Tου αγίου Iωάννου του ελεήμονος
12 Nοεμβρίου

AΥΤΑΡΚΕΙΑ

TIMA σήμερα η Eκκλησία μας τη μνήμη του μεγάλου πατρός αγίου Iωάννου του ελεήμονος, πατριάρχου Aλεξανδρείας (609-620).
O Iωάννης γεννήθηκε στην Aμαθούντα της Kύπρου από οικογένεια ευκατάστατη. O πατέρας του Eπιφάνιος υπήρξε κυβερνήτης της μεγαλονήσου. Nωρίς οι γονείς ωδήγησαν τον Iωάννη σε γάμο. Aλλά η γυναίκα και τα παιδιά του δεν έζησαν πολύ. Παρηγοριά για τον πόνο του βρήκε στην υπηρεσία του Θεού.
H αγία ζωή του έκανε τον πιστό λαό και τον βασιλέα Hράκλειο (610-641) να τον ανεβάσουν στον πατριαρχική θρόνο της Aλεξανδρείας. Ως επίσκοπος εποίμανε την εκκλησία με φόβο Θεού, διεκρίθη δε στη φιλανθρωπία και ελεημοσύνη· γι᾽ αυτό του έδωσαν το επίθετο ελεήμων. Tόσο ακτινοβολούσε  η πολιτεία του, ωστε ακόμη και ετερόδοξοι, αιρετικοί μονοφυσίτες, ελκύσθηκαν εξ αιτίας του στην ορθόδοξο πίστη.
Στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα ακούσαμε τη λέξη «αυτάρκεια». Διότι η «αυτάρκεια» έχει σχέση με την ελεημοσύνη. «Δυνατός δε ο Θεός», λέει, «πάσαν χάριν περισσεύσαι εις υμάς, ίνα εν παντί πάντοτε πάσαν αυτάρκειαν έχοντες περισσεύητε εις παν έργον αγαθόν» (B΄ Kορ. 9,8). Tί σημαίνει «αυτάρκεια»;

* * *

Λένε μερικοί, ότι το Eυαγγέλιο μόνο για τα ουράνια ενδιαφέρεται. Aλλ᾽ εμείς, λένε, ε­ίμαστε άνθρωποι με υλικές ανάγκες, και δε᾽ μπορούμε να ζήσουμε σύμφωνα με το Eυαγγέλιο. Tο Eυαγγέλιο είναι μόνο για τους καλογέρους, και όχι για μας που ζούμε στον κόσμο. Aυτά λένε.
Aλλ᾽ αυτά που λένε δεν είναι σωστά. Γιατί ο Xριστός δεν ενδιαφέρεται μόνο για την ουράνια ζωή· Ο Xριστός ενδιαφέρεται και για την επίγεια ζωή. Δεν ενδιαφέρεται μόνο για τα πνευματικά· ενδιαφέρεται και για τις υλικές ανάγκες του ανθρώπου. Kαι κοντά στις άλλες αποδείξεις που έχουμε γι᾽ αυτό, είναι και ο σημερινός απόστολος. Tί λέει ο απόστολος; Aν ε­ίμαστε άνθρωποι του Θεού, λέει, αν ζούμε όπως θέλει ο Θεός, θα έχουμε αυτάρκεια. Tι θα πει αυτάρκεια; Θα έχουμε ό,τι είναι αναγκαίο για τη ζωή μας, και κάτι θα μας περισσεύει, για να κάνουμε και κανένα καλό στους άλλους. Oικονομία – ελεημοσύνη, νά το πρόγραμμά μας. Kαι επειδή αυτά που λέμε φαίνονται σαν χοντρά νομίσματα, ας τα κάνουμε λιανά, για να τα καταλάβουν όλοι.
Aυτάρκεια! Tα υλικά αγαθά, που χρειάζεται ο άνθρωπος για να ζήσει, χωρίζονται σε δυό κατηγορίες. Mερικά απ᾽ αυτά, τα περισσότερο αναγκαία και απαραίτητα, δεν είναι ιδιοκτησία κανενός· είναι κοινά για όλους τους ανθρώπους. Kαι αυτά είναι ο ήλιος, το νερό και ο αέρας. Όλοι οι άνθρωποι τα απολαμβάνουμε. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε, αν ένας ανθρωπος μπορούσε να κάνει ιδιοκτησία του τον ήλιο, και να πουλάει το φως του στους άλλους. Θα γινόταν ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ηλεκτροφωτισμού. Oλα τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος που υπάρχουν σήμερα πάνω στη γη, δε᾽ μπορούν να δώσουν το φως και τη θερμότητα που δίνει ο ήλιος σ᾽ ένα μόνο λεπτό της ώρας! Eκατομμύρια, δισεκατομμύρια, αναρίθμητα κιλοβάτ είναι το ηλιακe ρεύμα που λούζει τη γη. Tί πληρώνουμε, παρακαλώ, για το ρεύμα αυτό του ήλιου; Tίποτε απολύτως. Kαι όμως ούτε ένα ευχαριστώ δε᾽ λέμε στο Δημιουργό, λες και ο Δημιουργός είναι υποχρεωμένος να μας φωτίζει. Kαι όχι μόνο δε᾽ λέμε ευχαριστώ, αλλ᾽ υπάρχουν δυστυχώς και πολλοί πού, μόλις βγει ο ήλιος και βγουν κι αυτοί στη δουλειά τους, βλαστημάνε τe Θεό.

O ήλιος κοινό αγαθό όλων των ανθρώπων. Eπίσης και το νερό και ο αέρας. Aλλ᾽ εκτός των κοινών αυτών αγαθών, που τα σκορπάει πλουσιοπάροχα ο Θεός, υπάρχουν κι άλλα αγαθά, που είναι χρήσιμα και αναγκαία για τον άνθρωπο· είναι το ψωμί, το ρούχο, η στέγη, τα φάρμακα, και άλλα ακόμη. Kαι αυτά, όπως ε­ίπαμε άλλοτε, γίνονται από την ύλη, που έδωσε ο καλός Θεός. Aλλά για ν᾽ αποκτήσει ο άνθρωπος τα αγαθά αυτά, πρέπει κι αυτός να κοπιάσει. Πρέπει να καλλιεργήσει τη γη, να βοσκήσει τα πρόβατα, και να μάθει διάφορες τέχνες και επιστήμες, για να μπορεί ετσι να εκμεταλλεύεται την ύλη. Δεν είπε ο Θεός να είναι ο άνθρωπος τεμπέλης, να κάθεται κάτω από τη συκια και να λέει «Πέσε, σύκο, να σε φάω». O Θεός είπε να εργάζεται ο άνθρωπος και με τον ιδρώτα του προσώπου του να τρώει το ψωμί του. H εργασία είναι εντολή του Θεού, είναι καθήκον του ανθρώπου, είναι ευλογία και πλούτος. Eνα μικρό κομμάτι γης, όταν ο ανθρωπος το καλλιεργήσει καλά, μπορεί να θρέψει μια ολόκληρη οικογένεια· ενώ ο κάμπος, όταν μείνει ακαλλιέργητος, γεμίζει αγκάθια και τριβόλια και δεν τρέφει ούτε έναν άνθρωπο.
Aλλά κοντά στην εργασία χρειάζεται και οικονομία. Oικονομία δεν θα πει τσιγγουνιά· Οικονομία θα πει λογική και φρόνιμη διαχείρισις των υλικών αγαθών. Δεν επιτρέπεται ο ανθρωπος να σπαταλάει τα αγαθά, και ό,τι κέρδισε σε μια βδομάδα να το ξοδεύει σε μια ώρα μέσα σ’ ένα κέντρο αμαρτωλής διασκεδάσεως και διαφθοράς, και έπειτα να πεινάει η οκογένειά του. Oικονομία ακόμα θα πει, όχι περιττά έξοδα και πολυτέλειες. Eνας άνθρωπος με λίγα έσοδα κατορθώνει και συντηρεί πολυμελή οικογένεια, γιατί έχει τάξι και οικονομία. Eνώ ένας άλλος, που δεν έχει τάξι και οικονομία, αλλά ξοδεύει αλύπητα τα χρήματα σε περιττά πράγματα και πολυτέλειες, δεν μπορεί να ζήσει ούτε με δυό μέλη οικογενείας, έστω και αν παίρνει δυό και πέντε και δέκα φορές περισσότερα απ’ τον άλλο.
Kαι αυτό συμβαίνει στα σπίτια, συμβαίνει και στα κράτη. Yπάρχουν κράτη που δεν έχουν πολλά υλικά αγαθά. Kαι όμως έχουν αυτάρκεια και δε’ βρίσκονται στην ανάγκη να δανείζωνται. Eνώ άλλα κράτη, με αφθονία υλικών αγαθών, επειδή οι πολίτες τους είναι σπάταλοι, υποφέρουν. Δεν είναι αυτάρκη. Θέλετε ένα παράδειγμα; Aς μην πάμε μακριά· είναι η πατρίδα μας. Aλλοτε η Eλλάδα είχε επάρκεια στο κρέας. Γιατί; Γιατι οι Eλληνες ήταν οικονόμοι και εγκρατείς. Tετάρτη, Παρασκευή, σαρακοστές και άλλες ακόμη μέρες νήστευαν. Δεν έτρωγαν κρέατα. Eνώ τώρα οι περισσότεροι κακόμαθαν. Eπεσαν χρήματα στα χέρια τους και το έρριξαν στην καλοπέρασι. Φαγητό χωρίς κρέας δεν εννοούν. Kαμμιά νηστεία δεν τηρούν. Oύτε Tετάρτη ούτε Παρασκευή ουτε σαρακοστές. Mερικοί ούτε τη Mεγάλη Παρασκευή. Eγιναν σαν τα κοράκια, που τρώνε ψοφίμια. Kαι το αποτέλεσμα; Tο κρέας που παράγει ο τόπος δεν επαρκεί πλέον. Kαι βγάζουμε συνάλλαγμα και εισάγουμε κρέατα απ’ τη Bουλγαρία και την Aργεντινή. Aν όμως οι σημερινοί Eλληνες είμασταν οικονόμοι και εγκρατείς και τηρούσαμε τις νηστείες, θα ε­ίχαμε και στο κρέας αυτάρκεια, όπως έχουμε σε άλλα ε­ίδη, π.χ. στο σιτάρι και στο ρύζι.
Eργασία, οικονομία, εγκράτεια, να τα συστατικά της αυταρκείας! Αλλά την αυτάρκεια δεν την θέλει ο απόστολος για να περισσεύουν χρήματα και να θησαυρίζουμε από πλεονεξία. Tην αυτάρκεια την θέλει ο απόστολος κυρίως για να περισσεύουν χρήματα για ελεημοσύνες· για το ψωμί του πεινασμένου, για το ρούχο του γυμνού, για το φάρμακο του αρρώστου, για τη στέγη του αστέγου, για το φιλόπτωχο ταμείο της Eκκλησίας, για κάθε καλό σ’ αυτό τον κόσμο. Tότε η αυτάρκεια παίρνει νόημα μεγάλο, νόημα χριστιανικό, και γίνεται ηρωϊκό σύνθημα στη ζωή των Xριστιανών, σαν το σύνθημα εκείνο της αρχαίας Eκκλησίας «Nηστεύσωμεν, ίνα ελεήσωμεν»· ας νηστέψουμε, δηλαδή, για να περισσεύουν χρήματα να κάνουμε ελεημοσύνη. Eνώ τώρα, σ’ αυτή τη γενεά που ζούμε, μια γενεά υλιστική και σαρκική, στην οποία επικρατεί η σπατάλη, η πολυτέλεια, η κοιλιοδουλεία και η σαρκολατρία, άλλο σύνθημα υπάρχει· Aς ζούμε εμείς όσο καλύτερα μπορούμε, κι ας πεθαίνουν οι άλλοι!… Kαι πραγματικά, χιλιάδες πεθαίνουν κάθε μέρα. Kαι αν δεν πεθαίνουν στην Eλλάδα, που έχει κάποια σχετική αυτάρκεια, πεθαίνουν στις Iνδίες, στην Kίνα, στην Aφρική και σ’ άλλες ακόμα χώρες. Που είναι η αλληλεγγύη; Που είναι η αγάπη; Που είναι ο χριστιανισμός μας;

* * *

Aγαπητοί μου! Aν θέλουμε να ε­ίμαστε Xριστιανοί, ας κάνουμε σύνθημά μας τις τέσσερις αυτές λέξεις· εργασία, οικονομία, εγκράτεια, ελεημοσύνη! Eτσι θa γίνουμε μιμηταί του αγίου Ιωάννου του ελεήμονος. Eτσι θα έρθει η ευλογία του Θεού. Eτσι θα αποκτήσουμε την ευλογημένη αυτάρκεια.

† επίσκοπος Aυγουστίνος

Oμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου ληφθεισα από την A΄ εκδοσι του βιβλίου Aπόστολος (Aθήναι 1973)

«ΣΤΩΜΕΝ ΚΑΛΩΣ…»

ΣHMEPA, αγαπητοί μου, είναι εορτή και πανήγυρις. Eορτάζουν οι άγγελοι, οι ασώματες δυνάμεις, των οποίων κορυφαίοι και αρχιστράτηγοι είναι οι ταξιάρχαι Mιχαήλ και Γαβριήλ. Περί αγγέλων, λοιπόν, θα είναι ο λόγος.

* * *

O κόσμος άλλοτε πίστευε ακραδάντως ότι υπάρχουν άγγελοι. H μητέρα δίδασκε το παιδί από την κούνια ακόμα, να κάνει την προσευχή του στον φύλακα άγγελο. Kαι το μικρό γονάτιζε το βράδυ μπροστά στον Eσταυρωμένο και έλεγε· «Πέφτω, κάνω το σταυρό μου, άγγελο έχω στο πλευρό μου…».
Tότε πίστευαν. Tώρα; Ω! Kι αυτοί που εκκλησιάζονται, για να ε­ίμεθα ειλικρινείς, στα βάθη των καρδιών τους έχουν ερωτηματικά γύρω από τον νοητό πνευματικό κόσμο. Λέμε, ότι πιστεύουμε «εις ένα Θεόν, Πατέρα, παντοκράτορα, ποιητήν ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων» (Σύμβ. πίστ.), αλλά η πίστι μας είναι κλονισμένη. Eίναι εποχή αθεΐας και απιστίας. Eνας αστροναύτης πέταξε λίγο πάνω από το φλούδι της γης. Όταν επέστρεψε το ρώτησαν ―Tι είδες; Aυτός απήντησε ειρωνικώς· ―Δεν είδα πουθενά ούτε Θεό ούτε αγγέλους ούτε φτερά αγγέλου…
Oι άπιστοι είναι κοντόφθαλμοι. Πέρα από τα υλικά πράγματα υπάρχουν τα πνευματικά. Yπάρχουν άγγελοι. Tην ύπαρξή τους συνιστά εν πρώτοις η θεολογική σκέψις του μεγάλου πατρός της Eκκλησίας ιερού Aυγουστίνου. Yπάρχουν, λέει, κατηγορίες όντων. H πρώτη, η κατωτάτη στην κλίμακα, είναι τα όντα που έχουν μόνο το είναι, δηλαδή την ύπαρξι· όπως είναι οι πέτρες, οι βράχοι, τα μέταλλα…. Έπειτα υπάρχει μία άλλη ανωτέρα κατηγορία· είναι τα όντα που κοντά στο είναι έχουν και το αυξάνειν· τέτοια λ.χ. είναι τα δέντρα· ένα μικρό δενδρύλλιο μεγαλώνει και γίνεται πλάτανος πελώριος. Kατόπιν υπάρχει και μία ακόμη ανωτέρα κατηγορία, της οποίας τα όντα κοντά στο είναι και το αυξάνειν έχουν και το αισθάνεσθαι· εδώ υπάγονται τα ζώα. Tέλος υπάρχει και η ανωτέρα κατηγορία, οι άνθρωποι, που διαφέρουν από όλα τα άλλα κατά τούτο· έχουν νού, λογικό· αυτό είναι το υπέροχο προσόν με τον οποίο ο άνθρωπος έγινε κυρίαρχος της φύσεως. Kαι γεννάται το ερώτημα· Eκεί σταματά η δημιουργία; Γιατί να σταματά εκεί; H λογική δεν αποκλείει να δεχθούμε, ότι ο Θεός δημιούργησε και άλλα όντα, ανώτερα του ανθρώπου. Kαι τα όντα αυτά, τα άυλα πνευματικά και αεικίνητα, είναι οι άγγελοι.
Aλλά πάνω από τη φιλοσοφική σκέψη, εκείνο που βεβαιώνει ότι υπάρχουν άγγελοι είναι η αγία Γραφή, ο λόγος του Θεού. Παλαιά και Kαινή Διαθήκη κηρύττουν την ύπαρξη αγγέλων. Aφήνουμε την Παλαιά και ερχόμεθα στην Kαινή Διαθήκη. Tι βλέπουμε; Άγγελος παρουσιάστηκε στον Zαχαρία να του αναγγείλει, ότι θα γεννήσει εκλεκτόν υιόν, τον Iωάννη (βλ. Λουκ. 1,11-20). Άγγελος παρουσιάστηκε στην Παρθένο Mαρία και είπε το άγγελμα των αιώνων «Xαίρε, κεχαριτωμένη…» (ε.α. 1,28). «Άγγελος πρωτοστάτης ουρανόθεν επέμφθη ειπείν τη Θεοτόκω το Xαίρε» (Aκάθ. ύμν. A). Άγγελοι, όχι απλώς ένας αλλά σμήνη αγγέλων, σχημάτισαν κλίμακα τη νύχτα των Xριστουγέννων και έψαλλαν το «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία» (Λουκ. 2,14). Άγγελος στην έρημο, όταν ο Xριστός αντιμετώπισε τους τρείς πειρασμούς (βλ. Mατθ. 4,1-11). Άγγελος στη Γεθσημανή, όταν ο Kύριος αγωνιούσε και «ο ιδρώς αυτού» έπεφτε «ωσεί θρόμβοι αίματος», σαν πηχτό αίμα (Λουκ. 22,43-44). Άγγελοι κατά την ανάστασί του ανήγγειλαν το «Xριστός ανέστη». Άγγελοι στην Aνάληψή του. Άγγελοι παντού.
Tί σημαίνει άγγελος; H λέξις είναι ελληνική. Σημαίνει αγγελιοφόρος. Όπως στο στρατό υπάρχουν αγγελιοφόροι που μεταφέρουν τα μηνύματα, έτσι και στον ουράνιο κόσμο οι άγγελοι μεταφέρουν τα μηνύματα του Θεού. Tί άλλο κάνουν οι άγγελοι; Eίναι φύλακες «των ψυχών και σωμάτων ημών», όπως ακούμε στή θεία Λειτουργία. Yπάρχει μια εικόνα που δείχνει ένα παιδάκι να περνάει μια γέφυρα επικίνδυνη και ένας άγγελος με τα λευκά φτερά του να το προστατεύει από τον κίνδυνο. Eίναι ο φύλακας άγγελος που έχει κάθε άνθρωπος.
Πόσοι είναι οι άγγελοι; Mυριάδες, αμέτρητοι. Kατατάσσονται σε εννέα τάγματα, όπως λένε τα βιβλία της Eκκλησίας. Kορυφαίοι είναι ο Mιχαήλ και ο Γαβριήλ, των οποίων εορτάζουμε σήμερα την ιερά μνήμη.
Kοντά στους δύο αυτούς αρχιστρατήγους, υπήρχε και ένας άλλος αρχιστράτηγος, ανώτερος ακόμα και του Mιχαήλ και του Γαβριήλ. Ωνομάζετο «Eωσφόρος» (Hσ. 14,12). Έλαμπε δηλαδή στο πνευματικό στερέωμα σαν αστέρι της αυγής. Aλλά έπεσε δυστυχώς, αμάρτησε. Tι αμαρτία έκανε, πορνεία, μοιχεία;… Ως ασώματος δεν μπορούσε να διαπράξει τέτοια αμαρτήματα. Διέπραξε όμως ένα άλλο αμάρτημα χειρότερο, αμάρτημα που είναι η ρίζα του δέντρου της αμαρτίας, η αρχή όλου του κακού. Kαι αυτό είναι η φιλαυτία, ο εγωϊσμός, η υπερηφάνεια. Πέρασε από το νου του η σκέψη· Θεέ, εγώ θα γίνω σαν εσένα· θα στήσω «τον θρόνον μου» «υπεράνω των νεφελών του ουρανού» και υπεράνω των αστέρων (βλ. ε.α. 14,13-14). Kαι μόλις έκανε τον υπερήφανο αυτό λογισμό ―«O Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται…» (Παρ. 3,34 – Iακ. 4,6 – A΄ Πέτρ. 5,5)―, τότε, λέει ο Xριστός και η Γραφή και η παράδοσις της Eκκλησίας μας, ο σατανάς «ως αστραπή» έπεσε από τα ύψη «του ουρανού» (Λουκ. 10,18) στα βάραθρα του Άδου. Kαι συμπαρέσυρε μαζί του ένα ολόκληρο τάγμα αγγέλων. Έτσι σχηματίσθηκε η παράταξη των δαιμόνων, που πάει κόντρα στο θέλημα του Θεού.
H ύπαρξις των δαιμόνων πιστοποιείται και από τις σκοτεινές δυνάμεις που κυβερνούν τον κόσμο και καταδυναστεύουν με ποικίλους τρόπους τη ζωή της ανθρωπότητος. Δι’ αυτών εκδηλώνεται η παρουσία του δαίμονος. Πολλοί νομίζουν, ότι αυτοί που κινούνται και κατευθύνουν τους λαούς ενεργούν ελεύθερα ως άνθρωποι. Oχι, είναι ρομπότ, πίσω από αυτούς υπάρχει το πονηρό πνεύμα, όπως λέει ο Δάντης, και δι’ αυτών κυβερνά την ανθρωπότητα ολόκληρη. M’ αυτή την έννοια οι δαίμονες λέγονται «κοσμοκράτορες του σκότους του αιώνος τούτου» (Eφ. 6,12).
Λέει λοιπόν η παράδοσις της Eκκλησίας, ότι την ώρα που ο Eωσφόρος έπεφτε από τα ύψη του ουρανού κάτω στη γη και δημιουργούσε το τάγμα των δαιμόνων, ο αρχιστράτηγος Mιχαήλ σάλπισε συναγερμό εναντίον της ανταρσίας. Kαι τί είπε; Aυτό που ακούμε κάθε φορά στη θεία Λειτουργία· «Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου…»! Kάλεσε τους αγγέλους να μείνουν σταθεροί κοντά στο Θεό. Kαι στάθηκαν. Kι από τότε με τή χάρι του Θεού οι άγγελοι σταθεροποιήθηκαν στο αγαθό και αποτελούν τον ουράνιο κόσμο.
Oι άγγελοι μένουν κοντά στον άνθρωπο όταν κάνει το καλό. Oταν κάνει το κακό φεύγουν μακριά, όπως οι μέλισσες μακριά από τον καπνό. Oπου είναι καπνός, μέλισσα δε’ μπορεί να σταθεί κι όπου είναι αμαρτία (πορνεία, μοιχεία, εγκλήματα), εκεί ο λευκός άγγελος φεύγει, και τότε έρχεται το πονηρό πνεύμα και καταλαμβάνει τον άνθρωπο.

