MBAROI

Predikim gojor i mbajtur të Premten e Madhe
të vitit 1965 nga atëhere arqimandrit At Avgustini
Fragmenti u shkëput nga  libri “Drejt Golgothasë – ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ”

Jisui pra kur mori uthullën tha: Mbaroi,
dhe uli kryet e dha shpirtin.
(Joan 19:30)

Vdekja, të dashur të krishterë, është e frikëshme.  Fundi i çdo njeriu shkakton prekje, sidomos fundi i atyre njerëzve me të cilët jemi të lidhur nëpërmjet gjakut apo miqësisë.  Fundi pra i njerëzve me të cilët jemi të lidhur, por edhe fundi i atyre njerëzve të cilët kanë dhënë kontribut të madh ndaj njerëzimit n’a prek dhe n’a kushton.  Kush prej nesh të mbledhur sot për të marrë pjesë në vojtjet e shënjta të Shpëtimtarit, kush pra prej nesh këto ditë nuk kujton me lotë në sy prindërit e tij apo të afërmit e tjerë të familjes si dhe miqtë e tij, të cilët nuk janë më në këtë jetë?  Kush nuk kujton fjalët e fundit që i tha secilit prej nesh nëna apo baba, apo fjalët e fundit të personave të tjerë të dashur?  Mbarimi i personave tanë të dashur n’a prek thellë dhe n’a trondit.  Dhe fjalët e tyre të fundit mbeten të paharruara.  Dhe nëse prekemi nga fundi i të dashurve tanë dhe fjalët e tyre të fundit n’a tronditin, shumë herë më tepër duhet të n’a tronditë fundi i Atij i cili është i dashuri i të dashurve, fundi i Atij i cili i bëri aq mirë njerëzimit sa askush tjetër në botë, duhet të n’a tronditë fundi i Atij ndaj të cilit dashuria jonë duhet të tejkalojë çdo dashuri tjetër të dheshme.

Ja Zoti ynë!  Po kalon çastet e fundit të jetës së tij të dheshme.  Është i shkretë.  Është i braktisur.  Nuk ka asnjë lloj përkujdesjeje, bile as përkujdesjet më bazë të cilat ia ofrojnë atij që vuan familja dhe miqtë.  Dëgjon mallkime dhe sharje.  Dy drurë të fortë bëhen shtrati i tij.  Jastëku i tij është kurora me gjëmba.  Balli i tij, këmbët dhe duart e tij janë tërë gjak.  Sytë e tij shuhen.  Zemra e tij jep rrahjet e saj të fundit.  Gjuha e tij e thatë trokë dhe e ngjitur pas laringut, ashtu siç thotë dhe psallmi (Psallm 21:16).  E megjithëse i braktisur dhe i shkretuar, edhe pse piu kupën e hidhur së bashku me llumin,  edhe pse u godit fort me kamxhik, edhe pse veshët e Birit të Virgjëreshës dëgjuan sharje dhe mallkime, edhe pse turma u tregua kaq msomirënjohëse duke preferuar të lirohet Varavai në vend të tij, edhe pse gjyqtarët treguan gjithë ligësinë dhe armiqësinë e tyre ndaj tij, edhe pse zemra njerëzore u tregua akoma më e ligë dhe më e egër sesa zemra e tigrit, heroi i Golgothasë – shumë e përulët shprehja që thashë – e megjithë këto Ai ruan gjithë gjakftohtësinë e shpirtit të Tij.

Është i dënuar.  Pas pak jep shpirt.  Nëse dikush prej nesh u gjend pranë të dënuarve me vdekje në momentet e tyre të fundit, do të kujtojë që nga goja e tyre në momentin e fundit dolën fjalë të hidhura dhe rënkime, shpeshherë akoma dhe mallkime dhe vlasfimira kundër atyre të cilët i konsiderojnë si shkaktarë për dënimin e tyre.  Por nga goja e Zotit nuk del asnjë mallkim.  Nga buzët e tij të qashtra dalin rreze drite, dalin bekime, dalin fjalë të cilat edhe pse të shkurtra dhe të prera përmbajnë kuptime mbihyjnore, duke ua kaluar në lartësi dhe thellësi të gjitha fjalëve të të gjithë filosofëve të cilët admiron kjo botë.
Ashtu si çdo vënd i Tokës së Shënjtë, bregdeti i Tiveriadhës dhe shkretëtira, kodrat dhe hijet e pemëve, lumi i Jordhanit dhe çdo vend të cilin e shkelën këmbët e qashtra të Jisuit përpara se të kryqëzohej, shdërohen në Kishë të bukur dhe në amvon, kështu dhe kryqi, mbi të cilin jepnin shpirt përbindëshat e tmerrëshëm të perandorisë Romake, nga momenti që pranoi sipër drurëve të tij të fortë trupin e kulluar të Zotit, automatikisht u shdërrua në tribunë e cila tejkalon tribunat e të gjithë oratorëve, u shdërrua në tribunë e cila qëndron më sipër se çdo tribunë tjetër e kësaj bote, u shdërua kryqi në një amvon të lartë dhe superhyjnor, u shdërua – që të përdor dhe një fjalë bashkëkohore – në një radiostacion i cili vazhdon ndër shekuj të transmetojë në botë mesazhet më të larta dhe më të bukura.
Shtatë mesazhe transmeton ky radiostacion i shënjtë, shtatë janë fjalët e kryqëzimit.  Si adhurues të përulur, si krimba që zvarritemi përpara këmbëve të të Kryqëzuarit, si hiç, të padenjë bile të zemë në gojë emrin e tij, mëkatarë mbi të gjithë mëkatarët, ndjejmë mjerrimin tonë gjatë kësaj dite të shënjtë.  Dhe ndofta duhej të heshtnim, duhej të derdhnim lotë, duhej të rënkonim, të gjenim ndonjë vrimë të shkretë ku të qanim për mëkatat tona, këto ndofta duhej të bënim.  Nuk ka gjuhë të himnojë të Kryqëzuarin, nuk ka penel të pikturojë ikonën e Tij të përmbi-bukur, nuk ka poet që të arrijë në lartësinë e paarritur të madhështisë së Zotit tonë Jisu Krisht.
Adhurues pra të përulur, duke e shoqëruar Jisuin gjatë gjithë ditëve të mëparshme të Javës së Shënjtë, vijmë dhe sot përpara tij.  Le t’i mbyllim veshët tanë ndaj zërave përdhosës së kësaj bote, dhe duke hapur veshët e brendëshëm, veshët pra të shpirtit tonë le të dëgjojmë vetëm fjalën e njërit, fjalën e Perëndi-njeriut, fjalën e parafundit prej të shtatë fjalëve të kryqëzimit; është fjala “Mbaroi”.
Do të përpiqem të interpretoj këtë fjalë të Zotit.  Çfarë thashë? Të interpretoj? Është pafytyrësi kjo që them.  Jo, nuk mundem.  Më duhet të rrëfej përpara jush pazotësinë time për të hyrë në kuptimet e thella që përmban fjala e Zotit.  Fjala “Mbaroi” është një oqean mesazhesh qiellore.  Vetëm do të guxojmë të prekim sipërfaqen e oqeanit.  Dhe ashtu si dallëndyshet, të cilat në pranverë fluturojnë sipër detit dhe ulen duke iu afruar sipërfaqes dhe me cepat e krahëve të tyre prekin ujërat e kaltërta, në të njëjtën mënyrë edhe ne, si dallëndyshe pranvere duke prekur detin e mesazheve hyjnore, do të përpiqemi të marrim dhe më pas të ofrojmë një pikëzë prej oqeanit hyjnor të fjalës “Mbaroi”.

*****

“Mbaroi”! Mbaroi pikë së pari një jetë të cilën edhe me mikroskop sikur t’a analizonim nuk do të gjenim në të as edhe një njollë, as mangësinë më të vogël.  Çdo jetë njeriu, duke filluar që nga më i përuluri dhe deri tek më të lartët të cilët kjo botë i admiroi, paraqet mangësi.  Edhe sikur një ditë të vetme të rrojë njeriu mbi dhe’ nuk mund të jetë i pamëkatëshëm, thotë Jovi i shënjtë (14:4-5).  Një historian thotë “u lindëm që të mëkatojmë”.  Mangësi dhe dobësi vihen re edhe në jetët e më të shënjtëve.  Mangësi vihen re edhe në jetën e filosofit të lashtë Grek i cili mësonte vetënjohjen dhe lartësinë e virtytit (Sokrati).
Disa duan dhe guxojnë t’a krahasojnë atë filosof me Krishtin.  Ky krahasim është përdhosje.  Jeta e Krishtit, e ekzaminuar qoftë me teleskop qoftë me mikroskop nuk paraqet as edhe njollën më të vogël, as edhe mangësinë më të vogël.  Krishti është Emanueli i panjollëshëm dhe i qashtër.  Dielli ka njolla – kjo është vrojtuar – por dielli shpirtëror i cili shkëlqen me rrezet e tij prej tribunës së Kryqit nuk paraqet as edhe një pikël apo njollën më të vogël.
Më kot përpiqen armiqtë e Krishtit duke bërë kërkime në Ungjillin e Tij, dhe më kot i shtrydhin trutë me shpresë se mos zbulojnë mangësi tek Krishti.  Armiq të vjetër apo të rinj të Krishtit përpiqen t’i bëjnë anatomi jetës së Krishtit, dhe i ngjyejnë penat e tyre në helmin e fjalës së tyre vallaha’ artistike duke hedhur kështu baltë mbi fytyrën e Zotit, por më kot.  Ponti Pillat vërteton që ata janë mashtrues.  Pillati nuk e njohu Krishtin.  Por vetëm disa orë, gjatë të cilave Jisui qëndroi në pallatin e tij ushtarak, ishin të mjaftueshme për t’a bindur që Ai ishte i përsosur.  Tri herë doli në ballkonin e pallatit ushtarak dhe trumbetoi “Unë nuk gjej ndonjë faj tek Ai” (Joan 18:38).  Ëndra që pa një natë më pare gruaja e Pillatit, Klaudia Prokla, e konfirmonte me siguri dëshminë e Pillatit.  Gruaja pra e Pillatit me indinjim protestoi dhe tha: “Mos i bëj gjë atij të drejti, sepse shumë pësova në ëndërr për të.” (Matthe 27:19).
N’a siguorjnë për qashtërinë e Tij edhe dishepujt të cilët e panë vetë me sytë e tyre dhe e dëgjuan vetë me veshët e tyre: “Nuk bëri asnjë mëkatë, dhe asnjë mashtrim nuk doli nga goja e tij”, n’a thotë Shën Pjetri në Letrën e tij të Parë 2:22).  Pyetja që Krishti iu drejtoi armiqve të tij, pikërisht ajo pyetje që do t’iu drejtohet armiqve ndër shekuj, pyetja pra “Cili prej jush më shan për faj?” (Joan 8:46) nuk ka përgjigje.
Virtyti dhe mirësia e Jisuit ndrit dhe shkëlqen si dielli, vrityti dhe mirësia e Jisuit tejkalon virtytin dhe mirësinë e ëngjëjve, virtyti dhe mirësia e Jisuit është Dritë.  Ashtu sikunëdr drita përthyhet kur del nga prizmi dhe nxjerr shtatë ngjyrat e ylberit, kështu dhe virtyti i Krishtit përthyhet nga Kryqi si prej prizmit dhe lëshon ngjyrat e të gjitha virtyteve.  Virtyti i Krishtit mbuloi qiejt.  “Virtyti yt o Krisht mbuloi qiejt”, psallën sot Kisha.
Mbaroi pra një jetë aq e qashtër, aq e shënjtë dhe hyjnore sa të tillë tjetër kurrë nuk ka për të patur mbi dhe’.

*****

“Mbaroi” një jetë e cila paraqiti një diçka tepër mahnitëse.  Vini re me kujdes ju lutem.  Jeta e Zotit u profetizua që më parë.  N’a u mësua veshi me fjalën profeci dhe nuk n’a bën më përshtypje.  Por ju pyes: kush prej nesh mund të parashikojë, duke patur dhe vetinë më të vogël parashikuese, se kush do të qeverisë vendin pas 100 vjetësh?  Askush pra.  E ardhmja nuk dihet, e ardhmja është pafundmëri.
As çfarë do sjellë e nesërmja nuk di njeriu.  E megjithatë, ndërsa jeta e njerëzve fillon vetëm pas lindjes së tyre, dhe ndërsa jeta e burrave historikë shkruhet vetëm pasi mbaron jeta e tyre mbi dhe’, jeta e Njërit u parashkrojt shumë vite përpara se Ai të paraqitej mbi dhe’.  A ishte e mundur për shembull që të parashkruhej historia e Aleksandrit të madh të Maqedonisë përpara se të lindte dhe përpara se të bënte gjithë ato bëma që bëri? E megjithatë jeta e Krishtit ishte parashikuar dhe parashkruar përpara shekujsh të tërë, ishte shkruar 500, 1000, 1500, 2000 vjet përpara se Ai të lindej mbi dhe’.
Që prej kohës së Adhamit kishin filluar profecitë për Krishtin dhe kështu kishte filluar shkrimi i historisë së Krishtit.  Adhami e pa i pari Krishtin, duke dëgjuar zërin e Perëndisë t’i thotë se një prej pasardhësve të tij (Adhamit pra) do të bënte betejë të ashpër dhe në fund të betejës do të shkatërrohej koka e dragoit (Të Bërët 3:15).  E pa Noe si ylber zemërgjërësie në qiell që ndriçonte botën (Të Bërët 12:2-3), 13:16).  E pa Moisiu në ferrën që nxirrte zjarr (Të Dalët, kapitulli 3).  E pa profeti Iezekil, në fillim si përrua i cili me kalimin e kohës u shdërua në një lumë të thellë pranë brigjeve të të cilit lulëzuan kopshte me lule erëmira (Të Dalët, kapitulli 47).
E panë të gjithë profetët.  Por më qartë se gjithë të tjerët e panë Davidi dhe Isaia.  Nuk dua t’ju lodh më tepër në këtë pikë.  Vetëm ju lutem, hapni Dhjatën e Vjetër dhe lexoni psallmin e 21-të të Psalltirit, si dhe kapitujt 52 dhe 53 të profetit Isaia.  Dhe atje do të shihni jo thjesht të skicohet, por tepër gjallë të pikturohet ikona e të Kryqëzuarit.  Duke lexuar psallmin e 21-të dhe kapitujt 52 dhe 53 të Isaias duket sikur Davidi dhe Isai japin – më lejoni të them këtë shprehje – sikur japin reportazh duke qënë të pranishëm poshtë Kryqit dhe mbajnë shënime për çastet e fundit të Nazareasit që po vdes.  E megjithatë nuk jetuan në kohën e Krishtit, nuk u gjendën në Golgotha së bashku me ushtarët dhe nxënësit e Krishtit, nuk e panë me sy dhe as nuk e dëgjuan me veshët e tyre Krishtin, por jetuan njëri 1000 vjet dhe tjetri 800 vjet përpara Krishtit.
Ju pyes: nëse të gjitha këto profeci nuk u përmbushën në personi i Krishtit atëhere në cilin person të historisë mbarë botërore u përmbushën?  Kjo veshje e Profetive të Mesias, e cila u end me penjë të shumëllojshëm në punishten e pëlhurave të përjetësisë, nuk i ka hije një xhuxhmaxhuxhi magjik, nuk i ka hije një statuje, nuk i ka hije thjesht një profeti apo filosofi, nuk i ka hije një mbreti, por i ka hije vetëm Atij lartësia e të Cilit tejkalon yjet e qiellit.  Pyesim Judhenjtë: tek kush përmbushen profecitë që kini në Dhjatën e Vjetër?  Vetëm të verbërit nuk mund të shohin që pas profecive është personi i shënjtë Jisu Krishti.
Dijetarë hebrenj të kohëve të fundit, rabinë të cilët nga njëra anë kanë librat e profecive të tyre dhe nga ana tjetër kanë jetën e Krishtit, duke i krahasuar të dy palët rrëfejnë që Jisu Krishti është përmbushja e profecive të Dhjatës së Vjetër.  Përpara disa vitesh një rabi shprehu me sinqeritet pas studimit të Dhefteronomit që Jisu Krishti është Mesia që pritej.

*****

“Mbaroi” një jetë përsosmëria e së cilës nuk ka të dytë në botë.  “Mbaroi” një jetë e cila – si fenomen i vetëm në botë – u parashkrojt përpara se të fillonte mbi dhe’.  “Mbaroi” një jetë e cila përmban paradoksin e mëposhtëm.  Njerëzit kur jetojnë mbi dhe’ mund të n’a ndihmojnë apo të n’a bëjnë mirë për aq kohë sa janë gjallë, por pas vdekjes ndalojnë të gjitha bamirësitë apo ndihmat dhe s’kanë më se ç’të n’a bëjnë.  Ndaj gruaja qan ku i vdes burri, ndaj qajnë fëmijët kur iu vdes babai, ja pra pse qajnë popujt e tërë kur iu vdesin udhëheqësit e tyre të mëdhenj.  Me vdekjen ndalojnë bamirësitë e këtyre njerëzve.
Oh çfarë misteri! Më vjen zali në këtë moment.  A e kuptuat se çfarë ju thashë? Njerëzit kur rrojnë n’a ndihmojnë dhe n’a bëjnë mirë.  Por kur vdesin ndalojnë bamirësitë.  O Krisht, çfarë oqeani që je!  Kush mundet t’a konceptojë këtë mister?  Vdekja e Jisu Krishtit nuk është vdekje e një njeriu të zakonshëm; vdekja e Jisu Krishtit është vdekja e një njeriu i cili i tejkalon të gjitha lartësitë e virtytit dhe urtësisë njerëzore.  Vdekja e Jisu Krishtit është jeta jonë.  Jeta jonë? Vdekja jetë?  Oh sa gjëra paradoksale!
Në këtë pikë të dashur vëllezër i lutem Shpirtit të Shënjtë të ndriçojë mëndjet tuaja sepse në qoftë se nuk kuptoni këtë pikë atëherë më kot quheni të Krishterë.  Cila është kjo pikë?  Është kjo: Kryqi i Zotit nuk është vetëm një amvon i lartë, nuk është vetëm një podium qiellor, nuk është vetëm një radiostacion hyjnor i cili n’a drejton mesazhe qiellore; Kryqi i Krishtit – o Krisht
Shpëtimtari ynë i Kryqëzuar, o Shpirt i Shënjtë të lutem ndriçoi mëndjet e lexuesve të mij që të kuptojnë siç duhet Shkrimet e Shënjta – Kryqi i Krishtit është… çfarë është?

Hidhini një sy Kishës.  Veçoni gjënë më të shenjtë që ka Kisha; nuk janë as polielet as kandilet.  Gjëja më e shënjtë dhe më e veçantë që ka Kisha është Trapeza e Shënjtë.  Po t’ia heqim Kishës Trapezën e Shënjtë Kisha nuk është më Kishë.  Por Trapeza e Shënjtë ka mbështetëse të Premten e Madhe, ka mbështetëse Kryqin.  Kryqi është tribunë qiellore, Amvon i lartë, është radiostacion transmetues i mesazheve hyjnore.  Dakord deri këtu?  Por mos qëndroni deri këtu – ecni përpara me besim.  Ah sikur të mundja të mbjell në zemrat tuaja besimin!  Kë besim?  Besimin që Kryqi është alltar, është therrore, është sakrificë që s’ka të dytë!
Pikat e gjakut që rrjedhin nga kurora me gjëmba, pikat e gjakut që rrjedhin nga duart dhe këmbët e shpuara me perona, ai gjak është shpëtimi ynë.  Mos më flisni as për flori, as për argjënd, as për gurë të çmuar, dhe për asnjë gjë tjetër.  Çdo molekulë, çdo elektron i gjakut të Krishtit – o bamirësi hyjnore dhe e lartë- çdo elektron i gjakut që pikon mbi tokë, mbi tokën mëkatare dhe përdhosëse, çdo pikë gjaku bëhet lumi i Jordhanit brenda të cilit lahen në përjetësi të gjithë mëkatarët e dheut. “Gjaku i Jisu Krishtit n’a pastron nga çdo mëkatë (Let. I Joan 1:7).  “Mbaroi” pra jeta e Atij sakrifica e të Cilit u bë shpëtimi i njerëzimit.

*****
“Mbaroi”! Të shpreh akoma dhe një mendim tjetër, mbaroi jeta që ka edhe këtë të veçantë tjetër që s’e ka asnjë jetë tjetër: ndërsa në varret e njerëzve shkruhet që jetoi nga ky vit deri në këtë vit, në varrin e Krishtit nuk shkruhet “jetoi” por “jeton”.  Po! Rron dhe mbretëron Krishti në jetë të jetëve.  Oh çfarë misteri!  Ai Nazareasi i përulur, që nuk kishte asnjë qindarkë në xhepat e tij, ai që u përbuz dhe u braktis, ai që nuk kishte asnjë lloj arme, ai që nuk i shërbyen as nxënësit e tij, Ai jo vetëm që jetoi 33 vjet mbi dhe’ dhe realizoi shumë më shumë gjëra të pakrahasueshme sesa ai filosofi i lashtë i Greqisë, por edhe rron dhe mbretëron.  Vdekja e tij nuk ishte mbarimi, ashtu siç e interpretuan armiqtë e tij, por ishte fillimi i jetës së re të botës.  Mbretëria e Krishtit nuk do të ketë kurrë mbarim!

*****
Vëllezërit e mij! Ju paraqita Kryqin e Zotit si një amvon i lartë, si një radiostacion qiellor, si një sakraficë qës’ka të dytë.  Oh çfarë shpërfytyrimi, çfarë shndërrimi, çfarë mrekulli!  Kryqi u bë Froni i Mbretit Krisht!  Në frone të tjera të cilat u ngritën si kështjella të larta, shpesh-herë mbi piramida eshtrash, që u ngritën me dhunë dhe shfrytëzimin e popujve u ulën të mëdhenjtë dhe mbretërit e kësaj bote.  Por nuk më thoni, ku janë tani ato frone?  Ato frone që shpëtuan nga furtunat e kryengritjeve, ato frone që shpëtuan nga kalbja dhe shkatërrimi tani gjenden nëpër muzeumet e Londrës dhe të Parisit si relika, si kufoma.  Ku janë kurorat dhe gradat që zbukuronin krerët e të mëdhenjve të kësaj bote?  Edhe ato katandisën relika.  Por Froni i Zotit ekziston dhe është akoma i lartë.  Froni i Zotit mposht kohën dhe rrjedhën e saj dhe do të vazhdojë të ekzistojë përgjithmonë.  Ky Fron është Kryqi.  Kallami që i vunë në dorën e djathtë është shkopi mbretëror.  Me atë kallam i mposhti Nazareasi të gjithë skeptrat e tjerë mbretërorë.  Dhe kurora prej gjëmbash është kurora mbretërore e Zotit Krisht.
Ja pra mrekullia.  Kaluan 20 shekuj që atëhere kur u ngjit mbi Kryq Krishti.  Dhe deri sot vijnë përpara Kryqit dhe do të vijnë shumicë njerëzish si valë deti me zërat e tyre si gumëzhima e ujrave, vijnë dhe do të vijnë përgjithnjë për të djegur përpara këmbëve të të Kryqëzuarit temjanin e adhurimit të tyre ndaj Tij.  Vjen foshnja që e mban nëna në krah dhe puth Kryqin, vjen i moshuari me flokë të thinjura, vjen dyqanxhiu vjen dhe zyrtari, vjen mbreti vjen dhe fshatari, vjen bariu analfabet që nuk di të verë as firmën vijnë gjithashtu edhe shkencëtarët e mëdhenj dhe ulin kryet e tyre përpara të Kryqëzuarit, të gjithë vijnë dhe puthin me adhurim dhe dedikim të Kryqëzuarin – Gëzohu o mbreti ynë!

*****
Por çfarë dëgjoj kështu?  Midis kësaj njohje në mbarë botën të Krishtit si udhëheqës dhe ndriçues dëgjohen dhe zëra të çakorduar.  Ka edhe ateistë, ka patur dhe do të ketë fatkeqësisht deri në mbarim të shekujve.  Po a nuk dëgjoni se çfarë thotë Ungjilli?  “Do të vështrojnë mbë atë që shpuan” (Joan 19:37).  Është e sigurt pra që do të vijë një moment kur edhe armiqtë më të mëdhenj të Krishtit do të përulin kryet përpara të Kryqëzuarit “Në emrin e Jisuit do të unjet çdo gju i atyre që janë në qiejt e mbi dhe’ edhe nën dhe’.  Edhe çdo gjuhë do të rrëfejë se Jisu Krishti është Zot për lavdi të Perëndisë Atit.” (Let. Pav. Filip. 2:10-11).
Në këtë moment më vjen ndërmend një ateist.  Jetoi gjatë shekullit të 19-të dhe shkroi një libër me fjalë magjepsëse.  Libri ishte kundër Hyjnisë së të Kryqëzuarit.  Por në fund të librit, deshi s’deshi himnizoi madhështinë e Jisu Krishtit.  “Prehu”, thothë – “në lavdinë tënde o nismëtar bujar.  Vepra jote shkoi dhe nuk kthehet më.  Prej lartësisë së heshtjes hyjnore do të shohësh rezultatet e mangëshme të punëve të tua, të paqëndrueshmërisë njerëzore… Me mijëra njerëz do të lartësohen, nëpërmjet teje.  Flamur do të kemi kundërshtimet tona ndaj teje.  Ti do të jesh pika për të cilën  do të bëhen beteja të përflakta.  Për mijëra njerëz do të jesh guri themeltar i njerëzimit, por ai që të dojë do t’a fshijë emrin tënd nga faqia e dheut dhe do të tronditet emri yt nga themelet…”.
Nuk e di të dashur vëllezër – të ardhmen e njerëzimit.  Por edhe nëse – shënojeni mirë në mendjet tuaja – edhe nëse njerëzimi arrin yjet dhe ndërton aeroporte në Hënë dhe në Mars, edhe nëse supozojmë që në Mars banojnë qënie të llogjikshme më të mira se ne, të jeni të sigurt që nuk kanë për të patur fe’ më të lartë se feja e Nazareasit.
I bekuar pra qoftë emri i Tij në jetë të jetëve.  Le të mbyllen gojët e të pafeve, u zhduktë ateizmi nga faqia e dheut dhe le të bëhemi të gjithë një kitarë e cila të himnojë ndër shekuj emrin, emrin e emrave, emrin e bekuar dhe të përmbilavdëruar të të Kryqëzuarit
Nuk do të desha në këtë pikë të mbyll fjalën time pa vënë në dukje akoma dhe një të vërtetë tjetër.  Cilën të vërtetë?

*****

“Mbaroi”! E Premtja e Madhe që në kohët e hershme është lidhur me kujtimin e atyre të dashurve tanë që kanë vdekur.  Dhe gjatë kësaj dite shkojnë të Krishterët nëpër varret e të dashurve të tyre, dhe së bashku me të Vdekurin e Madh kujtojnë të vdekurit e tyre të vegjël.  Kjo ditë lidhet me kujtimin e vdekjes.
Do të më lejoni të hedh një sy mbi jetën tuaj.  Nga dashuria ime për ju do të them diçka për shpirtet tuaja.  Ju lutem mos më konsideroni si fallxhor të mandatave të këqia.  Lutem që Zoti të mbulojë me Hirin e Tij jetët tuaja, familjet tuaja, dhe të gjithë ne.  Uroj që të mos shohin më sytë tanë Pashkë të dhimbshme dhe tragjike, ashtu si ato Pashkë që ne më të vjetërit kemi jetuar në të kaluarën.  Por më lejoni të them këtë: mos ndoshta kjo e Premte e Madhe që festojmë sot është e Premtja e Madhe e fundit për disa prej nesh?  Kush n’a ka firmosur kontratë që kjo e Premte e Madhe nuk është e Premtja e Madhe e fundit e jetës sonë? Mundet fare mirë të jetë e fundit për mua që ju flas, dhe mund të jetë e fundit për ju që më dëgjoni, dhe kështu të mos shohim më të Premte të Madhe këtu në tokë.  Nëse jeta e Krishtit është dritë dhe model, nëse çdo fjalë e tij u shkrojt për të shërbyer si yll ndriçues që n’a çon tek e vërteta, ejani atëhere vëllezër dhe mbyllni veshët tuaj ndaj ulërimave të kësaj bote, përqëndrohuni në punët e shpirtit tuaj dhe merreni fjalën “Mbaroi” dhe bëheni peshore me të cilën të matni punët e jetës suaj të deritanishme.
“Mbaroi”! tha Ai dhe me qetësi shpirtërore e dorëzoi shpirtin e tij në duart e Atit Qiellor.  “…dhe uli kryet dhe dha shpirt” (Joan 19:30).  Pyetjen e mëposhtëme ia drejtoj në rradhë të parë vehtes sime, jua drejtoj dhe juve.  Vjen ora kur ëngjëlli që lartazi zbret në tokë dhe merr shpirtin tonë.  Në atë moment, a mundet që secili prej nesh të thotë atë që tha dhe Krishti “Mbaroi”???
O prindër që jetoni në shekullin e 20-të apo të 21-të, në shekullin e çnderimit, shkatërrimit dhe korruptimit, nëna dhe baballarë që keni fëmijë, a mundeni që në momentet e fundit të jetës suaj, kur fëmijët tuaj ju rrethojnë duke qarë, a mundet që të thoni dhe ju: O Zot, detyrat tona si prindër i përmbushëm në këtë botë, aq sa kishim mundësi bëmë, i ushqyem edhe trupat por edhe shpirtet e fëmijëve tanë, dhamë shembullin tonë të mirë tek fëmijët tanë, O Zot “Mbaroi”.  A mundet t’a thoni atë fjalë ashtu siç e tha Krishti?  A mundet të thoni “Ja unë dhe fëmijët që më dha Perëndia”? (Isaia 8:18, Let.Pav.Hebr.2:13).
Ju mësues dhe profesorë që kini ndërmarrë veprën e shënjtë të edukimit të brezave të rinj, bëjini analizë vehtes tuaj dhe pyesni vehten tuaj: a japim mësim ashtu siç mësoi Nazareasi?  A mbjellim në zemrat e nxënësve tanë mësimet hyjnore të Zotit tonë?  A do të mundni ju o mësues dhe profesorë kur të vijë fundi, juve si mësues të vegjël përpara Mësonjësit të Madh të thoni “Mbaroi”???
O ju drejtorë, gjeneralë, arkondë dhe mbretër që uleni nëpër frone të larta, a do të mundeni kur të afrohet fundi i jetës suaj dhe kur kryeëngjëj do të fluturojnë sipër pallateve dhe froneve tuaja për t’ju marrë shpirtin, do të mundeni pra të thoni dhe ju atë që tha Krishti “…nuk erdha që të shërbehem por të shërbej”??? (Matth.20:28, Mark10:45).  A është jeta juaj dedikim ndaj shërbimit të popullit???  Në qoftë se po atëherë të thoni dhe ju “Mbaroi”.
Dhe tani pasi u ktheva për nga pallatet mbretërore dhe të mëdha, pasi u ktheva për nga krerët dhe fuqia e pushtetit, pasi u ktheva nga familjet, më lejoni të kthehem edhe për nga Kisha e Shënjtë dhe të them: priftërinj të të Lartit dhe kryepriftërinj, titujt tuaj nderojmë dhe respektojmë, juve që gjendeni në frone që llamburitin dhe sipër krerëve tuaja nuk kini kurorë gjëmbash por mitra të florinjta, ju të cilët nderojmë, priftërinj të të Lartit dhe kryepriftërinj që qëndroni rreth alltarëve të shënjtë, vendosni dorën në gjoks dhe pyesni vehten tuaj: a i përmbushët detyrat tuaja të shënjta ndaj të Kryqëzuarit?  Rroni dhe merrni frymë vetëm për besën tuaj?  Jini gati të vdisni për Atë i Cili vdiq për gjithë botën?  Atëhere dhe ju si nxënës të Vasilit të Madh, si nxënës të Joan Gojëartit, si imitues të Apostoll Pavlit mund të thoni:  “Sepse unë tani jam duke derdhur gjakun dhe koha e ikjes sime arriti.  Luftën e mirë luftova, udhën e mbarova, besimin e ruajta.  Pastaj më mbetet kurora e drejtësisë, të cilën do të m’a japë në atë ditë Zoti, gjykatësi i drejtë; dhe jo vetëm mua, por edhe gjithë atyre që duan dukjen e tij.” (Let. II-të e Pav. Tim. 4:6-8).

O vëllezërit e mij bashkëmëkatarë!  Kur të vijë çasti i vdekjes sonë dhe marangozi të përgatitë kryqin që do të vihet në krye të varrit tonë, lutem dhe uroj që secili prej nesh të jetë në gjendje t’i drejtohet Zotit duke thënë si Shpëtimtari i Kryqëzuar “Mbaroi”, “O Zot, në duart e Tua jap shpirtin tim!” (Luka 23:46).

U kryqëzove për mua, që të më burosh ndjesën, u shpove në brinjë që të burosh rrjedhë jete, me perona u mbërtheve që të vërtetohem unë për lartësinë e pushtetit tënd nga thellësi e pësimeve të tua e të të thërres o Krisht Jetëdhënës: Lavdi edhe Kryqit tënd edhe Pësimit tënd o Shpëtimtar.

(Nga troparet e Lumërimeve të mbrëmësores së të Enjtes së Madhe)

Fragmenti u shkëput prej librit “DREJT GOLGOTHASË” («ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ») “ΤΕΤΕΛΕΣΤΑΙ”, σελ. 159-171), i episkop Avgustin Kantiotit

Përktheu nga Greqishtja
Aleksandër Filip
Pashkë 2008

Këtë përkthim të vogël ia përkushtoj me dashuri të thellë zemre dhe mirënjohje shpirtërore Gjerondit të nderuar, luftëtarit të paeupur dhe shëmbëlltor të Orthodhoksisë, ierarhut të ndriçuar të Kishës së Shënjtë të Krishtit, predikuesit të flaktë dhe të palodhur të fjalës së Zotit, ish-Mitropolitit të Follorinës, Prespës dhe Ordheas, vetë autorit të këtij predikimi (dhe shumë veprave të tjerave) at AVGUSTIN KANTIOTIT.

Paçim të gjithë bekimet dhe uratat e tua Hirësi!

