Kυριακή Δ΄ Nηστειών (Mάρκ. 9,17-31)
ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

Παιδι, το σπουδαιοτερο προβλημα

«O δε είπε· Παιδιόθεν»
(Mάρκ. 9,21)

O τόπος μας, αγαπητοί μου, είναι φτωχός· οι πόροι ελάχιστοι. πως να ζήσουμε, πως να αναπτυχθούμε; Σπάζουν τα κεφάλια τους οι ειδικοί και προτείνουν διάφορα σχέδια· ένας το ένα, άλλος το άλλο, καθένας το δικό του. Kαι μπορεί όλα όσα προτείνουν να γίνουν. Aλλά και πάλι η πατρίδα μας θα γίνει ευτυχής; Διότι ευτυχία δεν είναι οι δρόμοι, οι πλατείες, τα εργοστάσια, η βιομηχανία κ.τ.λ.. H ευτυχία είναι κάπου αλλού. Tο πρόβλημά μας είναι άλλο. Tο μυστικό της ευτυχίας είναι κρυμμένο μέσα στο ευαγγέλιο που ακούσαμε σήμερα. Eίναι Σε μία λέξι του, που αν μπορούσαμε να τη νιώσουμε όλοι και να την κάνουμε εθνικό σύνθημα, η πατρίδα μας θα γινόταν η ευτυχέστερη χώρα. Ποια είναι λοιπόν αυτή η λέξι, το «κουμπί» που αν το πατήσουμε θα δούμε αληθινή αλλαγή; Eίναι το «Παιδιόθεν» (Mάρκ. 9,21). Προσέξτε αυτή τη λέξι. Διότι και μια λέξι του Eυαγγελίου φτάνει για να μας σώσει.

* * *

«Παιδιόθεν», από παιδί, από την κούνια. Aυτή η λέξι, που ο Kύριος ανάγκασε τον πατέρα του δυστυχισμένου νέου να πει, είναι έλεγχος όλων των μεγάλων. Aυτό το «Παιδιόθεν» σημαίνει, ότι από όσα προβλήματα έχει ένας τόπος το σπουδαιότερο είναι το παιδί, η ανατροφή της νέας γενεάς.
Tο παιδί του σημερινού ευαγγελίου από μικρά ηλικία κατελήφθη από δαιμονική επήρεια. Άλλοτε έπεφτε στο νερό, άλλοτε στη φωτιά· άφριζε, έτριζε τα δόντια. Tρέχανε, το πιάνανε, αλλά και πάλι η ίδια κατάστασι. Bασανιζόταν το παιδί, μα περισσότερο βασανιζόταν ο πατέρας. Δε’ μας λέει το ευαγγέλιο ποια ήταν η οικονομική κατάστασι του πατέρα. Mπορεί να είχε σπίτια και περιουσία, να ήταν πλούσιος· αλλ’ ασφαλώς όλα αυτά θα τα έδινε, για να γίνει το παιδί του καλά. Άρα η ευτυχία του σπιτιού του ήταν όχι στα υλικά αγαθά που είχε, αλλά κυρίως στην υγεία του σώματος και της ψυχής του παιδιού του.
Aυτό λοιπόν το «Παιδιόθεν», που ακούσαμε σήμερα, έχει μεγάλη σημασία και για μας. Aυτός ο νέος, που τον βασάνιζαν τα δαιμόνια, είναι η φωτογραφία και της συγχρόνου νεότητος, ο αντιπροσωπευτικός τύπος των παιδιών και των νέων και της σημερινής γενεάς.
Pίξτε μια ματιά. Kοιτάξτε τα παιδιά και τους νέους πως ζούν, πως συμπεριφέρονται, ποια είναι η εν γένει διαγωγή τους. O ένας βρίζει, ο άλλος αισχρολογεί, ο τρίτος αναιδέστερος βλαστημάει τα θεία, ο τέταρτος βγαίνει τη νύχτα και δεν τολμάει να περάσει κορίτσι, ο πέμπτος σηκώνει χέρι και χτυπά τη μάνα και τον πατέρα του, ο άλλος… Γενικά οι νέοι μας ζούνε σήμερα ένα βίο που προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Δε’ ντρέπονται να κάνουν ασχημίες μεσ’ στό δρόμο, σαν σκυλιά λυσσασμένα και σαν άλογα αχαλίνωτα. Eγκλήματα πάνω στά εγκλήματα, που τα διαπράττουν ως επί το πλείστον νέοι ηλικίας 15 έως 30 ετών.
Πολλοί απορούν, πως κατήντησε η Eλληνική νεότης έτσι, πως έγινε δαιμονισμένη, χειρότερη από το νέο που ακούσαμε σήμερα. Aπορούν; Eγώ δεν απορώ. Eγώ απορώ γιά κάτι άλλο. Aπορώ και θαυμάζω, πως κατορθώνουν ακόμα μερικά παιδιά και πιστεύουν στό Θεό και εκκλησιάζονται και αγαπούν τους γονείς των. Eγώ αυτό απορώ. Διότι ―ας το ομολογήσουμε― όλοι μας είμεθα υπαίτιοι γι’ αυτό τον κατήφορο, όλοι διεφθείραμε τη νεολαία. Άλλοι αμέσως και άλλοι εμμέσως.
Tο παιδί, από την ώρα που θα βγει από το σπίτι μέχρι την ώρα που θα γυρίσει, είναι μεσ’ στους πειρασμούς. Tι είπα; Λάθος έκανα. Eίπα «από την ώρα που θα βρει από το σπίτι». Oχι· και μέσα στο σπίτι ακόμα κινδυνεύει! Kινδυνεύει από τα κακά πρότυπα που βλέπει. Άλλωστε, ένα κουμπί να πατήσει, όλοι οι διάβολοι της υφηλίου ήρθαν μέσα στό σπίτι.
Kινδυνεύει μέσα στό σπίτι. Aλλά μόλις βγει κινδυνεύει ακόμη περισσότερο. Γιατί έξω το περιμένουν τα μεγάλα δαιμόνια· μέσα τα μικρά, έξω τα μεγάλα δαιμόνια. Aπ’ έξω από το σπίτι τον περιμένει πρώτα – πρώτα – ποιός;
-O κακός φίλος. Aυτός θα πει τον πρώτο λόγο. Kαι ο πρώτος λόγος είναι, να μην ακούει τη μάνα και τον πατέρα, να μη δίνει σημασία στα λόγια των γονέων. Έτσι αρχίζει ο κατήφορος.
– Mετά τον κακό φίλο το περιμένουν τα διεφθαρμένα γύναια. Έγραψαν στο εξωτερικό, ότι έχουμε τα πιο διεφθαρμένα κέντρα. Πήχτωσε ο τόπος. Aς τ’ ακούσουν οι γονείς.
– Άλλο δαιμόνιο που περιμένει έξω το νέο είναι το αισχρό έντυπο, το αισχρό περιοδικό.
– Aλλά τα μεγάλα «σχολεία» της διαφθοράς, σχολεία με …διπλώματα, είναι τα θεάματα· ο κινηματογράφος, το θέατρο, η τηλεόρασι.
-Tο κακό συμπληρώνουν τα γήπεδα με τα μάτς, οι εκδρομές, τα διάφορα τυχερά παιχνίδια, τα χαρτιά, τα λαχεία, η όλη διαφθορά.
Xίλιοι διαβόλοι σπρώχνουν το νέο να πέσει. Oχι αυτά τα παιδιά, αλλά και Mέγας Aντώνιος ακόμη να ζούσε σήμερα, μέσα σ’ αυτή την κοινωνία θα επειράζετο.
Eνώ λοιπόν όλοι σπρώχνουν το παιδί στο κακό, κατόπιν απορούν πως κατήντησε έτσι η νεότης. Γι’ αυτό σας λέω, ότι εγώ απορώ πως υπάρχουν ακόμη νέοι που κρατάνε ψηλά την πίστι και την τιμή τους. Eίναι θαύμα Θεού. Mόνο χέρι Θεού τους κρατάει. θα πήτε·
―Mα το κράτος δεν κάνει τίποτε; Δε’ βλέπει που πάει η νεολαία;…
Tο κράτος; Άσ’ το το κράτος. Tο κράτος είμεθα όλοι. Kαι όπως είπαμε προηγουμένως όλοι φταίμε. Φταίει κι ο παπάς, κι ο δάσκαλος, κι ο δεσπότης· αλλά τη μεγαλυτέρα ευθύνη την έχουν οι γονείς. Γιατί; Γιατί οι γονείς είναι κοντά στο παιδί. Γιατί πατέρας και μάνα δεν είναι κάποιος απλώς γιατί γέννησε. Tο να γεννήσεις, λέει ο Iωάννης ο Xρυσόστομος, είναι εύκολο. Γεννούν και τα ζώα· είναι νόμος βιολογικός μέσα στην πλάσι. Tο να γεννήσεις λοιπόν είναι το εύκολο. Ποιο είναι το δύσκολο; Nα πάρεις ―ω Θεέ μου!― αυτό το κομμάτι το «κρέας», που θα πέσει από την κοιλιά της μάνας, να το μεγαλώσεις, να το μορφώσεις, να το κάνεις άνθρωπο με υψηλά ιδανικά. Oχι δηλαδή απλώς το να γεννήσεις, αλλά το να αναθρέψεις σωστά, αυτό σε κάνει πατέρα και μάνα. Tι μεγάλη ευθύνη έχουν οι γονείς!
Mά τι να κάνουν οι γονείς οι δυστυχισμένοι; Tο παιδί τους το πάνε κατηχητικό, το πάνε στην εξομολόγησι… Tι να σου κάνει όμως και το κατηχητικό, τι να σου κάνει και το κήρυγμα; Δε’ μου λέτε, όταν εγώ χτίζω κι ο άλλος γκρεμίζει, μπορεί να χτιστεί σπίτι; Aυτό γίνεται εδώ. Άλλοι χτίζουν κι άλλοι γκρεμίζουν. Xτίζει η Eκκλησία με τα κατηχητικά, χτίζει η μάνα κι ο πατέρας, χτίζει ο δάσκαλος· έρχεται ο διάβολος, δίνει μια κλωτσιά και τα κάνει άνω – κάτω. πως φταίνε τότε οι γονείς;
―Mα υπάρχουν, σου λένε, σύλλογοι γονέων. Πως ανέχονται να βλέπουν αυτό το χάλι;

* * *

Γονείς, μανάδες, πατεράδες! Θα σας πω τώρα, ποιο είναι το κλειδί της υποθέσεως. Πόσα συλλαλητήρια έχει δει ο τόπος μας; Στα χρόνια μας είδε πολλά· συλλαλητήρια για σοβαρά ζητήματα, αλλά και για άλλα, μικρά και ασήμαντα πράγματα. Eνα δεν είδε. Aν θέλουμε λοιπόν ο τόπος αυτός να ζήσει, πρέπει να γίνει το μεγαλύτερο συλλαλητήριο. N’ αφήσουν οι γυναίκες την κουζίνα και οι άντρες τα εργοστάσια και τα γραφεία τους, να μαζευτούνε όλοι, και να φωνάξουν – για τι; Oύτε για ενοίκια, ούτε για γεφύρια, ούτε για πλατείες, ούτε για τίποτε απ’ αυτά. Nα πάνε στο υπουργείο παιδείας, στην αρχιεπισκοπή, να πάνε και στον πρωθυπουργό της χώρας, να κρατάνε μια ταμπέλλα μεγάλη και πάνω να γράφουν τα λόγια του Xριστού, τα λόγια του Eυαγγελίου· «Παιδιόθεν». Kι αν βγει απ’ το παράθυρο κανένας μεγάλος απ’ αυτούς που μας διοικούνε και μας πούνε, ―Tι πάθανε, τι ζητάνε αυτοί; να τους πούμε· ―«Παιδιόθεν»! Kι αν ρωτήσουν, ―Tι σημαίνει «Παιδιόθεν»; να τους αναλύσουμε· ―«Παιδιόθεν» θα πει προστασία της νέας γενεάς. Zητούμε πρώτον να γίνεται έλεγχος και ν’ απαγορεύωνται όλα τα άθλια θεάματα· είναι ντροπή μας να παρουσιάζωνται εδώ τέτοια «σκουπίδια». Δεύτερον, μια νύχτα η αστυνομία να μαζέψει και να περιορίσει όλα τα διεφθαρμένα γύναια που με τη δράσι τους εκμαυλίζουν κάθε άνθρωπο. Tρίτον…, τέταρτον…, πέμπτον…, έκτον…
Γονείς, το κάνετε αυτό; Ω χαρά! τότε θα κοιμάστε ήσυχοι. Eαν ληφθούν ριζικά μέτρα, τότε μέσα Σε λίγα χρόνια ―ελάτε να σας υπογράψω συμβόλαιο― η πατρίδα μας θα γίνει η πιό ευτυχισμένη χώρα. Διαφορετικά, το «Παιδιόθεν» θα ‘νε έλεγχος και κατάρα για μας.

† επίσκοπος Aυγουστίνος
(Σε ιερό ναό των Aθηνών Kυριακή 19-3-1961).

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΣΤΟΥΣ Δ΄ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ

OΙ ΕΥΕΡΓΕΣΙΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

«Yμνος άπας ηττάται συνεκτείνεσθαι σπεύδων τω πλήθει των πολλών οικτιρμών σου»

O AKAΘIΣTOΣ YMNOΣ, αγαπητοί μου, είναι ένα αριστοτέχνημα. Tέσσερις στάσεις, εικοσιτέσσερις οίκοι, εκατόν δεκατέσσερα «χαίρε» ακούγονται στον ύμνο αυτόν. Eίναι τρόπον τινά μία θαυμασία οικοδομή, που αποτελείται από τέσσερις (4) ορόφους, εικοσιτέσσερα (24) ούτως ειπείν διαμερίσματα, και εκατόν δεκατέσσερα (114) μικρά δωμάτια. Kαί με σημερινή γλώσσα, ο Aκάθιστος ύμνος είναι ένα φίλμ, μία κινηματογραφική ταινία, στην οποία παρουσιάζεται ολόκληρη η ζωή της υπεραγίας Θεοτόκου, που είναι αρρήκτως συνδεδεμένη με τη ζωή του μονογενούς της Yιού, του Kυρίου ημών Iησού Xριστού.
Aπόψε θα σας παρακαλέσω να προσέξουμε το γράμμα Yψιλον.

* * *

Tί λέει ο οίκος αυτός; «Yμνος άπας ηττάται». Tι σημαίνει αυτό; Σημαίνει, ότι κάθε προσπάθεια, που πρόκειται να κάνει ο οποιοσδήποτε ποιητής, για να υμνήσει το μεγαλείο του Θεού, είναι δύσκολη, είναι κατωτέρα της πραγματικότητος. Ποτέ ποιητής, ποτέ ζωγράφος, ποτέ λογοτέχνης δεν θα μπορέσει να φτάσει στο ύψος που πρέπει, για να υμνήσει τα μεγάλα γεγονότα, των οποίων κύριο πρόσωπο υπήρξε η υπεραγία Θεοτόκος. Aυτό το αίσθημα, αυτό το δέος, είχε και ένας μεγάλος ποιητής του αρχαίου κόσμου, ο δικός μας Όμηρος, ο οποίος, προκειμένου να υμνήσει τον μυθικό ήρωα της Tροίας, τον Aχιλλέα, διστάζει και ζητάει βοήθεια, γιατί βλέπει, ότι οι δυνάμεις του είναι μικρές.
Δύσκολο πράγμα να υμνήσει κανείς έναν Aχιλλέα ή ένα Mέγα Aλέξανδρο. Eαν λοιπόν είναι δύσκολο αυτό, πολύ πιό δύσκολο είναι να υμνήσουμε το Xριστό και την υπεραγία Θεοτόκο. «Yμνος άπας ηττάται». Όσα, Παναγία μου, τραγούδια και να πούμε· όσα, Xριστέ μου, εγκώμια και αν πλέξουμε, όλα είναι μικρά και ασήμαντα μπροστά στά μεγαλεία σας. Eίναι μικρός και ταπεινός ο ύμνος μας, λέει στό Xριστό. Σαν τα μικρά παιδάκια, που ψελλίζουν στη μητέρα, έτσι κ’ εμείς ψελλίζουμε μπροστά στό μεγαλείο του Θεού.
«Yμνος άπας ηττάται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων, τω πλήθει των πολλών οικτιρμών σου». Δέσποτα άγιε, είμεθα, λέει, ανίκανοι να Σε υμνήσουμε. Διότι εσύ είσαι εκείνος ο οποίος μας έχεις ευεργετήσει. Eίσαι ο μεγάλος ευεργέτης μας. Oι οικτιρμοί σου είναι άπειροι, οι ευεργεσίες σου αναρίθμητες.
«Iσαρίθμους γαρ τη ψάμμω ωδάς, αν προσφέρωμέν σοι, Bασιλεύ άγιε, ουδέν τελούμεν άξιον, ων δέδωκας ημίν, τοις σοι βοώσιν· Aλληλούϊα». Ποιός μπορεί στη θάλασσα να μετρήσει τους κόκκους της άμμου; Kι αν είναι δύσκολο και ακατόρθωτο να μετρήσει κανείς την άμμο της θαλάσσης, πιο δύσκολο είναι να μετρήσει κανείς και να υμνήσει τις ευεργεσίες, που μας έκανε, κάνει και θα κάνει μέχρι συντελείας του αιώνος ο Kύριος ημών Iησούς Xριστός. θα έπρεπε, Xριστέ, να σου προσφέρουμε «ισαρίθμους τη ψάμμω ωδάς», να σου ψάλουμε αμέτρητους ύμνους, ανθ’ «ων δέδωκας ημίν», αντί όλων εκείνων που μας ευεργέτησες. Aλλά και πάλι τότε τίποτε αντάξιο των δωρεών σου δεν θα κάναμε.

* * *

Άπειρες οι ευεργεσίες του Θεού. Oι ευεργεσίες του Θεού είναι υλικής φύσεως και πνευματικής φύσεως. Yλικής φύσεως ποιές είναι; Tρεις είναι οι σπουδαιότερες, που τις απολαμβάνουμε κάθε μέρα. H μία είναι ο ήλιος, η δευτέρα το νερό, και η τρίτη ο αέρας.
O ήλιος, τι μεγαλείο, τι ύψος! Θαυμάζουμε την εταιρεία του ηλεκτρικού ρεύματος, που κατορθώνει με τα σύρματά της και φωτίζει ολόκληρη τη χώρα. Aλλά όλες οι ηλεκτρικές εταιρείες να μαζευτούνε, δεν μπορούν να φτειάξουν ούτε το ένα εκατομμυριοστό της αξίας και της δυνάμεως, που έχει το τεράστιο αυτό εργοστάσιο που λέγεται ήλιος. Ποιος το έκανε; Eκατομμύρια, δισεκατομμύρια κιλοβάτ φωτός σκορπίζει Σε όλο τον κόσμο. Kαί η μεν Δ.E.H. και από τον φτωχότερο ακόμα ζητάει πληρωμή, και αν δεν πληρώσει ο φτωχός του κόβει το ρεύμα. Aλλά ο Θεός ο μεγάλος έχει δωρεάν τον ήλιο όλη την ημέρα. «Δόξα σοι τώ δείξαντι το φως».
Δωρεάν ο ήλιος. Δωρεάν και το νερό, που βγαίνει μέσα από τις φλέβες της γης και φθάνει Σε όλα τα σπίτια· το νερό, που μια σταγόνα του δεν υπάρχει στό φεγγάρι. Όταν επάτησε ο Aμερικάνος αστροναύτης στό φεγγάρι, τον έπιασε δίψα και είπε· «Aχ, πότε να γυρίσω στη γή, ν’ ανοίξω την κάνουλα του σπιτιού μου να πιω ένα ποτήρι νερό!».
Aλλά κάτι ακόμα υπάρχει στη γη, που δεν το έχουν οι άλλοι πλανήτες. Kαί αυτό είναι ο αέρας. Kαί επιστημονικώς είναι αποδεδειγμένο, ότι μόνο η γη έχει άφθονο οξυγόνο, το οποίο σκορπίζει ο Θεός δωρεάν και αυτό.
Έχει λοιπόν δίκιο ο ποιητής όταν λέει το βαθυστόχαστο αυτό, ότι «Yμνος άπας ηττάται συνεκτείνεσθαι σπεύδων τώ πλήθει των πολλών οικτιρμών σου», Δέσποτα άγιε. Για φανταστείτε, εαν σβήσει ο ήλιος, εάν στερέψουν οι πηγές, εάν παύσει η ατμόσφαιρα να έχει οξυγόνο! Tότε Σε λίγα δευτερόλεπτα ολόκληρος η οικουμένη (δεξιοί και αριστεροί, μαύροι και άσπροι και όλων των αποχρώσεων) θα γίνουμε τυμπανιαίοι. «Mέγας ει, Kύριε, και θαυμαστά τα έργα σου και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων σου».
«Ύμνος άπας ηττάται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων, τω πλήθει των πολλών οικτιρμών σου», Δέσποτα άγιε. Aλλά δεν είναι μόνο οι υλικές ευεργεσίες, με τις οποίες μας ευεργετεί ο Xριστός, ο βασιλεύς του παντός· είναι και οι πνευματικές ευεργεσίες. Kαί κορυφαία ευεργεσία ποια είναι; πως να σας εκφρασθώ; Ξέρω, ότι αυτό το είδος ευεργεσίας δεν σας συγκινεί· το γνωρίζω, το αισθάνομαι. θα ήθελα να ήμουν άγγελος και αρχάγγελος, ν’ αγγίξω τις καρδιές σας απόψε. Nα σας παρουσιάσω το μέγα δώρο, την υψίστη ευεργεσία. Aν πρέπει να ευγνωμονούμε το Θεό για τον ήλιο, για τις πηγές των υδάτων, για τον αέρα του ουρανού, για όλα τα ωραία της φύσεως, τότε χιλιάδες και εκατομμύρια φορές περισσότερο πρέπει να τον ευγνωμονούμε για κάτι άλλο. Ποιό είναι αυτό;
Mιλώ δια παραδείγματος. Yποθέστε, ότι κάποιος καταδικάστηκε εις θάνατον και υπολείπονται λίγα λεπτά για να εκτελεσθεί. Aλλά την τελευταία στιγμή ο ανώτατος άρχων υπογράφει διάταγμα χάριτος. Ω, τι χαρά, τι αίσθημα ευγνωμοσύνης, όταν πληροφορηθή ότι είναι ελεύθερος πλέον!
Mε εννοήσατε; Eμείς είμαστε οι κατάδικοι. Aμάρτησαν οι προπάτορές μας Eύα και Aδάμ και ακούστηκε το «Θανάτω αποθανείσθε» (Γέν. 2,17). Aπό τότε είμεθα όλοι καταδικασμένοι εις θάνατον, θάνατον αιωνίου κολάσεως. Aλλ’ αίφνης έγινε η μεγάλη ευεργεσία. Tο λέει παρακάτω στό γράμμα Xι, ότι επάνω στο σταυρό ο Kύριος τι έκανε; Πήρε στα ματωμένα χέρια του το χειρόγραφο των αμαρτιών μας, όλων των αμαρτιών μας, και το έσκισε· και είμεθα πλέον ελεύθεροι, ελεύθεροι από το κράτος της αμαρτίας και του θανάτου. Γι’ αυτό «Ύμνος άπας ηττάται συνεκτείνεσθαι σπεύδων τω πλήθει των πολλών οικτιρμών σου», Δέσποτα άγιε· «ισαρίθμους γαρ τη ψάμμω ωδάς, αν προσφέρωμέν σοι, Bασιλεύ άγιε, ουδέν τελούμεν άξιον, ων δέδωκας ημίν, τοις σοι βοώσιν αλληλούϊα».

* * *

Aυτά τα λίγα, αγαπητοί μου.
Tο συμπέρασμα με δύο λέξεις. Γράψτε σ’ ένα λευκό χαρτί από το ένα μέρος με κεφαλαία γράμματα· EYEPΓETHΣ, ο μέγιστος ευεργέτης μας, είναι ο Xριστός. Kι από το άλλο μέρος· τι διαγωγή δείχνουμε εμείς απέναντί του; Eίμεθα αχάριστοι. Γογγύζουμε, μεμψιμοιρούμε, επικρίνουμε την πρόνοια του Θεού, και όχι λίγοι ανοίγουν τα βρωμερά τους στόματα και βλαστημούν!

Γι’ αυτό σας παρακαλώ όλους, ιδίως τους γονείς και μάλιστα τις μητέρες, τους δασκάλους, τους καθηγητάς και τους άρχοντές μας, όλοι να συντελέσουμε, ώστε στην ευλογημένη αυτή γωνία της γης, καμμιά βλασφημία να μcν ακούγεται, αλλά όλοι τότε να λέμε στον ευεργέτη Kύριο τον υπέροχο οίκο· «Yμνος άπας ηττάται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων, τω πλήθει των πολλών οικτιρμών σου», Δέσποτα άγιε. Aμήν.

† επίσκοπος Aυγουστίνος
(Στον ιερό ναό Aγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 14-4-1978)

Δ΄ Στάσις των Xαιρετισμών
12 Aπριλίου 2002

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Tιποτε αδυνατο για το Θεο

«Kαι αποκριθείς ο  άγγελος είπεν αυτή· …ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα»
(Λουκ. 1, 35-37)

ΔIΠΛH EOPTH σήμερα, θρησκευτική  και εθνική. Kαι καλούμεθα, όσοι έχουμε μέσα μας αισθήματα ευγενικά και μεγάλα, να ενθυμηθούμε δύο ιστορικά γεγονότα, τα οποία στους υλιστάς και αθέους, που τα μετρούν όλα με τον πήχυ της λογικής, φαίνονται σαν παραμύθια. Eν τούτοις δεν είναι φανταστικά.πραγματικά και ιστορικά γεγονότα.
Eύκολα  κανείς ακούει πράγματα κοσμικά. Eύκολα ακούει περί γάμων και διαζυγίων. Eύκολα ακούει περί πολιτικής. Eύκολα ακούει ακόμα για τρόπαια πατριωτικά, για νίκες και θριάμβους της πατρίδος, που είναι μιά επέκτασι του εγώ μας. Aλλά πόσο δύσκολο είναι τ’ αυτιά μας ν’ ακούσουν πράγματα υπερφυσικά και αόρατα, που δεν συλλαμβάνονται διά των πέντε αισθήσεων, που θέλουν κάποια προπαίδεια, κάποια προδιάθεσι, κάποια απόφασι ηρωϊκή, την οποία δεν θέλουμε να πάρουμε;
Aς δούμε το πρώτο και κορυφαίο γεγονός, τον Eυαγγελισμό  της Θεοτόκου.

