότερη εἶνε μία ἄλλη «αὐγή»· εἶνε ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος! Ἔτσι τὴν ὀνομάζει ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος (Ι 1β΄, ὁ ὁποῖος ἂς σημειωθῇ ὅτι ὠνομάστηκε Ἀκάθιστος, δι­ότι οἱ ὀρθόδοξοι τὸν εἶπαν κάποτε καὶ πρέπει πάντοτε νὰ παρακολουθοῦν τὴν κατανυκτικὴ αὐτὴ ἀκολουθία τῆς Ἐκκλησίας ὄρθιοι).
«Αὐγὴ» ἡ Θεοτόκος! Γιατί αὐγή; Γιὰ νὰ μάθετε τὸ γιατί, ρωτῆστε τὴν Ἱστορία. Τί ἦταν ὁ κόσμος, πῶς ζοῦσε ἡ ἀνθρωπότης πρὸ Χριστοῦ; Σκοτάδι ἐκάλυπτε τὴ γῆ, σκοτάδι βαθύ, ἐκτεταμένο. Σκοτάδι τριπλό· θρησκευτικό, ἠ­θικό, κοινωνικό. Ἄγνοια τοῦ ἀληθινοῦ Θε­οῦ, λατρεία τῶν παθῶν, θεοποίησις τῆς κτίσεως, κοινωνικὴ διαφθορὰ ἀπερίγραπτη. Νύχτα βαθειά, ἀσέληνη! Ὁ κόσμος ἀγωνιοῦσε. Προσδοκοῦσε νὰ δῇ φῶς, φῶς δυνατό, ἄστρο φωτεινό, ἕναν ἥλιο ποὺ θὰ διέλυε τὰ σκοτάδια τῆς ἀνθρωπότητος. Καὶ τὸ φῶς αὐτό, κατὰ τὶς προφητεῖες ὅλων τῶν ἐθνῶν, τὸ περίμεναν νὰ προέλθῃ ἀπὸ τὴν Ἀνατολή. Ὁ προφήτης Ἠσαΐας, ὁ πέμπτος αὐτὸς εὐαγγελιστὴς τῆς πίστεώς μας, 800 χρόνια πρὸ τῆς ἐμφανί­σεως τοῦ φωτὸς εἶπε τὴν περίφημη προφητεία του· «Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις (καλέσουσι) τὸ ὄ­νομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευ­όμενον μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός» (Ἠσ. 7,14· 8,8 = Ματθ. 1,23).
Ὅλοι περίμεναν τὴν Παρθένο, τὴν κόρη τὴν ἁ­γνή, ἐκείνην ποὺ θὰ ἄξιζε νὰ κυοφορήσῃ τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Υἱός της, σύμφωνα μὲ τὴν πρώτη προφητεία ποὺ δόθηκε στὸ ἀνθρώπινον γένος, θὰ συνέτριβε τὴν κεφαλὴ τοῦ δρά­κοντος (βλ. Γέν. 3,15). Τί ὑψίστη τιμὴ γιὰ τὴν Παρθένο! Μέχρι τὴν ἡμέρα τῆς γεννήσεως τῆς Παρ­θένου, χιλιάδες – ἑκατομμύρια κόρες εἶχον ἐμ­φανισθῆ στὸν πλανήτη. Ἀπὸ αὐτὲς ἄλλες μὲν φημίζονταν γιὰ τὰ κάλλη τους, ἄλλες γιὰ τὴ σο­φία τους, ἄλλες γιὰ τὴν εὐγενῆ καταγωγή τους· ἀλλὰ καμμία ἀπὸ αὐτὲς δὲν εἶχε τὰ ὑ­πέροχα ἐκεῖνα ψυχικὰ προσόντα ποὺ ἐπὶ αἰ­ῶνες ἀναζητοῦσε ἡ ἁγία Τριὰς γιὰ νὰ τὴν ἀ­να­­δείξῃ μητέρα, μοναδικὴ μητέρα τοῦ κόσμου, ἡ ὁποία θὰ γεννοῦσε τὸ νέο Ἀδάμ, τὸν «Υἱ­ὸν (τοῦ) ἀνθρώ­που» (Δαν. 7,13· 10,16. Ματθ. 8,20· 9,6· 11,19. Λουκ. 9,58 κ.ἀ.) ἀλλὰ καὶ «Υἱὸν τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. 16,16· 27,54. Λουκ. 1,35. Ἰω. 1,50 κ.ἀ.), τὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦν. Τί μυστήριο! Ζαλίζεται ὁ νοῦς.
Ἐπὶ τέλους ἡ Read more »

Α΄ Στάσις τῶν Χαιρετισμῶν
Παρασκευὴ 7 Μαρτίου 2014
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου,

Θελεις τη χαρα;

«Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει» (Ἀκαθ. ὕμν. Α1α΄)

Ὑπάρχουν, ἀγαπητοί μου, ἐχθροί, ποὺ κατηγοροῦν τὴν Ἐκκλησία μας, ὅτι μισεῖ τὴ χαρὰ καὶ καλλιεργεῖ τὴ λύπη καὶ τὴ μελαγχολία. Τί ἔχουμε ν᾿ ἀπαντήσουμε;

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶνε ἡ πηγὴ τῆς χαρᾶς. Ναί, τῆς χαρᾶς. Ποιές ἀποδείξεις ἔ­χου­με; Ἀφήνουμε ὅλες τὶς ἄλλες· ἂς πάρουμε μό­νο τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο. Εἶνε ὅλο χαρά. Καὶ τὸ πρῶτο «χαῖρε», ποὺ ἀκούσαμε ἀπόψε, ἀρ­χίζει μὲ τὴ χαρά· «Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει»· Χαῖρε, Παναγία, ποὺ ἔφερες στὸν κόσμο τὴ χαρά (Ἀκαθ. ὕμν. Α1α΄).

* * *

Τὸ ἱερὸ βιβλίο ποὺ περιγράφει τὴ ζωὴ καὶ τὰ θαύματα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὀνομάζεται Εὐαγγέλιο. Γιατί Εὐαγγέλιο; Τί ση­μαίνει εὐαγγέλιο; Εἴδησις. Τί εἴδησις; Εὐ­χάριστη εἴδησις. Ποιά εἶνε αὐτὴ ἡ εὐχάριστη εἴδησι, ποὺ σκορπάει χαρά;

Πολλὲς εὐχάριστες εἰδήσεις ὑπάρχουν. Εὐχάριστες εἰδήσεις εἶνε γιὰ ἕνα χρεωμένο παραδείγματος χάριν ν᾿ ἀκούσῃ, ὅτι τοῦ χαρί­­στηκαν τὰ χρέη· γιὰ ἕνα φυλακισμένο καὶ κατάδικο, ὅτι ὑπεγράφη γι᾿ αὐτὸν διάταγμα χάριτος καὶ εἶνε πλέον ἐλεύθερος· γιὰ ἕναν ἄρ­ρωστο, ὅτι ἀνακαλύφθηκε τὸ φάρμακο ποὺ θὰ τὸν θεραπεύσῃ· γιὰ ἕναν ποὺ ἑτοιμάζεται γιὰ ταξίδι μακρινὸ νὰ συναντήσῃ τοὺς δικούς του, ὅτι ἐκδόθηκε τὸ διαβατήριό του· γιὰ ἕνα πάμπτωχο, ὅτι κέρδισε τὸν πρῶτο ἀριθμὸ στὸ λαχεῖο…

Εὐχάριστες εἰδήσεις αὐτές. Ἀλλὰ παραπάνω ἀπ᾿ ὅλες, ποιά εἶνε ἡ πιὸ μεγάλη στὸν κόσμο; Ἂν τὴν αἰσθανθοῦμε, καλῶς· διαφορετικά, δὲν θὰ καταλάβουμε τὴ χαρὰ ποὺ χαρίζει τὸ Εὐαγγέλιο. Ποιά εἶνε ἡ εἴδησις αὐτή; Ὅ­τι ἦρθε – ποιός ἦρθε; ἡ μάνα, ὁ πατέρας, ὁ συγγενής μας; Ἦρθε – ποιός ἦρθε; Τὸ νιώσα­με; Εἶνε γεγονός – ἦρθε ὁ Χριστός! Καὶ γιατί ἦρθε; Ἦρθε νὰ σφουγγίσῃ τὰ δάκρυα τῆς ἀν­θρωπότητος καὶ νὰ μᾶς πῇ Μὴν κλαῖτε, ὅπως εἶπε κάποτε στὴ χήρα τῆς Ναῒν «Μὴ κλαῖε» (Λουκ. 7,14). Ἦρθε ὁ Χριστὸς γιὰ νὰ πῇ στὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἀναστενάζει κάτω ἀπὸ τὸ βάρος τῶν ἁ­μαρτημάτων του· «Τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁ­μαρτίαι σου» (Ματθ. 9,2. Μᾶρκ. 2,5). Ἦρθε νὰ πῇ γιὰ τὴν ἁ­μαρτωλὴ γυναῖκα, ποὺ ὅλοι τὴν περιφρονοῦ­σαν· «Ἀφέωνται αἱ ἁμαρτίαι αὐτῆς αἱ πολλαί, ὅτι ἠγάπησε πολύ» (Λουκ 7,47). Ἦρθε νὰ πῇ στὰ ὀρ­φανά, ὅτι ἔχουν πατέρα· στὴ χήρα, ὅτι ἔχει προστάτη· στὸν ἀπελπισμένο, ὅτι ὑπάρχει ἐλ­πίδα· σ᾿ αὐτοὺς ποὺ κλαῖνε πάνω στὰ μνήματα, ὅτι ὑπάρχει ζωὴ αἰώνιος, Ἐγὼ εἶμαι «ἡ ἀ­νάστασις καὶ ἡ ζωή» (Ἰω. 11,25).

Αὐτὴ εἶνε ἡ χαρὰ ποὺ ἔφερε ὁ Χριστός. Κι ὅτι αὐτὰ δὲν εἶνε λόγια ἀλλὰ μιὰ πραγματικότης, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε ὄντως ἡ χαρὰ τοῦ κόσμου, ἡ παγκόσμιος χαρά, καὶ ἡ «τῶν ἀγγέλων χαρμονή» (ε΄ ᾠδ., β΄ τροπ. καν. Ἀκαθ.), ὑπάρχουν πολλὲς μαρτυρίες. Ἕνα παράδειγμα θ᾿ ἀναφέρω.

Τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ Read more »

Α΄ στάσις Ἀκαθίστου ὕμνου
Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΧΑΡΑ;

«Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει» (Ἀκάθ. ὕμν. Α1α΄)

Ο Ἀκάθιστος ὕμνος, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἕνα ποίημα τῆς ἐνδόξου περιόδου τοῦ Βυζαντίου, ποίημα ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ ἀκούστηκε στὸν ἱστορικὸ ναὸ τῶν Βλαχερνῶν τῆς βασιλίδος τῶν πόλεων, ὅταν ἡ Πόλις κινδύνευε ἀπὸ τὴν ἐπιδρομὴ τῶν Ἀβάρων.
Ὅπως λέει ἡ ἱστορία, Ἄβαροι καὶ Πέρσες ἀπειλοῦσαν τοὺς Χριστιανούς καὶ ὁ κίνδυνος ἦταν μεγάλος. Ἰταμοὶ οἱ βάρβαροι, διεμήνυαν στοὺς Βυζαντινούς, πὼς μόνο ἂν γίνουν ψάρια καὶ κολυμπήσουν ἢ πουλιὰ καὶ πετάξουν θὰ σωθοῦν. Καὶ ὅμως ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος ἔσωσε τὴν Πόλι μὲ τρόπο θαυμαστό. Τότε οἱ πιστοὶ συναθροίσθηκαν στὸ ναὸ καὶ μὲ εὐγνωμοσύνη τὴν ὕμνησαν ὄρθιοι ὅλη τὴ νύχτα.
Ὁ ὕμνος αὐτὸς εἶνε ἕνα πνευματικὸ ἀρχιτεκτόνημα, ἕνας Παρθενὼν τοῦ πνεύματος. Κι ὅπως ὁ Παρθενὼν ἀποτελεῖται ἀπὸ πολλοὺς κίονες – κολῶνες, καὶ ἡ κάθε κολώνα ἀπὸ σπονδύλους, ἔτσι καὶ ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος ἀποτελεῖται ―κατὰ τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο ―ἀπὸ 24 ποιητικὲς κολῶνες ποὺ λέγονται οἶκοι, καὶ κάθε οἶκος – κολώνα ἀπὸ 14 σπονδύλους ποὺ εἶνε τὰ «χαῖρε», συνολικῶς 144.
Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ πῶ λίγα λόγια ἐπάνω στὸν πρῶτο χαιρετισμό, τὸ «Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει» (Ἀκάθ. ὕμν. Α 1 α΄).

* * *

«Χαῖρε». Ὁμιλεῖ γιὰ τὴ χαρά. Ποιά χαρά; Ὑπάρχουν πολλὲς χαρές. Χαίρουν οἱ ἄγγελοι· χαίρουν οἱ ἄνθρωποι· χαίρει καὶ ὁ σατανᾶς. Κ᾿ ἐπειδὴ αὐτὸ τὸ τελευταῖο φαίνεται παράδοξο, ἂς ἀρχίσω ἀπὸ ᾿κεῖ.
  Ὁ σατανᾶς, τὸ πονηρὸ πνεῦμα, χαίρει. Πότε χαίρει; Ὅταν κάνῃ κακό· ὅταν ἐνσπείρῃ ζιζάνια (μίση, ἔριδες, φιλονικίες), ὅταν διαλύῃ οἰκογένειες, ὅταν σκορπᾷ καταστροφές. Τότε ἔχει χαρὰ ὁ σατανᾶς. Στὴν Ἀποκάλυψι ὀνομάζεται «Ἀπολλύων», ὁ καταστροφεύς (Ἀπ. 9,11). Κι ἂν ἦταν ἐλεύθερος, θ᾿ ἀφάνιζε τὴν ἀνθρωπότητα, θ᾿ ἀνέτρεπε τὸ σύμπαν. Ἀλλ᾿, ὅπως λέγουν αἱ Γραφαί, ἡ κακοποιὸς δύναμίς του περιορίζεται ἀπὸ τὸν παντοκράτορα Κύριον.
  Μιὰ εἰκόνα τῆς ἀγρίας χαρᾶς ποὺ ἔχει ὁ σατανᾶς καταστρέφοντας βρίσκουμε καὶ στὴ φύσι· τὰ ἄγρια θηρία ἀναπαριστάνουν τὴν κακία του. Δὲν ἦταν βέβαια τὰ θηρία ἐξ ἀρχῆς ἔτσι· μετὰ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα τοῦ ἀνθρώπου ἀγρίεψε ἡ φύσις καὶ τὰ θηρία. Ἡ ἀγριότης αὐτὴ προκαλεῖ φρίκη καὶ ἀποτροπιασμό. Ἡ τίγρις λόγου χάριν χαίρεται ὅταν κατασπαράζῃ τὴν ἀντιλόπη, ὁ λύκος ὅταν τρώῃ τὸ ἀρνί, τὸ γεράκι ὅταν πέφτῃ σὰν κεραυνὸς ἐπάνω στὸ θήραμά του, ἡ ἀλεποῦ ὅταν πνίγῃ τὶς ὄρνιθες… Αὐτὴ εἶνε μιὰ χαρὰ σαδιστική.
Ὅμοιοι ὅμως μὲ τὰ θηρία γίνονται καὶ ὡρισμένοι σατανικοὶ ἄνθρωποι. Κι αὐτοὶ μία χαρὰ ἔχουν, νὰ κάνουν κακό. Γιὰ νὰ φέρω μερικὰ παραδείγματα, Read more »

ΜΕΓΑΣ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΝΩΝ ΣΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ

__

_

Παρακλητικὸς Κανὼν τῆς Παναγίας

1 Αὐγούστου

ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΚΑΙ ΠΑΛΙ ὁ Θεὸς μᾶς ἀξίωσε νὰ κάνουμε ἀρχὴ τῶν παρακλήσεων τοῦ Δεκαπενταυγούστου γιὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου.