L U T J E

Me ratin e Panairit të Shënjtë të Mbledhjes së Apostojve-30 Qershor

Shkëputur nga Libri “EJA PAS MEJE – ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ ΜΟΙ”
i Ish-Mitropolitit të Follorinës at Avgustinit

O Zot! Ti që nga asgjëja krijove qiellin dhe dheun, dhe sipas shëmbëlltyrës dhe ngjashmërisë Sate bëre njeriun, dhe tokën – këtë kokrrizë rëre në universin e paanë – e caktove banesën e tij të përkohëshme, e caktove dhe stadium të luftërave shpirtërore të besës dhe virtytit duke patur qëllim të lartë hyjnizimin e njeriut dhe arritjen në qiejt, në Mbretërinë Tënde qiellore dhe të lumur; Ti o Zot që nuk do humbjen e as edhe një njeriu, Ti që nuk dëshiron dështimin e njeriut gjatë ecjes për në destinacionin e lartë, për të cilin edhe e krijove, por dëshiron që “të gjithë njerëzit të shpëtojnë dhe të njohin të vërtetën”, dhe që nëpërmjet punës Sate kolosale dhe madhështore për shpëtimin e botës, në të cilën bashkëpunon me unitet të plotë dhe absolut së bashku me Atin dhe Shpirtin e Shënjtë, Ti pra jo vetëm botën ëngjëllore e ve në lëvizje, por edhe njerëz të çdo brezi dhe epoke i zgjedh dhe i fton në bashkëpunim, dhe i tregon enë të zgjedhura të Hirit Tënd të Shënjtë; Ti tregove gjatë periudhës së Dhjatës së Vjetër Noen si një predikues të pendimit për brezin e tij dhe më pas e tregove si kreun e brezit të tij në botën e re; Avraamin më pas, nga i njëjti dhe’, e ftove duke i thënë: “Eja prej dheut tënd dhe prej fisit tënd dhe prej shtëpisë së atit tënd dhe dil në tokë që të të tregoj ty”; Jakovit nëpërmjet vizionit qiellor të shkallës i dhe zemër për misionin dhe punët e tij në botë; Josifin prej burgut e ngrite në pushtetin mbretëror për t’i bërë mirë popullit tënd; Moisiun prej shkretëtirës e thërrite nëpërmjet ferrës që zjarr nxirrte dhe nuk digjej, e thërrite që të udhëhiqte popullin duke e nxjerrë nga skllavëria e hidhur; Davidin, më të voglin e vëllezërve dhe më të riun e shtëpisë së atit të tij, nga grigja e thërrite dhe bari të popullit Tënd e bëre; Elisseun e thërrite nëpërmjet parmëndës të bëhej trashëgimtar i profetit Tënd të zjarrtë Ilias; Amosin nga grigja e të shënjtëve dhe gjithë profetët e tjerë nga profesione të ndryshme thërrite që të bëhen shpallës të vullnetit Tënd të shënjtë në kombin e tyre;  dhe kur erdhi mbushja e kohës, jo më nëpërmjet ëngjëjve dhe njerëzve i fole botës, por Ti vetë le qiellin dhe zbrite mbi tokë, zbrite në këtë kokrrizë rëre të universit të pafund që të gjesh dhrahminë e humbur dhe të shpëtosh shpirtin e njeriut i cili ishte i zhytur në batakun e mëkatave dhe pasioneve;  Ti o Krishti im, që jetove në botë dhe hëngre së bashku me njerëzit dhe mik i mëkatarëve u quajte dhe gjithë helmin e ligësisë njerëzore pive; Ti që për tre vjet me rradhë nuk pushove së ecuri nëpër qytete dhe fshatra duke kërkuar si Bari i Mirë delen e humbur dhe nga gryka e të ligut shpëtove tagrambledhës, kusarë dhe lavire, dhe i tregove bij dhe bija të mbretërisë Sate, dhe më në fund duke shtrirë mbi Kryq duart e tua të shënjta dhe të papërlyera thërret njerëzimin në mbarë botën për të bërë kthesë dhe i fton në shpëtim; Ti o Zot që u kujdese që puna Tënde shpëtimtare, të cilën e kreve personalisht, të vazhdohet në jetë të jetëve deri në mbarim të botës, dhe për këtë qëllim njerëz të panjohur dhe të parëndësishëm në botë, Andrean dhe Petron, Iakovin dhe Joanin nga rrjetat e peshkimit, Mattheun nga mbledhja e taksave, dhe Apostojtë e tjerë nga profesione të ndryshme i shkëpute dhe për tre vjet me rradhë i mblodhe tok për shpëtimin e shpirteve, dhe iu dërgove Shpirtin e Shënjtë duke i treguar predikues të flaktë të Ungjillit Tënd të shënjtë, dhe nëpërmjet ketyre burrave të paditur dhe të parëndësishëm, si prej asgjëje krijove një botë të re, një botë pakrahasimisht më të mrekullueshme se bota e mëparëshme, krijove pra Kishën Tënde të Shënjtë; Ti pra që sharësin dhe përndjekësin e Kishës Sate, Saulin nga Tarsea, nëpërmjet vizionit të Damaskut e thërrite dhe e dërgove nëpër kombet si përhapës të Ungjillit Tënd dhe e tregove kreun e Apostojve dhe nëpërmjet tij tregove se në çfarë lartësi mund t’a çojë njeriun Hiri Yt i shënjtë; Ti o Zot që përveç të Dymbëdhjetëve, tregove edhe Shtatëdhjet të tjerët për ndriçimin e popullit që rri në errësirë dhe rron nën hijen e vdekjes,  Ti që tregove dhe gra mirofore dhe ungjillore i bëre, Ti o Zot ndër shekuj dhe epoka nuk pushon së drejtuari thirrjet e Tua së lartazi.

O Zot!  Dy lloj thirrjesh i bën botës.  Njëra është thirrje e përgjithëshme “Ejani tek Unë gjithë ju që jini të lodhur dhe të ngarkuar dhe Unë do t’ju shplodh”, dhe thirrja tjetër është e veçantë dhe individuale, si ajo thirrja që iu drejtoje nxënësve të Tu të parë atë mëngjes në bregun e Tiveriadhës “Ejani pas Meje dhe do t’ju bëj peshkatarë njerëzish”.  Oh dënjimi Yt i paanë dhe i pafund për njeriun e vogël o Zot i Tërëfuqishëm dhe i Tërëmirë!  Nëpërmjet thirrjes së parë thërret të gjithë njerëzit të cilët në çdo epokë që jetojnë rënkojnë me zemër të rënduar nën barrën e rëndë të mëkatit.  Por nëpërmjet thirrjes së dytë iu bën thirrje personave të caktuar, për të marë përsipër në Kishën Tënde punë ierapostolike* duke iu dedikuar Asaj plotësisht.

O Zot, thirrjet e Tua nuk pushon së drejtuari botës.  Por përgjigjia e shpirteve ndaj thirrjeve të Tua nuk ka qënë gjithmonë e njëjtë.  Ka patur epoka gjatë të cilave zëri Yt, duke thërritur në pendim njerëzit nëpërmjet shërbëtorëve besnikë të fjalës Sate, kushtoi si jehonë në zemrat e tyre.  Dhe shumicë mëkatarësh rendën me zemër të thyer tek Ti, Shpëtimtari i përjetëshëm, për të përqafuar këmbët e Tua të shënjta dhe për të marrë në emrin Tënd faljen e mëkatave dhe fuqi për të mundur mëkatin dhe hidhërimin që shkakton ai, fuqi për të mundur mëkatin i cili pa fuqinë Tënde të Shënjtë mbetet i pamposhtur dhe shndërron jetën njerëzore në një tragjedi të frikëshme.  Por ka o Zot edhe epoka të ashpërsisë shpirtërore, gjatë të cilave ata që fton dhe thërret nëpërmjet punëtorësh tepër të veçantë të fjalës Sate, rrefuzojnë thirrjet e Tua dhe ngulin këmbë për të qëndruar në ligësi.  I mbyllin veshët për të mos dëgjuar zërin Tënd. I mbyllin sytë për të mos parë dritën Tënde.  Por gjithashtu ka edhe epoka gjatë të cilave shpirte të zgjedhur,

__________________________________

Shënim i përkthyesit:

*Fjala ierapostolik/e nga Greqishtja ιερός-iero’s = i/e shënjtë dhe αποστολικός-apostoliko’s = apostolik/misionar  Ιεραποστολή-Ierapostoli’ = Mision i shënjtë, në kuptimin e besimit tonë Orthodhoks misioni i shënjtë i përhapjes së Dristë së Krishtit me synim shpëtimin e shpirtit, duke u bazuar në fjalët shpëtimtare që iu tha Krishti Apostojve të Tij: “shkoni në gjithë botën dhe lëçitni Ungjillin nëpër gjithë krijesën.  Kush të besojë dhe të pagëzohet do të shpëtojë, por kush të mos besojë do të dënohet” (Mark 16: 15-17).

të rrëmbyer nga dashuria e madhe për njeriun, dëgjojnë thirrjen dhe ftesën Tënde të veçantë për punëra ierapostolike, dhe me një zell dhe vetësakrificë të admirueshme ndjekin udhën apostolike duke u treguar kështu apostoj të rinj të brezit të tyre.  Oh sa të lumura janë ato epoka o Zot!  Por ka dhe epoka të vështirësive shpirtërore, të ashpërsisë dhe ngurtësisë shpirtërore, epoka brutale të interesit personal dhe zemërngushtësisë, gjatë të cilave zëri Yt nëpërmjet veprave heroike të besës dhe virtytit, nëpërmjet punëve të larta dhe të mëdha, nëpërmjet udhëve ierapostolike, nëpërmjet sakrificave dhe gjakut që e bëjnë Kishën të ndritshme dhe të shkëlqyer dhe shpëtojnë popullin Tënd, gjatë këtyre epokave pra zëri Yt bie në veshë të shurdhët.  Të rinjtë dhe të rejat dëgjojnë zëra të tjerë, zëra sirenash, zëra që premtojnë pasuri, lavdi dhe kënaqësi.

O Zot! Duke hedhur një sy në historinë e Orthodhoksisë tonë, shohim që ka patur epoka, si epoka e shekujve të lavdishëm të Perandorisë Bizantine, gjatë të cilave të gjithë të Krishterët ishin të dhënë me mish e me shpirt ndaj idealeve ierapostolike.  Burra e gra kishin në zemër dëshirën e flaktë për të përhapur në mbarë botën të vërtetën Tënde.  Nga brezi i Bizantit, nga qytete dhe fshatra, nga shtëpi përdhese apo oborre mbretërore, nga punishte apo njësi ushtarake, nga manastire të shënjta, që në atë kohë ishin kështjella ierapostolike,  dolën grupe të tëra ierapostojsh të cilët u përhapën në gjithë vendet e botës dhe arritën deri në Danub dhe Vollgë, nga Himalajet deri në lumenjtë që rrjedhin nga Nili, arritën deri në ishujt Britanikë, dhe nëpërmjet mësimeve të tyre dritë-dhënëse dhe shembujve të tyre të shënjtë, prej errësirës së mëkatit, prej mosdijes, injorancës dhe barbarizmit i sollën popujt dhe kombet në dritën Tënde çudibërëse.  Të përmendim emrat e tyre?  Tek ne të paktë janë ata që njohim.  Por Ti o Zot, që numuron yjet e qiellit, Ti i njeh të gjithë ato yje të botës shpirtërore, të cilët në mes të errësirës së thellë të natës shpërndanë dritën Tënde gazmore në mbarë krijesën.  Ti o Zot i di sakrificat e tyre.  Ti o Zot njeh kënaqësitë, nderimet dhe pasuritë të cilat ata i braktisën për hir të dashurisë që ndjenë për Ty dhe për të afërmin e tyre.  Brezi ynë i atëherëshëm, nëpërmjet këtyre shpirteve të shënjta, u tregua brez ierapostolik.  Ideali i lartë i Bizantit ishte gjatë asaj kohe përhapja e Besimit Orthodhoks në gjithë botën.

O Zot!  Nëse nga ato epoka të lavdishme kalojmë në epokën e sotshme, do të mbushemi plot hidhërim për çka ndodh sot dhe do të thërresim: O Zot ku janë mëshirat e tua të mëparëshme?  Helenët, të cilët ti o Perëndi që ngjall të vdekurit, i ngjalle dhe i ngrite prej varrit të skllavërisë 400 vjeçare të turkut nëpërmjet lumit të gjakut që derdhën bijtë dhe bijat e tua besnikë, laikë apo klerikë, katandisi sot, gjatë ditëve të sotshme, në një vend me ideale dhe synime materiale.  Ideali i lartë i Helenëve të sotshëm nuk është më Orthodhoksia.  Emri yt i shënjtë dhe i nderuar, emri yt që qëndron mbi çdo emër tjetër, vlasfimohet dhe shahet nëpër rrugë dhe sheshe dhe askush nuk preket më nga kjo gjë.  Autorë ateistë dhe të pafe’ lavdërohen sot publikisht dhe dekorohen dhe kurorrëzohen.  Grigja Jote sot bie pre’ e ujqërve të urritur apo mortajave shpirtërore.  Kishat e Tua shkretohen pak nga pak çdo ditë.  Populli yt ka mbetur në thelb pa bari.  Fshatra të tëra nuk janë vizituar prej predikuesve të Fjalës Sate për dhjetëra vjet me rradhë.  Predikuesit e flaktë të Ungjillit Tënd të shënjtë të cilët dëshirojnë të përshkojnë mbarë vendin dhe të predikojnë të vërtetën Tënde pengohen me plot mënyra.  Barinjtë e këqinj, jo vetëm ata nuk predikojnë më të vërtetën por nuk i lejojnë as të tjerët të predikojnë Fjalën e së Vërtetës Sate.  Shën Kozma i ri sikur të vinte, Shën Joan Gojëarti apo Apostoll Pavli, akoma dhe Ti o Zot sikur të vije barinjtë e sotshëm nuk do të të lejonin të barisje në mbarë vendin tonë dhe të predikoje…  Shpirti katastrofik mbizotëron sot kudo.  Edhe pak dhe do të dëgjohet zëri i profetit Tënd edhe mbi brezin tonë:  “Mjerr ti o brez mëkatarësh, mjerr ti o popull plot mëkata, farë e keqe, bij të paudhë, që brakisët Zotin dhe shkaktuat zemëratë në Israelin e Tij të shënjtë”.

O Zot Jisu Krisht Perëndia jonë, le të të vijë keq për ne.  Ato shpirte që kanë mbetur besnikë ndaj Emrit Tënd dhe përbuzen dhe tallen vetëm e vetëm se të ndjekin Ty, këto shpirte pra të drejtojnë lutje të nxehtë: tregohe përsëri brezin e Helenëve si një pushtet Tëndin, pushtet të së vërtetës Sate, pushtet të drejtësisë dhe dashurisë.  Ndriçoi zemrat e arkondëve të Shtetit.  Ndriçoi mëndjet e tyre që të shohin se si prej Providencës Sate Hyjnore dhe Përkujdesit Tënd  shpëtoi ky vend i vogël nga rreziqet e tmerrëshme, pengesat dhe hidhërimet dhe mbijetoi.
Vizitoe me Hirin Tënd të Shënjtë Kishën Tënde.  Pushoi skandalet.  Qetësohe popullin Tënd.  Ngrije së vdekurish tendën e rënë.  Nëpërmjet duarve të shërbëtorëve të Tu besnikë thurr përsëri kamxhikun më tresh dhe dëbo prej oborreve të Tua ata që shndërrojnë Shtëpitë e tua të adhurimit në shtëpi tregëtie dhe shpella kusarësh.  Po o Zot!  Ka nevojë për kamxhikun Tënd, ka nevojë për pastrim Shtëpia Jote.  Situata e sotshme, ashtu siç paraqietet prej barinjve të sotshëm, nuk tërheq më njerëz.  Sepse skandalis, neverit dhe zhgënjen.  Një shpirt i ri ierapostolik le të shfaqet në Kishën Tënde o Zot.  Le të fryjnë mbi të erërat e pastra të Shpirtit Tënd të Shënjtë.  Punëtorë të rinj le të shfaqen në stivën e luftërave të besës dhe virtytit.  Ndriçoji o Zot nënat dhe baballarët e sotshëm të pushojnë së shari dhe së mallkuari punëtorët e vyer të Ungjillit, sidomos në ato raste kur vetë fëmijët e tyre duke u tërhequr prej mësimeve të punëtorëve të Ungjillit shfaqin dëshirën për të ndjekur udhën ierapostolike.  Trego përsëri në brezin tonë familje të vërteta të Krishtera, ku që në djep fëmijët ushqehen me shpirtin dhe mësimet e Zotit, dhe fëmijët besëmirë përgatiten që në fëmijëri për shërbimet e shënjta.  Sill o Zot shpirt dashurie dhe bashkëpunimi midis punëtorëve të Ungjillit, midis grupeve dhe vëllazërive të ndryshme ierapostolike, që të mos ketë vënd midis tyre përçarja e cila largon çdo bekim hyjnor dhe skandalis shpirtet e njerëzve.  Jepu durim punëtorëve më të vjetër të Ungjillit, që të ngrehin mbi shpinën e tyre kryqin i cili rëndohet akoma më tepër për shkak të mungesës së shpirtrave ierapostolikë si dhe të braktisjese së udhës ierapsotolike prej të tjerëve.  Forcoji o Zot, ata priftërinj dhe episkopë besëmirë, të cilët edhe brenda edhe jashtë Kishës punojnë me zell duke vënë përmbi interesat e tyre personale interesin e grigjës së tyre.  Çdo enori, çdo fron episkopal, dhe çdo manastir tregohe o Zot qëndër të jetës dhe veprës ierapostolike.  Tregoi të gjithë peshkatarë njerëzish, mbjellës të farës Sate, korrës dhe apostoj sipas mundësive të secilit.

O Zot!  Të gjunjëzuar përpara Kryqit Tënd të lutemi mos n’a ler të vuajmë për shkak të mëkatave tona të shumta.  Le të vijnë përsëri mbi ne mëshirat e Tua të pasura si dikur.  Bëj që të gjejë brezi ynë përsëri misionin e Shënjtë dhe të bëhet brez ierapostolik.  Çdo qoshe le të bëhet pjesëz e Qiellit,  shembull i jetës dhe pushtetit të shënjtë.  Çdo zemër dhe gojë le të bëhet kitarë ëngjëllore dhe të psallë madhështitë e Tua.  Bëj o Zot që në mes të botës së sotshme, e cila gjithnjë e më tepër zhytet në errësirë të dendur, brezi ynë të mbajë të ndezur lambadhen e besës së vërtetë dhe nëpërmjet predikimit të lartë të bëjë thirrje: O kombe dhe popuj!  Ejani dhe merrni dritë nga drita që nuk perëndon.  Dhe drita që nuk perëndon je Ti o Zot që the “Unë jam drita e botës.  Kush vjen pas meje nuk do të ecë në errësirë por do të ketë dritën e jetës”.

Përktheu nga Greqishtja dhe përshtati në shqip

Aleksandër P. Filip
30 Qershor, 2008
+Mbledhja e të 12 Apostojve

Përkthyesi ia kushton autorit, at Avgustinit, me dashuri, mirënjohje shpirtërore dhe respekt të thellë!

Paçim të gjithë uratat dhe bekimet e tua Hirësi.

(Από το βιβλίο του π. Αυγουστίνου “ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ ΜΟΙ” κεφαλαιο “ΠΡΟΣΕΥΧΗ” στο τέλοσ του βιβλίου)

Ngizja e Shën Prodhromit

“Gëzohu ti shterpë që nuk pjell; nxirr zë dhe thërrit ti që nuk ke të dhembura të pjelli, sepse djemtë e shkretëtirës janë më të shumtë se të asaj që ka burrë” (Let. Pav. Gall.4:27)

Jetojmë të dashurit e mij në një epokë ateizmi dhe mosbesimi tek Zoti.  Në çdo njëqind veta sot me pikëpyetje është nëse vetëm një prej tyre beson me gjithë zemër tek Perëndia.  Të tjerët, nëse nuk janë ateistë dhe mosbesues, për të justifikuar besën e tyre të pakët thonë: që të besoj dua të shoh çudira, nëse shoh çudira vetëm atëhere do të besoj.

Por në qoftë se ekziston në botë ndonjë fe që bën çudira kjo është feja që themeloi Zoti ynë Jisu Krisht me gjakun e Tij të çmuar.  Çuditë në fenë tonë nuk janë diçka e rrallë.  Besimi ynë është i brumosur me çudi dhe mrekulli, është plot çudi dhe mrekulli.  Kush mundet të numurojë çuditë dhe mrekullitë e fesë sonë?  Janë të panumërta.

Por nga të gjitha çuditë dhe mrekullitë, me rastin e festës së sotshme, do të flasim më poshtë vetëm për një prej tyre.

***

Çudi dhe mrekulli është festa e sotshme.  Kush feston sot?  Në vitet kur po afrohej koha e Krishti ishte – n’a thotë Shrimi i Shënjtë – një çift, Zaharia dhe Elisaveta.  Një çift që kishte frikë Perëndie dhe dashuri midis tyre.  Por diçka iu mungonte, dhe nëse kjo diçka konkrete mungon nga shtëpia atëhere shtëpia nuk është e plotë dhe e lumtur.  Iu mungonte një fëmijë.  Nuk ishin ato kohë si kohët e sotshme, kohët tona moderne, ku fëmija nuk konsiderohet më bekim së lartazi, por sot fëmija, dhe veçanërisht fëmijët e shumtë konsiderohen fatkeqësi.

Nënat dhe baballarët e sotshëm, me mjete të frikëshme dhe të tmerrëshme, me mjete djallëzore të cilat n’a vjen turp edhe t’i përmëndim, përpiqen të çrrënjosin nga gjoksi i tyre jetën.  Çdo fëmijë që mbin në barkun e nënës është zambak qiellor.  Nuk është ky zambak as i gruas as i burrit.  Nëse nuk do Zoti, fëmijë nuk bëhen.  E pra, çdo fëmijë që ngizet në barkun e nënës është zambak qiellor.  Dhe pikërisht atë zambak, nëna së bashku me doktorët ateistë dhe mosbesues dhe me atin duke qënë bashkëfajtor, e çrrënjosin prej brenda saj.  Nëse dikush shkon të këputë nga poçet me lule një borzilok, e zonja e shtëpisë t’a tregon mirë qejfin.  Ajde të çrrënjosësh një bimë nga poçet e fqinjës… Nuk guxon dot.  Por ajo vetë, ajo grua pra, e cila nuk guxon tjetri t’i prekë lulen e saj në poçe, shkon dhe me vetë duart e saj çrrënjos nga gjoksi i saj borzilokun dhe zambakun qiellor, vetë fëmijën e saj.  Kush?!  Vetë nëna!
Nuk di nëse ekziston ndonjë mëkat më i madh se ky në brezin tonë.  Dhe nëse do t’a shkatërrojë Zoti botën, pikërisht për shkak të këtij mëkati do t’a shkatërrojë.  Nëse dikush vjen dhe më thotë që prishi një Kishë të tërë, do t’a fal, sepse do t’i them “shko dhe ngrihe përsëri Kishën, merr gurë dhe llaç dhe ngrihe përsëri”.  Por nëse më vjen një grua dhe më thotë që mora ilaçe dhe çrrënjosa fëmijën prej mitrës sime nuk e di nëse ekziston pendesë për këtë.  Ku duhet të shkojë kjo grua? Cilin at shpirtëror të gjejë që të rrëfehet?!  Sa lutje, sa kombosqinia dhe kreshmë duhet të bëjë?!…  Nuk ka mëkatë më të madhe se kjo.

E megjithatë sot kjo gjë është modë.  Përpara se të martohen bëjnë marrëveshje: do të bëjmë vetëm një fëmijë, ndoshta dy, dhe më pas STOP!  Dhe kjo gjë ndodh jo vetëm në familjet e varfëra dhe që s’kanë mundësi, por edhe në familjet e atyre që janë të zhytur në para, që kanë para dhe kanë mundësi të ushqejnë dyzina të tërë fëmijësh, por në vend të fëmijëve ushqejnë qenër.  Familjet e varfëra deri para disa kohësh bënin nga shumë fëmijë, ndërsa sot edhe ata, të ndikuar nga moda e sotshme, nuk përpiqen më… kudo pra u përhap zgjebia…

Sigurisht kjo temë është tepër e gjerë.  Do të mund t’iu vërtetoja që vite më parë skamja dhe varfëria ishin shumë herë më të mëdha, ushqenin atëherë edhe pesë edhe dhjetë fëmijë.  Kur nuk ke bekimin e Zotit edhe një fëmijë të vetëm të kesh nuk ke për t’a gëzuar; por nëse ke bekimin e Zotit, edhe pesë edhe dhjetë dhe pesëmbëdhjetë dhe njëzet fëmijë do t’i rritësh – nuk janë përralla këto gjëra.  Por sot mosbesimi mbizotëron dhe bën ligjin: një fëmijë këtu një atje, dy aty-tek… të tjerat po zhduken.

Por nuk mendonin kështu Zaharia dhe Elisaveta.  Ata i luteshin Zotit t’iu jepte fëmijë.  Dhe Fuqimadhi Zot, iu dhuroi një fëmijë në moshë të kaluar.  Dhe ky fëmijë ishte Shën Joan Pararendësi, burri më i madh i Dhjatës së Vjetër.  Këtë ngjarje, zënien e këtij fëmije në barkun e nënës së tij Elisaveta, këtë çudi dhe mrekulli pra, Kisha jonë e Shënjtë e feston më 23 Shtator…

***

Por do të më thoni: tërë këto që thua ishin “në atë kohë”.  Ne duam çudira të ditëve të sotshme.

Ah, vëllezërit e mij!  Bëhen dhe sot çudira dhe mrekullira.  Por edhe sikur të gjitha çuditë dhe mrekullitë t’i shihnim, nëse nuk shohim një – vetëm një çudi dhe mrekulli – atëherë do të shkojmë drejt ferrit.  Dhe kush është kjo çudi dhe mrekulli?  Çudia dhe mrekullia më e madhe të cilën duhet secili prej nesh t’a shijojë është ndërrimi i zemrës.  Ah ato zemrat, që janë plot gjarpërinj dhe nepërka dhe akrepa helumues, që kanë përbrenda tyre shthurrje dhe prishje, që kanë përbrenda tyre lakminë dhe argjendashjen!  Këto zemra pra si do të ndryshojnë? “Krijo zemër të kthejllët tek unë o Perëndi dhe përsërit përbrenda meje frymë të drejtë” (Psallmi 50:12).  Si do të ndryshojë kjo zemër?  Është shumë e thjeshtë.  Të kemi besim tek Perëndia, vëllezër të dashur, jo pesë-përqind(5%) por njëqind-përqind(100%), të kemi besim të patundur që Krishti është Perëndia, Krishti është Mbreti i mbretërve dhe Zot i zotëruesve, të kemi besim të patundur që Krishti është A(lfa) dhe Ω(mega), që Krishti është jeta e botës.  Tek ai të besojmë me gjithë shpirt.
Dhe diçka tjetër akoma.  Të pranojmë të gjithë ne faktin që jemi mëkatarë dhe që kemi nevojë për pendesë.  Dhe më pas, çfarë të bëjmë?  Të shkojmë të rrëfehemi.  Ka të Krishterë që kanë vite të tëra pa u rrëfyer.  Nga një mijë të Krishterë vetëm pesë rrëfehen.  Të gjithë të tjerët nuk shkojnë në rrëfim dhe kungohen me misteret e shënjta duke qënë të papërgatitur.  Do të dënohen me ferr të përjetëshëm…

Po, vëllezërit e mij!  Të besojmë ashtu siç besuan Zaharia dhe Elisaveta, ashtu siç besuan Avraami dhe Sara, ashtu siç besuan të gjithë Shënjtorët.

Besofshin pra të gjithë, burra e gra, tek Krishti.  Vulosini veshët me dyllë dhe mos dëgjoni se çfarë thonë të pabesët, ateistët dhe masonët…  Mbani në zemrat tuaja të ndezur flakën e besimit.  Dhe kështu të n’a denjësojë Perëndia që kur të arrijmë në momentin e fundit të jetës mbi dhe’, të bëjmë denjësisht shenjën e Kryqit dhe të themi dhe ne: “Kujtomë o Zot kur të vish në Mbretërinë Tënde” (Lluk.23:42). Amin.

Lindja e Joan Prodhromit
24 Qershor

Shën Joan Pararendësi ose Joan Prodhromi, është shënjti më i madh i Dhjatës së Vjetër.  Është ylli më i ndritshëm i botës së lashtë përpara se të vinte Krishti.  Nuk e themi ne këtë gjë, vetë Krishti e thotë.  Tha që “mes’atyre që janë lindur prej grash nuk është lindur ndonjë më i madh se Joan Pagëzori” (Matthe 11:11).  E megjithatë, edhe Joan Pararendësi, përpara Krishtit e konsideronte vehten shumë të vogël dhe të përulur duke thënë që nuk është i denjë të përulet dhe të zgjidhë “rripin e shollëve”, dmth s’mund të zgjidhë as lidhëset e këpucëve të Krishtit (Ioan 1:27).
E gjithë jeta e Shën Joanit, që nga fillimi dhe deri në fund, ishte një jetë jo e zakonshme.  Nuk ishte pra si jeta e gjithë njerëzve të tjerë.  Ishte një jetë e cila ngjallte admirim prej të gjithëve.  Joani ishte me të vërtetë i madh.  Dhe vetëm lindja e tij mjafton të vërtetojë që Joani ishte i madh.  Sepse, ashtu siç thotë dhe Ungjilli i shënjtë, erdhi në jetë mrekullisht.  Cila ishte kjo mrekulli?  Për t’ju dhënë një farë ideje për këtë çudi dhe mrekulli që u bë gjatë lindjes së tij do të përmend shembullin e mëposhtëm.

Në qoftë se ju tregoj një gur prej mermeri dhe ju them që nga ky mermer do të mbijë një lule e bukur kush do të më besojë?  Lulet, që të mbijnë duan dhe’ të zgjedhur.  Mbijnë nëpër poçe, për të cilat përkujdesen nikoqiret e shtëpive.  Nuk mbijnë mbi mermer ku nuk ka dhe’ fare.  E pra, ajo që nuk bëhet në mermer pikërisht u bë në rastin e Shën Joan Prodhromit.  U lind prej një gruaje e cila jo vetëm kishte një burrë të shkuar në moshë por dhe vetë ishte shterpë.  Dhe jo vetëm shterpë por edhe e kaluar në moshë.  Si një copë mermer ishte përsa i përket fëmijë-bërjes.  Ashtu si në mermer nuk mbin lulja kështu edhe fëmijë-bërja është e pamundur për një grua shterpë dhe të kaluar në moshë.  A kini dëgjuar ndonjëherë të lindë ndonjë grua 70 vjeç, e cila gjatë moshës së rinisë ishte edhe shterpë?  E megjithatë kjo grua shterpë dhe e kaluar në moshë, Elisaveta, lindi fëmijë – lindi Shën Joan Prodhromin.  Ja pra çudia dhe mrekullia.

Ati i shën Joanit, prifti Zaharia, kur dëgjoi prej ëngjëllit që gruaja e tij Elisaveta, e cila në moshën e rinisë nuk bëri dot fëmijë, do të lindte tani në pleqëri një fëmijë, nuk deshi të besonte se vërtet do të ndodhte një gjë e tillë, dhe për shkak të mosbesimit të tij u dënua dhe mbeti i pagojë.  Iu zgjidh gjuha dhe foli ditën që do t’i jepej emri fëmijës.
-Si do që t’a quajmë fëmijën?, e pyesnin të afërmit e tij.
Dhe Zaharia mori një copë dërrasë dhe shkruajti mbi të emrin JOANI.  Dhe menjëherë sapo e shkrojti i erdhi goja dhe foli.  Dhe jo vetëm që foli por edhe shkrojti një poemë, jo si poemat e botës që kanë fjalë që rimojnë, por poemë plot kuptim hyjnor, poemë e frymëzuar nga Perëndia, poemë-lutje, poemë-profeci.  Zaharia profetizoi se çfarë kishte për t’u bërë fëmija (Lluk. 1:68-79).
Çudi dhe mrekulli ishte lindja e Shën Joanit, por çudi dhe mrekulli ishte dhe jeta e tij e mëpasme.  Joani, kur afroi koha, u largua nga shtëpia dhe shkoi larg, shumë larg, në shkretëtirë e cila ishte përtej lumit Jordhan, dhe atje ndenjti për shumë vite duke bërë një jetë tepër të vështirë.  Banesa e tij ishin shpellat.  Pija e tij ishte uji i Jordhanit.  Ushqimi i tij ishin karkalecat.  Veshja e tij ishte e ashpër, e punuar me qime gamileje.  Shoqëri kishte kafshët e egra.  Libër i tij të cilin e studionte çdo ditë ishte natyra – gjithçka krijoi Perëndia.  Gëzimi i tij ishte lutja.  Shpresa e tij, e cila mbushte zemrën plot, ishte lajmi që po vjen Krishti dhe ai (Joani pra) duhej të parapërgatitte popullin për të pranuar Shpëtimtarin e botës.
Dhe kur erdhi ora e duhur Joani filloi të lëçitë në popull.  Predikimi i tij ishte PENDIMI – PENDOHUNI!  Me fjalë tepër të ngrohta, fjalë që dilnin prej zemrës së tij dhe bënin akoma dhe zemrat më të akullta të shkrinin dhe të ndjenin dashurinë e Perëndisë, me këto fjalë pra iu bënte thirrje njerëzve të linin pas jetën mëkatare, të pagëzoheshin në ujrat e Jordhanit dhe të merrnin vendimin për të bërë një jetë tjetër, një jetë të re tani që do të vinte Krishti për të themeluar Mbretërinë e Tij, dmth Kishën e Tij.  Një parapërgatitje pra për një jetë të Krishterë ishte predikimi i Joanit.  Ashtu si një fëmijë i vogël që shkon në fillim në kopësht dhe mëson shkronjat e para, kështu dhe njerëzit, përpara se të bëheshin nxënës të Krishtit duhej në fillim të kalonin nëpër duart e Joan Pararendësit.  Shkolla e Joanit ishte si një çerdhe/kopësht.  Shkolla e përsosur është mësimi i Jisu Krishtit.  Pikërisht për këtë arësye të gjithë nxënësit e Joanit u bënë më pas nxënës të Krishtit.
I admirueshëm pra Joani për lindjen e tij të çuditëshme.  I admirueshëm për asketizmin e tij.  I admirueshëm edhe për mësimet e tij.  I admirueshëm akoma edhe sepse u vlerësua të pagëzojë Krishtin në ujrat e Jordhanit.  Dhe së fundi, i admirueshëm për vdekjen e tij martirike.  Kur mori vesh se mbreti la gruan e tij dhe jetonte me një grua tjetër, me gruan e vëllait të tij, Joani me guxim u paraqit në oborret mbretërore dhe kritikoi mbretin në sy të të gjithë të pranishmëve.  Dhe pikërisht këtë kritikë e pagoi me jetën e tij.  U arrestua, u burgos, dhe në fund iu pre koka.