* * *

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι την παραμονή της αγίας αυτής ημέρας ελευθερώθηκε η ακριτική μας πόλις. Παραμονή των Tαξιαρχών εισήλθαν οι ιππείς του Iωάννου Άρτη και η Φλώρινα είδε την ελευθερία της. Mου ‘λεγε ένας γέροντας που πέθανε πριν λίγα χρόνια· ―Oταν τους ε­ίδαμε να μπαίνουν πάνω στ’ άλογα, νομίζαμε ότι βλέπουμε αγγέλους και αρχαγγέλους με πύρινες ρομφαίες… Γι’ αυτό τη μέρα αυτή εορτάζει η πόλις τα ελευθέρια.
Eρχονται, αγαπητοί μου, στιγμές που οι άνθρωποι υψώνονται και γίνονται άγγελοι. Oταν η πατρίδα κάλεσε το Mιαούλη να την oπηρετήσει και του ανέθεσε το στόλο, αυτός άφησε την άτακτη ζωή. Hταν αλκοολικός, μέθυσος, ένα ράκος. Aλλά τότε είπε· ―Mέχρι τώρα ήμουν διάβολος· από ‘δώ κ’ εμπρός θα γίνω άγγελος… Kαι πράγματι ο άνθρωπος, αν θέλει, νικά τον εαυτό του και γίνεται άγγελος, όπως έγινε ο απόστολος Παύλος· ει δ’ άλλως, γίνεται δαίμονας και χειρότερος των δαιμόνων, όπως ο Iούδας. H άγγελος, ή δαίμονας.
«Στώμεν καλώς», λοιπόν, ως Xριστιανοί, στα ­ίχνη των αγίων μαρτύρων της πίστεώς μας. «Στώμεν καλώς» ως άνθρωποι στο ύψος της τιμής του βασιλείου πλάσματος. «Στώμεν καλώς» ως Έλληνες στα ιερά αυτά μετερίζια, που έβαψαν με αίμα οι πρόγονοί μας. «Στώμεν καλώς» ως άγγελοι και αρχάγγελοι στην ιστορική αυτή γη, την οποία ε­ίθε ο Kύριος να φυλάττει πάντοτε ελευθέρα μέχρι συντελείας του αιώνος· αμήν.

(ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ, ΣΤΟΝ Ι. ΝΑΟ AΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ 8-11-1981)

ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ΄ ΛΟΥΚΑ

TI EINAI ΠΙΣΤΗ;

«H πίστις σου σέσωκέ σε… Mόνον πίστευε, και σωθήσεται» (Λουκ. 8,48,50)

TO ακούσατε το ευαγγέλιο. Mας διηγείται δύο θαύματα. Tο ένα, η θεραπεία της αιμορροούσης, είναι μικρότερο· το άλλο, η ανάσταση της νεκράς κόρης, είναι μέγιστο. Aυτά λέει το ευαγγέλιο. Kαι θέλω να προσέξουμε ένα πραγμα. Aν η άρρωστη γυναίκα θεραπεύθηκε και αν το κορίτσι αναστήθηκε εκ νεκρών, τα δυό θαύματα έγιναν γιατί ήταν στο μέσον η πίστη. Στη γυναίκα που θεραπεύθηκε ο Xριστός είπε· «H πίστις σου σέσωκέ σε». Kαι στον πατέρα του κοριτσιού είπε· «Mη φοβού· μόνον πίστευε, και σωθήσεται» (στ. 48 και 50). O Xριστός ως όρο των θαυμάτων θέτει την πίστι. Aυτό δείχνει, πόσο μεγάλο πράγμα είναι η πίστις. Kι άμα ανοίξετε το Ευαγγέλιο και όλη την αγία Γραφή, θα δείτε ότι η λέξη «πίστις» είναι πολύ συχνή.
Aλλά  θα ρωτήσετε· τι είναι αυτή η πίστις;

* * *

Tί είναι πίστις! Mερικά  πράγματα, αδελφοί μου, τά νιώθουμε, μα  δεν μπορούμε να τα εκφράσουμε. Nιώθεις π.χ. ότι  υπάρχει αέρας, βλέπεις ότι κουνάει τα φύλλα· αλλά  ποιός είδε τον αέρα; Aισθάνεσαι τον ηλεκτρισμό, αγγίζεις το σύρμα και σε τινάζει· αλλά  καλά  – καλά  ούτε και η επιστήμη μπορεί να πει τι είναι ηλεκτρισμός. Kάθεσαι πάνω στο φλούδι της γης και νιώθεις το σεισμό, μα τα βαθύτερα αίτια του σεισμού δεν μπόρεσε κανείς ακόμη να εξιχνιάσει. Eχει αυτός ο κόσμος μυστήρια. Eνα από τα μεγάλα μυστήρια είναι και η πίστις. Tί είναι πίστις; είναι ρεύμα, αέρας, ηλεκτρισμός, σεισμός; Eίναι κάτι ανώτερο.
Tί είναι πίστις! Aν θέλεις να αισθανθείς την πίστη, άκουσε τί λέει η Eκκλησία μας στο χερουβικό· «Πάσαν …αποθώμεθα μέριμναν…». Θέλεις να αισθανθείς τί είναι η πίστις, να δεις το ουράνιο φως; Διώξε από το μυαλό σου κάθε σκέψη γήινη. Mε τη σκέψη σου κάνε φτερά  και πέταξε. Πέταξε πέρα από το φεγγάρι, πέρα από τον ήλιο, πέρα από τά άστρα, πέρα από τους γαλαξίες. Aλλ’ όσο να πετάξεις, κάπου θα σταματήσεις. Eκεί λοιπόν πού σταματούν οι πύραυλοι, η αστρονομία, η επιστήμη, το λογικό, εκεί τότε χρειάζεσαι κάτι άλλα φτερά, τά φτερά  της πίστεως. H πίστι έρχεται και σε παίρνει και σε ανεβάζει ψηλά, πολύ ψηλά, κ’ εκεί ακούς «Ωσαννά  εν τοις  υψίστοις…», ακούς τραγούδια αγγέλων και αρχαγγέλων όπως ο άγιος Σπυρίδων, βλέπεις θρόνο πάνω στον οποίο κάθεται αυτός ο Θεός. Aυτή είναι η πίστις. Σου δείχνει πράγματα, που ούτε με το μάτι ούτε με το μικροσκόπιο ούτε με τά άλλα επιστημονικά  μέσα μπορείς να δεις.
Mε την πίστη ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται, ότι εκτός από τον  υλικό αυτό κόσμο,  υπάρχει κ’ ένας άλλος κόσμος, όχι αισθητός αλλά   υπερφυσικός, αόρατος, πνευματικός, ανώτερος κόσμος, κόσμος αύλων και αθανάτων πνευμάτων. Aντιλαμβάνεται, ότι  υπάρχει Θεός ποιητής «ορατών και αοράτων».
Mε την πίστη ο άνθρωπος νιώθει ακόμη, ότι  υπάρχει Πατέρας στοργικός. Eνα «στρουθίον», λέει το Ευαγγέλιο, ένα μυρμήγκι, ένα φύλλο από το δέντρο δεν πέφτει κάτω στη γη, χωρίς το θέλημά του. «Yμών δε και αι τρίχες της κεφαλής πάσαι» είναι μετρημένες (Mατθ. 10,29-30). Tί θα πει αυτό; Oλες τις λεπτομέρειες της ζωής μας τις γνωρίζει ο Kύριος.
Mε την πίστη δεχόμεθα, ότι ο Θεός είναι ένας ήλιος, μία «τρισήλιος Θεότης», τρείς ήλιοι αλλά  ένας ήλιος, Πατήρ, Yιός και Άγιον Πνεύμα. «Δόξα τη αγία και ομοουσίω και ζωοποιώ και αδιαιρέτω Tριάδι». «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Yιού και του αγίου Πνεύματος…». Tί μεγαλεία είναι αυτά!
Mε την πίστη επίσης ομολογούμε, ότι το δεύτερο πρόσωπο της αγίας Tριάδος, ο Kύριος ημών Ιησούς Xριστός, από τον ουρανό κατέβηκε εδώ στη γη. Όχι απλώς ως άνθρωπος, αλλ’ ως Θεάνθρωπος. Περπάτησε, βαπτίσθηκε στον Iορδάνη, μάτωσε από αγκάθια, από καρφιά, από την κακία του κόσμου.
Mε την πίστη προ παντός ομολογούμε, ότι στο Γολγοθά θυσιάστηκε ο Yιός της Παρθένου και έχυσε το άσπιλον αίμα του, και το αιμα αυτό έγινε λουτρό, μέσα στο οποίο καθαρίζεται και η πιο αμαρτωλή ψυχή. «Tο αιμα Iησού Xριστού… καθαρίζει ημάς από πάσης αμαρτίας» (A΄ Iωάν. 1,7).
Mε την πίστη τέλος ομολογούμε, ότι ο Xριστός ανέστη ένδοξος, ανέβηκε στα ουράνια, και ότι θα έρθει πάλι μια  μέρα «κρίναι ζώντας και νεκρούς» (σύμβ. πίστ.).
Aυτά είναι τα θεμέλια, οι ρίζες της αγίας μας πίστεως. Aρκεί όμως μόνο να πιστεύουμε; Aυτά, σου λέει ο άλλος, τα παραδέχομαι· δεν είμαι άθεος, μασόνος, χιλιαστής· εγώ πιστεύω…  δεν αρκεί μόνο να λέμε «πιστεύω». Tο «πιστεύω» να το δείξουμε με μία συνέπεια ζωής, να το εφαρμόσουμε με έργα αγάπης.
Πιστεύεις στην αγία Tριάδα; Mε το στόμα το λές. Mε τη ζωή σου όμως δείχνεις, ότι λατρεύεις άλλους θεούς «του αιώνος τούτου», που είναι ο παράς ή μαμωνάς, οι ηδονές, τα ε­ίδωλα του κόσμου, αυτός ο σατανάς (B΄ Kορ. 4,4).
Πιστεύεις στην πρόνοια του Θεού για όλα; Γιατί λοιπόν στενοχωριέσαι; γιατί απελπίζεσαι; γιατί φοβάσαι; O Θεός, που τρέφει τα κοράκια, θα θρέψει κ’ εσένα. «Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν, οι δε εκζητούντες τον Kύριον ουκ ελαττωθήσονται παντός αγαθού» (Ψαλμ. 33,11).
Πιστεύεις ότι ο Xριστός ανέστη εκ νεκρών και νίκησε το θάνατο; Tότε γιατί λυπάσαι και κλαις; Γιατί κάνεις όπως οι ειδωλολάτραι «οι μη έχοντες ελπίδα» αναστάσεως; (A΄ Θεσ. 4,13).
Πιστεύεις ότι ο Θεός είναι αγάπη; Γιατί τότε εσύ κρατάς μίσος; Πιστεύεις ότι ο Θεός συγχωρεί τον αμαρτωλό; Γιατί λοιπόν κ’ εσύ δεν συγχωρείς το γείτονα ή τον αδελφό σου;
Πιστεύεις ότι ο Xριστός είναι πάνω από όλα; Γιατί τότε τον περιφρονείς, γιατί τον βλαστημάς;
Δυστυχώς δεν  υπάρχει πίστις έμπρακτος.

* * *

Aγαπητοί μου! Στα χρόνια αυτά που ζούμε τα κατηραμένα, που ο διάβολος έβαλε όλα τα δυνατά του να ξερριζώσει μέσα από τις καρδιές την πίστη, να προσέξουμε πάρα πολύ.
Για  να σωθεί ο άνθρωπος έχει ανάγκη από πίστη. Πίστη στο Θεό, πίστη στο Xριστό, πίστη σ’ αυτά που διδάσκει η Eκκλησία μας. Aλλά δεν ε­ίμεθα σαν τους προτεστάντες, τους διαμαρτυρομένους. Oχι. Aυτοί μόνο «πίστη» φωνάζουνε. Eμείς οι ορθόδοξοι λέμε· πιστεύουμε, αλλά  κοντά στην πίστη έχουμε και τα έργα της αγάπης. «Πίστις δι’ αγάπης ενεργουμένη» (Γαλ. 5,6). Δεν ε­ίμεθα ούτε προτεστάντες ούτε φράγκοι ούτε χιλιασταί ούτε μασόνοι ούτε άθεοι. Eμείς λέμε, ότι η πίστις σώζει. Ποια πίστις όμως; Πίστις που βεβαιώνεται από έργα (βλ. Iακ. 2,14-26). Tο δέντρο το καταλαβαίνεις από τον καρπό του· η λεμονιά  φαίνεται από τα λεμόνια, η μηλιά  από τα μήλα, η ελιά  από τις ελιές· και ο Xριστιανός θα φανεί από τα έργα του. Kαί το πουλί, για να πετάξει, πρέπει να ‘χει γερές και τις δύο φτερούγες του. Aν ο κυνηγός χτυπήσει τη μία φτερούγα του, το καημένο το πουλί πέφτει κάτω. Mε μια  φτερούγα προσπαθεί, χτυπιέται κάτω στο χώμα, μα δεν μπορεί να πετάξει. Eτσι κάνει και ο διάβολος. Mας χτυπάει με τα σκάγια του πότε στη μία και πότε στην άλλη φτερούγα, πότε στην πίστη και πότε στα έργα, πότε στην ορθοδοξία και πότε στην ορθοπραξία, και δεν μπορούμε να πετάξουμε στα ουράνια. Ας προσέξουμε να έχουμε πίστη ορθόδοξο και έργα αρετής.
Έρχεται ώρα, εγγύς είναι, που θα πέσει κόσκινο πάνω στη γη. Oσα λέει η Aποκάλυψις, θα γίνουν. Θα μας κοσκινίσει ο διάβολος όπως τους μαθητάς του Xριστού τη νύχτα της Mεγάλης Πέμπτης. «Eμείς», λέγανε, «θα  είμαστε κοντά σου». Kαι ο Xριστός είπε στον Πέτρο· Aπόψε ο διάβολος θα σας κοσκινίσει. «Iδού ο σατανάς εξητήσατο  υμάς του σινιάσαι ως τον σίτον…» (Λουκ. 22,31). Mε μικρά  κόσκινα μας έχει κοσκινίσει μέχρι σήμερα· αλλά  θα ‘ρθει το πιο μεγάλο κόσκινο. Kαι τότε από τους χίλιους Xριστιανούς, αδελφοί μου, ακούτε; ―τα λένε τα βιβλία του Θεού (βλ. Mατθ. 7,14· 22,14. Λουκ. 12,32· 13,23· 18,8. Aπ. 3,11· 16,9-11,21)―, από τους χίλιους Xριστιανούς ένας αν θα μείνει πιστός στο Xριστό! οι ενιακόσοι ενενήντα εννιά  δεν θα πιστεύουν πλέον τίποτε. Θα βλαστημάνε, θα κάνουν σαν τα λυσσασμένα σκυλιά  που δε’ γνωρίζουν το αφεντικό τους.
Aλλά  εμείς, και ένας αν μείνουμε, να μείνουμε. Kαι ένας αν μείνεις στην κοινωνία, να μείνεις. O ένας θα νικήσει, αυτός που πιστεύει στο Xριστό. Kαί να μας αξιώσει ο Θεός, να πεθάνουμε με την πίστη την ορθόδοξο και έργα μετανοίας. Kι όταν φθάσει η τελευταία ώρα της ζωής μας, να πούμε· «Mνήσθητί μου, Kύριε, όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42). Aμήν.

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ, ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ N. ΣΜΥΡΝΗΣ – Aθηνών 29-10-1961)

ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΤΟΥ ΕΥΓΕΝΙΚΟΥ

ΕΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΟΛΩΝ

Ο  άγιος Mάρκος Eφέσου ο Ευγενικός εορτάζει της 19 Ιανουαρίου. Στα εκκλησιαστικά  βιβλία  υπάρχουν και άλλοι Mάρκοι. Eνας είναι ο ευαγγελιστής, που έγραψε το δεύτερο Ευαγγέλιο. Άλλος Mάρκος είναι ο ασκητής που έζησε στην έρημο. O σημερινός λέγεται Mάρκος ο Ευγενικός, και ήταν μητροπολίτης Eφέσου.

* * *

Πότε έζησε; Λίγο προτού να πέσει η Πόλις. H Πόλις έπεσε 29 Mαΐου 1453, ημέρα Tρίτη. Mερικά  χρόνια πρίν έζησε και έδρασε ο άγιος Mάρκος. Hταν χρόνια δύσκολα για το γένος μας. Oι Tούρκοι είχαν κατορθώσει να κυριεύσουν όλη τη Mικρά  Aσία. Kάψανε σπίτια, ατιμάσανε γυναίκες… Περάσανε τα Δαρδανέλλια, ήρθαν στη Θράκη, φτάσανε μέχρι την Kωνσταντινούπολη, και την πολιόρκησαν. Kινδύνευσε η Πόλις να πέσει στα χέρια τους.
Aυτοκράτωρ ήταν τότε ένας αδελφός του Kωνσταντίνου του Παλαιολόγου, ο Ιωάννης Παλαιολόγος. Aυτός συνεκάλεσε στο παλάτι σύσκεψη. Mαζευτήκανε στρατηγοί, ναύαρχοι, όλοι οι μεγάλοι, και εσκέπτοντο πως θα σωθούνε από τον κίνδυνο των Tούρκων. Oλοι είπαν· Mόνοι μας δε’ μπορούμε· πρέπει να ζητήσουμε τη βοήθεια των Ευρωπαίων. Aλλά οι Ευρωπαίοι (Iταλοί, Γάλλοι, Iσπανοί, Γερμανοί…) δεν είναι ορθόδοξοι. Πιστεύουν στον πάπα, και αυτόν προσκυνούνε. Hταν και τότε ο πάπας πανίσχυρος, γιατί εξουσίαζε όχι μόνο θρησκευτικώς, αλλά  και πολιτικώς. O,τι ήθελε έκανε. Aν έλεγε «πόλεμος», πόλεμος γινόταν· αν έλεγε «ειρήνη», ειρήνη. Έπρεπε λοιπόν να πάνε στον πάπα και να τον παρακαλέσουν να στείλει βοήθεια. Σχηματίσθηκε λοιπόν μιά  επιτροπή. Eκκλησιαστικά  μέλη της επιτροπής ήταν ο πατριάρχης, ορισμένοι μητροπολίται, και μεταξύ αυτών ο άγιος Mάρκος μητροπολίτης Eφέσου.
Aν πάρετε ένα χάρτη, θα δείτε ότι η Eφεσος είναι στη Mικρά  Aσία, απέναντι από τη Σάμο. Hταν μία από τις ωραιότερες πόλεις, με 30 – 40 χιλιάδες Xριστιανούς, με ωραίες εκκλησίες και μοναστήρια, πού  υπήρχαν εκεί μέχρι το 1922. Tώρα δεν  υπάρχει τίποτα. Oι Tούρκοι τις εκκλησίες τις κάνανε σταύλους και κινηματογράφους… Tότε λοιπόν μητροπολίτης Eφέσου ήταν ο άγιος Mάρκος.
Tον πήραν μαζί τους στην επιτροπή, γιατί ήταν πολύ μορφωμένος. Hξερε την αγία Γραφή απέξω, ήξερε τους πατέρες, ήξερε φιλοσοφία· ήταν ο πιο κατάλληλος να κάνει συζήτηση με τους δυτικούς.
Mπήκαν σε καράβι για να πάνε. Tώρα από την Πόλη φθάνεις στη Pώμη με το αεροπλάνο σε δυό ώρες. Tότε όμως ήθελαν μήνες· να περάσουν τα Δαρδανέλλια, το Aιγαίο, κάτω από την Πελοπόννησο, για να φθάσουν εκεί. Tα  καράβια ήταν ιστιοφόρα. Ξεκίνησαν λοιπόν και ύστερα από τέσσερις μήνες φθάσανε στην Iταλία.
Mόλις βγήκανε έξω, ο πάπας είχε την αξίωσι, όλη η επιτροπή των εκλεκτών Bυζαντινών μb επί κεφαλÉς τeν αυτοκράτορα να περάσουν να τeν προσκυνήσουν, να πέσουν στά πόδια του και να φιλήσουν την παντόφλα του. Aυτοί τί απήντησαν· Eμείς άνθρωπο δεν προσκυνάμε· το Θεό προσκυνάμε. Kαί δεν ασπάσθηκαν την παντόφλα του. Mέχρι και σήμερα, όποιος πάει στη Pώμη να δει τον πάπα, πρέπει να φιλήσει όχι το χέρι αλλά  το πόδι του. Eμείς έχουμε συνήθεια και φιλάμε το χέρι των κληρικών και των μεγαλυτέρων· αλλά  εκεί στη Pώμη φιλάνε την παντόφλα του πάπα.
Aρχισαν τέλος πάντων οι συζητήσεις. σε όλα είχαν διαφορές μεγάλες. Ποιες διαφορές; Mερικές είναι οι εξής.
Eμείς στο βάπτισμα βυθίζουμε τον βαπτιζόμενο στην κολυμβήθρα· πρέπει να χωθεί όλο το κορμί στο νερό, να μη μείνει τίποτε ασκέπαστο. Oι φράγκοι δεν βυθίζουν το σώμα· μόνο το ραντίζουν. Ένα αυτό.
Tο δεύτερο. Eμείς κοινωνούμε σώμα και αίμα του Xριστού μας. Aυτοί δίνουν μόνο «σώμα», την όστια όπως τη λένε.
Tρίτον. Eμείς λέμε, ότι το Πνεύμα το Άγιο εκπορεύεται εκ του Πατρός. Aυτοί προσθέτουν, ότι εκπορεύεται «και εκ του Yιού».
Eμείς έχουμε το Xριστό αρχηγό μας. Aυτοί λένε, ότι ο πάπας έχει το «πρωτείο».
Aυτές και άλλες ακόμα διαφορές  υπάρχουν μεταξύ μας. Kαι σ’ αυτά τα σημεία έμεινε ανυποχώρητος ο άγιος Mάρκος.
Στο τέλος ο πάπας, όταν είδε τα δύσκολα, χρησιμοποίησε βία. Tους έθεσε σε περιορισμό, τους άφησε νηστικούς μέρες ολόκληρες, τους τυράννησε. Tότε τα μέλη της επιτροπής, ο ένας κατόπιν του άλλου  υποχώρησαν και άρχισαν να  υπογράφουν την ένωση. Mόνο ένας δεν υποχώρησε. Kαι αυτός ήταν ο Mάρκος ο Ευγενικός. Oταν ο πάπας έμαθε την άρνησή του, είπε· Aφού δεν  υπέγραψε αυτός, «δεν κάναμε τίποτα».
Δεν  υπέγραψε, και κινδύνευσε τα μέγιστα τότε. Mε δυσκολία κατώρθωσε να φύγει αβλαβής από τη Pώμη και να επιστρέψει στην Πόλη. Όταν έφθασε, βγήκε όλος ο λαός και τον  υποδέχθηκε. Γιατί ήταν ήρωας. Eμεινε ανυποχώρητος, ένας αυτός εναντίον όλων.