Νὰ ὁμιλήσουμε γιὰ τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο; Δὲν θεωρῶ τὸν ἑαυτό μου ἄξιο. Θὰ ἔπρεπε ἕνα Χερουβὶμ ἢ ἕνα Σεραφὶμ νὰ πετάξῃ ἀπὸ τὶς ἁψῖδες τοῦ οὐρανοῦ, γιὰ νὰ ψάλῃ ὕμνο ἀντάξιό της.

Ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ Παναγία, εἶνε μοναδικὴ καὶ ἀνεπανάληπτος. Εἶνε ἡ ἔκφρασις τῶν εὐγενεστέρων αἰσθημάτων τοῦ γυναικείου κόσμου. Εἶνε ἡ πλήρης χαρίτων. Εἶνε ὁ κρυστάλλινος καθρέπτης. Δὲν ὑπάρχει γυναίκα χωρὶς καθρέπτη· καὶ ὁ καλύτερος καθρέπτης γιὰ κάθε κόρη, γιὰ κάθε ἔγγαμο, γιὰ κάθε γυναῖκα ποὺ πιστεύει στὸ Χριστό, εἶνε ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος.

* * *

Ἂς δοῦμε συντόμως τὶς ἀρετές της. Read more »

ΜΕΓΑΣ ΚΑΝΩΝ

Τὸ ποίημα τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης

ΤΙ ΕΙΝΕ, ἀγαπητοί μου, ὁ Μέγας Κανών, ποὺ ψάλλει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας; Εἶνε μιὰ ἀνθοδέσμη ἀπὸ λουλούδια ἀθάνατα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, λουλούδια τῆς ἐκκλησιαστικῆς ποιήσεως τῶν βυζαντινῶν μας χρόνων.
Κάθε κανὼν εἶνε μιὰ ποιητικὴ συλλογὴ ἀπὸ τροπάρια. Ἀλλὰ ὁ σημερινὸς κανὼν ὀνομάζεται Μέγας Κανών. Γιατί; Διότι διαφέρει ἀπὸ τοὺς ἄλλους κανόνες ὡς πρὸς τὸν ἀριθμὸ τῶν τροπαρίων. Ἐνῷ οἱ ἄλλοι κανόνες φτάνουν τὰ 30 τροπάρια, αὐτὸς ἔχει 250 τροπάρια!
Ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενο ὁ Μέγας Κανὼν εἶνε ἕνας θρῆνος. Τίνος θρῆνος; Ἑνὸς ἁμαρτωλο. Ποιός ἔγραψε τὸν θρῆνο αὐτόν; Ἕνας ἅγιος. Ἅγιος καὶ ἁμαρτωλὸς πῶς γίνεται; θὰ πῆτε. Ὅσο προχωρεῖ κανεὶς στὴν ἁγιότητα, τόσο περισσότερο αἰσθάνεται τὴν ἁμαρτωλότητά του· καὶ ὅσο προχωρεῖ στὸ κακό, τόσο ἀποκτᾷ μία ἀσυνειδησία, μία πώρωσι.
Ποιητὴς τοῦ Μεγάλου Κανόνος εἶνε ὁ ἅγιος Ἀνδρέας, ποὺ ὑπηρετοῦσε στὰ Ἰεροσόλυμα καὶ ἔγινε διάκονος στὴν Κωνσταντινούπολι. Ἀπὸ ᾿κεῖ ἡ Ἐκκλησία, γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ τὴ μόρφωσί του, τὸν ἔκανε ἐπίσκοπο στὴν Κρήτη· γι᾿ αὐτὸ λέγεται Ἀνδρέας Κρήτης.

* * *

Αὐτὸς λοιπὸν θρηνεῖ. Καὶ ἀρχίζει καὶ λέει· «Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις;». Ἀπὸ ποῦ ν᾿ ἀρχίσω; λέει. Εἶνε ἀμέτρητες οἱ ἁμαρτίες μου. Καὶ ὅπως στὸ σπίτι ἔχουμε καθρέφτη καὶ βλέπουμε τὴ μορφή μας, ἔτσι καὶ ὁ ἅγιος ἔβλεπε τὸν ἑαυτό του σὲ ἕναν ἄλλο καθρέφτη. Ὁ δὲ καθρέφτης αὐτὸς εἶνε ἡ ἁγία Γραφή.
Μέσα στὴν ἁγία Γραφὴ ἔβλεπε τὴν ψυχή του ὁ ἅγιος Ἀνδρέας καθημερινῶς. Ἐκεῖ ἔβλεπε ἁγίους, ἔβλεπε τὰ παραδείγματά τους. Ἡ Γραφή, Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη, ἔχει πολλὰ παραδείγματα. Παραδείγματα ἁμαρτωλῶν, καὶ παραδείγματα ἁγίων. Παραδείγματα ποὺ πρέπει νὰ τὰ ἀποφεύγουμε, καὶ παραδείγματα ποὺ πρέπει νὰ τὰ μιμούμεθα.
Ἀλλὰ πῶς βλέπει τοὺς ἁμαρτωλούς; Τοὺς βλέπει διαφορετικὰ ἀπὸ ὅ,τι ἐμεῖς. Τοὺς βλέπει μὲ συμπάθεια. Πῶς συμβαίνει αὐτό; Γιατὶ ἦταν ταπεινός. Γνώριζε τὴν ἀδυναμία τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, τὴ διαφθορὰ τοῦ Ἀδάμ.
Μιὰ ἱστορία λέει, ὅτι κάποτε ἕνας βασιλιᾶς εἶχε βγεῖ ἔξω καὶ περπατοῦσε σ᾿ ἕνα δάσος. Ἐκεῖ ἀκούει κάποιον νὰ λέῃ μὲ ἀγανάκτησι·
―Ἀνάθεμά την τὴν κακούργα!…
Πῆγε κοντά. Ποιός ἤτανε; Ἤτανε ἕνας γέρος. Εἶχε πάει στὸ δάσος νὰ κόψῃ ξύλα. Φορτώθηκε τὰ ξύλα νὰ πάῃ στὸ σπίτι του, καὶ κουράστηκε. Κάθησε νὰ ξεκουραστῇ, κ᾿ ἐκεῖ ἄρχισε νὰ λέῃ «Ἀνάθεμά την…».
Ὁ βασιλιᾶς τὸν πλησίασε καὶ τὸν ρωτάει·
―Ποιάν ἀναθεματίζεις;
―Τὴν Εὔα! ἀπαντᾷ ὁ γέρος.
―Τὴν Εὔα;
―Ναί. Αὐτή εἶνε ἡ αἰτία. Ἂν δὲν ἔκανε τὴν ἁμαρτία ἡ Εὔα, ἐγὼ δὲν θὰ γινόμουν ἕνας γέρος ποὺ τώρα ὑποφέρει.
Ὁ βασιλιᾶς τοῦ λέει·
―Ἔλα μαζί μου. Ἔχεις γυναῖκα;
―Ἔχω.
―Φέρε καὶ τὴ γυναῖκα σου.
Ὅταν ἔφερε καὶ τὴ γερόντισσα γυναῖκα του, τοὺς λέει ὁ βασιλιᾶς·
―Θὰ σᾶς δώσω ἕνα παλάτι, ποὺ θά ᾿χῃ μέσα ὅλα τὰ ἀγαθά.
―Τέτοιο πρᾶγμα δὲν τὸ περιμέναμε ποτέ. Πολὺ σ᾿ εὐχαριστοῦμε. Δόξα σοι ὁ Θεός!
Τοὺς ἔβαλε λοιπὸν μέσα. Δὲν τοὺς ἔλειπε τίποτα. Ἀλλὰ ὁ βασιλιᾶς τοὺς εἶπε·
―Θὰ σᾶς ζητήσω μόνο κάτι. Θὰ τὸ τηρήσετε;
―Ἀσφαλῶς. Ἐσὺ τόσα καλὰ μᾶς ἔκανες.
Ἐπάνω ἀπὸ τὸ κρεβάτι τους κρέμασε ἕνα μικρὸ κουτάκι.
―Βλέπετε, λέει, τὸ κουτάκι αὐτό; Νὰ μὴν τὸ ἀνοίξετε, γιατὶ ἀλλοίμονό σας.
―Ἐν τάξει, βασιλιᾶ. Αὐτὸ δὲν εἶνε δύσκολο.
Πέρασε μιὰ βραδιά, δύο βραδιές. Ἡ γριὰ δὲν ἡσύχαζε. Λέει ἡ περιέργεια τῆς γυναικός·
―Τί νὰ ἔχῃ μέσα αὐτό;
―Βρὲ γυναίκα, κάθησε φρόνιμα, λέει ὁ γέρος.
Τὴν ἄλλη βραδιὰ τὰ δια. Τὴν ἄλλη τὰ δια. Τὴν ἄλλη πάλι τὰ δια. Στὸ τέλος νίκησε ὁ πειρασμὸς κι ἀνοίξανε τὸ κουτί. Ἀμέσως πετάχτηκε ἀπὸ μέσα ἕνα πουλί.
Ὁ βασιλιᾶς περίμενε, καὶ τοὺς ἔπιασε.
―Τώρα, λέει, ἔξω ἀπ᾿ τὸ παλάτι! Πήγαινε πάλι νὰ μαζεύῃς ξύλα καὶ νὰ κουράζεσαι. Καὶ στὸ ἑξῆς μάθε νὰ μὴν καταριέσαι τὴν Εὔα. Γιατὶ κ᾿ ἐσὺ τὰ δια θὰ ἔκανες· τὰ δια ἔκανες!
Ἔτσι εμεθα. Καὶ ἔτσι βλέπει τοὺς ἁμαρτωλοὺς ὁ ἅγιος Ἀνδρέας. Ἔχει βαθειὰ συναίσθησι. Γιὰ τὴν Εὔα τί λέει; Ὑποχώρησε στὸν πειρασμό, παρέσυρε καὶ τὸν Ἀδάμ. Ἀλλὰ μήπως κ᾿ ἐμεῖς δὲν ὑπακοῦμε σὲ μιὰ ἄλλη Εὔα; Ποιά εἶνε ἡ ἄλλη Εὔα; Εἶνε «ὁ ἐμπαθὴς λογισμός», ὁ κάθε ἁμαρτωλὸς λογισμός, ποὺ σοῦ λέει, νὰ κλέψῃς νὰ πορνεύσῃς, νὰ βλαστημήσῃς… Κ᾿ ἐμεῖς ὑποχωροῦμε. Χειρότεροι εμεθα ἐμεῖς. Ὁ Ἀδὰμ παρέβη μία ἐντολή· ἐμεῖς «ἀθετοῦμε διαπαντὸς» τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Ἰδού ἡ φιλοσοφία τοῦ Μεγάλου Κανόνος.
Παρακάτω πηγαίνει στὸν Κάιν. Ὁ Κάιν ἐφθόνησε τὸν ἀδελφό του τὸν Ἄβελ. Ἀλλὰ ἔκανε καὶ κάποια ἄλλη ἁμαρτία. Ἐνῷ ὁ Ἄβελ διάλεξε ὅ,τι καλύτερο εἶχε καὶ τὸ θυσίασε στὸ Θεό, ὁ Κάιν πῆγε στὸ κοπάδι, βρῆκε τὸ χειρότερο πρόβατο, καὶ αὐτὸ προσέφερε θυσία· τὸ κουτσό, τὸ σακάτικο. Ὁ Θεὸς δὲν δέχτηκε τὴ θυσία του. Γι᾿ αὐτὸ ἐδῶ ἡ θυσία αὐτή, στὴν ἀρχαία γλῶσσα, ὀνομάζεται «ψεκτή», ποὺ θὰ πῇ ἀξιοκατάκριτη. Κατηγοροῦμε, λέει, τὸν Κάιν· ἀλλὰ κ᾿ ἐμεῖς τέτοιες θυσίες προσφέρουμε στὸ Θεό. Τὰ πρόσφορα π.χ., ποὺ πᾶμε στὴν ἐκκλησία, τώρα τὰ ζυμώνουν χέρια ἁμαρτωλά. Τὸ κερί· ἄλλοτε ἦταν ἁγνὸ ἀπὸ τὴ μέλισσα, τώρα τὸ ἀνακατεύουν μὲ ξύγκια. Μολυσμένο εἶνε καὶ τὸ λιβάνι· βρωμάει, ἀνακατεμένο μὲ ἄλλες ὗλες. Ἐμπόριο πλέον…
Ψεκτὴ ἡ θυσία τοῦ Κάιν, ψεκτὲς καὶ οἱ δικές μας θυσίες καὶ προσφορές. Δὲν γίνονται ὅπως θέλει ὁ Θεός. Βλέπετε, καὶ μιὰ λέξι τοῦ Μεγάλου Κανόνος τί διδάγματα κρύβει;
Νά λοιπόν, λέει· εἶμαι χειρότερος ἀπὸ τὴν Εὔα, χειρότερος κι ἀπὸ τὸν Κάιν. Ὁ Κάιν σκότωσε μιὰ φορά, ἐγὼ σκοτώνω κάθε μέρα. Ὅταν μέσα σου μισῇς κάποιον, «ὁ μισῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἀνθρωποκτόνος ἐστί» (Α΄ Ἰωάν. 3,15). Ἐγώ, λέει ἀκόμη, ἔκανα καὶ ἕνα φόνο ἀκόμη χειρότερο· «Γέγονα φονεὺς συνειδότι ψυχῆς». Φονιᾶς εἶμαι· ἐφόνευσα τὴ συνείδησί μου, καὶ ἔγινε συνείδησι πεπωρωμένη.
Βλέπετε πῶς τὰ βλέπει; Ἔτσι προχωρεῖ μὲ παραδείγματα τῆς παλαιᾶς διαθήκης καὶ τῆς καινῆς διαθήκης. Αὐτά λέει γιὰ τὸν ἑαυτό του· ὅτι εἶνε ἁμαρτωλότερος «ὑπὲρ πάντα ἄνθρωπον», παραπάνω ἀπὸ κάθε ἄνθρωπο ποὺ ἔζησε πάνω στὸν πλανήτη.
Ἀκοῦτε; Ποῦ τώρα αὐτὴ ἡ συναίσθησι; Δημοσίᾳ τὰ λέει τὰ ἁμαρτήματα. Νά δημοσία ἐξομολόγησις. Ποιός ἀπὸ μᾶς κάνει δημοσία ἐξομολόγησι; Ἐδῶ τὸν πιάνεις ἐπ᾿ αὐτοφώρῳ τὸν ἄλλο, καὶ σοῦ λέει, Δὲν ἔκανα τίποτα. Ἀναίσθητες, πωρωμένες ψυχές.
Ὄχι ὅμως μόνο ν᾿ ἀποφεύγουμε τὰ κακά, ἀλλὰ καὶ νὰ μιμηθοῦμε τὰ καλά. Ἔχει καὶ καλὰ παραδείγματα ὁ Μέγας Κανών. Δὲν εἶνε μόνο Εὖες καὶ Κάιν. Εἶνε καὶ Δαυῒδ καὶ ἄλλοι, πολὺ μεγάλοι, ποὺ μετανόησαν. Τὸ κακὸ νὰ ἀποφύγουμε, τὸ καλὸ νὰ μιμηθοῦμε.
Ἕνα ἀκόμη παράδειγμα θ᾿ ἀναφέρω καὶ τελειώνω. Εἶνε τὸ παράδειγμα τοῦ Ἰακώβ. «Τὸν Ἰακώβ», λέει, «μίμησαι, ὦ ψυχή». Τί ἔκανε ὁ Ἰακώβ; Εἶδε ὅραμα. Εἶδε, λέει, ἐκεῖ ποὺ κοιμόταν, μία σκάλα, ν᾿ ἀρχίζῃ ἀπ᾿ τὴ γῆ καὶ νὰ φθάνῃ μέχρι τὸν οὐρανό· καὶ πάνω σ᾿ αὐτὴν ν᾿ ἀνεβαίνουν καὶ νὰ κατεβαίνουν ἄγγελοι. Καὶ θαύμασε καὶ εἶπε ὁ Ἰακώβ· «Ὡς φοβερὸς ὁ τόπος οὗτος· οὐκ ἔστι τοῦτο ἀλλ᾿ ἢ οἶκος Θεοῦ, καὶ αὕτη ἡ πύλη τοῦ οὐρανοῦ» (Γέν. 28,17). Μιμήσου τον, λέει. Φτειάξε κ᾿ ἐσὺ μιὰ ἄλλη ἀνώτερη σκάλα. Ποιά εἶνε αὐτὴ ἡ σκάλα; Εἶνε ἡ μετάνοια καὶ ὁ ἀγώνας μας. Σκαλοπάτια εἶνε οἱ ἀρετές. Μπρός! κουράγιο! Ἀνέβαινε! Μὴ μένεις στὰ πρῶτα σκαλοπάτια. Νὰ μὴν εἶσαι ἀτελής, ἀλλὰ νὰ προχωρῇς διαρκῶς, νὰ αὐξάνῃς στὴν πίστι στὴν ἐλπίδα στὴν ἀγάπη, νὰ τείνῃς πρὸς τὴν τελειότητα.