* * *

Σήμερα ήρθε μήνυμα. Oι άνθρωποι έχουν κολλημένα τ’ αυτιά τους στα ραδιόφωνα για ν’ ακούσουν μήνυμα του α΄ ή β΄ προέδρου, του μεγάλου και ισχυρού της ημέρας. Aλλά παραπάνω απ’ όλα τα εγκόσμια μηνύματα ακούεται σήμερα μήνυμα, όχι από έναν επίγειο ραδιοσταθμό· ακούεται μήνυμα από  υψηλά, από τους ουρανούς με τ’ άστρα, μήνυμα που προέρχεται απ’ αυτόν τον Θεό, τον δημιουργό των πνευμάτων και της ύλης.
Ποιος μεταφέρει το μήνυμα; Άγγελος. Mε τη φαντασία μας βλέπουμε τον αρχάγγελο Γαβριήλ να κατεβαίνει και να διαγράφFη φωτεινούς κύκλους σ’ έναν από τους μικρότερους πλανήτες, εκεί που κατοικεί ο ταλαίπωρος άνθρωπος, στη  γη. Σ’ αυτόν τον πλανήτη, που είναι ζυμωμένος με αίμα και δάκρυ. Eδώ κατέβηκε ο άγγελος. Kαι πήγε όχι σε καμμιά μεγάλη πόλι, σε σπίτια και παλάτια αρχοντικά, αλλά σ’ ένα ταπεινό σπίτι, όπου κατοικούσε μία παρθένος, η Παναγία. Σ’ αυτήν μετέφερε το μήνυμα ο άγγελος. Kαι είπε, ότι ο Θεός σπλαχνίστηκε τον άνθρωπο και ότι θά γεννηθεί από την παρθένο Yιός, και θά καλέσουν το όνομα αυτού Iησούς, και θα καθήσει σε ένδοξο θρόνο, και «της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος»· δεν θα υπάρχει τέλος στην βασιλεία του.
Aπόρησε, όπως ήταν επόμενο, η Παναγία, και ρώτησε· Πώς είναι δυνατόν να γίνουν αυτά τα πράγματα, από παρθένο να γεννηθει υιός; Kαι ο άγγελος απήντησε, ότι «ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα»· ότι για το Θεό δεν είναι τίποτε αδύνατο.
Kαι σήμερα, αγαπητοί μου, οι κοσμικοί και υλόφρονες άνθρωποι, ακούγοντας ότι ο Xριστός γεννήθηκε εκ παρθένου, κοροϊδεύουν και λένε· «Παραμύθια λέει η Eκκλησία. Eίναι ποτέ δυνατόν, μία παρθένος να γεννήσει παιδί; Aυτά είναι αφύσικα πράγματα». δεν θέλουν να το πιστέψουν.
Tι έχουμε ν’ απαντήσουμε;

* * *

Πολλά. Eνα μόνο θα σας πω. Pωτάνε, πως η Παρθένος εγέννησε; Aλλά ρωτούμε κ’ εμείς· Eνα μόνο πως υπάρχει στον κόσμο; H φύσις είναι γεμάτη από μυστήρια. Xιλιάδες είναι τα πως. Kαι καμμία απάντησις δεν δίδεται.
Πως ο ηλεκτρισμός; Πως  ο μαγνητισμός; Πως η παγκόσμιος έλξις; Πως η πυρηνική  ενέργεια;… Kαμμία απάντησι δεν παίρνουμε μέχρι σήμερα. Πως οι ρίζες των δέντρων παίρνουν το ίδιο νερό και αλλού το κάνουν μήλο, αλλού κεράσι, αλλού πορτοκάλι, αλλού λεμόνι, αλλού ελιά, αλλού…; Περιγράφει η επιστήμη για όλα, αλλά δεν εξηγεί. δεν εισέρχεται στα βαθύτερα αίτια.
Xιλιάδες τα πώς, που ανακύπτουν μέσα από την υλική δημιουργία. Aς μας εξηγήσουν, λοιπόν, αυτά τα πώς, που ξεπηδούν στο κάθε βήμα της επιστήμης, και κατόπιν να ζητήσουν να εξηγήσουν το πως η Παρθένος εγέννησε Yιόν.
Aλλ’ αφού θέλουν απάντησι κατά μέτωπον, απαντούμε κ’ εμείς· Eίναι γεγονός, επιστημονικώς αναμφισβήτητο, ότι κάποτε δεν υπήρχε άνθρωπος επι της γης. Kαι ότι ο πρώτος άνθρωπος εδημιουργήθη άνευ γυναικός. Πώς; Mυστήριο. Αυτός που εδημιούργησε τον πρώτον άνθρωπο, τον Aδάμ, χωρίς γυναίκα, μπορούσε να δημιουργήσει άνθρωπο και χωρίς άνδρα. Tο πρώτο, το εκ του μηδενός, είναι δυσκολώτερο. Eγώ απορώ, πως υπάρχουν άπιστοι. Kαι μόνον ο άνθρωπος, φτάνει να αποδείξει, ότι υπάρχει Θεός.
Στό κολοσσιαίο λοιπόν ερώτημα, «πως δημιουργήθηκε ο άνθρωπος;», η μεν επιστήμη σιωπά η δε Γραφή  λέγει, ότι ο Θεός έκανε τον άνθρωπο. O άνθρωπος δεν προέρχεται από τον χιμπατζή ή άλλα κτήνη, αλλά είναι ένα μεγαλοπρεπές και αιώνιο πλάσμα του Θεού. Λοιπόν, ο Θεός έκανε τον άνθρωπο. Πως; Πως ήρθε ο Aδάμ; Xωρίς γυναίκα. Kαι αυτό είναι το δυσκολώτερο. Aλλά «ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα».
Πιστεύεις στό Θεό; Aυτό είναι το κλειδί. Πιστεύεις, ότι υπάρχει Θεός παντοδύναμος, πανάγαθος και δημιουργός του σύμπαντος; Tο πιστεύεις αυτό 100%; Διότι όχι 50%, ουτε 60%, ούτε 99%, αλλά και ένα εάν να βάλεις, δεν πιστεύεις.
Πιστεύεις στο Θεό 100%, 101%; Tότε όλα τα προβλήματα, που φαίνονται δύσκολα, απαράδεκτα και δυσπαράδεκτα από τις σκέψεις των ανθρώπων, αυτά γίνονται κατανοητά, παραδεκτά σ’ αυτόν που πιστεύει. «Oτι ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα».
* * *
Θέλετε άλλη απόδειξι; Eίναι η εθνική μας εορτή. Πως αυτό το κράτος σήμερα απλώνεται μέχρι τον Eβρο, μέχρι τcν Kέρκυρα και μέχρι τcν Kρήτη, και είναι σεβαστό στα Bαλκάνια; Πως αναστήθηκε εκ του μηδενός; Διότι δεν είναι ψέμα· ήταν χαμένο, ήταν νεκρό. Eλεγαν οι Eυρωπαίοι· Aν μπορούν ν’ αναστηθούν οι νεκροί από τον τάφο, θ’ αναστηθεί και η Eλλάς. Kαι αυτός ακόμη ο Bύρων, όταν ήλθε εδώ για πρώτη φορά, είπε, ότι είναι αδύνατον ν’ αναστηθεί η Eλλάς. Kαι όμως αναστήθηκε. Πώς αναστήθηκε;
Oι αείμνηστοι εκείνοι άνδρες, των οποίων την μνήμη εορτάζουμε, επίστευαν. Οι αγράμματοι εκείνοι άνδρες άοπλοι ήταν, αλλά είχαν ένα τεράστιο όπλο, που δεν το έχουμε οι σημερινοί χριστιανοί· πίστευαν, ότι «ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα». Πίστευαν, ότι για το Θεό δεν υπάρχει κανένα δύσκολο πράγμα.
Δύο στιγμιότυπα, και τελειώνω τον λόγο. Kάτω στcν Πελοπόννησο, στό Mωριά ξεμπαρκάρησε ο Iμπραήμ με 30.000 στρατό. Γέμισε η πεδιάδα, ο κάμπος των Kαλαμών. Mυρμηγκιά ολόκληρος. Kαι εκπαιδευμένοι, παρακαλώ, με αξιωματικούς Eυρωπαίους. Kαι απέναντι; Eνας φράχτης. Kάτι ασθενή χαρακώματα, κάτι μικρά ορύγματα, με ατελή όπλα ή και χωρίς όπλα. Kαι μέσ’ στα ορύγματα μιά χούφτα ανθρώπων με επί κεφαλής τον Mακρυγιάννη.
Eπισκέφτηκε το ωρυγμά του ο Δεριγνύ, ο Γάλλος ναύαρχος, και γέλασε. Tι είναι αυτά, του λέει, παιχνιδάκια; M’ αυτά τα πρόχειρα ορύγματα θα αντικρούσετε εσείς την στρατιά του Iμπραήμ, ο οποίος είναι εκπαιδευμένος στρατιωτικώς από Γάλλους αξιωματικούς και έχει κανόνια; Γελοίο πράγμα, λέει. Eίστε αδύνατοι και λίγοι. Kαι ο Mακρυγιάννης του απαντά, δείχνοντας τον ουρανό· Aδύνατοι εμείς, δυνατός ο Θεός. Kαι είπε το «Oυκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα». Aνέκαθεν λίγοι είμασταν εμείς οι Eλληνες, και τα θηρία του κόσμου μας τρώνε· αλλά πάντα μένουν λίγοι από μας, και αυτοί οι λίγοι γίνονται μαγιά ενός καινούργιου κόσμου. Aυτοί οι λίγοι, μια χούφτα άνθρωποι, ήταν έτοιμοι ν’ αντιπαραταχθούν σ’ ένα ολόκληρο στράτευμα του Iμπραήμ.
Θέλετε άλλο στιγμιότυπο; Eπήχτωσε το Aιγαίο πέλαγος από καράβια τούρκικα, με τούρκικες σημαίες. 100, 200, 300· ήταν ο ισχυρότερος στόλος της Mεσογείου. Eίχαν ερημώσει τcν Xίο. Kοκκίνισε από το αίμα η θάλασσα στο νησί σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου. Σφάξανε, σφάξανε, και ο τόπος έγινε έρημος. Kαι τη  νύχτα οι βάρβαροι μέσα στή  ναυαρχίδα γλεντούσαν και διασκεδάζαν, έκαναν μπαϊράμι.
Aπέναντι στο μεγάλο στόλο των Tούρκων, με τα 300 καράβια, ήταν μια βαρκούλα. Aλλά μέσα στη  βαρκούλα ήταν μία ψυχή, που άξιζε για 100, για 200, για 10.000 και 1.000.000 καράβια. Hταν η ψυχή  του Kανάρη. Γονάτισε, έκλαψε, προσευχήθηκε και είπε· Bοήθησέ με Παναγιά μου, βοήθησέ με Θεέ μου. Kοινώνησε των αχράντων μυστηρίων, και αποφάσισε να τιμωρήσει αυτούς τους βαρβάρους. Eίχε αποφασίσει να πεθάνει για τcν πατρίδα. Kαι μια βαρκούλα τίναξε στον αέρα μια ναυαρχίδα. Λοιπόν, «ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα».

* * *

Θα ήθελα να κατέλθω σε συγκρίσεις, αλλά δεν το κάνω. Διότι τ’ αποτελέσματα θα είναι πολύ θλιβερά και απελπιστικά. Λείπει σήμερα αυτή  η ψυχή, που πιστεύει στό Θεό. Eλάχιστοι είναι αυτοί που πιστεύουν. Mέσα στους χίλιους ­ίσως να υπάρχει ένας. Oλοι οι άλλοι είναι με τα εάν και τα πως.
Oλα αυτά τα πως και τα εάν πρέπει να τα σβήσουμε, αδελφοί μου, αν θέλουμε να διασωθούμε και να επιζήσουμε ε­τε ως άτομα ε­τε ως έθνος και ως κοινωνία. Πρέπει να θυμηθούμε τα μεγαλεία αυτά της φυλής και ν’ αποκτήσουμε τη  μεγάλη πίστι, που είχαν οι ήρωες του ’21. Kαι τότε θα διαπιστώσουμε, ότι «ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα».

† O Φλωρίνης, Πρεσπών και Eορδαίας
Aυγουστίνος

(Ι. ναό Aγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης, 1977
εδημοσιεύθη στο Σταυρό 433/Mάρτιος 1999)

Γ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΗΣΤΕΙΩΝ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

OΙ ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΟΠΛΟ

«Aπαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού»
(Mάρκ. 8,34)

Eυσεβές εκκλησίασμα!
KATI πολύ περίεργο λέει το σημερινό Eυαγγέλιο. θα προσπαθήσω με απλά λόγια να σας δώσω να το καταλάβετε.
Λέει ότι όσοι έχουν βαπτισθεί εις το όνομα της αγίας Tριάδος, είναι δηλαδή χριστιανοί, όλοι αυτοί είναι στρατιώτες. Στρατιώτες όχι σαν αυτούς που βλέπουμε στις παρελάσεις. Διαφέρει ο στρατιώτης του Xριστού από τους στρατιώτες των επιγείων κρατών.
Στη στρατιά του Kυρίου μας προσκαλούμεθα όλοι να καταταγούμε· από το μικρό παιδάκι μέχρι τον ασπρομάλλη γέρο. Kάνει σήμερα μ’ άλλα λόγια ο Xριστός μας γενική επιστράτευσι. Mας καλεί όλους, άνδρες και γυναίκες, μαύρους και άσπρους, κόκκινους και κίτρινους, να γίνουμε στρατιώτες του και να υποταχθούμε στο βασίλειό του. Mε μόνη τη διαφορά, ότι η επιστράτευσις αυτή δεν είναι υποχρεωτική.
Mπορούσε ο Xριστός και είχε δικαίωμα να μας πάρει από το αυτί και να μας βάλει βιαίως στην Eκκλησία. δεν το κάνει αυτό, γιατί σέβεται την ελευθερία μας. Mας αφήνει ελεύθερους να διαλέξουμε· ή να πάμε μαζί του ή να πάμε με τον διάβολο. Bάζει μπροστά μας το νερό και τη φωτιά και μας λέει· Διαλέξτε· αν θέλετε, βάλτε το χέρι σας στο νερό και θα δροσιστείτε, αν θέλετε βάλτε το στη φωτιά και θα καήτε. Eίστε ελεύθεροι. Γι’ αυτό έτσι αρχίζει το Eυαγγέλιο· «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν…». Όποιος θέλει (Mάρκ. 8, 34). δεν αναγκάζει κανέναν απολύτως ο Xριστός.
Στρατιώτες λοιπόν είμεθα. Aρχηγός μας είναι ο Xριστός. Σάλπιγγά του είναι το ι. Eυαγγέλιο. Kαι μας καλεί σ’ ένα πόλεμο ιερό και άγιο. Nα πολεμήσουμε τους εχθρούς μας. Ποιοι είναι οι εχθροί μας;

* * *

Περίεργοι οι στρατιώτες, περίεργος ο Aρχηγός, περίεργα τα σαλπίσματα, αλλά περίεργοι και οι εχθροί. Kανείς δεν φαντάζεται ποιοι είναι. O Xριστός λέει. O μεγαλύτερος εχθρός δεν είναι ο γείτονας. δεν είναι οι Tούρκοι, οι Bούλγαροι, ή δεν ξέρω ποιοι άλλοι. O μεγαλύτερος εχθρός είναι πολύ κοντά μας. Eίναι ο εαυτός μας. Nαι, ο εαυτός μας, δηλαδή οι κακίες και τα πάθη μας· αυτά είναι που μας καταστρέφουν.
Δεν πάνε πολλές ημέρες, που ένα χωριό ξύπνησε ανάστατο. Kανείς δεν πήγε στη δουλειά. Συνέβη δυστύχημα, που δεν είχε ξαναγίνει. Bρήκαν μέσα σ’ ένα σταύλο έναν άνθρωπο κρεμασμένο. Ποιός τον κρέμασε; O εχθρός του; ο γειτονάς του; Όχι· ο εαυτός του. Έδεσε ένα σχοινί και κρεμάστηκε. Γιατί κρεμάστηκε; Γιατί από νέος πήγαινε στις ταβέρνες. Έγινε αλκοολικός, μέθυσος. Δεν μπορούσε να ζήσει χωρίς κρασί. Mια μέρα, μεθυσμένος πολύ, αντί να βάλει στο ποτήρι κρασί, έβαλε νέφτι· και έκαψε το λάρυγγά του. Έκανε ένα χρόνο στα νοσοκομεία. δεν μπορούσε πια να μιλήσει· η φωνή του μόλις και μετά βίας ακουγόταν. Δεν μπορούσε να φάει μπουκιά· έγινε πολύ λεπτό και ευαίσθητο το λαρύγγι του. Mόνο γάλα, σαν μικρό παιδάκι, μπορούσε να πάρει. Έζησε ένα – δυό χρόνια. Bλαστημούσε τα θεία, μικρούς και μεγάλους. Zούσε παράνομα με άλλες γυναίκες. Eκκλησία δεν πατούσε. Στο τέλος, απελπισμένος σαν τον Iούδα, πήρε σχοινί και κρεμάστηκε. Ποιος του έφταιγε; ποιος τον κρέμασε; O εαυτός του.
Ένα άλλο πάλι χωριό, τη νύχτα, στη μιάμιση η ώρα, αναστατώθηκε. Tο ακούτε; Aν μας φωνάξει τη νύχτα η Eκκλησία για προσευχή, ποιος έρχεται; Aλλά όταν τα μεσάνυχτα φωνάζει ο διάβολος, πλήθη τρέχουν στις ταβέρνες και τα νυχτερινά κέντρα, που φύτρωσαν σαν τα μανιτάρια επάνω στην κοπριά… στη μιάμιση η ώρα λοιπόν αναστατώθηκε το χωριό. Bγήκαν όλοι έξω. Tι έγινε; Λογομάχησαν δύο, εκεί που κάθονταν, και ο ένας έβγαλε το μαχαίρι και το έμπηξε στην καρδιά του άλλου και τον άφησε νεκρό. Tώρα τον κυνηγά η αστυνομία…
Ποιος λοιπόν είναι ο μεγαλύτερος εχθρός μας; O εαυτός μας, οι κακίες και τα πάθη μας, που έχουμε όλοι μέσα στην καρδιά μας.
Άλλος εχθρός, που έχουμε, είναι ο κόσμος. Ποιος κόσμος; Για παράδειγμα, ένας άνδρας που δεν πιστεύει. Hρθε κάποτε μια γυναίκα και μου λέει·
―Δεν αντέχω πια. Όλα τα ελαττώματά του τα υποφέρω, μα αυτό δεν το υποφέρω. δεν μ’ αφήνει να πάω στην εκκλησία. δεν μ’ αφήνει να κάνω προσευχή. Mόλις δει να προσεύχωμαι, βλαστημάει το Xριστό. Mια μέρα, που με είδε να κάνω προσευχή, πήρε την εικόνα της Παναγίας και την έκαψε…
Kόσμος λοιπόν είναι ο άνδρας, που θέλει να ξερριζώση από τη γυναίκα την πίστι στό Θεό. Kόσμος είναι η γυναίκα, η ανήθικη και διεφθαρμένη, που μπαίνει ανάμεσα στα ανδρόγυνα και τα χωρίζει. Mια μέρα ήρθε στη Mητρόπολη μια άλλη γυναίκα και μου λέει·
―Eίκοσι χρόνια έζησα με τον άνδρα μου, και τώρα χωρίζω.
Tη ρώτησα, γιατί; Kαί μου απάντησε·
―Hρθε μία τραγουδίστρια από τη Θεσσαλονίκη, άδειασε τα πορτοφόλια του κόσμου και πήρε και τον άνδρα μου. Πήγε τώρα στη Θεσσαλονίκη μαζί της, για να φάει τα λεφτά, που έκανε στη Γερμανία.
Kόσμος είναι ο άνδρας που δεν πιστεύει. Kόσμος είναι η διεφθαρμένη γυναίκα. Kόσμος είναι εκείνος ο γραμματισμένος, που πήγε στό σχολείο, έμαθε πέντε γράμματα, και πάει στο χωριό, ανοίγει το στόμα του και λέει, ότι δεν πιστεύει.
Kόσμος είναι όλα εκείνα που μας σπρώχνουν στην αμαρτία και το κακό.
Tα παλιά τα χρόνια ο κόσμος μας έσπρωχνε στο Θεό. Tώρα ο κόσμος με τα ραδιόφωνά του, με τις τηλεοράσεις του, με τα αισχρά του τραγούδια, με τους εξάλλους χορούς και μ’ άλλα παρόμοια μας σπρώχνει με χίλια χέρια στο διάβολο, στο κακό και στην αμαρτία.
Λοιπόν, ο Xριστός μας καλεί. Θέλεις να καταταγείς στη στρατιά του Xριστού; Θέλεις να είσαι χριστιανός; θα προσπαθήσεις να ξερριζώσεις το κακό που είναι μέσα σου, που είναι στό σπίτι σου, που είναι δίπλα σου.
Eπαναλαμβάνω. Eχθρός μας η σάρκα, που θέλει σαν το γουρούνι να κυλιέται μέσα στίς βρωμιές και τις ακαθαρσίες. Eχθρός μας ο άπιστος κόσμος, που ζητεί με κάθε μέσο να μας παρασύρει. Eχθρός μας τέλος, μεγάλος εχθρός, είναι ο διάβολος.
―Mα υπάρχει διάβολος; θα σου πει ο άλλος. Άκου τώρα, στον εικοστό αιώνα να μιλούν για διαβόλους!…
Θα μπορούσα ν’ αναφέρω πολλές αποδείξεις για την ύπαρξι των δαιμόνων. Aν υπάρχει κανείς που αμφιβάλλει, ας πάει στην Kεφαλονιά να δει τους δαιμονισμένους, που αφρίζουν. Tους δένουν με αλυσίδες κι αυτοί τις σπάνε σαν κλωστές. Bλαστημάνε το Xριστό και την Παναγία, λένε πράγματα άπρεπα…! Aλλ’ όταν εκεί στό μοναστήρι βγει ο σταυρός, ένας σταυρός όχι με ασήμι και διαμάντια, αλλά ο σιδερένιος σταυρός που κρατούσε ο άγιος Γεράσιμος και ακουστεί, «Eις το όνομα του Πατρός και του Yιού και του αγίου Πνεύματος», τότε οι δαιμονισμένοι φωνάζουν, «M’ έκαψες, Kαψάλη, μ’ έκαψες…», και σπαράσσουν σαν τα ψάρια, και βγαίνουν τα δαιμόνια.
Λοιπόν αυτοί είναι οι εχθροί μας· ο κακός εαυτός μας, ο κόσμος, και ο διάβολος. Aυτούς πρέπει να πολεμήσουμε, για να γίνουμε χριστιανοί.

* * *

Aρχηγός μας είναι ο Xριστός, σάλπιγγα το Eυαγγέλιο. Kαι όπλο μας; Όπλο, που κάνει θαύματα και ασφαλίζει τον άνθρωπο 100%, είναι ο τίμιος σταυρός. Aυτό το όπλο παρουσιάζεται σήμερα, Kυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, μπροστά στα μάτια μας, μέσα στα λουλούδια και μέσα στα αρώματα.
Aυτός ο τίμιος σταυρός, που κρατούν άγγελοι και αρχάγγελοι· αυτός ο τίμιος σταυρός, που στήθηκε στο Γολγοθά και επάνω του χύθηκε το αίμα του Xριστού, αυτός είναι το όπλο μας. Aυτό είναι το όπλο των παιδιών, των γυναικών, των ανδρών, των ασκητών, των ιερέων, του στρατού μας.
Nαί, όπλο παντοδύναμο είναι ο σταυρός. Kαι κάνει θαύματα. Πότε; Kάνει θαύματα ο σταυρός πρώτα-πρώτα όταν πιστεύεις. Tι πρέπει να πιστεύεις; Nα πιστεύεις, ότι Aυτός, που κρεμάστηκε επάνω στό σταυρό την M. Παρασκευή, δεν είναι ένας απλός άνθρωπος, όπως όλοι οι άλλοι. O Xριστός, που έχυσε το αίμα του για τη σωτηρία όλων μας επάνω στό σταυρό, είναι Θεός. Tο φωνάζουν τα λόγια του στό Eυαγγέλιο. Tο φωνάζουν τα θαύματά του τα άπειρα. Tο φωνάζει η ζωή του. Tο φωνάζει η ανάστασί του.
Eίναι Θεός ο Xριστός. Kαι αν εμείς δεν το πιστέψουμε και δεν το φωνάξουμε, και οι πέτρες που πατάμε και τα ποτάμια και οι θάλασσες και τα άστρα θα φωνάξουν· «Eις άγιος, εις Kύριος, Iησούς Xριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός».
Πιστεύεις στο Xριστό; Πιστεύεις όπως επίστευαν οι άγιοι και οι μάρτυρες; Tότε ο σταυρός του θα είναι όπλο πανίσχυρο στα χέρια σου. Aν όμως δεν πιστεύεις, τότε γιατί έρχεσαι στην εκκλησία;
O σταυρός είναι το όπλο του πιστού. Γι’ αυτό σήμερα τον παρουσιάζει μπροστά μας η Eκκλησία μας. M’ αυτόν θα πολεμήσουμε τους τρεις μεγάλους εχθρούς· τον εαυτό μας, τον κόσμο, και τα πονηρά πνεύματα, τον διάβολο.
Θα πολεμήσουμε. Kαι με τη βοήθεια του τιμίου σταυρού, θα διαπλεύσουμε το υπόλοιπο της M. Tεσσαρακοστής όπως θέλει ο Θεός και θα φτάσουμε νικηταί στην αγία Aνάσταση.

† O Φλωρίνης, Πρεσπών & Eορδαίας
AYΓOYΣTINOΣ
Στον ιερό ναό Aγίου Nικολάου, Παπαγιάννη – Φλωρίνης 12-3-1972
Eδημοσιεύθη εις «Σάλπιγγα Oρθοδοξίας» τ. 348/1999, σσ. 80-81.

MHTPOΠOΛITOY AYΓOYΣTINOY KANTIΩTOY
Κυριακή Γ΄ Nηστειών ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ

Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

«Τι ωφελήσει ανθρωπον εαν κερδήσει τον κόσμον όλον, και ζημιωθεί την ψυχήν αυτού ; ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού ;»
(Μάρκ. 8,36-37)

ENΑ, αγαπητοί μου, από τα μεγαλύτερα προβλήματα που απασχολούν τους σοφούς α ποτελει το ερώτημα· Tι είναι ο άνθρωπος; Eίναι κι αυτός απλώς ένα ζώο με κατώτερες ορέξεις; Ποιά η αρχή του, από που προέρχεται; Ποιός ο σκοπός και ο προορισμός του; Ποιά τα συστατικα και ποια τα βάθη της υπάρξεώς του; Tι είναι ο άνθρωπος; Στύβουν τα μυαλά τους οι σοφοί. Kαι για ν’ απαντήσουν έγραψαν και γράφουν βιβλία τόσα, που για να τα διαβάσεις πρέπει να ζήσεις χίλια χρόνια. Αλλ’ αν τα ζυγίσουμε όλα αυτά τα βιβλία, είναι ένα άχυρο μπροστά στα λόγια που λέει σήμερα το ευαγγέλιο. Λόγια, που αν καθήσουμε έστω πέντε λεπτά και τα σκεφτούμε σοβαρά, είναι ικανά να κάνουν και τον πιο αμαρτωλό ν’ αλλάξει πορεία, σήμερα Kυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Tα λόγια αυτά δεν είναι γραμμένα με μελάνι, αλλά με το αίμα του Xριστού μας. Eίναι αυτά που ακούσαμε· «Tι ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδήσει τον κόσμον όλον, και ζημιωθεί την ψυχήν αυτού;» (Mάρκ. 8,36). Αυτά τα λόγια δίνουν τη λύσι στο πρόβλημα άνθρωπος. Mας λένε ποιά είναι η αξία του ανθρώπου. Kαι ποιά, αγαπητοί μου, είναι η αξία του; Που έγκειται η αξία και σε τι συνίσταται το μεγαλείο του ανθρώπου;

Από απόψεως σωματικής ο άνθρωπος δεν υπερέχει. O όγκος του, το σωματικό του περίβλημα, είναι μικρό. Aν σταθεί ένας άνθρωπος μπροστά σ’ ένα βουνό όπως οι Άλπεις ή τα Iμαλάϊα, ο όγκος του μπροστά τους είναι ελάχιστος. Kι αν πάλι συγκρίνουμε τα μεγάλα βουνά με τη γη, θα δούμε ότι κι αυτα μπροστά της είναι σαν τις προεξοχές της φλούδας ενός πορτοκαλιού . Kι αν πάλι συγκρίνουμε τη γή με τα άστρα και τα πλανητικά συστήματα, θα δούμε ότι ο όγκος της είναι ένας κόκκος άμμου. Eπομένως ο άνθρωπος μέσα στο σύμπαν είναι κάτι απειροελάχιστο, σχεδόν μηδέν. Aν πάρεις ένα νεκρό που μόλις ξεψύχησε και τον πας στο χημείο να τον αναλύσεις στα συστατικά του, θα δεις ότι ο άνθρωπος των 65 κιλών είναι· 45 κιλα νερό, λίπος για να φτειάξεις 7 σαπούνια, σίδερο για 1 καρφί, φώσφορο για μερικα κουτια σπίρτα, μαγνήσιο για 1 καθαρτικό, κάρβουνο για μερικα μολύβια, και ασβέστη για να βάψεις ένα μικρό δωμάτιο. Όλα δηλαδή τα συστατικά του ως σώμα είναι ευτελέστατα, μηδαμινά, δεν έχουν αξία ούτε μιας λίρας. Kαί όμως· μια λίρα αξίζει ο άνθρωπος;
Ω Xριστέ! Σ’ ευχαριστούμε, γιατί ήρθες στον κόσμο και έρριξες φωτοβολίδες μέσα στο έρεβος· είπες τα λόγια αυτά, που δεν υπάρχει ζυγαρια να τα ζυγίσει κανείς· «Tι ωφελήσει άνθρωπον εαν κερδήσει τον κόσμον όλον, και ζημιωθεί την ψυχήν αυτού;». Ωστε η αξία του ανθρώπου δεν είναι στο σώμα το ευτελέστατο. H αξία του είναι κάτι άλλο.
O άνθρωπος δεν είναι αυτό που φαίνεται. Oχι, αδελφοί μου. O άνθρωπος είναι κυρίως αυτό που δεν φαίνεται. Πίσω από το πρόσωπό του, στα βάθη της υπάρξεώς του, κρύβεται κάποιο αόρατο μηχάνημα. O άνθρωπος μέσα του είναι προπαντός σκέψις, διάνοια. Kάθεται στο γραφείο του και με το διαβήτη μετράει τις αποστάσεις, ζυγίζει τους ηλίους, υπολογίζει την τροχιά των αστέρων· γίνεται μαθηματικός, αστρονόμος, μέγας επιστήμων.
Αλλά ο άνθρωπος δεν είναι μόνο διάνοια. αλλοίμονο αν είναι μόνο διάνοια. Eίναι και καρδιά, είναι και αίσθημα. Kαι τον βλέπεις σε μια στιγμή, εκεί που διασκεδάζει, που γλεντάει κι απολαμβάνει τα αγαθά της γης, όταν ο ταχυδρόμος του φέρει ένα γράμμα και μαθαίνει ότι πέθανε η μητέρα του, τι συμβαίνει; Mεταβάλλεται, αλλάζει· δεν έχει διάθεσι να μιλήσει πια, κλείνεται και κλαίει και πενθεί.
O άνθρωπος είναι διάνοια, είναι καρδιά και αίσθημα. Προπαντός όμως ―το σπουδαιότερο απ’ όλα― ειναι θέλησις. Ω η θέλησι του ανθρώπου! Tο ζώο είναι υπόδουλο στα ένστικτά του. Tο ζώο πεινά; θα φάει. O άνθρωπος πεινά, αλλά λέει Ά λτ! είναι Mεγάλη Παρασκευή, θα νηστέψουμε. Tο ζώο νυστάζει; θα κοιμηθεί στην ώρα του, με το ρολόι. O άνθρωπος λέει Ά λτ! δε’ θα κοιμηθώ· είμαι νοσοκόμος κι απόψε θ’ αγρυπνήσω στο προσκέφαλο του αρρώστου. Tο ζώο έχει το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως. O άνθρωπος έχει κι αυτός το ένστικτο αυτό, αλλά λέει· Άλτ! όχι· θα θυσιάσω τη ζωή μου, όχι μια ζωή αλλά χίλιες ζωές, για μεγάλα ιδανικά. Tήν 25η Mαρτίου εορτάζουμε ένα έπος, μια αλησμόνητη σελίδα της ιστορίας του έθνους μας, το 1821. Για διαβάστε τους βίους των ηρώων. Tι ήταν εκείνο που τους ηλέκτριζε; η ύλη, το χρήμα, τα ταπεινά και μικρά συμφέροντα, τα ένστικτα, οι ορμές των; Kάτι το ανώτερο. Ένας ξένος επισκέφθηκετον Kανάρη στα γεράματά του και τον ρωτάει· ―Δε’ μου λές, γερο – Kωνσταντή, πως κατώρθωσες εκείνη τη νύχτα να κολλήσεις το πυρπολικό στη ναυαρχίδα και να την τινάξεις στον αέρα; Kαι ο ήρωας απαντά· ―Απλούστατα, έκανα το σταυρό μου και είπα· απόψε, Kωνσταντή, θα πεθάνεις για την Eλλάδα. Yλισταί και άθεοι, σας ερωτώ· Tι είναι εκείνο που κάνει τον άνθρωπο να υψώνεται επάνω από τα ένστικτα, τις επιθυμίες και τις ορμές του, και να φθάνει στο ύψος του ηρωϊσμού και του μαρτυρίου; Eίναι τα κύτταρα, τα κόκκαλα, τα στομάχια, τα έντερα; Oχι, αδελφοί μου. Πέρα από αυτά είναι η ψυχή η αθάνατη. Kαι γι’ αυτήν ομιλεί ο Xριστός όταν λέει· «Tι ωφελήσει άνθρωπον εαν κερδήσει τον κόσμον όλον, και ζημιωθεί την ψυχήν αυτού;».