***

Të dashur të Krishterë!  Edhe dy fjalë të tjera do të themi për emrin që iu vu, sipas porosisë së Perëndisë, birit të vetëm dhe të shumë-dashur të Zaharisë dhe Elisavetës.  U quajt JOANI.  Emri Joani është me origjinë hebraike, dhe do të thotë dhuratë nga Perëndia.  Dhe vërtet që Joani u tregua dhuratë Perëndie, ishte një mirësi për mbarë njerëzimin.  Pyes: a janë të gjithë fëmijët që vijnë në këtë botë dhurata Perëndie?  Po, të gjithë fëmijët janë dhuratë nga Perëndia.  Perëndia, nëpërmjet prindërve i sjell në botë, i sjell në botë që të bëjnë të mira, të falenderojnë prindërit dhe të bëjnë punë të vlefshme për njerëzimin.  Por fatkeqësisht, shumë prej fëmijëve, meqënëse nuk kanë prindër të mirë, të mirë si prindërit e Joanit, dhe meqënëse shoqëria jonë e sotshme është shumë e korruptuar dhe çdo ditë jep shembuj të këqinj tek fëmijët, për këtë arësye pra shumë fëmijë dalin nga udha e Perëndisë, dalin nga udha që gdhëndi Krishti, dhe prishen dhe çthurren, dhe me krimet dhe keqbërjet e tyre bëhen fatkeqësia e njerëzimit.

O prindër, nëna dhe baballarë!  KINI KUJDES FËMIJËT TUAJ – SI SYTË E BALLIT!  Ushqejini me “mësimet dhe këshillat e Zotit”.  Futni brenda tyre frikën e Perëndisë.  Ruajini nga shoqëritë e këqia.  Dhe atëhere fëmijët tuaj do të jenë për ju dhe për shoqërinë DHURATA PERËNDIE.

Përktheu nga Greqishtja

Aleksandër P. Filip
24 Qershor, 2008
+Lindja e Shën Joan Pagëzorit

Kapitujt u shkëputën nga libri
“Shën Joan Prodhromi – Misioni dhe punët e tij”
Nëpër shkrimet dhe predikimet e episkop Avgustin Kantiotit

Përkthyesi ia kushton autorit, at Avgustinit, me dashuri, mirënjohje shpirtërore dhe respekt të thellë!

Paçim të gjithë uratat dhe bekimet e tua Hirësi.

KU U LIND KRISHTI!

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”
(Ndenjësore e Krishtlindjes)

Festojmë, të dashur lexues, festojmë festën e madhe të Krishtlindjeve, prej së cilës rrjedhin të gjitha festat e tjera të vitit Kishëtar.  Kjo festë është rrënja e pemës gjigande të Kritshtërimit, të cilën e mbolli Trinia e Shënjtë me qëllim që të lulëzojë dhe të japë fruta në jetë të jetëve.  Në lidhje me këtë festë do të shprehim disa mendime për dobinë tonë shpirtërore.  Sepse mjerr ne, nëse gjatë kësaj feste nuk dëshirojmë të ngrehim lart zemrat tona, përtej botës materiale dhe të prekshme.

IA MBYLLËN DYERT

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! A mundet të dashur, a mundet të imagjinojmë se cilat ishin kushtet nën të cilat u lind Krishti?!  Ishte natë dimri.  Pemët e zhveshura krejt prej gjetheve.  Kafshët dhe shpendët të strukur nëpër foletë e tyre.  Dhe njerëzit nëpër shtëpitë e tyre rreth vatrës së ndezur që lëshonte ngrohtësi.  Askush nuk ishte i pastrehë.  Atëhere, në qytetin e vogël të Vithleemit filloi të vihet në dukje një trafik i jashtëzakonshëm njerëzish.  Trafik njerëzish, burra dhe gra, të cilët kishin lindur në Vithleem por jetonin larg qytetit të tyre, për shkak të urdhërit të Qesarit për kryerjen e regjistrimit të nënshtetasve të tij, shpejtonin të ktheheshin në vendlindjen e tyre.  Të gjithë gjendeshin në Vithleem.  Dyndje e madhe njerëzish.  Të gjitha shtëpitë e qytetit strehonin miq dhe të afërm.

Ndërkohë që Vithleemi paraqit një pamje të tillë, ja tek duket të arrijë me turmat e fundit të njerëzve dhe i drejti Josif së bashku me Virgjëreshën Mari, të cilës i ishin mbushur tashmë ditët për të lindur Birin e saj të vetëmlindur.  Të lodhur nga rruga e gjatë kërkojnë një shtëpi ku të qëndrojnë pak kohë.  Në shumë porta trokitën duke kërkuar të qëndronin disa ditë, por asnjë shtëpi nuk u tregua e gatshme t’i mirëpriste.  Dyert iu mbyllën dhe Mariama me Josifin mbetën përjashta.

Në këtë gjendje u detyruan të gjenin strehë në një shpellë, e cila ndodhej në të hyrë të qytetit Vithleem dhe përdorej si stallë bagëtish.
“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! Sa shumë ngashërrohemi kur mendojmë që Ai që krijoi planetin tonë, në të cilin mijëra njerëz gjejnë strehë falas, shplodhje falas, dhe shijojnë falas të mira të panumërta si në një hotel tej mase të madh, Ai nuk gjeti strehë…  Ai që strehon të gjitha mbeti i pastrehë!  Lavdi o Zot zemërgjërësisë Sate!

Ekzistojnë shpirte besëmirë, të cilët duke lexuar historinë e shënjtë të Lindjes së Krishtit, do të dëshironin tepër të kishin jetuar gjatë asaj kohe, të kishin shtëpi në Vithleem dhe t’ia falnin krejt për strehim Shpëtimtarit Krisht, Nënës së Tij të Tërëshënjtë dhe mbrojtësit të tyre Josif.  Një prej poetëve tanë u pushtua aq shumë nga dëshira që të gjendej pranë Foshnjës së Shënjtë dhe të shijonte bekimet e Tij, sa në një nga poezitë e tij shkruan:

“Do desha të isha një fije kashtë
një diçka e varfër,
në kohën kur hapi syrin Krishti
nën qiellin e kaltër!”.

Le t’ia hapim ne dyert tona

”Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! Ah sikur t’a shihnim dhe ne Krishtin!
Por, të dashur lexues, sa prej jush ushqeni në shpirtet tuaj këtë dëshirë të lartë, kini shpresë dhe merrni krahë.  Sepse Krishti vazhdimisht gjendet mbi dhe’, dhe përshkon të gjitha gjatësitë dhe gjërësitë e rruzullit tokësor.  I padukshmi i dukshëm! Si është e mundur?!  E tha dhe vetë: “Me të vërtetë po u them juve, sado që i bëtë njërit prej vëllezërve të mij më të vegjël, m’a kini bërë dhe mua” (Matth.25:40). Domethënë, kur bëni një të mirë ndaj dikujt që vuan dhe ka nevojë për ndihmën tuaj është njësoj sikur të m’a kini bërë mua.  A dëgjoni, të dashur lexues, a dëgjoni se çfarë thotë Krishti?   Ka uri tjetri? Ka etje? Ka ftohtë? Është i sëmurë? Është i huaj?  Është i pastrehë dhe nuk ka ku të futë kokën? Përderisa ti e ndihmon tjetrin në nevojë e sipër është njësoj sikur të kesh ndihmuar vetë Krishtin, i cili edhe në këtë jetë do të të shpërblejë, por veçanërisht do të të shpërblejë në kohën e gjyqit të fundit, ashtu si dhe gjithë ata që me punë dhe vepra treguan dashuri për të afërmit (sipas kuptimit të Ungjillit) e tyre.

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”! Në qoftë se besojmë tek Krishti dhe rrojmë sipas fjalëve të përjetëshme të Ungjillit të Tij të Shënjtë, do të përftojmë përpara syve tanë një vizion të ri sipas të cilit do të shohim Krishtin në fytyrën e të gjithë atyre që vuajnë.  Po, të dashur, pas fytyrës së të miturit jetim që troket në portën tonë, pas fytyrës së vejushës, pas fytyrës së të sëmurit, pas fytyrës së të pëndjekurit dhe të shkretuarti prej miqve dhe familjes, do të shohim vetë Krishtin dhe do të rendim t’i ndihmojmë, t’i ngushëllojmë, t’i përkrahim, t’i mirëprsim në shtëpitë tona.  Dhe atëhere nuk do t’u ngjasim banorëve zemër-ashpër Vithleemitas të cilët ia përplasën portat në fytyrë Zotit dhe e lanë në mes të katër rrugëve, të pastrehë, dhe të detyrohet të gjejë vendqëndrim në një haur me kafshë…

“Ejani o benikë të shohim ku lindi Krishti”! Nëse të gjithë kombet e botës do të besonin tek Krishti dhe do të zbatonin mësimet e Tij Hyjnore nuk do të ekzistonin probleme ekonomike pa zgjidhje.  Atëhere nuk do të ekzistonin të pastrehë, ndërsa tani disa jetojnë në gradaçela dhe të tjerë nëpër kolibe.  Atëherë nuk do të kishte të urritur dhe nuk do të vdisnin me mijëra fëmijë ndërkohë që të tjerë përlajnë me pangopje, sikur të kenë dhjetë gojë, ushqime të majme.  Një fatbardhësi për mbarë shoqërinë do të mbretëronte në tërë botën, ndërsa tani ekzistojnë beteja dhe revolucione, luftëra civile, lotë dhe zemra të copëtuara…

Ku është krishtërimi ynë?

Por le të mos shohim, të dashurit e mij, se çfarë do të ndodhte nëse do të zbatohej Ungjilli i Krishtit, dhe le të hedhim një sy tek vetja jonë, tek secili prej nesh.  Pyes: a e shikon secili prej nesh tjetrin si ikonë të Krishtit?  A interesohet secili prej nesh për nevojat e tjetrit ashtu siç interesohet për nevojat e tij?  A rend secili prej nesh shpejt të ndihmojë tjetrin në rast nevoje, apo përkundrazi mbyllet brenda vehtes së tij, si kërmilli brenda guackës, dhe nuk shikon asgjë tjetër përveç vehtes së tij dhe si e si të kalojë mirë e bukur jetën e tij?
O njeri, Krishti la qiellin lart dhe erdhi poshtë në tokë për ty, të të vizitojë dhe të të shpëtojë ty, ndërsa ti përton të bësh dy hapa më tutje dhe t’i afrohesh të afërmit tënd dhe t’i tregosh pak dashuri?  Ku është krishtërimi yt?
Dhe le të mos nxjerrim pretekst se nuk kemi çfarë t’iu ofrojmë të tjerëve.  Kemi.  Sa mijëra e mijëra shpenzojmë që të dukemi, dhe për gjëra të dëmshme dhe mëkatare?!  T’ju sjell shembuj?!
Për zakone të ndryshme festive, të cilat në shumicën e tyre janë pagane, dhe nuk bëhen për asgjë tjetër veçse për vallëzime, zbavitje dhe shthurrje, kemi dhe shpenzojmë mijërat e parave, ndërsa për të varfërit, të pastrehët, për ata që u dëmtuan nga tërmeti apo dëbora, dhe për gjithë vëllezërit tanë në nevojë nuk kemi?  Akoma dhe në fshatrat e vogla, me pak banorë, brenda një nate luhen me letra apo iu ofrohen të ashtuquajturve artistë në klube dëfrimi me mijëra para! Dhe kur pas pak ditësh del prifti për të mbledhur ndihma për të varfërit, atëhere qindarka vetëm mblidhen!  Mijëra para’ për djallin dhe qindarka vetëm për Krishtin!

Vithleemitas apo të Krishterë?

Të dashur lexues! Të gjithë ata që në zemrat e tyre nuk kanë Krishtin dhe nuk e duan Krishtin dhe nuk zbatojnë porositë e Tij të Shënjta, nuk mund të festojnë Krishtlindje.  Të tilla Krishtlindje, Krishtlinjde me shpërdorim parash, me dëfrime dhe shthurrje, janë Krishtlindje pa Krisht!

Jo, pra si Vithleemitas, por si të Krishterë besëtarë le t’a presim Krishtin në zemrat tona. Le të tregojmë dashurinë tonë ndaj Tij me vepra filanthropike, dhe atëhere do të ndjehim gëzimin që dikur ndjenë barinjtë e Vithleemit gjatë asaj nate të paharruar, kur panë Ëngjëlllin t’iu sjellë lajmin e gëzuar për mbarë botën: “mos u frikësoni, sepse ja tek po ju jap juve zë të mirë për një gëzim të madh, që do të jetë mbi gjithë kombet; sepse sot u lindi juve në qytet të Davidit një shpëtimtar, i cili është Zoti Krisht” (Lluk.2:10-11).

“Banove në shpellë o Krisht Perëndi, grazhdi të priti, barinj dhe magë t’u falën. Atëhere mbushej dhe lëçitja e Profetëve, dhe Ushtëritë e Ëngjëjve çuditeshin duke thirrur e duke thënë: Lavdi dënjimit Tënd i vetëm njeridashës.” (nga himnet e Mbrëmësores së Krishtlindjes)

Në mes të kafshëve

“Dy kafshë e njohën si Perëndi të vërtetë”

Në qoftë se, të dashur lexues, vështrojmë me vëmendje ikonën bizantine e cila paraqet lindjen e Zotit tonë Jisu Krisht, do të shohim Foshnjën Hyjnore të shtrirë në një grazhd kuajsh, Hyjlindësen e Tërëshënjtë të qëndrojë pranë Tij, dhe të drejtin Josif të paraqitur me frikë Perëndie dhe lutje.  Por përveç personave të shënjtë do të shohim të pikturuar dhe dy kafshë, një ka’ dhe një gomar.

Profiti Avvakum

Prania e dy kafshëve në ikonën e Lindjes së Krishtit i ka bazat mbi traditën, e shkrojtur dhe gojore, të Kishës sonë.  Sipas Ungjillorit Lluka, i cili më tepër se Ungjillorët e tjerë përshkruan lindjen hyjnore, i drejti Josif, shoqëronte Virgjëreshën Mari, dhe kur pas një rruge të gjatë dhe lodhëse arritën në Vithleem, nuk gjenin dot strehë pasi asnjë shtëpi nuk ishte e gatshme të mirëpriste Nënën e shënjtë.  Për këtë arësye u detyrua të kërkojë gjetkë një vend për të kaluar natën.  Në të dalë të qytetit, rreth kodrave me argjilë, ishin disa shpella të cilat përdoreshin nga barinjtë si vathë për delet e tyre.  Një nga këto shpella, e cila ishte pak si më e gjërë se të tjerat përdorej dhe si han, në të cilin kalonin natën udhëtarët jabanxhinj.  Kjo shpellë-han ngjante tepër me shtëpitë e blegtorëve, e cila zakonisht ndahet në dy pjesë; njëra pjesë përdoret për familjen si vend ndënjeje dhe fjetje, kurse pjesa tjetër, përjashta në oborr, përdoret si stallë dhënsh.  Sa prej jush lindët, apo kaluat një natë, apo qëndruat për pak kohë në një shtëpi të tillë e dini shumë mirë se sa mbytëse është atmosfera për shkak të ndotjes nga vatha e dhënve.  Por shpella në të cilën u lind Krishti ishte akoma dhe më vajtuese se sa shtëpia më e zakonshme që mbante kafshë.

Në grazhd, atje ku fshatarët vendosin ushqimin e kafshëve, Virgjëresha vuri Foshnjën Hyjnore.  Ungjillori Lluka në përshkrimin e tij nuk bën fjalë për kafshë.  Por përderisa bëhet fjalë për grazhd, nuk mund të përjashohet fakti që në stallë kishte kafshë.  Sepse atje ku ka grazhd ka dhe kafshë.  Një traditë e herët e Kishës sonë përmend që atje ishin prezent dy kafshë, gomari dhe kau.  Kjo traditë e ka bazën në profetinë e profitit Avvakum.

Profeti Avvakum jetoi gjatë shekullit të 7-të përpara Krishtit, dhe profetizoi rreth mishërimit të Zotit.  Është e famshme lujta të cilën i drejtonte Perëndisë.  I ndriçuar prej Shpirtit të Shënjtë, ai e çan me sy perdhen e rëndë të shekujve dhe parashikon një ngjarje, një ngjarje e cila do të ishte më e madhe se gjithë ngjarjet e tjera historike të botës.  Do të zbresë nga qielli në tokë Perëndia.  Do të shfaqet si njeri mbi dhe’.  Do të lindet në kushte shumë të përulëta.  Njerëzit nuk do t’a përfillin.  Por kafshët do t’a njohin si Perëndi të vërtetë dhe do t’i falen… Profeti mbetet gojëhapur përpara madhështisë së fuqisë, përpara madhërisë, lartësisë dhe virtytit të Zotit.  Virtyti i Tij do të mbulojë qiejt.  Dhe do të vijë dita kur emri i Tij do të nderohet dhe lavdërohet në çdo qoshe të botës.  Fjala e Tij, më e ndritshme se rrezet e diellit, e fortë dhe e fuqishme sa asnjë tjetër, do të shpërndajë errësirën, do të dërmojë malet dhe do të përshkojë dheun me shpejtësi kuajsh vrapues.  Vizioni i tij është tepër mahnitës.  Fuqia e pamasë e Krishtit, si dhe dashuria e tij e pafund për njeriun krijojnë një forcë tërheqëse ndaj personit të Tij.  Profeti e adhuron Krishtin përpara se t’a shohë dhe njohë.  E himnon përpara se t’a shohë me sytë e tij fizikë.  I falet përpara se t’a vështrojë të varur në kryq.  E gjithë qënia e tij dridhet përpara figurës së Krishtit.  Profetia e tij në formë lutje fillon kështu: “O Zot i bëra bindje zërit Tënd dhe u frikësova! O Zot pashë punët e Tua dhe u mahnita.  U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë…”.

“U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë”.  Kjo profeti, sipas Etërve të Shënjtë të Kishës sonë u plotësua me lindjen e Krishtit.  Kau dhe gomari, përpara se të vijnë barinjtë dhe magët që t’i falen, këto dy kafshë u ndodhën përballë Foshnjës Hyjnore, iu falën Krijuesit të gjithësisë dhe me frymën e tyre ngrohnin atmosferën e ftohtë të asaj nate dimërore.
Kjo hollësi e këtyre dy kafshëve, ashtu si u profetizua nga profeti Avvakum dhe ashtu siç paraqitet madhërisht në ikonat bizantine përmban një forcë të madhe mësimdhënëse.  Pikërisht prej kësaj hollësie do të shtjellojmë më poshtë disa mësime.

Rruga e gabuar e adhurimit të kafshëve dhe idhulltarisë

“U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë”.  Bota e lashtë, përveç popullit të Israelit i cili përbënte një ishull të adhurimit të vërtetë të Perëndisë në mes të oqeanit të madh të idhulltarisë, bota pra e lashtë përpara Krishtit adhuronte përveç të tjerave dhe kafshët si perëndi.  Adhurues kafshësh ishin njerëzit e lashtë.  Disa adhuronin kafshët e egra, disa të tjerë krokodilin dhe gjarpërin, disa të tjerë macet, të tjerë adhuronin poshtërsinë dhe ndyrësinë e kafshëve.  Në gërmimet arkeologjike të kohëve të fundit në luginën e Nilit në Egjipt, u zbuluan disa varre me skeletë macesh, të cilat adhuroheshin prej Egjiptianëve të lashtë… Një nga perandorët e Romës së lashtë pasi fitoi një betejë të rëndësishme ngriti një statujë gjigande gomari, sepse duke marshuar drejt fushës së betejës pa një gomar dhe fitoren pra ia dedikoi atij…

Ishte aq e fuqishme rryma e idhulltarisë sa akoma dhe populli i zgjedhur i Israelit, për një farë kohe u rrëmbye nga kjo rrymë dhe duke braktisur adhurimin e Perëndisë së vërtetë iu falej kafshëve.  Siç e dimë, gjatë mungesës së Moisiut, kur ai ishte në malin Sina’, Isrealitët, burra dhe gra, u pushtuan nga idhulltaria dhe grumbulluan gjithë arin që kishin dhe pasi e shkrinë, derdhën në ar një statujë viçi, të cilin e adhuronin si perëndi.  Indinjimi i Moisiut ishte tepër i madh për këtë veprim të popullit të Israelit (Të Dalët 32:19).

Por akoma dhe sot, në vendet kur drita e Ungjillit nuk arriti, adhurohen kafshët.  Në Indi p.sh. lopët konsiderohen si kafshë të shënjta.  Mjerr ai që do të guxojë të therrë ndonjë lopë.  Por edhe në vendet kristiane, në të cilat njerëzit u edukuan me frymën e besës së vërtetë, a nuk ka mijëra burra e gra, të cilët adhurojnë me tërë kuptimin e fjalës macet dhe qentë, i ushqejnë dhe i veshin si jo më mirë, dhe kanë merak të madh mos iu sëmuren, dhe kur ngordhin vajtojnë dhe mbajnë zi’ për vdekjen e tyre?!…
Edhe në Greqi ka shoqata adhurues kafshësh, të cilët nuk preken aspak nga fatkeqësia e të afërmit të tyre, por gjithë dhembsurinë e tyre e përqëndrojnë tek katërkëmbëshit, prej të cilëve nuk ndahen ditë e natë.

Rrugën e gabuar të adhurimit të kafshëve, qoftë në lashtësi apo tani në kohët tona, e kritikojnë dhe dënojnë dy kafshët e pranishme në grazhd, kau dhe gomari, të cilët gjatë asaj nate të paharrueshme të Lindjes së Krishtit panë me sytë e tyre dhe njohën Krishtin si Zot të të gjithave.  Kur shikoj në ikonën e shënjtë këto kafshë të ulin kokën e tyre drejt Zotit, më duket sikur i dëgjoj të flasin e të thonë: o njerëz, nuk jemi ne perëndi, jemi krijesa të Perëndisë, Atij vetëm i përket nderimi dhe adhurimi në jetë të jetëve.  O njerëz mos n’a bëni idhuj!

Njeriu më poshtë se kafshët

“U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë”.  Njeriu ndryshon krejt nga kafsha.  Një humnerë e tërë e ndan njeriun nga kafshët.  Kafshët nuk kanë arësye, as llogjikë që të mund të demonstrojnë se mund të mësojnë dhe avancojnë.  Njeriut i ka falur Perëndia një fuqi të veçantë, atë të intelektit dhe të lirshmërisë së mendimit, dhe nëse i përdor këto ashtu siç duhet do të arrijë lartësi të mëdha, do të kalojë përtej lartësisë së yjeve, do t’u afrohet Ëngjëjve dhe Kryeëngjëjve dhe do t’i ngjasë Perëndisë.  Po, do t’i ngjasë Perëndisë, do të bëhet dhe ai një perëndi e vogël.

Por fatkeqësisht njeriu nuk i përdori siç duhet këto dhurata të paçmuara që i dha Perëndia.  I keq-përdori bekimet e të Lartit.  Njeriu u korruptua, u shtrembërua, dhe nga lartësia ku duhej të qëndronte ra deri në fund të thellësisë së ligësisë dhe prishjes.  Krijoi perëndi të turpshme në të cilat personifikoi ligësinë dhe mëkatin.  Nën ndikimin e demonëve, i cili mbizotëronte në botën e lashtë, njeriu kreu mëkata të mëdha, kreu vepra të turpshme dhe të pandreshme, krime të frikëshme, dhe të gjitha këto e ulën deri në nivelin e jetës shtazore.  U bë më i keq edhe se bishat e egra.  Një profit tjetër, përpara profetit Avvakum, duke vajtuar për rënien e njeriut thotë: “njeriu nuk mbeti në nder por tani u ngjan shtazëve pa llogjikë” (Psalm.48:13).

Në situatë të mjerë morale dhe fetare gjendej njeriu përpara se të lindej Krishti.  Dy kafshët që vemë re’ në ikonën e Lindjes së Krishtit simbolizojnë botën e asaj kohe dhe nivelin e saj të ulët.  Por erdhi Krishti dhe solli forcë të re në zemrën e njeriut mëkatar.  Vendosi tek ai ndjenja të forta dashurie për gjërat e larta dhe të mëdha dhe e kthehu vëmendjen e njeriut drejt qiellit të idealeve të pavdekshme.  Nga kopeja e njerëzve-kafshë krijoi grigjë të re, grigjën e deleve të llogjikshme, në krye të së cilës është Ai, Bariu i Mirë.

Nga kafshëria në të mbinatyrshmet

Të dashur lexuesit e mij!  Bota e sotme, megjithë përparimet dhe arritjet e saj, në art apo shkencë, ec drejt barbarizmit, drejt një barbarizmi që nuk mund të krahasohet me asnjë barbarizëm tjetër.  Barbarët e lashtësisë ishin të liq dhe të poshtër, por nuk kishin mjetet shfarrosëse që kanë barbarët e sotshëm.  Barbarët e sotshëm venë maska të bukura në fytyrat e tyre dhe gënjejnë edhe vehten edhe të tjerët, sepse poshtë maskave të tyre fshihet kafshëria e tyre.
Ashtu siç shënon dhe një fillozof bashkëkohor, në qoftë se çdo njeri do të merrte formë sipas ligësisë dhe korruptimit që ekziston brenda tij, oh atëhere! Shumica e njerëzve do të humbnin pamjen e tyre njerëzore, disa do të dukeshin si dhelpra për shkak të dinakërisë së tyre, disa si gamile për shkak të ndjenjës së fortë të hakmarrjes, të tjerë si tigra dhe luanë për shkak të agresivitetit dhe ashpërsisë të tyre, e kështu me rradhë.  Nuk do të kishte kopësht zoologjik që t’i nxinte njerëzit me format e tyre kafshërore, dhe kjo për shkak të dëshirave dhe prirjeve shtazore prej të cilave sundohen.

Por Krishti, i cili erdhi në këtë botë për të shpëtuar mëkatarët, është më i fuqishëm se të gjitha forcat e errëta, të cilat përpiqen për shtazërimin e njerëzimit.  Krishti, ashtu siç e ka treguar dhe historia, ka fuqi të drejtojë njerëzit nga jeta jashtë natyrës në jetën sipas natyrës, dhe jo vetëm aq por akoma t’i çojë njerëzit në jetën e mbinatyrshme, dhe nga qënie që nuk ndryshojnë shumë nga kafshët t’i shndërrojë në qënie që nuk ndryshojnë shumë nga ëngjëjt.  Jam i sigurt që historia e kohës së ardhme do të nxjerrë prova të reja të fuqisë hyjnore të Krishtit, për të cilën thurri himne profeti Avvakum: “O Zot i bëra bindje zërit Tënd dhe u frikësova! O Zot pashë punët e Tua dhe u mahnita.  U njohe si Perëndi e vërtetë nga dy kafshë…”.

Në Stallë

Toka, kjo kokrrizë rrëre, në krahasim me shumicën dhe përmasat e yjeve që rrotullohen në hapësirat e pafund të qiellit, toka pra, ky planet mikroskopik, të cilin Urtësia Hyjnore e Krijuesit e caktoi si banesë të njeriut, nuk është një sferë e thatë, pa ujë, ashtu si sateliti i saj hëna.  Jo.  Toka nuk ka vetëm akullnajat dhe zonën tropikale.  Në të përfshihen dhe vende mahnitëse.  Ishujt, duken si mjelma të bukura nga shkumba e deteve dhe oqeaneve, dhe lagen dhe freskohen nga flladet dhe erërat perëndimore; toka ka liqene si pasqyrë në të cilat reflektohet natyra përreth dhe së larti; lugina të stolisura me gjelbërim, me pyje të virgjërta në të cilat s’ka vënë dorë druvari dhe në të cilat nuk është dëgjuar kërcitja e prerjes së pemëve; rrafshnalta dhe maja malesh të larta prej të cilave shfaqen panorama të tëra…
O Zot i tërëmirë, me çfarë dhe me sa bukurira e ke stolisur dheun!

Zbriti nga qiejt në grazhd

Në një nga këto vënde që sapo përshkrova më lart duhej të lindte Foshnja Hyjnore.  Ne, si njerëz që jemi, nuk e kemi në dorë të zgjedhim vendin e lindjes.  Por Foshjna Hyjnore, si Perëndi që është, Zot i qiellit dhe i dheut, prej të cilit “u bënë të gjitha, dhe pa të Cilin nuk u bë asgjë” (Ioan.1:3) do të mundej pra të zgjidhte si vend të lindjes së Tij vendin më të pastër dhe më të bukur të gjithë botës.  Por nuk e zgjodhi.  U shfaq mbi dhe’ si mbret i panjohur, i cili pa veshjen e purpurtë mbretërore udhëtoi nëpër vendin e shtetasve të tij.  U përul aq shumë sa ia la në dorë njeriut të zgjedhë vendin ku do të lindej.  Dhe njeriu, si vend për të mirëpritur këtë vizitor të lartë, që vizitoi dheun, zgjodhi… një stallë.

Në stallë pra u lind Krishti. Në stallë? Po, në stallë! Hapeni, ju lutem, Ungjillin e shënjtë dhe lexoni kapitullin e 2-të të Llukait, rreshtat 6-7, dhe do të shihni se si me pak fjalë por fjalë tepër shprehëse ungjillori përshkruan vendin dhe kushtet e Lindjes së Shpëtimtarit Krisht.
“Edhe tek ishin atje, asaj iu mbushën ditët që të lindë.  Edhe lindi djalin e saj të parëlindur, edhe e mbështolli me shpërgënj, edhe e vuri në grazhd, sepse nuk kishte vënd tjetër për ata” (Lluk.2:6-7).

“Në grazhd” Krishti.  Grazhdi nuk është ndonjë mjedis i rrethuar me mure, i bukur dhe elegant, në kopshtet e oborreve mbretërore apo të shtëpive të pasura; grazhdi gjendet brenda mureve të ndërtesave të rrënuara të cilat përdoren si banesa për kafshët.  Brenda grazhdit, në një vënd të rrethuar me mur prej guri apo prej druri, mbahet ushqimi i kafshëve.  Nodfta e kini njohur nga eksperienca personale jetën e fshatit?  Kini parë ndonjëherë grazhd? Kini hyrë ndonjëherë brenda në stallë?  Në peripeci e sipër, të përndjekur, të kërcënuar prej përndjekësish të pamëshirshëm dhe vrasës mizorë – si Davidi nga Sauli – ndofta u detyruat të kërkoni strehim nëpër vrimat e dheut, nëpër shpella, u detyruat të fshiheni në ndërtesa të shkatërruara dhe të kaloni natën në kashtën e stallave?  Jetuat ndonjëherë dhe thithët atmosferën e rëndë dhe mbytëse të stallës?  Në qoftë se po, atëherë ju më shumë se kushdo tjetër mund t’i merrni me mënd ato që hoqi Hyjlindësja e Tërëshënjtë, e cila një natë të ftohtë dimri, duke mos u mirëpritur prej banorëve të Vithleemit, u detyrua të përikë në shpellat përreth qytezës, të cilat përdoreshin si stalla kafshësh, dhe atje të lindë Birin e saj të vetëmlindur, birin e saj të parëlindur, të quajtur Emanuel.

“Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti”.  Që atëhere kaluan shumë shekuj, dhe rrjedha e historisë, e papërmbajtur ec drejt mijëvjeçarit të tretë pas Krishtit.  Si kohë, u larguam shumë prej asaj nate.  Dhe ndërsa fantazia e piktorëve, poetëve dhe artistëve nëpërmjet penelit, fjalës dhe penës, e stolisi me shumëllojshmëri vendin e Lindjes së Krishtit, devocioni i besimtarëve ndaj Zotit bëri që të ndërtohet një Kishë madhështore mbi atë pikë të rruzullit tokësor ku u krye misteri i madh i Lindjes së Krishtit.  Vëndi nuk njihet më.  Asgjëkundi tashmë, as në ikonat as në vendin ku u lind Krishti nuk duket balta dhe lluca.  Çdo gjë ndrit dhe shkëlqen.  Por ajo stallë, jo stalla e fantazisë së poetëve dhe piktorëve, por stalla e atij hanit në vendet e Lindjes, atje ku udhëtarët linin bagëtitë për t’u çlodhur, ajo stalla e atëhershme paraqiet përpara syve tanë, dhe rreth kësaj stalle, si ngjarje e vërtetë dhe simbol, do të nxjerrim disa mësime.

Lugina e bukur qilim që shkelet nga kopetë

Ashtu siç thamë më sipër, lugina është nga peisazhet më mahnitëse të tokës.  Veçanërisht në pranverë.  Akoma dhe tapeti më i bukur persik, me push dhe plot ngjyra, e humb shkëlqimin dhe bukurinë përpara panoramës që paraqet lugina në ditët e lulëzimit.  Vetë lugina është një tapet që endi jo dora e njeriut por dora e padukshme e Krijuesit, një tapet i mbuluar me lule të shumëllojshme, të të gjitha ngjyrave dhe nuancave, tapet që çdo fije peri – desha të them çdo bisht dhe çdo gjethe, çdo petale – lëshon aroma të lehta dhe të padukshme dhe shpërndan erë të patregueshme.  Ky tapet natyror, kryevepër e artit hyjnor, mbulon sipërfaqen e luginës, e cila ngjan me një nuse të stolisur.  Ngazëlluese pamja e luginës.

Por mos ndofta do të qëndrojë për shumë kohë në këtë gjëndje lugina?  Ja tek vijnë kopetë.  Brenda pak kohe lugina pushtohet nga katërkëmbësha.  Gomerë, mushka, kuaj, buaj, dele, kope kafshësh të qelbura, kope derrash shkelin këtë tapet të këndëshëm.  Ky tapet mbi luginë me mijëra lule, nuk është për katërkëmbëshit temë letërsie dhe filosofie, por një vaft ngrënie.  Dhe e dini? Janë tepër të urritur. Me shputat e tyre shkelin barin e bukur.  E bëjnë copë-copë tapetin.  Pa mëshirë copëtojnë gjelbërimin dhe me babëzi përlajnë lulet njëra pas tjetrës.  Oh lulet e luginës!  Të bukura si yjet. Dhe ndërsa yjet vezullojnë atje lart në qiell, lulet këtu poshtë reflektojnë hirin e shënjtë, shkëlqimin e Krijuesit Hyjnor, nga duart e të cilit dalin kryevepra të tilla arti.
Ah lulet e arës!  Në qoftë se lulja do të kishte zë, do t’i thoshte katërkëmbëshit që e shkel: “Nuk më sheh? Nuk të vjen keq?  Jam akoma e mitur.  Sapo dola nga gjiri i tokës.  Dua të rritem. Dua të arrij deri në pjekuri që të paraqitem me gjithë madhështinë time.  Pse befas më këput?  Nuk të pëlqen të stolis luginën që të dëfrehen kalimtarët?…”
Por katërkëmbëshi nuk e le.  Nuk i jep afat për të jetuar as edhe një moment.  Drapër bëhen dhëmbët e kafshës.  I pret, i copëton dhe i përlan lulet.  Pastaj i varros në dhomëza të veçanta brenda stomahut të gjërë.  Atje funksionon një laborator, një laborator kimik i tërë.  Atje lulet pësojnë shndërrim.  Bëhen pure’, më pas gjak, gjaku pataj zhndërrohet në qumësht, mish, bumbrekë, kocka, lëkurë, qime, brirë…

Shndërrim i dobishëm, apo jo!  Por shumica e luleve do të shndërrohen në… bajga.  Dhe bajgat do të bien në stallë.  Çdo ditë do të bien njëra mbi tjetrën dhe do të formohet një shtresë e gjërë me lëndë të fëlliqur.  Kush guxon dhe hyn në stallë i ndjen këmbët t’i zhyten në bajga.  Një ndjenjë pakënaqësie dhe neverie të pushton dhe mezi pret të dalësh që atje, vetëm në qoftë se je mësuar me erën e qelbur të stallës dhe rri atje ashtu si djali prodig i paravolisë ungjillore, i cili “kishte si strehë stallën e derrave”…

“Ejani o bensikë të shohim se ku u lind Krishti”.
Brenda shpellës, brenda një stalle u lind Krishti.  Djep për të ishte grazhdi. Pse?!  Vetëm përmëndja më sipër e djalit prodig, i cili katandisi në mes të derrave dhe jetonte me ta në stallë, mjafton për të kuptuar ti i dashur lexues se çfarë simbolizonte ajo stalla e vërtetë e Vithleemit.  Por le të vazhdojmë më tutje t’a shtjellojmë këtë temë.