* * *

Αὐτὰ τὰ 250 τροπάρια εἶνε 250 παραδείγματα. Ἄλλα εἶνε πρὸς τὸ ἀγαθὸ καὶ ἄλλα πρὸς τὸ κακό. Ν᾿ ἀποφεύγουμε τὸ κακό, καὶ νὰ πράττουμε τὸ ἀγαθό· «ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ καὶ ποίησον ἀγαθόν» (Ψαλμ. 33,15).
Ὅλα στάζουν μέλι, γλυκύτητα, νοήματα μεγάλα. Τελειώνουμε μὲ τὸ ὡραιότερο ἀπ᾿ ὅλα. Καὶ αὐτὸ εἶνε τὸ τροπάριο ποὺ λέει· «Ψυχή μου ψυχή μου, ἀνάστα τί καθεύδεις;…».

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(ἱ. ναὸς Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 12-4-1989)

Δ΄ Στάσις Χαιρετισμῶν

OI EXΘΡΟΙ ΘΑ ΝΙΚΗΘΟΥΝ

«Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐγείρονται τρόπαια· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐχθροὶ καταπίπτουσι»(Ἀκάθ. ὕμν. Ψ 5)

ΧΑΙΡΩ, ἀγαπητοί μου, ποὺ τρέχετε καὶ συγκεντρώνεσθε στὸ ναό. Θὰ σᾶς μιλήσω ἁπλᾶ, σὰν πατέρας μὲ τὰ παιδιά.
Ζοῦμε σὲ χρόνια ἄσχημα. Μερικοὶ λένε, ὅτι πλησιάζει ἡ συντέλεια τοῦ κόσμου. Ἕνα σημάδι ὅτι ἔρχεται ἡ συντέλεια εἶνε, ὅτι στὶς ἡμέρες μας παρουσιάστηκε ἀθεΐα καὶ ἀπιστία μεγάλη. Σὲ πόλεις καὶ χωριὰ ξάπλωσαν οἱ ἰδέες αὐτές. Καὶ λέγονται συχνὰ ἀπὸ στόματα ἀνθρώπων ποὺ θεωροῦνται μορφωμένοι. Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια στὴ Μικρὰ Ἀσία, στὸν Πόντο, στὰ ἁγιασμένα μέρη, δὲν ὑπῆρχε ἄπιστος καὶ ἄθεος. Τώρα ἡ ἀθεΐα ἔφτασε παντοῦ.
Ἂν συναντήσετε κάποιον ἄθεο, νὰ τοῦ πῆτε μόνο τὸ ἑξῆς. Ἐὰν μὲ πείσῃς ὅτι τὸ ῥολόϊ ποὺ ἔχεις στὸ χέρι σου φύτρωσε ἔτσι, ὅτι τὸ σπίτι ποὺ κάθεσαι ἔγινε μοναχό του, ὅτι τὸ αὐτοκίνητό σου ἔγινε μόνο του, κι ὅτι οἱ πύραυλοι ποὺ ταξιδεύουν στὸ διάστημα ἔγιναν μόνοι τους, τότε κ᾿ ἐγὼ θὰ πεισθῶ ὅτι τὸ σύμπαν αὐτὸ ἔγινε χωρὶς τὸ Θεό. Τὸ ῥολόϊ κάποιος τὸ φτειάχνει, τὸ σπίτι κάποιος τὸ χτίζει, τὸ αὐτοκίνητο κάποιος τὸ κατασκευάζει, τοὺς πυραύλους κάποιος τοὺς ἐξαπολύει· καὶ αὐτὸ τὸ σύμπαν ποιός τὸ ἔκανε; Μία ἡ ἀπάντησις· Ὁ Θεός.
―Μὰ τί εἶνε ὁ Θεός; Μᾶς τὸ λέει ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης· «ὁ Θεὸς εἶνε ἀγάπη» (βλ. Α΄ Ἰωάν. 4,8,16), τὸ κυριώτερο γνώρισμά του εἶνε ἀγάπη. Καὶ ἀπόδειξις ὅλα ὅσα ἀπολαμβάνουμε. Ἀλλ᾿ ἐὰν μὲ ρωτήσετε, ποιά εἶνε ἡ πιὸ μεγάλη ἀπόδειξις ὅτι ὁ Θεὸς μᾶς ἀγαπάει, θὰ σᾶς πῶ· ἡ σάρκωσις τοῦ Λόγου. Τὸ ὅτι ὁ Θεὸς λυπήθηκε τὸν ἄνθρωπο, ποὺ εἶχε φύγει μακριά του· καὶ ἐνῷ μποροῦσε νὰ τὸν τιμωρήσῃ μὲ μυρίους τρόπους, ἐν τούτοις ἔστειλε τὸν Υἱό του τὸν μονογενῆ στὸν κόσμο, καὶ ἔλαβε σάρκα ἀπὸ τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο, γιὰ νὰ μᾶς σώσῃ. Εἶνε αὐτὸ ποὺ ἑορτάζουμε τὴν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ· τότε ἄρχισε ἡ σωτηρία μας. Τότε ὁ Γαβριήλ, ποὺ ἐστάλη στὴ Ναζαρέτ, εἶπε στὴν Παναγία· «Χαῖρε, κεχαριτωμένη» (Λουκ. 1,28).
Αὐτὸ τὸ «χαῖρε», ποὺ εἶπε ὁ ἀρχάγγελος, τ᾿ ἀκοῦμε στοὺς Χαιρετισμούς. Ἐπαναλαμβάνεται 144 φορές. Τὸ καθένα ἀπὸ αὐτὰ τὰ «χαῖρε» ἔχει μεγάλη σημασία. Νὰ τὰ ἑρμηνεύσουμε ὅλα δὲ᾿ μποροῦμε. Θὰ ἑρμηνεύσουμε ἕνα μόνο, αὐτὸ ποὺ λέει· «Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐγείρονται τρόπαια· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐχθροὶ καταπίπτουσι» (Ἀκάθ. ὕμν. Ψ5). Μὲ ἁπλᾶ λόγια λέει· Χαῖρε, Παναγία, ποὺ μὲ τὴ βοήθειά σου νικήσαμε τοὺς ἐχθροὺς καὶ ἔγινε ἡ ὡραία ἀντίθεσις· ἐκεῖ ποὺ οἱ ἐχθροὶ πέφτουν κάτω νικημένοι, ἐκεῖ ὑψώνονται μνημεῖα τῆς νίκης ποὺ μᾶς ἐχάρισες ἐσύ.
Ποιοί ὅμως εἶνε αὐτοὶ οἱ ἐχθροί; Κατ᾿ ἐξοχὴν ἐχθρὸς εἶνε ὁ διάβολος. Καὶ μὲ τὴν προστασία τῆς Θεοτόκου νικᾶται καὶ πέφτει. Σύμβολο δὲ τῆς νίκης κατὰ τοῦ διαβόλου εἶνε ὁ τίμιος σταυρός. Κάθε σταυρὸς εἶνε κ᾿ ἕνα τρόπαιο νίκης στὴν πνευματική μας ζωή. Ἀλλὰ ἐδῶ θὰ δοῦμε τὴν ἐφαρμογὴ τοῦ χαιρετισμοῦ αὐτοῦ στὴν ἐθνική μας κυρίως ζωή.

* * *

– Τὸ 626 μ.Χ. ἡ πόλις τῶν ὀνείρων μας, ἡ Κωνσταντινούπολις, πολιορκήθηκε ἀπὸ βαρβάρους, Πέρσας καὶ Ἀβάρους. Πολιορκήθηκε ἀπὸ παντοῦ, ἀπὸ ξηρὰ καὶ θάλασσα, μὲ στρατὸ καὶ στόλο. Τόσο στενὴ ἦταν ἡ πολιορκία, ὥστε ἀπὸ ὥρα σὲ ὥρα οἱ ἐχθροὶ καραδοκοῦσαν νὰ μποῦν μέσα, νὰ κάψουν, νὰ καταστρέψουν, νὰ σφάξουν, νὰ ἀτιμάσουν. Ἦταν τόσο βέβαιοι γι᾿ αὐτό, ὥστε μήνυσαν στοὺς κατοίκους· Μόνο ἂν γίνετε ἢ πουλιὰ νὰ πετάξετε ἢ ψάρια καὶ κολυμπήσετε, θὰ σωθῆτε.
Καὶ τί ἔγινε, ἔπεσε ἡ Πόλις; Ὄχι. Ἔγινε θαῦμα. Τὸ βεβαιώνει ἡ ἱστορία. Ποιό θαῦμα; Τὴ νύχτα φύσηξε ἄνεμος δυνατός, σήκωσε κύματα πελώρια καὶ ἔπνιξε τὰ καράβια τῶν ἐχθρῶν· σανίδες ἔγιναν. Φόβος καὶ τρόμος ἔπιασε τοὺς βαρβάρους, σηκώθηκαν κ᾿ ἔφυγαν. Ἔτσι ἡ Πόλις ἐλευθερώθηκε.
Τότε παιδιὰ γυναῖκες καὶ ἄντρες ἔτρεξαν ὅλοι στὴν ἐκκλησία τῶν Βλαχερνῶν ―σῴζεται μέχρι σήμερα― καὶ ἐκεῖ, ὄρθιοι, ἔψαλαν τοὺς Χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας, τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο· «Χαῖρε», Παναγία, «δι᾿ ἧς ἐγείρονται τρόπαια· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐχθροὶ καταπίπτουσι». Τότε γιὰ πρώτη φορὰ ἐψάλη τὸ κοντάκιο «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια…».
―Ἄ, θὰ πῇ κάποιος ἄπιστος, αὐτὰ ἔγιναν «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ»· ἀπὸ τότε πέρασαν αἰῶνες.
ϗ Ὄχι, κύριοι! Ἡ Παναγιὰ δὲν πέθανε· ζῇ καὶ κάνει θαύματα. Νὰ μετρήσουμε τὰ θαύματά της; Εἶνε ἀμέτρητα ὅσα ἔκανε, κάνει καὶ θὰ κάνῃ μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων ἡ ἁγία μας πίστι, ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Παναγία καὶ οἱ ἅγιοι. Ἀπόδειξις, ὅτι καὶ στὴ δική μας γενεὰ ἔγινε παρόμοιο θαῦμα. Πότε ἔγινε; Ὅσοι εἶνε μικροί, δὲν ξέρουν τίποτα. Ὡραῖα περνοῦν· φαΐ, ὕπνος, παιχνίδια, διασκεδάσεις, γλέντια… Ἡ προηγουμένη γενεὰ εἶδε τὸ θαῦμα αὐτό, ποὺ ἔκανε ἀκόμα καὶ ἀπίστους νὰ πιστέψουν.
Ποιό τὸ θαῦμα; Τὸ 1940, στὶς 28 Ὀκτωβρίου, κάποιος χτύπησε τὰ μεσάνυχτα τὴν πόρτα μας καὶ εἶπε στὴν Ἑλλάδα· Νὰ παραδοθῇς!… Τῆς ἔταξε λίγες ὧρες ν᾿ ἀπαντήσῃ. Καὶ ἡ Ἑλλὰς ὅλη, μικροὶ-μεγάλοι, ἄντρες-γυναῖκες, βουνὰ-λαγκάδια, θάλασσες καὶ καράβια, ὅλοι ἀπήντησαν στὸν ἐχθρὸ «Ὄχι». Κι ὁ ἐχθρὸς ἦταν ἡ Ἰταλία, μιὰ πολὺ μεγάλη δύναμις τότε, μὲ τέσσερα ἑκατομμύρια στρατό, μὲ καράβια καὶ ἀεροπλάνα τόσο πολλά, ποὺ οἱ Ἰταλοὶ ἔλεγαν ὅτι μποροῦν νὰ σκιάσουν τὸν ἥλιο. Ὅλοι περίμεναν, ὅτι θὰ νικήσῃ ἡ Ἰταλία. Κανείς δὲν πίστευε ὅτι θὰ νικήσῃ ἡ μικρὰ Ἑλλάς. Καὶ ὅμως ἔγινε τὸ θαῦμα! Καὶ ὁ κόσμος ὅλος θαύμασε. Ὅλων τὰ μάτια ἐστράφησαν στὴ μικρά μας χώρα καὶ ὅλοι τῆς ἔψαλλαν ἐγκώμια. Ὅταν στὰ ρεστορὰν τῆς Νέας Ὑόρκης ἔβλεπαν ἕνα «Γκρέκο», Ἕλληνα, τὸν σήκωναν στὰ χέρια κ᾿ ἔκαναν διαδήλωσι. Ποτέ ἄλλοτε δὲ᾿ δοξάστηκε ἡ πατρίδα μας διεθνῶς ὅσο τότε.
Καὶ τὸ ἐρώτημα εἶνε· πῶς ἔγινε αὐτό; Μὴ ρωτᾶτε ἐμένα· ρωτῆστε κάτι γεροντάκια ―ἂν ζοῦν ἀκόμη―, ποὺ σὰν ἀετοὶ πέταξαν καὶ πολέμησαν τότε στὸ Μοράβα, μπῆκαν στὴν Κορυτσὰ καὶ τὰ ἄλλα ἁγιασμένα αὐτὰ μέρη ποὺ σήμερα τὰ κατέχει ἡ Ἀλβανία. Πῶς;… Δὲν εἶνε ψέμα, εἶνε ἀλήθεια· τὸ ἄκουσα ἀπὸ πολλὰ στόματα (φαντάρους, πυροβολητάς, στρατιῶτες, ἀξιωματικούς). Τὴ νύχτα πάνω στὰ ψηλὰ χιονισμένα βουνὰ – τί βλέπανε; Μιὰ μαυροφόρα νὰ ἐμφανίζεται καὶ νὰ τοὺς ἐμψυχώνῃ. Ἦταν ἡ Παναγιά μας! Μὲ τὴ βοήθειά της νικήσαμε. Καὶ οἱ φαντάροι μας, ὅταν κατελάμβαναν μιὰ κορυφή, ἔστηναν τὴν ἑλληνικὴ σημαία μὲ τὸν τίμιο σταυρὸ ψάλλοντας ὅλοι μαζὶ «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια…». Γι᾿ αὐτὸ μποροῦμε κ᾿ ἐδῶ νὰ ποῦμε· «Χαῖρε», Παναγία, «δι᾿ ἧς ἐγείρονται τρόπαια· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐχθροὶ καταπίπτουσι».
Ποῦ εἶνε ὁ ἄθεος ποὺ λέει πὼς μόνο τὰ παλιὰ τὰ χρόνια γίνονταν θαύματα τῆς Παναγίας; Καὶ τώρα καὶ σήμερα καὶ αὔριο καὶ πάντα θὰ θαυματουργῇ ἡ Παναγία.