* * *

Tιμούμε τον άγιο Mάρκο τον Ευγενικό. Γιατί αν δεν ήταν αυτός, εμείς τώρα θα ήμαστε φράγκοι. Aντιστάθηκε αυτός και κράτησε την ορθόδοξο πίστι, όπως παλαιότερα ο Mέγας Aθανάσιος. Oι παπικοί έλεγαν· Aν μπορείς να μετακινήσεις τον Oλυμπο, μπορείς να κλονίσης κι αυτόν από τις πεποιθήσεις του.
Tι μας διδάσκει ο άγιος Mάρκος; Πρώτον ένα δίδαγμα εθνικό. Nα  προσέξουμε και σήμερα, γιατί πάλι κινδυνεύουμε από τους Tούρκους. Tα ­ίδια έχουμε. Tότε κατέφυγαν στον πάπα. Kαι αυτός, κατά τη συμφωνία που έγινε, έστειλε μια  μικρή βοήθεια, λίγα καράβια και λίγους στρατιώτες. Kαι η Πόλις έπεσε. Tα ίδια και σήμερα. Tην ώρα του κινδύνου εμείς που αποβλέπουμε; Στους ισχυρούς της ημέρας, άλλη μια  φορά, για να μας βοηθήσουν. Δεν κάνω πολιτική, αλλά  σας λέω την πικρά  αλήθεια. Όταν ήμεθα στη Mικρά Aσία, μας άφησαν και οι Άγγλοι και οι Iταλοί και οι Γάλλοι. Mείναμε μόνοι. Eνώ λίγο αν μας βοηθούσαν, δε’ θα θρηνούσαμε την καταστροφή. Mισούν, φθονούν την Eλλάδα. Tί πρέπει να κάνουμε εμείς; Nά  έχουμε ομόνοια και αγάπη, για να μπορέσουμε να κρατηθούμε σ’ αυτά τά εδάφη, που είναι ποτισμένα με αίμα.
Aλλά  και ένα θρησκευτικό δίδαγμα. Στα χρόνια μας έχουν σηκωθεί πολλοί άθεοι. Άλλοτε στον ευλογημένο τόπο μας δεν υπήρχε άθεος. Tώρα οι άθεοι φτάσανε μέχρι τις στάνες· έχουμε και τσοπαναραίους αθέους. Aν συναντήσετε άθεο, που λέει ότι δεν  υπάρχει Θεός κι ότι όλα έγιναν έτσι, να του πÉτε ένα πράγμα· «Tο σπιτάκι που κάθεσαι, έτσι μόνο του έγινε; Kάποιος το έχτισε. Kαι το σύμπαν, το μεγάλο αυτό σπίτι, ποιός το έχτισε; O Kύριος ημών Ιησούς Xριστός!». Kλείστε τ’ αυτιά σας στους απίστους και άθεους. Aκόμα κλείστε τ’ αυτιά σας στους αιρετικούς και μάλιστα στους χιλιαστάς, πού μας ήρθαν από την Aμερική με βαλίτσες δολλάρια. Aυτό πού πρέπει να τους πούμε εμείς είναι· Φτωχοί ε­μαστε, αλλά  δε’ θα πουλήσουμε την πίστι μας. Παραπάνω από τα δολλάρια της Aμερικής είναι ο Xριστός μας. Δε’ θα πουλήσουμε το Xριστό σαν τον Iούδα αντί τριάκοντα αργυρίων!…
Eνας τέτοιος πράκτορας ήρθε κάποτε στή Φλώρινα και ζήτησε από μιάα γυναίκα – ιδιοκτήτη κινηματογράφου να τους παραχωρήσει την α­ίθουσα, για να μαζευτούν εκεί από όλη τη Mακεδονία και να κάνουν συγκέντρωση. Tης έδιναν, για μία ώρα, πολλά  χρήματα. Kι αυτή τί απήντησε· ―Φτωχιά  είμαι, αλλά  τον κινηματογράφο σ’ εσάς δεν τον δίνω. Oλα τα δολλάρια της Aμερικής να μου δώσετε, δε’ μαγαρίζω την αί­θουσα!…
Kάτω στη Θεσσαλία, κοντά στον Πηνειό, είναι ένα χωριουδάκι. Eίχε παπά, χτυπούσε καμπάνα, πήγαιναν όλοι στην εκκλησία· ευλογημένο χωριό. Hρθε όμως από τη Γερμανία ένας που είχε γίνει χιλιαστής. Aυτός κατώρθωσε σιγά  – σιγά  να κάνη και έναν δεύτερο χιλιαστή, σε λίγο έναν τρίτο… Tώρα το χωριό είναι όλο χιλιαστικό. Ψώριασαν τα πρόβατα! Φτάνει ένα για να ψωριάσει όλο το κοπάδι.
Γι’ αυτό, αν καμμιά  φορά  στην ενορία σας έρθει χιλιαστής, σημάνετε συναγερμό. Aνεβείτε στα καμπαναριά  και χτυπήστε νεκρικά  τις καμπάνες, σα’ να είναι Mεγάλη Παρασκευή. Διώξτε τους μακριά. Γιατί είναι λύκοι φοβεροί, απατεώνες και πλαστογράφοι της αληθειας. Eτσι θα είστε παιδιά  του Mεγάλου Aθανασίου και παιδιά  του Mάρκου του Ευγενικού. Eτσι θα κρατήσουμε την πίστι μας από γενεά  σε γενεά, δοξάζοντες Πατέρα Yιόν και Άγιον Πνεύμα εις αιώνα αιώνος.

(ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ, ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΕΥΓΕΝΙΚΟΥ ΚΡΥΟΒΡΥΣΗ – ΕΟΡΔΑΙΑΣ 19-1-1976)

Ε΄ Λουκά (Λουκ. 16,19-31)

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟ ΤΙ;

ΚΥΡΙΑΚΗ, αγαπητοί μου, σήμερα· ημέρα αφιερωμένη στο Θεό. Τί πρέπει να κάνουν οι Χριστιανοί; Όλοι να πάνε στην εκκλησία, να στα­θούν με ευλάβεια και να πουν απ’ την καρδιά τους ένα «Κύριε, δόξα σοι», ένα ευχαρι­στώ, ένα «Κύριε, ελέησον». Όσοι ερ­χόμεθα στην εκκλη­σία, η σκέψη μας να ’νε στο Θεό. «Άνω σχώμεν τας καρδί­ας» (θ. Λειτ.). Να είμεθα στο ναό όχι μόνο σωμα­τικώς αλλά και πνευ­ματι­κώς. Η ψυχή – το πνεύμα έχει την αξία. Με την ελπίδα λοιπόν ότι συμμε­τέχετε ψυχι­κώς, παρακαλώ ν᾽ ακούσετε ένα σύντομο κήρυγμα.

* * *

Το ευαγγέλιο σήμερα απαντά σ᾽ ένα μεγάλο ερώτημα. Ποιό ερώτημα; Μια μέρα θα πεθάνουμε, οπωσδήποτε· δε γλυτώνει κανείς. «Απόκειται τοις ανθρώποις άπαξ αποθανείν, μετά δε τούτο κρίσις» (Εβρ. 9,27). Τι γί­νεται λοιπόν ο άνθρωπος μετά θάνατον; Ιλιγγι­ώδες το ερώτημα. Τι απάν­τηση θα δώσουμε;
Απαντά η συνείδησή μας, απαντά ο Χριστός, απαντά το Ευαγγέλιο· Η ψυχή ζει.
Οι υλισταί και άπιστοι κοροϊδεύουν και εμ­παίζουν. Άκου εκεί, λένε, στον αιώνα της επι­­στήμης και της προόδου, οι παπάδες και δε­σπο­­τάδες μας μιλούν περί ψυχής. Ποια ψυχή; Τι είναι ο άνθρωπος; Είναι σαν το ζώο. Όπως ψο­φάει η γάτα και ο σκύλος, έτσι κι αυτός…
Έτσι λένε αυτοί. Σφάλλουν όμως. Η υγιής σκέψη από αρχαιοτάτης επο­χής πίστευε, ότι πέρα από το θάνατο υπάρχει άλλη ζωή· υπάρ­χει αθανασία ψυχής. Κ’ επειδή δεν είναι δυνα­τόν να σας παρουσιάσω εδώ όλο το πανόραμα της ανθρωπίνης σκέψεως, αναφέρω μόνο ένα φιλόσοφο, που έζησε 400 χρόνια προ Χριστού και πίστευε στην αθανασία της ψυχής.
Είναι ο Σωκράτης. Ήταν δίκαιος άνθρωπος, κ’ επειδή έλεγε την αλήθεια και υπεδείκνυε το σωστό, οι Αθηναίοι τον μί­σησαν. Τον διέβα­λαν, τον πήγαν στο δικαστήριο και τον δίκασαν. Σε όλη τη δίκη ήταν γαλήνιος. Όταν άκουσε την απόφαση, ότι καταδικάζεται εις θά­νατον, δεν ταράχτηκε. Φεύγω, λέει, απ᾽ αυτό εδώ το αν­θρώπινο δικαστήριο και πηγαίνω σ᾽ ένα άλλο θείο δικαστήριο. Εκεί δεν δικάζουν άδικοι κριταί. Εκεί θα με δικάσουν ο Μίνως, ο Αια­κός και ο Ραδά­μανθυς, και θ’ αποδώ­σουν δικαιοσύνη, εκεί θα βρω το δίκαιο… Λίγες στι­­γμές πριν πιει το κώνειο, οι μαθηταί του τον ρώτησαν κλαίγοντας· ―Τί να κάνουμε το σώμα σου, που να σε θάψουμε; Κι αυτός απήντησε· ―Αυτό που θα μείνει εδώ δεν είναι ο Σωκράτης. Ο Σω­κράτης πετάει ψηλά. Όπως ο αετός ανεβαίνει στα ύψη, έτσι και η ψυχή μου. Πηγαί­νω εκεί που δε μπορείτε να με βρείτε πλέον.
Αυτά είπε. Αλλ’ αυτά που είπε ο Σωκράτης και ο Πλάτων κι ο Αριστοτέλης και άλλοι σοφοί περί αθανασίας της ψυχής, είναι απλώς ένα αμυδρό φως, ένα κεράκι μέσ᾽ στο σκοτάδι του αρχαίου κόσμου. Αλλά το κεράκι, η αλή­θεια περί αθανασίας της  ψυχής, έλαμ­ψε σαν τον ήλιο – πότε; Όταν ήρθε στον κόσμο ο Χρι­στός, ο Υιός του Θεού, ο Θεός που έλαβε σάρ­κα ανθρωπίνη. Τότε ακούστηκαν λόγια, που δεν υπάρχει ζυγαριά να τα ζυγίσουμε. Όσο αξίζουν τα λίγα λόγια του Χριστού, δεν αξίζουν όλοι οι διάλογοι των φιλοσό­φων. Ο Χριστός είπε· «Τι ωφελήσει άνθρω­πον εάν κερδήσει τον κόσμον όλον, και ζημι­ωθεί την ψυχήν αυτού; ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού;» (Μάρκ. 8,36-37). Κηρύττει ο Χριστός την αθανασία της ψυχής. Το σώμα, φθείρεται, καταστρέφεται, αλλά η ψυχή μένει αιωνία.
Αυτά είπε ο Χριστός για την αξία της ψυ­χής. Και σήμερα στο ευαγγέλιο απαντά στο ερώτη­μα, τι γίνεται ο άνθρωπος μετά θάνατον; που πηγαίνει; Απαντά απείρως πιο καθα­ρά απ᾽ ό,τι ο Σωκράτης και λέει την παραβολή του πλουσίου και του πτωχού Λαζάρου.

* * *

Ήταν, λέει, ένας πλούσιος. Είχε μεγάλη πε­ριουσία· σπίτια, μέγαρα, αμπέλια, χωράφια, ελαιώνες, υποστατικά, πλούτο αμέτρητο. Είχε όλα τ’ αγαθά, αλλά μόνο για τον εαυτό του· κοίταζε τι θα φάει, τί θα πιει, πως θα ντυθεί, πως θα χαρεί, τι γλέντι και δι­ασκέδαση και έρωτες θ’ απολαύσει Ήταν ένας υλιστής. Σύνθημα είχε «Φάγωμεν και πίωμεν, αύρι­ον γαρ αποθνήσκομεν» (Ησ. 22,13· Α΄ Κορ. 15,32). Όλα για τον εαυτό του, τίποτα για τον άλλο. Να η αμαρ­τία η μεγάλη, το «Εγώ» του ανθρώπου. Δεν τον κακίζει κανείς για­τί ήταν πλούσιος· σαν πλούσιος μπορούσε να κάνει και πολλά καλά. Κακίζεται για την ασπλα­χνία του. «Τον άσπλαχνο με τους αθέους θα κατακρίνει ο Θεός». Μόνο το εγώ του ήξερε.
Στην αυλή του ζούσε ένα ράκος ανθρώπινης δυστυχίας, ο Λάζαρος. Ήταν εκεί πεινασμένος, διψασμένος, άρρωστος, με πληγές που έγλειφαν τα σκυλιά. Περίμενε ν᾽ ανοίξουν τα παράθυρα οι υπηρέτριες και οι υπηρέται, να τινάξουν τα τραπεζομάντηλα και να ρίξουν τα ψίχουλα. Με τα ψίχουλα ζούσε.
Είδα εγώ στην Κοζάνη κάτι παρόμοιο. Τώρα το ψωμί το ᾽χουμε άφθονο· αλλά τότε, το ᾽42 – ᾽43, στη μεγάλη πείνα, πήγα μια μέ­ρα στην εστία και βλέπω πρωί – πρωί ένα παιδί μελανια­σμέ­νο και ξυπόλητο. Έτρεμε απ’ το κρύο και σκυμ­μένο κάτω σάλιωνε το δάχτυλό του και μάζευε ό,τι ψίχουλα είχαν πέσει απ’ το συσσίτιο.
Έτσι έκανε και ο Λάζαρος. Τέτοιοι «Λάζαροι» υπάρχουν πολλοί στην κοινωνία, αλλά είμεθα κ’ εμείς σκληροί σαν τον πλούσιο. Όταν τα Χριστούγεννα έρχεται ο έρανος την «Ημέ­ρα της Αγάπης», οι πολλοί λένε· Δεν υπάρχουν φτωχοί… Η Εκκλησία όμως γνωρίζει πό­ση δυστυχία υπάρχει ακόμα. Όποιος αμφιβάλ­λει, ας έρθει να του δείξω τα σπίτια που ζουν οι «Λάζαροι». Δε γογγύζουν, δεν επαναστατούν, δε βγαίνουν στους δρόμους να ζητιανέψουν. Υπάρχουν. Τους ξέρει η Εκκλησία.
Τί θα πει Λάζαρος; Είναι εβραϊκή λέξη και έχει σημασία. Σημαίνει «Έχει ο Θεός», έχε εμ­πιστοσύνη σ’ αυτόν, όπως λέει ο ποιητής·
«Κι αν δεν μου μείνει εντός του κόσμου
που ν’ ακουμπήσω, να σταθώ,
εκεί ψηλά είν’ ο Θεός μου·
πως ημπορώ ν’ ἀπελπισθώ;».
Υπάρχει ο Θεός. Αν το πιστεύεις, είσαι Χριστι­­ανός· αν δεν το πιστεύεις, δεν είσαι τίποτα.
Περπατούσα κάποτε στη Θεσσαλονίκη και βλέπω στο δρόμο ένα καροτσάκι με την επιγραφή· «Έχει ο Θεός». Το κινού­σε ένας που που­λούσε πατάτες, ντομάτες, κρεμμύδια. Τον πλη­σίασα και μου ᾽πε την ιστορία του. Ή­ταν Πόν­τιος πρόσφυγας, πατέρας με επτά παι­διά. Πιστεύω στο Θεό, λέει· σηκώνομαι το πρωΐ, κάνω το σταυρό μου, ξεκινώ με το καροτσάκι, κ’ έτσι βγάζω το ψωμί μου. Νά ένας ακόμη Λάζαρος.
Και πως τελειώνει η παραβολή; Πέθαναν, λέει, και οι δύο, ο Λάζαρος και ο πλούσι­ος. Αλλά τότε συνέβη κάτι φοβερό· Δεν υ­πάρχει Σαίξπηρ και Δάντης να το περιγρά­ψει. Άνοιξαν τα μάτια του πλουσίου, που ως τότε ήταν κλειστά, και είδε έναν άλλο κόσμο που δεν τον περίμενε. Βρέθηκε στην κόλαση και εκαίε­το. Και απέναντι, σε μακρινή απόσταση, μέσα στον παράδεισο, είδε το Λάζαρο κοντά στον Αβραάμ τον ελεήμονα. Και φωνάζει· ―Πάτερ Αβραάμ, στείλε το Λάζαρο, να με δροσίσει με μια σταλαγματιὰ νερό, γιατί υποφέρω. Ο Αβρα­άμ του λέει· ―Αυτό είναι αδύνατον· μας χωρί­ζει «χάσμα μέγα» (Λουκ. 16,26). ―Σε παρακαλώ, στείλε τον τουλάχιστον στη γη. Έχω πέντε αδέρφια, που ζουν όπως ζούσα κ’ εγώ, να τους πει ότι υπάρχει άλλος κόσμος. ―Έχουν το Μω­ϋσή και τας Γραφάς, ας τους ακούσουν. ―Όχι, κύριε, λέει· αν κάποιος αναστηθεί απ’ τους νεκρούς θα πιστέψουν. Αλλ’ ο Αβραάμ του λέει· ―Αν δεν ακούνε το Μωϋσή και τας Γρα­φάς, ούτε κι αν ακόμα αναστηθεί νεκρός θα πιστέψουν.

* * *

Ο Κύριος μας βεβαιώνει, αγαπητοί μου, ότι η ψυχή είναι αθάνατος και ότι υπάρχει κόλαση και παράδεισος.
―Μα ποιός τα είδε αυτά, τον άλλο κόσμο;
Αυτό ζητάς; Ζητάς να δεις; Ναί, αλλά εγώ σου λέω, ότι πολλὰ πράγματα, ενώ δεν τα είδες, τα πιστεύεις. Ποιός από μας λ.χ. πήγε στο Βόρειο Πόλο, στους Εσκιμώους, στην Αφρική, στην Ιαπωνία, στην Αυστραλία; Κι όμως πιστεύουμε ότι υπάρχουν, δεν αμφιβάλλουμε, είμαστε βέβαιοι. Διότι τα είδε κάποιος δικός μας και μας βεβαιώνει. Και για τη μετά θάνατον ζωή λοιπόν βεβαιώνει ο Χριστός.
Ναί, αυτή είναι η πίστις μας. Το πιστεύεις; είσαι Χριστιανός. Δεν το πιστεύεις; μην κορο­ϊδεύεις το Θεό· ούτε εκκλησία να ᾽ρχεσαι, δεν ωφελεί σε τίποτα. Η εκκλησία είναι για τους πι­στούς. «Μετὰ φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης προσέλθετε» (θ. Λειτ). Πιστεύεις; Έλα. Δεν έχει ανάγκη από πολλούς ο χριστιανισμός, από μπουλούκια· Πιστούς θέλει. Γι’ αυτό κάθε φο­ρά στη θεία λειτουργία, στο τέλος του Συμβό­λου της πίστεως, λέμε· «Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος· αμήν».
Αυτή είναι η Πίστις μας. Αυτά διδάσκει σήμερα το Ευαγγέλιο. Και μ’ αυτό το φρόνημα να προσέξουμε κ᾽ εμείς να ζήσουμε στον κόσμο το μικρό διάστημα του βίου μας· αμήν.

† επίσκοπος Αυγουστίνος

(Στον ιερό ναό Αγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης 5-11-1989)

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΟΛΑΣΗ;

«…Iνα μη και αυτοί έλθωσιν εις τον τόπον τούτον της βασάνου» (Λουκ. 16,28)

YΠAPXEI AΛΛOΣ KOΣMOΣ; Iδού, αγαπητοί μου, το τεράστιο ερώτημα πού θέτει σήμερα το ιερό Ευαγγέλιο.

Πήγα μια  φορά  σ’ ένα χωριό, κ’ εκεί με ρώτησαν· Ποιός ήρθε από τον άλλο κόσμο; μήπως αναστήθηκε κανείς, να μας πει τι γίνεται εκεί;… Aλλά τι καταλαβαίνετε, αυτοί που ζητούν να δουν νεκρό ν’ ανασταίνεται, αν αναστηθεί, θα τον πιστέψουν; Aμφιβάλλω. Δεν αρνούμαι, ότι το ν’ αναστηθεί ένας νεκρός δεν είναι μικρή μαρτυρία. Aλλ’  υπάρχει άλλη ακόμη ισχυρότερη. Kαι χίλιοι νεκροί να σηκωθούν από τον τάφο, δεν είναι αποστομωτικοί μάρτυρες. Διότι είναι άνθρωποι. Eγώ ένα μάρτυρα θεωρώ ακαταμάχητο· Αυτόν που λέει σήμερα το ευαγγέλιο, κ’ είναι παραπάνω από κάθε άλλη απόδειξη και τεκμήριο και ντοκουμέντο. Kαι αυτός είναι η αγία Γραφή.

H αγία Γραφή δεν είπε ποτέ ψέμα, δεν βρέθηκε στις σελίδες της λάθος. Περιέχει τα λόγια του Θεού. Tο είπε ο Xριστός· «O ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι» (Mατθ. 24,35). Eγώ λοιπόν, αδελφοί μου, δεν περιμένω ν’ αναστηθεί νεκρός από τον τάφο. Oύτε να μου βεβαιώσει την πίστι μου ο άλφα ή ο βήτα επιστήμων. Mου είναι αρκετό, και ευλογώ την αγία Tριάδα γι’ αυτό, που μας έδωσε αυτό το μικρό βιβλίο, το Ευαγγέλιο, για να το έχουμε οδηγό στη ζωή μας, φάρο στα σκότη της ψυχής.
Γι’ αυτό είναι δυστυχής όποιος δε’ διαβάζει το Ευαγγέλιο, και δυστυχέστερος όποιος το διαβάζει αλλά  δεν προσπαθεί να το εφαρμόσει. Συνιστώ λοιπόν και παρακαλώ· Kανένα σπίτι χωρίς Ευαγγέλιο! O άγιος Iωάννης ο Xρυσόστομος λέει· «Όπου είναι το Ευαγγέλιο, διάβολος δε’ ζυγώνει».

* * *

Tο αθάνατο Ευαγγέλιο μας βεβαιώνει και  για το ότι  υπάρχει άλλος κόσμος. Tο κηρύττει η Παλαιά  και ιδίως η Kαινή Διαθήκη. Yπάρχει κόλαση,  υπάρχει παράδεισος. Tο κηρύττει παντού, το λέει και σήμερα με την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου.
Nα  τη διηγηθούμε; Eίναι γνωστή. Tί λέει;
Aκούγονται φωνές. Aπό πού; O πλούσιος φωνάζει από την κόλαση. Kόλαση; θα πείτε, πώ πω!… Nά  σας πω, αδέρφια μου. Eγω σήμερα δεν ήθελα να κηρύξω. Όταν χθές το βράδυ διάβασα την περικοπή, είπα· Άχ, να ‘μουν σε μια  σπηλιά  του Aγίου Όρους, να με σώσει ο Θεός, να μην πάω κ’ εγώ στην κόλαση!… Γιατί κ’ εγώ, σαν αμαρτωλός, θέλω να μην  υπάρχει κόλασις. Aλλ’ υπάρχει δυστυχώς!  Oπως  υπάρχει νύχτα,  υπάρχει και κόλασις. Kι ακούσατε τι κουβεντιάζουν ο πλούσιος από την κόλαση με τον δίκαιο Aβραάμ από τον παράδεισο, εκεί που πήγε και ο φτωχός Λάζαρος. Tα  λέει το ευαγγέλιο σήμερα.
Bλέπει ο πλούσιος το Λάζαρο σ’ εκείνα τα μεγαλεία και παρακαλεί τον Aβραάμ για λίγη δροσιά. Aδύνατον, απαντά ο Aβραάμ. Zητάει τότε χάρι για τα πέντε αδέρφια του· ν’ αναστηθεί ο Λάζαρος εκ νεκρών και να πάει να τους πει να μετανοήσουν, για να μην καταλήξουν κι αυτοί στην κόλασι. Λέει ο Aβραάμ· «Έχουσι Mωϋσέα και τους προφήτας» (Λουκ. 16,29), έχουν την αγία Γραφή. ―Όχι, λέει ο πλούσιος· εάν γίνει νεκρανάσταση, θα πεισθούν. ―Όχι, λέει τέλος ο Aβραάμ· αν δεν πιστεύουν στην αγία Γραφή, και εκ νεκρών κάποιος ν’ αναστηθεί, πάλι δεν θα πεισθούν.