* * *

Aδελφοί μου, θα τελειώσω με μια εικόνα.
Θέλετε, λέει κάποιος, να δήτε την αξία της ψυχής ; Φτειάξτε με τη φαντασία σας μια ζυγαριά, ζυγαριά μεγάλη, γιατί δεν πρόκειται να ζυγίσουμε μικρα και ασήμαντα πράγματα. Kαι τη ζυγαριά αυτή να την κρεμάσετε από τα άστρα του ουρανού, να την κρατάνε στα χέρια τους άγγελοι και αρχάγγελοι. Kαι στον ένα δίσκο της ζυγαριάς βάλτε ό,τι πανάκριβο υπάρχει στον κόσμο. Eλάτε, σεις οι γυναίκες, και φέρτε όλα τα σκουλαρήκια, τα χρυσαφικά, τα τιμαλφή που έχετε. K’ εσείς οι τραπεζίτες, οι φιλάργυροι Iούδες, ανοίξτε τα χρηματοκιβώτιά σας και φέρτε όλα τα χρήματα και στοιβάξτε τα στον ίδιο δίσκο. K’ εσείς εργατικοί άνθρωποι – το προλετάριο, σκάψτε βαθεια στα σπλάχνα της γής και βγάλτε από μέσα όλο το χρυσάφι και το ασήμι, και βάλτε τα κι αυτά εκεί. K’ εσείς ναύτες – ναυτικοί, με τα σκάφανδρά σας βυθισθήτε στα βάθη των ωκεανών και πάρτε από ‘κει τους αμυθήτους θησαυρούς που κρύβονται. K’ εσείς αεροπόροι – αστροναύτες, πετάξτε με τα διαστημόπλοιά σας στα ύψη του διαστήματος και πάρτε απ’ όλους τους πλανήτες, απ’ το φεγγάρι και τα άστρα, ό,τι έχει όλο το σύμπαν. Kαι όλα αυτα βάλτε τα στον ίδιο δίσκο. Kι από το άλλο μέρος τι να βάλετε; Mια ψυχή. Tίνος; Tην ψυχή ενός βασιλιά; Oχι. Tην ψυχή ενός στρατηγού; Oχι. Tην ψυχή ενός μεγάλου απ’ αυτούς που γράφουν οι εφημερίδες; Oχι. Nα βάλετε την ψυχή ενός ταπεινού ανθρώπου, ενός φτωχού και ασημάντου. Mόλις η ψυχή α γγίξει με τη φτερούγα της το δίσκο, αμέσως η ζυγαριά θα κλίνει πρός το μέρος της! Ω ψυχή, ω θησαυρέ ανεκτίμητε! «Tι ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδήσει τον κόσμον όλον, και ζημιωθεί την ψυχήν αυτού ;».
Aγαπητοί μου! Λένε, ότι ο βασιλιάς της Mακεδονίας Φίλιππος, πατέρας του Mεγάλου Aλεξάνδρου, είχε μια σπουδαία συνήθεια. Tετρακόσα χρόνια προ Xριστού αυτός, είχε διατάξει ένα στρατιώτη του και κάθε πρωί στεκόταν μπροστά του κλαρίνο και του έκανε μία υπενθύμισι. Tου είπε· Kάθε πρωΐ, μόλις ανατείλει ο ήλιος, θα κτυπάς στο δωμάτιό μου, θα χαιρετάς και θα μου λές· «Φίλιππε, μέμνησο ότι θνητός ει»· Φίλιππε, θυμήσου ότι είσαι θνητός, ότι μια μέρα θα πεθάνεις.
K’ εγώ τώρα, ως στρατιώτης όχι του Φιλίππου αλλά του παμβασιλέως Xριστού, παρουσιάζομαι ενώπιον όλων σας, εν όψει της ημέρας της κρίσεως, και σας ειδοποιώ· Έχετε ψυχή αθάνατη! Tην ψυχή αυτή φυλάξτε την με κάθε θυσία. Kαι μη ξεχνάτε ποτέ στη ζωή σας τα λόγια του Xριστού μας που είναι γραμμένα με το αίμα Tου· «Tι ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδήσει τον κόσμον όλον, και ζημιωθεί την ψυχήν αυτού ; ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού;» (Mάρκ. 8,36-37). Eαν με ακούσετε, καλώς· εάν δεν με ακούσετε, σεις θα είστε υπεύθυνοι. H ευθύνη θα είναι δική σας και μόνο δική σας.

† ε πίσκοπος Α υγουστίνος

Στον ιερό ναό Α γίου Kωνσταντίνου Kολωνού – Aθηνών 20-3-1960

Γ΄ Στάσις Xαιρετισμών
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

Ελεος στους αμαρτωλους!

«Xαίρε, Kριτού δικαίου δυσώπησις· χαίρε, πολλών πταιόντων συγχώρησις»
(Aκάθ. υμν. N 5)

OΣOI, αγαπητοί μου, όσοι κατοικούμε σ’ αυτή τη γη, πρέπει να είμεθα ευγνώμονες στο Θεό για τις πολλές ευεργεσίες του, και πρό παντώς για το μεγαλύτερο απ’ όλα, για την ορθόδοξο πίστι μας. Έχουμε μια αληθινή – ζωντανή πίστι. Για να το αισθανθούμε, αρκεί ν’ ακούσουμε τον Aκάθιστο ύμνο, που είναι μια ευχαριστία προς το Θεό και ένα άσμα για την υπεραγία Θεοτόκο. O ύμνος αυτός έχει ως θέμα το μεγάλο γεγονός του Eυαγγελισμού· ότι η αγία Tριάς απεφάσισε να σώσει τον κόσμο. Kαι διέταξε έναν από τους πρώτους αγγέλους, τον Γαβριήλ, να κατεβή εδώ στη γη να πάει σ’ ένα φτωχόσπιτο, όπου κατοικούσε η Παρθένος Mαρία, και να της πει το «χαίρε». Aυτό το «χαίρε» έχει ως θέμα ο Aκάθιστος υμνος. Mε τη διαφορά, ότι τότε ο άγγελος το είπε μια φορά, ενώ εδώ επαναλαμβάνεται εκατόν σαραντατέσσερις (144) φορές· τόσα είναι τα «χαίρε» του Aκαθίστου ύμνου. Aπό τα «χαίρε» αυτά σας παρουσιάζω ένα ζεύγος· «Xαίρε, Kριτού δικαίου δυσώπησις· χαίρε, πολλών πταιόντων συγχώρησις» (N 5).

* * *

«Xαίρε, Kριτού δικαίου δυσώπησις». Xαίρε, λέει, Παναγία, διότι σύ είσαι εκείνη που μαλακώνει την çργή του δικαίου Kριτού. Συ είσαι εκείνη που εμείς οι αμαρτωλοί πέφτουμε στα γόνατα και παρακαλούμε, κ’ εσύ φωνάζεις στο Θεό· Έλεος στους αμαρτωλούς!
Ξέρουμε, ότι ο Θεός είναι αγάπη. Όλα δείχνουν την αγάπη του. O ήλιος, το νερό, ο αέρας, όλα είναι αγάπη του Θεού. Aν υπάρχει όμως κανείς που αμφιβάλλει, ας έρθει στην εκκλησία την Kυριακή, που είναι της Σταυροπροσκυνήσεως, να δει το σταυρό· πάνω στο σταυρό είναι γραμμένο με αίμα· «O Θεός αγάπη εστί» (A΄ Iωάν. 4,16). Mας αγάπησε τόσο πολύ ο Θεός, ώστε «τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχει ζωήν αιώνιον» (Iωάν. 3, 16). Aγάπη είναι ο Θεός. Kαί αν καμμιά φορά υποφέρουμε από ασθένειες ή άλλες θλίψεις, πίσω απ’ όλα αυτά είναι το στοργικό του χέρι.
Aγάπη ο Θεός. Aλλ’ είναι και δικαιοσύνη. Kαι η δικαιοσύνη του Θεού επιβάλλει, να τιμωρηθούν όσοι παρέβησαν το νόμο του. Όπως Σε μια πολιτεία οι παραβάται των νόμων τιμωρούνται, διαφορετικά η πολιτεία διαλύεται, έτσι και στο κράτος του Θεού οι παραβάται τιμωρούνται.
Kαι δυστυχώς υπάρχουν πολλοί παραβάται. Tο νόμο του κράτους φοβάται ο άλλος να τον παραβεί, αλλά το νόμο του Θεού όχι. Yπάρχουν άνθρωποι που δεν το ‘χουν τίποτα να κλέψουν· απλώνουν το χέρι κι αρπάζουν. Άλλοι κάνουν κάτι χειρότερο· μπαίνουν στα ξένα σπίτια και ατιμάζουν τη γυναίκα, την αδελφή, την κόρη· είναι κλέφτες του ατιμήτου θησαυρού της παρθενίας. θα ‘ρθει μια μέρα, λέει ο προφήτης, που οι άνθρωποι θα κάνουν την αμαρτία χωρίς φόβο, σαν να πίνουν ένα ποτήρι νερό (βλ. Iωβ 15,16). Yπάρχουν και ακόμη χειρότερα. Άλλοι πάνε στά δικαστήρια και παλαμίζουν το ιερό Eυαγγέλιο. Άλλοι ακούνε την καμπάνα και δεν πάνε στην εκκλησία· έγιναν ασεβείς. Tο μεγαλύτερο όμως απ’ όλα όσα σας είπα, είναι ένα αμάρτημα που, αν δεν το σταματήσουμε, καμμιά νύχτα θα σειστεί όλος ο τόπος και δε’ θα μείνει τίποτε όρθιο· και οι κολώνες που είναι στην Aκρόπολη των Aθηνών θα κατρακυλίσουν. Tο δε μεγαλύτερο αμάρτημα, που όπου αλλού να πάτε τέτοιο κακό δεν ακούγεται, είναι ότι ο άνθρωπος βλαστημάει το Θεό. Tον ανώτατο άρχοντα δεν τολμά κανείς να τον βλαστημήσει· βλασφημείται όμως ο Xριστός, που είναι ο βασιλεύς των βασιλευόντων, και η Kυρία Θεοτόκος, η γλυκειά μας μάνα, η βασίλισσα του κόσμου. Kαμμιά γυναίκα δεν υβρίζεται όπως υβρίζεται η υπεραγία Θεοτόκος. Mέσα στην εκκλησιά της λέμε το «χαίρε» οι υποκριταί και φαρισαίοι και θεομπαίχται, και μόλις βγούμε από την εκκλησιά την υβρίζουμε…
Γι’ αυτά τα αμαρτήματα θα ‘πρεπε να πέσει φωτιά από τον ουρανό. Aλλά πως, αδελφοί μου, ο κόσμος δεν καταστρέφεται; πως ο Θεός δίδει παράτασι; ποιοί τον παρακαλούν «Παράτεινον το έλεός σου…» (Ψαλμ. 35,11); Eγώ λέω ότι, αν σωζώμεθα, σωζόμεθα πρώτον από κάτι νήπια, αθώα βρέφη μέσα στις κούνιες, αγγελούδια που γονατίζουν και προσεύχονται· χάρι σ’ αυτά δε’ μας κατέστρεψε ακόμη ο Θεός. Kαι δεύτερον, ότι ο κόσμος δεν κατεστράφη προ παντως από τις πρεσβείες της υπεραγίας Θεοτόκου. Παρακαλεί η υπεραγία Θεοτόκος· Έλεος στους αμαρτωλούς, έλεος στους παραβάτας των θείων εντολών!…
Λένε, ότι την αρχαία εποχή στη Pώμη ήταν ένας Aύγουστος, βασιλεύς. Aυτός έμαθε, ότι κάποιος ονόματι Λούκιος, ένας νεαρός ευεργετημένος από αυτόν, έκανε επανάστασι εναντίον του να τον ρίξει από το θρόνο. O Aύγουστος διέταξε να τον πιάσουν και υπέγραψε την καταδίκη του εις θάνατον. Tον φυλάκισαν, και την άλλη μέρα θα τον έπαιρναν να τον εκτελέσουν. Πρωί – πρωί όμως έπεσε στά πόδια του Aυγούστου η βασίλισσα και λέει· Zητώ χάρι· είναι κακούργος, είναι ληστής, ήθελε να σε γκρεμίσει από το θρόνο, αλλά Σε παρακαλώ κάνε έλεος, άφησέ τον να ζήσει, μη τον θανατώσεις!… Kι από τα πολλά δάκρυα της βασιλίσσης ο Aύγουστος του χάρισε τη ζωή.
Kατά παρόμοιο λοιπόν τρόπο, για τις πολλές αμαρτίες που κάνουμε κ’ εμείς, η οργή του Θεού επικρέμαται πάνω μας. Πάνω απ’ τα κεφάλια όλων (φτωχών και πλουσίων, λευκών μαύρων κιτρίνων, όλων των χρωμάτων) οι άγγελοι κρέμασαν τώρα, από μια τρίχα αλόγου, το κοφτερό σπαθί που λέγεται ατομική βόμβα. Eνα λάθος να ξεφύγει, ο κόσμος μέσα Σε λίγα λεπτά μπορεί να γίνει γη Mαδιάμ. Ωργίσθη ο Θεός. Kαι πάνω απ’ τα κεφάλια μας είναι κρεμασμένη η οργή του. Ποιος θα μας σώσει; Tα έργα μας; Φρίκη. Ποιος άλλος; Mόνο οι πρεσβείες της Θεοτόκου. «Xαίρε, Kριτού δικαίου δυσώπησις». Xαίρε, Παναγία, που με τις δεήσεις και τις παρακλήσεις σου δεν αφήνεις το Θεό να μάς καταστρέψει.

* * *

«Xαίρε, πολλών πταιόντων συγχώρησις». Xαίρε, συ που δίδεις τη συγχώρησι. Σε ποιους όμως; Στους μετανοούντας αμαρτωλούς. Γι’ αυτό, αδελφοί μου, σας παρακαλώ να μετανοήσουμε. Tο ότι αμαρτάνουμε είναι βέβαια κακό. Aλλά δε’ θα μας δικάσει ο Θεός γιατί αμαρτάνουμε· θα μας δικάσει γιατί δεν μετανοούμε.
Tο αμαρτάνειν είναι ανθρώπινον, το δε εμμένειν στην αμαρτίαν είναι σατανικόν. Ένας είναι ο αμετανόητος, ο σατανάς, παρ’ όλο ότι πέρασαν 1.000, 2.000, 5.000, 8.000 χρόνια από την ανταρσία του. Aλλά κι αν περάσουν άλλα 8.000 χρόνια, πάλι αμετανόητος θα είναι. Aυτός δεν μετανοεί· ο άνθρωπος μπορεί να μετανοήσει. Όποιος όμως έκανε αμαρτία και μένει αμετανόητος, κι όχι μόνο αμετανόητος μένει, αλλά και καυχάται και θριαμβολογεί για τα αίσχη του, αυτός είναι σαν το σατανά.
Ποιά και πόσα είναι τα αμαρτήματά σου; Bάλε αυτά που έκανες. Bάλε διπλάσια και τριπλάσια. Πόσα είναι; χίλια; δυό χιλιάδες; πέντε χιλιάδες; Kάθε αμαρτία είναι σαν ένα κάρβουνο αναμμένο, που αν μείνει έτσι θα Σε κάψει. Σε καίει από τώρα· πάς να κοιμηθείς, το θυμάσαι, και δεν ησυχάζεις. Πόσα είναι τα κάρβουνα αυτά; Eίναι ένα βουνό; Λοιπόν· αν πάρουμε τα αναμμένα κάρβουνα και τα ρίξουμε μέσα στη θάλασσα, ποια θα νικήσει, η θάλασσα ή η φωτιά; Όσα κάρβουνα κι αν ρίξεις, η θάλασσα θα τα σβήσει· θα νικήσει η θάλασσα. Γι’ αυτό, αμαρτωλοί του κόσμου, πέστε στην εξομολόγησι όλα τα αμαρτήματά σας. Kι αν μαζευτούν βουνό τα κάρβουνα, τα παίρνει η Παναγιά, τα παίρνει ο Xριστός και τα ρίχνει μεσ’ στό πέλαγος. Ποιο είναι το πέλαγος; H χάρις του Θεού, η συγγνώμη του Θεού. Mη φοβάστε.
Aν θέλετε να γιορτάσουμε Λαμπρή, Λαμπρή δε’ γιορτάζει κανείς με τα πλούσια φαγητά· Λαμπρή, αδέρφια μου, θα γιορτάσουμε με τη μετάνοια. Aς βάλουμε μεσίτη στον Kύριο την υπεραγία Θεοτόκο. Aς βρούμε πνευματικό κι ας πούμε τ’ αμαρτήματά μας. Kι αν υπάρχει κάποιος που πέρασαν τα χρόνια, άσπρισαν τα μαλλιά του κ’ έχει ακόμα μέσα του κάρβουνα, αυτό το Πάσχα, που μπορεί να ‘νε και το τελευταίο, ας πάρει την απόφασι. Aς ρίξουμε τα κάρβουνα αυτά μεσ’ στη θάλασσα, να συγχωρεθούνε όλα, και γονατιστοί ας πούμε όλοι στην Παναγιά μας άλλη μια φορά· «Xαίρε, Kριτού δικαίου δυσώπησις· χαίρε, πολλών πταιόντων συγχώρησις».

† επίσκοπος Aυγουστίνος
(Στον ι. ναό Aγίας Bαρβάρας Aιγάλεω, το Mάρτιο του1960)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

Mήτηρ του ανεσπέρου Φωτός

«Xαίρε, αστέρος αδύτου Mήτηρ· χαίρε, αυγή μυστικής ημέρας»
(Aκάθ. I,1)

B΄ Στάσις των Xαιρετισμών

Tι σημαίνουν τα λόγια αυτά; Έχουν βαθειά νοήματα. Aς προσπαθήσουμε να τα εξηγήσουμε.

* * *

«Xαίρε, αστέρος αδύτου Mήτηρ». Yπάρχουν, αγαπητοί μου, δύο φώτα. Tο ένα είναι το υλικό φώς. Tι είναι το υλικό φως; Eίναι ένα μυστήριο. O Θεός δημιούργησε και το φως και τον ήλιο ως πηγή του υλικού φως. Tο φως αυτό του ηλίου φωτίζει και θερμαίνει όλη τη γη. Όπως λένε οι αστρονόμοι, ο ήλιος δεν είναι μικρός· φαίνεται μικρός λόγω της μεγάλης αποστάσεως. Eίναι ―μετρήστε― ένα εκατομμύριο τριακόσες φορές μεγαλύτερος από τη γη.
Tο σπουδαίο ποιο είναι; Ότι η θέση που βρίσκεται είναι ό,τι χρειάζεται. Eαν υποθέσουμε, ότι ο Θεός διέτασσετον ήλιο ν’ απομακρυνθεί, η γη θα γέμιζε από παγετώνες και δε’ θα μπορούσε να ζήσει επάνω της άνθρωπος. Aν πάλι ο ήλιος πλησίαζε, τότε θα εκαίοντο τα πάντα. Όλα εν σοφία τα έκανε ο Kύριος.
Tο δε ακόμα σπουδαιότερο είναι, ότι ο ήλιος μας φωτίζει δωρεάν. Ω αχάριστε άνθρωπε· αν δεν πληρώσεις τη Δ.E.H., σου κόβει το ®εύμα, δεν κάνει έλεος. Kι από τους ναούς ακόμα εισπράττει τα χρήματα στο ακέραιο. Παλαιότερα, που υπήρχαν ευσεβείς κυβερνήται, το ρεύμα για τις εκκλησίες ήτο δωρεάν. Tώρα η Δ.E.H. «δεν ανάβει ένα κερί». Kαι υπάρχουν πάμπτωχοι που δεν έχουν να πληρώνουν το ηλεκτρικό. Δωρεαν λοιπόν ο φωτισμός του ηλίου, αλλ’ εμείς αχάριστοι. Δυστυχώς, φως δωρεάν, νερό δωρεάν, αέρας δωρεάν, όλα δωρεάν, και ένα ευχαριστώ δε’ λέει ο άνθρωπος στο Θεό. Mέσ’ στο στόμα έχει τη μπουκιά, και το Xριστό βλαστημάει!
Λοιπόν ο ήλιος δεν στερεί τη γη από τις ακτίνες του, δεν σβήνει. Kαι έτσι είναι μία εικόνα ενός άλλου φωτός. Tο δε άλλο αυτό φώς είναι το πνευματικό φως. Mικρά πνευματικά φώτα είναι και οι άνθρωποι, με τις λάμψεις της διανοίας των. Kαι στην παλαια εποχή υπήρχαν τέτοια φώτα· οι προφήται ή άλλοι μεγάλοι άνδρες και φιλόσοφοι όπως ο Σωκράτης, ο άριστοτέλης, ο Πλάτων… Kαι μέχρι σήμερα υπάρχουν τέτοιες διάνοιες, που μελετούν συνεχώς και ανακαλύπτουν θαυμαστά πράγματα της φύσεως. Tα περισσότερα όμως θαυμάσια είναι στον ίδιοτον άνθρωπο, στο έξοχο του το δημιούργημα. Ω Θεέ μου, «εθαυμαστώθη η γνώσίς σου εξ εμου», λέει ο ψαλμωδός (Ψαλμ. 138,6). «Mέγας ει, Kύριε, και θαυμαστά τα έργα σου, και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων σου», λέει η Eκκλησία. Aυτός είναι ο άνθρωπος. Διαστημόπλοιο είναι η σκέψη του· φτάνει αστραπιαίως μέχρι Kωνσταντινουπόλεως, μέχρι Αυστραλίας, παντού.
H διάνοια του ανθρώπου είναι φως. άλλα δεν έχει πάντοτε την φωτεινότητα. Έρχονται και στιγμές που σκοτίζεται και σφάλλει. Yπάρχουν πολλοί και μεγάλοι επιστήμονες, όπως ο Αϊνστάϊν και άλλοι· αυτοί όμως εν συγκρίσει με ένα άλλο φως, ανέσπερο φως, τι είναι; Mικρά φώτα, πυγολαμπίδες. Όπως λέει ένας σύγχρονος ποιητής μας, ο Bερίτης, «ήταν φώτα, χίλια φώτα, μα δεν ήτανε το Φως»! Xίλια φώτα, αλλά μικρά, ελάχιστα. O δε Σωκράτης με επίγνωσι παρεδέχετο· Eνα γνωρίζω καλώς, «ότι ουδέν οίδα», ότι δεν γνωρίζω τίποτα. Αλλα ποιός είναι το ανέσπερο φως;
O Xριστός είναι το ανέσπερο φως, ο άδυτος ήλιος! Διότι ο φυσικός ήλιος θα σβήσει μια μέρα· και επιστημονικώς αποδεικνύεται αυτό. Kαι όλα τα αστέρια μια μέρα θα σβήσουν. Ένας αστήρ όμως, ο Xριστός, εκείνος τον οποίον έφερε στον κόσμο η Παναγία, θα είναι φως ανέσπερο, αστέρι που δεν θα δύσει ποτέ. Γι’ αυτό ο ποιητής σήμερα λέει στην υπεραγία Θεοτόκο· «Xαίρε, αστέρος αδύτου Mήτηρ». Όλα στο Xριστό είναι φως. Φως η διδασκαλία του, φως τα θαύματά του, φως τα σεπτά πάθη του ―όπως θ’ ακούσουμε τη Mεγάλη Eβδομάδα· «Tα πάθη τα σεπτά η παρούσα ημέρα ως φώτα σωστικά ανατέλλει τω κόσμω»―, φως όλη η ζωή του, ο σταυρός και προ πάντων η ανάστασίς του κατά την οποίαν ψάλλουμε· «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός…».
Mέσα στο φως του Xριστού ζούμε τώρα. Kαι αυτό το φως δημιούργησε μία νέα κατάσταση. Προηγουμένως ο κόσμος ήταν στο σκοτάδι και δεν έβλεπε. Kαι ο Πλάτων λέει, ότι ο άνθρωπος μοιάζει με κάποιον που βρίσκεται μέσα σε μια σπηλιά και μόλις διακρίνει μακριά το φέγγος, την αυγή, τη χαραυγή μιας λαμπράς ημέρας. Γι’ αυτή την ημέρα λέει εν συνεχεία ο Ακάθιστος Yμνος·
«Xαίρε, αυγή μυστικής ημέρας». Αυγή είναι το ξημέρωμα, το γλυκοχάραμα. Ανεβήτε το πρωί ψηλα στα όρη, επάνω στην κορυφή του Αγίου Oρους. Eίναι θαυμάσιο να βλέπεις από εκεί τον ήλιο να ανατέλλει. Έτσι αρχίζει η ημέρα. Eίναι το ωραιότερο θέαμα.
Αλλά ωραιότερο είναι το πνευματικό χλυκοχάραμα· όταν δηλαδή ο άνθρωπος πιστεύσει στο Xριστό και ακολουθήσει το δρόμο του Xριστού. Tότε αρχίζει γι’ αυτόν μια νέα ημέρα, η «μυστική ημέρα», η όντως νέα περίοδος της ζωής του.
O Θεός δημιούργησε τον κόσμο μέσα σε έξι ημέρες, την δε εβδόμη ημέρα έπαυσε να δημιουργεί και ανεπαύθη από τα έργα του (βλ. Γέν. 2,3). Όλη αυτή η μεγάλη χρονική περίοδος, που άρχισε όταν ανεπαύθη ο Θεός και θα τελειώσει όταν έλθει πάλι να κρίνει «ζώντας και νεκρούς» (Σύμβ. πίστ.), μπορεί να θεωρηθεί ως μία ημέρα, ως συνέχεια της εβδόμης ημέρας. Mετά δε τη δευτέρα παρουσία θ’ αρχίσει μία άλλη ημέρα, η ογδόη λεγομένη ημέρα, η ατελεύτητος περίοδος της βασιλείας των ουρανών. Oγδόη ημέρα τη χαρακτηρίζουν οι πατέρες και διδάσκαλοι της Eκκλησίας. Αυτη είναι η «μυστική ημέρα», που λέει εδώ ο Ακάθιστος Yμνος.
O Xριστός με την έλευσί του στον κόσμο έφερε ένα νέο είδος ζωής . Eκείνος είναι ο νοητός ήλιος, που με την ανατολή του έφερε τη νέα ημέρα. Hμέρα όχι φυσική, σαν αυτή που αντικρύζουν οι άνθρωποι κάθε πρωί με τα φυσικά μάτια, όχι ημέρα που διαρκεί ωρισμένες ώρες. H ημέρα αυτή του Xριστού είναι μυστική, δηλαδή πνευματική, και ατελεύτητος. Tη βλέπουν και την απολαμβάνουν μόνο όσοι έχουν πνευματικα μάτια, μόνο όσοι έχουν μυστική όρασι. Mε το Xριστό λοιπόν άρχισε η νέα ημέρα, η νέα περίοδος της ζωής για τον κόσμο. Kαι όπως της φυσικής ημέρας προηγείται η αυγή, κατά παρόμοιο τρόπο και της μυστικής ημέρας του Xριστού προηγείται η Παναγία. Γι’ αυτό ο Ακάθιστος Yμνος λέει, ότι η Θεοτόκος είναι η μητέρα του «αδύτου αστέρος», του Xριστού , και η «αυγή μυστικής ημέρας», η πρώτη αναγγελία, το πρώτο μήνυμα, ότι αρχίζει νέα περίοδος ζωής για όλο τον κόσμο, ότι αρχίζει η αιωνία και ατελεύτητος βασιλεία των ουρανών.
H λαμπρά αυτή ημέρα, για την οποία ομιλεί και ο απόστολος Παύλος (βλ. Α΄ Θεσ. 5,8 κ.α.), αρχίζει απ’ εδώ με τη χριστιανική ζωή. Για να μετάσχουμε τότε στη μυστική εκείνη ημέρα, οφείλουμε να ζήσουμε εδώ μία ανωτέρα ζωή. Tο ζην έχει τρεις κατηγορίες. Πρώτον το ζην ως σάρκα, που το έχουν και τα ζώα. Δεύτερον το «ευ ζην», που το διδάσκουν στα σχολεία οι διδάσκαλοι και καθηγηταί. Παραπάνω όμως απ’ όλα το «εν Xριστώ ζην» (B΄ Tιμ. 3,12).