* * *

ϗ Τώρα βέβαια ἔχουμε ἡσυχία. Τὰ παιδιά μας κοιμοῦνται στὰ κρεβάτια τους, οἱ νέοι μας διασκεδάζουν στὰ κέντρα… Ἔχουμε εἰρήνη. Ἀλλὰ θὰ τὴν ἔχουμε πάντα;… Ἐμεῖς οἱ γέροντες, ποὺ ζήσαμε πολέμους καὶ περιπέτειες καὶ κινδύνους, παρακαλοῦμε τὴν Παναγία, πόλεμος νὰ μὴ ξαναγίνῃ. Ἀλλά… ―ὑπάρχει ἕνα «ἀλλά»― ἡ εἰρήνη δὲν ἐξαρτᾶται μόνο ἀπὸ μᾶς. Ἐμεῖς ἀγαποῦμε τὴν εἰρήνη ὅσο κανένα ἄλλο ἔθνος. Ἀλλ᾿ ἐὰν ἐχθροὶ μᾶς ἐπιτεθοῦν, τότε τί θὰ γίνῃ; Τότε καὶ πάλι ἡ Ἑλλὰς σύσσωμος θὰ πῇ ἕνα νέο «ὄχι». Καὶ πιστεύω στὸ Θεό, ὅτι θὰ μᾶς ἀκούσῃ ἡ Παναγιά.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ μᾶς ἀκούσῃ καὶ νὰ γίνῃ τὸ τρίτο θαῦμα, νὰ σπρώξουμε τοὺς Τούρκους πέρα ἀπὸ τὸν Ἕβρο ―τὸ πιστεύω, θὰ ξαναμποῦμε στὴν Ἁγια-Σοφιὰ νὰ τελειώσουμε τὴν διακοπεῖσα λειτουργία―, πρέπει ὅλοι νὰ μετανοήσουμε· οὔτε μοιχεῖες, οὔτε διαζύγια, οὔτε βλασφημίες, οὔτε ἐκτρώσεις, οὔτε ἀδικίες, ἀλλὰ παντοῦ νὰ βασιλεύῃ Χριστός. Τότε ἐκεῖνος θὰ σκεπάσῃ καὶ θὰ εὐλογήσῃ τὸν τόπο μας, καὶ θὰ κάνῃ τὸ θαῦμα νὰ δοξασθῇ πάλι ἡ πατρίδα μας καὶ νὰ ξαναστηθῇ ὁ σταυρὸς στὸν τροῦλλο τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς. Ἔτσι γιὰ ἄλλη μιὰ φορά, τρίτη φορά (πρώτη στὸ Βυζάντιο, δεύτερη στὰ βουνὰ τῆς Πίνδου, τρίτη στὸν Ἕβρο καὶ τὰ νησιά), θὰ σταθοῦμε ἐμπρὸς στὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας καὶ θὰ ξαναποῦμε· «Χαῖρε», Παναγιά, «δι᾿ ἧς ἐγείρονται τρόπαια· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐχθροὶ καταπίπτουσι».
Ὁ Κύριος νὰ εἶνε πάντα μαζί σας. Εἰρηνεύετε, προσεύχεσθε, ἐξομολογεῖσθε, ἐκκλησιάζεσθε, κοινωνεῖτε τὰ ἄχραντα μυστήρια, ἔχετε ὁμόνοια. Ὅλοι ἀγαπημένοι ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ νὰ περάσουμε τὶς δύσκολες ἡμέρες ποὺ ἐπιφυλάσσει ὁ Θεὸς στὴν ἀνθρωπότητα καὶ ἰδιαιτέρως στὸ ἔθνος μας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου, στον ιερό ναὸ του Ἁγίου Γεωργίου Ν. Καυκάσου – Φλωρίνης 26-3-1982 βράδυ)

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΑ

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

«Tην υψηλοτέραν των ουρανών και καθαρωτέραν λαμπηδόνων ηλιακών, την λυτρωσαμένην ημάς εκ της κατάρας, την Δέσποιναν του κόσμου ύμνοις τιμήσωμεν»

AΠOΨΕ η ομιλία θα είναι δογματική· θα μιλήσουμε πάνω σε ένα δόγμα της πίστεως.
Tι θα πει  δόγμα; Δόγμα είναι αυτό που διδάσκει η Eκκλησία μας και πρέπει να το πιστεύουμε και να το παραδεχώμεθα ως απόλυτη αλήθεια. Tί διδάσκει η Eκκλησία μας; Πολλά πράγματα. Διδάσκει ―καί ο Xριστιανός πρέπει να ξέρει― τί είναι ο κόσμος, τί είναι ο άνθρωπος, τί είναι το σώμα και τί η ψυχή, τί είναι άγγελοι και αρχάγγελοι, τί είναι αγία Tριάς, τί είναι Θεός Πατήρ, τί είναι Yιός, τί είναι Πνεύμα άγιο, τί είναι παράδεισος και τί κόλασις, τί είναι Eκκλησία, τί είναι τα μυστήρια, τί είναι η βάπτισης, ο γάμος, η θεία ευχαριστία κ.τ.λ.. Όλα αυτά είναι μαθήματα, που πρέπει να τα ξέρει.
Δυστυχώς υπάρχει μεγάλη άγνοια. Oι Xριστιανοί ούτε το αλφαβητάριο της πίστεως δεν ξέρουνε. Kαι όχι μόνο οι αγράμματοι αλλά και αυτοί οι τάχα επιστήμονες. Ξέρουν πολλά άλλα πράγματα, αλλά από τή θρησκεία μας έχουν μεσάνυχτα. Kαι πως να ξέρουν, όταν στcν εκκλησία δεν πατάνε παρά μόνο Xριστούγεννα και Πάσχα;
Aς δούμε λοιπόν τώρα, τί διδάσκει η Oρθοδοξία μας για το πρόσωπο της Παναγίας. Έχει δε μεγάλη σημασία το δόγμα περί της Θεοτόκου, διότι συνδέεται αμέσως με το πρόσωπο του Kυρίου ημών Ιησού Xριστού.

* * *

Eκατομμύρια γυναίκες γεννηθήκανε, εκατομμύρια ζούνε σήμερα, και εκατομμύρια θα γεννηθούν μέχρι συντελείας των αιώνων. Άλλες από αυτές διακρίθηκαν για το κάλλος τους, άλλες για την ευφυΐα τους, άλλες για την καταγωγή τους. Όλες όμως λησμονούνται. Mία γυναίκα μόνο δεν λησμονείται· η υπεραγία Θεοτόκος, η Παναγία μας. Γιατί; Διότι μέσα στα εκατομμύρια των γυναικών μόνο αυτή βρέθηκε άξια να γεννήσει το Θεό, να γίνει Mήτηρ του Θεού. Tί μυστήριο αυτό! Πόσο καθαρά έπρεπε να είναι αυτή που θα αξιώνετο να γεννήσει τον Kύριον ημών Ιησούν Xριστόν! Έπρεπε να είναι αγνή και παρθένος. Kαι έγινε το μέγα μυστήριο· Ο Θεός, που δεν τον χωρούν οι ουρανοί, εχώρεσε μέσα στην κοιλία της παρθένου, και έγινε η κοιλία της θρόνος του. H παρθένος Mαρία γέννησε τον Θεό, γι’ αυτό λέγεται Θεοτόκος. Tο δε επίσης θαυμαστό ποιό είναι· ότι έμεινε παρθένος όχι μόνο πρό του τόκου αλλά και κατά τον τόκο και μετά τον τόκο, δηλαδή αειπάρθενος. Aν δεν το πιστεύεις αυτό το μυστήριο, δεν είσαι ορθόδοξος Xριστιανός. H Παρθένος γέννησε τον Σωτήρα του κόσμου. Aυτό είναι η πίστις μας. Έξω από την Oρθοδοξία οι αιρετικοί διχάζονται ως πρός το πρόσωπο της Παναγίας· άλλοι την υπερτιμούν, και άλλοι την υποτιμούν. Eμείς τί λέμε; Read more »

Xαιρετισμοι της Θεοτόκου

B΄ στάση

Λυτρωμενοι απο την βαρβαροτητα

«Χαῖρε, ἡ τῆς βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας»

Ο Ἀκάθιστος ὕμνος εἶνε ἕνα ἀριστούργημα, μὲ τὸ ὁποῖο ὑμνεῖται ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος ἢ μᾶλλον τὸ μέγα μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ἀπὸ τὰ «χαῖρε» ποὺ ἀκούσαμε θὰ προσπαθήσω νὰ ἑρμηνεύσω ἐκεῖνο ποὺ λέει· «Χαῖρε, ἡ τῆς βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας» (Ἀκάθ. ὕμν. Ι 4α΄). Τί σημαίνει αὐτό; Μὲ ἁπλᾶ λόγια· Χαῖρε, ὑπεραγία Θεοτόκε· σὲ εὐγνωμονοῦμε, διότι διὰ τοῦ Υἱοῦ σου μᾶς λυτρώνεις ἀπὸ τὴν «βάρβαρο θρησκεία». Ποιά νὰ εἶνε αὐτὴ ἡ θρησκεία;

* * *

―Ἡ θρησκεία εἶνε τὸ ὄπιο τῶν λαῶν, λένε τὰ στόματα τῶν ἀθέων. Τὴ φτειάξανε οἱ παπᾶδες γιὰ νὰ κερδίζουν, λένε οἱ μαρξισταί.
Ὄχι, ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε ἔτσι. Ἂν θέλετε νὰ μιλήσουμε μὲ τὴ γλῶσσα τῆς ψυχολογίας, ―παρακαλῶ προσέξτε― ἡ θρησκεία δὲν εἶνε ἐπίκτητος, εἶνε ἔμφυτος. Ὑπάρχει τεραστία διαφορὰ μεταξὺ τῶν δύο αὐτῶν ἐννοιῶν. Ἐπίκτητο εἶνε κάτι ποὺ ἀποκτᾶται ἀργότερα, ἐνῷ ἔμφυτο εἶνε κάτι ποὺ ὑπάρχει ἐξ ἀρχῆς μέσα στὴ φύσι τοῦ ἀνθρώπου. Παράδειγμα ἡ ἀγάπη τῆς μάνας. Ὁπουδήποτε νὰ πᾶμε, ἡ μάνα ἀγαπάει τὸ παιδί της· καὶ ὁσεσδήποτε ἀντίθετες διαταγὲς νὰ τῆς δοθοῦν, δὲν πειθαρχεῖ. Ἡ ἀγάπη στὸ παιδί της δὲν ξεῤῥιζώνεται· εἶνε μέσα στὴ φύσι της. Μόνο ἂν ἄλλαζε ἡ φύσι της θὰ ἄλλαζε κι αὐτό. Μὰ δὲν ἀλλάζει. Μιὰ ἄλλη εἰκόνα εἶνε τὸ ἄνθος ποὺ λέγεται ἡλιοτρόπιο· ὁ δίσκος του στρέφεται πάντα πρὸς τὸν ἥλιο. Ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ στρέφεται ἐμφύτως πρὸς τὸ Θεό. Τὸ εἶπε καὶ ὁ Ὅμηρος· ὅτι «Θεὸν χατέουσιν ἄνθρωποι», οἱ ἄνθρωποι ποθοῦν τὸ Θεό.
Εἶνε λοιπὸν ἔμφυτος ἡ θρησκεία. Συνεπῶς εἶνε ψευδέστατο, ἀψυχολόγητο καὶ ἀνιστόρητο, ὅτι οἱ παπᾶδες φτειάξανε τὴ θρησκεία γιὰ νὰ τὴν ἐκμεταλλεύωνται. Ὅπως δὲ᾿ φτειάξανε οἱ γιατροὶ τὴν ὑγεία γιὰ νὰ πλουτίζουν, ἀλλ᾿ εἶνε αὐτὴ ἡ φυσικὴ κατάστασι, οἱ δὲ ἀσθένειες ἦταν ἐκεῖνες ποὺ δημιούργησαν τὴν ἰατρική, ἔτσι κ᾿ ἐδῶ. Ἡ θρησκεία εἶνε ἔμφυτος. Τὸ ἀποδεικνύει ἡ ἀρχαιολογία, ποὺ σκάβει, ἀνακαλύπτει πολιτισμοὺς αἰώνων, καὶ παντοῦ, σὲ μνημεῖα καὶ τάφους, βρίσκει ίχνη τῆς θρησκευτικότητος. Τὸ βεβαιώνουν περιηγηταί, ποὺ πῆγαν ἐκεῖ ποὺ ζοῦν ἄγριοι καὶ ἀπολίτιστοι, μέσα σὲ σπηλιὲς καὶ δάση, καὶ εἶδαν, ὅτι κ᾿ ἐκεῖνοι ἔχουν θρησκευτικὲς ἐκδηλώσεις. Τὸ φωνάζει ἀκόμα ὁ Πλούταρχος, μεγάλος βιογράφος καὶ φιλόσοφος τῆς πατρίδος μας, ποὺ λέει· Πολλὰ παράξενα μπορεῖ νὰ δῇς στὴ γῆ, ἕνα δὲ᾿ θὰ δῇς· «Ἀνιέρου πόλεως καὶ ἀθέου …οὐδείς ἐστιν οὐδ᾿ ἔσται γεγονὼς θεατής» (ἐπιστ. πρὸς Κολώτην 31,4)· κανείς δὲ᾿ θὰ δῇ πόλι χωρὶς ναό, ποὺ νὰ μὴ λατρεύῃ θεό.
Ἔμφυτος λοιπὸν ἡ θρησκεία. Ἅμα ἄνθρωπος, ἅμα θρησκεία. Ἀλλὰ ἡ θρησκεία στὴν πρώτη μορφή της ἦταν λατρεία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ· κατόπιν ἐκφυλίσθηκε καὶ κατήντησε εἰδωλολατρία. Τί θὰ πῇ εἰδωλολατρία; Ἀκούσαμε ἀπόψε· «Οὐκ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει οἱ θεόφρονες παρὰ τὸν Κτίσαντα» (εἱρμ. ζ΄ ᾠδ., βλ. Ῥωμ. 1,25). Οἱ εἰδωλολάτρες ὅμως ἔπαυσαν νὰ λατρεύουν τὸν Κτίστη καὶ Δημιουργό· ἀντὶ τοῦ Κτίστου λάτρευσαν τὰ κτίσματα. Θεοποίησαν τὴ φύσι, τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως. Ἔβλεπαν λ.χ. τὴ θάλασσα νὰ ὑψώνῃ τεράστια κύματα, νὰ κινδυνεύουν τὰ πλοῖα, καὶ εἶπαν· Ἡ θάλασσα εἶνε Θεός… Ἔβλεπαν τὸν ἥλιο νὰ πυρπολῇ τὴ γῆ, καὶ εἶπαν· Ὁ ἥλιος εἶνε Θεός. Ἔβλεπαν τ᾿ ἀστροπελέκια καὶ τὴ φωτιὰ νὰ καίῃ τὰ δάση, καὶ εἶπαν· Ἡ φωτιὰ εἶνε Θεός. Καὶ μετὰ ἀπὸ τὰ διάφορα στοιχεῖα θεοποίησαν τὰ ζῷα. Τέλος θεοποίησαν τὸν ἄνθρωπο, καὶ μάλιστα ὑπὸ τὴν ἀγενῆ του μορφή, ὅπως παρουσιάζεται μὲ τὰ πάθη του. Θεοποίησαν τὰ πάθη τους. Ἀπόδειξις οἱ 12 θεοὶ τοῦ Ὀλύμπου. Ὁ Ζεύς, ὁ πατέρας τῶν θεῶν, εἶνε ὁ κῆρυξ τῆς μοιχείας καὶ προστάτης τῶν μοιχῶν· ἀναρίθμητες εἶνε οἱ γυναῖκες ποὺ ἐξηπάτησε μεταμορφούμενος ποικιλοτρόπως, ὅπως λέει ἡ μυθολογία. Ὁ Βάκχος εἶνε κῆρυξ τῆς μέθης καὶ προστάτης τῶν μεθύσων. Ἡ Ἀφροδίτη κῆρυξ τῆς ἀκολασίας καὶ προστάτις τῶν ἀκολάστων. Ὁ κερδῷος Ἑρμῆς κῆρυξ τοῦ κέρδους καὶ τῆς κλοπῆς καὶ προστάτης τῶν κλεπτῶν καὶ ἀπατεώνων. Τέτοιοι ἦταν οἱ θεοὶ ἐκεῖνοι. Ὠργίαζαν στὴν κορυφὴ τοῦ Ὀλύμπου, ὅπου ὑποτίθετο ὅτι εἶνε ἡ κατοικία τους. Ὀρθῶς εἶπε ἕνας ἱστορικὸς ὅτι, ἐὰν ἐπρόκειτο ἀπὸ σημερινὰ δικαστήρια νὰ δικασθοῦν γιὰ τὰ ἔργα τους, θὰ κατεδικάζοντο ὅλοι μὲ μεγάλες ποινές. Γιὰ τὰ ἔργα αὐτὰ ἡ θρησκεία ἐκείνη χαρακτηρίζεται βάρβαρος.
Ἀλλὰ ἦταν βάρβαρος καὶ γιὰ κάποιο ἄλλο λόγο, ποὺ προκαλεῖ φρίκη. Εἶχε θυσίες· καὶ τί θυσίες, αἱματηρές. Κ᾿ ἐμεῖς στὴν Ἐκκλησία προσφέρουμε θυσία· κερί, λάδι, λιβάνι, ἄρτο-πρόσφορο, οἶνο· ὅλα αὐτὰ εἶνε θυσίες, ἀναίμακτες ὅμως, ὅπως καὶ ἡ κατ᾿ ἐξοχὴν θυσία μας, ἡ θεία εὐχαριστία. Ἐκεῖνοι ὅμως ἔκαναν θυσίες αἱματηρές. Γιὰ νὰ ἐξευμενισθοῦν οἱ θεοί τους, ἔπρεπε νὰ χυθῇ ἀνθρώπινο αἷμα. Διαβάζουμε στὴν Ἰλιάδα, ὅτι προτοῦ νὰ ξεκινήσουν γιὰ τὴν Τροία, γιὰ νὰ ἐξευμενίσουν τοὺς θεοὺς καὶ νά ᾿χουν τὰ πλοῖα τους οὔριο ἄνεμο, θυσίασαν στὴν Αὐλίδα τὴν ὑπέροχη ἐκείνη κόρη, τὴν Ἰφιγένεια· τὴν ἔσφαξαν. Βλέπουμε ἀκόμη, ὅτι στὴν Ἀσία εἶχαν ὡς θεοὺς ἕνα Βάαλ καὶ μία Ἀστάρτη, μὲ τεράστια χάλκινα ἀγάλματα, καὶ πάνω στὶς πυρακτωμένες παλάμες τους ἀπέθεταν οἱ μητέρες τὰ νήπιά τους, ποὺ ἐκαίγοντο σὰν τὸ λιβάνι…· καὶ γιὰ νὰ μὴν ἀκούγωνται θρῆνοι μητέρων καὶ φωνὲς παιδιῶν, χτυποῦσαν δαιμονιωδῶς τὰ τύμπανά τους! Φρικώδη πράγματα… Ἀλλὰ μήπως καὶ οἱ Ἀθηναῖοι δὲν ἔστελναν τοὺς καλύτερους νέους των θυσία στὸ Μινώταυρο;…
Ἀνθρωποθυσίες· τέτοια ἦταν ἡ θρησκεία ἐκείνη. Αὐτὴν ἐννοεῖ ὁ στίχος «Χαῖρε, ἡ τῆς βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας».
Βεβαίως στὸ διάστημα ἐκεῖνο τοῦ σκότους ὑπῆρχαν καὶ φωτεινὰ πνεύματα, ποὺ ἔῤῥιχναν κάποιες ἀκτῖνες φωτός· ἀλλ᾿ αὐτὲς ἐπνίγοντο μέσα στὴν ἄβυσσο τῶν παθῶν.
Καὶ γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· Ποιός γκρέμισε τὰ είδωλα; Μία εἶνε ἡ ἀπάντησις τῆς ἱστορίας, τὸ λέει δὲ καὶ ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος στὸ στοιχεῖο «λάμβδα» «Λάμψας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ κ.λπ.». Τὰ είδωλα δὲν τὰ γκρέμισε ὁ Σωκράτης, ὁ Πλάτων, ἄλλοι φιλόσοφοι ἢ ποιηταὶ ἢ δορυκτήτορες τῆς γῆς. Ἡ βάρβαρος θρησκεία τῶν εἰδώλων, μὲ τὶς προλήψεις καὶ δεισιδαιμονίες της, εἶχε βαθειὲς ῥίζες. Τα είδωλα τὰ γκρέμισε ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Τὸ πρῶτο χτύπημα ἐναντίον τῆς εἰδωλολατρίας τὸ ἔδωσε στὸν περίφημο διάλογο μὲ τὴ Σαμαρείτιδα (βλ. Ἰωάν. 4,7-26), ὅπου εἶπε, ὅτι ὁ Θεὸς δὲν εἶνε κάτι τι ὑλικὸ καὶ δὲ᾿ μποροῦμε νὰ τὸν παραστήσουμε μὲ μαρμάρινα ἢ χάλκινα ἀγάλματα. Ὁ Θεὸς εἶνε πνεῦμα· «πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν» (ἔ.ἀ. 4,24). Ἔγραψαν ὅτι, ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ εἶπε τὰ λόγια αὐτὰ ὁ Χριστός, γκρεμίστηκαν πλέον τὰ είδωλα σ᾿ ὅλη τὴ γῆ.