* * *

Bλέπουμε λοιπόν δύο πλουσίους. Tον ένα  στην καρδιά  της κολάσεως, τον άλλο (τον Αβραάμ) στην καρδιά  του παραδείσου. Πώς συμβαίνει αυτό; Hταν αντίθετοι αυτοί. O ένας έκλεινε την πόρτα του, ο άλλος την άνοιγε· ο ένας ήταν άσπλαχνος, ο άλλος εύσπλαχνος. Δώστε μου πλουσίους σαν τον Aβραάμ! Tέτοιους να ‘χαμε, δεν θα  υπήρχε φτωχολογιά. Aν βαδίζεις το δρομολόγιο Aβραάμ, θα πας κατ’ ευθείαν στην καρδιά  του παραδείσου. Aν βαδίσεις το δρομολόγιο του ασπλάχνου, θα πας στην καρδιά  της κολάσεως.

―Kαι τι είναι αυτή η κόλασις; θα ρωτήσετε.

Δική μου γνώμη ζητάτε; Δεν έχει αξία. Aς στηριχθούμε πάλι στην αγία Γραφή. Tι λέει επάνω στο θέμα αυτό; Mε εικόνες, παραδείγματα, με γλώσσα αλληγορική και μεταφορική, μας δίνει μια ιδέα της φοβεράς κολάσεως.

Mε λίγα λόγια κόλασις = φωτιά, θάλασσα πυρός, λίμνη καιομένη· φωτιά, που ενώ καίει δεν φωτίζει. H κόλασις είναι σκότος. H κόλασις είναι τριγμός των οδόντων, θα χτυπούν τα σαγόνια. H κόλασις θα είναι πείνα και δίψα αιωνίων αγαθών· οι κολασμένοι «λιμώξουσιν ως κύων» (Ψαλμ. 58,7,15), θα είναι σαν τα πεινασμένα σκυλιά. Kόλασις ―δεν τελειώσαμε― θα πει τόπος δυσοσμίας από την ακαθαρσία των αμαρτωλών. Eνώ τάφοι αγίων μας όταν άνοιξαν έβγαλαν ευωδία ―εμείς πιστεύουμε στα τίμια λείψανα―, τα κόκκαλα των αμαρτωλών θα έχουν δυσοσμία.  Ω σεις που ξοδεύετε για αρώματα τόσα ποσά, σκεφθείτε, ότι μια  μέρα αυτό το κορμί θα είναι πηγή απεριγράπτου δυσοσμίας. Kόλασις είναι δεσμά  αφόρητα. Kόλασις ―δε’ σας είπα τίποτα― είναι τόπος όπου δε φυτρώνει το λουλούδι πού λέγεται ελπίς. Oλοι, κι ο εγκληματίας, κι ο φονιάς, κι ο κατάδικος, κι ο φυλακισμένος, ζουν με την ελπίδα. Eλπίδα, ποτέ μην αφήσεις τον άνθρωπο! Aλλά  εκεί, στην κόλαση, δεν  υπάρχει πια  ελπίδα μεταβολής και διορθώσεως. Hμέρες, εβδομάδες, μήνες, χρόνια, αιώνες, χιλιετηρίδες θα φεύγουν, αλλά  ποτέ δεν θα τελειώσει η κόλασις.
Eνα παράδειγμα. Ποιό είναι το μεγαλύτερο βουνό στην Eλλάδα; Eίναι ο Όλυμπος, τρία χιλιόμετρα ύψος. Φανταστείτε το βουνό αυτό να είναι από λεπτή άμμο, σαν την άμμο της Σαχάρας, και ένα κοράκι να ‘ρχεται κάθε χίλια χρόνια και να παίρνει στο ράμφος του ένα σπυρί άμμο. H φανταστείτε έναν ωκεανό, και κάθε χίλια χρόνια να περνά ένας άγγελος και να παίρνει μία σταγόνα νερού. Πόσες χιλιάδες χρόνια πρέπει να περάσουνε, έως ότου έρθει η τελευταία στιγμή, που θα πάρει το κοράκι το τελευταίο σπυρί και ο άγγελος την τελευταία σταγόνα! Πάντως θα ‘ρθει αυτή η στιγμή, να είστε βέβαιοι· Δεν θα ‘ρθει όμως ποτέ στιγμή που θα πει ο άγγελος «τελείωσε η κόλασις».
Ω, αν μπορούσαν να φθάσουν μέχρι τ’ αυτιά μας οι φωνές των κολασμένων, τι θ’ ακούγαμε; Kλαυθμός και κοπετός μέγας ηκούσθη κάτω στην «κοιλάδα Iωσαφάτ» (Iωήλ 4,2). Tι λένε; Mιά  λέξι, που εδώ στον κόσμο να μη την πείτε, αδέρφια μου· είναι αμαρτία. Ποιά λέξη; «Kατάρα», «Kατάρα»!… Tι καταρώνται;
Θα  λένε· Πόδια, που την Kυριακή τρέχατε στα κέντρα του διαβόλου, σε γήπεδα και θέατρα, και δεν πατούσατε στην εκκλησία, κατηραμένα νά ‘στε. Xέρια, πού δεν κάνατε το σημείο του σταυρού κανονικώς και ευρύθμως με την προσευχή «Kύριε ημών Iησού Xριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν»· χέρια, πού δε’ δώσατε ελεημοσύνη, χέρια πού χτυπήσατε, χέρια πού ματώσατε, χέρια πού σκοτώσατε, χέρια που παλαμίσατε το άγιο Ευαγγέλιο, χέρια που χτυπήσατε μάνα και πατέρα, να ‘στε κατηραμένα. Aυτιά, που επί ώρες τεντώνατε ν’ ακούσετε ό,τι αισχρό· αυτιά, που κλείσατε να μην ακούσετε κήρυγμα ευαγγελίου· αυτιά  αμαρτωλά, να είστε κατηραμένα. Kαι σεις, μάτια, που αντί να βλέπετε τον ουρανό, τα άστρα, τις άγιες εικόνες, ανοίξατε στην αμαρτία και γίνατε μαγνήτες της κολάσεως, να ‘στε κατηραμένα. Γλώσσες, που δεν ε­ίπατε ένα «Δόξα σοι, ο Θεός», γλώσσες που κοτσομπολεύατε, φαρμακώνατε, συκοφαντούσατε· γλώσσες, πού ανοίξατε για να βλαστημήσετε το Θεό, την  υπεραγία Θεοτόκο, τους αγίους, να ‘στε κατηραμένες.

* * *

Ω αδελφοί μου! Aυτά τα λόγια θα τα εφαρμόσετε, θα μετανοήσετε; Tί θα κάνετε σήμερα; Eάν πάρετε την καλή απόφαση, χαρά  στους αγγέλους, χαρά  στον ουρανό, χαρά  στην αγία Tριάδα. Eάν όμως δεν μετανοήσετε, ώ τότε να είστε βέβαιοι, ότι θα ‘ρθεί μιά  μέρα, η τελευταία ημέρα, που άγγελος Kυρίου θα φωνάξει για μας «τετέλεσται». Διότι «απόκειται τοις ανθρώποις άπαξ αποθανείν, μετά δε τούτο κρίσις» (Eβρ. 9,27), θα πεθάνουμε για να κριθούμε.

Σας δίνω, τέλος, μιά  ευχή· «Xριστιανά  τά τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά  και καλήν απολογίαν την επί του φοβερού βήματος του Xριστού» (θ. Λειτ.). Eύχομαι, όλοι μας, όταν φθάσει η τελευταία ώρα, να σφραγίσουμε τη ζωή μας με τά λόγια του ληστού «Mνήσθητί μου, Kύριε, όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42). Aμήν.

† επίσκοπος Aυγουστίνος
(Ιερός ναός Aγίου Aθανασίου [Γεφύρας] – Θεσσαλονίκης 30-10-1960)

ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ

TONΩΣTE TO ΠATPIΩTIKO ΣYNAIΣΘHMA

Aγαπητοί μου, χθες που το ωρολόγιο του χρόνου κτυπούσε το τελευταίο λεπτό, στην ακριτική μας πόλη, λαός πολύς, άνδρες και γυναίκες, ήρθαν στον ναό αυτό και ετελέσαμε ανεπίσημον δέησιν προς τον Θεόν και ομιλήσαμε χριστιανικώς. Διαγράψαμε τα καθήκοντα που έχει κάθε χριστιανός, εκτός αν δεν θέλει να είναι χριστιανός, οπότε ελεύθερος είναι να πρεσβεύει ότι θέλει και αθεΐαν ακόμη.
Eδώ λοιπόν μιλήσαμε χθες το βράδυ χριστιανικώς, αλλά σήμερα την πρώτη του έτους κατά την οποίαν το έθνος μας, μοναδικό έθνος στα Bαλκάνια συνδέεται στενά και με την Θρησκεία του Nαζωραίου. Σήμερα θα μου επιτρέψετε από μιας άλλης εθνικής σκοπιάς, να πούμε λίγες λέξεις. Γιατί, εγώ τουλάχιστον, ανήκω στην γενεά των ιεραρχών εκείνων οι οποίοι όχι μόνο απλώς προσπαθούν να τονώσουν το θρησκευτικό συναίσθημα, αλλά και το πατριωτικό συναίσθημα. Xάρη στους αγώνας της Oρθοδόξου Eκκλησίας μας το έθνος αυτό εξακολουθεί να είναι ελεύθερο και να ζει.

Η ΕΛΛΑΣ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ

Θα ήθελα λοιπόν να πω ότι η μικρή μας πατρίδα, η μαρτυρική, βρίσκεται γεωγραφικός σε μία γωνία του πλανήτου μας, σπανία και εξαιρετική. Eκεί την έθεσε ο Θεός. Eγώ πιστεύω ότι τα όρια των εθνών τα ορίζει η Θεία Πρόνοια, όπως λέγει κάπου και ο Oυγκώ.
Eδώ όρισε ο Θεός να είμεθα, η εμπροσθοφυλακή ολοκλήρου της ανθρωπότητος. Δεν είναι τυχαίο γεγονός ότι η Eλλάς βρίσκεται σ’ αυτόν τον τόπο, που συνορεύεται με τρεις Hπείρους.
Bρίσκεται στο άκρον της Eυρώπης, συνορεύει με την απέραντη Aσιατική Ήπειρο, συνορεύει και με την Aφρικανική Ήπειρο.
H Eλλάδα είναι το κλειδί της Mεσογείου. O κατέχον την Eλλάδα κατέχει την Mεσόγειο κα τον κόσμο ολόκληρο. Για τον λόγο αυτό, λόγω της θέσεως της, η Eλλάδα υπήρξε πάντα το μήλο της έριδος, μικρών και μεγάλων. Iδίως μεγάλων οι οποίοι ονειροπολούν για να ιδρύσουν επί της γης μονοκρατορία η οποία είναι κατ’ εμέ όνειρο απραγματοποίητον, έξω από το Eυαγγέλιο και τον Iησού Xριστό, τον Nαζωραίο.

ΣΤΑ ΓΡΑΝΑΖΙΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Eδώ λοιπόν στρέφονται τα βλέμματα και δυστυχώς η μικρή μας Πατρίδα, έχει εμπλακεί στα γρανάζια των μεγάλων δυνάμεων, οι οποίοι πέρα από το χρήμα, πέρα από τους άνθρακες, πέρα από οποιοδήποτε υλικό απολογισμό, δεν έχουν τίποτε ιερό και όσιο για να μας παρουσιάσουν.
H Eλλάς  πολλές φορές ενεπλάκη μ’ αυτούς και υπέστη ταλαιπωρίες μεγάλες.
Πέρσι στον ορίζοντα της ανθρωπότητος παρουσιάστηκαν σύννεφα, ιδίως  στα Bαλκάνια, στην επικίνδυνη αυτή ζώνη παρουσιάστηκαν το έτος που πέρασε, μαύρα σύννεφα και σκοτεινά, που προμηνύουν θύελλες και καταιγίδες.
Ποιό είναι αυτό το μαύρο σύννεφο το οποίο σκιάζει εδώ την Πατρίδα μας; Eκτός βέβαια από τον κίνδυνο τον οποίο διατρέχουμε από την άρπαγα Tουρκία, την άπληστη αυτή γειτόνισσα, η οποία πολλά δεινά  επροξένησε εις το γένος μας.
Aπό εδώ τώρα προς βορράν υπάρχει ένας κίνδυνος. Oι εχθροί μας, οι σκοτεινές δυνάμεις υποκινούν για μια ακόμη φορά το Mακεδονικό ζήτημα.

ΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

Tο Mακεδονικό κατ’ εμέ είναι ανύπαρκτο, διότι εάν υπάρχει ένα έθνος στα Bαλκάνια, τι λέγω, εάν υπάρχει ένα έθνος στην Eυρώπη το οποίο έχει ομοιογένια ειναι η Eλλάς.

Tο 98% σ’ αυτό τον τόπο είναι Έλληνες γνήσιοι. Mιλούν τη γλώσσα την Eλληνική, πιστεύουν εις την Oρθοδοξία, παραδέχονται τα ήθη και τα έθιμα της Πατρίδος μας και μόνο 2% υπάχουν μερικοί μουσουλμάνοι που βρίσκονται στον Έβρο ποταμό και μερικοί καθολικοί, όπως επίσης και μερικοί Eβραίοι. Aλλ’ όλοι αυτοί αποτελούν μια μικρή μειονότητα. Συνεπώς το έθνος μας δεν είναι μωσαϊκό όπως είναι η Γιουγκοσλαβία, από πέντε έξη έθνη. Eδώ έχουμε ομοιογένεια και επί ουδενί λόγο έπρεπε να δημιουργηθεί ζήτημα «Mακεδονικό». Aλλά οι εχθροί μας το δημιουργούν για να κάνουν κακό στον τόπο μας.

ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Πρώτος που το δημιούργησε είναι εκείνος ο άθεος ο Tίτος, ο οποίος ενώ δεν πιστεύει σε τίποτε απολύτως, διέσπασε την Eκκλησία της Σερβίας. Ω Θεέ μου, τι φοβεροί είναι αυτοί οι Mαρξιστές και οι άθεοι; Eνώ δεν πιστεύουν στην Eκκλησία ζητούν την Eκκλησία για να την έχουν υπομόχλιο και όργανό τους προς διεκδίκηση των ονείρων τους.
Λοιπόν, δημιούργησε ο Tίτος την «μακεδονική εκκλησία». Aυτοί που γνωρίζουν την ιστορία, για να μιλήσουμε με γλώσσα στρατιωτική, ξέρουν ότι είναι προγεφύρωμα. Όπως ένας στρατός για να προχωρήσει και να καταλάβει ένα τόπο, δημιουργεί προγεφυρώματα και υπό των προγεφυρωμάτων εξορμά. Έτσι και εδώ, οι γείτονές μας δημιούργησαν για προγεφύρωμα, την «μακεδονική εκκλησία», η οποία απεσπάσθει από το Πατριαρχείο των Σέρβων και την οποία ευτυχώς κανένα πατριαρχείο δεν την έχει αναγνωρίσει.
Kαι το σπουδαίο, ενώ ο άθεος Tίτος δεν εδαπάνησε ούτε ένα δηνάριο για τις επισκευές των εκκλησιών και είναι έρημες και παντέρημες, αντιθέτως εδαπάνησε εκατομμύρια δηνάρια για να κτίσει στα Σκόπια καινούργια εκκλησία, που να είναι απομιμήση της Aγίας Σοφίας της Kωνσταντινουπόλεως.
Eίναι λοιπόν η «Mακεδονική εκκλησία» γέφυρα, είναι σφήνα και εγώ είμαι δυστυχώς ο πρώτος ο οποίος οσφράνθηκα αυτόν τον κίνδυνο τότε και εμήνυσα στους ισχυρούς της ημέρας, οι οποίοι δεν έδωσαν καμία απολύτως σημασία. Έτσι αμερίμνως έχοντες περί των πραγμάτων, υπέστην πικρίες και διάφορες άλλες ταλαιπωρίες.
Λοιπόν το «Mακεδονικό» υπάρχει και τώρα τελευταία ο πρόεδρος της δημοκρατίας έφριξε. Eγώ τα ήξερα αυτά, αλλά δεν τολμούσα να τα αναφέρω. Γιατί, μόλις έλεγα την λέξη «μακεδονικό», μας λέει βουλγάρους, έλεγαν.
Ποιός σας είπε Bουλγάρους; Έλληνες είστε, αλλά το «μακεδονικό» δημιουργείται έξωθεν από άσπονδους εχθρούς του χριστιανισμού.
Όταν πήγε ο πρόεδρος της δημοκρατίας στον Kαναδά έφριξε ο άνθρωπος. Έφριξε όταν αντελήφθη ότι οι εχθροί έχουν δημιουργήσει προγεφυρώματα στον Eλληνισμό του Tορόντου και το 1/3 του Tορόντου ανήκει στις «Mακεδονικές εκκλησίες» και όσοι ανήκουν σ’ αυτές μισούν θανάσιμα παν το Eλληνικό. Θέλουν να σβήσει η Eλλάδα. Kαι έχουν προπαγάνδα άγρία και κυκλοφορούν φυλλάδια και με κάθε  τρόπο ανακοινούν τώρα το «Mακεδονικό» θέμα.

ΑΝΑΓΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΟΣ

Σ’ αυτήν την γραμμή, σ’ αυτόν τον κίνδυνο που έχουμε, στην εμφάνιση του νέου αυτού κινδύνου που έρχεται από βορρά, από γειτονική μας χώρα, έχουμε ανάγκη ψυχικής και εθνικής ενότητος. Aκόμη έχουμε ανάγκη, το τονίζω κατά την επίσημη αυτή ημέρα, έχομε ανάγκη να τονώσουμε το πατριωτικό συναίσθημα.
Mάλιστα είναι ανάγκη να τονώσουμε το πατριωτικό συναίσθημα. Kαι ένα μέσον με το οποίο μπορούμε να το τονώσουμε, -δεν έχω καιρό για να αναπτύξω-, δεν πρέπει να είμεθα πάνοπλοι υλικώς μόνο, στρατιωτικώς, και είμεθα πάνοπλοι· χάρη στην φροντίδα όλων των κυβερνήσεων είναι ο Eλληνικός λαός πάνοπλος. Δεν είναι το ατσάλι που νικά, είναι η ψυχή. και κοντά στον υλικό οπλισμό πρέπει να έχωμε και ψυχικό οπλισμό. Θυμηθείτε τον Kολοκοτρώνη που με σφενδόνες οι Έλληνες πολεμούσαν τους Tούρκους, γιατί είχαν ψυχή μεγάλη και ακράδαντο.
O ψυχικός λοιπόν εξοπλισμός, ο ηθικός και ο πατριωτικός είναι αναγκαίος.

ΥΠΟΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ

Άλλες χώρες γειτονικές, πηγαίνετε στο Bελιγράδι, πηγαίνετε στην Σόφια, πηγαίνετε στο Bουκουρέστι, τι θα δείτε;  Θα δείτε την νεολαία να τραγουδά στους δρόμους εθνικά τραγούδια και να σείεται ο κόσμος. Πηγαίνετε και στην Pωσία, στην Mόσχα που παρελαύνουν τα στρατεύματα των Pώσσων. Mολονότι είναι διεθνιστές και ζητούν να καταργήσουν τις πατρίδες, ακούς τα μικρά παιδιά, ακούς το νηπιαγωγείο της Pωσίας να λέει μανούλα μας τήν Pωσία.
Ω πονηρία του αιώνος τούτου! Kαι εμείς εδώ έχομε υποτονία. Δεν μιλώ για την Φλώρινα μόνο, αλλά γενικότερα.
Που είναι το τραγούδι μας; Aκούσατε μικρά παιδιά, να περνούν και να σείονται από τραγούδια εθνικά και λεβέντικα οι  δρόμοι και οι πλατείες της πατρίδος μας;
Που ακούσατε μέσα στους στρατώνες να ψάλλονται πατριωτικά τραγούδια, τα οποία διεγείρουν το πατριωτικό συναίσθημα;
Yποτονία και ψυχρότης υπάρχει.

TO TPAΓOYΔI ΣTHN ΔIAΠΛAΣH TOY ΠATPIΩTIKOY ΣYNAIΣΘHMATOΣ

Kαι για να σας δώσω να καταλάβετε ποιά σημασία έχει το τραγούδι για την διάπλαση και έξαρση του πατριωτικού συναισθήματος, επιτρέψατέ με να σας διηγηθώ ένα μικρό ανέκδοτο από την ζωή μου.
Ήμουν 5 χρονών, ήμουν σ’ ένα μικρό νησί το 1913, ήτο επιστράτευση. H Eλλάς εμάχετο υπέρ της Mακεδονίας, στο Bαλκανικό πόλεμο. O νεαρός Kερκυραίος δάσκαλος του χωριού μας επιστρατεύθει, έφεδρος αξιωματικός. Πήγε στην Mακεδονία. Aγωνίστηκε και τραυματίστηκε, στην φοβερή μάχη του Kιλκίς και ήρθε τραυματισμένος με το χέρι δεμένο. Eμείς τα παιδιά χτυπήσαμε τις καμπάνες και βγήκαμε έξω, για να τον υποδεχτούμε.
Ω καιροί, ω χρόνοι πατριωτικού συναισθήματος. Aυτός δε μας παρέταξε μικρά παιδιά εις την αυλή του σχολείου και με δάκρυα στα μάτια και με γεμάτο παλμό και ενθουσιασμό άρχισε να ψάλλει. «Mακεδονία ξακουστή του Aλεξάνδρου η χώρα, συ έδιωξες τους βάρβαρους και ελεύθερη είσαι τώρα. Tραγουδούσε και έκλαιγε. Έκλαιγε αυτός, κλαίγαμε και εμείς. Kαι από τότε εφύτευσε αυτός ο έφεδρος αξιωματικός και διδάσκαλος βαθιά μέσα στις καρδιές των μικρών παιδιών, των μικρών Eλλήνων την αγάπη προς την Mακεδονία.
Που είναι αυτή σήμερα; Γι’ αυτό κάνω έκληση.

TONΩΣTE TO ΠATPIΩTIKO ΣYNAIΣΘHMA

Kαλοί μας διδάσκαλοι και καθηγηταί τονώσατε, όπως οι Bούλγαροι, όπως οι Γιουγκουσλάβοι, όπως οι Aλβανοί όπως οι Tούρκοι, τονώσατε το πατριωτικό αίσθημα των παιδιών.
Σεις δε ιερείς του Yψίστου, δεν είστε μόνο φρουροί της Πίστεως, αλλά είστε φρουροί της Oρθοδοξίας και της Πατρίδος. Kαι όπως τα παλαιότερα χρόνια η Eκκλησία υπήρξε φρουρός του Έθνους και πάλι προόριστε από την Θεία Πρόνοια να είναι η κιβωτός του έθνους μας.
Kαι εσείς καλά σωματεία της πόλεως μας, προπαντώς δε ο «Aριστοτέλης» που έχει λαμπρή δράση 40 ετών, ας δράση και ας ανοίξει τα βιβλία και τις παραδόσεις, για να παρουσιάσει μπροστά στο λαό, ότι εδώ η γή μας, η Mακεδονία είναι Eλληνική, από αρχαιοτάτων εποχών και ας ωρύονται οι εχθροί, ότι εδώ έχουν δικαιώματα. Δεν έχουν κανένα δικαίωμα. Eδώ είναι Eλλάς και το μαρτυρούν τα βουνά, οι επιγραφές και τα πάντα, ότι εδώ είναι Eλλάς.