Lulet kundërmonjëse

Të bukura janë lulet e luginës.  Por nuk janë të vetmet lule.  Përveç këtyre luleve të përkohëshme, ekzistojnë dhe lule të tjera të një natyre tjetër.  Lule të cilat mbijnë jo në tokë materiale por në tokë shpirtërore.  Janë lule të cilat lëshojnë aromë hyjnore.  Lule të parajsës.  Cilat pra janë këto lule?  Është era kënaqëse dhe ndriçimi i shkëlqyer që zbukurojnë disa krijesa të caktuara.  Tek disa persona të caktuar, gjëra të caktuara, ide dhe ideale të caktuara ekziston një hir, një bukuri – e kam fjalën për bukurinë shpirtërore dhe jo për bukurinë trupore apo fizike – një bukuri që tërheq dhe bën për vehte, që deh dhe rrobëron njeriun, njeriun zemërmirë dhe të sjellshëm i cili e ka të thellë ndjenjën e të mirës, ndjenjën e së vërtetës dhe të së bukurës.

Lule shpirtërore!  Doni t’ju sjell shëmbuj? Sapo ti p.sh. përmend me besë të thellë emrin e Zotit Jisu Krisht, zemra tënde dhe mjedisi përreth mbushet plot me erë të kënaqshme shpirtërore, sikur të mbanje në dorë një tufë lulesh kundërmonjëse.
Ti, psall Kisha, Ti o Krisht je lulja, lulja e vetme, lulja e përjetëshme, “lulja e rrënjës Iesse’”.  Emri yt përhap erë të kënaqëshme më tepër se çdo emër tjetër.  Nga kjo lule, e cila lulëzon përjetë dhe nuk vyshket kurrë, prej kësaj lule merr erë të kënaqëshme çdo lule tjetër, çdo shënjt tjetër pra.  Shënjtorët bien erë të këndëshme për shkak të aromës së vityteve, sepse jetuan gjithmonë me atë lule (Krishtin pra) në gjoks.  Pas lules së parë, lulja e dytë e zgjedhur, e shkëlqyer, e pakrahasueshme me asnjë tjetër është Hyjlindësja e Tërëshënjtë.
Gjatë shërbesës së Hymnit Akathist Kisha jonë i psall asaj:
“Gëzohu o lindëse e të pafishkurit trëndafil, gëzohu se ti po rrit mollën e herëshme, lule e qiellshme e Zotit dhe Mbretit, lum ti o Hyjlindëse, zonjë shpëtonjëse…”.
Lule shumëgjyrëshe dhe me shumë aroma të kënaqëshme janë oshënarët, hyjprurësit, martirët, Etërit dhe mësonjësit e Kishës sonë.  Ata janë lulet kundërmonjëse të parajsës mendore.

Emrat e shënjtorëve dhe në veçanti emri i Perëndisë dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krisht duhen nderuar, duhen mbajtur lart, ashtu si i mbajnë lulet lart në kopsa zbukuruese luledashësit.  Po a nderohen ashtu siç duhet?  Fatkeqësisht emrat e shënjtorëve dhe të Zotit, merren nëpër gojë pa pikë frike nga shumë njerëz, të cilët hedhin baltë me fjalë turpe dhe të pahijshme, fjalë që nuk thuhen dot dhe të cilat ngjajnë me vëndin ku grumbullojnë bajgat. Kështu pra xhevairet hidhen poshtë në stallë.  Dhe ndërkohë që gurët e çmuar nuk e humbin vlerën e tyre, mjerr ata që i hedhin poshtë xhevairet në stallë…

Në bajga lulet

Në bajga hidhen dhe shndërrohen gjëra dhe persona të cilat duhej të mbeteshin përgjithmonë lule të pavyshkura.  Në bajga lulet?! Le të marrim një shembull.  Të pikturuarit është një lule, një lulëzim i shpirtit të njeriut.  Një ikonë e pikturuar me sukses është një libër i shkëlqyer për populliln.  Por ja tek vjen njeriu i pafe’ dhe e keq-përdor artin e pikturës duke paraqitur pamje të turpshme dhe skandalis, ngjall përbrenda dëshira të turpshme dhe mbush zemrën me llucë.  Kështu arti i të pikturuarit në duart e piktorëve të padenjë shndërrohet në stallë.  E njëjta gjë ndodh dhe me skulpturën, me këngën dhe me çdo art tjetër të bukur.  E njëjta gjë ndodh dhe me poezinë dhe me letërsinë.  E njëjta gjë ndodh dhe me shtypin.  Dhe përgjithësisht e njëjta gjë ndodh me çdo gjë tjetër që demonstron jetën njerëzore.  Kudo ku ka lule, vjen kafsha dy-këmbëshe që quhet njeri, dhe i katandisur në nivele më poshtë edhe se shtazët, i shkel lulet, i këput dhe i përlan.
Në librin e tij të bukur rreth jetës së Krishtit, Xhiovani Papini shënon: “Mos ndofta bota nuk është një stallë e madhe e pafund, ku njerëzit hanë dhe lëshojnë bajga? Gjërat më të bukura dhe më të pastra, gjërat më hyjnore, mos vallë nuk i shndërrojnë në bajga?”.  Dhe në këto male me bajga të bashkë-grumbulluara prej poetësh, piktorësh, shkrimtarësh, gazetarësh, fillozofësh, sociologësh, nga higjemonë dhe mbretër, shtrihen dhe flenë lumërisht njerëzit, dhe i quajnë këto male bajgash “shijimi i jetës”.

Shoqëria stallë

Ejani tani, të shohim o besnikë se ku dhe si festohet sot në ditët tona kjo ngjarje kaq e madhe dhe e rëndësishme e historisë botërore, lindja e Shpëtimtarit. Ku pra do t’a vendosim? A ka vënd të pastër nga çdo e keqe në këtë dhe’ ku t’a vendosim margaritin e paçmuar, Zotin tonë? Dini ju ndonjë vend të tillë të pastër? Pse e lini Foshnjën Hyjnore të endet andej e këtej? Përsëri në stallë do përfundojë, edhe pse është shekulli 21-të? Mjerr! Jeta shoqërore në të gjitha nivelet e saj qelb nga era e padurueshme, erë e ndyrë stallash. Çdo gjë është shnëdrruar në stallë. Brenda këtyre stallave të sotshme, ku kafshët dy-këmëbshe pëllasin dhe shqelmojnë, ku sulmojnë njëri-tjetrin dhe sillen në mënyrë të pahijshme, dhe nxjerrin ndyrësira nga zemrat e tyre festohet Lindja e Krishtit.

Vjen Krishti dhe pastron

Por le të mos n’a pushtojë dëshpërimi.  Me gjithë gjëndjen e mjeruar në të cilën gjendemi le të mos e humbim shpresën ngushëlluese që shoqëria jonë nuk do të jetë gjithmonë stallë.  Shoqëria jonë do të pastrohet.  Dhe këtë shpresë e mbështesim tek besimi ynë në fuqinë e mbinatyrshme që zotëron Foshnja Hyjnore e Vithleemit.  Ka shembuj të panumurt që vërtetojnë fuqinë pastruese të Tij.

Stallë a nuk ishte jeta e asaj lavires për të cilën në mënyrë aq prekëse bën fjalë Ungjilli?  Studioni atë fragment në Ungjillin pas Llukait 7:36-50).  Nëpërmjet besimit tek Ai dhe me lotët e nxehtë të pendimit ajo grua mëkatare u pastrua; zemra e saj e qelbur u pastrua, duke ndritur më tepër se kristalet, zemra e saj u bë sallon i përshtatshëm për të pritur Mbretin e të gjithave, sallon mistik brenda të cilit e pret dhe bashkëbisedon me Të, dhe ngazëllohet shpirtërisht dhe bindet që një moment i vetëm i shoqërimit të shënjtë me Jisuin vlen pa krahasim më tepër se mijëra vjet qëndrimi dhe dëfrimi nëpër sallat dhe pallatet e botës.  Kështu pra, stalla u pastrua dhe u shndërrua në banesë, në kishë, në shtëpi Perëndie.

Stallë ishte dhe ajo lavirja e madhe që korruptonte kombet, Roma e lashtë, ajo perandoria në të cilën ishin mbledhur gjithë pahijeshitë e botës dhe prej së cilës vinin gjithë paturpësitë.  Përpara se të lindej Krishti nuk ishte tjetër veçse një qendër ndërkombëtare e korrupsionit.  Nën pushtetin e higjemonëve, mbretërve dhe perandorëve të degjeneruar, Roma, me orgjitë e saj të patregueshme, ishte kalbur krejt.  Lexoni poetët dhe fillozofët e asaj kohe dhe do t’u kallet frikë.  Respekti kishte humbur. Pafajshmëria nuk ekzistonte.  Krimet bëheshin haptazi dhe duartrokiteshin. E qelbur ishte Roma!  Kush e pastroi? Krishtërimi, përgjigjet historia e paanëshme dhe e pakorruptuar.  Por që të pastrohej nga gjithë turpet e jetës idhulltare, sa mund e djersë, sa gjak u desh?!  O ju varre të panumurta të katakombeve, lumenj, shpella dhe vrima të dheut, që mbajtët brenda jush lipsanet e atyre luftëtarëve trima dhe zemërgjërë, flisni dhe n’a tregoni betejat e tyre… E kaluara e lavdishme e Krishtërimit n’a jep kurajo dhe guxim për të tashmen dhe për të ardhmen.

Shoqërinë e sotme e cila jeton në male bajgash vetëm një mund t’a pastrojë, KRISHTI.  Por pastrimi do të mund të bëhet vetëm nëpërmjet bashëkpunimit nga ana e vullnetit njerëzor.  Perëndia do që të n’a pastrojë. Por duhet të duam dhe ne.  Le të duam pra.  Le të besojmë tek Ai.  Le të luftojmë të gjithë së bashku.  Le të jemi gati për çdo lloj sakrifice.  Dhe atëhere vendi dhe shoqëria do të pastrohen nga të gjitha turpet dhe me gojë të pastër dhe zemër të qashtër do psallet me gëzim dhe hare’:

Ejani o besnikë të shohim ku u lind Krishti,
Le të ndjekim pas yllin, bashkë me
Magët mbretërit e Lindjes.
Ëngjëj e përhymnojnë atje pa pushim
Barinjët i këndojnë me fyell këngë të vyeshme
Lavdi më të lartat duke thënë
Atij që lindi sot në shpellë prej
Virgjëreshë dhe Hyjlindëses në Vithleem të Judhesë.

Përktheu nga Greqishtja,        Fragmenti u shkëput nga libri
Aleksander P. Filip                  “KRISHTLINDJE” (faqe 237-269)
Krishtlindje 2007                    i episkop Avgustin Kantiotit
ish Mitropolit i Follorinës,
botim i vitit 1988 në Athinë

KRYQI I SHËNJTË

Shkruan ish-Mitropoliti i Follorinës, Greqi
+Episkopi i nderuar Avgustin Kantioti

Përkthyesi ia dedikon autorit me nderim dhe respekt
Paçim të gjithë bekimet dhe uratat e tua Hirësi

Në predikimin e sotshëm, të dashur dëgjues, do të flasim për Kryqin.

Përpara se të vinte Krishti në botë, në lashtësi pra, ekzistonte kryqi. Por çfarë kryqi ishte ky?!  Kryqi i asaj kohe ishte i njohur si një mjet mizor ekzekutimi për njerëzit.  Ai që kryente ndonjë krim të tmerrshëm dënohej me kryqëzim.  Prisnin dy pemë nga pylli dhe i bënin dru.  Njërin dru, atë më të shkurtrin, e siguronin mirë duke e lidhur mbi drurin tjetër dhe duke formuar kështu kryq.  Hapnin një gropë të thellë në tokë dhe atje ngrinin kryqin.  Gozhdonin të dënuarin, dhe ashtu siç ishte me duar dhe këmbë të gozhduara e linin të vdiste ngadalë duke u torturuar për shumë orë, madje dhe ditë, sipas rezistencës së organizmit, dhe në dhimbje të forta e sipër, të shkaktuara nga copëtimi i trupit, i dënuari jepte shpirt.  Mos ndoshta e zbrisnin më pas nga kryqi që t’a varrosnin?!  Jo! E linin sipër në kryq dhe vinin ujqërit dhe çakejtë dhe hanin mishrat e tij.  Pamje vërtet e tmerrëshme.  Vdekje vërtet e frikëshme.  Me këtë vdekje pra dënoheshin njerëzit më kriminelë të shoqërisë, që të frikësoheshin të tjerët dhe të mos ndiqnin shembullin e tyre.

*****

Me këtë vdekje të panderuar kërkuan Hebrejtë të dënohej edhe Krishti.  Donin që me këtë lloj ekzekutimi t’a poshtëronin përpara syve të atyre që e nderonin dhe admironin.  Krishti, nëse donte, mund t’a shmangte këtë vdekje.  Sepse nëse deshte Ai askush s’do të mund t’i afrohej jo më shumë t’a prekte.  Vetëm gishtin të lëvizte Krishti dhe të gjithë armiqtë e tij mund të bëheshin hi’ dhe pluhur.  Sepse a mundet ndokush të prekë diellin?!  Prush do katandiset nëse e prek.  E pra, aq më shumë nuk mund t’a preknin Hebrenjtë Krishtin dhe as mund t’i bënin keq.  Por Krishti me vullnetin e Tij donte të vdiste në kryq dhe të poshtërohej për hir të dashurisë së tij për njeriun, me qëllim që t’a shpëtonte njeriun nga mëkati dhe djalli.  Vetëm me sakrificën e tij, me gjakun e tij të qashtër dhe të nderuar, njeriu mëkatar shpëtoi.  Pa therroren e Krishtit mbi Kryq ishte e pamundur të shpëtonte njeriu.  O Krisht Perëndia jonë të falenderojmë nga thellësitë e zemrës sonë, sepse u kryqëzove për shpëtimin tonë!

Që atëherë kur u kryqëzua Krishti në Golgotha, që atëherë pra, kryqi për ata që besojnë tek sakrifica shpëtimtare mori një kuptim dhe domethënie tjetër.  Për besnikët pra nuk përbën më atë organin mizor me të cilin ekzekutoheshin të dënuarit me vdekje në lashtësi, por u bë mjet shpëtimi, u bë mënyra e shpëtimit të njerëzimit.  Dhe pikërisht, zhndërrimi i kuptimit të kryqit nga organ dënimi në mjet shpëtimi përbën një nga çuditë mahnitëse të Krishtërimit.  Kryqi, që përpara se të vinte Krishti kallte tmerr dhe frikë, kryqi pra, që në atë moment kur Krishti shtrihu mbi të trupin e tij të qashtër dhe ofroi vehten e tij si theror të pastër dhe të panjollë, tashmë ngjall ndjenja të një mirënjohje të paanë ndaj Atij i cili për hir të njeriut zbriti të gjitha shkallët e përulësisë.

Asnjë gjë tjetër në botë nuk shfaq më tepër dashurinë e Perëndisë ndaj njeriut sesa kryqi i Krishtit.  Përmbi kryq me gjakun e Krishtit u shkruajt “Perëndia është dashuri” (Let. I Ioanit Kr.4 vargjet 8 dhe 16).  Ndaj dhe kryqi u bë simboli më i shënjtë për besimin e Krishterë.  Duke patur kryqin Krishtërimi dallon nga të gjitha fetë e tjera.  Por dhe asgjë tjetër nuk urrejnë më tepër sesa kryqin armiqtë e Krishtërimit.  Hebrenjtë të cilët kryqëzuan Krishtin e hodhën kryqin në një gropë me pleh.  Mbretërit dhe perandorët paganë e urrenin shumë kryqin ndaj dhe vazhdonin të kryqëzonin njerëzit.

Ky persekutim i egër dhe dënim vazhdoi për katërqind vjet, derisa erdhi në fuqi Konstandini i Madh i cili e nderoi kryqin.  Sipas vizionit të mrekullueshëm që pa në qiell, në flamurin e tij vendosi menjëherë kryqin.  Shën Elena, nëna e tij, udhëtoi deri në Jerusalem, gërmoi dhe gjeti Kryqin e nderuar.  Në Kostandinopojë, në Romën e re, Kostandini i Madh ngriti lart një shtyllë të lartë dhe në majë të saj vuri Kryqin, i cili ndriçonte natën dhe dukej nga çdo pikë e qytetit.  Mbi të vendosi mbishkrimin “Një është Shënjt, Një është Zot Jisu Krishti për lavdi të Perëndisë Atit. Amin”.  Akoma më tepër, Kostandini i Madh ndaloi me ligj kryqëzimin e njerëzve dhe nxorri urdhër që të dënohej rreptë çdo njeri që vlasfimonte Kryqin.  Të gjitha simbolet e idhulltarisë u shfarosën dhe mbeti Kryqi simbol i besës së vërtetë.

Kryqi pra kudo.  Kryqi në flamurët e ushtrive të Krishtera, kryqi në vulat zyrtare, kryqi në gradat dhe emblemat e mbretërve dhe perandorëve, kryqi në majë të kupolave të Kishave, kryqi në rrobat meshëtare të priftërinjve, kryqi në varrezat, kryqi pra kudo.  Kisha ndaloi vetëm formimin e kryqit nëpër rrugë dhe sheshe ku kalojnë njerëzit, si dhe thurrjen e tij në qilima dhe tapete të cilat shtrohen në dysheme, dhe këtë e bëri që të mos shkelet me këmbë dhe të përbuzet në këtë mënyrë kryqi nga njerëzit.  Është mëkat dhe paudhësi të shkelet kryqi me këmbë.  Ndaj dhe priftërinjtë dhe epitropët e Kishave duhet të kenë kujdes të mos shtrojnë nëpër Kishat qilima me kryq; gjithashtu dhe nikoqiret e shtëpive të mos shtrojnë nëpër sallonat shtëpive qilima me kryq sipër tyre.  Disa të pafe’ arritën deri atje sa të bëjnë kryqe në grykët e kanaleve të ujrave të zeza dhe në tualetet e banjave.  Duhet të kenë kujdes të madh të Krishterët, sepse në kohët tona masonia dhe ateizmi përdorin mënyra nga më të ndryshmet për të fëlliqur gjithçka të shënjtë që ka feja jonë.  Në ditët tona kiliastët dhe adventistët, këta antikrishtë, si demonët e ferrit, tërbohen dhe shkumbëzojnë nga inati kur shohin Kryqin.  Preferojnë më mirë t’iu pritet dora sesa të bëjnë shënjën e kryqit.

******

Por ne të Krishterët Orthodhoksë, ashtu siç n’a mësojnë dhe Etërit e Shënjtë të Kishës sonë, duhet t’a nderojmë Kryqin e shënjtë.  Dhe e nderojmë kryqin pikë së pari duke e bërë të rregullt shënjën e tij.  E them këtë sepse disa të krishterë modernë kanë turp të bëjnë kryqin, dhe kurdoherë që paraqitet nevoja për të bërë kryqin nuk e bëjnë ashtu siç duhet, ashtu siç n’a mëson Kisha t’a bëjmë kryqin, por bëjnë vetëm një lëvizje të shpejtë të dorës së tyre gjë që nuk është kryq por tallje dhe përqeshje.  E bëjnë pra kryqin sikur t’i binin violinës.
O i Krishterë Orthodhoks, kryqi i rregullt bëhet duke: bashkuar tre gishtat e dorës së djathtë, dhe në këtë moment duhet të lutemi me mëndje – O Trini e shënjtë mëshiroe botën tënde – , më pas t’a sjellësh dorën me tre gishtat në ballë, dhe pastaj t’a zbresësh tek barku duke u lutur me mëndje – O Kirsht të falenderojmë që zbrite nga qielli mbi dhe’ dhe more trup njeriu prej së Tërëshenjtës – më pas t’a sjellësh dorën në supin e djathtë dhe në fund në të majtin duke u lutur me mëndje – O Zot, mos më hidh në ferr, por kujtomë kur të vish në mbretërinë tënde.
Me mendime dhe ndjenja të tilla të shënjta t’a bësh kryqin o i Krishterë Orthodhoks.  Dhe të kesh kujdes të madh në jetën tënde që të rrosh sipas mësimeve të Kryqit të Zotit.  Kryqi n’a mëson të vërtetën, n’a mëson drejtësinë, lirinë, vetëmohimin, zemërgjerësinë, paqen, faljen dhe dashurinë.  A i ke këto?!  Beson tek i Kryqëzuari?!  A u bindesh porosive të Tij?!  Bën dhe ti një jetë të kryqëzuar, ku të kryqëzosh egon tënde mëkatare dhe paudhësitë e tua?!  Nëse po, atëhere kryqi që bën, qoftë edhe sikur vetëm një herë t’a bësh, do të sjellë çudira të mëdha.  Por në qoftë se nuk jeton si i Krishterë por si mëkatar dhe i paudhë, me gënjeshtra dhe mashtrime, me urrejtje dhe ligësi, atëhere edhe sikur njëmijë kryqe të bësh nuk shpëton dot.  Dhe nëse dëshiron të mësosh se çfarë force dhe fuqie ka Kryqi i një të Krishteri të vërtetë lexo librin e Shën Kosmait të Etolisë, të këtij shënjti i cili ishte nga të paktët e kësaj bote që deshi Kryqin e Zotit dhe e predikoi atë gjatë gjithë jetës së tij martirike.

Kapitulli u shkëput nga libri “Faltorja Orthodhokse” (ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ)
Përktheu nga Greqishtja
Aleksander Filip
27 Janar, 2008
Transferimi i Lipsanave të
Shën Joan Gojëartit
në Kostandinopojë

+Episkop Avgustin Kantioti
Ish-Mitropolit i Follorinës

A Kini rezervuar biletë?

(ΕΧΕΤΕ ΕΙΣΗΤΗΡΙΟ;)

Athinë 1995

Kini rezervuar biletë?

+ Ish Mitropoliti i Follorinës

Episkop Avgustin Kantioti

Udhëtoni?

Bota, të dashur lexues, flet për udhëtime.  Një mani e tmerrëshme për të udhëtuar ka pushtuar sot njeriun.  Makina, hekurudha, anije, aeroplanë lëvizin papushim në të gjitha vijat gjeografike të tokës, detit dhe ajrit, dhe transportojnë shumica të tëra pasagjerësh.  Dhe kush janë këta që udhëtojnë? Nuk janë më vetëm ata që qarkullojnë për punë tregëtie dhe nevoja të tjera si këto.  Janë dhe të tjerët që duan të zbaviten sepse janë të mërzitur, të ndryshojnë ambientin, të kënaqin kurreshtjen e tyre, të vizitojnë qytete me thesare arkeologjike dhe histori, të shohin dhe të shijojnë të gjitha bukuritë e globit tokësor, plazhe, lumenj, liqene, ishuj magjepsës, pyje të virgjër, male të larta.  Turizmi, ky idhull i ri, feja e re e këtij shekulli që jetojmë, ndërmori reklamimin e vendeve të ndryshme dhe është shkak për gjithë këto udhëtime, të cilat zgjatin pak apo shumë, brenda apo jashtë vendit.  Veçanërisht të Dielave dhe të kremtet e Kishës,  shpejt e shpejt herët në mengjes, turma të tëra njerëzish dalin nga qytetet që të adhurojnë natyrën dhe jo Krijuesin e natyrës.  Një adhurim i natyrës si prej kafshe, pa asnjë lidhje me botën shpirtërore, një adhurim natyre që infekton gjithçka, akoma dhe ato instituctionet dhe faltoret e shënjta, si p.sh. manastiret, të cilat u ndërtuan me qëllim që t’a ngrehin lart njeriun, lart tek Perëndia.  Shtyhen në rradhë nëpër agjencitë e biletave.  Me fat konsiderohet ai që mundet të sigurojë në kohë biletë dhe të sigurojë një vend udhëtimi.  Do të kalojë një udhëtim të këndëshëm, do të shplodhet dhe argëtohet, dhe kështu do të ripërtërijë vehten duke marrë forca të reja!

Edhe në Hënë!

Udhëtojnë pra turistët.  Udhëtojnë nëpër të gjitha gjërësitë dhe gjatësitë gjeografike. Por tani, njerëzit duke mos u mjaftuar me udhëtimet tokësore filluan t’a zgjerojnë këtë maninë e tyre për të udhëtuar përtej rruzullit tokësor.  Udhëton njerëzimi për në Hënë dhe po planifikon udhëtime edhe nëpër yje të tjera.  Por për udhëtime të tilla nevojiten mjete të reja transporti dhe komunikimi, raketa të pajisura me mjete të veçanta të cilat shkenca i quan anije kozmike.  Edhe nëse supozojmë se njeriu do të arrijë të shkojë edhe në yjet më të largëta, ju pyes pra – çfarë dobi shpirtërore do të sjellë kjo gjë?!  Edhe sikur njeriu të arrijë të udhëtojë lirshëm në hapësirë, as atëhere nuk do të jetë më afër Perëndisë sesa është tani që gjendet këtu në tokë.  Qielli që shohim me sytë tanë fizikë nuk është gjë tjetër veçse një hije e thjeshtë, një pamje e atij qiellit tjetër, e qiellit shpirtëror, një imazh i botës së palëndëshme.
Drejt asaj bote, n’a thërresin t’a drejtojmë vëmendjen Shkrimet e Shënjta, dëshmia e të cilave duhet të konsiderohet, në mënyrë të pakrahasueshme, si më e besueshme dhe më e sigurt sesa dëshmia e pesë shqisave tona, më e besueshme dhe e padyshimtë sesa dëshmia e mikroskopëve, teleskopëve, televizorëve, radiove, radarëve dhe çfarëdo lloj mjeti tjetër surprizues të shekullit tonë.

U hap udha drejt qiejve

Drejt këtij qielli pra thërritemi.  Në atë qiell i pari që u ngjit ishte Jisu Krishti. Gjatë ditës së lavdishme të Ngjitjes në Qiell (Shestet) Krishti u ngrit në Qiell, u nda trupërisht prej Apostojve të Tij duke i bekuar, këmbët e Tij nuk shkelnin më mbi dhe’, dhe u çua lart në Qiell, ashtu siç shkruan Ungjillori Lluka kur përshkruan këtë ngjarje mbinatyrore (Lluk.24:51).  Ëngjëjt të habitur shohin këtë pamje dhe pyesin Ëngjëjt e tjerë që shoqëronin Zotin gjatë udhëtimit të tij triumfues: “kush është ky mbret i lavdishëm?”.  Dhe marrin përgjigjen “Zoti i forcave qiellore, Ai është ky mbret i lavdishëm (Psalm.23:10).  Kishin arësye ëngjëjt të çuditeshin, sepse, ashtu siç shënon dhe Shën Athanasi i Madh, shihnin një njeri të ngjitet në qiell.  Ata e dinin fort mirë që pas mëkatit të parë dyert e Parajsës ishin të mbyllura për këdo njeri.  Por Jisu Krishti, me vojtjet e Tij Hyjnore, me vdekjen mbi kryq dhe ngjalljen e Tij, duke qënë njeri dhe Perëndi njëkohësisht, hapi dhe inaguroi udhën drejt qiejve.  Që atëhere të gjithë besimtarët që u pagëzuan dhe rrojnë sipas dëshirës së Zotit, duke qënë në jetën e tanishme njëkohësisht gjenden edhe lart, në udhën që të çon pa rrezik dhe me siguri drejt qiejve.  Për ta vdekja është një episod i udhëtimit të tyre në këtë botë, është si porta e një treni, e cila me porosi nga lart hapet në një stacion të caktuar dhe ja përpara udhëtarëve shfaqet një qytet plot dritë, një botë plot dritë, gëzim dhe dëfrim, shfaqet përpara syve të tyre një botë plot çudi të paimagjinueshme dhe të kënaqëshme.  Ata janë “të fjeturit më Zotin”, të cilët pikërisht për këtë arësye u quajtën “të lumëruar”, të lumtur pra, sipas zërit që dëgjoi në Zbulesa nxënësi i dashur i Zotit, ungjillori Joan (Zbulesa 14:13).

Është dhe dikush tjetër që – duke rrojtur akoma në këtë botë – u vlerësua të udhëtojë në botën qiellore, të ngjitet deri në qiellin e tretë dhe pastaj të zbresë përsëri mbi dhe’, për të vazhduar betejat e tij me akoma më tepër zell dhe forcë.  Ky njeri i mbajti të gjalla deri në vdekje kujtimet e atyre pak momenteve që jetoi në atë botë, atë botë që Shkrimi i Shënjtë shrpeh me një fjalë tepër konçize, me fjalën parajsë.
Kush pra është ky që u vlerësua të bëjë një udhëtim në parajsë duke qënë akoma në këtë botë? Është Apostoll Pavli (Let. II Korinth. 12:1-5).
-O Apostoll i shënjtë Pavël – udhëtove pra në qietjë dhe u ktheve!  Ja, po të vijmë pranë duke të rrethuar.  Kemi etje për dije, duam të mësojmë të rejat që n’a sjell.  Duam të n’a thuash çfarë pe dhe çfarë dëgjove në atë botë.
Dhe Apostoll Pavli n’a përgjigjet.

-Vëllezërit e mij, ato që pashë në atë botë janë të pamundura të shprehen nga gjuha njerëzore.  Por kurrë mos kini dyshim për ekzistencën e asaj bote.  Dhe për sa kohë gjendeni në këtë jetë mos i lini ditët e jetës suaj të shkojnë kot dhe pa asnjë frut, por luftoni betejën tuaj shpirtërore të besës dhe virtytit, që të jetë e sigurt hyrja juaj në atë botë, përpara së cilës zbehen dhe zhduken të gjitha bukuritë e kësaj bote ku çdo gjë kalbet dhe prishet.

A po bëhemi gati?

Udhëtim në qiejtë!  Vëllezër, a e mendojmë këtë gjë?  Kur dikush do të bëjë një udhëtim fillon me kohë të përgatitet në mënyrë që të mos gjendet i papërgatitur minutën e fundit.  Kur tani, bëhet fjalë për undhëtim në qiejtë, çfarë mendojmë, për çfarë përkujdesemi dhe çfarë parapërgatitje bëhet?!  Këtu, në këtë pikë pra, mendoj se është shumë e përshtatshme për t’u treguar anekdota e mëposhtëme.
Një mbret në lashtësi kishte në oborret e tij shumë xhole (shakaxhinj), të cilët e argëtonin me marrëzitë e tyre komike gjatë kohës që ai hante vaftet e ndryshme.  Një ditë, i thotë mbreti njërit prej tyre duke i dhënë një shkop:
-Merre këtë shkop dhe ruaje, kur të gjesh dikë që është më idiot se ty, atij t’ia japësh…
Që atëherë kaluan shumë vite.  Vjen koha dhe mbreti sëmuret, është gati të vdesë.  Midis të tjerëve që erdhën t’a vizitonin vjen dhe komiku që i dha shkopin.  Të qeshura dhe gajasje nuk dëgjohen më nëpër kopshtet dhe sallonat e oborrit mbretëror.  Shakaxhiu hyn në dhomën e mbretit, dhe atje bëhet ky dialog midis mbretit dhe tij.
-Më duket se po shkoj për rrugë.
-Ku po shkoni madhëri?
-Shumë larg.
-Do të ktheheni shpejt, madhëri?  Ndofta për një muaj?
-Jo.
-Për ndonjë vit?
-Jo.
-Atëhere kur do të ktheheni madhëri?
-Kurrë më.
-Kurrë? Jeni përgatitur pra për një udhëtim të tillë?
-Hiç fare s’jam përgatitur.
-Domethënë po shkoni për gjithmonë dhe nuk jeni përgatitur fare?  E tmerrëshme!  Atëhere, madhëri, merreni këtë shkop që m’a dhatë dikur me porosi të caktuar, sepse më së fundi gjeta dikë që është më idiot se unë.  Dhe ky… jini ju madhëri!

Me të vërtetë i pamëndt është ai që nuk mendon realitetin e vdekjes.  Kushdo që ka qoftë dhe gjurmët më të lehta të llogjikës dhe të gjykimit të drejtë në mendjen e vet, duhet të mendohet, bile të mendohet çdo ditë, për atë udhëtim, dhe të mos i ngjasë mbretit të marrë të tregimit të mësipërm (ashtu si dhe i pasuri i pamëndt në paravolinë e Ungjillit – shih pas Llukait 12:16-20), i cili e kalonte kohën e jetës së tij, që është thesar i paçmuar, me të qeshura dhe gajasje, pa e shkuar fare ndër mënd jetën përtej varrit.  Jetonte i marri, si bagëtia që kullot me kokën poshtë, si derrat e qelbur që e mbajnë kokën gjithnjë poshtë në tokë, poshtë në llucë, dhe vetëm një herë e ngrehin kokën lart, drejt qiellit.  Kur e ngrehin kokën lart?  Kur i shpien në therrtore, dhe atje i kthejnë me këmbët përpjetë dhe thika e kasapit është gati t’u hyjë tej për tej.  Njeriu pra i llogjikshëm, njeriu me mënd do të mendohet dhe do të parapërgatitet për udhëtimin e tij në qiell.