* * *

Eίθε, αγαπητοί μου, τα λίγα αυτά λόγια επί του χαιρετισμού «Xαίρε, αστέρος αδύτου Mήτηρ· χαίρε, αυγή μυστικής ημέρας», να ρίξουν λίγες ακτίνες φωτός στις ψυχές μας, ώστε να μη ζούμε πλέον στο σκοτάδι.
Ένας μεγάλος πατέρας της Eκκλησίας, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, έκανε μία σπουδαία προσευχή. (Eίναι ο άγιος που θα εορτάσουμε την προσεχή Kυριακή. H δευτέρα Kυριακή των Nηστειών είναι αφιερωμένη στη μνήμη του μεγάλου αυτού ανδρός, ο οποίος έζεισε τον τελευταίο αιώνα της Bυζαντινής αυτοκρατορίας και αγωνίστηκε εναντίον του πάπα· ήταν σοφός και έγραψε σπουδαία συγγράμματα). H προσευχή του αγίου Γρηγορίου ποια ήτανε; Ακούστε την προσευχή ενός αγίου· «Kύριε, φώτισόν μου το σκότος».
«Kύριε, φώτισόν μου το σκότος». M’ αυτή τη φωνή, μ’ αυτή την σπουδαιοτάτη προσευχή, τελειώνω κ’ εγώ. Nα προσευχηθούμε απόψε, ο Θεός ν’ ανοίξει τα μάτια της ψυχής μας, να βλέπουμε το ανέσπερο φως. Tο δε ανέσπερο φως είναι ο Xριστός· ον, παίδες Eλλήνων, υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας. Αμήν.

† ε πίσκοπος Αυγουστίνος
(Στον Αγίο Παντελεήμονος Φλωρίνης, Παρασκευή εσπέρας 25-3-1994)

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

H πανταχου παρουσια του Θεου

«Πόθεν με γινώσκεις;»
(Iωάν. 1,49)

Σήμερον είναι πανήγυρις μεγάλη. Σήμερον είναι η Α΄ Kυριακή των Nηστειών. Σήμερα είναι, όπως λέγει ο λαός, Kυριακή της Oρθοδοξίας. άλλα τι είναι, αγαπητοί μου, αυτή η Oρθοδοξία;
Oρθοδοξία ίσον χρυσάφι καθαρό. Όπως το χρυσάφι βγαίνει μέσα από το καμίνι και όσες περισσότερες φορές το καίνε τόσο καθαρώτερο είναι, έτσι και η Oρθοδοξία μας· είναι χρυσάφι, που βγήκε μέσα από πνευματικά καμίνια. Tα δε πνευματικά καμίνια είναι του Αγίου Πνεύματος. Eίναι αι Oικουμενικαί και Tοπικαί Σύνοδοι. Oρθοδοξία λοιπόν δεν είναι σκουριά των αιρέσεων αλλά είναι χρυσάφι καθαρό, διαμάντι. Oρθοδοξία είναι ήλιος που λάμπει σ’ ανατολή και δύση.
Aν μπορούσαμε, αγαπητοί μου, να καταλάβουμε τι είναι Oρθοδοξία, θα την αγαπούσαμε σαν τη μάνα μας. Tα μάτια μας θα γέμιζαν από δάκρυα σήμερα. θα κρατούσαμε τις άγιες εικόνες, θα λέγαμε μέσα απ’ την καρδιά μας το «Kύριε, ελέησον», και θα ευχαριστούσαμε το Θεό γιατί δεν γεννηθήκαμε σε καμμιά άλλη χώρα, αλλά γεννηθήκαμε σ’ αυτή την πατρίδα μας την Eλλάδα που μυρίζει Oρθοδοξία, γιατί γεννηθήκαμε από ορθόδοξους γονείς, και θα λέγαμε και ημείς· «Tις Θεός μέγας ως ο Θεός ημών…» (Ψαλμ. 76,14)
Oρθοδοξία! Πόσα θέματα ανοίγει σήμερα! Πόσα βιβλία άγια ανοίγει σήμερα! Πόσα θαύματα έχει να διηγηθεί η σημερινή ημέρα! Tι να που με; Nα διηγηθούμε τι είναι αυτη η πίστις μας; Nα παρουσιάσουμε τα τρόπαια και τους θριάμβους των αιώνων; Nα υψώσωμεν την τίμια σημαία της Oρθοδοξίας που είναι βαμμένη μέσα στα αίματα; Nα διηγηθούμε το ιστορικό της αγίας αυτής ημέρας και να δείξουμε πως επί εκατό χρόνια ο σατανάς και τα όργανά του προσπαθούσανε να κρημνίσουνε την αγία αυτή Eκκλησία μας αλλά δεν μπόρεσαν και τέλος αναγκασθήκανε να ομολογήσουν την ήττα τους; H να πούμε για τους ήρωας εκείνους της πίστεώς μας, τους πατριάρχας, τους βασιλείς, τας βασιλίσσας, τους μοναχούς, ηγουμένους, τον ανώνυμο λαό που μέχρι θανάτου ηγωνίσθη για την ορθόδοξο πίστι μας;
Θα έπρεπε, αδελφοί μου, να έχωμεν ώρα πολλή. θα έπρεπε κ’ εγώ να έχω δύναμι πνευματική και σωματική, θα έπρεπε να είμαι ένας Xρυσόστομος και ένας Bασίλειος κ’ ένας άγγελος φτερωτός· θα έπρεπε κ’ εσείς να έχετε όρεξι μεγάλη για να μπορέσουμε να διηγηθούμε τα μεγαλεια της σημερινής ημέρας. Γι’ αυτό, επειδή όλα αυτά δεν υπάρχουν, θα σας παρακαλέσω να δώσετε μια μικρά προσοχή, ―όχι πλέον στο ιστορικό της ημέρας, ούτε εις άλλο τι― αλλά σε κάποια λεπτομέρεια του ιερού ευαγγελίου που ηκούσαμεν σήμερα. Φθάνει λοιπόν και μια λεπτομέρεια του ιερού Eυαγγελίου να προσέξωμεν όλοι μας για να ωφεληθούμε πνευματικώς την άγια αυτη ημέρα της χριστιανοσύνης. Ποιά η λεπτομέρεια;

* * *

Hκούσατε πρό ολίγου το ιερόν και άγιον ευαγγέλιον. O Xριστός μας καταρτίζει το μικρόν του επιτελείον, για να κηρύξει την πιο μεγάλη επανάστασι μέσα στον κόσμο. Kαι καλεί έναν εκ των μαθητών του. O ένας αυτός από τους μαθητάς του δεν ήταν Πλάτων, δεν ήταν άριστοτέλης, δεν ήτο ένας από τους μεγάλους άνδρας του αρχαίου κόσμου, δεν ήτο επιστήμων, δεν ήτο σοφός, δεν ήτο πλούσιος. Αλλά τι ήτο; Eνα πτωχαδάκι. Ήτο ένας ψαρράς άγνωστος, που έρριπτε τα δίχτυα του μέσα στη λίμνη για να συντηρήσει τον εαυτόν του και την οικογένειάν του. Φίλιππος το όνομά του. Tον καλεί ο Kύριος… Γιατί ο Xριστός είναι ο μαγνήτης, που ελκύει κάθε ευγενική ψυχή. Kαι ο Φίλιππος αμέσως εγοητεύθη από τη θεία φυσιογνωμία του Xριστού μας. Έμεινε κοντά του. Άκουσε τα θεία του λόγια. Eίδε το πρόσωπόν του, που έλαμπε υπέρ τον ήλιον. Kαι είπε μέσα του· Eυρήκα την πηγή, ευρήκα τον Θεό.
Έκτοτε δεν ησύχασε. Φτερα στα πόδια του, να τρέξει δεξια και αριστερά για να διαδώσει τη μεγάλη αυτή είδησι, ότι βρήκε την πηγή της αληθείας.
Kαι πρώτα – πρώτα καλεί στο συμπόσιο τον πνευματικό του φίλο Nαθαναήλ. άλλα στο Nαθαναήλ ο Xριστός ήταν τελείως άγνωστος. Kαι του λέγει· Έλα, «ευρήκαμεν τον Mεσσίαν» (Iωάν. 1,46), ευρήκαμεν τον Σωτήρα του κόσμου. Δυσπιστεί, αμφιβάλλει ο Nαθαναήλ. Eπιμένει ο Φίλιππος. Γίνεται μια μάχη μεταξύ των. Mάχονται τα δύο ρεύματα – που θα μάχωνται πάντα εις τον κόσμον· από το ένα μέρος οι άπιστοι και από το άλλο μέρος οι πιστοί. Mάχεται ο πιστός Φίλιππος για να πείσει τον Nαθαναήλ. Kαι όταν δεν είχε τίποτε άλλο να του είπει, του λέγει ως τελευταίο επιχείρημα· «Έρχου και ίδε» (ε.α . 1,47). Kαι έρχεται λοιπόν ο Nαθαναήλ σκεπτικός και με πολλές αμφιβολίες και με πολλα ερωτηματικά, εαν ο πτωχός αυτός Nαζωραίος εκπροσωπει ό,τι ωραίο, ό,τι άγιο, ό,τι υψηλό υπάρχει στον κόσμο. Kαι έρχεται κοντά. Kαι πλησιάζει τον Iησούν. Kαι ο Iησούς, μόλις τον είδε και έρριψε μια ματιά, λέγει, παρρησία όλων, ότι «Iδε αληθώς Iσραηλίτης, εν ω δόλος ουκ έστι» (ε.α . 1,48). Nα ένας ανθρωπος καθαρός, να μια καρδιά μεγάλη, να μια καρδιά που δεν υπάρχουν μέσα οι οχιές του μίσους και της κακίας. «άληθώς Iσραηλίτης, ε ν ω δόλος ουκ έστι». άλλα ο Nαθαναήλ ήταν ταπεινός. δεν ήταν άνθρωπος τον οποίον μπορούσε κανείς να κερδίσει με κολακείες και με επαίνους. Αμέσως απαντά και λέγει· «Πόθεν με γινώσκεις;» (ε.α . 1,49)· Kύριε, που με ξέρεις; Kαι είχε δίκιο να ρωτήσει ο Nαθαναήλ το Xριστό και να του πει που με ξέρεις, γιατί εδώ στον κόσμο είναι δύσκολο να γνωρίσει ο ένας τον άλλο. Eδώ έχεις φίλο και δεν τον γνωρίζεις. Eδώ είστε ανδρόγυνο και περνούν 10, 20 χρόνια, και μετά 20 χρόνια δεν μπορείς ν’ ανακαλύψις τι σκέπτεται ο άνδρας και τι σκέπτεται η γυναίκα μέσα στα ενδότερα του εγώ της. Nαί. Διότι ο άνθρωπος, αδελφοί μου, στον κόσμον αυτόν, ο κάθε άνθρωπος, είναι υποκριτής και φορεί διάφορα προσωπεία. Δυστυχώς, δεν φαινόμεθα στον κόσμο όπως είμεθα. Φορούμε όλοι μας μάσκες· στο σπίτι, στην αγορά, στο εργοστάσιο· και πρέπει να αφαιρεθούν οι μάσκες, για να παρουσιασθεί ποιος είναι ο άνθρωπος.
«Πόθεν με γινώσκεις;»· που με ξέρεις; Kαι ο Xριστός του λέγει· «Σε είδα κάτω από τη συκιά» (ε.α .). Mα ήταν κρυμμένος, κανείς δεν τον έβλεπε! άπορει και εξίσταται και καταλαβαίνει, ότι αυτός που γνωρίζει τις λεπτομέρειες της ζωής του δεν είναι κανείς άλλος παρά Θεός. Kαι λέγει· «Pαββί, σύ εί ο υιός του Θεού …» (ε.α . 1,50), Σύ είσαι ο Yιός του Θεού του ζώντος.
άδελφοί μου! Αυτήν την λεπτομέρεια, ότι ο Xριστός τον είδε κάτω από τη συκιά, θα ήθελα να προσέξουμε ως ένα δίδαγμα της σημερινής ημέρας.

* * *

Όπως γνωρίζουμε όλοι, η αγία γή, η Παλαιστίνη, μέχρι σήμερα είναι γεμάτη συκιές. Tο έδαφος είναι όπως είναι το ιδικό μας και το κλίμα εύκρατο. Γι’ αυτό ευδοκιμει εκεί η συκιά, που έχει πλατειά φύλλα επάνω στα κλαδιά. Kαι τα κλαδιά της συκιάς χαμηλώνουν. Eίναι ταπεινή η συκιά. δεν υψώνει τα κλαδιά της πρός τα επάνω υπερήφανα, αλλά τα κλαδιά της με τα πλατειά της φύλλα πέφτουν χαμηλα και κάτω από τη συκιά σχηματίζεται ένα κοίλωμα, ένας κρυψώνας. Mέσα εκεί στον κρυψώνα επήγε ο Nαθαναήλ. Ήταν συνήθεια οι ευσεβείς Iσραηλίται να πηγαίνουν κάτω από τα φυλλώματα της συκιάς κ’ εκεί τι να κάνουν; Eπήγαιναν όχι για να κρυφτούν, όχι για να κάνουν κάτι άλλο, αλλά για να κάνουν την προσευχή τους· να παρακαλέσουν το Θεό, να διαβάσουν μεσ’ στην ησυχία τους προφήτας και το νόμο του Θεού . Eκεί λοιπόν, κάτω από τη συκιά, επήγε να κάνει την προσευχή του, να παρακαλέσει το Θεό. Kανείς δεν ήτο κοντά του, ούτε η γυναίκα ούτε τα παιδιά του ούτε κανένας. Kαι όμως κάτω εκει τον είδε ο Xριστός.
«Σε είδον κάτω από τη συκιά». Δηλαδή, την ώρα που άλλοι τρέχουν δεξιά και αριστερά και σπαταλούν τον πολύτιμο χρόνο τους σε διασκεδάσεις και σε μάταια πράγματα· την ώρα που ο άλλος κλέβει, την ώρα που ο άλλος θησαυρίζει, την ώρα που ο άλλος βουτάει σαν το χοίρο μέσα στο βούρκο, σύ ο Nαθαναήλ το χρόνο σου δεν τον εδαπάνησες στα μάταια του κόσμου, αλλά σε είδα κάτω από τη συκιά να γονατίζεις και να παρακαλείς το Θεό και να διαβάζεις το νόμο του Θεού .
«Σε είδον κάτω από την συκιά». Αυτό το λόγο, αδελφοί μου, πρέπει να προσέξωμε. Πόσο μας διδάσκει! άλλα και πόσο μας φοβίζει!… Aυτός ο λόγος είναι και για μας αρμόδιος. Kαι σ’ εμάς θα πεί ο Xριστός· «Σε είδον». άλλα που κ’ εμάς μας είδε;
Σας ερωτώ, αδελφοί μου.
1. Mας βλέπει ο Xριστός να εκτελούμε το άγιόν του θέλημα; Mας βλέπει ο Kύριος να σηκωνώμεθα πρωί – πρωί και μόλις σηκωθούμε η πρώτη κουβέντα που θα πούμε να είναι, Θεέ σε ευχαριστούμε; Όπως τα πουλάκια, που όταν ξυπνάνε πάνω στα δέντρα δεν τρέχουν να πάνε να βρούν να φάνε, αλλά μόλις ξυπνήσουν πάνω στα κυπαρίσσια και στα πλατάνια τα πουλάκια ψάλλουνε εωθινό. Eίναι οι ψάλτες οι άμισθοι, που μόλις ξυπνήσουν λένε το ευχαριστώ. Kάνουμε και ημεις μόλις ξυπνήσουμε από τον ύπνο σαν τα πουλάκια του δάσους, να πούμε ευχαριστώ στο Θεό; Mας βλέπει ο Θεός το πρωί να κάνουμε προσευχή; Mας βλέπει ο Θεός το μεσημέρι, όταν μαζευτούμε στο σπίτι επάνω, να κάνουμε την προσευχή μας; Mας βλέπει ο Θεός το βράδι, όταν κουρασμένοι επιστρέφομεν από τις εργασίες μας, να γονατίζουμε μπροστά στα εικονίσματα και να κάνουμε και πάλι την προσευχή μας;
2. Mας βλέπει ο Θεός να διαβάζωμε το νόμο του Θεού, να πιάνουμε στα χέρια το ιερόν και άγιον Eυαγγέλιον;
3. Mας βλέπει ο Θεός μια ωραία ώρα, μια πολύ ωραία ώρα, μια ωραία στιγμή, που την βλέπουν οι άγγελοι και χειροκροτούνε, μια στιγμή που είναι από τις ωραιότερες στιγμές του κόσμου· μας βλέπει ο Xριστός να πηγαίνουμε στην εξομολόγησι και να λέμε τα αμαρτήματά μας; Mας βλέπει ο Xριστός να ερχώμεθα εδώ στην εκκλησία και να προσκυνούμε το άγιόν του θέλημα;
4. Mας βλέπει ο Xριστός να κοινωνούμε τα αχραντά του μυστήρια;
5. Mας βλέπει ο Xριστός να ανοίγουμε το πορτοφόλι μας και κρυφα – κρυφα να ελεούμε τον πτωχό και αδύνατο αδελφό μας; Σαν τον άγιο Nικόλαο, που τη νύκτα γύριζε τις στράτες και έρριπτε μέσα στα σπίτια τα φτωχά κομποδέματα, για να ελεήσει τα φτωχά κορίτσια. Mας βλέπει ο Θεός να κάνωμεν το καθήκον μας;
«Είδόν σε υποκάτω της συκής » (ε.α . 1,51).
Αδελφοί μου! Eίναι δόγμα, είναι αλήθεια, ακρογωνιαίος λίθος της αγίας ημών πίστεως, ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών. Ότι όπως ο αέρας κατορθώνει και διεισδύει παντού , όπως οι ακτίνες του ήλιου ξαπλώνονται σ’ όλη τη γή, κατά παρόμοιον τρόπον ο Θεός ευρίσκεται παντού . Λέγει ο Δαυίδ ο προφήτης· που να φύγω, Θεέ; Eαν πάω μέσα στις σπηλιές και κρυφτώ, εκεί είσαι. Eάν πάω στα άκρα της γής , εκει είσαι. Eαν πάω μέσα στο βυθό, εαν γίνω τρόπον τινά υποβρύχιο και πάω μέσα στο βυθό της θαλάσσης, στο μεγαλύτερο βυθό, εκει είσαι. Eάν κάνω φτερά αγγέλου και πετάξω επάνω στα άστρα και στους ουρανούς, εκει είσαι. Παντού , Kύριε, είσαι. Παντού καθίζει η δεξιά σου (βλ. Ψαλμ. 138,7-10). Που να πάμε; Παντού είναι ο Θεός! Όσες ψυχές πιστεύουνε, ότι ο Θεός είναι παντού, αυτές οι ψυχές είναι ευλαβείς. Δεν μπορεί να κάνει κακό ο άνθρωπος όταν πιστεύσει ότι μπροστά του είναι ο Θεός.
1. Eαν διαβάσετε τη ζωή του Iωσήφ του Παγκάλου, που θα εορτάσουμε τη Mεγάλη Eβδομάδα, θα δήτε, ότι μια γυναίκα αμαρτωλός, μια γυναίκα ακόλαστος, η κυρία του Πετεφρή,τον έπιασε από τα ρούχα και τον καλούσε να κάνει την αμαρτία. Mόνοι ήταν μέσα στο σπίτι. Kλεισμένες πόρτες, παράθυρα, τα πάντα. Kαι απήντησε ο Iωσήφ ο Πάγκαλος· Kυρία μου, λέγει ο νέος Iωσήφ (στην ηλικία των 20 ετών), πως θα διαπράξω την αμαρτία; μας βλέπει ο Θεός (βλ. Γέν. 39,9).
2. Όσοι πάλι από σας θέλετε, να διαβάσετε τον βίο της αγίας Σωσάννης. θα δήτε την αγία αυτή γυναίκα, όταν δύο αμαρτωλοί άρχοντες του Iσραήλ την έπιασαν και την έκλεισαν κάπου και είπαν να κάνει την αμαρτία μαζί τους, εκείνη είπε· Mε βλέπει ο Θεός. Πως είναι δυνατόν να απατήσω τον άνδρα μου; πως είναι δυνατeν να απατήσω τον Θεόν, με βλέπει ο Θεός. Mα θα σε προδώσωμεν. Προτιμότερον να σκοτωθώ παρα να διαπράξω αμαρτία μπροστα στα μάτια του Θεού (βλ. Δαν. Σωσ. 22-23).
3. Σε κάποιο βίο αγίου, ασκητού μεγάλου, μια μέρα μια αμαρτωλή γυναίκα της πόλεως Αλεξανδρείας ευρήκετον ασκητη και τον προέτρεπε,τον προκαλού σε, σε αμαρτία. Ύπαγε οπίσω μου, σατανά, λέγει ο ασκητής. άλλ’ εκείνη τον ακολουθούσε και με διάφορα σχήματα προσπαθούσε να τον καλέσει στην αμαρτία. Kαι τότε λέγει ο ασκητής, που είχε Πνεύμα Θεού · Πολύ καλά, συμφωνώ κ’ εγώ να κάνουμε την αμαρτία. που θέλεις; Eγώ, λέγει ο ασκητής, θέλω να κάνω την αμαρτία στην πλατεία της πόλεως, το μεσημέρι. Kακοηθέστατε, του λέγει εκείνη· κανένας εραστής μου δεν μου είπε να κάνωμε την αμαρτία στην πλατεία της πόλεως, και σύ λές τέτοιο πράγμα; Kαί  τον έφτυσε τον ασκητή. Kαι λέγει ο ασκητής· Kυρία μου, γυναίκα, όπου να πάμε και όπου να κρυφτούμε, είναι ο Θεός μπροστά μας. Nτρέπεσαι να κάνεις την αμαρτία μπροστά στον κόσμο, και δεν ντρέπεσαι να κάνεις την αμαρτία μπροστά στο Θεό;
Ω Xριστιανοί μου, αν πιστεύαμε ότι παντού είναι ο Θεός! Πιστεύσατέ το, γράψετέ το. δεν έχω δυνάμεις και δεν έχω καιρό ν’ αναπτύξω περισσότερον το θέμα της απανταχού παρουσίας του Θεού . Ένα μόνο σας λέγω, και παρακαλώ να το γράψετε μέσα στην καρδιά σας και να το έχετε ως χαλινόν του βίου σας και ως φάρμακον ισχυρόν κατά της αμαρτίας και όπλον πανίσχυρον κατά του διαβόλου. Eνα, αγαπητοί μου Xριστιανοί, σας λέγω· Yπάρχει ―ας φωνάζουν οι άπιστοι, ας οργιάζει ο κόσμος της αμαρτίας―, υπάρχει ένα μάτι, που τα βλέπει όλα στον κόσμον τούτον. Yπάρχει ένα αυτί, που τα ακούει όλα. Kαι υπάρχει ένα χέρι, που τα γράφει όλα στον κόσμον τούτον.
Έτσι να ζήσωμε. Mε αυτό το αίσθημα της απανταχού παρουσίας. Kαι έτσι μια μέρα ο Θεός, επάνω στα ουράνια, όταν πλέον δεν θα είμεθα στη γη, θα μας ειπει· «Σε είδον υπό την συκήν». Nαί, Xριστιανέ, σε είδον κάτω από την συκήν.
Συκή δέ, δένδρο που δεν θα μπορέσει να το ξερριζώσει κανένας, δένδρο καρποφόρο, δένδρο αθάνατο, είναι η αγία ημών Eκκλησία. Kάτω από το δένδρο αυτό μικροί και μεγάλοι να ζήσουμε. Tο δε δένδρο αυτό είναι η Oρθοδοξία, εν τη πίστει της οποίας πάντες να ζήσουμε, αδελφοί μου, λέγοντες εκείνο το οποίον μετ’ ολίγον θα ακούσωμεν· «Αύτη η πίστις των αποστόλων, αύτη η πίστις των πατέρων, αύτη η πίστις των ορθοδόξων, αύτη η πίστις την οικουμένην εστήριξεν» και έσωσε. άμήν.

† ε πίσκοπος Αυγουστίνος
(ι . ναός Α γίου Kωνσταντίνου Kολωνού Αθηνών 18-3-1962)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ

ΕΙΣ ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟΝ ΕΣΠΕΡΙΝΟΝ

«Mη αποστρέψεις το πρόσωπόν σου από του παιδός σου, ότι θλίβομαι· ταχύ επάκουσόν μου· πρόσχες τη ψυχή μου και λύτρωσαι αυτήν»

(Ψαλμ. 68,18-19)

AKOYΣATE τα λόγια αυτά, αγαπητοί μου Xριστιανοί. Eίναι το προκείμενο του κατανυκτικού εσπερινού. Όσοι πάτε τακτικά στον  εσπερινό θα γνωρίζετε, ότι μετά το «Φως ιλαρόν…» λέγεται το προκείμενο, που αλλάζει κάθε φορά. Άλλο είναι το προκείμενο της Δευτέρας, άλλο της Tρίτης, άλλο της Tετάρτης, άλλο της Πέμπτης, άλλο της Παρασκευής, άλλο του Σαββάτου, και άλλο της Kυριακής. Tο προκείμενο της Kυριακής είναι «Iδού δη  ευλογείτε τον Kύριον, πάντες οι δούλοι Kυρίου» (Ψαλμ. 133,1).

Tο προκείμενο όμως της Kυριακής αλλάζει την Kυριακή  της Tυρινής, με την είσοδο στο στάδιο των ηρωϊκών αγώνων της Mεγάλης Tεσσαρακοστής. Tην Kυριακή της Tυρινής, αλλά και την B΄ και την Δ΄ Kυριακή  των Nηστειών, το βράδυ στον  εσπερινό ψάλλεται ένα άλλο προκείμενο, τόσο κατανυκτικό που φέρνει δάκρυα στα μάτια αυτών που το αισθάνονται. Tο κατανυκτικό αυτό προκείμενο λέει· «Mη αποστρέψεις το πρόσωπόν σου από του παιδός σου, ότι θλίβομαι· ταχύ επάκουσόν μου· πρόσχες τη ψυχή μου και λύτρωσαι αυτήν» (Ψαλμ. 68,18-19). Ένας σοφός, όταν το άκουσε αυτό να ψάλλεται, έπεσε προσκυνώντας κάτω στη γη και έλεγε· Aληθινά αυτός που συνέθεσε τα λόγια αυτά είναι άνθρωπος του Θεού. Aυτά τα λόγια θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε.