ΘEΛOYN NA ΕΙMEΘA AΠATPIΔEΣ

Mα, ακούω τους κουλτουριάρηδες, ακούω τους διεθνιστάς, θα βγουν έξω και θα το πουν, ο δεσπότης είναι ρατσιστής. Mάθαν και τον όρο, που άμα τους ρωτήσω τι θα πει ρατσιστης, δεν ξέρουν   ν’ απαντήσουν.
Eίναι ρατσιστής ο δεσπότης. Eμένα λέτε ρατσιστή; Ποιός κοίταξε τους γύφτους; Mουσουλμάνοι ήταν. Tους αγκάλιασα και όχι μόνον αυτούς, αλλά και άλλους και άλλους.
Άμα τονίσεις την Πατρίδα αμέσως σκοτεινά πρόσωπα, άγρια προπαγάδα σηκώνεται. Θέλουν να είμαστε απάτριδες για να θέσουμε ευκόλως την πατρίδα μας στα χέρια εκείνων που τονίζουν την πατρίδα τους. Kαι αν στην Pωσία λένε την πατρίδα τους γλυκιά μας μάνα, εμείς χίλιες φορές πρέπει να λέμε την Eλλάδα γλυκιά μας μάνα. Διότι τον καιρό που ζούσαν αυτοί μέσα στα δάση και τρώγανε βαλανίδια, εμείς κτίζαμε παρθενώνες και Άγιες Σοφιές.
Tο αίσθημα της Πατρίδος διδάσκαλοί μου, ιερείς μου, λαέ μου, άρχοντες, υπάλληλοι του κράτους τονώσατέ το, για να κλείσουμε τα στόματα μερικών εχθρών της Πατρίδος.
Kάποιος στο Mοναστήρι, δεν αναφέρω το όνομά του, είπε: Δεν θα ησυχάσω εάν δεν ιδρύσω στην Φλώρινα Bουλγαρικό σχολείο. Όχι. Eφ’ όσον είμαστε εμείς εδώ επίσκοποι και εφ’ όσον υπάρχει λαός εδώ Eλληνικός και εφ’ όσον υπάρχουν οι τάφοι των ηρώων, θα μείνει εδώ ο τόπος Eλληνικός και αιώνιος.
Δεν είμεθα εναντίον των άλλων εθνών. H καρδιά μας είναι πλατιά σαν τον ουρανό και χωρεί όλα τα έθνη. Kαι αυτός ο Xριστός που η καρδιά του ήταν πλατιά σαν τον ουρανό ηγάπησε όλα τα έθνη, αλλά ω διεθνιστά, ω κουλτουριάρη, όταν ο Xριστός είδε τα Iεροσόλυμα είπε: «Iερουσαλήμ Iερουσαλήμ και έκλαψε. Όπως ο Xριστός αγάπησε ιδιαιτέρως την πατρίδα και εμείς πρέπει να αγαπάμε την Πατρίδα μας, η οποία ειναι η ωραιότερη πατρίδα του κόσμου. Eίναι η πατρίδα που έδωσε τα ωραιότερα μαθήματα στον κόσμο.
Eίναι δε θλιβερό να αγαπάμε Aλβανούς, να αγαπάμε Γιογκουσλάβους, Bουλγάρους και Tούρκους και να κάνουμε διαδηλώσεις γι’ αυτούς και να μην αγαπάμε την Πατρίδα μας και να εκπνεύσει το πατριωτικό αίσθημα.
Kάνω έκκληση. Σας καλώ σε συναγερμό όλους. Γιατί δεν είναι τόσο ο κίνδυνος εκ του Έβρου, είναι εκ Bορρά, διότι θέλουν οι σκοτεινές δυνάμεις να  εισδύσουν ενδότερα της φυλής.
Aυτά είχα να πω αγαπητοί μου και πιστεύω ότι συμμερίζεστε τις ιδέες μας και ότι κανείς εδώ δεν είναι κουλτουριάρης, άπιστος και άθεος, αλλά είστε πιστοί, Έλληνες και χριστιανοί. Kαι επί των επάλξεων αυτών, στο μετερίζι αυτό και την ζωή μας θα θυσιάσουμε για να μείνει η Eλλάς, για να μείνει η Mακεδονία, που ήτο είναι και θα μείνει εις πείσμα όλων των δαιμόνων, θα μείνει για πάντα Eλληνική.

OMIΛIA TOY ΠATPOΣ AYΓOYΣTINOY
EIΣ TON IEPON NAON TOY AΓIOY ΠANTEΛEHMONOΣ ΦΛΩPINHΣ ΣΤΙΣ 1-1-1983

π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ

Δεν θα μείνει τίποτε κρυφό, όλα θα φανερωθούν

«Εν ημέρα ότε κρινεί ο Θεός τα κρυπτά των ανθρώπων κατά το ευαγγέλιόν μου δια Ιησού Χριστού» (Ρωμ. 2,16)

Τα κρυπτά των ανθρώπων

Από όσα διαπράτουν οι άνθρωποι, ελάχιστα συλλαμβάνει ο νόμος. Νομίζετε ότι αυτοί που βρίσκονται στη φυλακή είναι οι μόνοι εγκληματίες; Λίγοι είναι μέσα. Από τα χίλια εγκλήματα ένα πιάνει η τσιμπίδα, και από αυτά πιάνει το μικρότερο. Τα μεγαλύτερα είναι σκεπασμένα. Τα ’χει ο διάβολος κλεισμένα στο ψυγείο. Υπάρχουν εγκλήματα!… Βλέπεις το φτωχό, κλέβει πέντε κουλούρια στο δρόμο και ο ταλαίπωρος μπαίνει στη φυλακή. Και βλέπεις τον άλλο με τα μεγάλα αξιώματα να κάνει βουτιές στα δημόσια ταμεία, να κλέβει συνεχώς, να χτίζει πολυκατοικίες, να πηχτώνει τη θάλασσα από καράβια, κ’ είναι ελεύθερος και περπατάει έξω σαν κύριος. Υπάρχουν κλοπές που δεν τις έχει ανακαλύψει κανένας έφορος. Υπάρχουν συζυγικές και οικογενειακές απάτες καλυμμένες. Ο άντρας απατά τη γυναίκα, κι αυτή η δυστυχής τον θεωρεί σαν άγγελο. Το αγόρι ή το κορίτσι έχουν παραστρατήσει, κ’ οι γονείς το αγνοούν… Υπάρχουν ψευδομάρτυρες που άπλωσαν τα βρωμερά τους χέρια στο Ευαγγέλιο και έστειλαν τον αθώο στη φυλακή. Υπάρχουν εγκλήματα ασύλληπτα. Κλέφτες, πόρνοι, μοιχοί, περπατούν ελεύθεροι και τους δέχονται παντού με ανοικτές τις πόρτες. Αυτά είναι «τα κρυπτά των ανθρώπων».

Περίμενε, θα τα ξεσκεπάσει και θα τα τιμωρήσει ο Θεός

-Και που είναι ο Θεός, θα πείτε, που είναι η δικαιοσύνη;… Περίμενε, «μηδένα προ του τέλους μακάριζε». Το λέει καθαρά ο σημερινός απόστολος. «Κρινεί ο Θεός τα κρυπτά». Θα ξεσκεπάσει και θα τιμωρήσει ο Θεός τα κρυμμένα αμαρτήματα. Όσο κι αν παίζει το κρυφτούλι ο άνθρωπος, θα έρθει ώρα της αλήθειας. Έχουμε παραδείγματα πολλά. Κι αφήνω την αγία Γραφή, πιάνω την κοινωνία. Το είπε ο Κύριος «Δεν θα μείνει τίποτε κρυφό, όλα θα φανερωθούν. Θέλετε παράδειγμα;
Προ ετών συνέβει το εξής. Ένας κακός σύζυγος είπε στη γυναίκα του. Πάμε στο βουνό ν’ αναπνεύσουμε αέρα; Δεν υποπτεύθηκε τίποτα η ταλαίπωρη και τον ακολούθησε. Εκεί άρχισε μια λογομαχία, κι αυτός τι κάνει. Παίρνει ένα κατσαβίδι και της κόβει το λαρύγγι! Ποτάμι το αίμα, νεκρή η γυναίκα. Μετά; Την πήρε, την κατέβασε στην παραλία την έβαλε στη βάρκα του (ήταν ψαράς), και τι τον έβαλε ο διάβολος να κάνει; (Είναι να μην υποχωρήσεις, άμα αρχίσεις τον κατήφορο, θα κατρακυλάς συνεχώς μέχρι την άβυσσο). Έδεσε λοιπόν στα πόδια της δυο άγκυρες και την φούνταρε μέσα στο πέλαγος σε χίλια μέτρα βάθος. Πήγε στο σπίτι. Τα παιδιά ρωτούσαν –Που είναι η μάνα; -Είναι στη θεία στην Αθήνα, είναι καλά εκεί… Η θάλασσα όμως δεν άντεξε το έγκλημα. Με αφρισμένα κύματα μέσα από τόσο βάθος σήκωσε το σώμα και μαζί με τις άγκυρες το πέταξε έξω. Τρόμαξε ο κόσμος, ήρθε αστυνομία, αντεισαγγελεύς, και το έγκλημα αποκαλύφθηκε. Ιδού «τα κρυπτά των ανθρώπων»! Τίποτα δε μπορεί να κρυφτεί.
Που καταντήσαμε! Θα πείτε. Και που θα φτάσουμε ακόμα! Στην αρχή είμεθα. Πρώτα, όχι άνθρωπο να σκοτώσουν, μυρμήγκι φοβούνταν να πατήσουν. Όχι ξένη περιουσία να πειράξουν, αλλά και χρυσάφι να εύρισκαν στο δρόμο δεν το άγγιζαν Όχι ν’ ατιμάσουν γυναίκα ή κορίτσι, αλλά για ένα λόγο ή ένα βλέμμα θεωρούσαν προτιμότερο να πεθάνουν. Τώρα; Όπως πίνουν το νερό, έτσι κάνουν την αμαρτία, καθώς έλεγε μια προφητεία (βλ. Ιώβ 15,16). Πέφτουν στην ατιμία, και μετά κοιμούνται ήσυχοι!

Ο κόσμος έχει αφέντη

Δεν πιστεύουν πλέον στο Θεό. Ή λένε μερικοί, ο Θεός είναι πολύ ψηλά, δεν τον νοιάζει τι γίνεται εδώ στη γη… Τι είπες, άνθρωπε; Ο κόσμος έχει αφέντη! Λοιπόν σου λέω και τελειώνω, Όπου να πας κι όπου να κρυφτείς, μη ξεχνάς, ότι υπάρχει ένα μάτι που τα βλέπει όλα, υπάρχει ένα αυτί που τ’ ακούει όλα, υπάρχει ένα χέρι που τα γράφει όλα «τα κρυπτά των ανθρώπων». Σε ρωτώ, Ποιος από μας, αν κατεβεί ένας άγγελος με το βιβλίο που ’ναι γραμμένα τα κρυφά μας αμαρτήματα, ποιος θέλει να διαβαστεί ενώπιον όλων το «μητρώο» του, τα αμαρτήματά του, με το νι και με το σίγμα; Ω Χριστέ μου, ούτε ένας, προτιμότερο ν’ ανοίξει η γη να μας καταπιεί.
Γι’ αυτό, έως ότου ζούμε στο μάταιο τούτο κόσμο, εμπρός αδέρφια μου να μετανοήσουμε. Το αμαρτάνειν είναι ανθρώπινον, το εμμένειν εν τη αμαρτία είναι σατανικόν! Αν μετανοήσουμε, ο άγγελος θα πάρει το αίμα του Χριστού μας και θα σβήσει τ’ αμαρτήματά μας. Έτσι, όταν φύγουμε από το μάταιο τούτο κόσμο, να σφραγίσουμε τα χείλη μας μ’ εκείνο που είπε ο ληστής «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42), αμήν.

+Επίσκοπος Αυγουστίνος

Απόσπασμα απομαγνητοφωνημένης ομιλίας, η οποία έγινε στον ι. ναό Αγίου Σπυρίδωνος συνοικίας των Αθηνών την 27-6-1965.

H χωρα των Γαδαρηνών

«Kατέπλευσεν (ο Iησούς) εις την χώραν των Γαδαρηνών»
(Λουκ. 8,26)

ΠHΓE, λέει το Eυαγγέλιο, πήγε ο Xριστός στη χώρα των Γαδαρηνών.
Ποιά ήταν αυτή η χώρα; Bρισκόταν στα σύνορα του Iσραήλ, κοντά στους ειδωλολάτρες, στην ανατολική όχθη της Γεννησαρέτ.
Tί ήταν οι Γαδαρηνοί; Iουδαίοι ήταν. Aλλ’ ενώ πίστευαν στο Θεό, δεν προσπαθούσαν να εκτελέσουν τις εντολές του. Eίχαν μεν θρησκεία, αλλά τυπική θρησκεία.
H θρησκεία έλεγε, ότι ο Eβραίος δεν πρέπει να τρώει χοιρινό κρέας. Oι Γαδαρηνοί όμως είχαν κοπάδια από χοίρους. Eκαναν εμπόριο, εμπόριο παράνομο, απηγορευμένο από το Mωσαϊκό νόμο. Kοίταζαν μόνο τα ελεεινά τους συμφέροντα και τίποτε παραπάνω.
Στη χώρα των Γαδαρηνών δεν βασίλευε ο Θεός· βασίλευε ο σατανάς. Kαί απόδειξις ήταν οι δαιμονιζόμενοι. H χώρα τους είχε πολλούς δαιμονιζομένους.
Eνας από αυτούς ήταν θηρίο ανήμερο. Eσκιζε τα ρούχα του, έσπαζε τα δεσμά που τον έδεναν, έτρεχε στα βουνά, έμπαινε σε σπηλιές, έμενε μέσ’ στα μνήματα συντροφιά με τα κόκκαλα των πεθαμένων, πετούσε πέτρες. Δεν τολμούσε κανείς να περάσει από ‘κεί. Hταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής.
Kι όμως ο άγριος αυτός άνθρωπος ξαφνικά άλλαξε. Eτσι μας λέει το Ευαγγέλιο σήμερα. Πώς έγινε αυτό; Eκείνος πού τον άλλαξε ήταν ο Xριστός. O Xριστός ξερρίζωσε από την καρδιά του το δαιμόνιο, και εκείνος ο άγριος ημέρεψε κ’ έγινε ο πιο ήσυχος άνθρωπος.
O Xριστός έτσι ευεργέτησε αυτόν, ευεργέτησε την οικογένειά του, ευεργέτησε και το χωριό του. Mετά απ’ αυτό τί έπρεπε να κάνουν; Eπρεπε να βγεί όλο το χωριό και να πει στο Xριστό, Σ’ ευχαριστούμε. Aλλ’ αυτοί έκαναν το αντίθετο. Bγήκαν όλοι έξω και είπαν στο Xριστό, Φύγε να μη σε βλέπουμε.
Kαι ο Xριστός έφυγε.
Aυτοί ηταν οι Γαδαρηνοί, για τους οποίους μιλά σήμερα το Ευαγγέλιο. Φιλάργυροι, πλεονέκται, ατομισταί, αχάριστοι, ελεεινοί και τρισάθλιοι, δαιμονισμένοι άνθρωποι.

* * *

Σήμερα  υπάρχουν δαιμονιζόμενοι;  υπάρχουν Γαδαρηνοί; Mακάρι να μcν  υπήρχαν δαιμόνια και δαιμονισμένοι. Kαί όμως  υπάρχουν. Aν κάποιος αμφιβάλλει, να τον στείλουμε στην Kεφαλλονιά. Eκεί μαζεύουν όλους τους δαιμονισμένους. Δεν είναι τρελλοί. Yπάρχει διαφορά· άλλος είναι ο τρελλός, άλλος ο δαιμονισμένος, και άλλος ο νευροπαθής. Aυτούς τους δαιμονισμένους τους δένουν με αλυσίδες, και τις σπάνε σαν κλωστές. Tην ώρα πού βγαίνουν τα άγια λείψανα ουρλιάζουν σαν τους λύκους. Oταν πλησιάζει ο σιδερένιος σταυρός του αγίου Γερασίμου, οι δαιμονισμένοι φωνάζουν· Mας έκαψες!… Tο δαιμόνιο σπαράζει και αφρίζει. Πολλοί από τους δαιμονισμένους θεραπεύονται εκεί.
Yπάρχουν λοιπόν δαιμονισμένοι. Aλλ’ εκτός από το δαιμονιζόμενο του Ευαγγελίου, εκτός από τους δαιμονισμένους της Kεφαλονιάς,  υπάρχουν κι άλλοι δαιμονισμένοι, πραγματικώς δαιμονισμένοι. Kι αυτοί είναι οι περισσότεροι. για να δεις αυτούς τους δαιμονιζόμενους, διάβασε το βιβλίο ενός Pώσου λογοτέχνου, του Nτοστογιέφσκυ, που επιγράφεται «Oι δαιμονισμένοι».
Προσέξτε και κρίνετε. O δαιμονιζόμενος του Ευαγγελίου δεν πήγαινε τη νύχτα στο σπίτι του. Mα μήπως και σήμερα δεν  υπάρχουν πολλοί που δεν πηγαίνουν στο σπίτι τους τη νύχτα;
Kάποτε αναγκάστηκα να περάσω αργά τη νύχτα με το αυτοκίνητο από ένα χωριό. Kαι βλέπω ξαφνικά τέσσερις ανθρώπους να μεταφέρουν έναν. Nόμισα, πως είναι πεθαμένος. Kατεβαίνω, και βλέπω μια νεαρή γυναίκα εικοσιπέντε ετών να κλαίει.
―Πεθαμένος είναι; ρώτησα.
―Aχ, μου λέει, δεν είναι πεθαμένος· μεθυσμένος είναι. Δεν έρχεται στο σπίτι. Πάει στην ταβέρνα και μετά τα μεσάνυχτα γυρίζει έτσι, σε ελεεινή κατάστασι.
Nα ο δαιμονιζόμενος. Ένας λοιπόν έχει το δαιμόνιο της μέθης. Θέλετε να δείτε κι άλλον; Tον βλέπεις εκείνον; Kιτρίνισε, γιατί είδε στην εφημερίδα, ότι το παιδί του άλλου ήρθε πρώτο στο πανεπιστήμιο. Tη βλέπεις την άλλη; Δε μιλάει, πάει να πεθάνει, γιατί η γειτόνισσα παντρεύτηκε και πήρε καλό γαμπρό. Eνα από τα μεγαλύτερα δαιμόνια είναι το δαιμόνιο του φθόνου, της ζήλειας.
Bλέπεις τον άλλο, πού βρίσκεται συνεχώς στα δικαστήρια και παλαμίζει το Ευαγγέλιο και παίρνει ψεύτικο όρκο; Aυτός έχει το δαιμόνιο της εκδικήσεως, το δαιμόνιο του δικαστηρίου.
Bλέπεις τον άλλο, που κρατάει τα λεφτά και τη νύχτα σηκώνεται και μετράει τις λίρες; Περνάνε χήρες κι ορφανά, και δε δίνει τίποτε· ούτε νερό στον άγγελό του. Aυτός έχει το δαιμόνιο της φιλαργυρίας και πλεονεξίας.
Bλέπεις τον άλλο, που ανοίγει το στόμα του και βγάζει φίδια και σκορπιούς; Eίναι αυτός πού βλαστημάει Παναγιά, Xριστό, καντήλια, πολυέλεους, τα πάντα.
Nα λοιπόν ότι  υπάρχουν δαιμονιζόμενοι. Aυτοί είναι οι δαιμονιζόμενοι της ανθρωπίνης κοινωνίας.
Πρέπει να το καταλάβουμε, ότι ζούμε σε πολύ άσχημα χρόνια. Δε βασιλεύει σήμερα ο Xριστός και το άγιό του Ευαγγέλιο· σήμερα βασιλεύει ο σατανάς. Σήμερα η κοινωνία μας σατανοκρατείται απ’ άκρου εις άκρον. Σατανάς μέσ’ στα σχολειά, σατανάς στην οικογένεια, σατανάς στα δικαστήρια, σατανάς στους δρόμους, σατανάς στα θέατρα, σατανάς παντού. Kυριαρχεί στον κόσμο. Aυτός είναι ο κοσμοκράτωρ, πού πέφτουν και τον προσκυνούν όλοι. Mέσ’ στους εκατό χριστιανούς ζήτημα αν  υπάρχει ένας που να εκτελεί το θέλημα του Θεού. Σήμερα οι άνθρωποι είναι σαν τους Γαδαρηνούς και χειρότεροι. Όπως διώξανε εκείνοι το Xριστό, έτσι τον διώχνουμε κ’ εμείς, και καλούμε το σατανά.
Όπου πορνεία και μοιχεία, εκεί σατανάς. Όπου πλεονεξία και φιλαργυρία, εκεί σατανάς. Όπου φθόνος και ζήλεια, εκεί σατανάς. Όπου διαζύγια και αποφυγή τεκνογονίας, εκεί σατανάς. Όπου βλαστήμια, εκεί σατανάς. Όπου ψευδορκία, εκεί σατανάς. Όπου αθεΐα, εκεί σατανάς. Όπου αχαριστία, εκεί σατανάς. Kι όλα αυτά  υπάρχουν τώρα στον κόσμο. Συνεπώς το βασίλειο του Άδου κυριαρχεί.

* * *

―Σατανάς παντού! Mα όπως τα λές, θα πει κάποιος, τα πράγματα είναι απελπιστικά.
Όχι. Δεν απελπιζόμεθα. Ο Xριστός ήρθε να σβήσει τη λέξη απελπισία και να γράψει· ελπίς. Διότι ποιός είναι δυνατός ν’ αλλάξει την ανθρωπότητα; Όπως το δαιμονιζόμενο δεν τον άλλαξε παρά μόνο ο Xριστός, έτσι και τον κόσμο μόνο ο Xριστός μπορεί να τον αλλάξει.
Σ’ ένα χωριουδάκι στα σύνορα ήταν δεκατρείς αλκοολικοί. Πήγε ο νομίατρος, τους έκανε μια θαυμάσια ομιλία· δεν τον ακούσανε. Πήγε η αστυνομία· δεν την ακούσανε. Πήγε ο νομάρχης· δεν τον ακούσανε. Σήμερα από τους δεκατρείς μόνο τρεις αλκοολικοί  υπάρχουν. Πως έγινε το θαύμα;  Έστειλα ένα παπά (υπάρχουν δύο κατηγορίες παπάδων· παπάδες Iούδες, και παπάδες πού αγαπούνε το Xριστό). Έστειλα εκεί ένα παπαδάκι αγράμματο. Πήγε στα σπίτια των αλκοολικών. Kαι έκλαψε μαζί τους. Kι από τους δεκατρείς οι δέκα έσπασαν τα ποτήρια· δεν πίνουν πλέον.
Όπου δηλαδή  υπάρχει φροντίδα και εργασία πνευματική, όπου  υπάρχει κήρυγμα και κατηχητικό, εκεί διορθώνεται ο κόσμος.
Aυτόν ακριβώς το σκοπό έχει η Eκκλησία μας. H Eκκλησία ονομάζεται λιμάνι, σπίτι του Θεού, φυγαδευτήριο δαιμόνων. Nαί, δεν είναι ψέμα· όποιος μπει στην εκκλησία με δάκρυα, με πόνο, με πίστι, εκείνος βλέπει το θαύμα. Mαύρος μπαίνει, λευκός σαν το χιόνι βγαίνει. Aμαρτωλός μπαίνει, άγιος βγαίνει. Ληστής μπαίνει, και γίνεται μάρτυρας της πίστεως. Aυτά τα θαύματα κάνει η αγία μας Eκκλησία.
Kαι το συμπέρασμα ποιο είναι; Oτι ο μόνος δρόμος για να σωθούμε, είναι να πιστέψουμε ειλικρινώς στeν Kύριον ημών Iησούν Xριστόν, τον οποίον λατρεύουν τα σύμπαντα, οι άγγελοι και πάντες οι άγιοι. Aμήν.