* * *

«Χαῖρε, ἡ τῆς βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας». Πόσο πρέπει νὰ είμεθα εὐγνώμονες, ποὺ δὲ᾿ γεννηθήκαμε τὸ 500 π.Χ., τὸ 1.000 π.Χ., 2.000 π.Χ., 3.000 π.Χ.! Δὲν ἀποκλείεται νὰ ἤμεθα κ᾿ ἐμεῖς σφάγια στοὺς βωμοὺς τῶν εἰδώλων. Νὰ εὐχαριστοῦμε τὸ Θεό.
Στὶς ἡμέρες μας ὅμως παρατηρεῖται δυστυχῶς μία κίνησις νεοειδωλολατρίας. Πρώτη ἀπόπειρα ἔκανε ὁ Χίτλερ. Διέταξε νὰ ἐξαφανιστοῦν τὰ Εὐαγγέλια ἀπ᾿ ὅλη τὴ Γερμανία καὶ νὰ βάλουν στοὺς ναοὺς τὸ βιβλίο του «Ὁ ἀγών μου». Κατεδίωξε τὴ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ· ἤθελε ν᾿ ἀναστήσῃ τὴ θρησκεία τῶν ἀρχαίων θεοτήτων, ποὺ λάτρευαν στοὺς δρυμῶνες τους οἱ Γερμανοί. Ἡ προσπάθειά του ἀπέτυχε. Καὶ στὴν Ἑλλάδα μερικοὶ Ἕλληνες, νοσταλγοὶ τοῦ ἀρχαίου μεγαλείου, καταβάλλουν προσπάθειες μὲ ποικίλους τρόπους νὰ ἐπαναφέρουν τὴν εἰδωλολατρία. Δὲν τοὺς ἀρέσει ἡ θρησκεία τοῦ Ναζωραίου. ―Εἶνε Ἑβραῖος, λένε· ἐμεῖς δὲν ἔχουμε καμμία σχέσι μὲ τοὺς Ἑβραίους. Καὶ πολεμοῦν τὴ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ. Ἐκδίδουν περιοδικὰ καὶ βιβλία, καὶ τὸ δηλητήριο εἰσχωρεῖ. Θέλουν ν᾿ ἀναστήσουν τοὺς 12 θεούς. Ματαιοπονοῦν ὅμως ὅπως ὁ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης, ποὺ πεθαίνοντας εἶπε· «Νενίκηκάς με, Ναζωραῖε», μὲ νίκησες, Χριστέ. Ἔτσι θὰ ἀποτύχουν κι αὐτοί.
Ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Ἐκκλησία του θὰ εἶνε ὁ νικητὴς καὶ θριαμβευτής. Θὰ περνοῦν αἰῶνες καὶ στοὺς ναοὺς τὰ παιδιά σας, τὰ ἐγγόνια σας, τὰ δισέγγονά σας, «πᾶσαι αἱ γενεαί» (Λουκ. 1,48), θὰ ὑμνοῦν τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο καὶ θὰ λένε· «Χαῖρε, ἡ τῆς βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας»· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου, στον ιερό ναὸ του Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης Παρασκευὴ 16-3-1984)

Γ῎ Στάσις Χαιρετισμῶν

Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

EΛΕΟΣ ΣΤΟΥΣ ΑΜΑΡΤΩΛΟΥΣ!

«Χαῖρε, Κριτοῦ δικαίου δυσώπησις· χαῖρε, πολλῶν πταιόντων συγχώρησις»
(Ἀκάθ. ὕμν. Ν5)

ΟΣΟΙ, ἀγαπητοί μου, ὅσοι κατοικοῦμε σ᾿ αὐτὴ τὴ γῆ, πρέπει νὰ εμεθα εὐγνώμονες στὸ Θεὸ γιὰ τὶς πολλὲς εὐεργεσίες του, καὶ πρὸ παντὸς γιὰ τὸ μεγαλύτερο ἀπ᾿ ὅλα, γιὰ τὴν ὀρθόδοξο πίστι μας. Ἔχουμε μιὰ ἀληθινὴ – ζωντανὴ πίστι. Γιὰ νὰ τὸ αἰσθανθοῦμε, ἀρκεῖ ν᾿ ἀκούσουμε τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο, ποὺ εἶνε μιὰ εὐχαριστία πρὸς τὸ Θεὸ καὶ ἕνα ᾆσμα γιὰ τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο. Ὁ ὕμνος αὐτὸς ἔχει ὡς θέμα τὸ μεγάλο γεγονὸς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ· ὅτι ἡ ἁγία Τριὰς ἀπεφάσισε νὰ σώσῃ τὸν κόσμο. Καὶ διέταξε ἕναν ἀπὸ τοὺς πρώτους ἀγγέλους, τὸν Γαβριήλ, νὰ κατεβῇ ἐδῶ στὴ γῆ, νὰ πάῃ σ᾿ ἕνα φτωχόσπιτο, ὅπου κατοικοῦσε ἡ Παρθένος Μαρία, καὶ νὰ τῆς πῇ τὸ «χαῖρε». Αὐτὸ τὸ «χαῖρε» ἔχει ὡς θέμα ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος. Μὲ τὴ διαφορά, ὅτι τότε ὁ ἄγγελος τὸ εἶπε μιὰ φορά, ἐνῷ ἐδῶ ἐπαναλαμβάνεται ἑκατὸν σαραντατέσσερις (144) φορές· τόσα εἶνε τὰ «χαῖρε» τοῦ Ἀκαθίστου ὕμνου. Ἀπὸ τὰ «χαῖρε» αὐτὰ σᾶς παρουσιάζω ἕνα ζεῦγος· «Χαῖρε, Κριτοῦ δικαίου δυσώπησις· χαῖρε, πολλῶν πταιόντων συγχώρησις» (Ν 5).

* * *

«Χαῖρε, Κριτοῦ δικαίου δυσώπησις». Χαῖρε, λέει, Παναγία, διότι σὺ εἶσαι ἐκείνη ποὺ μαλακώνει τὴν ὀργὴ τοῦ δικαίου Κριτοῦ. Σὺ εἶσαι ἐκείνη ποὺ ἐμεῖς οἱ ἁμαρτωλοὶ πέφτουμε στὰ γόνατα καὶ παρακαλοῦμε, κ᾿ ἐσὺ φωνάζεις στὸ Θεό· Ἔλεος στοὺς ἁμαρτωλούς!
Ξέρουμε, ὅτι ὁ Θεὸς εἶνε ἀγάπη. Ὅλα δείχνουν τὴν ἀγάπη του. Ὁ ἥλιος, τὸ νερό, ὁ ἀέρας, ὅλα εἶνε ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἂν ὑπάρχῃ ὅμως κανεὶς ποὺ ἀμφιβάλλει, ἂς ἔρθῃ στὴν ἐκκλησία τὴν Κυριακή, ποὺ εἶνε τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, νὰ δῇ τὸ σταυρό· πάνω στὸ σταυρὸ εἶνε γραμμένο μὲ αἷμα· «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί» (Α΄ Ἰωάν. 4,16). Μᾶς ἀγάπησε τόσο πολὺ ὁ Θεός, ὥστε «τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ἰωάν. 3, 16). Ἀγάπη εἶνε ὁ Θεός. Καὶ ἂν καμμιὰ φορὰ ὑποφέρουμε ἀπὸ ἀσθένειες ἢ ἄλλες θλίψεις, πίσω ἀπ᾿ ὅλα αὐτὰ εἶνε τὸ στοργικό του χέρι.
Ἀγάπη ὁ Θεός. Ἀλλ᾿ εἶνε καὶ δικαιοσύνη. Καὶ ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ ἐπιβάλλει, νὰ τιμωρηθοῦν ὅσοι παρέβησαν τὸ νόμο του. Ὅπως σὲ μιὰ πολιτεία οἱ παραβάται τῶν νόμων τιμωροῦνται, διαφορετικὰ ἡ πολιτεία διαλύεται, ἔτσι καὶ στὸ κράτος τοῦ Θεοῦ οἱ παραβάται τιμωροῦνται.
Καὶ δυστυχῶς ὑπάρχουν πολλοὶ παραβάται. Τὸ νόμο τοῦ κράτους φοβᾶται ὁ ἄλλος νὰ τὸν παραβῇ, ἀλλὰ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ ὄχι. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ δὲν τό ᾿χουν τίποτα νὰ κλέψουν· ἁπλώνουν τὸ χέρι κι ἁρπάζουν. Ἄλλοι κάνουν κάτι χειρότερο· μπαίνουν στὰ ξένα σπίτια καὶ ἀτιμάζουν τὴ γυναῖκα, τὴν ἀδελφή, τὴν κόρη· εἶνε κλέφτες τοῦ ἀτιμήτου θησαυροῦ τῆς παρθενίας. Θά ᾿ρθῃ μιὰ μέρα, λέει ὁ προφήτης, ποὺ οἱ ἄνθρωποι θὰ κάνουν τὴν ἁμαρτία χωρὶς φόβο, σὰ᾿ νὰ πίνουν ἕνα ποτήρι νερό (βλ. Ἰὼβ 15,16). Ὑπάρχουν καὶ ἀκόμη χειρότερα. Ἄλλοι πᾶνε στὰ δικαστήρια καὶ παλαμίζουν τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο. Ἄλλοι ἀκοῦνε τὴν καμπάνα καὶ δὲν πᾶνε στὴν ἐκκλησία· ἔγιναν ἀσεβεῖς. Τὸ μεγαλύτερο ὅμως ἀπ᾿ ὅλα ὅσα σᾶς εἶπα, εἶνε ἕνα ἁμάρτημα πού, ἂν δὲν τὸ σταματήσουμε, καμμιὰ νύχτα θὰ σειστῇ ὅλος ὁ τόπος καὶ δὲ᾿ θὰ μείνῃ τίποτε ὄρθιο· καὶ οἱ κολῶνες ποὺ εἶνε στὴν Ἀκρόπολι τῶν Ἀθηνῶν θὰ κατρακυλίσουν. Τὸ δὲ μεγαλύτερο ἁμάρτημα, ποὺ ὅπου ἀλλοῦ νὰ πᾶτε τέτοιο κακὸ δὲν ἀκούγεται, εἶνε ὅτι ὁ ἄνθρωπος βλαστημάει τὸ Θεό. Τὸν ἀνώτατο ἄρχοντα δὲν τολμᾷ κανεὶς νὰ τὸν βλαστημήσῃ· βλασφημεῖται ὅμως ὁ Χριστός, ποὺ εἶνε ὁ βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων, καὶ ἡ Κυρία Θεοτόκος, ἡ γλυκειά μας μάνα, ἡ βασίλισσα τοῦ κόσμου. Καμμιά γυναίκα δὲν ὑβρίζεται ὅπως ὑβρίζεται ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος. Μέσα στὴν ἐκκλησιὰ τῆς λέμε τὸ «χαῖρε» οἱ ὑποκριταὶ καὶ φαρισαῖοι καὶ θεομπαῖχται, καὶ μόλις βγοῦμε ἀπὸ τὴν ἐκκλησιὰ τὴν ὑβρίζουμε…
Γι᾿ αὐτὰ τὰ ἁμαρτήματα θά ᾿πρεπε νὰ πέσῃ φωτιὰ ἀπὸ τὸν οὐρανό. Ἀλλὰ πῶς, ἀδελφοί μου, ὁ κόσμος δὲν καταστρέφεται; Πῶς ὁ Θεὸς δίδει παράτασι; ποιοί τὸν παρακαλοῦν «Παράτεινον τὸ ἔλεός σου…» (Ψαλμ. 35,11); Ἐγὼ λέω ὅτι, ἂν σῳζώμεθα, σῳζόμεθα πρῶτον ἀπὸ κάτι νήπια, ἀθῷα βρέφη μέσα στὶς κούνιες, ἀγγελούδια ποὺ γονατίζουν καὶ προσεύχονται· χάρι σ᾿ αὐτὰ δὲ᾿ μᾶς κατέστρεψε ἀκόμη ὁ Θεός. Καὶ δεύτερον, ὅτι ὁ κόσμος δὲν κατεστράφη πρὸ παντὸς ἀπὸ τὶς πρεσβεῖες τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου. Παρακαλεῖ ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος· Ἔλεος στοὺς ἁμαρτωλούς, ἔλεος στοὺς παραβάτας τῶν θείων ἐντολῶν!…
Λένε, ὅτι τὴν ἀρχαία ἐποχὴ στὴ Ῥώμη Read more »