Një pamje shprehëse dhe e gjallë

Në Malin e Shënjtë, gjatë shekullit të 19-të, ishte një asket në shpellën e Shën Athanasit, themeluesit dhe ndërtuesit të manastirit të shënjtë të Lavrës së Madhe, një ieromonah që quhej Hariton (theksi tek i-ja).  Ky asket, duke marrë për bazë siç duket një dorëshkrim të lashtë, botoi një broshurë të vogël me titull: “Udhëtimi në Qiejt”.  Ky shkrim përshkruante me gjuhë simbolike udhëtimin, daljen e shpirtit nga trupi, nisjen për në atdheun e përjetëshëm, dhe i nxiste pasagjerët e ardhshëm të siguronin biletë dhe të ishin gati.  Në fund të shkrimit botoi dhe një recetë të cilën e quajti “Infermieria”; me këtë recetë, ashtu siç shkruan dhe vetë, mund të gatitet një ilaç për çfarëdo sëmundje të shpirtit.  Prej këtij ilaçi duhet çdo shpirt besimtari të marrë nga një dozë me “lugën e pendimit dhe zemrës së thyer”.  Një kopje të këtij shkrimi i dërgoi shoqatës Orthodhokse të “40 Shënjtorëve” të Kozanit, një kallogjer i cili bënte jetë asketi gjithashtu në Malin e Shënjtë, në manastirin rus të Shën Pandelimonit, i devotshmi at Joasafi, i cili gjithmonë qante dhe vajtonte duke parashikuar tmerret që do të pësojë njerëzimi për shkak të largimit nga udha e Perëndisë.
Për hir të përfitimit shpirtëror të lexuesve, po interpretoj më poshtë, me pak fjalë, kuptimin e plotë të këtij shkrimi të rrallë.
Vëllezër dhe etër, të dashur lexues!
Fundi është pranë.  Vdekja, me mijëra mënyra, vjen dhe i merr njerëzit duke i çuar në jetën tjetër. Mjetet e transportit vazhdimisht janë në lëvizje.  Shumicë njerëzish transportohen pa pushim.  Bëj pyetjen: Kemi prenotuar biletë?
Bileta është ndërgjegja e pastër, të cilën dikush e fiton nëpërmjet besës tek Zoti Jisu Krisht, nëpërmjet besës që nuk qëndron e vdekur por vihet në dukje nëpërmjet veprave të pendesës, punëve të shënjtërimit, nëpërmjet jetës dhe veprave më Krishtin.  Sipas besës dhe punëve do të jetë dhe vendi që do të rezervojë secili prej nesh për udhëtim.
Në një kohë si e sotmja, kur udhëtimet nëpër rruzillin tokësor, përmes detrave apo duke çarë ajrin, nga njëri skaj i tokës në tjetri, janë pjesë e diskutimeve të përditëshme të njerëzimit, po publikojmë më poshtë të gjithë shkrimin, me qëllim që të tërheqim vëmendjen, qoftë edhe vetëm të pak shpirteve, drejt udhëtimit me të vetetë të madh, drejt udhëtimit më surprizues se çdo udhëtim tjetër, drejt udhëtimit të vetëm me gjithë kuptimin e fjalës, drejt udhëtimit që do të n’a çojë prej dheut në qiejtë e vërtetë. Sado e pabesueshme që mund t’iu duket shumë njerëzve, është realiteti, është aktualiteti që vërteton dhe fjala e papërgënjeshtrueshme e Perëndisë, që drejt atje, drejt botës së palëndëshme dhe shpirtërore ecim; sepse “të rrojturit tonë është në qiejt”, jeta jonë pra është në qiejt (Letra e Pavlit në Filipianët.3:20).

Stacion Hekurudhor
me destinacion Qiejt

Biletat shiten në “Agjencinë e Besëmirëve”.  Për lehtësimin e gjithë atyre që kanë dëshirë të udhëtojnë në Qiejt, vemë në dispozicion, në mënyrë të përmbledhur, informacionin e mëposhtëm.

Nisja – në çdo moment.
Mbërritja – Kur të dëshirojë vullneti i Shënjtë i Perëndisë.

Çmimi i biletave:
Vendet e kategorisë së Parë (linja ekspres) – Çmimi: Qashtëri, virgjëri dhe martirizim, përmbushje e plotë e virtyteve të Ungjillit të Shënjtë, rregull dhe pastërti shpirti, bindje, shpirt vetëmohimi për hir të Dashurisë Hyjnore.
Vendet e kategorisë së Dytë (linja direkt) – Çmimi: Pendim, besim tek Perëndia dhe kryerje e veprave të mira.  Lutje, kreshmim dhe lëmoshë.
Vendet e kategorisë së Tretë (linja e orarit të zakonshëm) – Çmimi: Mbajtja e porosive të Zotit dhe të Kishës së Tij të Shënjtë, përmbushje dhe zbatim i detyrave ndaj të afërmit (të afërmit sipas konceptit të Ungjillit dhe jo sipas kuptimit të botës).
Vendet e kategorisë së Katërt (linjë me vagona të posaçëm) – Çmimi: Pednim në momentet e fundit të jetës; lutje për faljen e mëkatave.

Disa vërejtje

1.    Biletë vajtje-ardhje nuk shitet.
2.    Vagona të posaçëm për zbavitje dhe argëtim nuk vihen në dispozicion të udhëtarëve.
3.    Bileta për fëmijët e vegjël, mëndja e të cilëve është e pastër nga çdo djallëzi dhe e pafajshme, është gratis.  Mjafton vetëm t’i përkasin dhe të kenë zënë vend në gjirin e shënjtë të Kishës Orthodhokse.
4.    Pasagjerët janë të lutur të mos sjellin asgjë me vehte përveç punëve të tyre të mira, nëse dëshirojnë t’a arrijnë në kohë trenin dhe të mos shkaktojnë vonesa.
5.    Në çdo stacion ku ndalon treni pranohen pasagjerë.
6.    Çdo biletë duhet të jetë e aprovuar me vulën e shënjtë të Besimit Orthodhoks dhe të Hirit të Shënjtëruar.

Për të shmangur sëmundje dhe epidemi, gjatë udhëtimit pasagjeri duhet të ketë: rrënjë të forta bese, gjethe freskonjëse të shpresës, lule kundërmonjëse të dashurisë, zambakë të pastërtisë së shpirtit dhe zemrës, lule mersinë të përmbajtjes, dhe drurin e Kryqit.  Të gjitha këto duhet t’i ketë me vehte pasagjeri dhe t’i lidhë mirë me perin e zemërdashurisë, më pas t’i vendosë me kujdes në kusinë prej balti të lutjes, dhe t’i zjejë në zjarrin e dashurisë, pastaj t’i spërkatë me verën e dëfrimit të shënjtë dhe me ujin e gazuar mineral të thjeshtësisë, dhe në fund t’i hedhë sipër mbulesën e heshtjes.  Lere pra o pasagjer këtë gatitje gjatë natës nën dritën e mendimit, dhe pi nga një filxhan çdo mëngjes dhe mbrëmje duke qënë i sigurt që do të shijosh jetë të gjatë dhe plot shëndet.

Që të kalosh doganën dhe të hysh në shtëpinë e Perëndisë, duhet të shtrosh poshtë në valicën e udhëtimit përuljen, sipër saj të shtrosh bindjen dhe mbi to të shtrosh lutjen.  Më pas mbushe atë duke shuajtur pasionet dhe mëkatat e tua, dhe pasi të marrësh ombrellën e dashurisë ec me siguri drejt shtëpisë së Perëndisë.  Afroju katedrës së rrëfimit dhe paraqit biletën, për aprovimin e të cilës duhet të paguash me frikë gjithçka që kërkohet prej teje.  Më tutje merr/përfto vulën e shënjtë nëpërmjet Jisu Krishtit gjatë Eukaristit Hyjnor duke u kunguar me Trupin dhe Gjakun e Tij të Shënjtë, dhe ec i sigurt dhe i qetë në udhën tënde.  Po të përshëndosh ty o pasagjer dhe unë, dhe shpresoj që me mëshirat e pasura të Perëndisë dhe nëpërmjet lutjeve të tua të takohemi përsëri në qiell. Amin.

Infermieria e shpirtit – recetë shpirtërore

Shko dhe këput rrënjën e varfërisë shpirtërore, merr gjethet e durimit dhe përulësisë, dhe lutjen e të sëmurit shpirtërisht, dhe shtypi në havanin e bindjes; më pas t’i sitësh të gjitha këto në mendjen tënde duke përdorur sitën e mendimeve të pastra dhe frutdhënëse; shtjere këtë përbërje në enën e pastruar të shpirtit tënd duke shtuar ujin e dashurisë, dhe poshtë enës ndiz zjarrin e dëshirave të shënjta; pasi t’i zjesh mirë e mirë serviri me sjellje të dalluar shpirtërore, dhe veri në gojë duke përdorur lugën e pendimit dhe zemrës së thyer, dhe mos u kthe kurrë mbrapsht në jetën tënde.  Ky është bari mjekësor që shpërndan shumicën e mëkatave.

Në shpellën e Shën Athanasit
të Manastirit të Lavrës së Madhe
në Malin e Shënjtë,

30 Maj, 1902
Ieromonahu i përulur dhe i varfër shpirtërisht
+HARITON

Përktheu nga Greqishtja

Aleksandër Filip
Nëndor 2007

I përkushtohet Gjerondit të nderuar, luftëtarit të paeupur dhe shëmbëlltor të Orthodhoksisë, ierarhut të ndriçuar të Kishës së Shënjtë Orthodhokse të Krishtit, ish-Mitropolitit të Follorinës, Prespës dhe Ordheas, vetë autorit të flaktë të këtij predikimi (dhe shumë veprave të tjerave) AVGUSTIN KANTIOTIT.

Paçim të gjithë ne bekimet dhe uratat e tua Hirësi!
Me dashuri më Krishtin,
Përkthyesi.

episkop Avgustin Kantiotit

“Ili Ili Lima’ Savahthani’?”

“Perënida im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej mej?”

Ky predikim u mbajt nga atëhere arqimandrit at Avgustini
të Premten e Madhe të vitit 1967
në Kishën e shënjtë të Shën Athanasit në Kipseli të Athinës.
Fragmenti u shkëput prej librit “Drejt Golgothasë – ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ”

“Edhe në orën e nëntë Jisui bërtiti me zë të madh duke thënë:
“Ili Ili lima’ savahthani’ “ që do të thotë
“Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?”.
(Matthe 27:46)

E Premtja e Madhe! “E frikëshme dhe e çuditëshme”, ashtu siç psallën dhe Kisha, “mister i frikshëm dhe i çuditshëm kryhet”.  Përpara nesh gjendet i Kryqëzuari.  Cili ikonograf do të mundë të paraqesë denjësisht pamjen e të Kryqëzuarit?!  Cili psallt do të mund të psallë madhështinë e Tij?!  Cila gjuhë ligjëruesi, cila gjuhë predikuesi – çfarë them kështu – cila gjuhë ëngjëlli dhe kryeëngjëlli do të mund të himnojë ashtu siç duhet lavdinë e Tij?! Duke qënë tepër të vegjël dhe të pakët në shpirt, ne mëkatarët e mëkatarëve, si krimba që zvaritemi përpara Fronit të Tij do të guxojmë të themi disa fjalë mbi dramën hyjnore.

Krishti, qënia më fisnike nga të gjitha qëniet që kanë jetuar, jetojnë dhe do të jetojnë deri në mbarim të shekujve, Krishti i cili gjatë gjithë jetës së tij bëri vetëm të mira, Krishti virtyti i të cilit “mbulonte qiejt”, Krishti pra gjendet sot i dënuar me vdekje, me vdekje çnderonjëse dhe poshtëruese, i mbërthyer me perona mbi dru, mbi drurin e Kryqit.  Me vdekje mbi kryq dënoheshin jo njerëzit e lirë, por kriminelët, plehrat e shoqërisë, përbindëshat e pashpirt të perandorisë Romake.

******

Krishti mbi kryq!  Dhe poshtë Kryqit njerëzit-pyes, njerëzit?! Nuk janë të denjë të quhen njerëz.  Të quhen pra bisha?  As bisha nuk janë të denjë të quhen.  Tigri dhe luani, hiena dhe leopardi e humbin egërsinë e tyre përpara egërsisë me të cilën u sollën ndaj Birit të Virgjëreshës armiqtë e tij të pamëshirshëm.  Poshtë Kryqit pra, ndërkohë që gjaku i Krishtit bie pikë-pikë mbi tokë, ndërkohë që zemra e Tij rreh me rrahjet e fundit, ndërkohë që buzët e tij janë të vyshkura dhe të përthara dhe askush nuk i ofron një pikë ujë që të freskohet, ndërkohë që sytë e Krishtit tonë shuhen në këtë botë, kryqëzuesit poshtë Kryqit tërbojnë.  Poshtë Kryqit turma, turma zhurmonjëse, turma mosmirënjohëse, turma e cila para disa ditësh i thërriti Krishtit “OSANA më të lartat” ndërsa tani, në mëngjes të së Premtes së Madhe, po ajo turmë bërtiste “shpejt kryqëzoheni Atë”.
Poshtë kryqit shkronjësit dhe farisenjtë, hipokritët e mëdhenj të jetës, tregëtarët dhe matrapazët e të shënjtave, të cilët Zoti i zbuloi dhe i shfaqi me thirrjet e tij të fuqishme “Mjerr ju”.  Poshtë kryqit shfaqin në mënyrë sadiste qejfin e shpirtit të tyre të lig.  Dhe çfarë nuk bëjnë! Thonë fjalë të turpshme, nxjerrin ndyrësi nga goja, vlasfimojnë, dhe ata më të poshtrit guxojnë dhe pështyjnë të Kryqëzuarin.  E gjithë lluca dhe ndyrësia e zemrës njerëzore hidhet mbi të Kryqëzuarin.  Oh çfarë çnderim, oh çfarë turpi! Krishti mbi kryq duket si njeriu më i dobët i botës “Mbë ty klithnë dhe u zhdëfryen sikur të ishe krimb dhe jo njeri; çnderim njerëzish dhe të përqeshura llauzi” (Psallm 21:7).

******

Dhe ndërsa Krishti duket si njeriu më i dobët dhe më i poshtëruar që ka parë bota, papritur fenomene çuditëse që shfaqen vërtetojnë që i Kryqëzuari është aq i fuqishëm dhe i frikshëm sa ishte atëhere kur ecte i lirë në tokën e Palestinës.
Shënja e parë çuditëse është errësira që mbizotëroi dheun.  Ndërkohë që ylli i ndritshëm dhe i shkëlqyer, dielli pra, ndriçonte dheun papritur u errësua.  Mos ndoshta u bë eklips? Jo. Hëna ishte e plotë atëhere, dhe kur hëna është e plotë eklips nuk mund të ndodhë.  Përveç kësaj, eklipsi zgjat vetëm disa minuta, ndërsa ajo errësirë e asaj dite zgjati deri në tre orë, që nga ora e gjashtë deri në orën e nëntë sipas orëve judaike, dmth që nga ora 12 në mesditë deri në orën tre mbasdite me orën tonë.  Dielli fshehu rrezet e tij sikur t’iu thoshte njerëzve: oooo kriminelë, jeni të padenjë t’ju ndriçoj me rrezet e mia!  Dhe ndërkaq armiqtë e Jisuit të terrorizuar nga këto shënja largohen si hije nëpër errësirë…

Dhe kur errësira filloi të zhdukej, një zë i fortë u dëgjua, zë i fuqishëm, një zë që ra si vetëtimë, një zë që të kall frikë. “Edhe në orën e nëntë Jisui bërtiti me zë të madh duke thënë – Ili` Ili` lima’ savahthani’ – që do të thotë – Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?”.  Bërtitja e të Kryqëzuarit ua shton datën dhe tmerrin atyre që e kryqëzuan.  Kur e dëgjuan këtë bërtitje ata që ndodheshin aty pranë Kryqit duke e keqinterpretuar thirrjen “ Ili’ Ili’ “, menduan se Jisui thërriste për ndihmë Ilian, personalitetin e shquar të Dhjatës së Vjetër.   Profeti Ilia, gjatë epokës së tij kishte kërkuar të bjerë zjarr nga qielli dhe të djegë ato dy ushtritë që ishin dërguar prej mbretit keqbërës të Israelit për t’a kapur atë.  Duke patur këtë parasysh, edhe tani përpara kryqit njerëzit menduan se Jisui thërriste Ilian për të djegur kryeqindësin dhe njësinë e tij ushtarake, si dhe të gjithë armiqtë e tij.  Oh sa gabim e kishin kryqëzuesit dhe sa shumë e keqinterpretuan fjalën e Zotit!

*****

Fjala “ Ili’ Ili’ lima’ savahthani’ ” është fjala e katërt nga rradha e cila doli nga goja e Krishtit kur ndodhej mbi Kryq.  Dhe kjo fjalë për nga kuptimi është më e vështira nga të shtatë fjalët që tha Zoti mbi Kryq.  Oqean dhe pafundshmëri theologjie!  Shumë janë ata të cilët ndër shekuj e keqinterpretuan këtë fjalë.  Shumë eretikë u përpoqën të mbështeten tek kjo fjalë!  Por ne, duke patur si udhërrëfyes Etërit e Shënjtë të Kishës sonë, veçanërisht Gojëartin e Shënjtë dhe Shën Thanasin e Madh, do të përpiqemi të japim me fjalë të thjeshta kuptimin e këtij rreshti të Ungjillit të Shënjtë, edhe pse është e pamundur të shpjegojmë të gjithë thellësinë e kuptimit të këtyre fjalëve.  Është një oqean i paanë!
Fjala e katërt pra e Kryqit, para së gjithash është një përgjigje ndaj akuzuesve të Krishtit, së dyti është kyçi i cili hap misterin e madh të Kryqëzimit, dhe së treti është ngushëllimi i të hidhëruarve.
«Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Kjo fjalë, siç thamë dhe më sipër është përgjigje ndaj akuzuesve të Krishtit.  Çfarë theshin ata?  Theshin që Krishti ishte antiperëndi, theshin që Krishti ishte armik i Atit Perëndi, dhe si i tillë e dënuan.  Por Krishti e deshte Atin qiellor me aq butësi dhe ndjeshmëri sa askush tjetër.  Kur Krishti i drejtohej Atit qiellor dridhej i tëri.  Kënaqësia e tij më e madhe ishte lutja ndaj Atit qiellor.  Ne lodhemi nëse lutemi pak si shumë, ndërsa Krishti, jo një orë, jo dy orë, por të gjithë natën e kalonte në lutje.  “Edhe në ato ditë doli në mal të falej, dhe e kaloi natën duke iu falur Perëndisë”, n’a thotë Ungillori Lluka (6:12).  Lutej në mal, lutej në fusha, lutej në shkretëtirë, lutej në Tempullin e Solomonit.  Por lutja e Tij më prekëse janë këto pak fjalë, fjalë tepër të ëmbla dhe mistike, të cilat i tha duke qënë mbi Kryq «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».

Shembulli i Krishtit, i cili u lut duke qënë mbi Kryq, vërteton që njeriu mund të lutet kudo që të ndodhet.  Mund të lutet edhe në Kishë edhe në shtëpi, edhe në zyrë edhe në punishte, edhe në ushtri edhe në anije, edhe në aeroplan edhe në makinë, akoma edhe në burg.  “Në çdo vend të zotërimit të Tij beko Zotin o shpirti im” (Psallm 102:22).  Shembulli i Krishtit vërteton që njeriu mundet të lutet edhe gjatë çastit të martirizimit dhe të torturave.  Të gjithë martirët dhe omologët ndoqën shembullin e Krishtit.  Dhe nëse do të më pyesni se cilat janë lutjet më të bukura që iu drejtuan ndonjëherë Perëndisë do t’ju përgjigjesha që lutjet më të bukura nuk janë ato që u thanë nëpër Kisha dhe vënde të tjera asketizmi, por ato lutje që u thanë pak çaste përpara ekzekutimit të Shënjtorëve, kur ata ndodheshin në burgje, dhe ecnin drejt martirizimit ose gjatë momenteve të torturave.  Thonë që bilbili këndon këngën e tij më të bukur kur shigjeta e godet duke i shpuar sytë dhe e verbon.  Bilbili pra i verbuar dhe në dhimbje psall këngën me pasionin e tij më të flaktë.  Kështu ndodh dhe me njeriun i cili është shpuar tej për tej nga shigjeta e dhimbjes.  Kështu dhe Krishti, Bilbili i Qiellit, i shpuar prej hushtës, i plagosur, i gjakosur, Krishti ynë pra i psalli sipër mbi Kryq  këngën më të ëmbël Atit të Tij, «Perëndia im, Perëndia im,…»  dhe me të vërtetë oh çfarë ëmbëlsie dhe ndjeshmërie!

Me fjalën e tij të katërt mbi Kryq, Krishti vërteton që nuk ishte antiperëndi, por e deshte shumë Perëndinë, dhe në mes të bërtitjeve dhe vlasfimive të turmës Ai diti të himnojë Atin qiellor.

*****

Ndoshta do të më thoni që fjala e Krishtit «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?» nuk është lutje, por është një ankesë e frikëshme, është një lloj qarje me ankesë dhe rënkim.  Jo të dashurit e mij!  Kushdo që thotë se gjatë këtij çasti Krishti qahet, ankohet dhe rënkon ndaj Perëndisë bën gabim të madh dhe fatal.  Më kot atëherë psallen himnet e Kishës, më kot derdhen lotët përpara Kryqit, të kota pra dhe lulet që shpien tek Kryqi.  Fjala e katërt e Kryqit përmban një mister tepër të thellë.
Krishti nuk është thjesht një hero, nuk është thjesht një prej shumë heronjve, nuk është thjesht më i fuqishmi i të gjithë Shënjtorëve i cili tronditi dhe shkundi të gjithë historinë botërore.  Krishti është diçka shumë më e lartë se kaq, është përfaqësues. Përfaqësues i kujt?!  Përfaqësues i ëngjëjve?  I kryeëngjëjve?  Përfaqësues i qeruvimeve dhe serafimeve?  Përfaqësues i shpirteve të tjera të palëndëshme?  Jo.  Është përfaqësues i gjithë njerëzimit, është mbi të gjitha përfaqësuesi im, përfaqësues i mua mëkatarit që ju flas, është përfaqësuesi i të gjithë juve që më dëgjoni, përfaqësues i të gjithëve që jetojnë mbi këtë planet, përfaqësues i gjithë atyre që jetuan në të kaluarën dhe i të gjithë atyre që kanë për të jetuar mbi dhe’ në të ardhmen.
Krishti pra është përfaqësues, por përfaqësues që ndryshon nga të gjithë përfaqësuesit e tjerë.  Për shembull, përfaqësuesi i një shteti në një mbledhje apo konferencë ka si mision thjesht nënshkrimin e një marëveshje të përbashkët me përfaqësuesit e shteteve të tjera.  Por Krishti nuk është thjesht përfaqësuesi i gjithë njerëzimit.  Po shtoj dhe diçka tjetër, dhe nguliteni mirë në mëndje, Krishti është edhe zëvëndësi ynë.  O Krisht, sa i lumtur do të isha nëse do të mundja sot të mbjell në zemrat e dëgjuesve të mij këtë të vërtetë, ashtu siç mbjell kopshtari në poçe lulet kundërmonjëse!
Do t’ju sjell edhe një shembull tjetër që t’ju ndihmoj të kapni kuptimin mistik i cili rrethon thirrjen «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Në një qytet, ndodhi njëherë një vrasje e padëgjuar më parë.  Vrasësi, për të evituar indinjatën e egër të njerëzve, ashtu siç ishte në nxitim, filloi të vrapojë.  Pas tij rendin plot të tjerë duke thërritur: kapeni, është vrasës, bëri krim…!  Për një moment vrasësi humbi nga sytë.  Hyri në shtëpinë e një mikut të tij, i ra në gjunjë dhe iu lut me lot në sy “shpëtomë, po më ndjekin, bëra një krim, do të më kapin!”…  Ndërkohë që po thoshte këto, turma e egërsuar jashtë shtëpisë kërkonte hakmarrje.  Mikut të tij i erdhi keq.  E veshi vrasësin me rroba të pastra dhe vetë veshi rrobat me gjak të keqbërësit dhe u paraqit përpara turmës duke iu thënë “unë jam vrasësi”.  Turma e kapi dhe e çoi në gjyq.  I pafajshmi pra u dënua me vdekje dhe u ekzekutua.

A e kuptoni pra vëllezërit e mij?  Të gjithë ne jemi mëkatarë.  E fëlliqëm rrobën e bardhë të shpirtit tonë me njollat e mëkatit.  I ngjasim keqbërësit të mësipërm i cili tregoi veshjen e tij me njollat e gjakut.  Dhe ashtu siç e ndiqnin atë policat dhe turma e indinjuar e njerëzve, kështu dhe ne n’a ndjekin ëngjëjt dhe kryeëngjëjt me hushtat e tyre të zjarrta.  N’a përndjek ai vendimi i parë i Perëndisë “me vdekje vdisni” (Gjeneza 2:17).  Jemi pra mëkatarë.  Kemi rënë në mëkata të mëdha dhe të rënda.  Sipër kokave tona qëndron shpata e zemëratës së Perëndisë, e dënimit të përjetëshëm… Në këtë pozitë tragjike në të cilën ndodhemi, ku rrezikohemi të arrestohemi si mëkatarë, si shkelës të ligjit të Perëndisë, në këtë gjëndje pra tragjike në të cilën as ëngjëj as kryeëngjëj nuk mund të n’a ndihmojnë, vjen Zoti dhe bëhet zëvëndësi ynë.
I pafajshmi paraqitet si fajtor.  Po, të krishterët e mij!  Ato vojtje që duhet t’i hiqnim ne i hoqi në kurriz Ai.  Duart tona, të cilat bëjnë mijëra mëkata, duart që godasin nënën dhe babën, duart që zgjaten mbi Ungjillin e shënjtë për të dhënë dëshmi të rreme, duart tona që marrin thika dhe armë dhe vrasin tjetrin, duart që vjedhin dhe rrëmbejnë gjërat e huaja, duart tona që kryejnë turpe dhe fëlliqësira të panumërta, këto duar duhej të mbërtheheshin me perona mbi kryq.  E megjithatë, në vënd të tyre u mbërthyen duart e qashtra të Krishtit, ato duar që shpërndanë mirëbërje të panumërta!…
Këmbët tona mëkatare, këmbët që n’a shpien në qëndra mëkati, këmbët që ecin në rrugën e të paudhit, këto këmbë duheshin vënë mbi kryq.  E megjithatë në vënd të tyre u vunë mbi kryq këmbët e shënjta të Krishtit, ato këmbë që pëshkuan tokën e Palestinës dhe lanë kudo gjurmë të paharrueshme dashurie!…
Gjuha jonë, e cila shpif dhe trillon, e cila thotë gënjeshtra dhe jep dëshmi të rreme, gjuha që mallkon, që nxjerr turpe dhe sharje, gjuha që vlasfimon Krijuesin e saj, ajo gjuhë duhej të ujitej me uthull dhe me vrer.  E megjithatë u ujit në vend të saj gjuha e Krishtit, ajo gjuhë që shprehu mësimet qiellore, gjuha që tërhoqi akoma dhe armiqtë e tij të cilët të mahnitur rrëfejnë “Kurrë s’ka folur njeri kështu si ky njeri” (Ioan 7:46)!…  Brinja jonë, ajo brinjë që mbulon në kraharor një zemër bishe, një zemër plot ligësi dhe urrejtje, kjo brinjë duhej qëlluar me shtizë.  E megjithatë në vend të saj u shpua me hushtën e ushtarit romak brinja e Krishtit, ajo brinjë që ruante në kraharor zemrën më bujare të botës, atë zemër e cila deshi të gjithë botën!…

O vëllezërit e mij, nuk prekeni?! Atje lart në kryq duhej të ishim ne, unë dhe ju.  E megjithatë në vëndin tonë mbi kryq dergjet Ai, i pafajshmi, i pamëkatëshmi, i tërëshënjti.  Ai u vesh me rrobën tonë dhe pësoi për ne.  Nëse e mendojmë këtë të vërtetë të tmerrëshme, nëse e mendojmë atë çastin e frikshëm kur ngriti mbi supet e Tij “himalajet” e mëkatave të botës, nëse mendojmë se pësoi duke qënë përfaqësuesi dhe zëvëndësi i të gjithë neve, atëhere do të mundemi të konceptojmë ato fjalët mistike të Krishtit «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».

*****

Por kjo fjalë e Krishtit nuk është vetëm përgjigje ndaj akuzuesve të tij, nuk është vetëm kyçi për të kuptuar misterin e madh të sakrificës mbi Kryq.  Është edhe fjalë ngushëllonjëse.  Mbeti Krishti i vetëm mbi Kryq, i braktisur prej njerëzve, të cilëve iu bëri aq e aq të mira.  Ku janë të verbërit të cilëve iu solli dritën e syve, ku janë të çalët që i drejtoi, leprozët të cilët i pastroi, të paralizuarit të cilët i ngriti më këmbë, të urriturit të cilët i ngopi, të hidhëruarit të cilët i ngushëlloi?!  Asnjë prej tyre nuk gjendet pranë Kryqit.  Nxënësit e Tij e braktisën.  Judha e tradhëtoi.  Petroja e mohoi.  Të gjithë e kanë braktisur.  Akoma edhe ëngjëjt e qiellit nuk janë pranë tij.  Ndërsa në orët e agonisë që kaloi në Gjethsemani “iu duk një ëngjëll prej qielli duke i dhënë fuqi atij”, këtu në Golgotha u la i vetëm Krishti.  Edhe Ati qiellor për një moment e ka braktisur…
Krishti sot lundron i vetëm përmes thellësive dhe erësirës së oqeanit të hidhërimeve; i vetëm përmes valëve të frikëshme të cilat u ngritën dhe u frynë për shkak të mosmirënjohjes së njerëzve, për shkak të tradhëtisë dhe braktisjes.  I vetëm në hidhërim të papërshkruar, i le buzët të shqiptojnë fjalën mistike «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».
Jam tepër i sigurt që nuk ka njeri i cili të ketë jetuar mbi dhe’ dhe të mos ketë njohur hidhërim.  Çfarëdo që të jesh, shkencëtar apo analfabet, plak me flokë të thinjura apo fëmijë i vogël, i varfër apo i pasur, zyrtar apo pastrues, çfarëdo që të jesh do të kesh ndjerë në zemër thikën e mprehtë të hidhërimit.  E pra, ejani ju të hidhëruar nga kjo jetë, ejani ju që jini në dhimbje dhe vuajtje padrejtësisht, ejani ju vejusha dhe fëmijë jetim, ejani sot, këtë ditë të së Premtes së Madhe, dhe qëndroni përballë të Kryqëzuarit.  Jini të varfër?  Ja ku është i Varfëri, më të varfër se Krishti nuk kishte… Jini të sëmurë?  Kini dhimbje dhe vuani në krevatin e dhimbjes?  Ja mbreti i dhimbjes, ai që vuajti më shumë se kushdo tjetër… Ju kanë tradhëtuar miqtë dhe të njohurit tuaj?  Ja ku është Krishti të cilin e tradhëtoi nxënësi i tij… Shpifën dhe trilluan për ju në këtë botë?  Ja tek është ai për të cilin shpifën dhe trilluan sa për askënd tjetër…  Ju kanë braktisur?  Ju braktisën burrat apo gratë?  Ju braktisën fëmijët?  Ja tek është Krishti të cilin e braktisën të gjithë në Golgotha…  O të krishterë, afrojuni të Kryqëzuarit, vështroni fytyrën e tij të hidhëruar, përqafoheni kryqin e tij.  Vetëm pranë të Kryqëzuarit do të gjeni ngushëllim ndër hidhërimet tuaja.

*****

Të dashur të krishterë! U përpoqa të jap një interpretim të shkurtër të fjalës së vështirë për t’u interpretuar e cila doli nga goja e Krishtit mbi Kryq «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Një poet, në dhimbje e sipër dhe i braktisur, shpreh në një nga shkrimet e tij mendimin e mëposhtëm melankolik: Kujt t’ia them dhembkën e shpirtit tim? T’ia them rrugës do t’a marrin këmbësorët indiferentë.  T’ua them pemëve të pyllit?  Do t’a rrëmbejnë shpendët e egra.  T’ua them lumenjve? Do t’a rrëmbejë rrymat e tyre.  T’ua them detrave? Askush nuk ka për t’a dëgjuar… Kujt t’i tregoj dhimbjen time?…

Kujt t’ia thuash?  Të Kryqëzuarit!  Tek Ai ejani, o ju që jini në dhimbje dhe hidhërim dhe të braktisur prej të gjithëve, ejani tek i Kryqëzuari t’i tregoni dhimbjen tuaj.  Është i vetmi që do t’ju kuptojë,  sepse vojti në dhimbje për ju.  Afrojuni të Kryqëzuarit.  Dëgjoni nga buzët e tij të thara prej etjes «Perëndia im, Perëndia im, pse hoqe dorë prej meje?».  Është fjalë e cila edhe në momentet tuaja të vështira dëgjohet të shqiptohet prej buzëve tuaja.  Por kini kurajo.  Pas Kryqit të dhimbjeve dhe vojtjeve vjen Ngjallja e gëzuar. Jeta juaj e tanishme plot dhimbje, plot lotë dhe rënkime do t’i lere vëndin jetës së ardhme të dëfrimit të amëshuar.  Pas braktisjes suaj në këtë jetë do të vijë jeta e lavdishme në Mbretërinë Qiellore, atje ku pranë Shënjtorëve, pranë ëngjëjve dhe kryeëngjëjve, pranë Fronit të Perëndisë do të jetojmë përjetësisht.

Fragmenti u shkëput prej librit “DREJT GOLGOTHASË” («ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ»),

σελ. 150-158, ΗΛΙ ΗΛΙ ΛΙΜΑ ΣΑΒΑΧΘΑΝΙ; i episkop Avgustin Kantiotit

Përktheu nga Greqishtja
Aleksandër Filip
Pashkë 2008

Këtë përkthim të vogël ia përkushtoj me dashuri të thellë zemre dhe mirënjohje shpirtërore Gjerondit të nderuar, luftëtarit të paeupur dhe shëmbëlltor të Orthodhoksisë, ierarhut të ndriçuar të Kishës së Shënjtë Orthodhokse të Krishtit, predikuesit të flaktë dhe të palodhur të fjalës së Zotit, ish-Mitropolitit të Follorinës, Prespës dhe Ordheas, vetë autorit të këtij predikimi (dhe shumë veprave të tjerave) at AVGUSTIN KANTIOTIT.

Paçim të gjithë bekimet dhe uratat e tua Hirësi!