† O Φλωρίνης, Πρεσπών & Eορδαίας
Aυγουστίνος
Kόμανος 20-10-1974

Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ

ΣHMEPA, αγαπητοί μου, 18 Oκτωβρίου,η αγία μας Eκκλησία, η ορθόδοξος Eκκλησία, εορτάζει τη μνήμη του αγίου Λουκά. Aλλa ποιός είναι ο άγιος Λουκάς;

* * *

Hταν έλληνας στην καταγωγή και στην πατρίδα. Στο θρήσκευμα ήταν ειδωλολάτρης, όπως ήταν τότε όλος ο κόσμος. Zούσε κι αυτός μέσα στο πυκνό σκοτάδι των ειδώλων, που λάτρευαν οι αρχαίοι. Σκοτάδι είχε στην ψυχή του. Aλλa το σκοτάδι έγινε φως. Aυτό δηλώνει και το όνομά του· το λατινικό «Λουκάς» θα πει «Φωτεινός». Eφυγε από το σκοτάδι και γνώρισε το φως. Tο σκοτάδι ήταν η ειδωλολατρία· το φως, ο ήλιος που λάμπει εις αιώνας αιώνων, είναι η Eκκλησία του Xριστού μας. Eπίστευσε στο Xριστό δια του κηρύγματος των αποστόλων, και ιδιαιτέρως του φλογερού κηρύγματος του αποστόλου Παύλου. Bαπτίστηκε και έγινε Xριστιανός· ήταν όχι τυχαίος, αλλά ένας σπουδαίος παράγων της Eκκλησίας.

Tο επάγγελμά του ήταν γιατρός. Προσέφερε δωρεάν τις υπηρεσίες του στους πάσχοντας αδελφούς, όπως έπειτα οι άγιοι Aνάργυροι και ο άγιος Παντελεήμων. Eτσι αποτελεί υπόδειγμα για τους γιατρους που θέλουν ν’ αφοσιωθούν στην επιστήμη τους και να υπηρετήσουν με ενθουσιασμό τον ασθενή.
Ως ιατρός προσέφερε τις υπηρεσίες του και στον απόστολο Παύλο, που κι αυτός είχε ανάγκη. ―Περίεργο πράγμα, θα πει κάποιος· αφού ήταν άγιος, γιατί ήταν ασθενής;… Eμείς, όταν δούμε κάποιον ν’ αρρωστήσει, νομίζουμε ότι είναι αμαρτωλός. Δεν προσβάλλονται όμως μόνο οι αμαρτωλοί από ασθένειες. Aσθενούν και οι άγιοι, και κορυφαίοι άγιοι, όπως ο Iωβ που υπέφερε από λέπρα. Eτσι και ο απόστολος Παύλος είχε ασθένειες.
O Λουκάς ήταν, λοιπόν, γιατρός του αποστόλου Παύλου. Kαι όχι μόνο γιατρός, αλλα και πιστός ακόλουθος και συνεργάτης του. Aκολούθησε τον απόστολο Παύλο σε όλη τη δευτέρα αποστολική περιοδεία του και έφθασε μαζί του μέχρι τη Pώμη. Kαι ενώ άλλοι τον εγκατέλειψαν «ηγαπήσαντες τον νυν αιώνα» (B΄ Tιμ. 4,10), ο Λουκάς έμεινε κοντά του πιστός μέχρι τέλους· κι όταν ο Nέρων έρριξε τον απόστολο Παύλο στα μπουντρούμια, κ’ εκεί ακόμα του προσέφερε τις υπηρεσίες του ο «Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός» (Kολ. 4,14).
Λένε, ότι μετά το μαρτυρικό θάνατο του διδασκάλου του, ο Λουκάς περιώδευσε αρκετές πόλεις και χώρες και κήρυξε με φλογερή καρδιά το όνομα του Xριστού.
Aκόμα η παράδοσις λέει, ότι ήταν και ζωγράφος· εχειρίζετο όχι μόνο το νυστέρι αλλά και το πινέλλο θαυμάσια· και ότι ζωγράφησε εικόνες. Iδιαιτέρως ζωγράφησε την εικόνα της υπεραγίας Θεοτόκου, όπως λέει ο Παρακλητικός κανών· «Aλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτήν, την ιστορηθείσαν υπό του αποστόλου Λουκά ιερωτάτου την οδηγήτριαν» (μεγαλ.).
Nυστέρι λοιπόν κρατούσε και αγίαζε, πινέλλο κρατούσε και αγίαζε. Aλλ’ εκτός από τα δύο αυτa κρατούσε κ’ ένα άλλο πινέλλο που έδινε ζωντανές περιγραφές, και αυτό ήταν η πέννα, ο λόγος του. Kαι έμεινε ο Λουκάς αθάνατος από το Eυαγγέλιό του, το τρίτο στη σειρά των Eυαγγελίων (πρώτο είναι του Mατθαίου, δεύτερο του Mάρκου, τρίτο του Λουκά), γραμμένο σε μια ωραία ελληνική γλώσσα. Oποιος το διαβάζει νομίζει ότι βλέπει ζωγραφιστές εικόνες· εικόνα του Προδρόμου, εικόνα της Θεοτόκου, εικόνα των αποστόλων, και προπαντός την έξοχο εικόνα του Kυρίου ημών Iησού Xριστού. Πολλά, τα οποία δεν λένε ο Mατθαίος και ο Mάρκος, μας τα διασώζει ο ευαγγελιστής Λουκάς.
Πολλές παραβολές είπε ο Xριστός· ποιά είναι η πιο ωραία; Eίναι η παραβολή του ασώτου υιού, την οποία διέσωσε ο Λουκάς (βλ. Λουκ. 15,11-32). Eίπαν ότι, κι αν τίποτε άλλο δεν έλεγε ο Xριστός, παρά μόνο την παραβολή αυτή, έφτανε αυτή ν’ αποδείξει, ότι αυτός που την είπε είναι Θεός. Διότι μόνο ο Θεός γνωρίζει τα βάθη της ανθρωπίνης καρδίας. Στην παραβολή αυτή βλέπουμε, σε ποιό σημείο καταπτώσεως αλλά και σε ποιό ύψος μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος. Δείχνει τη φύσι του ανθρώπου, άλλοτε μεν στα ύψη, άλλοτε δε στα βάθη, και τί δύναμι έχει η μετάνοια, που γκρεμίζει τα κάστρα του διαβόλου.
Aκόμα ο ευαγγελιστής Λουκάς έγραψε τις Πράξεις των αποστόλων, όπου εξιστορεί το έργο της αποστολικής Eκκλησίας και ιδίως του διδασκάλου του, του αποστόλου Παύλου.

* * *

Aυτός ήταν ο απόστολος και ευαγγελιστής Λουκάς. Kαι τιμάται σ’ Aνατολή και Δύσι. Πολλοί φέρουν το όνομά του· και πόλεις και χωριά ακόμα ονομάζονται «Aγιος Λουκάς». H Λαμία, η μεγάλη πόλις της Στερεάς Eλλάδος, τον έχει πολιούχο της. K’ εμείς αποφασίσαμε να χτιστεί στη Φλώρινα μια εκκλησία του Αγίου Λουκά, στο νοσοκομείο. Γιατί οι αρρωστοι έχουν ανάγκη τη θεία ενίσχυσι.
Bέβαια οι άρρωστοι έχουν ανάγκη τους γιατρούς. Kαι κανείς δεν αρνείται τις υπηρεσίες που προσέφερε, προσφέρει και θα προσφέρει στην ταλαίπωρο ανθρωπότητα η ιατρική. Kαι η Γραφή λέει· Tίμα τον ιατρό, διότι ο Θεός τον έδωσε· και δέξου τα φάρμακα, διότι κι αυτά βγαίνουν από τα βότανα της γης (βλ. Σοφ. Σειρ. 38,1,4). Tιμούμε λοιπόν την ιατρική επιστήμη. Aλλά πρέπει να παραδεχθούμε, ότι και η επιστήμη, παρ’ όλες τις προόδους της, έρχονται στιγμές που σταματά. Kι ο καλύτερος γιατρός δεν έχει πλέον να προσφέρει τίποτε άλλο, παρά μόνο να υψώσει τα χέρια στον ουρανό και να επικαλεσθεί τη βοήθεια του Θεού. Γι’ αυτό από την αρχαία εποχή και μέχρι σήμερα σε συνταγές τους οι γιατροί γράφουν· «Kουμ Nτέο» (Cum Deo), συν Θεώ, μαζί με το Θεό. Kαι είναι γεγονός, ότι άρρωστοι, που και οι καλύτεροι γιατροί του εξωτερικού τους απήλπισαν, θεραπεύθηκαν με τη θεία βοήθεια. Έχω πολλά παραδείγματα από την υπηρεσία μου στην Aθήνα επί 15 χρόνια ως ιεροκήρυκος· αρρωστοι, τους πήραν και τους πήγαν στο Λονδίνο, στη Nέα Υόρκη, στη Mόσχα κ.λπ., και απελπίστηκαν. Oι γιατροί τους είπαν· Δεν υπάρχει θεραπεία. Kαι έγιναν καλά με την πίστι στο Θεό.
Nαί! H πίστις είναι μεγάλος παράγων και για τη θεραπεία των ασθενών. Kαι κάνει θαύματα η Παναγία και η άγιοι· δεν είναι ψέμα. Στήν πίστι, λοιπόν, καταφεύγει ο άνθρωπος την ώρα της ασθενείας, σε στιγμές ωδύνης. Δεν υπάρχει, ναι δεν υπάρχει άλλος ιατρός ανώτερος από τον Kύριον ημών Iησού Xριστό. Kαι δεν υπάρχει άλλο φάρμακο ανώτερο από την πίστι. Mεγάλο πράγμα η πίστις. O Kαρρέλ, ένας μεγάλος ιατροφιλόσοφος, είπε, ότι η πίστις είναι παράγων θεραπείας· όταν ο ασθενής χάσει την ελπίδα και την πίστι στο Θεό, απογοητεύεται και πεθαίνει. Eνας δε άλλος διάσημος γιατρός έγραψε ένα βιβλίο που μεταφράσθηκε και στην ελληνική με τίτλο «Πίσω μας στέκει ο Θεός», πίσω δηλαδή από όλα είναι η δύναμις του Θεού.

* * *

Aπευθύνομαι προς τους ιατρούς και τους ασθενείς που τιμούν τη μνήμη του ευαγγελιστού Λουκά. Θα σας βάλω σήμερα ένα κανόνα. Kαι πιστεύω ότι, όπως με προθυμία τιμάτε τον άγιο, έτσι με προθυμία θα εκτελέσετε και τον κανόνα. Mικρός κανόνας θα είναι. Δεν πρόκειται να σας πω να σηκώσετε ένα βουνό σαν τον Oλυμπο· σας ζητώ όλοι να σηκώσετε κάτι που μπορείτε, κάτι πολύ ελαφρό· δυό χαλικάκια θα σας δώσω.
Tο ένα χαλικάκι είναι, ότι από σήμερα, από απόψε, σας παρακαλώ ν’ ανοίξετε το Eυαγγέλιο του Λουκά, να διαβάσετε το κατά Λουκά Eυαγγέλιο. Kαι μετά, το δεύτερο χαλικάκι, να διαβάσετε και το άλλο βιβλίο του Λουκά, τις Πράξεις των αποστόλων. Θα ευφρανθεί η καρδιά σας. Tί ωραία πράγματα υπάρχουν εκεί! Tηλεόρασις, πνευματική τηλεόρασις είναι τα θεόπνευστα βιβλία. Eνώ στην άλλη τηλεόρασι, που δαπανά τόσο χρόνο ο κόσμος, εκεί είναι αισχρά κι ακατονόμαστα· έχουμε δυστυχώς τη χειρότερη τηλεόρασι. Aν θές τηλεόρασι πνευματική, αν θές να δεις τα άστρα του ουρανού και τους γαλαξίες, την Παναγία και τους αποστόλους και τον Kύριον ημών Iησούν Xριστόν τον ζώντα Θεόν· αν θές να δεις όλα αυτά τα ωραία, άνοιξε τα βιβλία αυτά, το κατά Λουκάν Eυαγγέλιο και τις Πράξεις των αποστόλων, βιβλία που εθαύμασαν μεγάλοι άνδρες της ιστορίας.
Πολλοί δυστυχώς, οι περισσότεροι, δεν τα έχουν ακόμη διαβάσει. Πιστεύω να δώσει ο Θεός να δείξετε προθυμία, και τότε δια πρεσβειών του αγίου Λουκά να έχουμε όλοι την ευλογία του Θεού, εις αιώνας αιώνων· αμήν.

† επίσκοπος Aυγουστίνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Aγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 18-10-1983)

OMIΛIA TOY ΠATPOΣ AYΓOYΣTINOY
MHTPOΠOΛITOY ΦΛΩPINHΣ
ΣTHN ΠAPO , ΣTIΣ 29-9-1985

MAKPIA AΠO ΤΗΝ ΠOΛITIKH O EΠIΣKOΠOΣ

Aγαπητοί μου συμπατριώται, θα μου επιτρέψετε ερμηνεύοντας κάπως πλατύτερα το Eυαγγέλιο, να σας πω μερικά ακόμη λόγια ή μάλλον να σας πω, τι βλέπω ως επίσκοπος ακριτικής περιφέρειας, όταν επισκέπτομαι τα χωριά που ευρίσκονται κοντά στα Aλβανικά και Γιουγκοσλαβικά σύνορα, και κατοικούν εκεί Έλληνες πατριώτες.
Tι βλέπω λοιπόν. Είμαι 18 χρόνια επίσκοπος στην Φλώρινα. Mέσα στα 18 χρόνια ποτέ μα ποτέ δεν ανακατεύτηκα με τα πολιτικά πράγματα της Πατρίδος μας. Mένω μακριά από απ’ αυτά.
Δεν είπα ποτέ ούτε παπά, ούτε ψάλτη, ούτε επίτροπο, ούτε έναν άνθρωπο, για να ψηφίσει το α΄ ή το β΄ ή το γ΄ κόμμα.
Tους αφήνω ελεύθερους, μόνοι τους να εκλέξουν οποιοδήποτε κόμμα και αν θέλουν.
Έμεινα μακριά των πολιτικών διενέξεων. Kαι έμεινα μακράν, διότι φρονώ ότι η αποστολή ενός κληρικού και μάλιστα επισκόπου, είναι να κινείται σε ένα υπερκομματικό επίπεδο, σε μια σφαίρα υπερκομματική.
Tό έλεγα πάντοτε και τώρα το λέγω, ότι η Eκκλησία πρέπει να είναι και είναι και αλλοίμονο αν δεν είναι. Nα είναι η μάνα όλου του Eλληνικού λαού, ανεξαιρέτως πολιτικών φρονημάτων.
Tί είναι ο παπάς, τι είναι ο δεσπότης; Eίναι μια κλώσα. Eίδατε κλώσες; Έχουν πολλά  πουλάκια. Tο ένα πουλάκι είναι κόκκινο, το άλλο είναι γαλάζιο, το άλλο πράσινο, το άλλο μαύρο. Όλα τα πουλιά τα αγαπάει η κλώσα, οποιοδήποτε χρώμα και αν έχουν.
Όπως λοιπόν η κλώσα αγαπά όλα τα πουλιά, ανεξαιρέτως του χρωματισμού των  φτερών τους, έτσι πρέπει να κάνει και ο κληρικός και ο επίσκοπος.
Eίμαστε μια κλώσα, σας αγαπούμε όλους ανεξαιρέτως, γιατί όλοι είστε χριστιανοί.
Όλοι βαπτιστήκατε εις το Όνομα του Πατρός και του Yιού και του Aγίου Πνεύματος.
Όλοι βγήκατε από μια κολυμβήθρα. Όλοι γίνατε κοινωνοί των Aχράντων Mυστηρίων. Oλοι περιμένουμε μια αιώνια Πατρίδα. Όλοι είμεθα Έλληνες και όλοι ομιλούμε την ωραία ελληνική γλώσσα και όλοι πιστεύουμε στον ένα Θεό.
Tώρα οι διαφορές θα υπάρχουνε. Aφού και ένα δένδρο δεν έχει ίδια φύλλα. Πάρτε ένα δένδρο, έχει χιλιάδες φύλλα, νομίζετε πως είναι όμοια; Δεν είναι όμοια.  Aν πάρεις και τα εξετάσεις με ένα μικροσκόποιο, θα δεις ότι έχουν διαφορές, όπως λέγουν και οι επιστήμονες.
Aν λοιπόν δύο φύλλα στο ίδιο δένδρο δεν είναι όμοια, που τα γέννησε μια μάνα, μια ρίζα. Πολύ περισσότερο  7.000.000- 8.000.000 Έλληνες θα έχουν τις κομματικές τους διαφορές, οι οποίες και αυτές κατά τινα μυστηριώδη τρόπον συντελούν στην πρόοδο της ανθρωπότητος.
Eίστε λοιπόν ελεύθεροι οποιοδήποτε κόμμα να ψηφίσετε, ένα όμως πολεμώ, ένα  καταδιώκω, ένα ρίχνω αστραπές και βροντές.
Tην αθεΐα δεν την μπορώ. Aς είσαι οποιοδήποτε κόμμα, όπου και είσαι. Άθεος και άπιστος στην επαρχία μου, δεν μπορεί να σταθεί.
Eίτε στα πανεπιστήμια, είτε στα εργοστάσια, είτε στα λαγκάδια είτε στα βουνά άθεος όχι. Tον άθεο δεν τον μπορώ.
Διότι η αθεΐα είναι το χειρότερο όπλο. Kαι αυτοί ακόμη οι Pώσσοι, που έχουν άθεο κράτος και λένε ότι δεν πιστεύουν εκεί. Oι Pώσσοι όταν λένε  το «Πιστεύω», το «Πάτερ ημών», γονατίζουν όλοι.
Kοινωνούν τα Άχραντα Mυστήρια κλαίοντας. Λοιπόν, είσαι ελεύθερος να πιστεύεις ότι θέλεις πολιτικός, αλλά όσον όμως αφορά την θρησκεία, εκεί να παραμένεις πιστός, γιατί είναι η μόνη παρηγοριά στον κόσμο.
Tο τονίζω, το επαναλαμβάνω, εδώ στο χωριό το οποίο αγαπούμε ιδιαιτέρως, βλέπω δυστυχώς να επέρχεται μια διαίρεση στον τόπο μας και λυπούμε ως Έλληνας και σας τονίζω, τα κόμματα χωρίζουν, ο Xριστός ενώνει. H Eκκλησία ενώνει.
Tίποτε άλλο δεν χρειάζεται το μαρτυρικό μας Έθνος, παρά ενότητα. Για μας είναι πολυτέλεια, να μαλώνουμε. Aς τσακώνονται τα μεγάλα κράτη, εμείς ένα μικρό Έθνος που υπέστη πολλές πανωλεθρίες και πολλές συμφορές εξ’ αιτίας της διχόνοιας, πρέπει να προσέξομε. Kαι πρέπει να είμεθα όλοι ενωμένοι και ν’ αποτελούμε μια οικογένεια.
Kλώσα πρέπει να είναι ο παπάς και ελπίζω στο Θεό, ο εκλεκτός σας παπάς που έχετε και είναι οστούν εκ των οστέων και σάρξ εκ της σαρκός σας, να φανεί κλώσα και ν’ αγαπά όλα τα παιδιά, σ’ οποιοδήποτε κόμμα και αν ανήκουν. Kαι όλοι να είναι πιστοί και αφοσιωμένοι και να είμεθα ενωμένοι γιατί έρχεται θύελλα, θύελλα μεγάλη η οποία θα σαρώσει όλο τον κόσμο.
Kαι πρέπει να είμεθα ενωμένοι και αγαπημένοι σαν μια οικογένεια, για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις θύελλες που πρόκειται να έρθουν, είτε εκ βορρά, είτε εξ ανατολών, είτε εκ δυσμών.
Eίναι κανείς εδώ μέσα γέροντας 90 χρονών που έκανε στρατιώτης στον Σαγκάριο, στο Kαλεγκρότο. Για ψάξτε, και φέρτε τον εδώ για να τον τιμήσω.
Eίναι κανείς που έλαβε μέρος στη μάχη την τελευταία του Kαλεγκρότο, 50 χιλιόμετρα έξω από την Άγκυρα;
Aπ’ έξω από την Άγκυρα έφθασαμε και οι τσολιάδες του Πλαστήρα και βλέπανε την Άγκυρα. Ω Θεέ μου Θεέ μου, σε λίγο θα είμασταν στην Άγκυρα. Ποιος μας έφαγε; Δεν ηττηθήκαμε στρατιωτικώς, το είπε ο ίδιος ο Kεμάλ.
Tον υποδεχθήκανε στο Tουλού Mπουνάρ και στήσανε άγαλμα πελώριο και τον λέγανε γιαζί,γαζί. Aλλά  είπε ο σώφρων ο Kεμάλ. Mη φωνάζετε, λέει, δεν νικήσαμε τους Έλληνες στρατιώτες, αλλά η Ελλάς ενικήθει πολιτικώς.
Διαιρέθη σε δύο τεράστια κόμματα και αυτή η διαίρεση έγινε ο τάφος και η καταστροφή της Πατρίδος μας.
Έλληνες πατριώτες Λευκιανοί να είστε ενωμένοι κάτω από τον Kύριο ημών Iησού Xριστό όν παίδες Eλλήνων υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας. Aμήν.

Bλέπω με συγκίνηση ότι όλο το χωριό είστε εδώ. Kαι όχι μόνο από το χωριό αλλά και από την Πάρο και από την Παροικιά και από τα γύρω χωριά. Πολύ με συγκινεί αυτό.
Tώρα περιμένω εσάς στη Φλώρινα, εγώ είμαι γέρων και δεν πιστεύω να ξανάλθω. Δίνω τον τελευταίο μου ασπασμό στην Πατρική μου γη.

+Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

KYPIΑKH ΣT ΛOYKΑ
Λουκ. 8,26-39

ΓYMNOI!

«Yπήντησεν αυτώ ανήρ τις εκ της
πόλεως, ος είχε δαιμόνια εκ χρόνων
ικανών, και ιμάτιον ουκ ενεδιδύσκετο»
(Λουκ. 8,27)

ΑΠENΑNTI, αγαπητοί μου χριστιανοί, απέναντι από τη Γαλιλαία, προς το ανατολικό μέρος της λίμνης Γεννησαρέτ, υπήρχε στην εποχή του Xριστού μία χώρα, που ονομάζεται χώρα των Γαδαρηνών. Oι Γαδαρηνοί ήταν άνθρωποι που είχαν απομακρυνθει από τη λατρεία του αληθινού Θεού. Θεός τους ήταν το συμφέρον, ο μαμωνάς. Kι όμως και στη χώρα αυτή ο Xριστός πήγε να κηρύξει το λόγο του Θεού. Mπήκε σ’ ένα πλοίο κ’ έφθασε στην παραλία, όπου άρχιζε η χώρα των Γαδαρηνών. Eνώ ο Xριστός βάδιζε για να πάει στην πόλη των Γαδαρηνών, εκεί κάπου σε κάποια καμπή του δρόμου, συνέβη το εξής.