ΠΟΥ ΘΑ ΒΡΟΥΜΕ ΤΗ ΧΑΡΑ

Ο Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνος Καντιώτης μας δείχνει τον δρόμο

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΣ ΔΙΝΕΙ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ

Ας ακούσουμε την συμβουλή του σεβάσμιου Γέροντος ιεράρχου και δεν θα μετανοιώσουμε

_____

_

ΜΕΓΑΣ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΝΩΝ

___

______

ΑYTOMEMΨΙΑ – САМОПРЕКОР

Ὁ Μέγας Κανὼν συνιστᾷ κάτι ποὺ ἐκφράζεται μὲ μιὰ λέξι σπάνια ―πρώτη φορὰ θὰ τὴν ἀκοῦτε―· δὲν ὑπάρχει καὶ στὰ λεξικά. Εἶνε ἡ λέξις αὐτομεμψία. Σὰν ἔννοια τὴν ἀναφέρει καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Τί θὰ πῇ αὐτομεμψία; Μὲ ἁπλᾶ λόγια σημαίνει τὸ ἑξῆς.
Ὁ ἐγωϊστὴς ἄνθρωπος, ὁ ἀλαζὼν καὶ ὑπερήφανος, κάνει τὸν ἑαυτό του είδωλο. Αὐτοείδωλον τὸ λέει ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ἐδῶ· «Αὐτείδωλον ἐγενόμην…» (δ΄ ᾠδή, 26ο τροπ.). Ἔχουμε στήσει ψηλὰ στὴν καρδιά μας τὸ ἐγώ μας. Τὸ ἐπαινοῦμε μόνοι μας, καὶ εὐχαριστούμεθα νὰ μᾶς ἐπαινοῦν καὶ οἱ ἄλλοι. Κι ἅμα κάποιος, ἢ ἡ μάνα ἢ ὁ πατέρας ἢ ὁ ἱεροκήρυκας, μᾶς κάνουν κάποια παρατήρησι, τότε γινόμεθα θηρία. Τὸ ἐγὼ εἶνε τὸ είδωλο, ὁ θεός μας.
Ἐνῷ λοιπὸν ὁ ἐγωϊστὴς καὶ ὑπερήφανος ἐπαινεῖ τὸν ἑαυτό του καὶ κατηγορεῖ τοὺς ἄλλους, ὅπως ὁ φαρισαῖος, ἀντιθέτως ὁ ταπεινὸς δὲν κατηγορεῖ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ κατηγορεῖ – ποιόν; Τὸν ἑαυτό του. Μέμφεται ἑαυτόν – αὐτὸ θὰ πῇ αὐτομεμψία. Θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του, ὅπως ὁ τελώνης, ἕναν ἁμαρτωλὸ ποὺ ἔχει ἀνάγκη τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ. Αὐτομεμψία, λοιπόν, εἶνε ἡ κατηγορία τοῦ ἑαυτοῦ μας.
Πῶς κατορθώνεται αὐτὸ τὸ δύσκολο πρᾶγμα; Read more »

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΣΤΟΝ ΑΚΑΘΙΣΤΟ ΥΜΝΟ

H ΩΡΑΙΟΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΙΑΣ

«Tην ωραιότητα της παρθενίας σου, και το υπέρλαμπρον το της αγνείας σου, ο Γαβριήλ καταπλαγείς, εβόα σοι, Θεοτόκε· Ποίόν σοι εγκώμιον, προσαγάγω επάξιον; τι δε ονομάσω σε; απορώ και εξίσταμαι. Διό ως προσετάγην βοώ σοι· Xαίρε, η Kεχαριτωμένη».

O YMNOΣ AYTOΣ είναι τελευταίος της ακολουθίας του Aκαθίστου. Eίναι ένα από τα ωραιότερα εγκώμια της Παρθένου Mαρίας, αλλά και το αθάνατο εγκώμιο της παρθενίας. Eίναι ακόμη ο έμμεσος έλεγχος όσων εγκατέλειψαν τα διδάγματα του Eυαγγελίου και ως χοίροι κυλίονται στο τέλμα των αισχροτάτων παθών και ηδονών.

* * *

Mας λέει, ότι ο αρχάγγελος Γαβριήλ κατέβηκε από τα ουράνια και στάθηκε με θαυμασμό μπροστά στην Παρθένο. Tι εθαύμασε; Tο κάλλος, την ωραιότητα της παρθενίας.
Tο κάλλος είναι δύο ειδών. Έχουμε κάλλος φυσικό, και κάλλος υπερφυσικό. Έχουμε κάλλος σωματικό, και κάλλος πνευματικό.
Tο σωματικό κάλλος είναι η αρμονία η τάξις η συμμετρία που υπάρχει στα αρχαία αγάλματα. Eίναι επίσης η τάξις και η αρμονία που υπάρχει στα έμψυχα αγάλματα, όπως είναι οι ωραίες γυναίκες και οι ωραίοι άνδρες.
Aυτό όμως το κάλλος είναι μικράς αξίας. Γιατί μικράς; Πρώτον, διότι είναι φθαρτό.
Hρθε στη μητρόπολη μία γριά 85 ετών με το μπαστουνάκι. Tο κεφάλι της από το σκύψιμο άγγιζε τα σκαλοπάτια. Tην έβαλα να καθήσει. Bγάζει μια φωτογραφία και μου τη δείχνει. Hταν μια ωραιοτάτη κοπέλλα.
―Eίναι η εγγονή σου; ρώτησα.
―Ποιά εγγονή μου· εγώ είμαι. Πριν από 60 χρόνια δεν υπήρχε άλλη ωραιότερη. Tώρα κατήντησα έτσι…
Kαι δεν είναι μόνο φθαρτό το κάλλος αυτό· είναι και επιζήμιο. Eξ αιτίας του γυναικείου κάλλους δημιουργούνται ζηλοτυπίες, φόνοι, διαζύγια, οικογενειακά δράματα, παγκόσμιοι πόλεμοι και συρράξεις. H ωραία Eλένη της αρχαίας Eλλάδος έγινε αιτία του Tρωϊκού πολέμου. Kαι η Kλεοπάτρα, με τα κάλλη της, έγινε το μήλο της έριδος, ένεκα του οποίου διασπάσθηκε η Pωμαϊκή αυτοκρατορία…
Aνοίξτε το βιβλίο των Παροιμιών (11,22)· Tο κάλλος, μας λέει, πρέπει να συνοδεύεται απαραιτήτως από την αρετή. Πάρτε ―επιτρέψτε μου τη λέξι, δεν είναι δική μου, τη λέει η αγία Γραφή―, πάρτε ένα χοίρο, μια γουρούνα. Στολίστε την με μεταξωτά, περάστε της περιδέραια, κρεμάστε της σκουλαρίκια, βάλτε της βραχιόλια. Έχει καμιά αξία η γουρούνα; Mόλις τα φορέσει αυτά, έτσι όπως είναι, θα πέσει μέσα στη λάσπη. Όση αξία έχει μια γουρούνα στολισμένη, τόση αξία έχει και μια γυναίκα διεφθαρμένη, κι ας είναι καλλονή.
Θέλετε ένα ακόμη παράδειγμα από τις διδαχές του αγίου Kοσμά; Περπατούσαν, μας λέει, δύο κάποτε στο δρόμο. O ένας ήταν ασκητής, και ο άλλος qταν άγγελος. O ασκητcς δεν τον κατάλαβε τον άγγελο· τον πέρασε για έναν ωραίο νέο. Περνώντας από μια χαράδρα βρίσκουν ένα σκύλο ψόφιο που βρωμούσε. O ασκητής έπιασε τη μύτη του· ο άγγελος τίποτε. Προχωρούν παραπάνω, συναντούν ένα βόδι ψόφιο. O ασκητής έπιασε πάλι τη μύτη του· ο άγγελος όχι. Προχωρούν ακόμη παραπέρα, συναντούν ένα άλογο ψόφιο, και έγιναν πάλι τα ίδια· ο ασκητής έπιασε τη μύτη του, ο άγγελος τίποτε. Προχωρούν παραπέρα και να, έβγαινε από την πόλη μια ωραιοτάτη γυναίκα. Έλαμπε εξωτερικά, φορούσε μεταξωτά, και τα βραχιόλια της κουδούνιζαν. O ασκητής τέντωσε τα μάτια του και την κοίταζε. O άγγελος έπιασε τη μύτη του.
―Mα τι είσαι συ; ρώτησε ο ασκητής. Όταν περνούσαμε από τα ψοφίμια που βρωμούσαν δεν έπιανες τη μύτη σου, τώρα σ’ αυτή την καλλονή, που κ’ εμένα του ασκητή συγκλονίζει το είναι μου, εσύ πιάνεις τη μύτη σου;
―A, του απαντά, εγώ είμαι άγγελος. Kαι ήρθα να σε διδάξω, ότι δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το κάλλος, όταν αυτό σκεπάζει βρωμιές. Aυτή η γυναίκα, που είναι εξωτερικά ωραιοτάτη, εσωτερικά είναι βρώμα και δυσωδία· γι’ αυτό έπιασα τη μύτη μου.
Nαι κοπέλλα μου, ναι κυρία μου! Oσοδήποτε ωραία και αν είσαι, εάν δεν έχεις εσωτερικό κάλλος, προκαλείς την βδελυγμία αγγέλων και ανθρώπων.
Eκτός όμως από το κάλλος το σωματικό υπάρχει και το αθάνατο και αιώνιο κάλλος, το οποίο δεν φθείρει ο πανδαμάτωρ χρόνος. Kαι το κάλλος αυτό είναι της αρετής. Eίναι η παρθενία. Eίναι η αγνότης των αισθημάτων, της σκέψεως και της καρδιάς.
H δε αγνότης εσκήνωσε κατ’ εξοχήν στην υπεραγία Θεοτόκο, η οποία ονομάζεται Παρθένος. Kαι όχι μόνο παρθένος, αλλά αειπάρθενος. H Παναγία ήταν το «ρόδον το αμάραντον», το «κρίνον εν μέσω ακανθών» (Aσμ. 2,2).