Episkop Avgustin Kantiotit

F Ë M I J Ë T

(Matth.19:13-15; Mark 10:13-16; Luka 18:15-17)

“Lerini fëmijët dhe mos i ndaloni të vijnë tek unë”
(Matth.19:14)

Një nga skenat magjepsëse të jetës së Krishtit mbi tokë përshkruajnë të tre Ungjillorët e Shënjtë Mattheu, Marku, dhe Llukai.  Është momenti i bekimit të fëmijëve.  Le të përpiqemi t’a ri-krijojmë këtë skenë kaq tërheqëse, që përbën në të njëjtën kohë dhe një nga veprat e fundit të Zotit, e cila ndodhi kur Krishti po largohej nga Galilea dhe po iu afrohej kodrave të Judhesë.
Turma njerëzish “e ndiqnin Atë”.  Gjatë udhës, dikush e pyeti nëse ekzistonte një arësye e fortë që dikush të divorcojë gruan e vet, dhe Zoti duke iu përgjigjur kësaj pyetje kaq shqetësuese për shoqërinë, bëri fjalë për martesën dhe virgjërinë.  Martesa, theksoi Ai, ka qënë gjithmonë një institucion hyjnor i lashtë të cilën vetë Zoti e themeloi, dhe askush nuk ka të drejtë të shpërbëjë bashkimin midis burrit dhe gruas, vetëm në qoftë se besa bashkëshortore shkelet dhe cënohet.  Vetëm në rast kurvërie pra mundet burri t’a divorcojë gruan.  Ndërsa përsa i përket virgjërisë Krishti theksoi gjendjen e saj të shkëlqyer, gjendjen superiore të ekzistencës së saj, një jetë ëngjëllore duke qënë me trup, por në të njëjtën kohë është dhe e vështirë për t’ia dalë mbanë, sepse virgjëria kërkon një dhuratë të veçantë, duhet thirrja së lartazi dhe ndihma supernatyrore (Matth.19:1-12).  Shumë pak njerëz e arrijnë këtë gjëndje.

Sapo Krishti mbaroi fjalën, ja përpara Tij shfaqen lulet dhe frutat e martesës ligjore – foshnja dhe fëmijë të cilët nënat e Galilesë, pasi u shkëputën nga turmat, ia sollën Atij.  Ato nëna besonin që Jisui kishte një fuqi hyjnore, dhe për këtë arësye donin që Ai t’iu jepte bekimin e Tij fëmijëve të tyre.  Oh t’i bekonte Krishti fëmijët e tyre!  Çfarë tjetër më tepër mund të donin?  Këta fëmijë do të vazhdonin jetën e tyre duke qënë në mbrojtjen e Zotit.  Bekimi i Tij do të ishte thesari më i çmuar që do të kishin.  Prandaj dhe nënat, me pasion i sollën fëmijët tek Krishti.  Por duke u afruar u ndeshën me zërin e ashpër të dishepujve, të cilët po iu thoshin nënave të ktheheshin mbrapsht.  Fatkeqësisht, nuk mund t’a kuptonin dhe vlerësonin atë që nënat e Galilesë po bënin në atë moment.  Sipas mëndjes së tyre Zoti Krisht nuk duhej të humbte kohën e Tij të çmuar duke u marrë me foshnja dhe fëmijë.

Jisui thërret pranë fëmijët

Zoti i sheh dishepujt e Tij që po i largojnë nënat, dhe njëkohësisht dëgjon dhe ankesat e nënave të cilat nuk mund t’i afrohen Atij.  Pengesë e nënave janë dishepujt.  Për shkak të kësaj sjellje të ashpër të dishepujve ndaj nënave – të cilat i kishin sjellë fëmijët kushedi prej sa larg – Zoti jo vetëm thjesht trishtohet, por ashtu siç n’a i përshkruan dhe Ungjillori Lluka, indinjohet ndaj dishepujve.  Dhe duke dashur t’iu mësojë se çfarë vlerë kanë fëmijët e vegjël iu thotë: “Lerini fëmijët dhe mos i pengoni të vijnë tek Unë, sepse e të tillëve është Mbretëria e Qiejve”. Pas kësaj vërrejtje nënat morën guxim.  Ecin përpara.  Dhe ja Krishti midis fëmijëve.  I përqafon.  I bekon.  Dhe vetëm i përqafon dhe i bekon?  Si mund t’a vemë në dyshim që Zoti, i cili mësoi të gjithë njerëzit, nuk do t’iu thoshte dhe fëmijëve diçka të thjeshtë por tepër kuptimplotë?  Dhe këto fjalë do të mbeteshin të paharruara, dhe deri në frymën e tyre të fundit fëmijët do të mbanin në kujtesën e tyre momentin kur Jisui i bekoi dhe i mësoi ata.

Siç shohim pra, të dashur, sjellja e dishepujve ishte e ashpër dhe me mëndjemadhësi ndaj fëmijëve të nënave të Galilesë.  Por duhet të kuptojmë që dishepujt ishin bij që i përkisnin brezit dhe shoqërisë së atëherëshme, e cila nuk i vlerësonte aspak foshnjat dhe fëmijët.  Në botën e idhulltarisë gjendja e fëmijëve ishte aq e keqe sa nuk përshkruhet dot.  Nuk kishte asnjë lloj ligji që të mbronte foshnjat dhe fëmijët.  Fëmijët konsideroheshin pronë, të cilën mund t’a përdrornin prindërit ashtu siç deshin.  A nuk keni lexuar që me mijëra foshnja dhe fëmijë ofroheshin si therror në altarin e perëndive të lashtësisë?  Në situata të tjera përdoreshin për punëra të rënda dhe të vështira si qetë që tërheqin parmëdën.  Në Spartën e lashtë p.sh., kur lindej fëmija, ati kishte të drejtë, në qoftë se nuk i pëlqente foshnja, t’a hidhte në det ose nëpër shkëmbinjët e tmerrshëm të malit të Taigjetos.  Në Atikë, baballarët ishin kaq zemërgur ndaj fëmijëve të tyre saqë poeti i lashtë Aristofani, duke e portretizuar vetvehten si një fëmijë, shprehet se do të dëshironte të ishte më mirë biri i një derri sesa biri i një njeriu… kafshët që sillnin përfitime trajtoheshin shumë më mirë sesa fëmijët të cilët përdoreshin si shërbëtorë mjeranë të kafshëve.  Gjatë rënies së Perandorisë Romake, disa etër të Romës ishin kaq mizorë sa i linin foshnjat jashtë në rrugë gjatë natës të cilat shqyheshin prej ujqërve që zbrisnin nga Apeninet.

Fëmijët shembull për të rriturit

Fëmija pra, që përbuzej kaq shumë gjatë lashtësisë, u nderua dhe u ngrit lart prej Krishtit, dhe u bë shembull për të rriturit.  Fëmija shembull për të mëdhenjtë?  Mos u çuditni.  Sepse një ditë Jisui mori një nga fëmijët dhe e vendosi në mes të dishepujve të Tij duke thënë:  “Me të vërtetë po ju them juve, nëse nuk ktheheni dhe bëheni porsi fëmijët e vegjël, nuk do të hyni në mbretëri të qiejve” (Matth. 18:3).
“Të bëheni porsi fëmijët”.  Ku është kuptimi i këtyre fjalëve?  Jo të kthehemi në moshën fëmijnore duke u shndërruar me një farë mënyre të çuditëshme nga pleq në foshnja dhe fëmijë. Jo!  Por të përpiqemi ne të mëdhenjtë, dhe të synojmë ne të rriturit që ato virtyte natyrore që kanë fëmijët e vegjël t’i fitojmë brenda nesh nëpërmjet ushtrimit shpirtëror, dhe nga virtyte natyrore të bëhen virtyte objektive si rezultat i vullnetit të lirë të secilit prej nesh.
Dhe cilat janë këto virtyte që kanë fëmijët e vegjël dhe që janë shembuj të denjë për imitim nga ana e të rriturve?
Fëmijët kanë përulësi, janë të pafajshëm, të thjeshtë dhe pa ligësi.  Është një i vogël fëmijë mbreti?  Ky fëmijë nuk ka atë krenarinë që kanë të mëdhenjtë në raste të tilla.  Nuk bën dallime fëmija midis tij dhe fëmijëve të tjerë të varfër.  E sheh të shoqërohet lehtazi me bashkë-moshatarët e tij dhe të luajë së bashku me ta.  Ku është kjo përulësi tek të mëdhenjtë në moshë?  Një ushtar i thjeshtë p.sh. ngrihet në gradë dhe bëhet gjeneral duke shtuar një vijë në gradën sipër supeve të tij, dhe ditën e nesërme me një ton prej Napoleoni e sheh të paraqitet përpara shokëve të djeshëm ushatarakë.  Dhe sa më shumë që të ngrihet në pozitë krenaria e tij do të shndërrohet në kamxhik për të tjerët.
Fëmijët nuk pushtohen pra nga lavdi-dashja e cila e korrupton njeriun.  Nëse fëmija ka një nënë të varfër, të veshur me rrecka, prapëseprapë  nuk e përbuz atë.  Edhe sikur një mbretëreshë të dilte përpara fëmijës dhe të kërkonte t’a merrte në oborret e saj mbretërore dhe t’a adoptonte atë, fëmija nuk do të pranonte, nuk do të preferonte mbretëreshën por nënën e tij të rreckosur.  Dhe nëse dikush me forcë e shkëput fëmijën nga gjoksi i nënës, fëmija do të qajë dhe thërresë “Nëna ime, mama ku je?…”.  Por nesër pasnesër, kur të rritet dhe të ngjitet lart në pozita, dhe të bëhet mëndjemadh, krenar dhe lavdi-dashës, do t’i shmanget paraqitjes së prindërve të tij të varfër përpara njerëzve. Do t’i vijë turp për kë?  Do t’a konsiderojë turp, kë?! Kë?! Atë që dikur e kishte gjënë më të çmuar në botë.

Fëmija nuk ka ligësi, nuk pushtohet nga ndjenja të thella hakmarrjeje.  Nëna e rreh.  I dhemb dhe qan.  Në atë moment duket si qielli me rre të zeza gati të lëshojë vetëtima dhe bubullima.  Por pasi kalojnë disa minuta ai qiell kthjellohet dhe dielli i pafajshmërisë fëmijnore shndrit përsëri në fytyrën e tij dhe përhap gaz dhe hare’ në të gjithë ambjentin rrethues.  Dhe ndërsa akoma nuk janë tharë lotët në fytyrën e tij, sapo dëgjon zërin e nënës t’a thërresë, harron dënimin që pësoi dhe rend me vrap dhe bie në krahët e saj.

Fëmija është i pafajshëm, është naiv.  Nuk dallohet nga ligësia dhe poshtërsia e të rriturve, të cilët dyshojnë të gjithë dhe të gjitha dhe paraqiten përpara të tjerëve me lloj-lloj fytyrash dhe gjuhësh.  Fëmija njeh vetëm një gjuhë, atë të sinqeritetit absolut.  Nuk thotë kurrë gënjeshtra.  Do të fillojë të gënjejë në momentin kur të kuptojë që sinqeriteti nuk vlerësohet nga bota.  Do të fillojë të gënjejë në momentin kur të kuptojë që me gënjeshtra, në një botë plot gënjeshtra dhe gënjeshtarë, mund të fitojë shumë më tepër sesa me të vërtetën.  Fëmija është i thjeshtë dhe i beson çdo fjale që i thonë të mëdhenjtë.
Mosha fëmijnore, megjithë prishjen dhe të metat që shkakton mëkati i paraardhësit Adham, ruan dhe plot të mira, të cilat, ashtu siç është vrojtuar dhe me plot të drejtë, nëse kultivohen ashtu siç duhet mund t’a shfaqin fëmijën si një shënjt.  Është e mundur pra që nëpërmjet ushtrimit të duhur virtytet natyrore të fëmijëve të bëhen virtyte të qëllimshme dhe të paramenduara për ne të rriturit.  Ja pra pse Zoti, duke njohur më shumë se kushdo tjetër shpirtin fëmijnor, sjell fëmijën si shembull dhe model të denjë imitimi përpara apostojve të Tij, dhe në përgjithësi përpara të gjithë njerëzve, të cilët synojnë rangje, vende të larta dhe pozita.
Jo pra të vegjëlit të ecin në rrugën e të mëdhenjve, por të mëdhenjtë të drejtohen drejt të vëgjëlve(*).

________________________________________

(*)Pedagogu i shquar Joan Amos Komenios, duke iu rreferuar “Didaktikës së Madhe” të Mësimeve të Krishtit për fëmijët, me plot entusiazëm kthehet ndaj fëmijëve dhe iu thotë: “Oh çfarë fjalë të mëdha janë këto!  Të gjithë ju, dëgjoni me vëmendje se çfarë n’a thotë këtu Zoti i të gjithave: vetëm fëmijët pranohen si të denjë të Mbretërisë së Perëndisë dhe trashëgimtarë të vyer të saj!  Dhe vetëm ata që bëhen si fëmijët janë të denjë t’a trashëgojnë atë! Oh fëmijë, uroj që t’a kuptoni privilegjin tuaj qiellor…  Ne të rriturit dhe të mëdhenjtë që e konsiderojmë vehten të urtë dhe të zgjuar ndërsa juve ju konsiderojmë të mitur, ne që e konsiderojmë vehten të pjekur ndërsa juve foshnjakë, ne ju dërgojmë juve në shkollat tona.  Ndërkohë që ju n’a jepeni ne si mësues, dhe fjalët tuaja si shembull dhe model që ne duhet të ndjekim.

Ja pra fryma e re e Jisuit.  A kanë besim fëmijët tek prindërit e tyre?  I ndjekin ata me besnikëri?  E konsiderojnë vehten e tyre të sigurt kur janë pranë prindërve të tyre?  Le të ndjekim shembullin e tyre pra.  Le t’ia besojmë vehten tonë dhe ne me shpirt fëmijnor Jisu Krishtit.  Le t’i shkojmë pas Atij me besnikëri.  Le t’a konsiderojmë vehten jashtë çdo rreziku nën krahët e plotfuqishëm të mbrojtjes Hyjnore.  Ah sikur të kishim atë thjeshtësinë dhe pastërtinë fëmijnore e cila është nëna e besimit.  Vetëm ata njerëz të cilët ruajnë në shpirtin e tyre freskinë e viteve fëmijnore, vetëm shpirtet e përulura dhe të thjeshta mund të besojnë me tërë kuptimin e fjalës tek Jisu Krishti.  Ndërsa shpirtet e tjera, të vyshkura nga ligësia e krenarisë dhe mendjemadhësisë, nga ambicjet dhe lavdi-dashja, të cilët për shkak të pasioneve mëkatare janë gati të kryejnë krime nga më të mëdhatë, këto shpirte njerëzish pra është e pamundur t’i afrohen Jisu Krishtit dhe t’i besojnë Atij.  Provë e kësaj gjëje janë farisenjtë, ligësia e të cilëve shkaktoi zemëratën e Perëndisë.
“Të bëheni porsi fëmijët”.  Kjo pra është thirrja drejt të cilës i nxit Jisui nxënësit e tij dhe të gjithë ne.  Le të bëhemi, thotë Shën Joan Gojëarti, dhe ne si fëmijët, “foshnja më të ligën”,  ashtu siç n’a këshillon dhe Apostoll Pavli (Let.I.Korinth.14:20).  “Për të parë qiellin asgjë tjetër nuk duhet përveçse të hedhim mashtrimin dhe ligësinë në Gjehenë”.

Mbajtja e fëmijëve larg Jisuit është një zakon satanik

Thirrja dhe nxitja e Zotit “Lerini fëmijët dhe mos i pengoni të vijnë tek Unë” ndër shekuj arrin deri në ditët e sotme.  Sepse dhe sot, në shekullin e 21-të, fatkeqësisht ka plot nga ata të cilët të influencuar jo nga ai shpirti i dishepujve që nuk i lanë fëmijët e Galilesë t’i afroheshin Jisuit, por të nisur nga një shpirt armiqësor kundrejt Jisuit nuk duan fëmijët dhe të rinjtë t’i afrohen Krishtit dhe Kishës së Tij të Shënjtë.  Me shumë mënyra bëjnë çmos dhe i pengojnë.  Në rregjimet totalitariane, me aspirata materialiste dhe ateiste, fëmijët dhe të rinjtë nuk lejohen t’iu afrohen Kishave.  Një i ri i cili i afrohet një prifti dënohet nga partia dhe shpallet i padenjë për botëkuptimin e ri me të cilin duan të qeverisin botën këta shpëtimtarë dhe mesira të porsa-shfaqur, këta ungjillorë të një parajse pa Krisht.  Në rregjime të tjera, të cilat konsiderohen si shoqëri e lirë dhe pushtet demokratik, nuk pengohen direkt fëmijët dhe të rinjtë t’i afrohen Jisu Krishtit, por indirekt, me mënyra të ndryshme përpiqen dhe luftojnë për t’i mbajtur larg krahut të Tij.  Krahu i Jisuit, nën të cilën prehen fëmijët është Kisha e Tij e Shënjtë.  Prindër pa frikë Perëndie dhe ateistë kërcënojnë fëmijët e tyre kur shohin që ata duan të studiojnë në Shkollat Fetare të Katekizmit të cilat Kisha i ka themeluar për hir të edukimit fetar dhe moral të rinisë.  Shkollat teknike nga ana tjetër, gjatë orëve të mëngjesit të së Djelave, në kohën kur kryhet Liturgjia Hyjnore, ua zenë duart studentëve me mësimet e tyre akademike.  Akoma dhe në një vënd të Krishterë Orthodhoks si Greqia  vihet re spektakli i tmerrshëm i mëngjeseve të së Dielës: mijëra të rinj të Athinës dhe Pierasit me vizore dhe perigjelë në dorë drejtohen drejt shkollave.  Aktivitete sportive dhe ekskursione të planifikuara gjatë gjithë ditës së Djelë, nga mëngjesi deri në perëndim të diellit, preokupojnë të rinjtë – dhe asnjë fjalë nuk bëhet për të shkuar në Kishë dhe për të plotësuar detyrimin e shënjtë të së Djelës.  Profesorë universitetesh caktojnë provime të Djelave në mëngjes.  Këta zotërinj nuk shkojnë në Kishë, dhe nuk lejojnë as të rinjtë të shkojnë në Kishë.  Kryetarë partish politike bëjnë fushatat e tyre elektorale dhe ngrehin zërin që nga ballkonet për fenë dhe familjen dhe pas kësaj marrin aeroplanet dhe udhëtojnë të Dielave që në mëngjes; të rinjtë që iu përkasin partive të ndryshme shkojnë nëpër aerodrome të mirëpresin kryetarët e partive të tyre ndërkohë që në Kishë me madhështi psallet hymni qieruvik: … Mbretin e të gjithave le të presim… Gazetarë të pafe’ që nuk besojnë në jetën e amëshuar dhe që urrejnë çdo gjë që ka të bëjë me Qiellin dhe botën metafizike pikojnë me penat e tyre farmaq në zemrat e të rinjve duke shkruajtur artikuj urrejtës kundër shkollave të Katekizmit me tema të tilla si: “Priftërinjtë të heqin dorë nga edukimi i rinisë”.  Dëshira e tyre e zjarrtë është themelimi i një edukimi të pafe’ ku ata dhe të rinjtë të mos kenë asnjë lloj lidhje me Kishën, e cila nëpërmjet mistereve të shënjta dhe jetës mësim-dhënëse të punëtorëve të Ungjillit vazdhon edhe në epokën tonë punën e Krishtit dhe i thërret fëmijët dhe të rinjtë drejt asaj jete.
Le të tërbohen pra armiqtë e Krishtit.  Le të luftojnë me mjetet e tyre satanike.  Le të kenë moton e tyre “asnjë fëmijë, asnjë i ri pranë Krishtit dhe Kishës së Tij të Shënjtë!”.  Por t’a dinë mirë që sado pengesa që të sjellin midis të rinjve dhe Krishtit, afrimiteti i shpirtit fëmijnor ndaj Krishtit dhe tërheqja e shpirtit fëmijnor prej Krishtit është kaq e madhe saqë edhe në epokat e shthurrjes dhe korruptimit më të madh, edhe në epokat e ateizmit dhe mosbesimit më të madh do të ketë gjithmonë shpirte fëmijësh dhe të rinjsh të cilët do të gjejnë një mënyrë apo një tjetër për t’iu afruar Jisu Krishtit dhe t’i psallin me zërat e tyre “hosana më të lartat”.  Por mjerr! mjerr ata që me mësimet e tyre kundër Perëndisë dhe nëpërmjet jetës së tyre të pafe’ skandalisin fëmijët dhe të rinjtë.  Do të japin llogari sepse përgjegjësia e tyre është e madhe.  Zoti tha – dhe fjala e Tij është e vërtetë – “Kush të skandalisë një nga këta të vegjëlit që më besojnë, është më mirë për atë të varë një gur mulliri në qafë dhe të hidhet në fund të detit.  Mjerr bota nga skandalet; sepse është nevojë të vijnë skandalet, por mjerr ai njeri prej të cilit vijnë skandalet” (Matthe 18:6-7).

Kapitulli u shkëput nga Libri “EJA PAS MEJE – ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ ΜΟΙ – FOLLOW ME”
i Ish-Mitropolitit të Follorinës +At Avgustin Kantiotit

Από το βιβλίο του π. Αυγουστίνου «Ακολούθοι μοι», σελ. 164-172, κεφάλαιο “ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ”

Përktheu nga Anglishtja
Aleksandër P. Filip
1 Korrik, 2008
Anargjëndët Kozma dhe Damjan

Përktheu (nga origjinali Greqisht) në Anglisht
+At Asterios Gjerostergjios

Përkthyesi ia kushton autorit, at Avgustinit, me dashuri,
mirënjohje shpirtërore dhe respekt të thellë!

Paçim të gjithë uratat dhe bekimet e tua Hirësi!

Episkop Avgustini Kantioti

Njohja me Shënjtorët – E Diela e Të Gjithë Shënjtorëve

Predikim i mbajtur nga Episkop Avgustini, ish-Mitropoliti i Follorinës,
në Kishën të Gjithë Shënjtorëve të Eordhesë më 21 Qershor, 1981.

Sot, të dashurit e mij, është festë e madhe dhe panair i shënjtë.  Festojnë sot, jo një apo dy shënjtorë por shumë shënjtorë – është festa e Të Gjithë Shënjtorëve.  Sa janë në total të Gjithë Shënjtorët? Miliona.  A mund të numurojmë dot yjet e qiellit?  E pra, sa mundësi kemi të numurojmë yjet po aq mundësi kemi të numurojmë të Gjithë Shënjtorët.  Ka Shënjtorë të njohur dhe të panjohur.

Shënjtorët janë të çdo lloj moshe.  Janë foshnja, si ato 14,000 foshnjat që therri Irodhi para se të lindej Krishti.  Janë fëmijë, si p.sh. Shën Kirikoja i cili martirizoi së bashku me ëmën e tij Shën Julitan.  Janë djem të rinj si ata 3 djelmoshat që preferuan të bien në kazanin që zjente sesa t’i faleshin idhullit të Navuhodhonosorit.  Janë virgjëresha, si zambakë të qashtër, si p.sh. Shën e Premtja apo Shën Parashqevija, Shën Irini, Shën Marena dhe plot e plot të tjera.  Dhe më së fundi janë burra, kryesisht shënjtorët janë burra në moshë të pjekur apo të avancuar.

Shënjtorët janë nga çdo lloj profesioni.  Janë barinj, si p.sh. Shën Spiridhoni që kishte kope me dele.  Janë bujqër që kultivonin tokën, që gërmonin dhe ujitnin dheun me djersën e tyre.  Janë edhe zanatçinj, si Shën Josifi, mbrojtësi i së Tërëshënjtës dhe Virgjëreshës Mari.  Janë edhe mësues, si p.sh. Tre Ierarhët, Shën Vasili, Shën Grigori dhe Shën Joan Gojëarti.  Janë gjithashtu edhe ushtarakë, si p.sh. 40 Shënjtorët që i hodhën në lumin e akullt të Sevastisë.  Janë edhe gjeneralë, si p.sh. Shën Gjergji dhe Shën Dhimitri.  Janë akoma edhe mbretër, si p.sh. Shën Konstandini i Madh dhe nëna e tij e Shënjta Eleni.  Nuk janë pra vetëm priftërinj-kallogjerë-asketë, janë pra Shënjtorët nga çdo lloj profesioni.

Shënjtorët janë nga të gjitha vendet, nga të gjitha kombet dhe gjuhët e botës.  Por vendi që ka më shumë Shënjtorë është Greqia.  Ka Shënjtorë nga Peloponezi, nga sipërfaqia tokësore apo nga ishujt, Shënjtorë nga Thraka apo Maqedonia, Shënjtorë nga Kreta apo nga Qiproja, kudo Greqia ka Shënjtorë.  Por më tepër Shënjtorë nga të gjitha vendet ka Azia e Vogël – atje janë më të shumtët.  Kudo që të gërmojmë dheun, në Smirni, në Ikonio, në Qesari, në Sinopi, në Trapezundë, në çdo vend të Azisë së Vogël do të gjejmë lipsana Shënjtorësh dhe Martirësh.

Pse i nderojmë Shënjtorët?  Çfarë bënë Shënjtorët? Ata të gjithë bënë ato që nuk bëjmë ne të Krishterët e sotshëm.
1-Pikë së pari dhe mbi të gjitha besonin tek Krishti me zemër të flaktë, me të gjithë shpirtin e tyre kishin besim tek Krishti.
2-Nderonin dhe donin kryqin.  Kishin mbi shpinat e tyre kryq, bënin shënjën e kryqit pa frikë, dhe jetonin sipas kryqit që i kishte caktuar Perëndia secilit.
3-Atë që besonin dhe adhuronin nuk e fshihnin brenda tyre – rrëfenin Zotin përpara të gjithëve dhe me guxim.  Sot, të ashtu-quajturit të Krishterë kanë turp të rrëfejnë besën e tyre, akoma dhe kryqin iu vjen turp t’a bëjnë në publik.  Iu vjen turp t’a bëjnë kryqin edhe jashtë shtëpisë, në një mjet transporti, apo restorant apo hotel, por iu vjen turp të bëjnë kryqin edhe brenda në familje.  Hanë, pinë, bien të flenë, ngrihen, dalin nga shtëpia dhe askush nuk e bën kryqin.  Më keq se kafshët katandisëm.  Shënjtorët, të Gjithë Shënjtorët, flisnin për Krishtin, ndërsa ne që nga mëngjesi deri në darkë bëjmë fjalë për 1000 gjëra dhe vetëm për Krishtin nuk themi asgjë, sikur të mos ekzistonte Krishti.  Përkundrazi, sot nëse dëgjohet fjala KRISHT – oh mjerr, mjerr ne – dëgjohet vetëm për vlasfimi.
4-Të Gjithë Shënjtorët predikonin Ungjillin e Shënjtë, flisnin për Krishtin pa patur ndrojtje apo frikë nga rrjedhojat.  Arrestuan dikur një Shënjt, dhe e çuan në gjyq dhe i thanë: – nuk do të flasësh më për Krishtin.
-Unë do të flas, iu përgjigj Shënjti.
-Nuk do të flasësh, i thanë.
-Nuk mund të hesht për Krishtin, përgjigjet përsëri Shënjti.
E kapën, dhe ia këputën gjuhën me pinceta.  Dhe ai ç’bëri?!  Vuri gishtin në gojën plot gjak dhe shkruajti në mur me gjakun e tij emrin JISU KRISHTI!
5-Besonin tek Krishti pra të Gjithë Shënjtorët, adhuronin kryqin, rrëfenin Zotin, predikonin Ungjillin.  Dhe me çfarë force i bënin këto të gjitha?  Kishin dashuri në zemrat e tyre.  Kishin dashuri.  Dashuri për kë dhe për çfarë?  Për të gjithë botën, për pemët, për kafshët, për malet dhe luginat, liqenet dhe lumenjtë, kishin dashuri për njerëzit, për prindërit, për gratë e tyre, për miqtë dhe armiqtë e tyre.  Por mbi të gjitha gjërat dhe më shumë se të gjithë njerëzit kishin dashuri për KRISHTIN.  Çfarë thotë fragmenti i Ungjillit të sotshëm?  “Duaj Perëndinë më tepër se atin apo mëmën tënde, më tepër se birin apo bijën tënde (pas Mattheut 10:37).  A e zbatojmë këtë gjë neve sot?  Nuk e zbatojmë.  Dikush kishte një fëmijë të bukur që quhej Dhimitri – e mbante në krahë dhe kur dëgjoi që Ungjilli thotë që duhet të duam Krishtin më tepër se fëmijët tanë, si reagoi i mjerri? – “sa dua edhe thoin e vogël të Dhimtrit nuk dua Krishtin”!  Këta pra janë “të Krishterët” e sotshëm – kemi dashuri për fëmijët, për burrin apo gruan, për shtëpinë dhe për paratë tona.  Por Shënjtorët nuk vepruan kështu – brenda në zemrën e tyre vendin e parë e kishte Krishti.
6-Ishin gati të martirizonin për Krishtin, për dashurinë e tyre ndaj Krishtit preferonin të duronin vojtjet dhe pësimet më të mëdha.  Një Shënjt, i cili ishte i moshuar – 86 vjet, e kapën dhe i kërkonin të vlasfimonte Krishtin.  Ai u pëgjigj:  Kam 86 vjet që adhuroj Krishtin dhe s’më ka bërë asnjë të keqe – si mundem pra të vlasfimoj Mbretin tim, atë që më shpëtoi?  Edhe në ishulliln e Hios, në vitin 1821 Turqit zunë 20,000 banorë, gra dhe fëmijë, i shpunë në breg të detit, ngulën në rërë një Kryq, iu dhanë kohë 2 orë duke iu thënë: kush e mbështyn Kryqin do rrojë, kush nuk e mbështyn do të vdesë.  Asnjëri prej tyre nuk e bëri atë gjë dhe i therrën të gjithë të gjallë.  Këta pra ishin Shënjtorët.  Ndërsa ne, me zor vemë në Kishë, dhe nëse do të nxirrnin ndonjë ligj që do të ndalonte vajtjen në Kishë askush nuk do të kundërshtonte dhe askush nuk do të vinte në Kishë.  Ata duke vënë në rrezik jetën e tyre zbatonin vullnetin Hyjnor.  Dhe çfarë nuk hoqën!  Disave iu qitën sytë, të tjerëve iu nxorrën dhëmbët me gjithë rrënjë, të tjerëve iu prenë veshët, të tjerëve iu prenë gjuhën, të tjerë i hodhën në kazane që zienin, plot të tjerë iu rropën lëkurën të gjallë, të tjerë i hodhën në bishat e urritura, e plot e plot të tjerë…Një shumëllojshmëri torturash pra duruan…  Jo vetëm një jetë, por edhe mijëra jetë të kishin, të gjitha do t’i sakrifikonin për Jisu Krishtin.

I nderojmë pra të Gjithë Shënjtorët, sepse me sakrificat e tyre u bënë bamirësit më të mëdhenj të njerëzimit në mbarë botën.  Sot akoma dhe lipsanet e tyre burojnë dhe dhurojnë mirësi.  Ndërmjetimet e tyre shpëtojnë.  Në Kostandinopojë kur binte një tërmet i madh u gjunjëzuan të gjithë, iu lutën Shënjtorëve dhe tërmeti ndaloi.  Në një fushë të Thesalisë dikur kishin pllakosur keq karkalecat.  Nxorrën pra lipsanat e Shënjtorëve dhe si një re e madhe u ngritën insektet nga toka pjellore dhe shkuan në det dhe u mbytën.  Në një vend tjetër ra sëmundje epidemike dhe vdisnin njerëzit si miza.  Sollën lipsanet e shënjta, bënë litani dhe e keqia u largua.  Çudira dhe mrekullira bëjnë Shënjtorët, dhe kështu pra janë bamirësit më të mëdhenj të botës.  Nëse rrojmë dhe ekzistojmë neve sot, shkak për këtë gjë janë të Gjithë Shënjtorët, të cilët luten përpara Fronit të Perëndisë natë e ditë për ne.

Kur Zoti vendosi të shkatërrojë Sodhomën dhe Gomorën ia shfaqi vullnetin e Tij Avraamit (Të Bërët, Kapitulli 18-të).  Avraami iu lut Zotit që nëse midis të gjithë mëkatarëve gjendeshin deri në 10 njerëz të drejtë le t’i vinte keq dhe të mos i shkatërronte.  Zoti ia bëri nderin që i kërkoi Avraami, dhe do të shpëtonin për hir të Avraamit, por nuk u gjendën as 10 njerëz të drejtë dhe kështu u bënë pluhur e hi.

A ka sot Shënjtorë? Nëse ka një shënjtor, qoftë dhe një, në fshatin apo qytetin tuaj të jini të lumturit e dynjasë.  Sa vlen ai i vetëm nuk vlejnë të gjithë të mëdhenjtë, të pasurit dhe të fuqishmit e botës së tërë.
Ka pra sot Shënjtorë?  Aty-tek.  Dikur kisha shkuar në një varrim në një fshat.  Kishte vdekur një bari që kulloste dhentë.  Besonte më Perëndinë, lutej, të këqia s’kish bërë kurrë, kishte dashuri për të afërmin, bënte lëmoshë.  Kishte lindur 10 fëmijë, ja ai i varfëri me opinga me xhufka, kishte 30 nipër dhe mbesa, dhe 40 stërnipër dhe stërmbesa.  U mbush Kisha plot dhe e qanin…  Ja pra, ka akoma dhe sot Shënjtorë.  Nuk janë as mitropolitë as prfitërinj as kallogjerë – rrojnë dhe luftojnë në botë dhe duke qënë brenda botës.

Tani, ne… Oh mjerr ne, s’kemi asgjë të shënjtë!  Askush prej nesh nuk bën më përpjekje.  Ndërmjetojnë Shënjtorët për ne, por kjo nuk mjafton – duhet dhe ne vetë të përpiqemi.  Si mund t’a bëjmë këtë gjë?  Të kemi gjithmonë përpara syve ikonat e tyre të shënjta dhe t’iu përngjasim, të kemi dhe ne dashuri, të bëjmë dhe ne lutje tek Perëndia, të mbajmë dhe ne kreshmët që ka caktuar Kisha, të falim edhe ne.  Dhe nëse i bëjmë këto atëhere do të jetë me ne Hiri i Shënjtë i Perëndisë.
Dhe ne, secili prej nesh të bëhet shënjt.  Dhe kur të gjithë të bëhemi të shënjtë atëhere do të jemi të lumtur, do të kemi së bashku me ne Krishtin i Cili do të n’a bekojë në jetë të jetëve. Amin.

Përktheu nga Greqishtja
Aleksandër P. Filip
Qershor 2008

Nga botimet mujore “E DIELA-ΚΥΡΙΑΚΗ”

(ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ, ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΛΛΑΔΙΑ «ΚΥΡΙΑΚΗ», ΙΟΥΝΙΟΣ 2008. ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ)

“Trumpeta e Orthodhoksisë” (“ΣΑΛΠΙΓΞ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ”)

Djalli dhe punët e tij

Shkruan arqimandrit +at Epifan Haxijangu

Ekziston djalli?

Shumë njerëz nuk besojnë që ka djall.  Por djalli është pjesë e realitetit.  Për këtë n’a siguron libri i Perëndisë, Shkrimi i Shënjtë.  Ekzistencën e tij e vërtetojnë po ashtu dhe fenomenet e përmbinatyrshme dhe të vërteta që kryen djalli me organet e tij të ndryshme.  Suksesin më të madh djalli e korr kur arrin të n’a bindë që nuk ekziston djalli.