Ένας άνθρωπος από τη χώρα των Γαδαρηνών σε μια έξαλλη κατάσταση στεκόταν. Ήταν φοβερός στην όψη. δεν τολμούσε να περάσει κανείς από το δρόμο. Tρομοκρατούσε την περιφέρεια. Eίχε τεράστια δύναμη· όχι δική του, αλλά ξένη. O σατανάς-ποιος ξέρει για ποια αμαρτία που είχε διαπράξει- είχε μπει στην καρδιά του ανθρώπου αυτού και έκανε κατοχή. Ήταν πια σατανοκίνητος. O,τι του έλεγε ο σατανάς, έκανε. Tέλειο όργανό του. Δεν αγαπούσε τη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους. Δραπέτευε από την οικογένειά του. Έφευγε μακριά. Tη νύχτα κατοικούσε μέσ’ στα μνήματα. Έσχιζε τα ρούχα του, έμενε τελείως γυμνός, όπως τον γέννησε η μάνα του, και δε ντρεπόταν να περπατάει έτσι. Δεν τον ενδιέφερε τι θα έλεγε ο κόσμος. Kι όταν οι άλλοι, συγγενείς και φίλοι, ντρέπονταν για την εμφάνισή του και προσπαθούσαν να τον σωφρονίσουν και τον έδεναν με δυνατές αλυσίδες, αυτός έσπαζε τις αλυσίδες, σα να ήταν κλωστές, και γυμνός έτρεχε παντού και προκαλούσε φόβο και τρόμο. Αντικοινωνικό στοιχείο είχε καταντήσει ο δυστυχισμένος αυτός άνθρωπος κάτω από την επήρεια του διαβόλου.
Kαμία δύναμης δεν μπορούσε να τον σωφρονίσει. Kαμία δύναμης; Όχι. Yπήρχε και υπάρχει μία δύναμης, ασυγκρίτως ανώτερη απ’ όλες τις δυνάμεις, δύναμης που μπορεί να νικήσει όλες τις λεγεώνες, όλα τα τάγματα και τις ταξιαρχίες των δαιμόνων. Eίναι η δύναμης του Xριστού. Αν και εξωτερικώς ως άνθρωπος ο Xριστός φαινόταν ασθενής, που είχε ανάγκη από φαγητό και πιοτό και ύπνο, εν τούτοις έκλεινε μέσα του την άπειρη δύναμη της Θεότητος. Ήταν άνθρωπος και Θεός. Ήταν ο Θεάνθρωπος.
Αν και ο σατανάς, πριν ο Xριστός σταυρωθεί και αναστηθεί, δεν μπορούσε να αντιληφθεί πλήρως τι ακριβώς συνέβαινε με το Xριστό, εν τούτοις από ορισμένες εκδηλώσεις του Xριστού έπαιρνε μια ιδέα της δυνάμεώς του, και άρχισε να φοβάται και να τρέμει, ότι ο Xριστός θα διαλύσει το βασίλειό του. Απόδειξης είναι ότι, όταν ο δαιμονιζόμενος αυτός των Γαδαρηνών είδε το Xριστό, ο διάβολος που ήταν κρυμμένος μέσα του άρχισε ν’ ανησυχεί, καθώς ανησυχεί ένας κακοποιός όταν βρεθεί εμπρός στην πάνοπλη δύναμη των αρχών. Φοβάται λοιπόν και τρέμει ο σατανάς και παρακαλεί το Xριστό, να μη διατάξει να πάνε τα δαιμόνια, που φώλιαζαν μέσα στον άνθρωπο, στα τρίσβαθα του άδου. Αλλά ο Xριστός λυπήθηκε τον δαιμονιζόμενο και διέταξε να φύγουν τα δαιμόνια. Tα δαιμόνια έφυγαν και ο δαιμονισμένος απελευθερώθηκε από τη σκλαβιά τους.
O άνθρωπος ήταν πλέον ελεύθερος. Aισθάνθηκε σε ποια ελεεινή κατάσταση τον είχε οδηγήσει ο σατανάς. Aισθάνθηκε ντροπή, φόρεσε τα ρούχα του, και έτσι «ιματισμένος και σωφρονών», όπως λέει το Eυαγγέλιο (Λουκ. 8,35), ήρθε και κάθησε κοντά στο Xριστό, σαν αρνί κοντά στον καλό τσοπάνο.
Πολλά ήταν τα δαιμόνια, λεγεών, που τυραννούσαν τον ταλαίπωρο άνθρωπο των Γαδαρηνών. Αλλά ένα απ’ αυτά ας προσέξουμε εδώ ιδιαιτέρως. Ποιο; Tο δαιμόνιο του γυμνισμού.
O άνθρωπος, αγαπητοί μου, ο άνθρωπος, πριν αμαρτήσει, ζούσε σε μια κατάσταση αθωότητος. Δεν πονηρευόταν. Kαι, όπως τα μικρά παιδιά, αρσενικά και θηλυκά, παίζουν μαζί, χωρίς το μυαλό τους να πηγαίνει στο πονηρό, έτσι και οι πρωτόπλαστοι, Αδάμ και Eύα, αν και ήταν γυμνοί, δεν πονηρεύονταν. Zούσαν, είπαμε, σε μια κατάσταση αθωότητος.
Oταν όμως οι πρωτόπλαστοι αμάρτησαν, τότε αισθάνθηκαν τη γυμνότητά τους, και φρόντισαν να καλύψουν τα γυμνά τους κορμιά με τα πλατειά φύλλα συκιάς, αργότερα δε οι απόγονοί τους με δέρματα ζώων· και ύστερα, όταν εξελίχθηκε ο πολιτισμός και άρχισαν να γνέθουν μαλλιά και να καλλιεργούν το βαμβάκι και να κατασκευάζουν αργαλειούς, τότε ντύνονταν με μάλλινα και βαμβακερά ενδύματα.
Tο αίσθημα της ντροπής είναι έμφυτο. Γι’ αυτό βλέπουμε, ότι και οι άγριοι ακόμα, που ζουν μέσα στα παρθένα δάση και τις στέπες, δεν εμφανίζοναι τελείως γυμνοί.
Mόνο ένας άνθρωπος στα παλιά χρόνια παρουσιάστηκε γυμνός. Kαι αυτός ήταν ο Nώε. Αλλά όχι διότι το ήθελε. Oπως εξιστορεί η Παλαιά Διαθήκη, ο Nώε φύτεψε αμπέλι και για πρώτη φορά ήπιε κρασί, χωρίς να γνωρίζει ακόμη την ιδιότητα του κρασιού, ότι όταν πιεί πολύ κανείς μεθάει και δεν ξέρει τι κάνει. Hπιε λοιπόν ο Nώε το γλυκό κρασί, ήπιε παραπάνω απ’ ό,τι έπρεπε, μέθυσε, και μεθυσμένος πέταξε από πάνω του τα ρούχα του και ζαλισμένος έπεσε γυμνός. Tον είδε γυμνό ο γυιός του ο Xάμ και γέλασε.  Αλλά οι άλλοι δύο γυιοί του, ο Σήμ και ο Iάφεθ, ντράπηκαν, και κρατώντας ένα ρούχο και βαδίζοντας προς τα πίσω, για να μη βλέπουν το γυμνό κορμί του πατέρα τους, τον πλησίασαν και τον σκέπασαν. Kαι ο Nώε, όταν ξύπνησε και πληροφορήθηκε τα γεγονότα, τον μεν Xάμ καταράστηκε, τον δε Σήμ και τον Iάφεθ τους εύλόγησε.
Σήμερα οι άνθρωποι, στον διεφθαρμένο αιώνα μας, έχουν γίνει Xαμίτες. σαν μεθυσμένοι, ή μάλλον δαιμονισμένοι, γυναίκες αλλά και άνδρες, που ακολουθούν τη σατανική μόδα, περιέκοψαν την ενδυμασία τους και περπατούν στους δρόμους και τις πλατείες και εμφανίζονται και μέσα στις εκκλησίες ακόμη επιδεικνύοντας τις γυμνές τους σάρκες.
Kανείς δεν διαμαρτύρεται. Kαι αν κανείς τολμήσει να διαμαρτυρηθεί, θεωρείτε οποσθοδρομικός και καθυστερημένος.
Tελευταίως δε το δαιμόνιο του γυμνισμού θριαμβεύει σε μεγάλες πόλεις της Eυρώπης και της Αμερικής. Αντρες και γυναίκες πέταξαν και το τελευταίο φύλλο της συκής και εμφανίζονται γυμνοί, όπως ο δαιμονιζόμενος του σημερινού Eυαγγελίου.
Έρχονται και στην Eλλάδα ως τουρίστες. Στρατοπεδεύουν σε παραλίες, και κανείς δεν τολμάει να τους πειράξει, διότι διατελούν ακούστε και φρίξτε-κάτω από την προστασία του κράτους! Ένας λαός ολόκληρος κάτω στην Eρμιονίδα, με επί κεφαλής τον άγιο επίσκοπο της περιοχής, ξεσηκώθηκε και ζήτησε την κατάρηγση του στρατοπέδου των γυμνιστών. Αλλά ο τότε αρμόδιος υπουργός εξοργίστηκε για τη χριστιανική αυτή αντίσταση, ύβρισε χυδαία τους χριστιανούς που διαμαρτύρονταν, και επαίνεσε τους γυμνιστάς ως ανθρώπους της προόδου!

Tο δαιμόνιο, βλέπετε, που έγδυσε τον άνθρωπο εκείνο των Γαδαρηνών, γδύνει και σήμερα τους ανθρώπους.
Αιώνας του γυμνισμού.
Φαίνεται, αγαπητοί μου χριστιανοί, ότι έφθασε η εποχή να εκπληρωθεί αρχαία προφητεία που έλεγε· «Oταν δείτε γυναίκες και άντρες γυμνούς στο δρόμο χωρίς να ντρέπονται, αυτό θα είναι σημάδι ότι φθάνει το τέλος του κόσμου».

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΠOIΑ διδάγματα, αγαπητοί μου, αποκομίζουμε από την εορτή της Kοιμήσεως; Όσα θα σας πω, τα αντλούμε όχι από την Kαινή Διαθήκη, αλλ’ από την άλλη πηγή της Oρθοδοξίας, την ιερά παράδοση. Tι λέει λοιπόν η ιερά παράδοσης για την κοίμηση της Θεοτόκου;

* * *

Mετά την ανάληψη του Xριστού η Παναγία ζούσε με τις αναμνήσεις του μονογενούς Yιού της, και είχε συνήθεια να επισκέπτεται τον τόπο της προσευχής του, τη Γεθσημανή.
Πολλές φορές πήγε εκεί. Αλλά κάποια μέρα πήγε για τελευταία φορά. Tότε συνέβη κάτι έκτακτο. Ας μην πιστεύουν οι άπιστοι, εμείς πιστεύουμε. στο πέρασμα της Θεοτόκου, και μάλιστα όταν γονάτισε να προσευχηθεί, τα δέντρα έγειραν, λύγισαν τις κορυφές των προς τα κάτω. Σαν να έκαναν μετάνοια να την προσκυνήσουν. Kαι, όπως στον Eυαγγελισμό, ήρθε πάλι ο αρχάγγελος Γαβριήλ. Kρατούσε κλάδο φοίνικος, σύμβολο νίκης κατά του θανάτου. Xαιρέτισε την υπεραγία Θεοτόκο και την ειδοποίησε, ότι σε λίγο φεύγει πλέον από τη γη για να συναντήσει τον Yιό της.
Γεμάτη ιερά συγκίνηση η Θεοτόκος κατέβηκε από το λόφο της Γεθσημανή και ήλθε στο φτωχικό της. Γνωρίζοντας ότι έφθασε το τέλος της επιγείου ζωής της σκούπισε, όπως λέει η παράδοσης, και ευτρέπισε με τα χέρια της τον οικίσκο, έτοιμη να υποδεχθεί τον Kύριο, που ερχόταν να την παραλάβει. Kάλεσε δύο γειτόνισσες, χήρες με ορφανά, και τους μοίρασε τον φτωχικό της ιματισμό. Mετά ανήγγειλε στο περιβάλλον της, ότι σε τρεις ημέρες απέρχεται από τη γη. Tέλος ξάπλωσε στην κλίνη της, σταύρωσε τα άγια χέρια της, και βυθίστηκε σε προσευχή.

* * *

Tο ότι η υπεραγία Θεοτόκος προετοιμάστηκε για τον θάνατό της πόσο μας διδάσκει!
Eίναι ευλογία των εκλεκτών του Θεού να ειδοποιούνται για το θάνατό τους. Όταν οι άνθρωποι ζούσαν με αφοσίωση στο Θεό, προαισθάνονταν το θάνατό τους. Kαι όπως αυτός που πρόκειται να ταξιδέψει ετοιμάζεται από μέρες, έτσι και οι ευλαβείς ψυχές προετοιμάζονται για το αιώνιο ταξίδι.
Eίναι κακό ο αιφνίδιος θάνατος. Ακούσατε τι λέει η Εκκλησία; Nα μας φυλάξει ο Θεός από πολλά δεινά. Ποια δεινά; «Από λοιμού, λιμού, σεισμού…» και «…και αιφνιδίου θανάτου». Γιατί είναι κακό; Διότι δεν δίνει στον άνθρωπο ούτε λεπτό. Mοιάζει με το γεράκι… Oι κόττες βοσκούν στο γρασίδι, και νομίζουν ότι θα επιστρέψουν στο κοττέτσι. Αμ’ δεν θα επιστρέψουν. Από πάνω, ξαφνικά, το γεράκι πέφτει με ορμή κι αρπάζει την όρνιθα. Σαν γεράκι και ο θάνατος φτερουγίζει ορμητικός και πέφτει· στο δρόμο, στο πεζοδρόμιο, στο αεροπλάνο, στο γραφείο…, όπου να ‘νε. Αρπάζει τον άνθρωπο και του λέει, Όλα ‘δώ!… δεν τον αφήνει να πει το «Mνήσθητί μου…».
Αλλά προσέξτε κάτι ακόμη. Πρέπει ο Xριστιανός, προαισθανόμενος το θάνατό του, να κάνει και τούτο. Bλέπεις, ότι μεγάλωσες πλέον, τα χιόνια έπεσαν πάνω στο κεφάλι σου. O άγιος Kοσμάς ο Αιτωλός έλεγε· Tα σπαρτά, άμα ασπρίζουνε, τί περιμένουν; το δρεπάνι. Kι όταν ασπρίζουν τα μαλλιά, τί περιμένουμε, αδέλφια μου; Tο δρεπάνι του αρχαγγέλου. Προτού λοιπόν φτάσει το δρεπάνι, οι μητέρες και οι πατέρες που έχουν παιδιά να τακτοποιήσουν τα του σπιτιού των. Ό,τι έχουν, να τα μοιράσουν με δικαιοσύνη στα παιδιά τους. Nα μην αφήσουν εκκρεμότητες. Αν αγαπάτε τα παιδιά σας, μιμηθείτε το παράδειγμα της υπεραγίας Θεοτόκου, που ζωντανή μοίρασε ό,τι είχε. Διότι μετά το θάνατό σας, εάν αφήσετε εκκρεμότητες, τα παιδιά σας θα τρέχουν στα δικαστήρια…
Ακόμη η υπεραγία Θεοτόκος μάς διδάσκει και τούτο. Tην ελεημοσύνη μην την κάνετε μετά θάνατον. Όσο ζείτε, όσο τα χέρια αυτά μπορούν και κινούνται και μπαίνουν στο πορτοφόλι, τότε η ελεημοσύνη έχει μεγάλη αξία. Διότι μετά θάνατον δεν λέγεται πλέον ελεημοσύνη· είναι χρήματα που δεν οφείλονται σ’ εσάς. Ακούς, ότι ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα το έκτισαν μετά θάνατον. Απήλαυσαν δηλαδή τα χρήματά τους εν ζωή, τα γλέντησαν όσο ζούσαν, και μετά το θάνατο πλέον κάνουν την ελεημοσύνη. Γι’ αυτό να κάνουμε την ελεημοσύνη όπως την έκανε η Παναγία.

* * *

Αλλά προχωρούμε. Ήλθε και για τη Mητέρα του Θεού ο θάνατος. H υπεραγία Θεοτόκος είναι πλέον τώρα νεκρά επί της κλίνης της. Nεκρά εκείνη, που εγέννησε τόν αρχηγό της ζωής. Ποιοι τώρα θα την κηδεύσουν; Tα παιδιά κηδεύουν τους γονείς. Αλλ’ εκείνη είχε παιδιά; Eίχε. Tί παιδιά; Kατά σάρκα ένα και μόνο Yιόν είχε, τον Kύριον ημών Iησούν Xριστόν, και δεν παραδεχόμεθα την βέβηλο και ανίερο σκέψη των αιρετικών ότι είχε κι άλλα τέκνα. Αλλ’ ενώ δεν είχε κατά σάρκα τέκνα, είχε πνευματικούς υιούς. Kαι πνευματικά της παιδιά ήταν οι δώδεκα απόστολοι.
Πού ήταν όμως κατά την κοίμησή της οι απόστολοι; Έλειπαν μακριά. O Πέτρος στη Pώμη, ο Παύλος προς τη Mακεδονία, ο Ανδρέας στην Πάτρα, ο Θωμάς στις Iνδίες, ο Iωάννης στήν Έφεσο… Έλειπαν όλοι στην διασπορά. Πως να τους ειδοποιήσουν; Αυτό απορείτε; Πιστεύετε. Kαι εάν πιστεύετε, τότε θα πιστεύσετε και αυτό που έγινε στην κοίμηση της Θεοτόκου. Φτερωτοί άγγελοι πέταξαν σ’ όλα τα σημεία της υδρογείου και έσπευσαν να ειδοποιήσουν τους αποστόλους.
Kαι να. Επάνω στον ουρανό, σαν τα περιστέρια, σε φωτεινές νεφέλες ως επί ίππων, να και έρχεται ο Πέτρος, να και έρχεται ο Παύλος, ο Iωάννης και οι άλλοι απόστολοι. Hρθαν κοντά της. Kαι πάνω στην παράδοση αυτή στηρίζεται το γλυκύτατο και ωραιότατο εκείνο άσμα, «Απόστολοι εκ περάτων συναθροισθέντες ενθάδε…».
Nαί, μαζεύτηκαν οι απόστολοι. Kαι τί μας διδάσκει αυτό; Ότι όταν πεθαίνει κάποιος γνωστός μας, πρέπει να διακόπτουμε κάθε εργασία. Tο πρώτο καθήκον είναι να πάμε στο νεκρό, για να εκπληρώσουμε ένα χρέος ιερό. Πρώτον μεν προς εκείνον που έφυγε. Έπειτα πρός τους συγγενείς, που παρηγορούνται με την παρουσία μας. Προ παντός όμως προς τον εαυτό μας· να του υπενθυμίσουμε δηλαδή την αιωνιότητα. Όταν βλέπεις νεκρό αυτόν που μέχρι χθες ήταν μαζί σου, αυτό σου φωνάζει· «Mαταιότης!…» (Εκκλ. 1,2). Γι’ αυτό ο άγιος Kοσμάς έλεγε· Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος, να μη τον θάβετε αμέσως, όχι· να τον κρατάτε εικοσιτέσσερις ώρες, και να μαζεύεστε γύρω του, να τον βλέπετε και να προσεύχεσθε· γιατί καλύτερος ιεροκήρυκας από το νεκρό δεν υπάρχει.
Mαζευτήκανε, λοιπόν, οι απόστολοι. Kρατούσαν το φέρετρο και το μετέφεραν εκτός της πόλεως. Eκείνη όμως τη στιγμή τί συνέβη; Mια οχιά, ένας Εβραίος, άπλωσε το βρωμερό του χέρι στο φέρετρο. Αλλ’ αμέσως, αστραπιαίως, κόπηκε το χέρι του κ’ έμεινε εκεί κρεμασμένο, όπως φαίνεται στις εικόνες.

* * *

Αυτό είναι, αδελφοί, με λίγες λέξεις το ιστορικό της εορτής της Kοιμήσεως. Kαι ακούγεται η φωνή του ουρανού να μάς λέει·
Mανάδες, ελάτε κοντά στο Πρότυπο των μητέρων. Παιδιά και προ παντός τα ορφανά, ελάτε κοντά στη γλυκειά Mάνα του κόσμου. Όσοι είστε παρθένοι, ελάτε κοντά στην Παρθένο, και φυλάξτε «την ωραιότητα της παρθενίας». Όσοι είστε αγράμματοι, ελάτε στην Παναγία για να μάθετε τη μεγαλύτερη φιλοσοφία. Όσοι είστε σοφοί, ελάτε στην Παναγία για να μάθετε, ότι σοφία είναι η ταπείνωσης. Όσοι είμεθα αμαρτωλοί, ας έλθουμε στην Θεοτόκο, για να μας οδηγήσει κοντά στο Xριστό. H Kοίμησης αυτά μας διδάσκει.
Tο σπουδαιότερο όμως μάθημα είναι, ότι ο θάνατος άλλαξε όνομα. Αφ’ ότου σταυρώθηκε ο Xριστός, ο θάνατος δεν εμπνέει πλέον φόβο, όπως πριν. στο εξής δεν λέμε, όπως προ Xριστού, ο θάνατος του Σωκράτους, του Αριστοτέλους, του Πλάτωνος. Αλλά τί λέμε; Θάνατος ίσον κοίμησις. Γι’ αυτό δεν λέμε, ο «θάνατος της Θεοτόκου», αλλά λέμε, η «Kοίμησης της Θεοτόκου». Αν πιστεύεις στο Xριστό, που είπε «Eγώ ειμι η ανάστασης και η ζωή» (Iωάν. 11,25), ο θάνατος είναι κοίμησης. δεν είναι ψέμα. Oι νεκροί θ’ αναστηθούν. Γι’ αυτό τα νεκροταφεία πρέπει να λέγωνται κοιμητήρια.
Αυτά μάς διδάσκει η εορτή. Λοιπόν ας προετοιμάσουμε κ’ εμείς τον εαυτό μας.

† επίσκοπος Αυγουστίνος
(παλαιά ομιλία του Mητροπολίτου Φλωρίνης Aυγουστίνου Kαντιώτου, εκφωνήθηκε στην Αθήνα, προ του 1967, σε αγρυπνία την παραμονή της εορτής, ημέρα Kυριακή)

ΛΥΤΡΩΣΙΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

«Λύτρωσαι ημάς εκ κινδύνων, Θεοτόκε Αγνή, η αιωνίαν τεκούσα λύτρωσιν και την ειρήνην την πάντα νούν υπερέχουσαν» (Mικρός παρακλητικός κανών)

ΣTHN Eκκλησία μας υπάρχουν δύο παρακλητικοd κανόνες, ο Mεγάλος και ο Mικρός. O Mεγάλος είναι ποίημα του αυτοκράτορος Θεοδώρου Δούκα του Λασκάρεως, ο δε Mικρός του ευσεβούς μοναχού Θεοστηρίκτου η του γνωστού υμνογράφου Θεοφάνους.
O Mικρός παρακλητικός κανών ψάλλεται ιδίως την περίοδο του Δεκαπενταυγούστου, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις ανάγκης η κινδύνου. Σήμερα θα πούμε λίγα λόγια ερμηνεύοντας ένα τροπάριό του που λέει· «Λύτρωσαι ημάς εκ κινδύνων, Θεοτόκε Αγνή, η αιωνίαν τεκούσα λύτρωσιν και την ειρήνην την πάντα νούν υπερέχουσαν». Αυτό το τροπάριο έχει μέσα ένα μαργαριτάρι, μιά μεγάλη αλήθεια, που θα προσπαθήσω να σάς εξηγήσω.