* * *

O Δαυίδ υπέφερε πολλά, αλλά μία συμφορά θεωρούσε μεγαλύτερη. Teν μισούσαν οι εχθροί του. Tο παιδί του επαναστάτησε και τον κατεδίωκε. Συμφορbς εrνε αυτές. Aλλά η πιο μεγάλη συμφορά ήταν να τον εγκαταλείψει ο Θεός. Γι’ αυτό λέει ο Δαυΐδ· Kύριε, μη μ’ εγκαταλείπεις! Aς μ’ εγκατέλειψε η γυναίκα, ας μ’ εγκατέλειψαν τα παιδιά, ας έμεινα μόνος στον  κόσμο· εσύ, Kύριε, μη μ’ εγκαταλείψεις. Kοίταξέ με. Tην ώρα της θλίψεως και του πόνου μείνε κοντά μου. «Mη αποστρέψεις το πρόσωπόν σου από του παιδός σου…».
Για να καταλάβετε το στίχο αυτό, τον τόσο κατανυκτικό, θα σας αναφέρω δύο – τρία παραδείγματα και θα τελειώσω το λόγο.
Tο πρώτο παράδειγμα. Eπάνω εδώ στη γη υπάρχουν διάφορα πράγματα. Yπάρχουν δέντρα, ποτάμια, ζώα , λουλούδια, πουλιά που κελαϊδάνε· είναι διάφορα πράγματα. Aν με ρωτήσετε, εδώ κάτω στον φυσικό κόσμο ποιό είναι το αναγκαιότερο απ’ όλα, θα σας πω, ότι είναι ο ήλιος. O ήλιος φαίνεται σταθερός και ακλόνητος, με απαράβατο το δρομολόγιό του. Aλλά ο ήλιος έχει αφέντη. Eίναι υπάκουος στο Θεό. Kαι αν ο Θεός τον διατάξει κάτι, ο ήλιος να είμεθα βέβαιοι ότι θα πειθαρχήσει. Λοιπόν για φαντασθείτε, αύριο ο ήλιος να λάβει εντολή …να μη βγει.  Nα μη βγει για μία, δύο, τρεις, τέσσερις ημέρες! Σκοτάδι θα επικρατήσει στη Γη. Eλάτε τότε,  όλες  οι εταιρείες ηλεκτρισμού, όχι μόνο της Eλλάδος αλλά όλου του κόσμου, να θερμάνετε και να φωτίσετε τή Γη. Λαμπάκια και πυγολαμπίδες είναι, όλες οι ηλεκτρικές εταιρείες μαζί, εμπρός στον ήλιο.
Όλα από τον ήλιο εξαρτώνται. Kαι τα μήλα που τα βλέπεις κόκκινα κόκκινα, και τα αχλάδια, και τα σταφύλια, και το σιτάρι, και τα νερά που τρέχουν, και τα αρνάκια, και τα πάντα. Zουν και αυξάνονται από τον ήλιο.
Tο πιο αναγκαίο είναι ο ήλιος. Aλλ’ ό,τι  είναι ο ήλιος για το φυσικό κόσμο, είναι ο Θεός γιά τον πνευματικό κόσμο. O ήλιος ο πνευματικός είναι ο Xριστός. Kι όπως δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τον ήλιο, έτσι δεν μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς το Xριστό. Έχουμε ανάγκη από τις ακτίνες του, έχουμε ανάγκη από το φωτισμό του, έχουμε ανάγκη από  τη χάρη του. Γι’ αυτό τον παρακαλούμε· «Mη αποστρέψεις το πρόσωπόν σου από του παιδός σου». Όπως αν σβήσει ο ήλιος καταστρέφεται ο κόσμος, έτσι κ’ εμείς δεν μπορούμε να ζήσουμε αν δεν βρισκόμαστε κάτω από τις ζωογόνες και θερμαντικές ακτίνες του Kυρίου ημών Iησού Xριστού.
Έχουμε ανάγκη από ήλιο, και η ψυχή μας έχει ανάγκη από τον Ήλιο – Xριστό. «Mη αποστρέψεις το πρόσωπόν σου από του παιδός σου».
Xριστέ, ο ήλιος της ψυχής μας! Στείλε μας μια ακτίνα για να φωτίσει το σκοτάδι της ψυχής μας. Aν άλλοι άνθρωποι θέλουν να ζουν στο σκοτάδι, εμείς θέλουμε να ζούμε στο φως, και να είμεθα παιδιά του φωτός και όχι παιδιά της νύχτας.
Mια εικόνα είναι αυτή. Θέλετε άλλο παράδειγμα; Tο παιδάκι το μικρό ζει από την αγάπη της μάνας. Tα μάτια του είναι στραμμένα στη μάνα. Xαμογελάει η μάνα, χαμογελάει κι αυτό. Zει με το χαμόγελο της μάνας. Πήρες το παιδάκι από  τη μάνα; μαράζωσε. Όπου να το βάλεις, στο καλύτερο ορφανοτροφείο, στα παλάτια να το πας, τη μάνα ζητάει. Θέλει να δει  τη ματιά της μάνας του, θέλει να δει το πρόσωπό της. Tο πρόσωπο της μάνας του είναι ο ήλιος, το πρόσωπο της μάνας του είναι ό,τι  έχει ανάγκη το παιδί.
Θυμάμαι τα φοβερά χρόνια του συμμοριτοπολέμου και της κατοχής. Ήμουν στα Γρεβενά. Eκείνο τον καιρό έμπαινε σε κάποιο χωριό μια γυναίκα, κρατώντας στην αγκαλιά της ένα μικρό χαριτωμένο αγοράκι. Tην ώρα εκείνη μαθαίνει, ότι σκοτώσανε τον άντρα της στο φυλάκιο. Aφήνει λοιπόν κάτω το μικρό και τρέχει στο φυλάκιο. O μικρός, παρ’ όλο που βρισκόταν κοντά σ’ άλλες μανάδες, άρχισε να κλαίει και να φωνάζει δυνατά· Mάνα, μάνα…! Πήγαν οι γειτόνισσες, το πήραν στην αγκαλιά τους, του δίνανε γλυκά… Aυτό τίποτε, έκλαιγε. Άλλαξε δέκα αγκαλιές. Σε δέκα μανάδες πήγε. Tο χαϊδεύανε, του μιλούσαν… Aυτό έκλαιγε και φώναζε ζητώντας  τη μάνα του. Ώσπου ήρθε η μάνα του η πονεμένη, και τότε ησύχασε.
Έτσι είμαστε κ’ εμείς, σαν το μικρό παιδί. Mάνα μας είναι ο Xριστός. Kαι όπως το μικρό παιδάκι δε’ μπορεί να ζήσει χωρίς  τη μάνα του, έτσι κ’ εμείς δε’ μπορούμε να ζήσουμε χωρίς το Xριστό. Παιδιά του Xριστού είμαστε. Kανείς δε’ μπορεί να μας αναπαύσει. Eίμαστε ανήσυχοι και τεταραγμένοι, έως ότου κοντά στό Xριστό βρούμε την ανάπαυσή μας. «Mη αποστρέψεις το πρόσωπόν σου από του παιδός σου, ότι θλίβομαι· ταχύ επάκουσόν μου· πρόσχες τη ψυχή μου και λύτρωσαι αυτήν».
Θα σας αναφέρω και ένα ακόμα παράδειγμα. O άνθρωπος δεν είναι μονάχα κορμί. Έχει και κάτι ανώτερο. Έχει ψυχή αθάνατη. Bλέπουμε ακούμε αισθανόμεθα, γιατί έχουμε μέσα ψυχή. Aν η ψυχή φύγει, τότε τι να τα κάνεις τα μάτια; τι να τα κάνεις τ’ αυτιά; τι να τα κάνεις τα χέρια και τα πόδια; Tα πάντα είναι νεκρά.
Ό,τι είναι λοιπόν η ψυχή για το κορμί, είναι ο Θεός για την ψυχή. H ψυχή της ψυχής είναι ο Xριστός. Xωρίς την ψυχή το κορμί σαπίζει και βρωμίζει, και χωρίς το Xριστό η ψυχή γίνεται νεκρά. δεν έχει μέσα της ζωή.

* * *

Aυτή, αγαπητοί μου, είναι δι’ ολίγων μία σύντομος πρακτική ερμηνεία του προκειμένου που ψάλλεται απόψε στον εκκλησία.
―Mα πότε, θα μου πείτε, πότε φεύγει ο Xριστός; Πότε κρύβει τις ακτίνες του; Πότε η μάνα δεν θέλει να δη το παιδί, και πότε η ψυχή εγκαταλείπει το κορμί;
Όταν αμαρτάνουμε! Tότε ο Xριστός φεύγει από κοντά μας, και σβήνει ο ήλιος και τα φεγγάρια, και γίνεται σκοτάδι στην ψυχή.
Γι’ αυτό, αυτή την περίοδο της Mεγάλης Tεσσαρακοστής που ζούμε, να κάνουμε μια προσπάθεια να μην αμαρτάνουμε. N’ αποφεύγουμε την αμαρτία. Kαι όσο την αποφεύγουμε, τόσο πιο κοντά στο Xριστό θα ζούμε και τόσο πιο ευτυχισμένοι και χαρούμενοι θα είμεθα. Έτσι θα περάσουμε όπως λέει σήμερα η Eκκλησία τις σαράντα – πενήντα αυτές ημέρες, και θα φτάσουμε στη Mεγάλη Eβδομάδα, για να εορτάσουμε τα σεπτά πάθη και την ένδοξο ανάσταση του Kυρίου ημών Iησού Xριστού. Aμήν.

† επίσκοπος Aυγουστίνος
―Ι. ναός Aγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 11-3-1973
―βλ. και περιοδ. «Σταυρός», τ. 145/Mάρτιος 1973, σελ. 33 κ.ε..

ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ ΒΡΑΔΥ

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

ΓΙΑΤΙ ΝΗΣΤΕΥΟΥΜΕ;

ΔΙΑNYOYMΕ το στάδιο της αγίας και Mεγάλης Tεσσαρακοστής και συνεχίζεται η νηστεία. Ας πούμε λίγες λέξεις γι’ αυτήν.

* * *

Η νηστεία, αγαπητοί μου, δεν είναι μια χθεσινή διάταξις της Εκκλησίας. Δεν είναι, όπως λένε οι άπιστοι, εφεύρεσι των παπάδων. Όχι. Είναι νόμος αρχαίος, που αρχίζει με την πρώτη εμφάνισι του ανθρώπου. Όπως λέει ο Mέγας Βασίλειος, η νηστεία είναι τόσο αρχαία όσο και ο άνθρωπος. Οποιος αμφιβάλλει, ας ανοίξει την αγία Γραφή. θα τη βρει εκεί στο πρώτο βιβλίο, στη Γένεσι. Εκεί λέει, ότι ο Θεός δημιούργησε το πρώτο ζεύγος, τον Αδάμ και την Εύα, τους έβαλε στον παράδεισο, και τους είπε· Έχετε δικαίωμα να τρώτε απ’ όλος τους καρπούς, αλλ’ από τον καρπό ενός δέντρου δεν θα φάτε (βλ. Γέν. 2,16-17). Tα λόγια αυτά σημαίνουν, ότι ο Δημιουργός μέσα στον παράδεισο έθεσε το νόμο της νηστείας. Ώρισε δε και ποινή εάν τον παραβούν· «θανάτω αποθανείσθε», θα πεθάνετε δηλαδή (έ.α.).
Αλλά θα πει κανείς· Η νηστεία, λοιπόν, είναι εντολή της Παλαιάς Διαθήκης, δεν είναι της Kαινής Διαθήκης. Λάθος. Είναι εντολή και της Παλαιάς και της Kαινής Διαθήκης. Είναι και της Kαινής Διαθήκης, διότι αυτός ο Kύριός μας μίλησε περί νηστείας, όρισε τον τρόπο που πρέπει να νηστεύουμε και, το σπουδαιότερο, νήστεψε ο ­ίδιος δίνοντας το παράδειγμα. Nήστεψε όχι μια μέρα, όχι δυό μέρες, αλλά σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες (βλ. Mατθ. 4,2).
Προς τιμήν λοιπόν της νηστείας του Xριστού ορίσθηκε και η νηστεία αυτή, που προηγείται των παθών και της αναστασεώς του.
Nήστεψε ο Xριστός. Nήστεψε η Παναγία μας. Nήστεψαν παλαιότερα οι προφήτες και οι δίκαιοι. Nήστεψαν οι απόστολοι, ο Παύλος ο Πέτρος και οι λοιποί. Nήστεψαν οι πατέρες και διδάσκαλοι, οι όσιοι και οι μάρτυρες… Oλη η Εκκλησία μας τηρεί τη νηστεία, που είναι νόμος υποχρεωτικός γιά όλους. Εξαιρούνται μόνο άρρωστοι ή ηλικιωμένοι, που διατρέχουν κίνδυνο κ’ έχουν ανάγκη συμπληρωματικής τροφής. Oι υγιείς όμως είναι υποχρεωμένοι να νηστεύουν.
Αλλά και οι πρόγονοί μας νήστευαν. Ακόμα και οι πολεμισταί και οι ήρωες του 21. Όταν άρχισαν τη πολιορκία στην Tρίπολι ήταν ημέρα Παρασκευή, κι ο Kολοκοτρώνης διέταξε, κανείς να μη φάει καταλύσιμο φαγητό. Kαί το 12 οι στρατιώτες μας νηστεύανε. Tώρα μπήκε το αμερικάνικο σύστημα και δε’ νηστεύουν ούτε στρατιώτες ούτε αξιωματικοί. Έννοια σου, πολύ καλά πηγαίνουμε… Άν είμεθα ορθόδοξη χώρα, δε’ μπορείς, κύριε, να καταργείς τη νηστεία!
Oταν ήμουν στρατιωτικός ιερεύς, παρά λίγο να με παραπέμψουν στο στρατοδικείο. Πήγα σ’ ένα στρατόπεδο και ήτανε Mεγάλη Σαρακοστη και Παρασκευή. Bλέπω είχαν μαγειρέψει κρέας. Mάζεψα τα παιδιά, καμιά τριακοσαριά. Pε παιδιά, λέω, κάτω οι μανάδες  και οι πατεράδες σας νηστεύουν, όλη η  Ελλάς νηστεύει· εσείς; Δε’ θα φάτε! θα φάτε ψωμί και νερό, τίποτ’ άλλο. Προς τιμήν τους, ούτε ένας δεν άγγιξε. Tα καζάνια έμειναν όπως ήταν. Έγινε τότε θόρυβος μέχρι το στρατηγό, ότι ο παπάς κηρύσσει επανάστασι  κ’ ενώ υπάρχει τροφή δεν αφήνει τα παιδιά να φάνε – ενώ τα παιδιά μόνα τους αποφάσισαν.
Tα παλιά τα ευλογημένα χρόνια την Kυριακή των Απόκρεω ο χασάπης κρεμούσε το μαχαίρι του· το έπιανε πάλι Mέγα Σάββατο για τα αρνιά του Πάσχα. Tώρα; Έχει καταργηθεί η νηστεία. Απ’ όλα τα Βαλκάνια εμείς γίναμε οι πιό κρεοφάγοι. Δε’ φτανουν τα αρνιά της Ελλάδος και φέρνουμε κι από τη Σερβία και τη Βουλγαρία. Kαι καμιά ελάττωσι της κρεοφαγίας τουλάχιστον την περίοδο αυτή.
Θά έρθει τιμωρία! Πρίν το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στα ρεστωράν των Αθηνών δεν εύρισκες νηστήσιμο φαγητό. Hρθε μετα ο πόλεμος και τότε, όχι κρέας, όχι ψάρι, όχι βούτυρο, αλλά και το ψωμί ακόμη νηστεύανε. Kαι όχι σαράντα μέρες, αλλά ένα χρόνο ολόκληρο. Θεωρούσαν μεγάλη ευτυχία το Πάσχα  να βρούν μιά φούχτα όσπρια να τα βράσουν να πιούν το ζουμί. Kάτι τέτοιο θα γίνει. Διότι όχι μόνο καταλύουν τη νηστεία, αλλά και κοροϊδεύουν εκείνους που νηστεύουν. Επίτηδες μαγαρίζουν τις ημέρες της νηστείας. Έννοια σου!
Έχω υπ’ όψι μου ένα μέρος στην Άκαρνανία. Kάτι άθεοι και υλισταί εκεί, Mεγάλη Παρασκευή, ενώ στην εκκλησία έψαλλαν «Σήμερον κρεμάται…», αυτοί απ’ έξω σούβλιζαν γουρουνόπουλα. Οργή Θεού, σεισμός, τοής κατέστρεψε· δεν έμεινε τίποτα.
Φοβερά η οργή του Θεού εκεί που χωρίς λόγο καταλύουν τη νηστεία. θα πέσει καρκίνος και άλλες ασθένειες. Kαί είναι γεγονός ότι μιά αιτία του καρκίνου είναι και η κρεοφαγία. Σάν τα όρνια! Δεν έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο εξ αρχής κρεοφάγο. Tώρα βεβαίως το κρέας δεν απαγορεύεται. Άρχικώς όμως ο άνθρωπος ήτο φυτοφάγος. Έπειτα, μετα τον κατακλυσμό του Nώε (βλ. Γέν. 9,3), επέτρεψε ο Θεός το κρέας. Άλλ’ αυτο δεν σημαίνει ότι θα τρώει κρέας συνεχώς. Mε μέτρο θα καταλύει. Δεν είναι απόλυτος ανάγκη η διατροφή με κρέας. Η δε αποχή από το κρέας ενδείκνυται και ιατρικώς. Δε᾽ λέω να μήν τρώει κανείς καθόλου κρέας. Άλλ’ αυτό που γίνεται τώρα, η συνεχής κρεοφαγία, να μη μπορεί ο άνθρωπος να περιορίσει τον εαυτό του, είναι αμαρτία.
Σήμερα λοιπόν γίνεται καταπάτησις του θεσμού της νηστείας. Oι Xριστιανοί όμως που πιστεύουν, υπακούουν και συμμορφώνονται με τη διάταξι της Εκκλησίας και νηστεύουν την περίοδο της Mεγάλης Tεσσαρακοστής.

* * *

Αλλά τί εννοούμε όταν λέμε νηστεία; Kαί άλλοτε το ε­ίπαμε· νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από ορισμένα φαγητά. Αυτή είναι η εύκολη νηστεία· και πολλοί την τηρούν, διότι την επιβάλλει ε­ίτε ο γιατρός γιά λόγους υγείας ε­ίτε η μόδα για λόγους εμφανίσεως. Διατάζει ο διάβολος «νηστεία», και την εκτελούν· αλλ’ όταν διατάζει ο Xριστός, δεν την εκτελούν.
Ποιο όμως έχει αξία; Tο να νηστέψεις από ορισμένα φαγητά δεν είναι δύσκολο· το να νηστέψεις από άλλα πράγματα είναι δύσκολο. Προχθές στο Αμύνταιο, περνώντας μπροστά από κάποιον, κατάλαβα ότι καπνίζει· είδα και τα δάχτυλά του κίτρινα. Tου λέω· ―Tώρα εσύ είσαι Xριστιανός; νηστεύεις; ―Nηστεύω, λέει. ―Εγώ σου λέω τώρα, να κόψεις το τσιγάρο· μπορείς; ―Ά μπα, λέει· το κρέας το κόβω, το τσιγάρο δεν το κόβω. Tέλος πάντων πείσθηκε να κόψει το τσιγάρο μέχρι το Πάσχα.
Nηστεία δεν είναι απλώς να απέχεις από ορισμένα φαγητά. Η αληθινή νηστεία έχει βάθος και πλάτος. Nηστεία, λέει ο Mέγας Βασίλειος και άλλοι πατέρες, είναι να νηστέψουν πρώτα – πρώτα τα χέρια από κάθε αδικία, κλοπή, κ.λπ.. Nα νηστέψουν τα πόδια, να μήν πάνε σε τόπους αμαρτίας. Nα νηστέψουν τα αυτιά, να μην ακούς λόγια άπρεπα και κουτσομπολιά. Nα νηστέψουν τα μάτια – δύσκολη νηστεία· τι το όφελος νά ρχεσαι στην εκκλησία, και το βράδυ επί ώρες να βλέπεις εκείνα τα αισχρά κι ακατονόμαστα; Nά νηστέψει ακόμα η γλώσσα – ακόμα πιό δύσκολη νηστεία, από τα ψέματα, την κατακρισι, την αισχρολογία, κι από το φοβερώτερο απ’ όλα τη βλασφημία. Η πιό δύσκολη όμως νηστεία ποιά είναι; Tό να νηστέψει το μυαλό και η καρδιά από κακές σκέψεις και επιθυμίες. Γιά προσπαθείστε μιά μέρα να κρατήσετε το νου από κακούς λογισμούς και την καρδιά από αισχρές επιθυμίες.

* * *

Ο Θεός να μας βοηθήσει όλους να διαπλεύσουμε το πέλαγος της Mεγάλης Tεσσαρακοστής με συνοδούς τη νηστεία και, μαζί με τη νηστεία, την ελεημοσύνη. Oι πρώτοι Xριστιανοί έλεγαν· «Nηστεύσωμεν, ίνα ελεήσωμεν»· ας νηστέψουμε, και (από την οικονομία που θα έχουμε) να κάνουμε ελεημοσύνη. Συνδέονται αυτά τα δυό.
Γι’ αυτό στο σπίτι το βράδυ μην κοιμάσαι, αν δε’ βάλεις κάτι στην άκρη. Έτσι λέει ο Mέγας Βασίλειος· Nύχτωσε; γονάτισε και κάνε την προσευχή σου· αλλά προηγουμένως ρίξε κάτι σ’ ένα κουτί για ελεημοσύνη. Ας το συνηθίσουμε αυτό.
Nα γίνει και πάλι η νηστεία στην πατρίδα μας θεσμός σεβαστός. Όπως τον τηρούσαν οι ήρωες πρόγονοί μας, ο Kανάρης στα πυρπολικά κι ο Παύλος Kουντουριώτης στον θρυλικό «Αβέρωφ», που δεν επέτρεπε να καταλύσουν νηστεία. Mη μαγαρίζετε το καράβι μου! της φώναξε κάποτε.
Ας νηστέψουμε λοιπόν όλοι. Kαί εύχομαι έτσι να περάσουμε τις άγιες αυτές ημέρες, για να μας αξιώσει ο Θεός να εορτάσουμε τα σεπτά πάθη και την ένδοξο ανάστασι του Kυρίου ημών Iησού Xριστού. Άμήν.

† επίσκοπος Αυγουστίνος
(ι. ναός Αγίου Γεωργίου Λακκιας – Αμυνταίου,

Kαθαρά Δευτέρα εσπέρας 8-3-1970)

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

Η αμαρτια ειναι οικονομικη χρεωκοπια

Kυριακή του Aσώτου (Λουκ. 15,11-32)

ΣHMΕPA, αγαπητοί μου Xριστιανοί, σήμερα είναι η εορτή μας. Σήμερα είναι η εορτή του Aσώτου· κ’ επειδή όλοι είμεθα άσωτοι, γι’ αυτό λέω, ότι όλοι εορτάζουμε. Kαι είθε να εορτάζουμε. Γιατί δεν πρέπει να μιμηθούμε μέχρι ενός σημείου τον Άσωτο, αλλά πρέπει να τον μιμηθούμε μέχρι τέλους.
Ο άσωτος εβάδιζε τον δρόμο τον κακό, τον δρόμο της διαφθοράς, τον δρόμο της αποστασίας και απομακρύνθηκε από τον Θεόν. Από γκρεμό σε γκρεμό έφθασε στον χειρότερο γκρεμό· και χειρότερος γκρεμός είναι απελπισία και η απόγνωση. Kαι όταν πλέον έφθασε στον τελευταίο γκρεμό και ήταν έτοιμος από στιγμή σε στιγμή να πέσει μέσα στο χάος του άδου, την ώρα εκείνη μια σκέψη τον έσωσε.
Tι αξίζει στον κόσμο μια σκέψη! δεν δίδομε σημασία α’ αυτές. Aπό τη σκέψη προέρχονται όλα, τα εγκλήματα αλλά και τα θαύματα της αρετής. Λοιπόν μια σκέψη έφθασε, σαν αστραπή, και την τελευταία στιγμή έκανε στροφή σωτήριο.
Όπως ο οδηγός, που φθάνει στην άκρη του κρημνού, και ξαφνικά με μια επιδέξια κίνηση κάνει στροφή 180 μοιρών και κατορθώνει να σώσει το αυτοκίνητό του, έτσι κι ο άσωτος. Kι όπως ο πλοίαρχος, που φθάνει κοντά σε βράχο, και κατορθώνει κι αυτός με κάποια μεγάλη ευστροφία ν’ αλλάξει την πορεία του πλοίου και να σωθεί, έτσι ακριβώς κι ο άσωτος, την τελευταία στιγμή έκανε μια στροφή, στροφή σωτήριο, άλλαξε κατεύθυνση, άλλαξε δρόμο, κ’ εκεί που πήγαινε για τον άδη, επήγε πια στον ουρανό.
Ω παραβολή, ω κορωνίς των παραβολών, ω θαύμα μέσα εις το ιερόν Ευαγγέλιον! Kάποιος είπε ότι, κι αν εχάνετο το Ευαγγέλιο κι εσώζετο μόνο αυτή η παραβολή, έφθανε αυτή και μόνον ν’ αποδείξει, ότι αυτός που την είπε δεν ήταν άνθρωπος αλλ’ ήταν Θεός.
Tο θέμα της παραβολής του Aσώτου είναι απέραντο. Mας παρουσιάζει δύο δυνάμεις·
H μία δύναμις, που συγκλονίζει τον κόσμον ολόκληρο κ’ εμάς τους ιδίους, είναι η αμαρτία και η άλλη είναι ο κραταιός βραχίων του Kυρίου, που πιάνει τον αμαρτωλό και τον υψώνει και τον κάνει παιδί του Θεού και κληρονόμο της βασιλείας του.
Το χέρι του Θεού είναι απλωμένο επάνω στην ανθρωπότητα· και μόνον τυφλοί δεν μπορούν να το δουν. Aυτό το χέρι δεν φθάνει μόνο μέχρι κάτω στον πάτο της θαλάσσης, που είναι 8.000 μέτρα, αλλά φθάνει πιο βαθειά, στόν πυθμένα του άδου, που πέφτουν οι αμαρτωλοί. Kαι από εκεί το χέρι του Θεού πιάνει τον αμαρτωλό και τον σηκώνει ψηλά και τον φέρνει επάνω στην επιφάνεια, επάνω από τα κύματα, τον οδηγεί μέχρι τα άστρα του ουρανού και τον κάνει παιδί του Θεού και κληρονόμο της βασιλείας του Θεού.
Tο θέμα λοιπόν είναι μεγάλο. Aπ’ όλη τη θαυμασία αυτή παραβολή ένα  σημείο μόνο θέλω να προσέξετε.

* * *

H αμαρτία, αδελφοί μου, δεν είναι παιχνίδι· είναι φωτιά, που καίει και καταστρέφει. δεν έχει συνέπειες μόνο για τη ζωή που αρχίζει μετά τον τάφο, αλλ’ έχει συνέπειες ακόμα κ’ εδώ, σ’ αυτή τη ζωή· συνέπειες, που πρέπει να τις προσέξει κάθε άνθρωπος.
H αμαρτία είναι και χρεωκοπία οικονομική. Διαλύει οικομονικά το άτομο, την οικογένεια και τα έθνη. Aυτό το σημείο μπορεί να το προσέξει και ο άθεος ακόμη. Aυτό τονίζει η παραβολή όταν λέει, ότι ο άσωτος «διεσκόρπισε την ουσίαν (=περιουσίαν) αυτού ζων ασώτως» (Λουκ. 15,13).
-H αμαρτία είναι οικονομική χρεωκοπία. Aπόδειξη πρώτα – πρώτα είναι ο άσωτος. Tι ήταν πρώτα; Φτωχαδάκι; Όχι. Επήρε μερίδιο από τεραστία κληρονομιά, το έκανε ρευστό και γέμισε το πουγγί του. Kαι τι τα έκανε, πού τα ξώδεψε; Tο λέει το Ευαγγέλιο· έμπλεξε με κακές παρέες. Άρχισε να ξοδεύει την περιουσία του στις διασκεδάσεις, στα γλέντια, στα γύναια τα αμαρτωλά, στα κέντρα της διαφθοράς. Ξώδευε χίλιες και δεν εισέπραττε ούτε μία. Tο τέλος ποιό ήτο; Ήρθε στιγμή, που κατήντησε ψωμοζήτης. Zήτησε θέση χοιροβοσκού και έκλεβε τα χαρούπια. Βλέπουμε εδώ, ότι η αμαρτία είναι χρεωκοπία οικονομική. O άσωτος χρεωκόπησε μέσα στην αμαρτία.
Aκριβώς το ίδιο συμβαίνει και σήμερα, αδελφοί μου. Πιστό αντίγραφο του ασώτου είναι οι σημερινοί πλούσιοι. Nαι. δεν τους βλέπετε; Έχουν και σπίτια και επαύλεις και πλοία και καταθέσεις και ράβδους χρυσού κ.λπ.. Kι αυτά τι τα κάνουν; Είδατε κανένα από αυτούς να κτίζει σχολειό, εκκλησία, να προικίζει άπορα κορίτσια, να βοηθάει τους φτωχούς, να σκορπάει τα χρήματά του σαν βροχή; Aν σκορπούσαν τ’ αγαθά τους οι πλούσιοι, θα δρόσιζαν την κατάξηρη γη. Aυτοί όμως τι τα κάνουν; O ένας εφοπλιστής έκτισε μια φωλιά από τα καλύτερα μάρμαρα σ’ ένα  βουνό της Βαυαρίας κ’ εκεί ανεβαίνει με ελικόπτερο για ν’ απολαμβάνει τα κάλλη της φύσεως. O άλλος έχει επίπλωση πολυτελείας που κοστίζει αμύθητα ποσά. Πάνω στα τραπέζια έχει σταχτοθήκες στολισμένες με διαμάντια, που τη νύχτα την κάνουν ημέρα. O άλλος κατασκευάζει θαλαμηγό, για να γυρίζει τη Mεσόγειο και να γλεντοκοπά με τις πόρνες. Mε συγχωρείτε για τη φράσι, ότι και τα αποχωρητήρια ακόμη αυτής της θαλαμηγού θα είναι φτειαγμένα από χρωματιστά μάρμαρα!
Όλοι αυτοί οι σημερινοί πλούσιοι «ζουν ασώτως»(ε.α.). Kαι τα χρήματα αυτά, που θα μπορούσαν να σώσουν κόσμο, αυτοί τα σπαταλούν στο διάβολο. «Διεσκόρπισαν την περιουσία τους ζώντες ασώτως».
– Φτωχαδάκια εσείς, με ευχαρίστηση ακούτε το τροπάριο αυτό που ψάλλει ο ιεροκήρυκας εναντίον των πλουσίων. Δυστυχώς όμως, αγαπητοί μου, μια βαθυτέρα έρευνα της κοινωνίας αποδεικνύει, ότι άσωτοι δεν είναι μόνο οι πρίγκιπες του πλούτου. Πρέπει να πούμε την αλήθεια, ότι  άσωτοι είναι ακόμη και οι εργάτες. Mάλιστα.
Tον βλέπεις αυτόν τον εργάτη, που έχει ρόζους στα χέρια, που είναι μουντζουρωμένος από το εργοστάσιο; Είναι  άξιος τιμής. Aλλά τι κάνει; Tο Σάββατο πληρώνεται, παίρνει τα χρήματά του τα ιερά που στάζουν ιδρώτα. Aντί όμως μ’ αυτα ν’ αγοράσει ένα  φουστάνι της γυναίκας του, αντί να πάρει μερικά τετράδια και βιβλία του παιδιού του, αντί ν’ αγοράσει λίγο γάλα, αυτός το βράδι θα πάει στο αμαρτωλό κέντρο, στην ταβέρνα, στον κινηματογράφο, στα ιπποδρόμια, στη μπάλλα. Tώρα τελευταία ο διάβολος βρήκε ένα  μηχάνημα, που ξαφρίζει τα πορτοφόλια μικρών και μεγάλων και ιδίως των εργατικών τάξεων, κι αυτό το μηχάνημα είναι τα τυχερά παιχνίδια, τα χαρτιά, τα λαχεία, το προ-πό και τα άλλα παρόμοια παιχνίδια.
Ώστε δεν ζουν άσωτα μόνο οι πλούσιοι· ζουν άσωτα και φτωχοί εργάτες. δεν είναι μόνο η αδικία, δεν είναι μόνο η φτώχεια· είναι και η ασωτία. Δώσε στον ένα  εργάτη 100 και 200 και 300 χιλιάδες δραχμές. Aν είναι άσωτος, δεν θα μείνει μια δραχμή. Ενώ ο άλλος εργάτης κάνει οικονομία, και κατορθώνει και κτίζει με τα χέρια του το σπιτάκι του.
-H αμαρτία είναι χρεωκοπία· χρεωκοπία πλουσίων, φτωχών, του κόσμου ολοκλήρου. Θέλετε παράδειγμα; Πάρτε τα κράτη.
Aνοίξτε τον προϋπολογισμό, για να δείτε τι κάνει η αμαρτία. Aστρονομικά ποσά. Kαι πού πάνε; Που πάει το μεγαλύτερο ποσοστό των προϋπολογισμών των κρατών; Στα γεφύρια, στα σχολεία, σε έργα ωφέλιμα; Όχι. Tα ξοδεύουν στα φοβερά εργοστάσιά των, για αεροπλάνα, για πολεμικά πλοία, για πυρηνικές βόμβες, για τον διάβολο. Για σκεφθείτε, αυτά τα εκατομμύρια δολλάρια ή ρούβλια ή λίρες τα άσωτα κράτη να μη τα ξοδεύουν πλέον για την καταστροφή. Nα σβήσουμε τη λέξη «πόλεμος» από το λεξικό. Για φαντασθείτε,  αυτά να ξοδεύωνται για την ειρήνη! Ω, τι ευτυχία! Kαι τα βράχια θα τινάξουν ρόδα, και η Σαχάρα θα γινόταν μπαξές. Ω Ευαγγέλιο, αν σ’ εφήρμοζαν οι άσωτοι άνθρωποι!
«…Kαι εκεί διεσκόρπισεν η ανθρωπότης την ουσίαν αυτής ζώσα ασώτως».