*  * *

Aλλά ας σταματήσουμε εδώ, και ας κάνουμε ένα ερώτημα. Eάν ο αρχάγγελος Γαβριήλ κατέβαινε τώρα στην αμαρτωλή μας γη και ζητούσε κοπέλλα, ζητούσε γυναίκα παρθένο, για να της δώσει το σκήπτρο της αγνότητος, θα εύρισκε;…
Θα ήτο πολύ μακρός ο λόγος, αλλά δεν θέλω να σάς κουράσω. Γι’ αυτό συντέμνω τον λόγο και λέγω τα εξής ολίγα.
Eίναι φρικτή η κατάσταση, όσο δεν φανταζόμεθα. Hταν κάποτε ευλογημένη εποχή, που από τη Mάνη μέχρι τον Έβρο κι από την Kέρκυρα μέχρι την Kύπρο η αγνότης ελατρεύετο και η Eλλάς έκτιζε Παρθενώνες. δεν είναι αυτό μικρό πράγμα. Έκτιζε Παρθενώνες, για να ακούγεται σ’ όλο τον κόσμο, ότι η Eλλάς εκτιμά την εγκράτεια, τιμά την παρθενία.
Δεν έστησε πάνω στην Aκρόπολη την Aφροδίτη την πάνδημο, την θεά των αισχρών ερώτων, αλλά έκτισε τον Παρθενώνα, για να συμβολίζει την υψίστη αρετή, την οποία εγκωμίαζαν οι αρχαίοι φιλόσοφοί μας. σε μια τέτοια εποχή υπήρχε εγκράτεια. Nέος και νέα ήταν 100% αγνοί. Nέος και νέα ήταν κρυστάλλινα καθαρότατα ποτήρια. Έρχονταν εις γάμον και αισθάνονταν το μεγαλείο του γάμου· και έλεγε ο ένας εις τον άλλον εκείνο του Σαίξπηρ: «Σε και μόνον, και αιωνίως».
Ποια σήμερα μπορεί να το πει; Παίζουμε θέατρο, θέατρο κωμωδίας και θέατρο τραγωδίας. Έπαυσε πλέον η αγνότης να αποτελεί απαραίτητο προσόν του γάμου. Kαι ενώ άλλοτε δημιουργούνταν τεράστια επεισόδια οικογενειακά δι’ έλλειψιν αγνότητος, σήμερον πλέον αποκτήσαμε συνείδησιν Δανών, Nορβηγών και άλλων εκφύλων λαών τύπου Σικάγου και Xόλλυγουντ.
Eδώ στην περιφέρειά μας υπάρχουν οι προγαμιαίες σχέσεις. Eυθύς μόλις αρραβωνιάζονται, έρχονται σε σαρκικές σχέσεις, και από τις σχέσεις αυτές δημιουργούνται τεράστια οικογενειακά δράματα.
Eξέδωκα εγκυκλίους, εφώναξα, διαμαρτυρήθηκα, και στο τέλος απείλησα ―και το εφήρμοσα―, ότι όποιος νέος και νέα, αποδεδειγμένως, έρχεται σε προγαμιαίες σχέσεις, δεν θα στεφανώνεται εδώ μέσα στον Aγιο Παντελεήμονα, αλλά στα εξωκκλήσια. Kαι αυτή είναι η μικροτέρα και η επιεικεστέρα ποινή. Aλλά «φωνή βοώντος εν τη ερήμω» η φωνή του επισκόπου Φλωρίνης.
Σήμερα, στον Aκάθιστο ύμνο, είναι γεμάτες οι εκκλησίες απ’  άκρου εις άκρον. Ωραίο θέαμα. Πλήρης ο οίκος του Θεού. Mικροί και μεγάλοι, όλοι ανεξαιρέτως, ευρίσκεσθε εδώ. Kαι σε λίγο θα ακούσετε· «Tην ωραιότητα της παρθενίας σου, και το υπέρλαμπρον το της αγνείας σου…».
Πολύ ωραία! Πόσες φορές θα το ακούσετε; Tέσσερις – πέντε φορές το χρόνο. Kαι μετά; Mετρήστε· χίλιες φορές, δύο και τρείς χιλιάδες φορές, ακούεται απ’ άκρου εις άκρον, από το αισχρό ραδιόφωνο της πατρίδος και από την αισχροτάτη τηλεόρασι και από τα θέατρα και τους κινηματογράφους, ακούγεται η… «ωραιότης» της πορνείας, η «ωραιότης» της μοιχείας, η «ωραιότης» πάσης κακίας και διαφθοράς.
Aχ πατρίδα ευλογημένη, πως ήσουν άλλοτε! Διαβάστε τα δημοτικά τραγούδια, που ψάλλανε κάτω στο Mωριά, στην Kρήτη, στα νησιά, πέρα στον Έβρο και στον Πόντο τον αθάνατο. Tα τραγούδια τα δημοτικά ήταν τρόπον τινά μετάφρασις του ωραιοτάτου αυτού υμνου, που ψάλλουμε στους Xαιρετισμούς· «Tην ωραιότητα της παρθενίας σου…».
Yμνούσε ο Έλληνας και η Eλληνής την παρθενία. Tώρα τα μπουζούκια, με δύναμι χιλίων δαιμόνων, σπρώχνουν το νέο και τη νέα στην ατιμία και τη διαφθορά.
Mόνο εδώ στην εκκλησία ακούγεται ο έπαινος της παρθενίας. Έξω ακούγονται τα αντίθετα. Kαι αν νομίζετε ότι τα λέω υπερβολικά, γυρίστε το κουμπί της τηλεοράσεως και του ραδιοφώνου ―και έχετε όλοι ραδιόφωνα και τηλεοράσεις, μόνο εγώ δεν έχω και δεν καυχώμαι γι’ αυτό, θα σας πω άλλοτε―, ανοίξτε τα κουμπιά και θα βγει η κοπριά αυτή του διαβόλου. θα μαζευτει απ’ όλα αυτά τα κέντρα από τα οποία υμνείται η ατιμία και κάθε διαφθορά της ανθρωπίνης φύσεως.
Δεν μπορούμε να ψάλλουμε εδώ μέσα «Tην ωραιότητα της παρθενίας…», και έξω να λέμε τcν… «ωραιότητα» της πορνείας και την «ωραιότητα» της ασελγείας. Όχι.
Kινδυνεύει η Eλλάς, η μαρτυρική αυτή χώρα, κινδυνεύει να σαπίσει μέσα στον βόρβορο των αισχρών παθών. Kαι είμεθα όλοι υπεύθυνοι. Προπαντός δε υπεύθυνοι είμαστε εμείς οι ρασοφόροι, οι οποίοι πρέπει να κηρύξουμε επανάστασι, επανάστασι ηθική, μέσα στο έθνος μας. Aν θέλουμε να σωθεί το έθνος μας, να κλείσουμε τα μπουζούκια και τους αισχρούς ραδιοφωνικούς σταθμούς· γιατί η Eκκλησία έχει δύναμι μεγάλη και δεν μπορεί ν’ ανέχεται αυτά τα αίσχη.
―Aπαισιόδοξος είσαι, πάτερ μου;
Oχι δεν είμαι απαισιόδοξος· είμαι γεμάτος αισιοδοξία. Γιατί, παρ’ όλο που σας τα λέω αυτά, η παρθενία δεν εξέλιπε επί του Mακεδονικού εδάφους.
Mπορώ να σας το μαρτυρήσω. Yπάρχουν νέοι παρθένοι, βοσκοί και χωρικοί, αλλά και επιστήμονες. Yπάρχουν νέες παρθένες. Mάλιστα και εδώ στην Φλώρινα και εις τις άλλες πόλεις και μέσα στην Aθήνα, που είναι γεμάτη βόρβορο, Σόδομα και Γόμορρα. Yπάρχουν νέοι και νέες, φοιτηταί, καθηγηταί, αγνά παιδιά, επίγειοι άγγελοι. Kαι οι άγγελοι του ουρανού καταπλήσσονται εμπρός σ’ αυτό το θαύμα.
Yπάρχουν παρθένοι όχι μόνο μέσα στην Eλλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, και σ’ αυτό το βρωμερό Παρίσι, που είναι τα Σόδομα του σημερινού κόσμου. «Πάτερ μου», με διαβεβαίωσε κληρικός που σπούδασε στο Παρίσι, «υπάρχει διαφθορά μεγάλη στον Σηκουάνα ποταμό, αλλά υπάρχουν και κρίνα αμόλυντα, υπάρχουν παρθένες Γαλλίδες, Aγγλίδες, Aμερικανίδες».
Oχι, όχι! δεν θα εκλείψει η παρθενία, οσονδήποτε και αν λιγοστεύουν οι παρθένοι νέοι και νέες, οσονδήποτε και εάν διαβάλλεται η παρθενία, εφ’ όσον ανατέλλει ο ήλιος και εφ’ όσον μαρμαίρουν τα άστρα και εφ’ όσον τρέχουν οι ποταμοί οι μεγάλοι και ανθίζουν τα άνθη και εφ’ όσον κελαϊδούν αηδόνια, δεν θα παύσει επάνω στη γη αυτή, των αιμάτων και των μαρτυρίων, να τιμάται η παρθενία, εις αίσχος όλων αυτών που την περιφρονούν.
Mε το αίσθημα αυτό της τιμής και της αξιοπρεπείας, ως Xριστιανοί Έλληνες και Eλληνίδες, ας ψάλλουμε τον ωραιότατον αυτον ύμνον· «Tην ωραιότητα της παρθενίας σου…». Aμήν.

† επίσκοπος Aυγουστίνος

Στον ιερό ναό Aγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 18-4-1975, Παρασκευή του Aκαθίστου

Ἀκάθιστος Ὕμνος

Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

«Ὦ πανύμνητε Μῆτερ, ἡ τεκοῦσα τὸν πάντων ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον· δεξαμένη τὴν νῦν προσφοράν, ἀπὸ πάσης ῥῦσαι συμφορᾶς ἅπαντας καὶ τῆς μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως τοὺς σοὶ βοῶντας· Ἀλληλούϊα» (Ἀκάθ. ὕμν. Ω οἶκ.)

Ο Ἀκάθιστος ὕμνος, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἕνα τραγούδι. Ὑπάρχουν τραγούδια τοῦ Θεοῦ καὶ τραγούδια τοῦ διαβόλου. Τραγούδια τοῦ διαβόλου εἶνε λ.χ. αὐτὰ ποὺ λέγονται στὰ νυχτερι­νὰ κέντρα, ὅπου γίνεται μεγάλη φθορά.
Ἀλλὰ δόξα τῷ Θεῷ ὑπάρχει καὶ πιστὸς λαός, ποὺ μαζεύεται στὶς ἐκκλησίες γιὰ τὰ τραγούδια τοῦ Θεοῦ. Τὶς ἡμέρες μάλιστα αὐτές, κάθε Παρασκευὴ τῆς μεγάλης τεσσαρακοστῆς, ὁ λαὸς τρέχει γιὰ τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο.
Γιὰ πρώτη φορὰ ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος ἐψάλη τὸ 626 μ.Χ. στὴν Κωνσταντινούπολι, ἡ ὁ­ποία σώθηκε τότε ἀπὸ διπλῆ πολιορκία, Ἀβάρων καὶ Περσῶν, μετὰ ἀπὸ θαυμαστὴ ἐπέμβασι τῆς Πανα­γίας. Ὁ ὕμνος αὐτὸς ἀποτελεῖται ἀπὸ 24 στροφὲς ἢ οἴκους, ὅσα καὶ τὰ ψηφία τοῦ ἀλ­φαβήτου. Ἀρχίζει ἀπὸ τὸ ἄλφα, «Ἄγγελος πρωτοστάτης…», καὶ τελειώνει στὸ ὠμέγα, «Ὦ πανύμνητε Μῆτερ…».
Θὰ ποῦμε τώρα λίγα λόγια ἐπάνω στὸν τελευταῖο οἶκο, ὁ ὁποῖος λέει· «Ὦ πανύμνητε Μῆ­τερ, ἡ τεκοῦσα τὸν πάν­των ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον· δεξαμένη τὴν νῦν προσφοράν, ἀπὸ πάσης ῥῦσαι συμφορᾶς ἅπαν­­τας καὶ τῆς μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως τοὺς σοὶ βοῶν­τας· Ἀλληλούϊα» (Ἀκάθ. ὕμν. Ω οἶκ.).

* * *

«Ὦ πανύμνητε Μῆτερ». Ὦ Μάνα τοῦ Χριστοῦ ἀλλὰ καὶ κάθε πιστοῦ! Ἡ γλυκειὰ Μάνα ὅλου τοῦ κόσμου εἶνε ἡ Παναγία μας. Εἶνε ἡ «πανύμνητος Μήτηρ», ἡ Μάνα ποὺ τὴν ὑ­μνοῦν ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλη ἡ κτῆσι.… Read more »

Γ΄ Στάσις Χαιρετισμῶν

ΡΗΤΟΡΕΣ …ΑΦΩΝΟΙ

«῾Ρήτορας πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ σοί, Θεοτόκε· ἀποροῦσι γὰρ λέγειν τὸ πῶς καὶ Παρθένος μένεις καὶ τεκεῖν ἴσχυσας· ἡμεῖς δὲ τὸ μυστήριον θαυμάζοντες πιστῶς βοῶμεν…» (Ἀκάθ. ὕμν. Ρ)

Ο Ἀκάθιστος ὕμνος, ἀγαπητοί μου, μοιάζει μὲ μία οἰκοδομή. Δὲν εἶνε ὅπως οἱ ὑλικὲς οἰκοδομὲς ποὺ φθείρονται. Αὐτὸς διατηρεῖ­ται 13 τώρα αἰῶνες, καὶ παραμέ­νει μνημεῖο ἀθάνατο τῆς φυλῆς καὶ τῆς πίστεώς μας.
Οἱ οἰκοδομὲς ἀποτελοῦνται ἀπὸ λίθους καὶ διαιροῦνται σὲ ὀρόφους, δι­αμερίσματα καὶ δωμάτια. Ἡ πνευματικὴ αὐτὴ οἰ­κοδομὴ ἀν­τὶ λίθων χρησιμοποιεῖ λέξεις διαλεγμένες ἀπὸ τὴν ἀθάνατη ἑλληνικὴ γλῶσσα. Ἀποτελεῖ­ται ἀπὸ 4 ὀρόφους ποὺ λέγονται στάσεις, 24 διαμερίσματα (ὅσα καὶ τὰ ψηφία τοῦ ἀλ­φαβήτου μας, 6 σὲ κάθε στάσι) ποὺ λέγον­ται οἶκοι, καὶ 144 δωμά­τια ποὺ εἶνε τὰ «Χαῖρε» (36 σὲ κά­θε στάσι). Τὸ κάθε «Χαῖρε» εἶνε μία ἐπανάληψις τοῦ πρώ­του ἐκείνου «Χαῖρε», ποὺ εἶπε ὁ ἀρ­χάγγελος Γαβριὴλ στὴν Παναγία (Λουκ. 1,28).
Ἀπόψε, ποὺ ἀκούσαμε τὴν Τρίτη (Γ΄) στάσι, θὰ ποῦμε λίγες λέξεις ἐπάνω στὸν οἶκο ποὺ ἀ­ρ­χίζει μὲ τὸ ψηφίο Ρῶ. Ὁ οἶκος αὐτὸς λέει·
«῾Ρήτορας πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ σοί, Θεοτόκε· ἀποροῦσι γὰρ λέγειν τὸ πῶς καὶ Παρθένος μένεις καὶ τεκεῖν ἴσχυσας· ἡμεῖς δὲ τὸ μυστήριον θαυμάζοντες, πιστῶς βοῶμεν· …» (Ἀκάθ. ὕμν. Ρ).

* * *

Τί σημαίνουν τὰ λόγια αὐτά; Ἐδῶ ὁ ποιη­τὴς ὁμιλεῖ περὶ ῥητόρων. Εἶχε πολλοὺς ῥήτο­ρες ὁ ἀρχαῖος κόσμος, ὅπως ἦταν ὁ Κι­κέ­ρων, ὁ Δημοσθένης καὶ ἄλλοι. Καὶ σήμερα ὑ­πάρχουν ῥήτορες, ἰδίως πολιτικοί, ποὺ μιλοῦν ἀ­πὸ τὰ ῥαδιόφωνα, τὶς τηλεοράσεις καὶ τὰ μπαλ­κόνια, σὲ προεκλογικὲς μάλιστα περιόδους.
Οἱ ῥήτορες εἶνε δεινοὶ στὸ λόγο. Μὲ δύνα­­μι παρουσιάζουν τὶς ἰδέες τους, πείθουν τοὺς ἀκροατὰς ἀκόμη καὶ γιὰ ἐσφαλμένες ἀ­πόψεις. Εἰδικὰ οἱ σοφισταὶ «τὸν ἥττονα λόγον κρείττω ἐποίουν», παρουσίαζαν μὲ ἐ­πι­τη­δειότητα τὸ κατώτερο ὡς ἀνώτερο, τὸ ψέμα ὡς ἀλήθεια, τὸ κακὸ ὡς καλό, ἔκαναν τὸ μαῦ­ρο ἄσπρο καὶ τὸ ἄσπρο μαῦρο. Ἦταν «πολύφθογγοι» καὶ μὲ τὴν πολυλογία ἐσκότιζαν τὴν ἀλήθεια, ἐξαπατοῦ­σαν. Ὅλοι ὅμως αὐτοὶ οἱ λαλίστατοι μένουν «ἄ­φωνοι» τώρα ἐμπρὸς στὸ μυστήριο τῆς ὑπερ­αγίας Θεοτόκου. Δὲν μποροῦν νὰ ἐξηγήσουν πῶς στὸ πρόσωπό της συμβιβάζονται δυὸ ἀντίθετα πράγματα, παρθενία καὶ μητρότης, νὰ εἶνε καὶ παρθένος καὶ μητέρα. Αὐτὰ φυσικῶς καὶ λογικῶς εἶνε ἀσυμβίβαστα. Ὅπου ὑπάρχει παρ­θενία, δὲν ὑπάρχει μητρότης· κι ὅ­που ὑ­πάρ­χει μητρότης, δὲν ὑπάρχει παρ­θενία. Πῶς λοιπὸν αὐτὰ συν­υπάρχουν στὴν Παν­αγία; Δὲν μποροῦν νὰ λύσουν τὸ μυστήριο καὶ σιωποῦν. Μένουν «ἰχθύων ἀφωνότεροι», ὅπως λέμε, πιὸ ἄφωνοι κι ἀπὸ τὰ ψάρια.
Αὐτὰ λέει ὁ οἶκος. Ἀλλὰ ἡ ἀπορία αὐτὴ ἐξ­ακολουθεῖ ν᾽ ἀκούγεται διὰ μέσου τῶν αἰώνων μέχρι σήμερα, ἀπὸ συγχρόνους ὀρθολογι­στὰς καὶ ἀπίστους. Τί εἶν᾽ αὐτά; λένε· πῶς εἶνε δυνα­τὸν μιὰ παρθένος νὰ γεννήσῃ; κι ὅταν μιὰ γυναίκα γεννή­σῃ, πῶς θὰ εἶνε πλέον παρθένος;… Καὶ βάλλουν ἐναντίον τῆς Ἐκ­κλησίας. Ἡ ἀπορία γεννᾶται στὴν καρδιὰ καὶ Χριστια­νῶν ἀκόμα. Ἔρ­χεται ὁ διάβολος καὶ τοὺς λέει· Τί εἶν᾽ αὐτὰ ποὺ σᾶς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία;…
Σ᾽ αὐτὰ τί ἔχουμε ν᾽ ἀπαντήσουμε;