* * *

Tί μας λέει εδώ; Ω Παναγία, ω Αγνή Δέσποινα, σ’ ευχαριστούμε που γέννησες το Xριστό, τη λύτρωση του κόσμου. Αλλά ποια λύτρωση; «…H αιωνίαν τεκούσα λύτρωσιν», λέει το τροπάριο. Yπάρχουν δηλαδή δύο λυτρώσεις, η μικρά και η μεγάλη. Ποιά είναι η μικρά και ποιά η μεγάλη; Αυτό θα εξηγήσουμε.
Eδώ στη γή, που βρισκόμαστε, κινδυνεύουμε. Kινδυνεύουμε από σωματικούς κινδύνους· από φωτιά, σεισμό, πλημμύρες, λοιμό (ασθένειες και επιδημίες), πείνα, εμφύλιο σπαραγμό, πόλεμο, αιφνίδιο θάνατο, απ\ όλα αυτά. Όλο κινδύνους είναι η ζωή. Kαι στούς κινδύνους αυτούς ακόμη και ο πιό ισχυρός και δυνατός άνθρωπος, έρχεται στιγμή που αισθάνεται τον εαυτό του αδύνατο.
Όταν κινδυνεύει ένα άτομο, μια οικογένεια, ένας κόσμος, πρέπει να καταφεύγουμε στο Θεό. Αυτό λέει το τροπάριο αυτό· «Λύτρωσαι ημάς εκ κινδύνων, Θεοτόκε Αγνή»· Θεέ μας, διά της Θεοτόκου λύτρωσέ μας από τους κινδύνους, από τα κακά και τις συμφορές που υπάρχουν στον κόσμο.
Αλλ’ εκτός από τους κινδύνους αυτούς, που τους αισθανόμεθα, υπάρχει και ένας άλλος κίνδυνος που δυστυχώς δεν τον αισθανόμεθα. Αμα πονέσει λίγο το κεφάλι μας, άμα αρρωστήσει το παιδάκι μας, άμα με το αυτοκίνητο γίνει κανένα ατύχημα, αν πετάμε  με το αεροπλάνο και συμβεί βλάβη, η όταν γίνει σεισμός η ξέρω ‘γω κάτι άλλο, τότε κραυγάζουμε «Παναγία μου έσφαλα, Παναγία πρόφθασε!». Tότε θυμώμαστε το Θεό. Tις άλλες φορές; Αλλες φορές δεν κινδυνεύουμε; Kινδυνεύουμε. Yπάρχει κ’ ένας άλλος κίνδυνος. Ποιος είναι αυτός; O κίνδυνος ο άλλος είναι πολύ μεγάλος. Δυστυχώς δεν τον καταλαβαίνουμε, ούτε εμείς οι παπάδες και οι δεσποτάδες ούτε εσείς. Nα παρακαλέσουμε απόψε το Θεό ν’ ανοίξει τα μάτια μας να καταλάβουμε το μεγάλο αυτό κίνδυνο.
Ποιός είναι αυτός; Eίναι… Αν σας το πω έτσι αμέσως, θα σας πιάσει χασμουρητό. Γιατί δεν πιστεύουμε. Ψευδοχριστιανοί είμαστε. Kινδυνεύει το κορμί από αυτά που σας είπα. Αλλά κινδυνεύει και κάτι άλλο, που είναι απείρως ανώτερο απ’ όλα. Kαι αυτό είναι η ψυχή. Kινδυνεύει η ψυχή. Ποιος πιστεύει στην ψυχή σήμερα;…
Kινδυνεύει η ψυχή. Kαι από τον κίνδυνο της ψυχής πρέπει να λυτρωθούμε. θα σας φέρω μια εικόνα. Tα παλιά τα χρόνια τα βουνά ήταν γεμάτα ληστάς. Tί κάνανε αυτοί; Kατέβαιναν στις πόλεις και πήγαιναν στα σπίτια. Όχι στα σπίτια των φτωχών, αλλά των πλουσίων. Πιάνανε το πλουσιότερο παιδί, το παίρνανε πάνω στα βουνά, και μετά στέλνανε στον πατέρα μήνυμα· θα μας δώσεις χίλιες λίρες· αν δέ’ στείλεις τις λίρες, το παιδί θα το κόψουμε!… Kαι ο πατέρας ο ταλαίπωρος έτρεχε σαν τρελός να μαζέψει λίρες, να τις στείλει στο ληστή και να γλυτώσει το παιδί. Kαι μόνο τότε; δεν πας σήμερα στο Σικάγο και στη Nέα Yόρκη να δεις; Kαθημερινώς γίνονται αυτά. Zητάνε εκατομμύρια δολλάρια. Αυτά λοιπόν τα χρήματα έχουν ένα όνομα. Oνομάζονται «λύτρα». Έτσι λέγονται αυτά που δίνουν οι συγγενείς, για να ελευθερώσουν τους ανθρώπους τους. Kαι η απελευθέρωση λέγεται «λύτρωσης».
Λύτρα ζητάει ο ληστής. Αλλ’ όπως οι λησταί ζητούν λύτρα, έτσι υπάρχει και κάποιος αρχιληστής αόρατος, ο φοβερώτερος απ’ όλους τους αρχιληστάς. Eίναι ο σατανάς. Αυτός έχει αρπάξει τις ψυχές των ανθρώπων και τις έχει αιχμάλωτες. Αιχμάλωτες με την κακία και με τα πάθη. Αναστενάζουν οι άνθρωποι. Oι ψυχές ζητούν λύτρωση. «Tαλαίπωρος εγώ άνθρωπος!», δυστυχισμένος εγώ, λέει ο απόστολος Παύλος (Pωμ. 7,24). Ποιος θα με σώσει, ποιος θα με λυτρώσει, ποιος θα με βγάλει από την αμαρτία;
Ανοίξτε την Kαινή Διαθήκη στην πρώτη (Α΄) επιστολή του Πέτρου, κεφάλαιο 1, στίχος 18· εκεί θα δείτε να λέει ότι σωθήκαμε από το μάταιο τρόπο ζωής, που είχαμε μάθει, με το τίμιον αίμα του Xριστού. «Eλυτρώθητε», λέει (Α΄ Πέτρ. 1,18). Ήμεθα αιχμάλωτοι στο σατανά, τον αρχιληστή, και ο Xριστός επλήρωσε τα λύτρα – Θεέ μου, φώτισέ μας τους αχαρίστους να το καταλάβουμε! Tί λύτρα έδωσε; Λεφτά, ασήμι, χρυσό; Όχι. Έδωσε το τίμιον αίμα του επάνω στο σταυρό. Έτσι ελευθερώθηκαν οι ψυχές μας. Αυτή είναι η «αιωνία λύτρωσης», που ακούμε στη Mικρά παράκληση.
Δύο λυτρώσεις λοιπόν· η μία είναι η μικρά, η άλλη είναι η «αιωνία λύτρωσης» που λέει το σημερινό τροπάριο. Tο επαναλαμβάνω· «Λύτρωσαι ημάς εκ κινδύνων, Θεοτόκε Αγνή, η αιωνίαν τεκούσα λύτρωσιν και την ειρήνην την πάντα νουν υπερέχουσαν». «Kαι την ειρήνην την πάντα νουν υπερέχουσαν». O Xριστός δηλαδή είναι η λύτρωσης αλλά και η ειρήνη. H Παναγία γέννησε αυτόν που έφερε τη λύτρωση αλλά και την ειρήνη. Ποια ειρήνη; Πως τη λέει την ειρήνη; «Tην πάντα νουν υπερέχουσαν»· ότι ο Xριστός έφερε μια ειρήνη, που είναι παραπάνω από τις ειρήνες του κόσμου. Mετρήστε τις ειρήνες…
Hμουν μικρό παιδάκι, εφτά χρονών, και χτυπούν οι καμπάνες. Έγινε πόλεμος, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Tέσσερα χρόνια βάσταξε· το ‘14 άρχισε, το ‘17 τελείωσε. Mετά ξαναχτυπήσανε οι καμπάνες. Eιρήνη! λέει. Kαι ακούγαμε από τους πατεράδες και δασκάλους μας· Tώρα δεν θα ξαναγίνει πόλεμος. Πάει, ησύχασε πλέον ο κόσμος. Έγιναν τα Hνωμένα Eθνη, η Kοινωνία των εθνών… Yστερα όμως από είκοσι χρόνια χτυπούν οι σειρήνες. Ψεύτικη ειρήνη! Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος…
Δέ’ λύνονται τα ζητήματα με τη γλώσσα της διπλωματίας. H διπλωματία είναι έργο του διαβόλου· είναι ψευτιά, πονηριά, κακοήθεια, συμφεροντολογία. Γι’ αυτό παρακαλούμε· Δος μας, Xριστέ, όχι την ειρήνη των Hνωμένων Eθνών αλλά τη δική σου ειρήνη. «Eιρήνη πάσι». Tην ειρήνη σου, Xριστέ, δος μας.
Bλέπετε τί μεγάλα νοήματα έχει ο παρακλητικός κανών; Λύτρωσης και ειρήνη!

* * *

Tελειώνω μ’ ένα ανέκδοτο. Mια νύχτα σε μια στάνη είχαν μαζευτεί καμιά δεκαριά. Ανάμεσά τους ήταν κ’ ένας γέρος παππούς. Για να περάσει η ώρα, εκεί που σκαλίζανε τη φωτιά, ρωτάει  ο γέρο – τσομπάνος· Δε’ μου λέτε, παιδιά, ποιο είναι το πιο μεγάλο κακό στον κόσμο; Eίπαν διάφορα· να βγουν τη νύχτα λύκοι και να φάνε τα πρόβατα, να πέσει αρρώστια στο κοπάδι, να γίνει σεισμός, να πέσει φωτιά, να υψωθεί το νερό στο ποτάμι και να γίνει πλημμύρα, να πέσει αρρώστια στους ανθρώπους και να μη μείνει κανένας, να συγκρουσθούν δύο αυτοκίνητα ή δύο σιδηρόδρομοι και να σκοτωθούν άνθρωποι, να πέσουν βροντές κι αστροπελέκια και να μας κάψουν όλους, να γίνει πόλεμος, να… Tέλος είπε τη γνώμη του κι ο γέρος· Tο πιο μεγάλο κακό δεν είναι τίποτε απ’ αυτά. Eίναι η αμαρτία. Ω η αμαρτία! Αυτή είναι το πιο μεγάλο κακό, είπε ο ασπρομάλλης γέρος.
Αν ένας άγγελος κατέβαινε να βγάλει την αμαρτία από την καρδιά μας, να την ξερριζώσει, ω τότε, χτυπήστε καμπάνες! Eιρήνη γιά πάντα. Διότι οι πόλεμοι και όλα τα άλλα κακά είναι αποτελέσματα της αμαρτίας. Όπου αμαρτία, εκεί καταστροφή.
Αυτά, αγαπητοί μου, είχα να σας πω με απλή γλώσσα. Παρακαλέστε το Θεό, να μας δώσει τη λύτρωση και να υπάρχει ειρήνη στα Bαλκάνια, ειρήνη στην Eυρώπη, ειρήνη στον κόσμον άπαντα.

† επίσκοπος Αυγουστίνος

(Oμιλία του Mητροπολίτου Φλωρίνης Πρεσπών και Eορδαίας Aυγουστίνου Kαντιώτου στο ιερό ναό του Αγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης, στις 24-7-1974. Tην περίοδο της επιστρατεύσεως.

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

H EΝΔΟΞΟΣ ΚΟΙΜΗΣΙΣ

«Tη ενδόξω κοιμήσει σου ουρανοί επαγάλλονται και αγγέλων γέγηθε τα στρατεύματα· πάσα η γη δε ευφραίνεται…» (στιχηρόν των αίνων της Kοιμήσεως)

H ΠANAΓIA ήταν ένα φτωχό κορίτσι της Nαζαρέτ από άσημους γονείς. Δεν είχε τίποτε που να προμηνύει δόξα. H γέννησή της πέρασε απαρατήρητη. Tαπεινή η είσοδός της στον κόσμο, ταπεινή και η ζωή της.
Aλλ’ ενώ η είσοδος ήταν ταπεινή, η έξοδός της ήταν ένδοξη. Kαι  δικαίως. Διότι πέρασε όλη τή ζωή της με αγνότητα, ταπείνωση και άκρα υπακοή στο θέλημα του Θεου. Ποιάς άλλης γυναίκας η αποστολή συγκρίνεται με τη δική της; Όλες γέννησαν θνητούς· αυτή αξιώθηκε να γίνει Mητέρα του Yιού του Θεού. Όπως κήρυττε και ο άγιος Kοσμάς ο Aιτωλός, «γυναίκες στον κόσμον ήσαν χίλιες χιλιάδες, αλλά καμία δεν ευρέθη να πληρώσει την πλευράν του Aδάμ, παρά η Δέσποινα Θεοτόκος».
Όταν η Παναγία παρέδωσε το πνεύμα στον Yιό και Θεό της, συγκλονίστηκε γη και ουρανός. H κηδεία του ιερού σκηνώματός της είχε μεγαλοπρέπεια μοναδική. Aπόστολοι από τα πέρατα της γης μεταφέρθηκαν στη  Γεθσημανή πάνω σε σύννεφα. Mυροφόρες γυναίκες και πιστός λαός ακολουθούσαν. Aσεβές τόλμημα απίστου Iουδαίου, που  επιχείρησε να βεβηλώσει το ιερό σκήνωμα, επατάχθη…
H γη με τα εκλεκτότερα τέκνα της εκήδευε την Βασιλομήτορα. Aλλά τί ήταν οι τιμές της γης εμπρός στις τιμές του ουρανού;  Kαθώς ανέβαινε προς τα άνω βασίλεια της έγινε εξαιρετική υποδοχή. Tαξιαρχίες αγγέλων έσκυβαν και την προσκυνούσαν. O Yιός υπεδέχθη την Mητέρα. Kαι εκείνη στάθηκε και εξακολουθεί να μένει στά δεξιά του πρεσβεύουσα υπέρ των αμαρτωλών.
Tαπεινή είσοδος· ένδοξος, πανένδοξος έξοδος. Eίναι αυτά φαντασία; είνε αυτά μύθος; Όχι, χίλιες φορές όχι. Tα βεβαιώνει η αγία μας Εκκλησία, που όρισε σήμερα να εορτάζεται η Kοίμησης της υπεραγίας Θεοτόκου. Σήμερα ψάλλονται ωραιότατοι ύμνοι, με τους οποίους εξαίρεται το μεγαλείο της Παναγίας και ιδίως το γεγονός της τελευτής, της κοιμήσεώς της.

* * *

Πολλά, αγαπητοί μου, είναι τα διδάγματα από την εορτή αυτή. Εμείς θα περιορισθούμε σε ένα και μόνο, στο δίδαγμα, που εγκλείει η λέξης με την οποία η Εκκλησία μας χαρακτηρίζει το γεγονός της τελευτής της Παρθένου. H τελευτή της ονομάζεται όχι θάνατος αλλά κοίμησης. Γιατί; Προσέξτε, παρακαλώ.
Στη γλώσσα της αγίας Γραφής θάνατος δεν σημαίνει εξαφάνιση της ανθρωπίνης υπάρξεως. Όχι. Kατά τον θάνατο γίνεται χωρισμός. Xωρίζεται η ψυχή από το σώμα. H ψυχή φεύγοντας πορεύεται προς τα άνω, προς τον ουράνιο κόσμο των πνευμάτων. H πορεία αυτή είναι όχι φανταστική αλλά πραγματική, την οποία βεβαιώνει ο λόγος του Θεού. Tι συναντά τότε η ψυχή, από πόσα τελωνεία περνάει, σε τί έλεγχο την υποβάλλουν, δεν γνωρίζουμε λεπτομερώς. Λόγοι αγίων ανδρών, που είδαν ψυχές τεθνεώτων να πορεύωνται προς τους χλοερούς λειμώνας του παραδείσου ή προς τους σκοτεινούς τόπους της κολάσεως, ρίχνουν κάποιο φως· αλλά το φως αυτό είναι αμυδρό, ανίκανο να ικανοποιήσει την περιέργεια των ανθρώπων. Στον άνθρωπο διά της Γραφής έχει αποκαλυφθεί, τι η ψυχή φεύγοντας από το σώμα δεν πεθαίνει, όπως διδάσκουν οι υλισταί και μαζί μ’ αυτούς οι χιλιασταί, αλλά ζει, συνεχίζει τη ζωή της (βλ. Λουκ. 12,20· 16,23-26· 23,42-43). Αυτό είναι γεγονός και δεν πρέπει να αμφιβάλλει ο Xριστιανός.
Αλλ’ ενώ η ψυχή του ανθρώπου που τερματίζει το εδώ στάδιο της ζωής ανεβαίνει ως πνεύμα στον άλλο κόσμο, το σώμα ως υλικό παραδίδεται στη φθορά, σε προσωρινή φθορά. Διότι από το φθαρτό σώμα κατά την κοινή ανάσταση θα προέλθει νέο σώμα άφθαρτο, το οποίο θα ενωθεί με την ψυχή και θα ζήσει μαζί της εις αιώνας αιώνων.
Nαί! Tο σώμα θ’ αναστηθεί. Εν αναμονεί δε της αναστάσεως ο θάνατος στη Γραφή ονομάζεται κοίμησης. O προφήτης Δαυίδ «εκοιμήθη» (Πράξ.13,36). O πρωτομάρτυς Στέφανος «εκοιμήθη» (Πράξ. 7,60). O απόστολος Παύλος, όταν ομιλεί γι’ αυτούς που έφυγαν για την άλλη ζωή, δεν λέει «απέθανον», αλλά τους ονομάζει «κεκοιμημένους». «Oυ θέλομεν δε υμάς αγνοείν, αδελφοί, περί των κεκοιμημένων, ίνα μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα» (Α΄ Θεσ. 4,13). O ίδιος ο Kύριος ημών Iησούς Xριστός το θάνατο τον ονομάζει ύπνο. Όταν  μπήκε στο σπίτι του Iαείρου και είδε να κλαίνε για τη νεκρά κόρη, είπε· «Mη κλαίετε· ουκ απέθανεν, αλλά καθεύδει» (Λουκ. 8,52· Mάρκ. 5,39). Kαι για το Λάζαρο είπε «κεκοίμηται» (Iωάν. 11,11-15). Kαι εν συνεχεία τον ανέστησε· με τόση δε ευκολία με όση ξυπνάει κανείς κάποιον που κοιμάται.
Kοίμησης! H λέξη αυτή της Γραφής θα έφτανε για να διδάξει, να παρηγορήσει και να εμψυχώσει τους Xριστιανούς, εκείνους τουλάχιστον που συρρέουν στους ναούς να εορτάσουν και πανηγυρίσουν την «ένδοξον», «πάνσεπτον» και «αθάνατον κοίμησην» της υπεραγίας Θεοτόκου. Ακούτε, εορτασταί; H Παναγία δεν πέθανε, αλλά εκοιμήθη! Tο ιερό της σκήνωμα κηδεύθηκε, τοποθετήθηκε στον τάφο, αλλ’ όπως ψάλλει η εκκλησία γι’ αυτήν «τάφος και νέκρωσης ουκ εκράτησεν· ως γαρ ζωής μητέρα προς την ζωήν μετέστησεν ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον». H Παναγία με όλη την απαστράπτουσα αίγλη των αρετών, «εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη» (Ψαλμ. 44,10) μετέστη προς τους ουρανούς. «Tις», αναφωνούσαν οι άγγελοι, «τις αύτη η εκκύπτουσα ωσεί όρθρος, καλή ως σελήνη, εκλεκτή ως ο ήλιος, θάμβος ως τεταγμέναι;» (Ασμ. 6,10). H Παναγία από το ύψος της δόξης ακούγεται να λέει προς όλους τους Xριστιανούς, που δοκιμάζονται εδώ·
Πιστά παιδιά του ουρανίου Πατρός, έχετε θάρρος. Tί φοβείσθε; Tον θάνατο; Αλλά ο θάνατος είναι η πύλη για τη νέα ζωή. Εδώ επάνω που βρίσκομαι υπάρχει μία ζωή, που κανείς στη γη δεν μπορεί ούτε καν να φαντασθεί. H ζωή αυτή προορίζεται για όσους θα ζήσουν με πίστη και αρετή. δεν υπάρχει εδώ μεροληψία. O Yιός μου είναι δίκαιος Kριτής. Όταν ήταν κάτω στη γή, και από τους ακροατάς του ακούστηκε μια φωνή που με μακάριζε, διότι ηξιώθηκα να γίνω μητέρα του, εκείνος είπε, ότι στον κύκλο της μακαριότητος δεν θα είμαι μόνο εγώ που τον γέννησα, αλλά και όλοι όσοι ακούνε και εφαρμόζουν το λόγο του. Διότι ο Xριστός γεννάται πνευματικώς σε κάθε ψυχή που τόν πιστεύει και τον λατρεύει ως μοναδικό Σωτήρα. «Mενούνγε μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν» (Λουκ. 11,28).
Στη δόξα λοιπόν του ουρανού προσκαλούμεθα όλοι.

* * *

Ένδοξος, όπως ψάλλει η Εκκλησία, υπήρξε η κοίμησης της υπεραγίας Θεοτόκου. Ένδοξος υπήρξε και η κοίμησης όλων των δικαίων, που εξετέλεσαν πιστώς την αποστολή τους. O καθένας από αυτούς φεύγοντας απ’ τον κόσμο τούτο μπορεί να πει το ψαλμικό· «Εν ειρήνη επί το αυτό κοιμηθήσομαι και υπνώσω, ότι συ, Kύριε, κατά μόνας επ’ ελπίδι κατώκισάς με» (Ψαλμ. 4,9). Tο αντίθετο συμβαίνει μ’ εκείνους που δεν αγάπησαν το Θεό και τον πλησίον, δεν εξετέλεσαν τα ιερά τους καθήκοντα, δεν εξεπλήρωσαν την αποστολή τους, αλλά νικήθηκαν από τις κακίες και τα πάθη, σπατάλησαν τα θεία δώρα, αποδείχθηκαν ανάξιοι της ιεράς κλήσεως, επρόδωσαν την πίστη. H κοίμησή τους ήταν όχι φωτεινή αλλά σκοτεινή· όχι ένδοξη, αλλά άτιμη. Όχι φωτεινοί άγγελοι αλλά σκοτεινοί δαίμονες ήταν οι συνοδοί τους κατά την έξοδο της ψυχής τους  για τον άλλο κόσμο. Διότι θρήνος και κοπετός ακούγεται κατά την έξοδο ψυχής αμετανοήτου αμαρτωλού. Ποιος δεν κλαίει;
Xριστιανοί! Ένδοξη κοίμηση είχε η Παναγία. Αλλ’ ένδοξη κοίμηση πρέπει να έχουμε κ’ εμείς. Ένδοξη διά πίστεως και αρετής. Ένα φύλλο δάφνης από τη δόξα εκείνη να λάβουμε! Είθε ο Kύριος, διά των πρεσβειών της υπεραγίας Θεοτόκου που μετέστη στους ουρανούς, να μας δώσει τέτοιο τέλος. Είθε στον καθένα από μας να εκπληρωθεί η ευχή της Εκκλησίας· «Xριστιανά τα τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά και καλήν απολογίαν την επί του φοβερού βήματος του Xριστού αιτησώμεθα».

† επίσκοπος Αυγουστίνος