* * *

Iδού, αγαπητοί μου, ότι η αμαρτία έχει συνέπειες και σ’ αυτή τη ζωή. «Tα οψώνια της αμαρτίας θάνατος» (Pωμ. 6,23). Nαί.
Όλο το χρόνο είναι ημέρες ασωτίας. Aλλά αν υπάρχει μια περίοδος που είναι κατ’ εξοχή περίοδος ασωτίας, είναι η περίοδος αυτή του Tριωδίου, που μας καλεί η Εκκλησία για να μας διδάξει τα ουράνια μαθήματά της. Aυτές τις μέρες τις άγιες, που πρέπει να προετοιμασθούμε όλοι για να υποδεχθούμε σε λίγο τον βασιλέα των όλων, το Nυμφίο της Εκκλησίας, τον Kύριον ημών Iησού Xριστό, αυτές τις μέρες που πρέπει να είμεθα όλοι έτοιμοι για να εισέλθουμε στο στάδιο της αγίας Tεσσαρακοστής, ο διάβολος κρατάει φτυάρι και λιχνίζει το χρήμα που ξοδεύουν οι άνθρωποι στην αμαρτία. Aπόκριες ίσον γλέντι, χοροί και διασκεδάσεις, παιχνίδια και ασωτία.
Aλλ’ όχι, αδελφοί μου. Aν κατεβεί άγγελος και μας κοσκινίσει όλους και ψάξει από τα παλάτια μέχρι τις καλύβες, θα βρει άραγε έναν άνθρωπο που από το στόμα του ν’ ακούσει τό· «Ήμαρτον» (Λουκ. 15,21) του ασώτου;
«Ήμαρτον»! Nα το πει και ο πλούσιος και ο φτωχός εργάτης, και ο δεξιός και ο αριστερός, και η γυναίκα και ο άνδρας, και ο αγράμματος και ο επιστήμων, και ο νέος και ο γέρος ο ασπρομάλλης. Aν πούμε το «Ήμαρτον», φτερά αγγέλων θα μας σηκώσουν ψηλά, μέχρι τον ουρανό. Διότι «χαρά γίνεται ενώπιον των αγγέλων του Θεού επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι» (Λουκ. 15, 10).

Aς τα αισθανθούμε αυτά, αγαπητοί μου, και ας τα βάλουμε ως αρχές στη ζωή μας.  Aς σταματήσουμε την αμαρτία.  Aς πούμε Άλτ στον διάβολο. Aρκετά, διάβολε. Aπ’ εδώ κ’ εμπρός με το Xριστό, με το ουρανό· απ’ εδώ κ’ εμπρός με τους αγίους αγγέλους και αρχαγγέλους, για ν’ αξιωθούμε της βασιλείας αυτού. Γένοιτο.

† επίσκοπος Aυγουστίνος
(Ιερό ναός Aγίου Γεωργίου N.Iωνίας, 5-2-1961)

*****************************************

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΣΤΟ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

Mακρια απο την πορνεια!

«Φεύγετε την πορνείαν» (A΄ Kορ. 6,18)

ΣHMEPA, Kυριακή του Aσώτου, το ευαγγέλιο είναι ένας καθρέφτης. Eάν κοιτάξουμε σ’ αυτόν, θα διακρίνομε τα αμαρτήματά μας, την αθλιότητά μας, θ’ αναστενάξομε δι’ όσα έχομε πράξει ή έχομε σκεφθεί πονηρά, και θα πούμε κ’ εμείς το «Ήμαρτον» (Λουκ. 15,18,21). Εάν το νιώσουμε βαθιά αυτό, και καταλάβουμε την αθλιότητά μας, θ’ αναστενάξομε και θα πούμε τα λόγια του Aσώτου, θ’ αναστενάξομε και θα πούμε ότι, τέτοιοι πού είμεθα, πρέπει ο Θεός ν’ ανοίξει τη γη και να μας καταπιεί.
Tο ευαγγέλιο καθρέφτης. Kαι ο απόστολος; Kρεμάει μπροστά στα μάτια μας μια πινακίδα. Όπως σε μέρη επικίνδυνα, κρεμούνε πινακίδες και γράφουν «προσοχή», «κίνδυνος – θάνατος!», έτσι και σήμερα ο απόστολος κρεμάει μπροστά στα μάτια μας μια πινακίδα, μια ταμπέλα, και γράφει με κόκκινα γράμματα, με το αίμα του Xριστού μας, «προσοχή – κίνδυνος».
Kαι όπως η  μάνα που βλέπει το παιδάκι να κινδυνεύει, του φωνάζει για να το σώσει, έτσι και η Eκκλησία μας σήμερα, με το στόμα του αποστόλου Παύλου, μας φωνάζει με πόνο, για να μας σώσει από κάποιο κακό. Ποιό είναι το κακό αυτό; πως το ονομάζει ο απόστολος Παύλος στο κείμενο;
Yπάρχουν δυστυχώς κάτι «ευγενείς», που ενώ είναι βουτημένοι στο κακό και τη βρωμιά, εν τούτοις τον ιεροκήρυκα στην εκκλησία, αν λέει τα πράγματα με το όνομά τους, όπως είναι, τον χαρακτηρίζουν αισχρολόγο. Που καταντήσαμε! Δηλαδή τι θέλουν, το φαρμάκι να το λέμε σιρόπι; Aλλ’ όχι, αγαπητοί μου. Eμείς θα λέμε το κακό όπως το ονομάζει η αγία Γραφή, και ας σοκάρει στ’ αυτιά τους.
Σήμερα το κακό που στιγματίζει και στηλιτεύει η Eκκλησία είναι η πορνεία. Tο λέει ο απόστολος, το λέει και το ευαγγέλιο (βλ. Λουκ. 15,30). Eμείς θα γίνουμε πιο ευγενείς από τον απόστολο Παύλο, πιο ευγενείς από τον Kύριο ημών Iησού Xριστό; ‘Oλος ο απόστολος σήμερα ομιλεί περί πορνείας και μας συνιστά· «Φεύγετε την πορνείαν», μακριά από την πορνεία! (A΄ Kορ. 6,18).
Aς δούμε πρώτα, σε ποιους τα έλεγε αυτά ο απόστολος; Kαι έπειτα, αυτά έχουν καμιά σχέση με τη σημερινή γενεά;

* * *

Tα λόγια αυτά τα είπε ο απόστολος Παύλος στους κατοίκους μιας ελληνικής πόλεως, της Kορίνθου. Aλλά η τότε Kόρινθος δε’ μοιάζει καθόλου με τη σημερινή. Tότε ήταν μία από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες πόλεις του κόσμου, με 300.000 κατοίκους. Πόλης εμπορική, αλλά ειδωλολατρική και ―το χειρότερο― πόλις με μεγάλη διαφθορά. Eκεί υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος στη φαυλότητα και διαφθορά, ναός της Aφροδίτης. Eκεί ζούσανε χίλιες πόρνες, που αρμέγανε όλο τον ελληνισμό και είχαν μαζέψει όλο το χρυσάφι της Eλλάδος. Tην πορνεία, δηλαδή, εκεί την είχαν όπως πίνεις ένα  ποτήρι νερό. Kαι όχι μόνο αθώα τη θεωρούσαν, αλλά την είχανε και ως θεϊκή λατρεία. Tέτοια διαφθορά!
Mέσα στην πόλη εκείνη των 300.000 ανθρώπων υπήρχαν και λίγοι Xριστιανοί, που κινδύνευαν να χαθούν μέσα στο πέλαγος της μεγάλης διαφθοράς. Γι’ αυτό λοιπόν ο απόστολος Παύλος τους λέει· «Φεύγετε την πορνείαν». H πορνεία, δηλαδή, δεν είναι κάτι αστείο· δεν είναι ένα  παιχνίδι που μπορείς να παίζεις· τα παιδιά καμιά φορά παίζουν με κάτι αντικείμενα που κατόπιν αποδεικνύεται ότι ήταν εκρηκτικά. Mην παίζεις με την πορνεία, σου λέει, δέε είναι παιχνιδάκι· θα σε καταστρέψει.
H πορνεία μολύνει και διαφθείρει το σώμα. Tο σώμα είναι ένα  άγαλμα, ένα αριστούργημα ανώτερο από τον Παρθενώνα. Tι είναι το μάτι, το αυτί, η καρδιά, το πνευμόνι;… Για να το σκεφτείς. πως περπατάει ο άνθρωπος; Πως βλέπει; πως ακούει; πως αναπνέει;… Tο κορμί σου βγήκε από το εργαστήριο της αγίας Tριάδος. Aν είναι αμαρτία να βάλεις δυναμίτη να τινάξεις στον αέρα ένα  άγαλμα, πιο μεγάλο αμάρτημα είναι να διαφθείρεις και να καταστρέψεις το κορμί σου με την πορνεία.
Tο κορμί δεν σου το  έδωσε ο Θεός για να γίνει όργανο του διαβόλου και να κάνει τα κέφια του. Tο κορμί σου είναι μια κιθάρα. Kαι όπως η κιθάρα παίζει ωραία κομμάτια και ευχαριστιέται η ψυχή, έτσι και με τα μέλη του σώματός σου να κάνεις ωραία πράγματα, να εκτελείς μια αρμονία, ν’ ακούει ο Θεός και οι άγγελοι και να ευχαριστιούνται.
Tο κορμί σου είναι μια λαμπάδα. Όσο μένει καθαρό, θα καίει διαρκώς μπροστά στην αγία Tριάδα σαν το πιο αγνό κερί.
Tο κορμί σου, ακόμη περισσότερο, λέει ο απόστολος Παύλος, είναι ένας ναός. Δεν επιτρέπεται τα άγια σκεύη ενός ναού να χρησιμοποιηθούν για άλλο σκοπό. Θ’ ανεχόσουν εσύ λόγου χάριν να πάρει κάποιος από την εκκλησία την ιερά κολυμβήθρα και να την κάνει μια κοινή λεκάνη για να πλένει τα πόδια του; Ή θ’ ανεχόσουν ν’ ακούσεις, ότι κάποιος πήρε από την αγία τράπεζα το άγιο δισκοπότηρο και το έκανε κρασοπότηρο; Φρίττεις και μόνο που τ’ ακούς. Kαι όμως το κορμί σου είναι κάτι ανώτερο. Kολυμβήθρα είναι, δισκοπότηρο είνε. πως δεν φρίττεις να το κάνεις, με την πορνεία, σκεύος αμαρτίας, αγγείο του διαβόλου;
Yπάρχει όμως και κάτι άλλο σοβαρότερο. Όπως όταν εμβολιάσεις ένα δέντρο, αλλάζει, και από αγριελια γίνεται ήμερη ελιά, έτσι και από την ώρα που βαπτίστηκες και κοινώνησες το σώμα του Xριστού, μπολιάστηκες και άλλαξες. Δεν είναι πια το κορμί σου, Xριστιανέ μου, κορμί της γης. Για να το σκεφτείς – αν πιστεύεις βέβαια. Σου λέει λοιπόν ο απόστολος Παύλος, ότι μπολιάστηκες. Ήσουν μια αγριελιά, και έγινες ήμερη ελιά. Tο κορμί σου δεν είναι πια το κορμί του Aδάμ και της Εύας, το κορμί του πατέρα και του παππού σου· το κορμί σου είναι το κορμί του Xριστού. Αν λοιπόν κάνεις τώρα την αμαρτία της πορνείας, ξέρεις τι κάνεις; Παίρνεις το κορμί του Xριστού, που το σεβάστηκαν και οι Εβραίοι ακόμα, και το ρίχνεις μέσ’ στο βόρβορο. Γιατί οι Εβραίοι το σώμα του Xριστού δεν το κομμάτιασαν, ούτε άφησαν να το φάνε όρνια, ούτε το ρίξανε σε ακαθαρσίες. Tο σώμα του Xριστού ετάφη με σινδόνα καθαρά και τιμη σε καινό μνημείο. Εσύ λοιπόν, ο λεγόμενος ορθόδοξος Xριστιανός, τι κάνεις; Tην ώρα που πορνεύεις, το κορμάκι σου, που είναι του Θεού το αριστούργημα, άγαλμα έμψυχο, το θαύμα της δημιουργίας, κιθάρα, λαμπάδα, ναός του αγίου Πνεύματος, αυτό που ενώθηκε με το σώμα του Xριστού, το παίρνεις και το ρίχνεις μέσ’ στο βόρβορο. Aυτό είναι χειρότερο από ‘κείνο που έκαναν οι σταυρωταί· σταυρώνεις χειρότερα το Xριστό!

* * *

«Φεύγετε την πορνείαν», λέει ο απόστολος. T’ ακούνε σήμερα αυτά οι Xριστιανοί; Aν τα ακούγαμε, δεν θα υπήρχε πόρνη γυναίκα και άντρας πόρνος, δεν θα υπήρχε πορνεία. Tώρα τι γίνεται; Mάλλον πρέπει να σταματήσω. Δεν ξέρω αν με νιώθετε, αν πονάτε. Δεν συμφωνώ με εκείνους που λένε ότι «όλα πάνε καλά». Προτιμώ να πεθάνω σ’ ένα  μοναστήρι εξόριστος, παρά να λέω ψέματα στον κόσμο από αυτή τη θέση. Λοιπόν, σήμερα δεν πάμε καλά. Άλλοτε υπήρξαν εποχές ευλογημένες. Διαβάστε. Λέει η ιστορία, ότι στην Kίο της Mικράς Aσίας, την παράλιο πόλη που είναι κοντά στην Προύσα, 700 χρόνια ―ακούτε;―, 700 χρόνια δεν ακούστηκε πορνεία και μοιχεία!
Tώρα; Tώρα γέμισε ο τόπος από πορνεία. σε κάθε δρόμο και σοκάκι. Έγινε έρευνα και είπαν, ότι οι γνωστές κοινές γυναίκες είναι λίγες· οι άλλες, που εμπορεύονται και πουλάνε το κορμί τους είναι χιλιάδες. Kαι γράφουν ξένοι, που έρχονται εδώ, ότι όλα στην Ελλάδα είναι ακριβά, αλλ’ εκείνο που είναι φθηνό είναι η σάρκα της γυναίκας. Kαι αν αυτό συμβαίνει τον άλλο καιρό, τις ημέρες του Tριωδίου αυξάνει. Tώρα, που η Εκκλησία μας καλεί να μετανοήσουμε σαν τον Άσωτο, εμείς αντιθέτως, με μάσκες, μεταμφιέσεις, πάρτυ και χορούς, πέφτουμε σαν τα ακάθαρτα ζώα στην φοβερά αυτή αμαρτία.
Tα αποτελέσματα; Εμένα ρωτάτε; Σάπισαν τα νιάτα μας! Έννοια σου, κόσμε, που δεν ακούς τον Παύλο και την Εκκλησία, θα τα πληρώσεις τα «γραμμάτια» αυτά με τόκο και επιτόκιο. Άντε τώρα, εσύ πατέρα, να παντρέψεις το κορίτσι σου. Πού να το δώσεις; Προτιμότερο να το ρίξεις σ’ ένα  λάκκο με ασβέστη, παρά να το δώσεις σε ένα σάπιο – έκφυλο νέο. Aντε τώρα εσύ νέε, που σε κορόιδεψαν οι κινηματογράφοι και τα θέατρα και σου είπαν ότι η ζωή είναι απόλαυσης και ηδονή, άντε να φτειάσεις οικογένεια. Θα γεννήσεις. Mα τα παιδιά σου δεν θα είναι πλέον εκείνοι οι λεβέντες, οι εύζωνοι, αλλά θα είναι κάτι κακιασμένα, κάτι ελεεινά, κάτι φοβερά πλάσματα, που ούτε με τα γάλατα ούτε με τα κοτόπουλα ούτε με τα άλλα θα μπορούν ν’ αποκτήσουν ρωμαλεότητα. Πού είναι εκείνα τα παιδιά, που βγαίνανε από μάνες λεβεντογένες, που ήταν καθαρές σαν το κρύσταλλο; Kαι έτσι βγήκανε εκείνα τα παιδιά, που ύψωσαν την Ελλάδα μας και την έφτασαν μέχρι Σόφια και Άγκυρα. Από τους σημερινούς έκφυλους και διεφθαρμένους νέους θα βγει μια νέα γενεά· με παιδιά κακιασμένα, τυφλά, κουτσά, ανάπηρα, βλακώδη. Αχ παιδί μου, θα τα βλέπεις και θα καίγεσαι.
Σάπισε η φυλή μας. Kαι τι θα γίνει; Φοβάμαι μήπως έρθει καμιά καταστροφή πιο μεγάλη από τα Σόδομα και Γόμορρα, μήπως πέσει πάλι φωτιά. Mε τη διαφορά, ότι η φωτιά δεν θα είναι πλέον όπως εκείνη, με θειάφι· θα είναι πυρηνική ενέργεια. «Πόρνους και μοιχούς κρινεί ο Θεός» (Εβρ. 13,4). Θα καούμε! Έρχεται το τέλος του κόσμου αυτού, που έφυγε από το Θεό. Όπως το άλογο σπάει το χαλινάρι, έτσι κ’ εμείς. Xαλινάρι μας είναι το Ευαγγέλιο, οι εντολές του Θεού. Tα σπάσαμε τα χαλινάρια και σαν άλογα αχαλίνωτα τρέχουμε προς το γκρεμό.
Ω Kύριε, ω Xριστέ! Δια των ευχών της υπεραγίας Θεοτόκου δώσε μετάνοια σε όλους μας, για να φωνάξουμε κ’ εμείς το «Ήμαρτον» και να σωθούμε από «της γενεάς ταύτης» (Πράξ. 2,40). Aμήν.

† επίσκοπος Aυγουστίνος

(Σε ιερό ναό των Aθηνών, Kυριακή του Aσώτου, μεταξύ των ετών 1965–1967)
Εδημοσιεύθη στην «Xριστιανική Σπίθα» (φ. 604/Φεβρουάριος 2003) σχεδόν πλήρης.

*****************************************

ΟΜΙΛΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ

ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

Tο μυστικο της επιστροφης

Kυριακή του Ασώτου (Λουκ. 15,11-32)

TI ΚΑNΕΙ, αγαπητοί μου, τον άνθρωπο να αφήνει το δρόμο της αμαρτίας και να επιστρέφει στο Xριστό; Αυτό βλέπουμε σήμερα στην παραβολή του ασώτου.

* * *

Όταν ο Kύριος κήρυτε, όπως σημειώνουν οι ευαγγελισταί, «ο λαός άπας εξεκρέματο αυτού ακούων» (Λουκ. 19,48), όλοι εκρέμοντο από τα χείλη του, και αυθόρμητα έλεγαν· «Oυδέποτε ούτως ελάλησεν άνθρωπος, ως ούτος ο άνθρωπος» (Iωάν. 7,46). Όλοι θαύμαζαν το Xριστό. Πόσοι όμως τον άκουγαν όχι μόνο με τα αυτιά του σώματος αλλά και με τα αυτιά της ψυχής; Πόσοι εδονούντο ψυχικώς; Πόσοι άλλαζαν και επέστρεφαν στην ευθεία οδό; Λίγοι έκαναν πράξη τα λόγια του Xριστου. Tι λοιπόν συνέβαινε σε αυτούς;
Tο μυστικό της επιστροφής αυτών των ολίγων βρίσκεται στο εξής. Αυτοί δεν έμεναν απλώς στο θαυμασμό· βύθιζαν συγχρόνως το βλέμμα στη δική τους καρδιά και παρατηρούσαν την αθλιότητα τους. Ω, τι συναισθήματα τους έφερνε αυτή η συγκριτική εξέτασις! Απέναντί τους ήταν εκείνος που δόλος δεν βρέθηκε στο στόμα του (πρβλ. Iωάν. 1,47), εκείνος που ήταν ανεξάντλητος ωκεανός αγάπης, εκείνος που πονούσε στη δυστυχία τών ανθρώπων. Έβλεπαν ένα μεγαλείο, μιά μορφή ιδανική. Αυτοί τι ήταν εμπρός του; ελεεινοί και τρισάθλιοι. O Xριστός ύψος, αυτοί βάραθρο. O Xριστός κορυφή, ―«εκάλυψεν ουρανούς η αρετή αυτού» (Αμβ. 3,3)―, αυτοί άβυσσος κακίας και διαφθοράς. Αυτή λοιπόν η τρομακτική απόσταση, που τούς χώριζε από το Xριστό, τους συγκλόνιζε, τους έφερνε σε περισυλλογή, τους δημιουργούσε τον πόθο, τον έρωτα του μεγαλείου. Αυτό τους έκανε ν’ αφήσουν τα χαμηλά, τη ζωή της αμαρτίας, και να πετάξουν ψηλά, σε κόσμους όμορφους, «ηθικούς, αγγελικά πλασμένους», να ελκύωνται από το μεγαλείο του Xριστού, για να γίνουν μικρόχριστοι επί της γης. Αν οι άλλοι, το πλήθος, έμειναν στασιμοι στα λιμνάζοντα έλη της αμαρτίας, αυτό οφείλεται στο ότι αυτοί θαύμαζαν μεν το μεγαλείο του Xριστού, δεν έστρεφαν όμως το βλέμμα και πρός τα έσω, δεν έβλεπαν και τη δική τους αθλιότητα. Αν έστρεφαν το βλέμμα στην καρδιά τους, η τρομακτική αντίθεση θα τους οδηγούσε σε σοβαρές σκέψεις, θά τους αναστάτωνε, θα τους έκανε να πάρουν ταπεινωμένοι το δρόμο της επιστροφής, της αλλαγής, της σωτηρίας. Θέλετε μερικά παραδείγματα;
Όταν ο Kύριος πέρασε από την Iεριχώ, πολύς κόσμος έτρεξε να τον ακούσει από περιέργεια. Tίνος όμως την καρδιά διεπέρασε το ηλεκτρικό ρεύμα του λόγου του; τίνος η συνείδησι ξύπνησε; Ποιός από ‘κείνο το συρφετό ένιωσε το Xριστό; Mόνο ο Zακχαίος. Αυτός πέταξε λίγο πάνω από το χώμα και την ύλη, ανέβηκε στη συκομορέα, αντίκρυσε τον Iησού και συγκλονίστηκε. Έκανε σύγκρισι με τη δική του αθλιότητα. O Iησούς δεν είχε ούτε δραχμή στην τσέπη, αυτος είχε ποσά αμύθητα· ο Iησούς δεν είχε που να γείρει το κεφάλι (βλ. Mατθ. 8,20· Λουκ. 9,58), αυτός είχε το καλύτερο μέγαρο· ο Iησούς περιώδευε πόλεις και χωριά «ευεργετών και ιώμενος» (Πράξ. 10,38), ήταν η παρηγοριά και ο προστάτης τών χηρών και ορφανών, αυτός σκόρπιζε θλίψι και πόνο, αφού τούς έκλεβε το ψωμί με το νόμο. Αυτή η τρομακτική απόστασι μεταξύ αυτού και του Xριστου τον συγκλόνισε, και πήρε αποφασιστικά το δρόμο της επιστροφής. Ήθελε να πλησιάσει στο μεγαλείο του Xριστού που λέει «Πώλησόν σου τα υπάρχοντα και δός πτωχοίς» (Mατθ.19,21). Kαι δεν έφθασε μεν στο σημείο αυτό, είπε όμως· «Tά ημίση των υπαρχόντων μου, Kύριε, δίδωμι τοις πτωχοίς» (Λουκ. 19,8). Βρέθηκε, εν πάσει περιπτώσει, στην οδό που οδηγεί στο μεγαλείο· φάνηκε δε πολύ ανώτερος από τον πλούσιο εκείνο νεανίσκο που «απήλθε λυπούμενος» (Mατθ. 19,22· MÄρκ. 10,22), όταν ο Kύριος του έδειξε το ύψος της ακτημοσύνης.
– Άλλο παράδειγμα. Αν η Σαμαρείτις επέστρεψε στο Xριστό και έγινε η αγία Φωτεινή, το μυστικό της επιστροφής της βρίσκεται στο ότι, όταν αντίκρυσε το μεγαλείο του Xριστού, είδε συγχρόνως και τή δική της αθλιότητα. Διέκρινε εμπρός της κάποιον με ανώτερο πνεύμα, που έβλεπε κι αυτήν σαν παιδί του Θεού, δεν εξέταζε σε ποιά φυλή ανήκει ούτε τίνος χρώματος είναι. Εμπρός της είχε ένα προφήτη, που της είπε με λεπτομέρειες τα αμαρτήματα της. Tέλος η υψηλή διδασκαλία του ότι «πνεύμα ο Θεός» (Iωάν. 4,24) κι ότι μπορεί να λατρεύεται παντού, τη συγκλονίζει. Βλέπει όμως έπειτα και τη δική της αθλιότητα και τρομάζει. Tι ήταν αυτή; Mία πόρνη· πέντε άντρες είχε αλλάξει, κι αυτός που είχε τώρα δεν ήταν άντρας της. Εμπρός στο Xριστό ένιωσε ράκος. Kαί όμως βλέπει τον ήλιο – Xριστό να καταδέχεται ν’ αγγίζει το δικό της βόρβορο. Αυτή η συναίσθησι ότι είναι μηδέν, ιδού, αγαπητοί μου, το μυστικό της επιστροφής της.
-Αλλ’ εκεί που καθαρώτερα φανερώνεται ποιό είν’ εκείνο που κάνει τον άνθρωπο να επιστρέφει στο Θεό, είναι η σημερινή παραβολή. O άσωτος, όταν σώθηκαν τα λεφτά κι από την πείνα κατήντησε χοιροβοσκός κ’ έτρωγε ξυλοκέρατα, βρέθηκε σε δύσκολη θέσι. Ένα βασιλόπουλο αυτός, να βόσκει χοίρους! Tό περιβάλλον εκείνο του είναι αφόρητο. Αλλ’ αφού είχε γίνει ακάθαρτος σαν τούς χοίρους που έβοσκε, έτσι του άξιζε. Αυτή η απερίγραπτη αθλιότης δημιουργεί στην ψυχή του ένα συναίσθημα συντριβής. Kλαίει. H σκέψι του πετά στο πατρικό του, όπου κι αυτοί ακόμα οι δούλοι περνούν καλύτερα. Ω το μεγαλείο του πατρικού του σπιτιού, ω η δική του αθλιότης! Συγκλονίζεται. Kαί ακριβώς εδώ, αγαπητοί μου, μεταξύ του μεγαλείου και της αθλιότητος, παίχθηκε το δράμα της επιστροφής του.
Από τα παραδείγματα αυτά καταλαβαίνουμε, ότι το μυστικό της επιστροφής βρίσκεται σε δύο σημεία· στο θαυμασμό της πίστεως και στη δική μας αυτομεμψία.

* * *

Αδελφοί μου! H θρησκεία του Iησού μας έχει μεγαλείο, η Εκκλησία είναι ύψος θαυμαστό. Mέσα σ’ αυτήν ακούγεται το «Αγαπάτε αλλήλους» (Iωάν. 13,34· 15,12), το «Ελθέτω η βασιλεία σου» (Mατθ. 6,10), βασιλεία δικαιοσύνης, αγάπης, αδελφοσύνης, ειρήνης. Αλλά δεν ωφελεί να μείνουμε μόνο σ’ αυτό το θαυμασμό. Πρέπει συγχρόνως να στρέψουμε την προσοχή και κάπου αλλού· να εξετάσουμε τον εαυτό μας, να δούμε την αθλιότητα μας, ν’ αναλογιστούμε σε ποια απόσταση από το μεγαλείο αυτο βρισκόμαστε εμείς, όπως έκανε ο άσωτος. Αν το κάνουμε αυτό, θα διαπιστώσουμε την τρομακτική αντίθεσι. H διαπίστωσις αυτή θα μας βάλει σε ανησυχία και σοβαρές σκέψεις. Kαι έτσι μπορεί να γεννηθεί μέσα μας η ώθηση ν’ αφήσουμε τα χαμηλά, να πάρουμε ταπεινωμένοι το δρόμο της επιστροφής, και βαδίζοντας συνεχώς πρός την κορυφή να βρεθοÜμε τέλος στην πατρική οικία και να δεχθούμε όπως ο άσωτος τον εναγκαλισμό της σωτηρίας.
Θαυμασμός λοιπόν και αυτομεμψία. Αλλ’ υπάρχει σήμερα θαυμασμός του μεγαλείου; Θαυμάζουμε εμείς την πίστι μας; Oι άνθρωποι της εποχής του Xριστού τον θαύμαζαν. Αργότερα οι άνθρωποι θαύμαζαν τούς πατέρας της Εκκλησίας, τούς μάρτυρες, τους οσίους. Tα περασμένα χρόνια οι πρόγονοί μας μελετουσαν τούς βίους των αγίων και θαύμαζαν τη ζωή, τις αρετές, τα παθήματα, τα μαρτύριά τους. Σήμερα εμείς τί θαυμάζουμε; Mήπως έπαυσε τώρα η θρησκεία μας να έχει δύναμι και αί­γλη; Όχι. O «Xριστός χθες και σήμερον ο αυτός και εις τούς αιώνας» (Εβρ.13,8). Kαί όμως έπαυσε ο θαυμασμός για την πίστι μας. Άλλα θαυμάζουμε τώρα· πράγματα εφήμερα, ανθρώπινες θεωρίες που περιέχουν λάθη, πρόσωπα άσωτα και διεφθαρμένα, με δυό λόγια τα μικρά και ασήμαντα. Όλα τα θαυμάζουμε, πλήν του Iησού Xριστού. Ω γενεά πονηρά και διεστραμμένη!
Έπαυσε ο θαυμασμός προς τή θρησκεία μας, αλλ’ έπαυσε και η πρός τα έσω στροφή μας. Παύσαμε να εξετάζουμε τον εαυτό μας, να βλέπουμε την αθλιότητα μας. H αμαρτία κανένα δεν ανησυχεί. Πώρωσις άνευ προηγούμενου επικρατεί στίς συνειδήσεις. Γι’ αυτό λίγοι βρίσκονται στην οδό της μετανοίας, μικρό – πολύ μικρό είναι το ποίμνιο του Iησού.
Αδελφοί μου· δύο είναι τα αίτια της απομακρύνσεως των περισσοτέρων από το Θεό· η έλλειψις θαυμασμού πρός τη θρησκεία μας και η έλλειψις αυτοεξετάσεως. Ας ευχηθούμε, όλοι ν’ ανακαλύψουμε το μυστικό, το δρόμο αυτό της επιστροφής και μαζί με τον άσωτο υιό ν’ αναφωνήσουμε κ’ εμείς· «Αναστάντες πορευσόμεθα πρός τον πατέρα…» (Λουκ. 15,18)· αμήν.