* * *

Ὁ κόσμος, ὅπως εἶπα καὶ ἄλλοτε, εἶνε ὁρα­τὸς καὶ ἀόρατος, φυσικὸς καὶ ὑπερφυσικός. Στὸν ἀόρατο ὑπερφυσικὸ κόσμο ἀνήκει ἡ πίστι μας, τὰ ἱερὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀλλ᾽ ἆραγε μόνο ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀόρατα ὑ­περφυσικὰ μυστήρια, ὅπως εἶνε π.χ. ὁ Θεός, ἡ ἄλλη ζωή, ἡ ψυχή, οἱ ἄγγελοι, οἱ δαίμονες κ.τ.λ.; Μία σύν­­τομη ἔρευνα ἀποδεικνύει, ὅτι τὸ μυστήριο ὑ­πάρχει καὶ στὸν φυσικὸ κόσμο.
Πάρτε τὰ οὐράνια σώματα. Νά ὁ ἥλιος· μυστήριο μεγάλο. Χιλιάδες τώρα χρόνια φωτίζει. Πῶς δὲν σβήνει; τί καίει; βενζίνα, πετρέλαιο, ξύ­λα, πυρηνικὴ ἐνέργεια; Ἀκόμα ἐρευνοῦν. Θέλετε ἄλλο; Ἂς μᾶς ποῦν, τί εἶνε ἡ παγκόσμιος ἕλξις; Λένε οἱ ἀστρονόμοι, ὅτι εἶνε σὰν μιὰ ἀόρατη κλωστὴ ποὺ ἑνώνει τὰ οὐράνια σώματα· ἀλλὰ τί ἀκριβῶς εἶνε ἡ ἕλξις ἢ τί εἶνε ὁ ἠλεκτρισμός, τί εἶνε ὁ μαγνητισμός, δὲν ἐξ­ηγοῦν. Ἡ ἐπιστήμη περιγράφει τί ὑπάρχει καὶ τί γίνεται, ἀλλὰ δὲν ἐξηγεῖ τὸ πῶς. Βλέπουμε καὶ τοὺς φυσικοὺς σὲ πολλὰ ζητήματα νὰ μένουν «ἰχθύων ἀφωνότεροι»· δὲν ἀπαντοῦν.
Θέλετε ἄλλα μυστήρια; Ἂς δοῦμε τὰ φυτά. Θυμᾶμαι, ὅταν περιώδευα στὴν Εὔβοια, ὅτι συναντήθηκα μ᾽ ἕνα γεωπόνο. Εἶχε σπουδάσει στὸ Βερολῖνο καὶ φερόταν ὑπερήφανα. Ἔ­λεγε συνε­χῶς «ἡ φύσις», «ἡ φύσις»· δὲν ἤ­θελε νὰ πῇ τὴ λέξι «Θεός». Ἡ φύσις ὅμως εἶνε κάτι ἀπρόσωπο, δὲν ἀποδίδει τὴν πραγμα­τικότητα. Κάτι τέτοιοι ἔχουν σβήσει τὴ λέξι Θεὸς ἀπ᾽ τὸ λεξιλόγιό τους, ἐνῷ ὄντως μεγά­λοι ἐ­πι­στήμονες (φυσικοί, μαθηματικοὶ κ.λπ.) ὑποκλείνονται πρὸ τοῦ μεγαλείου τῆς πίστεως. Κουβεντιάζαμε λοιπὸν μ᾽ αὐτὸν ἐκεῖ στὸ δρόμο. ―Ἐγώ, μοῦ λέει, δὲν παραδέχομαι τίποτα. Τοῦ εἶπα τότε ἕνα παράδειγμα, ποὺ τὸ ἀναφέρει ὁ ἱε­ρὸς Χρυσόστομος· ―Κοίταξε τὸ χῶμα, λέει. Ἐπάνω του φυτρώνουν ποικίλα δέντρα· λεμονιές, πορτοκαλιές, ἐλιές, ῥοδακινιές, κλήματα…. Τὸ καθένα μὲ τὴ ῥίζα του ῥουφάει τὸ ἴδιο νερὸ ἀπὸ τὸ ἴδιο χῶμα. Πῶς λοιπόν, ρωτάει ὁ Χρυσόστομος, πῶς τὸ νερὸ γίνεται στὴ λεμονιὰ λεμόνι, στὴν πορτοκαλιὰ πορτοκάλι, στὴν ἐλιὰ λάδι, στὴ ῥοδακινιὰ ῥοδάκινο, στὸ κλῆμα κρασί;… Ὁ γεωπόνος δὲν εἶχε τί νὰ πῇ. Δὲν μπόρεσε οὔτε θὰ μπορέσῃ ἡ ἐπιστήμη νὰ δώσῃ ἐξήγησι στὸ πῶς γίνεται μιὰ πατάτα, πῶς γίνεται μιὰ ῥίζα, πῶς ἕνας μικρὸς σπόρος γίνεται ἕνα πελώριο δέντρο. Ἄντε νὰ ἐξηγήσῃς αὐτὰ τὰ «πῶς».
Θέλεις ἄλλα «πῶς»; Πᾶμε στὰ πουλιά. Βλέπεις τὰ χελιδόνια· διανύουν τεράστιες ἀποστάσεις καὶ ἐπανέρχον­ται στὶς φωλιές τους. Φυσιοδῖφαι, γιὰ νὰ βεβαιωθοῦν, ἔβαλαν δαχτυλίδια στὰ πόδια τῶν πουλιῶν, καὶ τὸ ἑπόμενο ἔτος τὰ εἶδαν νὰ ἐπιστρέφουν στὸ ἴδιο μέρος. Σὲ ποιά σχολὴ ἀεροπορίας φοίτησαν; Στὴ σχολὴ τοῦ Θεοῦ. Καὶ οἱ μὲν ἀεροπόροι χάνουν κάποτε τὸν προσανατολισμό τους, τὰ ἀποδημητικὰ πουλιὰ ὅμως ποτέ. Πῶς βρίσκουν τὴν κατεύθυνσι; πῶς φθάνουν ἐγκαίρως στὸ συγκεκριμένο μέρος;
Ἂς πᾶμε καὶ στὰ ἔντομα. Παρατήρησε τὸ μυρμήγκι· ἔχει ἀσύρμα­το, τὶς δύο κεραῖες του. Μ᾽ αὐτὲς συνεννοεῖται. Πῶς λειτουργοῦν; Παρατήρησε καὶ τὴ μέλισσα· πετάει ἀ­πὸ ἄνθος σὲ ἄνθος, παίρνει τὴ γῦρι καὶ κάνει τὸ μέλι. Πῶς; Πάρε κ᾽ ἐσὺ ὁ ἐπιστήμων γῦρι ἀπὸ τὰ ἄνθη καὶ κάνε μέλι, ἂν μπορῇς.
Εἴδαμε τὰ ἄστρα, τὰ φυτά, τὰ πουλιά, τὰ ἔν­τομα. Τέλος ὁ ἄνθρωπος, τὸ τελειότερο κτίσμα. Πῶς λειτουργεῖ ὁ ὀργανισμός του; πῶς βλέπει, πῶς ἀκούει, πῶς τρέφεται;… Οἱ γιατροὶ ἀ­κόμη σπουδάζουν, περιγράφουν, προσπαθοῦν νὰ ἐξιχνιάσουν μυστήρια ποὺ κρύβει, δὲν μποροῦν ὅμως νὰ ἐξηγήσουν πλήρως. Πῶς λειτουργεῖ τὸ κύτταρο, πῶς γίνεται ἡ πέψις, πῶς οἱ τροφὲς καὶ τὸ νερὸ γίνονται αἷμα στὶς φλέβες, πῶς τὸ αἷμα στὸ μαστὸ τῆς μάνας γίνεται γάλα, πῶς γίνεται σάρκα, ὀστᾶ, νεῦρα; πῶς λειτουργοῦν ὁ ἐγκέφαλος, ἡ καρδιά, τὰ νεφρά;… Χίλια «πῶς» περιμένουν ἀπάντησι.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος ἀπηύθυνε στοὺς ἀπίστους ἑκατὸ ἐρωτήματα, στὰ ὁποῖα δὲν μποροῦσαν ν᾽ ἀπαντήσουν. Ἀπὸ τότε, θὰ πῆτε, ἔχει σημειωθῆ πρόοδος. Ναί, ἀλλ᾽ ὅ­σο ἡ ἐπιστήμη προδεύει, τόσο τὰ προβλήματα πολλαπλασιάζονται. Μέσα σ᾽ ἕνα πετραδάκι π.χ. βρέθηκε κρυμμένη τεραστία δύναμις, ἡ πυρηνικὴ ἐνέργεια. Πῶς ἐξηγεῖται αὐτό;

* * *

Σὲ ὅλα αὐτὰ τὰ «πῶς», ἀγαπητοί μου, μία εἶνε ἡ ἀπάντησις· ἔτσι ὥρισε ὁ Θεός, καὶ «τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν» (Λουκ. 18,27). Πιστεύεις; Ἂν πιστεύ­ῃς, γιὰ τὸ Θεὸ ὅλα εἶνε δυνατά.
Ὁ Θεὸς λοιπόν, ποὺ ἔκανε ὅλα αὐτὰ τὰ θαυμάσια μυστήρια, αὐτὸς εἶπε ἡ Παρθένος νὰ γεννήσῃ (βλ. Ἠσ. 7,14). Λῦσε τὰ ἄλλα μυστήρια τῆς φύσεως, ὦ ἄπιστε καὶ ἄθεε, καὶ μετὰ νὰ ζητᾷς ἐξήγησι πῶς ἡ Παρθένος γέννησε. Οἱ ἄπιστοι μένουν ἄφωνοι· ἐμεῖς, καθὼς βλέπου­με τὸ μυστήριο ἁπλωμένο παντοῦ στὸν κόσμο, θαυμάζουμε τὸ Θεὸ σὲ ὅλα τὰ μεγαλεῖα τῶν ἀπείρων ἔργων του καὶ λέμε τὸ ἀλληλού­ϊα. Δόξα τῷ Θεῷ, δόξα τῇ ἁγίᾳ Τριάδι. Ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας τιμοῦμε καὶ ὑμνοῦμε καὶ τὴν Παναγία μας γιὰ τὰ μεγαλεῖα της.
Ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος, ὅπως βλέπουμε, δὲν εἶ­νε ἁπλῶς νὰ τὸν ψάλλουμε. Κάθε οἶκος ἔχει νοήματα οὐράνια. Ἡ Ἐκκλησία μας δὲν εἶνε ἕ­να ψέμα· εἶνε ἀλήθεια, ἡ μόνη ἀλήθεια, ἡ μεγα­λύτερη σοφία. Νὰ μελετοῦμε τὰ ῥήματά της, νὰ ἐγκύπτουμε σ᾽ αὐτὰ καὶ νὰ τὰ ἐξηγοῦμε.
Ὁ δὲ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς διὰ πρεσβει­ῶν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου νὰ εἶνε πάντα μαζί σας.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης Παρασκευὴ βράδυ 16-3-1990)

Δ΄ Στάσις Χαιρετισμῶν

ΠΛΑΣΙΣ – ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ

«Χαῖρε, ἀρχηγὲ νοητῆς ἀναπλάσεως» (Ἀκάθ. ὕμν. Τ2α΄)

Ο Ἀκάθιστος ὕμνος, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἕνα ἐμπνευσμένο ποιητικὸ ἀριστούργημα, ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ ἐψάλη στὸ ναὸ τῶν Βλαχερνῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸ 626 μ.Χ.. Εἶ­νε μιὰ ἱερὰ ἀνθοδέσμη, ἕνα ὑπέροχο ἐγκώμιο τῆς Παναγί­ας, μιὰ ἐπανάληψις καὶ ἀνάπτυξις γεμάτη νοήματα τοῦ πρώτου ἐκείνου «Χαῖρε» ποὺ ἀκούστηκε ἀπὸ τὸν ἀρχάγγελο Γαβριήλ (Λουκ. 1,28), ὅταν «ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε» (Ἀ­κάθ. ὕμν. Α). Αὐτὸ τὸ «χαῖρε» ἐπαναλαμβάνει ὁ Ἀκά­θιστος ὕμνος 144 φορές· 144 λουλούδια πλέκουν τὸ στεφάνι τοῦ Ἀκαθίστου ὕμνου.
Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ θὰ προσπα­θήσου­με νὰ ἑρμηνεύσουμε τὸν χαιρετισμὸ ποὺ λέει· «Χαῖρε, ἀρχηγὲ νοητῆς ἀναπλάσεως» (Ἀ­κάθ. ὕμν. Τ2α΄).

* * *

Παίρνουμε, ἀγαπητοί μου, τὴ λέξι «ἀνάπλα­­σις», ποὺ κυριαρχεῖ ἐδῶ καὶ μᾶς ἀνοίγει πέλα­γος θείων νο­ημάτων. «Ἀ­νάπλασις» εἶ­νε λέξι τῆς ἀθανάτου ἀρχαίας ἑλ­ληνικῆς γλώσ­σης. Δὲν εἶνε εὔκολο νὰ μεταφρασθῇ στὴ δη­μοτική. Εἶ­νε λέξι σύν­θετη – ἂς ποῦμε καὶ λίγη γραμματι­κή, για­τὶ σιγὰ – σιγὰ δὲν θὰ διδάσκεται στὰ σχολεῖα καὶ σὲ λίγο τὰ παιδιὰ τῆς Ἑλ­λάδος δὲν θὰ καταλαβαίνουν τὸν Ἀκάθιστο ὕ­­μνο· θὰ χρειαστοῦν πάλι, ὅπως φαίνεται, κρυ­φὰ σχο­­λειὰ γιὰ διδασκαλία τῆς γλώσσης τῶν προγόνων μας. «Ἀνά­πλασις» λοιπὸν εἶνε λέξι σύν­θετη ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο μέρη· πρῶ­το συν­θετικὸ εἶνε ἡ πρόθεσις «ἀνὰ» (ποὺ σημαί­νει ἐ­πανάληψι, ὅτι κάτι ἐπαναλαμβάνεται) καὶ δεύ­τερο τὸ οὐσιαστικὸ «πλάσις». Διακρίνουμε λοιπὸν δύο ἔν­νοι­ες, «πλάσις» καὶ «ἀνά-πλασις» – νέα πλάσις. Ἡ Παν­αγία δηλαδὴ στὸν χαιρετισμὸ αὐτὸν ὑ­μνεῖ­ται ὡς ἐκείνη ἀπὸ τὴν ὁποία ἄρχισε ἡ «νοη­τὴ» (δηλαδὴ πνευματική) νέα πλάσις.
Τί θὰ πῇ πλάσις; «Δημιουργία». Τίνος δημι­ουργία; Τοῦ ἀν­θρώπου, ὁ ὁποῖος εἶνε ἡ κορυφὴ ὅ­λης τῆς θείας δημιουργίας.
Βλέποντας ἕνα ἄγαλμα, καὶ μάλιστα ἀπὸ ἐ­κεῖνα ποὺ λάξευσαν ἀρ­χαῖοι καλλιτέχνες, δὲν διανοεῖται ποτὲ καν­εὶς ὅτι ἔτσι μό­νο του βγῆ­κε ἀ­πὸ τὰ σπλάχνα τῆς γῆς. Τὸ κάθε ἄγαλμα ἔ­χει τὸ δημιουρ­γό του. Γι᾽ αὐτὸ στὶς βάσεις τῶν ἀ­γαλμά­των συ­χνὰ ὑ­πάρχει σκαλισμένο τὸ ὄνο­μα· «Φει­δίας ἐποίει», ὁ Φειδίας τὸ ἔκανε. Καὶ πρά­­γματι, γιὰ νὰ γίνῃ ἕ­να ἄγαλμα χρειάζεται γλύπτης προικισμένος μὲ φαντασία καὶ σύλληψι, ποὺ θὰ καταβάλῃ κόπο, μόχθο, καὶ θὰ διαθέ­σῃ χρόνο ἢ χρόνια στὸ ἐργαστήριό του μέχρι νὰ γίνουν τὰ ἀποκαλυπτήρια τοῦ ἀγάλματος.
Ἐὰν λοιπὸν γιὰ ἕνα ἄψυχο ἄγαλμα κανείς λογικὸς δὲν τολμᾷ νὰ πῇ ὅτι ἔγινε μόνο του, ἀλ­λὰ ὅ­λοι παραδεχώμαστε ὅτι πίσω ἀπὸ αὐτὸ ὑ­πάρχει τεχνίτης, πῶς θὰ παραδεχθοῦ­με ὅτι ὁ ἄν­θρωπος, τὸ ἔμψυχο ἄγαλμα, μὲ αἰσθήσεις, μὲ συνείδησι, μὲ βούλη­σι, μὲ κίνησι, μὲ ὁμιλία, δὲν ἔχει δημιουργό; Ποιός λοιπὸν τὸν δη­μιούργησε; Μία ἡ λογικὴ ἀπάντησι· ὁ Θεός… Read more »