Sipas Shkrimit të Shënjtë pra, djalli në fillim ishte ëngjëll i ndritur plot dritë, quhej Eosfor.  Në një moment deshi në mënyrë arrogante të bëhej dhe ai Perëndi dhe t’a ngrinte fronin e tij më lart se yjet.  Menjëherë ra poshtë si vetëtimë prej qiellit duke rrëmbyer me vehte dhe një nga ushtëritë e ëngjëjve.  Të gjithë këta ëngjëj u bënë “ëngjëj të pafundshmërisë/errësirës”, demonë.

Djalli, ose Satanai, është armiku më i madh i njeriut.  E urren për vdekje njeriun, ashtu si dhe gjithë krijesat e Perëndisë.  Djalli ishte shkaku që mëkatoi njeriu dhe të hidhej jashtë Parajsës.  Më tej bëri gjithçka të mundur që t’a çonte njeriun në mashtrim, në degjenerim moral, në prishje dhe shthurrje.

Por Perëndia si njeridashës që është, nuk e la krijesën e tij të torturohet dhe të vuajë.  Me mishërimin e Tij, me mrekullitë e Tij, me mësimet e Tij hyjnore, me vdekjen e Tij mbi Kryq dhe më pas Ngjalljen e Tij të lavdishme “dërrmoi prangat e punëve të djallit”, dhe shpëtoi njerëzit nga tirania e tij.

Me punën shpëtimtare të Krishtit, djalli nuk është më “sundues i botës”.  Fuqia e tij u kufizua, por nuk u zhduk tërësisht.  Vazdhon edhe pas ardhjes së Krishtit në tokë të veprojë me energjitë e tij nëpër botë, sa herë dhe me aq sa i lejon Zoti, dhe do të vazhdojë kështu deri në Ardhjen e Dytë të Krishtit kur të bëhet dënimi i tij përfundimtar.

Si vepron djalli?

Në vazhdim do të përmendim disa nga punët e satanait të cilat dëshmojnë ekzistencën e tij si dhe urrejtjen e tij pa fund ndaj njeriut.

A) Të demonizuarit

Prova më bindëse e ekzistencës së djallit janë njerëzit e demonizuar.  Njerëzit e demonizuar janë njerëz brenda të cilëve, me lejimin e Perëndisë, jetojnë dhe veprojnë demonët.  Kur e zë kriza një të demonizuar, bën veprime të frikëshme dhe mbinjerëzore.  Fytyra  tij shndërrohet krejt duke u bërë e egër, tund me shpejtësi kokën dhe e kthen nga mbrapa, nxjerr thirrje të llahtarshme, shan dhe thotë fjalë turpe, nxjerr shkumbë nga goja, hidhet në zjarr, në ujë etj.

Këto fenomene bëhen zakonisht kur është hëna e plotë.  Dhe këtë gjë e bën djalli, pikërisht atëhere, me qëllim që të bindë njeriun që hëna ka fuqi mbinatyrore ndaj njeriut.

Kryen veprime të mbinatyrshme: njeriu i demonizuar i zgjidh prangat me të cilat e kanë lidhur sikur të ishin penjë, i thyen me dorë gurët prej çimentoje sikur të ishin shkarpa (karateja pra…) dhe të gjitha këto pa pësuar asgjë.

Zbulon të fshehta personale të njerëzve, apo mëkata që ka bërë dikush (zakonisht ato mëkatat që nuk janë rrëfyer), dhe e poshtëron tjetrin në publik.

Gjatë kohës së Liturgjisë Hyjnore, ose kur ndodhet përpara lipsanash shënjtorësh ndjen zjarr që e djeg.  Përpara Kryqit të Zotit ndjen që po therret.

Të gjitha këto nuk janë fenomene thjesht natyrore, as sëmundje nervash.  Janë veprime të mbinatyrshme të frymërave të ndyra të cilat ndodhen brenda njeriut të mjerrë.

Shkaqet e demonizimit

Nëse do t’a kishte në dorë djalli, do të hynte brenda të gjithë njerëzve dhe do t’i demonizonte të gjithë.  Por këtë gjë nuk ia lejon Perëndia.  Lejon vetëm në raste të veçanta të ndodhë një gjë e tillë, dhe këtë gjë e lejon për arësye të cilat i di vetëm Ai.

Zakonisht, lejon Perëndia djallin të hyjë në ndonjë njeri:
1) Në qoftë se ai njeri ka shkuar në magjistarë. 2) Në qofte se ka kryelartësi të madhe, dhe e lejon Zoti këtë gjë me qëlllim që të përulet. 3) E lejon Zoti djallin të hyjë në ndonjë njeri me qëllim që t’u japë mësim të mirë prindërve për ndonjë mëkatë të madhe që mund të kenë bërë. 4) Ka patur raste që janë demonizuar fëmijë kur i kanë mallkuar, ose kur nëna e tyre ju ka thënë “ju marrtë djalli”.

Se si shërohen të demonizuarit do t’a shtjellojmë më poshtë.  Por duhet të dini që mundet që për shkak të së keqes që ndodh të pendohet edhe i demonizuari edhe gjithë familja e tij, dhe kështu duke shkuar në Kishë, me lutjet, parakliset dhe kreshmët e tyre të shpëtojnë.

B) Magjitë

Shumë veta thonë që magjitë nuk janë të vërteta.  E megjithatë janë të vërteta.  Shpesh-herë dëgjojmë shumë njerëz të ankohen nga dhimbje koke apo sëmundje të tjera, pa patur ndonjë shkak natyror.  Gjithashtu vihen re shpesh-herë sherre dhe shamata pa asnjë shkak nëpër familje, prishje të fejesave apo martesave, dështime apo disfata të njëpasnjëshme në jetë etj.  Të gjitha këto mund të lidhen me objekte të ndryshme që mund t’i kenë lënë nëpër oborret e shtëpive të tyre, si përshembull qime, krërë, sapunë, kocka lakuriqë-nate, qirinj, kordele, thonj etj.

Si bëhen magjitë

Magjia në esencë nuk është tjetër gjë veçse adhurim i djallit, i satanait, i shejtanit, i qoftë largut.  Magjistarët dhe magjistaret janë “priftërinjtë” e djallit.  Me thirrje dhe lutje të ndryshme satanike derdhin energjinë e tyre demoniake mbi objekte të ndryshme.  Kjo energji demoniake më pas transferohet mbi atë i cili e merr atë objekt.
Kujdes të madh ju lutem!  Mund të dëgjojmë magjistarët t’i luten Perëndisë, Hyjlindëses Mari, apo shënjtorëve; mund të shohim që kanë edhe ikona, temjan etj.
Akoma më tepër, mund të përdorin dhe “ujin e nxehtë” që përdoret gjatë Liturgjisë Hyjnore, apo ujë të bekuar (ajazmo).  Le të mos e lemë djallin të n’a i hedhë.  Shkrimi i Shënjtë thotë që djalli me qëllim që të mashtrojë dhe të tërheqë në udhën e tij njeriun, akoma dhe në ëngjëll drite shndërrohet (Let. II-të e Pav. Korinth. 11:14).

Veprimi i magjisë

Magjistarët mund të veprojnë mbi natyrën e pallogjikshme.  Për shembull, mund të ndërhyjnë me energjinë e tyre dhe të shkaktojnë dëme në bujqësi, ose të ngordhin kafshë etj.  Por kryesisht veprojnë ndaj njeriut.
Paraqiten si njerëz të mirë dhe ju premtojnë viktimave të tyre që do t’iu japin çfarë të duan: pasuri, punë, bashkim në rastin e çifteve, shërim nga sëmundje të ndryshme etj. (magjia e bardhë në terminologjinë e tyre).  Disa nga këto gjëra dhe mundet edhe t’i realizojnë, me lejimin e Perëndisë sigurisht.  Por rezultati përfundimtar është e keqia që i shkaktohet njeriut nga këto punë.
Shën Joan Gojëarti thotë që “edhe sikur të të shërojë djalli, mos mendo se të bëri mirë. Ndofta i bëri mirë trupit por dëmtoi tepër rëndë shpirtin tënd.  Sepse djalli vetëm të keqen di të bëjë.  Unë do preferoja më mirë të vdes sesa të rend në armiqtë e Krishtit.”
Përveç këtyre pra, magjistarët dhe magjistaret kënaqin dhe pasionet hakmarrëse të njerëzve.  Kështu shkakton urrejtje dhe poterre me qëllim që të ndahen çiftet bashkëshortore, të ndodhin sëmundje të pashërueshme, të shkaktohen aksidente, vrasje, të kryhen krime makabre etj. (magjia e zezë sipas magjistarëve).
Dhe të gjitha këto bëhen me pagesë të madhe parash.  Shpesh-herë me mashtrime dhe premtime të gënjeshtërta marrin pasuri të tëra nga njerëz naivë.
Në mbledhjet e tyre adhuruese të magjisë së zezë bëhen gjëra të frikëshme dhe të llahtarshme.  Mblidhen në vende të izoluara, pyje, qilare apo vënde të tjera si këto.  Në këto vënde prania e gjakut është e domosdoshme.  Për këtë arësye vrasin njerëz – preferojnë fëmijë – ose vrasin kafshë dhe thithin gjakun e tyre.  Përveç këtyre bëjnë dhe orgji të turpshme.  Simbol të tyre kanë yllin hebraik me pesë cepa.

Mësyshja

Një lloj tjetër magjie që përdorin është dhe mësyshja – të marrët më sy.  Njerëz të liq shohin me sy demoniak tjetrin që është mirë (gëzon shëndet, është i lumtur, ka para, është i pashëm, ka suksese në jetë etj.) dhe me bashkë-energjinë e satanait i shkaktojnë të keqe.
Në këto raste duhet të rendim menjëherë në Kishë, dhe vetëm në Kishë, ku prifti n’a lexon një lutje/efqi të veçantë kundër mësyshjes.  Asnjëherë nuk duhet të shkojmë në gra që largojnë mësyshjen me “këndime”, gra kurbate/evgjite apo persona të tjerë, sepse mund të jenë magjistare apo magjistarë dhe mund të shkaktojnë probleme akoma më të mëdha.

Kë zenë magjitë
Magjitë zenë ata njerëz të cilët nuk jetojnë ndërgjegjshmërisht jetë kristiane.  Më konkretisht, magjitë zenë:
Gjithë ata që jetojnë në mëkatë (kurvëri, shkelje të kurorës bashkëshortore etj).  Gjithë ata që nuk venë në Kishë dhe nuk ndjekin Liturgjinë Hyjnore.  Liturgjia Hyjnore është zjarr që djeg të ligun.  Magjia ze gjithashtu edhe të gjithë ata që nuk shkojnë në rrëfim dhe nuk kungohen.

Armët kundër djallit dhe magjisë
Gjithmonë të varim kryq në qafë dhe t’a kemi gjithnjë me vehte.  Të bëjmë kryqin shumë herë gjatë ditës dhe natës. “O Zot, armë kundër djallit n’a dhe Kryqin Tënd” thuhet në një nga himnet e të Djelës së Kryqit.  “Shënja e Kryqit mposht çdo magji”, n’a thotë Shën Athanasi i Madh.  Lipsanet e shënjtorëve i bëjnë demonët të largohen me vrap.  Duhet të kemi Ungjill(*) në shtëpi dhe t’a studiojmë çdo ditë e çdo natë. “Shtëpisë që ka Ungjill (dhe e lexon) nuk i afrohet djalli” n’a thotë ati ynë ndër shënjtorët Shën Joan Gojëarti.
Lutja dhe kreshma. Krishti iu tha dishepujve të Tij kur shëroi një të ri të demonizuar: “ky komb demonësh nuk del përveç se me lutje dhe agjërim” (Matth.17:21).
Efqelia. Një magjistare pasi u bë një efqeli në një shtëpi thërriste: “dikush më lidhi duart”.
Ajazmo.  Ajazmoja është zjarr që djeg djallin.
Rrëfimi. I tha një djall dikur një asketi: “ia kam shumë frikën asaj banjës që bëjnë të Krishterët” dmth rrëfimit.
Kungata Hyjnore.  Është arma më e fortë kundër djallit.  Mjafton vetëm të kungohemi denjësisht, duke plotësuar pra të gjitha detyrat shpirtërore përpara kungimit “me frikë Perëndie, besë dhe dashuri”, me rrëfim dhe ndërgjegje të pastër. Veçanërisht për të demonizuarit ka lutje/efqi të veçanta që quhen eksorqizmi’.  Këto lutje bëhen në raste të veçanta dhe vetëm nga priftërinjtë.  Persona të tjerë (magjistarë, eksorqistë etj) jo vetëm që nuk mund të nxjerrin djajtë, por e keqësojnë gjendjen akoma më tepër.
E njëjta gjë edhe për mësyshjen.  Askush nuk ka të drejtën e largimit të syrit të lig përveç priftit.

______________________________

(*) Ungjillin nuk duhet dhe nuk mjafton vetëm t’a kemi në shtëpi; jo vetëm t’a kemi vendosur pra në ikonostasin e shtëpisë dhe t’a lemë atje të zerë pluhur, por duhet studiuar çdo ditë e çdo natë, ose çdo herë që kemi mundësi.  Përndryshe, vetëm të kesh Ungjill në shtëpi dhe kurrë të mos e hapësh është njësoj sikur të kesh një “pushkë” bosh pa plumba dhe t’a lesh të ndryshket e të pluhuroset.  Me armë bosh nuk mund t’a luftojmë armikun, të ligun pra.  Shën Joan Gojëarti thotë dhe diçka tjetër shumë të bukur: gjithë ata që nuk studiojnë Ungjillin e Krishtit (Shkrimin e Shënjtë dhe Librat e Shënjta në përgjithësi) janë si ata që shkojnë në luftë pa patur armë dhe pa u përgatitur.
Ndërsa ish-Mitropoliti i Follorinës Gjerond Avgustini iu thotë besimtarëve në një nga predikimet e tij të flakta: pa ngrënë darkë të bini të flini, por pa lexuar qoftë dhe një rrjesht nga Ungjilli i Shënjtë kurrë të mos bini të flini.

Shënim i përkthyesit

Dhe së fundi, duhet mbi të gjitha njeriu të përpiqet çdo ditë të bëjë jetë të Krishterë duke zbatuar porositë e Perëndisë.

Larg magjistarëve/magjistareve
Në ditët tona magjia bën kërdinë.  U mbushëm plot magjistarë dhe magjistare.  Kujdes pra!  Magjia është adhurim i djallit.  Qëndroni larg magjistarëve dhe gjithçka ka të bëjë me ta (astrologë, medium, ata që thërresin shpirtrat në komunikim, fallxhorë/fallxhore dhe ata/ato që shikojnë filxhanët e kafeve etj etj).
Gjithë ata që thërresin për ndihmë djallin duke shkuar në magjistarë, mohojnë dhe tradhëtojnë Krishtin. Pikërisht për këtë arësye Kisha ka caktuar dënime të rrepta ndaj këtyre njerëzve, deri në 6 vjet nuk lejohet të kungohen.  Kurrë të mos harrojmë që Krishti është shumë më i fortë dhe më i fuqishëm se djalli, dhe mundet me një të fryrë t’a bëjë të zhduket.  Brenda Kishës shpëtimtare njeriu është i sigurt dhe nuk mund t’a prekë vullneti i të ligut.
Po e mbyllim këtu me fjalët e Shën Nikodhimit Agjioritit (të Malit të Shënjtë): “Magjistarët, magjistaret dhe gjithë sa rendin tek ata nuk kanë vënd në Mbretërinë e Qiejve.  Humbin vëndin e tyre në Parajsë. Dhe ku venë?  O mjerr për ta! Shkojnë direkt në ferrin e përjetëshëm së bashku me të pafetë dhe idhujtarët (shih Apokalipsin Kr.21:8) dhe atje do të vuajnë më tepër se ata.
Për dashurinë e Krishtit pra, dhe për shpëtimin e shpirtit tuaj, ruajuni, vëllezërit e mij, ruajuni nga magjia.  Dhe përsëri ju them, RUAJUNI!  Mos shkoni në magjistarë dhe magjistare.  Për çdo gjë që të kini nevojë të kërkoni ndihmën e Perëndisë, të luteni që t’ju mbrojë Hyjlindësja e Përmbishënjtë dhe të luteni që të ndërmjetojnë gjithë shënjtorët.  Kështu, edhe nga sëmundjet dhe nevojat tuaja do të shpëtoni, por edhe nga ferri i përjetëshëm do të shpëtoni dhe Mbretërinë e Qiejve do të trashëgoni; qofshi pra të gjithë ju të denjë për Mbretërinë e Perëndisë me Hirin e Jisu Krishtit. Amin.”

Përktheu nga Greqishtja
Aleksander Filip
Kreshmë të Mëdha 2008

Ky tekst u shkëput nga revista dy-mujore
e Mitropolisë së Follorinës
“Trumpeta e Orthodhoksisë”
(“ΣΑΛΠΙΓΞ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ”)

MITROPOLIT FLORINE AVGUSTINOS KANDIOTIS

KRATAK OSVRT NA PANORAMU SVETOG PISMA

(Ena vlema sto Panorama tis Agias Grafis)

PRVI DEO  (TEYXOS Α΄)

KRATKE PROPOVEDI (SINDOMA KIRIGMATA)

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

Recenzent: JELENA JERGIĆ

PREVOD: ALEKSANDRA STOKIĆ MAJHER

********************************************

UVOD

(PROLOGOS)

Bog, Stvoritelj svog sveta, vidljivog i nevidljivog, posejao je  po celokupnoj tvorevini primere Njegove silnosti, premudrosti i dobrote. Ne samo veliko, već i malo, od naučnika brižno proučeno, dokaz su postojanja i beskonačnih njegovih svojstava. Sam apostol Pavle to propoveda: «Jer  što je na njemu nevidljivo, od postanja sveta umom se na stvorenjima jasno vidi, njegova večna sila i božanstvo, da nemaju izgovora» (Rim. 1, 20). Vidljivi svet, kao što je prirodni svet, je jedna vrsta knjige, velike knjige sa bezbroj stranica i slika, gde na svakoj od njih svetli veličanstvenost Božija i Njegova beskonačna svojstvenost.
Jedan mali deo materije, jedno krilo običnog kukca, jedan mali cvet-kakve tajne, kakve veličanstvenosti oni u sebi nesadrže! Pogled, čitanje, naučno istraživanje, neprestano nove veličanstvenosti otkriva. U knjizi jednog mudrog pisca, pročitali smo sledeće:
Opazi nekakav čobanin nekog ko je tog dana puno klečao i posmatrao zemlju u šumi. On se tome veoma začudi. Približivši se, čobanin ga upita: «Šta radiš tamo?». Čovek koji je bio toliko vremena sagnut, bio je izuzetan naučnik-botaničar, i kontrolisao je zelenilo šume. Umesto kakvog odgovora, on ponudi mikroskop, koji je držao u svojim rukama i reče mu: «Stavi na oči ovo što ti dajem pa se sagni i pogledaj ovaj mali cvet».
Čobanin prihvati mikroskop, saže se i pogleda cvet i udivi se. Jedan nov svet lepote pojavi se pred njim. Gledao je uvećan cvet. Posmatrao ga je u neuporedivo lepšem izdanju od onog što mu je golo oko javljalo. I podigavši se, on izjavi: «Jadan ja što sam prolazio i nemarno gazio ovo lepo cveće, ne znajući kakvu lepotu nosi!».
Čuli ste; jedan cvetak, pažljivo osmotren, s poboljšanim pogledom, izazvao je divljenje ne samo kod naučnika, već i kod prostog čobanina. I ako jedan ponizan cvet izaziva divljenje, šta je sa ostalim stvorenim, koje se odlikuje kako svojom veličinom tako i svojom lepotom, tehničkom sa kojom je načinjeno i pravilnim redosledom ličnog pokretanja i delovanja; ne izazivaju li i oni divljenje? Zaista! Umara se um čoveka, proučavajući dela Božanske tvorevine i zajedno sa Davidom uzvikuje: «Kako je mnogo dela tvojih, Gospode! Sve si premudro stvorio» (Psal. 104, 24).
Šta da kažem sada za nebo? Ako se nalaziš na vrhu visoke planine, a pri tom je atmosfera oslobođena od oblaka, tada vidiš panoramu zvezdanog neba. Veličanstven je pogled na njega u toku noći. Ostaćeš iznenađen i poput Davida ćeš povikati: «Nebesa kazuju slavu Božiju, i djela ruku njegovijeh  glasi svod nebeski.» (Psal. 13, 1). Međutim, panorama zvezdanog neba biva još veličanstvenija, ako se, umesto golim okom, pretraži astronomskim teleskopom.

Ali, postoji i jedno drugo nebo, beskonačno uzvišenije i veličanstvenije od zvezdanog neba. To je nebo nematerijalno odnosno-duhovno. To je SVETO PISMO, skup knjiga Starog i Novog zaveta. Otvaraš li Sveto Pismo s verom neklonulom da sadrži besmrtnu i večnu reč Božiju; tada se pred tobom pojavljuje panorama, jedno predivno nebo. Svaki stih knjiga Svetog Pisma, svaka reč, slovo, i jedno i više, čine se poput zvezda što šire svetlo. Takvih je zvezda na milijarde. Zvezda, koje se neće nikada ugasiti, kao što je rekao Gospod: «Nebo i zemlja će proći , ali reči moje neće proći.» (Mat. 24, 35). Sve te zvezde, bliže ili dalje, okreću se oko Sunca. A Sunce, kome je ovo prirodno sunce tek senka, jeste pre svega Gospod naš Isus Hristos. On je centar celokupnog Svetog Pisma, Alfa i Omega. A knjige Starog Zaveta, u dubokoj noći idolopoklonstva i prevare, pretkazuju zoru novog dana, izlazak Sunca, dok njihove proročanske poruke su saobrazne u jednom. O, namučeni ljudi, potomci Adama i Eve, dolazi Mesija, Spasitelj sveta! Knjige Novog zaveta sadrže spasonosnu propoved, a njihove poruke se sagledavaju u Evanđelju, toj radosnoj vesti, koja se ikad čula na Zemlji. Došao je Spasitelj sveta. Poslednja knjiga Svetog Pisma je Otkrovenje Jovanovo, teši vernike svih vekova, koji se bore u dobroj borbi i predviđa da će opet doći Sudija, kako bi sudio vaseljeni u pravednosti. Čitavo Sveto Pismo govori slatkim glasom vernima: «Da, doći ću skoro! Amin. Da dođi Gospode Isuse» (Otkr. 22, 20).
Nebo, duhovno nebo Sveto Pismo! Ali, kao što jedan telesno obnevideo čovek, ma sunce stajalo nasred neba, ma noću svetlelo na svodu milijarde zvezda, ne vidi ništa, već živi u mraku, tako i duhovno slep ne vidi ništa od natprirodnih lepota Svetog Pisma.
Za pogled na duhovno nebo, potrebno je zdravo duhovno oko. A zdravo oko je V e r a, kroz koju se kao kroz teleskop poboljšava duhovni vid, a vernik vidi sve što nije u mogućnosti da razgleda slepi, bilo koji na oči boluje ili koji ima mrenu, mrenu strasti. Osećajući ovo, psalmopisac moli Boga govoreći: «Otvori oči moje, da bih vidio čudesa zakona tvojega;» (Psal. 119, 18). To isto saoseća i Sveti Avgustin, dubinski izučavalac Svetog Pisma, što se i čuje kada kazuje u svom Vozvanju: «O, Bože, o svetlo blaženstveno, koje samo onaj čistih očiju može da vidi. O snago očišćenja, isceli bolest mojih očiju. Ukloni sa njih mrenu da te vide. I da se uz Tvoju pomoć poboljša moj vid. Otvori oči moje, da bih vidio čudesa zakona tvojega». «Evo počinjem i vidim…».
Duhovno nebo Sveto Pismo! Međutim, za pogled na natprirodnu lepotu koju ono obuhvata, potrebno je neprestano izučavanje a ne površno čitanje. Kao što astronom, neprestano i uporno, noćima upire svoj teleskop na nebo te proučava nebeska tela i vidi i otkriva nove lepote, nove zvezde, koje oni sa manje truda nisu uočili, i sa puno oduševljenja objavljuje pronalazak nove zvezde, tako isto i istražitelj Svetog Pisma mora neprestano da upire teleskop svoje vere na duhovno nebo bogonadahnutih knjiga i da ih proučava po dopuštenju Gospoda: «Istražujte pisma!» (Jov. 5, 39). Tako će svaki put gledati dublje, otkrivati nove lepote, nove zvezde, širiti iznova vidokrug svog pogleda, a citati Svetog Pisma, koji druge neganjavaju, upornog će istražitelja iznenađivati i biće mu potrebno da napiše nebrojeno mnoštvo knjiga da bi iscrpeo njihova poučenja. Da li se pri tom iscrpljuju? Neiscrpan je izvor Sveto Pismo. Uporno izučavanje i istraživanje Svetog Pisma preporučuje Sveti Zlatoust, taj vatreni ljubitelj Biblije. Tumačeći:  «Da li razumiješ to što čitaš?» (Dap. 8, 30). Sveti otac primećuje:
«Ma koliko da istražujete Sveto Pismo, nije moguće da iscrpite njegova poimanja. Jer je ono izvor, koji koliko da i jeste iscrpljen, ne strepi od presušenja. Njoj priliči odgovor: «Rekao sam da sam razumeo, i čim sam izgovorio tu gordu reč, mudrost je otišla od mene!» I iz ličnog iskustva, ovaj Sveti otac, koji je godinama istraživao Sveto Pismo, nastavlja govoreći: «Ukoliko se neko više zanima istraživanjem Pisma, pooštrava se njegov duhovni vid i vidi jasnije čistu svetlost».
Sveto Pismo je duhovno nebo, koje je lepše od materijalnog neba! I ako ima koji lud čovek da kaže kako će on srušiti zvezde i ugasiti svetlost sunca, mnogo luđi od njega će biti onaj koji bi tobož s nekim dokazima jednog lažnog znanja, nastojao da sruši i da ugasi sunce i zvezde duhovnog neba. Svetlo odaslano sa stranica Svetog Pisma biće večno i osvetljavaće «svakog čoveka koji dolazi na svet» (Jov. 1, 9). Svaki onaj koji veruje i istražuje Pisma i živi po njegovim poukama-živi u svetlu.
O vrednosti i koristi Svetog Pisma pisali smo u jednoj od naših poslednjih knjiga, pod naslovom: «Propovedajte Evanđelje».
Priznajem, u poređenju sa izučavanjima otaca i učitelja starih i novih, malo je i ništavno moje učešće, kojim me je ponudivši ga, Bog pomilovao u mojoj dubokoj starosti i u iščekivanju mog odlaska iz zemaljskog života. Ali želim da verujem, kako će sa ovim kratkim govorima o svim knjigama Svetog Pisma, koje su napisane jednostavnim narodnim jezikom, dragi čitalac dobiti jasnu predstavu o njenom sadržaju. Stoga se čitavo delo i naziva: «Kratak osvrt na panoramu Svetog Pisma».
Želim da se svako ko bude čitao ove govore očara veličanstvenošću svetih knjiga ,i da se baca ne jednim nego neprestanim i upornim pogledima na panoramu Biblije. Neka bude uveren da će se njegov duhovni vid neprekidno pooštravati, te da će gledati jasnije čudesnost Božiju, kao i da će se zadovoljiti njegov duh i razveseliti i govoriće u tajnoj molitvi: «Gospode naš, Isuse Hriste, ne mogu se dovoljno zasititi da te gledam i da te slušam u celosnom ovom prirodnom svetu, koji si Ti stvorio. Ali mesto sa koga se na jedinstven način sve jasno vidi jesu stranice Svetog Pisma. Malo je ono u odnosu na veličinu drugih knjiga. Pa ipak, kroz tu malu knjigu čita i izučava se, bez opasnosti od prevare, idolopoklonstva, po svemu velika knjiga prirode, kao što je rekao mlađi filozof naše domovine. Jer si Ti, Hriste moj, stvaralac materijalnog i duhovnog sveta. Izučavanje Pisma s verom proleće je i pogled na nebesa.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

BESMRTNA KNJIGA

ATHANATO VIVLIO

«Nebo i zemlja će proći, ali reči moje neće proći». (Mat. 24, 35).

Postoje, dragi moji, postoje mnoge knjige, raznoraznih profila, koje izazivaju pažnju i interesovanje kod ljudi. Budući da su predmeti materijalnog sveta, kojim se porobljavaju naša čula, a istražuju se mikroskopima i teleskopima, bezbrojni i svaki od njih biva tema posebnog naučnog proučavanja, stoga nastaje mnoštvo knjiga u zaprepašćujućem obimu. Naučnici stalno istražuju i otkrivaju nove svetove i nove poglede na stvari, i ostaju udivljeni. Uzmimo, na primer, šta je jedan mrav, a postao je predmet istraživanja. I uprkos svim knjigama koje su napisane, ova nam još uvek nisu rekla poslednju reč o toj maloj životinji. Šta je, molim, šta je uran; jedan kamenčić. Ali, ko bi pomislio, da se u jednom takvom kamenčiću sadržava jedna ogromna snaga, zvana atomska energija. Sve to, idući od većeg ka manjem, kada se naučno ispituje, izaziva buru pitanja, na koja nauka nastoji da pruži odgovor.

Puno pitanja. Među njima se nalaze i ona od opšteg interesa, koja manje – više zaokupljaju sve ljude a ponajviše mudre.

Ko se, primera radi, ugledavši jutrom sunce kako izlazi te osvetljava i greje zemlju, ne upita: Ko je načinio sunce? Odakle sunce? Odakle zvezde? Odakle mesec? Odakle biljke? Otkuda reke i mora? Otkuda životinje? Odakle čovek? Odakle materija? Odakle duh? Koji je cilj svega postojećeg i, naravno, najvišeg bića, čoveka? Odakle dolazi i u kom pravcu ide? Šta je život? Šta je smrt? Šta ima nakon smrti? Ko je tvorac materijalnog i duhovnog sveta? Ko je Hristos?

Na ta pitanja, koja se odnose na početak, stvaranje, kraj i cilj bića i samog čoveka, nastoje da nam pruže odgovore ljudi od mudrosti. Međutim, njihovi su odgovori protkani sa toliko zabluda, da nezadovoljavaju čoveka. Pitanja, u odnosu na samu dubinu tema, ostaju. Čovek se umara dok otvara knjige svetske jer otkriva kakve smutnje, kakve suprotnosti, kakve zablude i neistine nude umni ljudi i naučnici.

Čoveče, ti koji tražiš da spoznaš istinu o važnim životnim pitanjima, otvori jedinstvenu knjigu i odmah ćeš ukoliko si, uistinu, prijatelj istine, – ugledati svetlo, videćeš moćno Sunce koje osvetljava tvoju misao, greje tvoje srce i privlači tvoju volju da stremi ka velikom i visokom. Koja je to knjiga? Samo jedna. To je Sveto Pismo, knjiga nad knjigama, kralj knjiga, večna i besmrtna knjiga. Sveto Pismo je ono koje daje odgovore na sva gore pomenuta pitanja, a povrh svega i na ono koje potresa vekove a koje glasi: Ko je Hristos?

Sve knjige Svetog Pisma, od prve do poslednje, govore o Hristu. Hristos je početak i kraj. Hristos je alfa i omega. Hristos je centar, osnova, oko koje se okreće celo Sveto Pismo, Stari i Novi Zavet.

Ako otvorimo knjige Starog Zaveta, sa svih tih stranica čuće se glas utehe: Sa tom nadom živeli su svi naraštaji prethrišćanskog doba. U knjigama Starog Zaveta oslikava se ikona Hrista, a koja je sa protokom vekova bivala sve izražajnija. Otvorimo li, pak knjige Novog Zaveta, začuće se radostan glas: Narodi i narodnosti, poklonite mu se. To je Hristos. No, otvorimo li i poslednju knjigu Novog Zaveta, Otkrovenje, čuće se potresan glas:

Hristos u Starom Zavetu. Hristos u Novom Zavetu. Hristos svuda i uvek. Za Hrista govore anđeli, patrijarsi, kraljevi, proroci i milioni spasenih.

Vredno je divljenja da su svi oni pisci, koji su napisali 49 knjiga Starog Zaveta, u periodu od 1500 godina, u mislima sagledavali Hrista te saopštavali o njemu pojedinosti iz života, koje su se ostvarile.

Želite li jasnije pojašnjenje ovakvog čuda, koje dokazuje kako Pisma nisu tek obična knjiga, već bogonadahnuta knjiga? Pretpostavite da se u raznim kiparskim radionicama, bez prethodnog dogovora vajara, počnu obrađivati i klesati, posebno, svaki za sebe, delovi jednog čoveka. Tako dok jedan kleše ruke, drugi obrađuje noge, treći grudni koš, a četvrti glavu. Pitanje: Da li je, ikako, moguće, da se ti isklesani delovi, kada se sakupe, harmonično spoje i sjedine, tvoreći pri tom najsavršeniji i najlepši kip? Zasigurno je tako nešto nemoguće. A upravo je to nemoguće postalo stvarnost, kada su u pitanju pisci Starog Zaveta, jer sve što su pretskazali, zbirno, daje predivnu ikonu Gospoda našeg Isusa Hrista.

Kako se to dogodilo? Jedno je objašnjenje: Bog ih je prosvetljavao i vodio šta će da napišu u svojim proročanstvima. To je to čudo, koje dokazuje gore pomenuto, da je Sveto Pismo bogonadahnuto. Stoga je i sam Hristos otvarao Pisma, objašnjavajući, od Mojsija pa preko svih ostalih proroka, kako je sve ono tamo zapisano bilo za njega ( Lk. 24, 27).

Mnogo je onih koji ratuju protiv Pisma, a sve sa ciljem da ugase svetlo, koje zrači kroz svaku njegovu stranicu. Ali nisu uspeli u tome. Pobeđeni su sasvim. Jedan od onih koji su se borili protiv Pisma, bio je i Volter; onaj što je umirući izjavio: . Međutim, nakon 100 godina, kuća u kojoj je prebivao ovaj nevernik, postala je biblioteka Svetog Pisma!

Sveto Pismo sačinjavaju 49 knjiga Starog i 27 knjiga Novog Zaveta. Ukupno 76 knjiga.

Nova, dragi moji, nova serija naših govora, u godini 1986, baviće se, upravo, Svetim Pismom. Serija će nositi naslov . Nadamo se da ćemo, našim dragim hrišćanima, dati povod, da sami otvaraju Sveto Pismo, da ga svakodnevno čitaju, i da se uvere da je ono, po tumačenju Pravoslavne Crkve, siguran putovođ ka rešavanju svih problema na koje čovek nailazi , kao i onog najvećeg:

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

1. Prva knjiga Mojsijeva(Geneza)

GOLUBICA-PERISTERA

«A golubica ne našavši gde bi
stala nogom svojom vrati se
k njemu u barku,jer još beše
voda po svoj zemlji.I Noje
pruživši ruku uhvati je i
uze sebi u barku»(Gen.8,9).