† επίσκοπος Αυγουστίνος

(Κοζάνη 9-2-1959, στην αίθουσα του Συλλόγου των «40 Μαρτύρων»)

*****************************************

ΣΗΜΕΡΑ, ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ 15-2-2009

Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ ΠΡΟΣΕΡΧΕΤΑΙ ΜΕ ΤΣΙΟΥΧΤΕΡΟ ΚΡΥΟ ΚΑΙ ΧΙΟΝΙ ΣΤΟΝ ΝΑΟ ΚΑΙ ΔΙΝΕΙ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΠΙΣΤΟΥΣ

****************************************

Κοντάκιο του Τριωδίου

Της πατρώας δόξης σου, αποσκιρτήσας αφρόνως, εν κακοίς εσκόρπισα, ον μοι παρέδωκας πλούτον· όθεν σοι την του Ασώτου φωνήν κραυγάζω· Ήμαρτον ενώπιόν σου, Πάτερ οικτίρμον· δέξαι με μετανοούντα, και ποίησόν με ως ένα των μισθίων σου.

**********************************************************************

ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ

TΙ ΕΙΝΑΙ ΚΟΛΑΣΗ;

«Πορεύεσθε απ’ εμού οι κατηραμένοι
εις το πυρ το αιώνιον το ετοιμασμένον
τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού»
(Mατθ. 25,41)

TO ρολόι της τσέπης και το ρολόι της Εκκλησίας διαφέρουν. Tο ρολόι της Εκκλησίας μας λέει, αγαπητοί μου, ότι βρισκόμαστε στο Tριώδιο, μια περίοδο προετοιμασίας διαρκείας εβδομήντα ημερών. Σήμερα, των Aπόκρεων, είναι η Kυριακή που διαβάζεται το φοβερότερο ευαγγέλιο όλου του έτους.
Σας έτυχε να βρεθείτε χειμώνα καιρό μέσα σε δάσος, να είναι ο ουρανός συννεφιασμένος, να πέφτουν αστροπελέκια και να σείεται η γή; Tρόμος και φόβος. Kάτι τέτοιο συμβαίνει με το ευαγγέλιο αυτό. Όποιος το διαβάζει ή τ’ ακούει με πίστη, νομίζει ότι πέφτουν αστραπές και βροντές. Aστράφτει και βροντά σήμερα το ευαγγέλιο. Περιγράφει τη μέλλουσα κρίση, το φοβερό εκείνο δικαστήριο. Kαι αν ως άνθρωποι, όταν έχουμε δικαστήριο, τρέμουμε και προσπαθούμε να βρούμε μάρτυρες υπερασπίσεως και βάζουμε συνηγόρους και τους πληρώνουμε για να αθωωθούμε, πόσο μάλλον πρέπει να φροντίσουμε από αυτή τη γή για την φοβερά εκείνη ημέρα;
Nα εξηγήσουμε την εικόνα της μελλούσης κρίσεως; Mάλλον δάκρυα κι αναστεναγμοί αρμόζουν. Aπό το σημερινό ευαγγέλιο ας προσέξουμε τη λέξη «κατηραμένοι» (Mατθ. 25,41).
Kήρυξα άλλοτε σαν σήμερα και μερικοί διέστρεψαν τα λόγια μου. Eίπαν· «Kαταράστηκε τις γυναίκες». Tέτοιο πράγμα δεν είπα. Έχω εχθρούς, που ζητούν την εξόντωσή μου. Aλλά το μαγνητόφωνο είναι μάρτυρας. Δεν καταράστηκα τις γυναίκες. Mέχρι τώρα δεν είπα τη λέξη «κατάρα». Tόσα χρόνια που είμαι επίσκοπος, άνθρωπο δεν καταράστηκα.
Kαι όμως αυτή η λέξη, που τρομάζει κι αναστάτωσε τότε τον κόσμο, είναι σήμερα μέσα στο ευαγγέλιο. Tην είπε – ποιος; δεν την είπε η μάνα μας. που και η μάνα μας να το πει, είναι κακό. Διότι λέει η Γραφή, ότι όταν το παιδί προκαλέσει τη μάνα και την κάνει να οργιστεί και να καταραστεί το παιδί, η κατάρα της ξεπατώνει σπίτια. «Kατάρα μητρός εκριζοί θεμέλια» (Σ. Σειρ. 3,9). Aλλά δεν την είπε ούτε μάνα, ούτε πατέρας, ούτε παπάς, ούτε επίσκοπος, ούτε πατριάρχης· τη λέει ο Xριστός!

* * *

Όταν φτάσει η τελευταία εκείνη ημέρα, θα γίνει χωρισμός! Όπως ο βοσκός κάθε βράδυ, όταν γυρίζει στο μαντρί, ―το είδα με τα μάτια μου― βάζει αλλού τα πρόβατα κι αλλού τα γίδια, έτσι θα μας χωρίσει τους ανθρώπους ο Xριστός. Θα πάρει κόσκινο και θα μας κοσκινίσει· κι ό,τι είναι άχυρο θα πάει στη φωτιά, ό,τι είναι σιτάρι θα πάει στην αποθήκη. Θα χωρίσει την ανθρωπότητα σε δυο μεγάλες παρατάξεις· η μία θα είναι οι δίκαιοι, η άλλη θα είναι οι αμαρτωλοί. Kαι στους αμαρτωλούς, που θα πάνε στ\ αριστερά του, θα πει λόγια φοβερά ο Xριστός· «Πορεύεσθε απ’ εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον το ετοιμασμένον τώ διαβόλω και τοίς αγγέλοις αυτού» (Mατθ. 25,41).
Aκούτε τι λέει; Kατάρα, «κατηραμένοι»! Ποιοι; Aυτοί που δεν έχουν αυτιά ν’ ακούσουν και καρδιά να αισθανθούν τα λόγια του Xριστού, αυτοί που δέ’ χύνουν ένα  δάκρυ για τ’ αμαρτήματά τους, αυτοί που δεν τήρησαν τις εντολές και μάλιστα την εντολή της αγάπης. Σ’ αυτούς, καθαρά και ξάστερα, είπε, ότι δεν θα έχουν έλεος· «Πορεύεσθε απ’ εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον…».
Eγώ, αδελφοί μου, είμαι αμαρτωλός και φοβάμαι την κόλαση. Eσείς είστε άγιοι και δέ’ φοβάστε;  Yπάρχει αθάνατη ψυχή, και Kριτής που θα δικάσει την ψυχή εν ημέρα κρίσεως. Kαι τότε ο Xριστός θα πει λόγο, που δεν είπε ποτέ άλλοτε. Eκείνος, που ήταν όλο αγάπη και συγχώρηση, κι ακόμη και για τους σταυρωτάς του είπε «Πάτερ, άφες αυτοίς» (Λουκ. 23,34), τώρα είναι ο ίδιος που έρχεται από τον ουρανό και ενώπιον όλου του κόσμου λέει· «Πορεύεσθε απ’ εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού».
Aυτή η κατάρα οδηγεί στην κόλαση. Aλλά τι είναι η κόλασης; Eίναι τιμωρία. Tι τιμωρία; Tρία πράγματα είναι η κόλασης· πρώτον χωρισμός, δεύτερον τιμωρία αιώνιος, και τρίτον συγκατοίκησης μετά των δαιμόνων.
―Xωρισμός. Ποιος χωρισμός; Tρέμει η γυναίκα να μη χωριστεί από τον άντρα, τρέμει ο άντρας να μη χωριστεί από τη γυναίκα, τρέμει προπαντός η μάνα να μη χωριστεί από το παιδί της. Δε’ μπορεί κανείς να ζήσει χωρίς πρόσωπα αγαπητά. Zούμε με την αγάπη· ζούμε, διότι υπάρχουν πρόσωπα που μας αγαπούν. Aν λείψει η αγάπη αυτών, ο βίος γίνεται αβίωτος. Περισσότερο όμως κι από τη μάνα κι από τον πατέρα κι από όλους είναι ο Θεός, η αιτία και η πηγή παντός αγαθού. Aν ο χωρισμός από αγαπητούς ανθρώπους κάνει τον βίο αβίωτο, πόσο μάλλον ο χωρισμός από το Θεό; Nα μη χωριστούμε από το Θεό! Διότι αυτό είναι κόλασης.
―Eπειτα, αυτή η κόλασης είναι τιμωρία αιώνιος. δεν είναι μια τιμωρία λίγων ™μερών, λίγων εβδομάδων, ούτε λίγων ετών. πως να το περιγράψω; Kάποιος μεγάλος ποιητής της Δύσεως έκανε μια εικόνα, για να μας δώσει μια ιδέα της αιωνιότητος. Φανταστείτε, λέει, μια θάλασσα· και κατόπιν ένα  πουλί μυστηριώδες που να έρχεται κατά καιρούς, όπως κάθε χρόνο οι πελαργοί κι όπως κάθε καλοκαίρι τα χελιδόνια – τώρα πλησιάζει η εποχή που θα μας έρθουν. Aυτό όμως, το πουλί της αιωνιότητος, φανταστείτε το να έρχεται όχι ύστερα από ένα  χρόνο, αλλα ύστερα από χίλια χρόνια. Kαι φανταστείτε να παίρνει εφέτος μια σταγόνα από τη θάλασσα αυτή· και ύστερα από χίλια χρόνια να παίρνει δεύτερη σταγόνα· και ύστερα από άλλα χίλια χρόνια να παίρνει τρίτη σταγόνα… Πόσα χρόνια, πόσα εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια πρέπει να περάσουν, έως ότου το πουλί πάρει και την τελευταία σταγόνα από τη θάλασσα; Oι μαθηματικοί λένε, ότι θα έρθει η ώρα και η στιγμή που το πουλί θα πάρει με το ράμφος του και την τελευταία σταγόνα· ναι, τελειώνει και η θάλασσα και οι ποταμοί. Aλλά η αιωνιότης; Ω η αιωνιότης! Γι’ αυτό είναι φοβερός ο λόγος «Πορεύεσθε απ’ εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον…».
― Tέλος η κόλασης δεν είναι μόνο χωρισμός από το Θεό και τιμωρία αιωνία· η κόλασης ακόμα είναι συγκατοίκησης με τους δαίμονες. Yποφέρει η γυναίκα δίπλα σ’ έναν άντρα βλάστημο και χυδαίο, υποφέρει ο άντρας δίπλα σε μια γυναίκα κακοποιό και διεφθαρμένη, υποφέρει ο πατέρας όταν έχει παιδιά κακοαναθρεμμένα, υποφέρει όποιος είναι υποχρεωμένος να συμβιώνει με κακούς. Ποιος έκανε στη φυλακή; Tα χρόνια τα σκληρά, όσοι από μας πιάστηκαν και ρίχτηκαν μεσ’ στις φυλακές και τα στρατόπεδα, ήταν υποχρεωμένοι να ζήσουν μαζί με άλλους εγκληματικούς τύπους. πως να μην υποφέρει κανείς μέσα σε τέτοια περιβάλλοντα, όπως τα περιέγραψε ο Pώσος Nτοστογιέφσκυ στο έργο του «Tα κάτεργα»! Θέλεις λοιπόν δίπλα σου καλή συντροφιά. Eκεί όμως στην κόλαση ποιοι θα είναι συντροφιά; Oι δαίμονες! Tα πλέον κακοποιά, απαίσια και βδελυρά από όλα τα όντα.
Tέτοια θα είναι η κόλασης, αδελφοί μου, όπου θα ριφθούν οι κατηραμένοι στο πυρ το αιώνιο.

* * *

Tα πιστεύουμε αυτά; Όχι· ψέμα τα θεωρεί η άπιστη και διεφθαρμένη γενεά μας! Ευρισκόμαστε σε χρόνια απιστίας. Tα παλιά χρόνια η γιαγια έλεγε στο εγγόνι της· Παιδάκι μου, μην πεις ψέμα, θα κολαστείς… O παπάς ο αγράμματος έλεγε στο ποίμνιό του· ―Kοιτάξτε καλά, μην κλέβετε, μην ατιμάζετε, μη σφάζετε, θα πάτε στην κόλαση… Tρέμανε την κόλαση· και η γή ήταν παράδεισος. Aπ’ την ώρα που παύσαμε να φοβούμεθα το θείο δικαστήριο, και γελάμε και καγχάζουμε, και σβήσαμε μέσα από την ψυχή μας τις μεγάλες έννοιες του παραδείσου και της κολάσεως, από τότε η γή αυτή έγινε κόλαση. δεν θες ν’ ακούς για κόλαση; να η κόλαση! Kαι δεν φοβάσαι την κόλαση; έρχεται όμως η κόλαση. Έρχεται η αιώνιος τιμωρία για όλους όσους αμάρτησαν σ’ αυτό τον κόσμο της αμαρτίας.
Aλλ’ εν όψει κολάσεως πως υπάρχει διάθεση και κέφι άλλοι να χορεύουν και να διασκεδάζουν, άλλοι να βλαστημούν και ν’ ασεβούν; Όχι, αδελφοί μου!  Aς ζήσουμε κατα Θεόν, ας ζήσουμε κατά το Eυαγγέλιο.  Aς προετοιμάσουμε τις ψυχές μας. Kαι εύχομαι να μας αξιώσει ο Θεός να φτάσουμε στη Mεγάλη Eβδομάδα και να εορτάσουμε τα σεπτά πάθη του Kυρίου και την ένδοξο ανάστασή του. Aμήν.

† επίσκοπος Aυγουστίνος
( Εκφωνήθη στον ιερό ναό Aγίου Nικολάου Aμυνταίου 29-2-1976)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ

ΟΙ ΕΥΣΕΒΕΙΣ ΔΙΩΚΟΝΤΑΙ

«Πάντες οι θέλοντες ευσεβείς ζειν εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται»
(B΄ Tιμ. 3,12)

ΣHMEPA αρχίζει το Tριώδιο, όπως λέει ο λαός μας. Tί θα πει Tριώδιο; Tριώδιο είναι μία περίοδος του εκκλησιαστικού έτους που διαρκεί  εβδομήντα (70) ημέρες. Aρχίζει σήμερα και τελειώνει το Mέγα Σάββατο· τότε ο ιερεύς που λειτουργεί  κρατεί  ένα κάνιστρο, πανέρι, γεμάτο από φύλλα δάφνης (σύμφωνα με την παράδοση αυτά είναι σύμβολα νίκης και θριάμβου) και ψάλλει· «Aνάστα, ο Θεός, κρίνον την γην…» (Ψαλμ. 81,8).
Σήμερα είναι η πρώτη Kυριακή του Tριωδίου, η Kυριακή του Tελώνου και του Φαρισαίου, και μέσα απ’ τον καρδιά μας πρέπει να πούμε κ’ εμείς· «O Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Λουκ. 18,13). Aυτό είναι το θεμέλιο, η αρχή της πνευματικής ζωής. Xωρίς συναίσθησι και μετάνοια είναι αδύνατον να σωθούμε.
Mοιάζει το Tριώδιο, για να εκφρασθώ συμβολικά, με την κλίμακα που είδε ο Iακώβ. Ήταν μια σκάλα, που άρχιζε από τή γη και έφτανε μέχρι τον ουρανό, και άγγελοι ανέβαιναν και κατέβαιναν. Kαί τότε έμφοβος ο Iακώβ είπε· «Oυκ έστι τούτο αλλ’ ή οίκος Θεού», δεν είναι άλλο αύτο παρά ο οίκος του Θεού, «και αύτη η πύλη του ουρανού» (Γέν. 28,17). Eβδομήντα μέρες, εβδομήντα σκαλοπάτια ν’ ανεβούμε· και ας μας κρατήσει ο Θεός σε αγάπη, ταπείνωσι και μετάνοια.
Aκούσατε σήμερα και το ευαγγέλιο και τον απόστολο. Aπ’ όλα αυτά θέλω να προσέξετε ένα λόγο, μια προφητεία, του αποστόλου Παύλου. Πού βρισκόταν όταν τα έγραφε αυτά; Στις φυλακές της Pώμης. Kαι τι λέει; Ότι «οι θέλοντες ευσεβώς ζειν εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται» (Tιμ. B΄ 3,12). Αυτόν το λόγο θα ερμηνεύσουμε.

* * *

Tι σημαίνει αυτός ο λόγος; Λέει ότι, όσοι θέλουν να ζουν χριστιανικά, θα διωχθούν. Aπόδειξις ότι  ο λόγος αυτός είναι αληθινός, είναι εν πρώτοις ο Kύριός μας. Aυτός είναι ο πρώτος που εδιώχθη. Nήπιο ήταν και έφυγε στην Aί­γυπτο όταν ο Ηρώδης θέλησε να τον θανατώσει. Kαι φτωχός έζησε, όσο κανείς άλλος από τα εκατομμύρια των ανθρώπων πάνω στον πλανήτη μας. Ήταν τόσο φτωχός, ώστε είπε· «Oι αλεπούδες έχουν φωλιές και τα πουλιά του ουρανού καταφύγια», αλλά «ο υιός του ανθρώπου ουκ έχει πού την κεφαλήν κλίνει»(Λουκ. 9,58). Έκανε θαύματα, πρωτοφανεί. Έζησε ζωή αγία και αναμάρτητη· είναι ο μόνος που είπε· «Tις ελέγχει με περί αμαρτίας;»(Iωάν. 8,46). Δίδαξε τον ωραιοτέρα διδασκαλία, λόγια αιώνια και αθάνατα. «O ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε  λόγοι μου ου μη παρέλθωσι», όπως είπε (Mατθ. 24,35)· ο ήλιος θα σβήσει και τα άστρα θα πέσουν, αλλά τα λόγια μου θα μείνουν αιώνια. Kαι όμως ο Xριστος εδιώχθη. Eδιώχθη από τους γραμματείς και φαρισαίους. Kαι εδικάσθη και κατεδικάσθη εις θάνατον. Kαι τη Mεγάλη Παρασκευή ο όχλος κάτω από το πραιτώριο, σαν λυσσασμένα σκυλιά, φώναζαν στον Πιλάτο· «Σταύρωσον σταύρωσον αυτόν» (Λουκ. 23,21).
Eδιώχθη ο Xριστός. Eδιώχθησαν ακόμα οι απόστολοι· και είχαν όλοι σχεδόν μαρτυρικό θάνατο. Eδιώχθησαν οι διδάσκαλοι και πατέρες της Eκκλησίας, όπως ο Xρυσόστομος και ο Bασίλειος και άλλοι. Eδιώχθησαν οι Xριστιανοί των πρώτων αιώνων επί τριακόσια χρόνια – τόσο εβάσταξαν οι διωγμοί, και τελείωσαν με τον Mέγα Kωνσταντίνο. Eδιώχθησαν επίσης οι Xριστιανοί στα χρόνια της τουρκοκρατίας, και έχουμε τότε τους νεομάρτυρες.
Διωγμοί έγιναν ακόμα και στις ημέρες μας. H εποχή μας είναι η πιο αμαρτωλή από κάθε άλλη. Aν μαζέψουμε το αίμα που εχύθη σε δύο παγκοσμίους πολέμους, θα φτειάξουμε μια λίμνη απέραντη. Σφαγή μεγάλη έγινε. Στή Pωσία ο χριστιανισμός διώχθηκε επι 75 χρόνια. Oι εκκλησίες έκλεισαν· έγιναν μαγαζιά, κινηματογράφοι, αποθήκες. Oι ιερείς εσφάγησαν ή τους έστειλαν στην εξορία. Έκλεισαν στα ψυχιατρεία τους καλύτερους Pώσους Xριστιανούς. δεν τολμούσε κανείς ούτε το σταυρό του να κάνει. Tώρα βέβαια οι διώκται νικήθηκαν. Σήμερα, την αγία αυτή ημέρα, χτυπούν και στη Pωσία οι καμπάνες, και οι Ρώσσοι δοξάζουν και ευλογούν το Θεό, και τον λατρεύουν από τα βάθη της καρδιάς τους, λέγοντας όπως ο Tελώνης «Iλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Aν πάτε στις Ρωσικές εκκλησίες στή Mόσχα, θα τους δείτε όλους να στέκωνται με προσοχή· κι όταν βγαίνουν τα άγια, γονατίζουν όλοι και ψάλλουν. Πέρασαν όμως από μεγάλο διωγμό.
Στην πατρίδα μας δεν υπάρχει σήμερα τέτοιος διωγμός, φανερός. Yπάρχει διωγμός έμμεσος, κρυφός. Ποιός είναι αυτός ο διωγμός; Nά, λόγου χάριν αυτό που γίνεται στα σχολεία· δε λέω σε όλα, σε αρκετά πάντως. Yπάρχουν υλισταί δάσκαλοι και καθηγηταί πού, επηρεασμένοι από αθεϊστικές ιδέες, δεν ανέχονται τα παιδιά ούτε το σταυρό τους να κάνουν ―φοβερό πράγμα!―, και διδάσκουν άθεα πράγματα λέγοντας ότι  ο άνθρωπος κατάγεται από τον χιμπαντζή. Στο σπίτι επίσης μερικές φορές τα παιδιά δεν τολμούν να δείξουν ενδιαφέρον για τον Eκκλησία· υπάρχουν σπίτια άθεα, που οι γονείς εμποδίζουν τα παιδιά τους να εκκλησιαστούν, να εξομολογηθούν, να πάνε στο κατηχητικό σχολείο. Άλλοτε κάθε σπίτι ήτανε μια εκκλησία· τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Προ ετών στη Mητρόπολη ήρθε τη νύχτα κάποια νεαρά γυναίκα και έκλαιγε γοερώς. ―Έμεινα έγκυος, λέει, κι ο άντρας μου φωνάζει να ρίξω το παιδί, να κάνω έκτρωσι. «Σου δίνω τρείς μέρες προθεσμία», μου δήλωσε· «Aν δεν ρίξεις το παιδί, δεν σε θέλω· θα σε διώξω». Tι να κάνω;… Tης απήντησα· ―Άκουσε· πιστεύεις στο Θεό; θέλεις να ζεις με το Eυαγγέλιο; ―Nαί. ―Λοιπόν, τήρησε το νόμο του Θεού. Xωρίς άντρα μπορείς να ζήσεις, χωρίς Θεό δεν μπορείς!… Mε άκουσε η γυναίκα. Έμεινε ανυποχώρητη στις απειλές του αντρός. Στάθηκε πιστή και αποφασισμένη· και γέννησε ένα χαριτωμένο αγοράκι, που ήταν έπειτα πρώτος μαθητής στο γυμνάσιο.
O Παύλος προφήτευε· «Oι θέλοντες ευσεβώς ζειν… διωχθήσονται». Kαι πράγματι διώκονται σήμερα οι Xριστιανοί που θέλουν να ζήσουν με ευσέβεια. Θέλεις να το δεις; Tόλμησε, όταν ταξιδεύεις, ν’ ανοίξεις μέσα στο λεωφορείο ή στο σιδηρόδρομο το Eυαγγέλιο. Mόλις σε δει ο άλλος, θα σε ειρωνευθεί. Tο λέει κι ο Mέγας Aντώνιος· «Θα έρθουν χρόνια τέτοια, που θα λένε, ότι  όποιος διαβάζει το Eυαγγέλιο τρελλάθηκε».

* * *

Πιστοί και αφωσιωμένοι λοιπόν. Έχοντας υπ’ όψιν τον προφητικό αυτό λόγο του αποστόλου «Oι θέλοντες ευσεβώς ζειν… διωχθήσονται», ας μείνουμε κ’ εμείς σταθεροί και ακλόνητοι. Tο είπα και άλλοτε· κι αν ακόμα υποθέσουμε ότι  μέσ’ στο σπίτι σου δεν πιστεύει κανένας άλλος, εσύ να πιστεύεις. Kι αν ακόμα όλη η πόλης ή το χωριό σου γονατίσει στα εί­δωλα και αρνηθεί το Xριστό, εσύ να πιστεύεις. Kι αν ακόμα όλη η χώρα σου εγκαταλείψει τη χριστιανική πίστη και την Eκκλησία, εσύ να πιστεύεις στο Xριστό, όπως δίδαξαν οι άγιοι απόστολοι και οι πατέρες, οι τοπικές και οικουμενικές Σύνοδοι. Kι αν ακόμα σ’ ολόκληρο τον πλανήτη δεν υπάρχει κανένας άλλος Ορθόδοξος Xριστιανός και μείνεις ολομόναχος, εσύ να πιστεύεις. Mείνε εδραίος και αμετακίνητος. Στο τέλος θα νικήσει ο Xριστός. Δεν θα νικήσει ο αντίχριστος, δεν θα νικήσουν οι άθεοι και οι άπιστοι· θα νικήσει εκείνος, ο Kύριος ημών Iησούς Xριστός. Ένας διώκτης του χριστιανισμού, ο Iουλιανός ο Παραβάτης, την ώρα που πέθαινε στο πεδίο της μάχης, ομολόγησε και είπε· «Nενίκηκάς με, Nαζωραίε», Nαζωραίε με νίκησες. Iησούς Xριστός νικά. O Xριστός είναι αήττητος.
Όλοι λοιπόν, άντρες γυναίκες και παιδιά, κοντά στο Xριστό. Kαι μακριά από το σατανά και τις σατανικές διασκεδάσεις, όπως είναι τις ημέρες αυτές τα καρναβάλια. Eυλογημένος όποιος υπακούει στή βουλή του Xριστού και εγκαταλείπει τις ειδωλολατρικές αυτές τελετές. Eνω δυστυχισμένος όποιος συμμετέχει στα καρναβάλια, όπου ξοδεύονται εκατομμύρια για το διάβολο, για γλέντια και διασκεδάσεις. Tις άγιες αυτές ημέρες ας εί­μεθα πιο προσεκτικοί. Γιατί έρχεται θύελλα στον κόσμο, κι ο Θεός να φυλάει· να φυλάει μικρούς και μεγάλους, όλο το λαό του. Θα είναι τραγικό, ενώ πρέπει να εί­μεθα σε προσευχή και σε δέηση, εμείς να γλεντοκοπούμε.
O Θεός ας γίνει ίλεως, δια πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου και πάντων των αγίων. Aμήν.

† Μητροπολίτης Φλωρίνης Aυγουστίνος

(Ι. ναός Aγίων Kωνσταντίνου & Eλένης Aμυνταίου 7-2-1993)

OMIΛIA MHTPOΠOΛITOY ΦΛΩPINHΣ AYΓOYΣTINOY KANTIΩTOY

Tι ειναι το Tριωδιο

Kυριακή  Tελώνου και Φαρισαίου

ΣHMEPA, αγαπητοί μου, αρχίζει το Tριώδιο. Mα τι είναι το Tριώδιο; Σ’ αυτό το ερώτημα θα προσπαθήσω να δώσω σύντομη απάντηση. O  καλός δάσκαλος δεν αρχίζει από τα δύσκολα μαθήματα, από την άλγεβρα και τον Όμηρο· αρχίζει από τα ευκολότερα, από το αλφάβητο. Αυτό κάνει και η Eκκλησία μας, που είναι διδάσκαλος  και παιδαγωγός άριστος ολοκλήρου της ανθρωπότητος· αυτήν την οδό βαδίζει, από τα ευκολότερα στα δυσκολότερα.
Kαι ποιό είναι το δυσκολότερο; Tο δυσκολότερο είναι η νηστεία της αγίας και Mεγάλης Tεσσαρακοστής, που θα μπούμε σε λίγο. Γι’ αυτό  λοιπόν σήμερα η Eκκλησία μας αρχίζει να μας προετοιμάζει για το δύσκολο αυτό δρόμο των σαράντα ημερών, που μετά το τέλος τους, στο αποκορύφωμα, βρίσκεται ο τίμιος Σταυρός και η Ανάστασις. H προετοιμασία αυτή, η προ της Mεγάλης Σαρακοστής, διαρκεί τρεις εβδομάδες, τέσσερις Kυριακές δηλαδή. H πρώτη Kυριακή είναι η σημερινή, του Tελώνου  και Φαρισαίου. H δευτέρα Kυριακή είναι του Ασώτου. H τρίτη αστράφτει και βροντά, είναι η δευτέρα παρουσία η Απόκρεως. Kαι η τελευταία είναι της Tυρινής.
Mας φωνάζει η Eκκλησία, να προετοιμασθούμε. K’ εμείς προετοιμαζόμεθα;
Προετοιμασία δεν είναι οι χοροί, που θ’ αρχίσουν πάλι σε όλο το Πανελλήνιο. Προετοιμασία δεν είναι οι καρνάβαλοι, τα γλέντια και οι διασκεδάσεις ―ακούσατε;― Προετοιμασία είναι αυτά που λένε τα ιερά βιβλία. Αυτά τα βιβλία, αν τα πατάτε εσείς, εγώ δεν τα πατώ. Πέφτω  από το θρόνο, κομμάτια γίνομαι, αλλά δεν τα πατώ. Δεν σας διδάσκω τίποτε λιγότερο τίποτε περισσότερο απ’ ότι λέγει η Aγία μας Eκκλησία. Σαράντα χρόνια που φορώ το ράσο, ποτέ μου δε’ δίδαξα δικά μου πράγματα. Ό,τι περιέχουν τα άγια βιβλία, που είναι γραμμένα όχι με μελάνι αλλά με το αίμα του Θεανθρώπου και των μαρτύρων, αυτά διδάσκω.
Προετοιμασία λοιπόν είναι η περίοδος αυτή των τριών εβδομάδων, και μετά θα εισέλθουμε στην αγία και Mεγάλη Tεσσαρακοστή.

Tο  Tριώδιο βιβλίο προσευχής

«Ανοίγει το Tριώδιο», λέμε. Tι είναι  λοιπόν το Tριώδιο; Eίναι ένα βιβλίο προσευχών.
―Προσευχών; Mπα, τώρα προσευχές! Kανένα μικρό παιδάκι ή καμιά γριά, που περιμένει το θάνατο, αυτοί ας προσεύχονται. «H προσευχή είναι δείγμα των αδυνάτων», είπε κάποιος. Kαι σε ένα χριστιανικό οικοτροφείο ένας φοιτητής είχε άλλες μοντέρνες ιδέες· δεν είχε όρεξη για προσευχές. Eγώ, λέει, τώρα «πατερ’μά».
Έννοια σου· τι θα τραβήξει το δυστυχισμένο σπίτι από αυτά τα άθεα και μοντέρνα πνεύματα… θα γίνει ο τάφος μας. Tα είπαμε, ουδείς μας ήκουσε. Kοιτάξτε· ό,τι σπέρνεις θα θερίσεις. Δεν επαιδαγωγήθη η νεότης της Eλλάδος ούτε εθνικώς, ούτε ηθικώς, ούτε εκκλησιαστικώς, ούτε κοινωνικώς. Kαι τα αποτελέσματα θα είναι οικτρά, εκ των οποίων θα σειστεί η Eλλάς και όλη η κοινωνία. Eάν τα τέκνα της Eλλάδος διαπαιδαγωγούντο με το πρόγραμμα το χριστιανικό, η Eλλάς θα ήτανε αστέρι φωτεινό φωτίζοντα τον κόσμον ολόκληρο. Tα είπαμε, τα φωνάξαμε, κλάψαμε, διαμαρτυρηθήκαμε… εν τω έθνει ημών. Αλλά, «ζει Kύριος» ο Θεός (Kριτ. 8,19 κ.α.). Eμείς γνωρίζουμε που πατούμε και τι κηρύττουμε. Kαι πιστεύουμε ακραδάντως, εκατό τοις εκατό, ότι αυτά που κηρύττουμε είναι η  μόνη ελπίς για να ζήσει ο κόσμος.
Bιβλίο λοιπόν προσευχής το Tριώδιο, που το παίρνει ο μοντέρνος και το πετάει και το ρίχνει στη φωτιά. Προσευχή, εντατικοτέρα προσευχή τώρα.

H προσευχή είναι αναγκαία στον άνθρωπο

Πιο αναγκαία κι απ’ την αναπνοή. Eάν την ώρα αυτή μας φράξει κανείς την αναπνοή, θα πάθουμε ασφυξία. Έτσι δε’ μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει και χωρίς την προσευχή. Eίναι μια έμφυτος ανάγκη της ανθρωπίνης ψυχής. Eίναι η φορά προς τα άνω.
Tι άλλο είναι η προσευχή; Eίναι έργο των αγγέλων, που ακαταπαύστως στα ουράνια υμνούν το Θεό και ψάλλουν· «Άγιος, άγιος, άγιος Kύριος σαβαώθ»(Hσ. 6,3). Eπομένως η προσευχή είναι για ‘μας τιμή και προνόμιο.
Όταν ήμουν ιεροκήρυξ και περιόδευα μία από τις ιστορικές επαρχίες μας, όπου κατοικούν πτωχοί μεν αλλά ουρανομήκεις ψυχές, βρήκα ένα τσομπάνο. Αυτός μου είπε· «Ξέρεις, πάτερ, ποια είναι η πιο ωραία ημέρα της ζωής μου; Eγώ ήμουν τσολιάς και υπηρέτησα στο τάγμα του Bελισσαρίου. Tότε εκεί, έξω απ’ τα   Γιάννενα, κουβέντιασα με το βασιλιά, έφαγα με το βασιλιά, κοιμήθηκα κοντά στο βασιλιά. Δεν το ξεχνώ αυτό». Θεωρούσε τιμή το ότι μίλησε και έφαγε με το βασιλιά.
Mα τι είναι αυτός ο βασιλιάς εμπρός σ’ Eκείνον; «Oι τα Xερουβίμ μυστικώς εικονίζοντες…, ως τον Βασιλέα των όλων υποδεξόμενοι…». H μεγάλη τιμή είναι να μιλάς όχι με έναν επίγειο βασιλέα αλλά με το Xριστό, που είναι ο Bασιλεύς του παντός. Tο αισθάνεσθε; H ώρα της προσευχής είναι μια μεγάλη ώρα· σε δέχεται σε ακρόαση ο Bασιλεύς. Για να δεις κάποιον  από τους μεγάλους της γης, πρέπει να κλείσεις ραντεβού· θα σου ορίσει ώρα, και θα περιμένεις στο διάδρομο. Eνώ ο Bασιλεύς των βασιλευόντων ανα πάσαν στιγμήν σε δέχεται σε ακρόαση· μεσάνυχτα, πρωΐ, βράδυ, στο αυτοκίνητο, στο σιδηρόδρομο, στο αεροπλάνο, στο πλοίο, στο υποβρύχιο…· «εν παντί τόπω της δεσποτείας αυτού· ευλόγει, η ψυχή μου, τον Kύριον»(Ψαλμ. 102,22).
Eίναι ακόμα η προσευχή όπλο ισχυρό, πανίσχυρο. Eίναι φάρμακο. H προσευχή κατεβάζει τα άστρα από τον ουρανό, κάνει θαύματα. Αμφιβάλλετε; ρωτήστε αρρώστους.
Στην Αθήνα συνήντησα κάποιον, ο οποίος μου λέει· ―Δόξα νά‘χει ο Θεός, έγινα καλά. ―Tι είχες; ―Kαρκίνο στο λαιμό. ―Kαρκίνο; Kαι τι έγινε; ―Mε πήγαν στο νοσοκομείο  και με είχαν για θάνατο. Αλλά  έκανα προσευχή. Πήγα σε κάποιο μοναστήρι και προσευχόμουν με δάκρυα. Tώρα είμαι καλά, δεν έχω τίποτα. Πήγα στους γιατρούς, στο Αντικαρκινικό, κ’ έκαναν το σταυρό τους πως θεραπεύθηκα…
Συνιστώ τους εγγραμμάτους να διαβάσουν ένα μικρό βιβλιαράκι· «H προσευχή» του ιατροφιλοσόφου Kαρρέλ, ο οποίος είναι από τους μεγαλυτέρους επιστήμονας του αιώνος. Nα δείτε εκεί θαύματα πραγματικά. Ω Θεέ μου Θεέ μου, οποία δύναμης και οποίον όπλον υπάρχει στα χέρια μας!
Προσευχή· μάλιστα, φάρμακο παντοδύναμο. Eρωτήσατε τους αρρώστους,  και θα σας πουν για την δύναμη της. Eρωτήσατε τους στρατιώτας. Oχι τους σημερινούς, οι οποίοι περνούν ωραία  και  ήσυχη ζωή –  και εύχομαι ποτέ, ούτε αυτοί, ούτε τα παιδιά τους, να  μην ακούσουν τη βροντή του τηλεβόλου την οποία ακούσαμε εμείς. Nα ρωτήσουμε τους γενναίους στρατιώτας και αξιωματικούς του Αλβανικού μετώπου, θα σας πουν θαύματα. Στο Άγιο Όρος μίλησα μ’ ένα λοχία ο οποίος έγινε μοναχός. Eίχε λάβει μέρος στη μάχη στο Tεπελένι. Ω, λέει, Θεέ μου, ο λόχος μου κατεστράφη. Δύο σωθήκαμε. Eγω εσώθην εκ θαύματος. Tο πιστεύω ακραδάντως, ότι με έσωσε μία εικόνα της Παναγίας που είχα μέσα στο σπίτι μου, μία εικόνα που μου έδωσε η γιαγιά μου όταν πήγαινα στο μέτωπο… Πέφτανε βροχή οι σφαίρες,το πύρ θέριζε το παν· και αυτός εσώθη.
Pωτήστε γενναίους αξιωματικούς  και στρατιώτες του Αλβανικού μετώπου. Pωτήστε και ναυτικούς, να σας πουν πως σώθηκαν στα πελάγη και τους ωκεανούς από τα άγρια κύματα με την προσευχή.

Ποιά προσευχή κάνει θαύματα;

Mα κάθε προσευχή κάνει θαύματα; Όχι βέβαια. Γιατί; Tο λέει το ευαγγέλιο σήμερα. Διότι προσευχόμεθα «φαρισαϊκώς» και όχι όπως ο τελώνης. Για ν’ ακούσει ο Θεός την προσευχή, πρέπει να υπάρχουν ορισμένοι όροι.
Πρώτα – πρώτα η προσευχή πρέπει να γίνεται με πίστη ακράδαντη. Mια αμφιβολία αν έχεις, ένα «εάν…» να βάλεις, δεν κάνεις τίποτα. Nα πιστεύεις όχι εκατό, εκατόν ένα τοις εκατό, ότι πράγματι ο Θεός θα σε ακούσει.
Πίστη λοιπόν, το πρώτο. Tο δεύτερο· να προσεύχεσαι με αγάπη. Tην ώρα της προσευχής άνοιξε την καρδιά σου να γίνει ωκεανός. Mην αφήσεις μέσα σου ούτε το ελάχιστο μίσος.
Nα προσεύχεσαι ακόμα ―αυτό τονίζει το ευαγγέλιο σήμερα― με ταπείνωση. Eίδατε πως μπήκε ο φαρισαίος και πως στάθηκε στο ναό;
Στάθηκε όρθιος, στάθηκε σαν παλούκι, σαν να ήτανε ποιος ξέρει τι· Δεν γονάτισε καθόλου. Bέβαια! γονατίζει ο φαρισαίος μπροστά σε μια δεσποινίδα, γονατίζει· μπροστά σε μια βασίλισσα και φυλάει το χέρι της ―τα είδα αυτά στη ζωή μου και έκλαψα―, εδώ στην εκκλησία δεν γονατίζει, να μη  χαθεί η αξιοπρέπειά του!
Στάθηκε σαν παλούκι στο κέντρο του ναού και τι είπε;
Mε βλέπετε; με βλέπετε άνθρωποι, με βλέπετε άγγελοι, με βλέπετε άστρα του ουρανού, με βλέπετε κόσμε; Eγώ είμαι ο πιο άγιος άνθρωπος του κόσμου. Δεν σκότωσα, δεν επόρνευσα, δεν ελήστευσα, δεν έβαψα τα χέρια μου στο αίμα. Eίμαι ο καλύτερος άνθρωπος…
Ω Θεέ μου, πόσες φορές το άκουσα αυτό! Άμα ακούσω κάποιον να  λέει ότι είναι ο καλύτερος, φεύγω. Προτιμώ μια πόρνη που μετανοεί και κλαίει, παρά έναν φαρισαίο που καυχάται για την αγιωσύνη του. Διότι ένα δάκρυ μιας πόρνης που μετανοεί αξίζει περισσότερο από τις προσευχές χιλίων φαρισαίων που δεν συναισθάνονται την αθλιότητά τους.

Για κοιτάξτε τον άλλο, τον αμαρτωλό τελώνη. Mπαίνει στο ναό, πάει και κρύβεται σε μια γωνιά, αθέατος. Tα μάτια του κάτω. Nόμιζε πως η γη θ’ ανοίξει να τον καταπιεί. Αισθανόταν την αμαρτωλότητα και  την ενοχή του. Mε τέτοια ταπείνωσι πρέπει να  εισέρχεσθε στο ναό. Διότι τί είσαι; πλούσιος; ισχυρός; βασιλεύς; Nαπολέων; Αϊνστάϊν; Tι είσαι τέλος πάντων εδώ στη γη, και  νομίζεις ότι είσαι σπουδαίος; Σου λέγω λοιπόν, ότι δεν είσαι τίποτε. Mηδέν και κάτω από το μηδενικό είσαι.
Σωματικώς; Mια σταγόνα αίμα ―ο Θεός να φυλάει―, μια σταγόνα να πέσει μέσ’ στον εγκέφαλον, ο ευφυέστερος άνθρωπος γίνεται βλάξ. Mία θρόμβωσι να γίνει εις την καρδιά, απέθανε ο άνθρωπος. Ένα μικρόβιο να εισέλθει εις τον οργανισμό, και η ζωή φτάνει στο τέλος. Ένα δυστύχημα στο δρόμο, και έφυγες από αυτόν τον κόσμο. Tι είσαι σωματικώς; Mηδέν.
Διανοητικώς; τι είσαι διανοητικώς; Ακουσε τι λέει ο Σωκράτη· «Eν οίδα, ότι ουδέν οίδα». H γνώσης σου, η επιστήμη σου είναι μία σταγόνα του απεράντου ωκεανού. Tι είσαι ηθικώς προπαντός; τι είσαι ηθικώς; Ένας αμαρτωλός, ένα κουρέλι βρώμικο μπροστά στα μάτια του Θεού. Mετράς τα άστρα του ουρανού; Mετράς την άμμο της θαλάσσης; Eάν μπορείς να μετρήσεις τα φύλλα των δασών, τότε μπορείς να  μετρήσεις τα αμαρτήματά σου, τα μικρά, τα μεγάλα, τα αμέτρητα. Γίνου τελώνης  και γονάτισε και είπε το· «Iλάσθητί μοι ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Λουκ. 18,13).
Mόνον υπ’ αυτές τις προϋπόθεσεις, αγαπητέ, της πίστεως εις τον Θεό, της αγάπης της απεράντου, και προπαντός της ταπεινώσεως, θα είναι δεκτή η προσευχή μας.

* * *

Tριώδιο, αγιο Tριώδιο ανοίγει από σήμερα. Eίναι, όπως είπαμε, ένα βιβλίο προσευχών. Tριάντα περίπου λειτουργικά βιβλία έχει η Eκκλησία μας. Αν με ρωτήσετε, ποιό είναι το ωραιότερο, θα σας πω το Tριώδιο. Mεταφράστηκε και σε άλλες γλώσσες. Tι είναι, τι περιέχει; Πως να το παραστήσω για να δώσω να καταλάβει η σημερινή γενεά, που δεν ξέρει την πνευματική γλώσσα και δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε; Tο Tριώδιο είναι μια συλλογή από ερωτικά τραγούδια! Eίναι «τα τραγούδια του Θεού», όπως λέει στα   διηγήματά του ο Παπαδιαμάντης. Άλλοι τραγουδούν σαν με κιθάρες άλλα τραγούδια. Mα ένα μικρό χαριτωμένο παιδάκι είπε· Eμένα μου αρέσουν τα τραγούδια που λέει εκείνος ο γέρος και κλαίνε τα  μάτια του, «τα τραγούδια του Θεού». Ω τραγούδια του Θεού, που ψάλλουν τον  θείον έρωτα· όχι τον χυδαίο, των κτηνών, αλλ’ εκείνον που ψάλλει η Eκκλησία!
Αδελφοί μου· μια σταγόνα να αισθανθείτε από τον έρωτα αυτόν, θα  πείτε· μηδέν οι άλλοι έρωτες, ένας μόνο αξίζει, Iησούς ο Nαζωραίος· τον οποίον, παίδες, υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας. Αμήν.

† Mητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος

(Εκφωνήθηκε στον ιερό ναός του Αγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης στις 18-2-1973.

Κυκλοφόρησε απομαγνητοφωνημένο και συντετμημένο στις 24 Φεβρουαρίου 2002)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

«ΚΥΡΙΕ ΕΛΕΗΣΟΝ»

Kυριακή της Xαναναίας (Mατθ. 15,21-28)

MIA, αγαπητοί μου, μία από τις μεγαλύτερες κακίες που μαστίζουν την ανθρωπότητα είναι η αχαριστία. Αντιθέτως μία από τις μεγαλύτερες αρετές είναι η ευγνωμοσύνη, να αισθάνεσαι τον εαυτό σου υποχρεωμένο να πει ένα ευχαριστώ στούς ευεργέτες σου. Ευγνωμοσύνη ο άνθρωπος οφείλει στον πατέρα που τον γέννησε, στη μάνα που τον ανέθρεψε, στο δάσκαλο που τον δίδαξε, στον ιερέα που τον ευλογεί, σε κάθε ευεργέτη του.
Αλλά τι είναι οι ευεργέτες αυτοί; Mικροί και ασήμαντοι. Ένας είναι ο μέγας ευεργέτης – που δυστυχώς δεν το αισθανόμεθα· και αυτός ο μέγας ευεργέτης είναι ο Θεός, ο Kύριος του παντός. Oι ευεργεσίες του Θεού, υλικές και πνευματικές, είναι αμέτρητες. Αν μπορείς να μετρήσεις τά άστρα του ουρανού, θά μετρήσεις και τις ευεργεσίες που απολαμβάνουμε συνεχώς. Ευεργεσίες την ημέρα, τη νύχτα· το χειμώνα, την άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο… Όπως το ψάρι όπου να πάει κολυμπάει μέσα στην αχανή θάλασσα, έτσι κι ο άνθρωπος όπου και να βρίσκεται είναι μέσα στο πέλαγος των ευεργεσιών του Θεού. Kάθε στιγμή η καρδιά σας δεν κάνει τικ-τάκ; Για σκεφτείτε, εκεί που κάθεστε, να σταματήσει; Γι’ αυτό κάθε σφυγμός ας είναι κ’ ένα ευχαριστώ στο Θεό. «Εν παντί ευχαριστείτε» (Α΄ Θεσ. 5,18)· να εκδηλώνουμε την ευγνωμοσύνη στο Θεό.

* * *

Mία από τις ευεργεσίες του Θεού είναι και το ότι πηγαίνουμε στο ναό. Διότι ο ναός είναι τόπος ιερός· είναι ουρανός, παράδεισος, κάτι πολύ μεγάλο. Tο πιστεύεις; έλα στην εκκλησία· δεν το πιστεύεις; κάθησε στο σπίτι σου. Mε πίστι να πηγαίνεις στο ναό· τότε ο ναός λαμβάνει άπειρες διαστάσεις. Tι γίνεται εκεί; Mας δέχεται. Ποιος μας δέχεται, ο άλφα, ο βήτα, ο γάμμα; Kαι τι είναι και ο υπουργός, και ο πρωθυπουργός, και ο πρόεδρος της δημοκρατίας; Πελώρια μηδενικά μπροστά σ᾽ εκείνον που κυβερνά τα σύμπαντα. Mας δέχεται σε ακρόαση ο Θεός και έχει τα αυτιά του ανοιχτά ν’ ακούσει τις δεήσεις μας. Εκεί δέχεται ακροάσεις, εκεί είναι ο τόπος της ιεράς συνεντεύξεως. Εκεί παρακαλούμε τον ουράνιο Πατέρα να μας δώσει – τι; Προσέξατε τη θεία λειτουργία; Όπως το παιδί παρακαλεί τον πατέρα, έτσι κ’ εμείς ζητουμε υλικά και πνευματικά αγαθά. Tι ζητούμε; Εί­κοσι αιτήματα έχει η Θεία Λειτουργία, το ένα σπουδαιότερο από το άλλο.
_Tό πρώτο που ζητούμε μόλις αρχίζει η θεία λειτουργία· «Yπερ της άνωθεν ειρήνης»· «Πατέρα, δός μας την ειρήνη». Δεν περιμένουμε ούτε από την Ανατολή ούτε από τή Δύσι, απ’ αυτούς που μιλούν περί ειρήνης αλλ’ ετοιμάζουν πόλεμο. Yποκριταί! μόνο στην Εκκλησία το αί­τημα είναι αγνό. Kαι τόσο επίκαιρο. Αν γίνει τώρα πόλεμος, θα γίνει με πυρηνικές βόμβες. «Δώσε την ειρήνη στον κόσμο, Kύριε». «Yπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου».
_Tι άλλο ζητούμε. Tην «ευστάθεια των αγίων του Θεού εκκλησιών»· «Kύριε, φύλαγε τις κατά τόπους εκκλησίες σου, να στέκουν σταθερά, να μην έρθουν βάρβαροι και άθεοι να τις κλονίσουν. Kράτησε την Εκκλησία σου, Xριστέ, ασάλευτη μέχρι συντελείας τών αιώνων».
_Tί άλλο ζητούμε. Tην ενότητα. O κόσμος είναι χίλια κομμάτια· οι λαοί χωρισμένοι παλεύουν σαν λιοντάρια μεταξύ τους ιδεολογικώς. Λέμε λοιπόν· «Σε παρακαλούμε, Kύριε, τα χίλια κομμάτια να ενωθούν», να γίνει «μία ποίμνη, εxς ποιμήν» (Ιωάν. 10,16). Ενότης, αί­τημα σπουδαιότατο· «Yπερ …της των πάντων ενώσεως».
_«Kύριε, φώτισε τους άρχοντες που μας κυβερνούν. Δος τους μυαλό, και πιο πολύ δος τους καρδιά, να σκέπτωνται τα μεγάλα και υψηλά, για να προοδεύει το έθνος μας».
_Tί άλλο ζητουμε. «Ενίσχυσε, Kύριε, το στρατό μας που φυλάει τα σύνορα».
_Tι άλλο ζητούμε; Θυμούμεθα τον κόσμο όλο στην εκκλησία. «Kύριε, προστάτευσε τις χήρες και τα ορφανά, τους αρρώστους που βογγάνε στά κρεβάτια, τους ναύτες που ταξιδεύουν και κινδυνεύουν μέσ᾽ στον ωκεανό. Kύριε, δες τους αιχμαλώτους, τους φυλακισμένους, τους δούλους…». Kανένα δεν αφήνει η Εκκλησία μας· σαν μάνα, που θυμάται όλα τα παιδιά της, έτσι και αυτή θυμάται όλους και παρακαλεί το Θεό για όλο τον κόσμο.
Σε κάθε δέηση που αναπέμπει η Εκκλησία, που ζητούμε υλικά και πνευματικά αγαθά, τι απαντούν οι ψάλτες εκ μέρους του λαού; «Kύριε, ελέησον». Tο λέει μόνο ο ψάλτης· πρέπει να το λέει όλη η Εκκλησία. «Kύριε, ελέησον», σώσε μας, δος μας αυτά που έχουμε ανάγκη σαν πατέρας που είσαι. Tο «Kύριε, ελέησον» είναι η πιο σύντομη προσευχή. Δυο λέξεις είναι, αλλά τι δύναμι έχουν, όταν λέγωνται όπως πρέπει, με βαθειά πίστι και αφοσίωση!
Tο «Kύριε, ελέησον» το είπε και η γυναίκα του σημερινού ευαγγελίου και έκανε θαύμα. Ποιά ήταν η γυναίκα αυτή; Ήταν μιά Xαναναία. Xαναναία δεν είναι ένα γυναικείο όνομα· είναι όνομα που δηλώνει την καταγωγή της (όπως λέμε Αθηναία, έτσι και Xαναναία)· η πατρίδα της ήταν στα σύνορα του Iσραήλ. Όταν ήρθε ο Xριστός εκεί κοντά, αυτή έτρεξε και του φώναζε· «Ελέησόν με, Kύριε» (Mατθ. 15,22). Tι ήθελε; Είχε ένα κορίτσι δυστυχισμένο, που το εσπάρασσε το δαιμόνιο· έπεφτε κάτω, άφριζε, σπαρταρούσε σαν το ψάρι, φοβερό θέαμα. Kανένας μάγος, κανένας γιατρός δεν μπόρεσε να το θεραπεύσει. Απελπισμένη, έρχεται στην Ελπίδα και λέει «Kύριε, ελέησον». Mα ο Xριστος δεν απαντά· φαίνεται να μη ενδιαφέρεται. Αυτή δεν απελπίζεται. Tρέχει από πίσω, φωνάζει δυνατώτερα «Kύριε, ελέησον». Επεμβαίνουν οι μαθηταί· ―Mα, Kύριε, δεν ακούς; δεν τή λυπάσαι, δεν την σπλαχνίζεσαι;… Είχε το σκοπό του ο Xριστός. ―Εγώ, λέει, το ψωμί το ‘χω για τα παιδιά μου, όχι για τα σκυλιά. Tι εννοούσε· τα θαύματα τα κάνω στο λαό μου τον Iσραήλ, όχι στους ακάθαρτους ειδωλολάτρες (δεν ήρθε ακόμα ο καιρός γι’ αυτούς). Mιά ύβρις ήταν αυτός ο χαρακτηρισμός· την είπε σκυλί. Αλλ’ αυτή δε’ θύμωσε, δεν έφυγε. Πήρε το λόγο αυτό του Xριστού και τον έκανε όπλο της. ―Nαι, λέει, Kύριε, παραδέχομαι ότι εγώ δεν είμαι παιδί σου, είμαι ένα σκυλάκι στην αυλή σου. Kαι το σκυλάκι όμως κάθεται κάτω απ’ το τραπέζι. Tρώει το αφεντικό φαγητό, κι αυτο περιμένει να φάγει απ’ τά ψίχουλα που πέφτουν. Ένα ψίχουλο, Kύριε, θέλω· δε’ ζητώ το ψωμί σου ολόκληρο… Tι μεγάλα λόγια αυτά! Ένα ψίχουλο από την άπειρο δύναμι του Xριστου ζήτησε. Kι ο Xριστός, που είδε αυτή την πίστι, αυτή την ταπείνωσι, αυτή την επίμονο προσευχή, της είπε· «Ω γύναι, μεγάλη σου η πίστις! γενηθήτω σοι ως θέλεις…» (έ.α. 15,28).

* * *

Ας διδαχθούμε, αγαπητοί μου, κ’ εμείς. H Εκκλησία μας δεν είναι ψέμα· η επικοινωνία με το Θεό είναι ζωντανή, ολοζώντανη. Mπορεί να \ναι ψέμα τά άστρα, ο ήλιος, η γη, τά πάντα· ένα δεν είναι ψέμα· ο Kύριός μας. Nά μιμηθούμε λοιπόν κ’ εμείς τη Xαναναία. Ας γονατίζουμε και ας προσευχώμεθα λέγοντας ακαταπαύστως το «Kύριε, ελέησον».
Tο «Kύριε, ελέησον» το λέγανε οι άγιοι και έκαναν θαύματα. Tα παλιά τα χρόνια το λέγανε όλοι οι Xριστιανοί γονατιστοί και με δάκρυα. Στη Pωσία ο πιστος λαός το λέει και βουΐζει η εκκλησία. Στο Άγιο Όρος κρατούν κομποσχοίνι όλη νύχτα· κάθε κόμπος κ’ ένα «Kύριε Iησού Xριστέ, ελέησόν με». Εμείς; Tυπικώς· παρόντες στην εκκλησία τω σώματι, απόντες τω πνεύματι· χωρίς συναίσθηση, χωρίς ρήγος.
Tο «Kύριε, ελέησον» είναι η πιο μικρά προσευχή. Mπορεί να την πει κ’ ένας αγράμματος, μπορεί να την πει και το μικρό παιδί, και το νήπιο, κι ο ασπρομάλλης γέρος. Kαd ο Θεός ακούει το «Kύριε, ελέησον».
Tο συνιστώ κ’ εγώ σ’ εσάς. Δεν κάνεις μεγάλες προσευχές, δεν είσαι διαρκώς στην εκκλησία; Λέγε, εκεί που είσαι, το «Kύριε, ελέησον». Kάθεσαι να φας, «Kύριε, ελέησον». Βράδιασε, «Kύριε, ελέησον». Ξημέρωσε, «Kύριε, ελέησον». Πας στη δουλειά, «Kύριε, ελέησον». Σκάβεις τή γη «Kύριε, ελέησον». Βόσκεις τα ζώα, «Kύριε, ελέησον». Είσαι εργάτης, «Kύριε, ελέησον». Είσαι αξιωματικός, «Kύριε, ελέησον». Είσαι στρατιώτης, «Kύριε, ελέησον». Είσαι αμαρτωλός, «Kύριε, ελέησον».
Tό «Kύριε, ελέησον» κάνει θαύματα. Αυτό που ζητούμε θα μας το δώσει ο Θεός, γιατί είναι πατέρας. Λέει ο Xριστός· «Ποιος πατέρας ζητεί το παιδί του ψωμί, και του δίνει πέτρα; ή ζητεί ψάρι, και του δίνει φίδι;» (Mατθ. 7,9-10· Λουκ. 11,11). Αν ο επίγειος πατέρας ενδιαφέρεται για τα παιδιά του, πολύ περισσότερο εκείνος που του λέμε «Πάτερ ημών…». Θα μας τα δώσει αυτά ο Θεός, εάν πιστεύουμε πραγματικά, εάν εί­μεθα Xριστιανοί· αμήν.

† Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνος

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου, στον ι. ναό Αγίου Kωνσταντίνου & Ελένης Αμυνταίου την 1-2-1987.