Sa Bogom, dragi moji, sa Bogom započinjemo novu seriju praktičnih govora pod naslovom: Kratak osvrt na panoramu Svetog Pisma. A prva knjiga Svetog Pisma jeste knjiga Postanja .

***

Zašto se naziva geneza? To ne znači rođenje. Zapravo, geneza, u ovom primeru, označava nešto neuporedivo uzvišenije. Pod njom se podrazumeva stvaranje vaseljene iz ničega. Da li možete razumeti šta ovo znači? Geneza, reč kojom se oslovljava prva knjiga Svetog pisma, otvara nam pelag Božijih poruka, koje ljudski duh može da pojmi tek sa verom, kao drugom antenom. A mi, poput kakve nedonoščadi, usudismo se da prozborimo nekoliko reči.
Postojalo je vreme, kada ništa od lepota, koje danas gledamo, nije postojalo. Sunce nije postojalo. Mesec nije postojao, zvezde nisu postojale. Nije bilo zemlje, reka i mora, insekata, ptica ni životinja. Nije postojao čovek! A onda, iznenada u tom haosu, začuo se glas večnog Boga.  «Neka bude svetlost» (Gen. 1, 3). I haos se namah obasja. Nakon ove prve naredbe Božanskog Tvorca, usledile su i druge. Jedna za drugom, od jednostavnosti ka složenijem i savršenijem, počeše se pojavljivati, u njima svojstvenoj devičanskoj lepoti, raznolika stvorenja.
O, kakvog li svesjajnog prizora! Da neko vidi Sunce kako izlazi i sve obasjava. A Mesec kako uveče baca svoje svetlo boje meda. I zvezde dok sjaje na svodu… Jedan neprekidan red stvorenja kako promiče ispred očiju, izazivajući divljenje i oduševljenje anđela i arhanđela, koji su sa balkona večnosti bili jedini posmatrači ovog predivnog prizora. Gledajući veličanstvenu sliku stvaranja bića, pojali su himnu premudrom, predobrom i presnažnom Bogu.
Anđeli su bili u privilegiji da mogu posmatrati veličanstvenost stvaranja bića, ljudi? Oni nisu bili gledaoci ili bolje rečeno, bio je jedan. To je onaj koji je napisao knjigu Geneze, on je Mojsije. Bog, koji je hteo otkriti ljudima tajnu stvaranja umom ga je uveo kao u panoramu, poput one u kinematografiji, pa je Mojsije, taj verni sluga Božiji, video ono što nisu milioni i bilioni ljudi. Video je stvaranje. Video je kako su iz haosa, po naredbi Božijoj, izlazila, jedna za drugim, razna stvorenja, od poniznog crva do logosnog čoveka.
A ono što je, bogonadahnuto, Mojsije video u Božanskom prikazu, to je i napisao. Sve je opisao, ljudskim jezikom  uprošćeno, da bude nekako razumljiv. U svetskoj istoriji nepostoji primer takvog istoričara, koji je uspeo da, sa toliko malo reči opiše najveće istorijske događaje, kao što je Mojsije opisao neponovljive pojedinosti stvaranja. Da je opisivao do tančina, u zemlju ne bi stale ispisane knjige. Ispravno je, dakle, sve ono što je nauka, preko najmudrijih svojih predstavnika, govoreći o Genezi napisala, a to je da je u prvoj glavi, sa predivnom sažetošću, opisana neponovljiva pojava bića Sveto Pismo-jeste Bogonadahnuto!
Geneza opisuje stvaranje sveta, petodnev, stvaranje čoveka, život prvostvorenih Adama i Eve, patrijaraha Avrama, Isaka i Jakova i, naravno Josifa i njegove braće sve dok se nisu preselili u Egipat.
Od svih događaja opisanih u Genezi, želimo, dragi naši čitaoci, da obratite pažnju na jedan poseban. Njemu je posvećen citat na početku (Gen. 8, 9). Citat je povezan sa potopom, koji se dogodio u vreme Noja. Ova nam je priča o potopu poznata iz naših dečijih i učeničkih godina. Mi ćemo dati tek jedan kratak prikaz ovog događaja.
Ljudi su se umnožili, ali ,na nesreću, zajedno sa umnoženjem i porastom ljudskog roda, umnožilo se i gigantski uvećalo i drvo greha. Činili su se strašni gresi pa su ljudi, u Nojevo vreme, onako obludeli, postali gori i od životinja. Duh se ugasio. Pojam o Bogu nije postojao. Preovladavalo je zlo ispunjeno divljim strastima. Tada je Bog odlučio, da potopom uništi svet. Naredio je Noju da načini barku, u kojoj će se spasiti on, žena mu i tri njegova sina sa ženama.
Noje je počeo da izvršava zapovest Božiju. Pravio je barku. A kada bi ga ljudi upitali iz kojeg razloga on to čini, odgovarao je da će Bog uništiti svet potopom. Međutim, ljudi ne samo da mu nisu verovali, već su govorili da je poludeo, budući da se nalazi toliko daleko od mora,a on pravi brod da se spase. Sto i više godina čekao ih je Bog da se pokaju, no oni su, sa svakim danom postajali sve gori. I na kraju, jednoga dana, dok su svi bili bezbrižni, jeli, pili, provodili se i činili svaku vrstu greha, pri tom ne imajući niti saosećajući za Boga, nebo se iznenada pomračilo, počeše da sevaju munje i gromovi. Otvoriše se nebeski vodopadi i 40 dana i noći kiša oblivaše zemlju. Reke su preplavile. Voda se uzdizala do najviših planinskih vrhova. Nigde zemlje!… Samo jedno nepregledno more. I svi se udaviše, sem osmoro njih, koji su bili u barci.
Noje je bio zatvoren u barci. Kada je video da je kiša prestala i da se voda, nekako, snizila, poslao je gavrana. Ovaj nađe crkotine i leševe ljudi koji su plivali u bezdanu i ne vrati se. Golub, ptica koja voli čistoću, nije pak mogao nigde da stane i vratio se u barku.
Nevernici naših dana, poput nevernika u doba Nojevo, takođe neveruju. Neveruju u ono što propoveda Sveto pismo o potopu. Kažu kako je sve to tek obična bajka. Ali, ne!  To nije bajka. To je događaj, koji potvrđuje i nauka. Da, nauka. Dolinom Eufrata izvršena su otkopavanja od čuvenih naučnika arheologije i otkrili su tragove potopa. A o potopu su sačuvani tragovi u predanjima naroda starog sveta.
A mi, dragi moji, živimo u jednom dobu strašnog neverovanja i nečistote, o kome je Hristos prorokovao. Rekao je da će doći dani poput Nojevih. Čujmo glas večnog Boga, koji nas poziva na pokajanje. Neka nas pouči golub, koga je Noje poslao, koji se ponovo vratio u barku. Pretpostavimo da je on simbol ljudske duše. Kao što golub nije našao odmor na bezdanu po kom su plovili leševi, tako ni ljudska duša, koja je načinjena za čistoću i svetost, ne odmara se u svetu, bezdanu zla i nečistote, u bezdanu sveta, nalik na jedan ogroman leš, koji je istrulio i širi odvratan smrad, u kome se mogu zadovoljiti samo duše poput gavrana.
Svako od nas neka se obrati sebi i neka kaže: O, dušo moja, o dobra moja golubice! Zašo si nemirna? Zašto se ne odmaraš? Zašto letiš desno i levo, gore-dole, i nastojiš naći mesto mira i odmora? Ovaj svet, uprkos sveopštom blještavilu, sadrži u sebi lešinu. O, dušo moja, moja dobra golubice! Nemoj odlagati. Sledi goluba.Trči brzo i dođi u barku. A barka je naša Crkva. Neka divljaju oluje i nepogode.Neka podižu strašne valove satana i njegovi pomoćnici. Barka ostaje nepotopljena. U lađi, u našoj Svetoj Crkvi, naći ćeš i ti odmor, kao što ga je našao Sveti Avgustin, kad je rekao: «O, Bože, moje srce je nemirno i uznemireno i ne počiva do trenutka kada će se  odmoriti u Tebi!

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

Druga knjiga Mojsijeva

2. Έξοδος

ZLATNO TELE

(O HRISOS MOSHOS, ΧΡΥΣΟΣ ΜΟΣΧΟΣ)

«A on uzevši iz ruku njihovih,
sali u kalup,i napravi tele
saliveno. I rekoše: «ovo su
bogovi tvoji,Izrailju,koji te
Izvedoše iz zemlje egipatske»

(Izlaz.32,4)

O Svetom Pismu, govorimo, dragi moji. Rekli smo, da je prva knjiga Starog Zaveta, Geneza. Sećate li se onog goluba, koji je odleteo iz Nojeve barke, i ne našavši mesto na kome bi mogao stati, vratio se nazad u barku.
I ti, dušo moja, dobra moja golubice, koja nigde ne nalaziš odmora, vrati se u barku, u Crkvu.Tamo ćeš naći svoj mir i odmor.
Sada otvaramo drugu knjigu Starog Zaveta, a to je Izlazak. Koji je sadržaj te knjige? Čujte.

***

I Z L A Z A K sadrži jedan deo istorije izrailjskog naroda, i to olujni period njegovog življenja. Čudnovata je istorija tog naroda. Izrael je nastao iz jednog korena. Koren tog naroda je bio jedan čovek, velika ličnost, koja izaziva divljenje, ne samo zbog njegovih drugih vrlina, već pre svega zbog njegove vere u Boga. Bio je to Avram. Samo je on, među milionima ljudi, verovao u istinitog Boga! Njemu je Bog dao obećanje, da će se njegovi potomci umnožiti kao zvezde nebeske. Isak je bio njegovo jedino dete. Unuci su mu bili Jakov i Isav. A dvanaestoro Jakovljeve dece, Avramovi su praunuci. Oni su živeli, slobodni, u prelepom prirodnom okružju svoje domovine.
No, šta čini glad! Strašna stvar! Zbog gladi, koja je žela ljude, bili su primorani da napuste svoju domovinu, i da, zajedno sa svojim starim ocem Jakovom, dođu u Egipat, gde je gazdovao izabrani sin, Josif. Otac, deca, žene, unuci, po prispeću u Egipat, brojahu ukupno 75 duša. S Božijim blagoslovom ovaj se mali broj članova patrijarhove porodice iznenađujuće povećao. Rečica je postala reka.Koren je postao ogromno stablo sa bezbroj grana i listova. Naroda beše, otprilike, oko tri miliona. Jeste da su bili manjina, ali itekako važna u egipatskoj autokratoriji. A manjina je živela u strogim predanjima.
No Egipćani, koji su imali vlast, počeli su ih zloupotrebljavati. Izrailjci su pod teškom egipatskom rukom postali robovi. Nisu imali imetak i što je još gore –slobodu. Radili su na raznoraznim, prinudno teškim radovima, dok su u plodovima njihovog truda uživali Egipćani. Terali su Izrailjce da prave noseće stubove i da grade veličanstvene dvorce, kao i ogromne grobove, gde su se sahranjivali balzamovani kraljevi Egipta. Ti grobovi, poznatiji kao Egipatske piramide, sačuvani su do danas i privlače masu turista, koji u njima vide mošti starog sveta. A koliko li je samo znoja, i krvi iz robova isteklo da bi se piramide izgradile! One i drugi arheološki spomenici jesu svedočanstvo ropstva milijardi ljudi starog sveta.
Više od četiri veka Izrailjci su živeli pod bičem tiranske vlasti.Ali želja u njihovim srcima, za oslobođenjem, nije se gasila. Bog je, slušao uzdahe porobljenog naroda i odlučio je da ga oslobodi. Učinio je to na čudnovat način preko svog vernog sluge Mojsija.
Faraon, koji se oglušio o poziv Božiji, da mirnim putem oslobodi Izrailj, kažnjen je, zajedno sa njegovim narodom, sa 10 rana, sve jedna gora od druge, a poslednja, smrt prvenca Egipta, bila je najstrašnija i zadala je Egipćanima tešku žalost.
Faraon je potpisao naredbu o oslobađanju. Sav Izrailjski narod napušta zemlju robovanja, koju je s toliko suza i krvi natopio, i s Mojsijem na čelu odlazi u obećanu zemlju.
Put, velik i divan. A faraon, koji se pokajao što ih je oslobodio pa je krenuo s naoružanom vojskom za njima, da ih ponovo učini svojim robovima, kažnjen je okrutno. Sva njegova vojska, konjanici i kočije i on sam, udavili su se u Crvenom moru. Narod Božiji, koji je gledao to čudo, slavio je Boga i, sada već neometan, krenuo je na put ka obećanoj zemlji, svakodnevno se kroz čuda uveravajući da je Bog s njima. Pojio ih je kristalno čistom vodom. Hranio ih je nebeskom hranom, manom. Vodio ih je u stupu od ognja. Nakon putovanja stigli su na goru Sinaj tu, na vrhu ove gore, gde je danas podignut manastir Svete Ekaterine, popeo se Mojsije, i dok su munje i gromovi potresali mesto, on je preuzeo od Boga deset zapovesti. A odmah potom, Mojsije, zajedno izvesno vreme izbivaše iz sinagoge, kako bi opet razgovarao sa Bogom, dok narod Izrailjski, premda je posedovao toliko dokaza ljubavi Božije, poče se žaliti pa i prigovarati zbog Mojsijevih izostanaka, da bi na kraju posustali pred nostalgijom za Egipatskim idolima. Zatražili su od Arona, brata Mojsijevog, da im načini idola u liku teleta, da bi ga mogli poštovati kao boga. Aron je popustio tom zahtevu. Sve su žene donele svoje zlato, narukvice i minđuše, a majstor je to otopio i tele načinio. Ovog idola su postavili u svoj kamp i počeli su da ga slave kao boga, da mu se klanjaju, prinose žrtve, a udarajući u timbane, da plešu oko njega i zabavljaju se.
Izrailjci su postali idolopoklonici. Kada se Mojsije vratio sa pločama u rukama,  na kojima je bilo zapisano deset zapovesti, i kada je ugledao ovaj stravičan prizor, razbesnevši se, on baci ploče, koje se u sudaru sa zemljom pretvoriše u komade. Tri hiljade ljudi je, njegovom naredbom, tad ubijeno. Takođe je zapovedio i da se zlatno tele pretvori u prah, a ovaj u vodu koju su pili (vidi 32,19-20).
Dragi moji! Čitajući knjigu Izlaska i smotreći gde narod, koji je upoznao istinitog Boga i video toliko čudesa, napušta Istinitog Boga zarad nekog zlatnog teleta, koga, umesto Njega, obožava i slavi, i preokret nam se čini neverovatan. Izabrani narod da obožava jednog idola!
Međutim, istina je. Od obožavanja istinitog Boga, došli su do idolopoklonstva.
Čemu da otpužujemo, i na stub stavljamo Izrailjce, što su obožavali zlatno tele? Kad je i novoizabrani, hrišćanski narod, koji je čuo najlepše učenje sveta i video uzvišenije stvari od onih, koje je u senci slušao i gledao Izrailj, kad je on, u većini, napustio Boga i ponovo odlazi u idolopoklonstvo te obožava idole sa novim likovima i oblicima. Jedan Bog, koji je Bog ovog veka, jeste i mamona, kako je Hristos nazvao obožavanje novca. Ljudi usnama poštuju Hrista, ali u njihovim srcima Bog kojeg obožavaju i zbog koga čine najveće zločine i spremni su da bace čovečanstvo u krvoproliće, jeste zlato, manija novca. Srebroljublje i pohlepa pretstavljaju zlatno tele.
Ljudi ne obožavaju Hrista, već zlato. I najveća zla čovečanstva potiču zbog njega. Srebroljublje je koren sviju zala.
Ko će sada, kao drugi Mojsije, sići s vrha Sinajske gore, da smlavi pun  besa i srđbe, zlatno tele, i da ponoviti besmrtne Hristove reči, koje smo sasvim zaboravili: «Nemožete služiti i Bogu i mamoni»? (Mat. 6, 24).

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

3. Treća knjiga Mojsijeva

LEVITSKA

DAN OČIŠĆENJA

(IMERA EKSILASMU – ΗΜΕΡΑ ΕΞΙΛΑΣΜΟΥ)

«Jer u taj dan biva očišćenje za vas,
da se očistite,bićete očišćeni od
svijh greha svojih pred Gospodom». (Lev.16,30)

Osvrnimo se, dragi moji, i bacimo jedan pogled na treću knjigu Starog Zaveta. Ona sledi odmah nakon Geneze i Izlaska, o kojima je već bilo reči. To je knjiga Levitska.
Kao prvo, zašto se zove Levitska? Takvo ime je dobila po jednom čoveku, koji se zvao Levi. A Levi je bio jedno od dvanaestoro dece patrijarha Jakova, i to treći po redu. Premda je bio živahno dete, imao je dubok osećaj porodične časti. Iz toga razloga, a u trenutku kada je saznao da je neki Sixem obeščastio njegovu sestru Dinu, on je, pun besa i osvetoljublja, napao i zaklao obeščašćivača svoje sestre, kao i mladićevog oca, i opustošio je čitav kraj. (vidi Gen. gl. 34). Levi je bio koren plemena Levi, koje je, u zajednici sa svim ostalim plemenima, njegove braće, sačinjavalo Izrailjski narod.
Pleme Levita je izabrano od Boga preko Mojsija, koje je budući oslobođeno od svih svetovnih obaveza, imalo, kao svoje jedino poslušanje, da služi u proslavljanju Boga. Tako su oni postajali sluge i čuvari skinije (šatora svedočanstva), koja je predstavljala pokretni hram ( i šator od sastanka), za vreme njihovog putovanja ka obećanoj zemlji. Takve pokretne hramove, u smislu lakog prenosa i postavljanja, koristile su i grčke armije u vreme poslednjih ratova. U njima su sveštenici pri vojsci vršili božanstvenu liturgiju, dok su odjekivali zvuci oružja. Vojnici, koji su u to vreme služili, sa ganutljivim osećanjima se sećaju svetih bogosluženja, koja su se obavljala u tim šatorima.
Takav jedan hram, mada kud i kamo veći, budući sastavljen iz mnogo delova, bio je i šator svedočanstva. Za četrdeset godina, koliko je narod Izrailja lutao pustinjom, vršena su u šatoru bogosluženja. Kada se Izrailj nastanio u obećanoj zemlji, tada je sagrađen veličanstveni Solomonov hram za potrebe obožavanja. Radnja u Levitiku je vezana za dešavanja oko šatora svedočanstva, kao centralnog mesta u povodu izrailjskog praznovanja i proslavljanja Boga, kome su službe i žrtvoprinošenja, po dužnosti, vršili Leviti.
Ova knjiga je veoma poučna za sve, ali naročito za današnje sveštenike, koji bi morali biti beskrajno uzvišeniji od levita, sveštenika i arhijereja onog doba. Morali bi biti sveti, da bi mogli i narod da posvete. Sveti oni pa i narod, koji im je stavljen na službu pri vršenju svetih bogosluženja na svetim žrtvenicima.
Posvećenje je ono nad kojim stoji naglasak u ovoj knjizi. Ukoliko neko ima strpljenja da broji, otkriće, da se reč svet, u Levitiku, navodi 78 puta. «Budite sveti», živahno odzvanja zapovest Božija, «jer sam svet ja Gospod Bog vaš» (Lev. 20, 7).
Postoji li, pitam se, nešto uzvišenije od svetosti? Zavirimo li dovoljno duboko u svoju unutrašnjosti, uočićemo da svi stenjemo, jer nismo sveti. Dakle, nismo kakvima nas Bog želi, čisti od svakog greha. Samo je jedan svet u pravom smislu značenja te reči. «Jedan je svet, jedan je Gospod, Isus Hristos, u slavu Boga Oca».
Svi su ljudi grešni, svi su krivi! Svi, u trenucima buđenja, tačnije u momentima, kada se čovek budi iz dubokog sna greha, manje ili više, poprimaju osećaj krivice, koji nastoje da prevaziđu. Čovek nastoji da iznađe oproštaj za sve ono grešno što misli, želi ili radi. Ta psihološka potreba, uprkos svim propovedima materijalista i neznabožaca, ostaje neiskorenjena, u tu svrhu prinosile su se i žrtve, koje su, narodi starog doba, posvećivali bogovima.
Svi, apsolutno svi narodi, imali su svoja žrtvoprinošenja. Ali nijedan u onoj meri koliko ih je tvorio narod Izrailja. To se da videti iz listanja Levitika. Koliko samo vrsta žrtvoprinošenja? Izrailjci su, na prinos žrtveniku, donosili zemaljske plodove, životinje i ptice te obavljali slavlja i panađure. Neka od žrtvoprinošenja su bila radi zahvalnosti Bogu, a neka za traženje milosti Njegove, oproštaja grehova. Ali najveća od svih, ona, koja je izazivala duboku ganutost i vršenja pri tom od svega naroda, bila je žrtva očišćenja. O njoj govori 16-sta glava Levitika. Uz nekoliko reči o njoj završićemo i ovo kazivanje.
Žrtva očišćenja vršena je u mesecu, koji bi, vremenski odgovarao periodu septembar-oktobar. Obavljana je desetog dana u mesecu. Bio je to najvažniji i najsvetiji dan. Tada je arhijerej ulazio u Svetinju nad svetinjama, tu, u ono mesto šatora svedočanstva, inače zatvorenog tokom čitave godine, a izuzetno otvaranog ovog izričitog dana. Bila je to jedna vrsta oltara. Arhijerej je ulazio da prinese žrtvu radi grehova čitavog naroda. Oblačio je lanenu odeždu. U rukama je držao zlatnu kadionicu i posudu prepunu upaljenih ugljenčića na kojima je goreo mirisni tamjan. Zatim je prinosio tele za sebe i svoju kuću, jer je i on, iako arhijerej, duboko osećao ličnu grešnost te je imao potrebu za očišćenjem.
Nakon toga dovodili su dva jarca. Na žrtvenik se prinosio samo jedan. Drugog su puštali da slobodno odšeta u pustinju, s tim da je prethodno arhijerej, stavivši svoje ruke na glavu životinje, ispovedio sve grehe naroda. Taj jarac je nazivan «Onaj koji je odasvud oteran, ime, koje je ostalo do danas, a pod njim se podrazumeva osoba, kao nosilac grehova mnoštva naroda, koju bi trebalo kazniti.
Po završetku ove javne ispovedi, arhijerej je, držeći posudu u kojoj je bila smešana krv teleća i žrtvovanog jarca, puno puta ovim kropio ceo žrtvenik i narod. Otprilike se, na ovakav način, vršila žrtva očišćenja. Postavlja se pitanje, da li je krv jaraca i teladi, koja se, kao reka u izobilju prosipala na izrailjskim žrtvenicima, imala moć da umilostivi Boga? A odgovor na to pitanje, daje nam apostol Pavle u svojoj poslanici Jevrejima. Osvrćući se na Levitik, on je, govoreći u njoj o žrtvoprinošenjima judejaca, došao do sledećeg zaključka «jer krv junčija i jarčija ne može uzeti grijeha» (Jevr. 10, 4). Dakle, krv junaca i jaraca žrtvovanih u izrailjskim žrtvoprinošenjima, nije u mogućnosti da otpušta grehe.
Zbog čega, onda, tolika žrtvoprinošenja junaca, ovaca i jaraca? Isti Apostol i na ovo pitanje odgovara. Po premudrom planu Božijem te žrtve su, sa jedne strane, trebale da u svetu pre Hrista održe živ osećaj krivice, dok su sa druge, one bile praslika jedne posebne, nesvakidašnje, koju je, na strašnoj Golgoti, prineo naš Gospod, Isus Hristos. Dan očišćenja je prethodio Velikom Petku, kada je Gospod, poput proteranog jarca, poneo svu težinu grehova čitavog sveta, svih ljudi od Adama do svršetka veka. Ova Hristova žrtva se dogodila jednom za svagda i, kao takva, ukinula je sve one iz Levitske knjige, a od tada vernici svih vekova, čiste se kroz tajnu božanske evharistije, što znači da u njoj nalaze otpust grehova. Da, koliko vredi jedna kap časne krvi našega Hrista, ne vrede reke krvi životinja, kao ni svi trudovi ni borbe, žrtve ni vrline ljudi.
Spašavamo se časnom krvlju Isusa Hrista, koji «nas čisti od svakog greha» (A Posl. Jov. 1, 7). Ovo je istiniti temelj naše vere. Levitska knjiga  živo nas podseća na tu istinu.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

4.Četvrta knjiga Mojsijeva

BROJEVI

(ARITHMI – ΑΡΙΘΜΟΙ)

603.550!

«Beše ih izbrojanih šest stotina
i tri hiljade i pet stotina pedeset»(Br.1, 45-46)

Četvrta, dragi moji, četvrta knjiga Starog Zaveta nosi naziv Brojevi. Zašto? Jer u prvoj glavi ove knjige, koju je, kao i prethodne, napisao Mojsije, biva reči o jednom popisu stanovništva. Za njega je Mojsije naredio da se obavi još u samom početku izlaska Izrailjskog naroda iz Egipta, gde su bili robovi oko 400 godina. Zapovedio je da se prebroje svi muškarci, koji su bili stariji od 20 godina. Kada se popis završio, muškaraca, sposobnih da nose oružje bilo je 603.550. U njega, po zapovesti Mojsijevoj, nisu bili uneti Leviti, o kojima je bilo reči u našem prethodnom kazivanju. Oni, budući određeni da služe njihovom pokretnom hramu, tj. šatoru svedočanstva, bili su oslobođeni ratnih dužnosti. Nakon mnogo godina, a negde pri kraju njihovog dalekog puta, kad se utaboriše blizu Jordana, urađen je novi popis, koji je brojao nešto umanjeniji broj ljudi od onog prethodnog. On je iznosio 601.730 (vidi 26, 51). Zbog tog popisa knjiga je i prozvana Brojevi.
Od muškaraca iz prvog popisa nastala je vojska, koja je imala oblik krsta. Bila je ovo jedna predivna praikona snage časnog Krsta, u ime koga «narodi barbarski se pobeđuju». U sredini te vojske nalazio se šator svedočanstva, oko koga su bdeli, poput čuvara, leviti. A na četiri strane te vojske (prema istoku, zapadu, severu i prema jugu), ustrojavala su se plemena. Pleme Danovo sa 62.700 muškaraca. Pleme Benjaminovo sa 35.400 muškaraca. Pleme Manasijino sa 32.200 muškaraca. Pleme Jefremovo sa 40.500. Pleme Gadovo sa 45.650. Pleme Asirovo sa 41.500. Pleme Simeonovo sa 59.300. Pleme Neftalimovo sa 53.400. Pleme Judino sa 74.600. Pleme Isaharovo sa 54.400. Pleme Zavulonovo sa 57.400. I pleme Ruvimovo sa 46.500 muškaraca. (vidi B. 1, 21-43).
Ovo ni u kom slučaju nije bila tek obična vojska. Ona nije predstavljala mnoštvo ljudi, koje je bilo lako pobediti i rasformirati. Naprotiv, delovala je kao jedno povezano telo. Isticala se po svojoj disciplinovanosti. Sve je u njoj bilo postavljeno i ustanovljeno sa takvom preciznošću do u najmanju pojedinost. Svaki muškarac je tačno znao gde je bilo njegovo mesto i koji mu je zadatak. Ova vojska se takođe isticala i po svojoj poslušnosti i disciplini, a od svega je, najvažnija bila njena moralna čistota. To je bila jedna sveta vojska. Kako su se vojnici čuvali od telesnih grehova, koji su mogli izazvati gnev Božiji. A ukoliko bi se i dogodio neki prestup, ako je neko kršio moralni zakon,bivao je strogo kažnjen.
Izrailjci, ovako organizovani, ostali su u blizini Sinajske gore oko godinu dana, gde su im je i predato deset zapovesti. Tu su se vežbali i pripremali.Usledio je znak za polazak. Zatrubile su trube, napravljene od srebra. Vojska je krenula i posle pređenih, otprilike sto kilometara, stigla je na mesto gde od zelenila nije bilo ni traga. Pred njima se pružala jedna pustinja, koja i danas izaziva strah kod putnika, premda putuju savremenim sredstvima. Stravična pustoš! Narod je video i uplašio se. A kad je Mojsije poslao dvanaestoricu u izviđanje ne bi li otkrili koji narodi žive u okruženju, strah se još više pojačao. Nakon neizvesnog i problematičnog puta, izviđači su se vratili nazad, a vesti koje su doneli, bile su takve da su prouzrokovale paniku. Govorili su da su videli gradove s ogromnim zidinama, koje je bilo nemoguće osvojiti. I ne samo da su zidovi bili nedodirljivi,v eć i ljudi, koji su ih štitili, odudarali su od normalnog proseka, budući da su im tela bila previsoka i prejaka. Prestravljeni narod nije hteo da ide dalje.
Čudan narod! Kod toliko i toliko dokaza da ga Bog čudnovato štiti i da ne treba da okleva i da se boji, on upada u malodušnost. I opet prigovori, nove žalbe i novi skandali. Ljudi iz Mojsijevog bliskog okruženja su se pobunili, u želji da mu preotmu vlast, i da oni vode narod. Bilo je trenutaka, kada su Izrailjci, opsednuti besom, posezali za kamenicama da kamenuju Mojsija. No ovaj je ostajao neumoljiv i postupao je saglasno sa uputstvima, koja je primao od Boga. One, koji su se pobunili protiv Mojsijeve vlasti, date mu od Boga, zemlja  je otvorivši se, progutala. Narod je počeo da se smiruje i da traži oproštaj i nastavio je putovanje pod Mojsijevim vođstvom. Međutim od toliko hiljada muškaraca, izbrojanih u danu njihovog izlaska, samo su se dvojica udostojila da vide obećanu zemlju. Svi ostali su pomrli i zakopani u pustinji. Od  603.550 samo 2! Kakva tragedija! Krenulo je, dakle  603.550 muškaraca, sa preko 20 godina starosti. Ali, ako bi se ovom broju muškaraca, koji su mogli nositi oružje, pribrojale i žene i deca, tada je njihov ukupan zbir, naroda na putu, ka obećanoj zemlji, dostizao cifru od 3.000.000. Trimilioniti narod! Nevernici ne mogu prihvatiti da je jedan narod od tri miliona ljudi, živeo 40 godina u pustinji i održao se. Nailazi se na ogroman problem prehrane kako se toliko ljudstvo hranilo u takvoj pustinji, bez ijedne travke zelenila? Jer, ne samo 3.000.000, već i 300 ljudi da se nađu u nekoj pustinji daleko od centara nabavki, biće u opasnosti da pomre (od gladi) usled nedostatka hrane. Za ovako tragične slučajeve svedoči nam istorija. Iz tog razloga, prehrana, i uopšte samo preživljavanje čitavog naroda, jeste proviđenje, kojem pronalazimo smisao, ako prihvatimo, da je iza tog naroda stajao svemoćni, premudri i predobri Bog. Nema potrebe da se ponovo posumnja u istorijski put ovog naroda.Obavljena su posebna istraživanja od naučnika iz te oblasti. Čuveni arheolozi izvršili su iskopavanja na prostorima opisanim u svetim knjigama, Izlazak i Brojevi, gde je vojska ratovala. I sa onim što su otkrili potvrđena je istoričnost događaja.
Čitav jedan narod, od tri miliona, uz pomoć Božiju, kao ogromno drvo presadio se u zemlju, koja im je obećana. Nećete da poverujete u to? Ali, čak i u naše vreme, jedan sličan događaj zbio se u ovoj našoj napaćenoj domovini. Više od dva miliona kako muškaraca, tako i žena i dece grčkog naroda, koji je živeo tri hiljade godina u delovima Male Azije, Ponda i Trakije, proteran je i onako ogoljen i od svega lišen, prebegao je 1922 godine u našu malu izmučenu otađbinu. I Grčka je izdržala. I ne samo da je izdržala; ovo drvo elinizma koje je presađeno raširilo svoje plodonosne grane i kroz marljivost njegove dece, uspelo je prikazati novo čudo rađanja istog naroda, naročito u trenutku najveće slave, kada su izrekli istorijsko NE, 1940- te.  Evo nam razloga više zašto bi knjiga Brojeva morala, da nas Grke, posebno motiviše.
A naša pouka? Vrednost, dragi moji, vrednost jednog naroda ne meri se u brojevima i njivama.Vera je njegovo merilo. Narod koji veruje u Boga i živi u saglasnosti sa božijim zapovestima, ma koliko on bio malen i ma koliko ga poteškoća sretalo, na kraju će pobediti i slaviti. Sa druge strane, ukoliko bi se našao narod izuzetne veličine, bogatstva, i moći, a bez Boga kao zaštitnika, on će pre ili kasnije pasti. Milioni nula = nula. Međutim nulama se povećava vrednost kad ispred njih stane broj 1. Da li ste me razumeli, dragi moji? Jedan je Bog, koga Grčka deco hvalite i preuznosite u sve vekove.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

5. Drugozakonik peta knjiga Mojsijeva

ZAKON BOŽIJI

(O NOMOS TU THEU)

«I često ih napominji sinovima
svojim, i govori o njima kad sje-
diš u kući svojoj i kad ideš put-
em, kad ležeš i kad ustaješ»
(Drugoz.  6,  7)

Peta, dragi moji, peta knjiga Starog Zaveta jeste Drugozakonik, koja u zajedništvu sa ovim prethodnim (Geneza, Izlazak, Levitik i Brojevi), na neki način obrazuje, takoreći asterizam od pet bleštavih zvezda, što sjaje na duhovnom nebu Svetog Pisma. Ovih pet knjiga, zajedno, nose opšte ime i nazivaju se Petoknjižje, čiji je pisac bogovidac Mojsije.
Drugozakonik! Zašto se naziva Drugozakonik? Pokušaćemo da vam što slikovitije ovo rastumačimo i da vam predstavimo njen sveukupni sadržaj.
Ovde u Florini, na visini od  1020 metara, postavljen je ogroman krst, visine 30 metara, otprilike, i izdaleka se čini kao putujuća zvezda te podseća da «u svemu pobeđuje». Želja nam je da se na toj visini, pored krsta, sagradi i jedna zvezdarnica, no nailazimo na mnoge prepreke. Ako bi neko, umesto odlaska u kafanu ili noćni klub, pozorište ili bioskop, potrudio se i popeo na visinu, da baci svoj pogled na nebo, ostaće zadivljen. Ugledaće panoramu. Nebo puno zvezda. U njegovim mislima će momentalno da se izrodi pitanje’ ko je to načinio? Ko se, vekovima i hiljadama godina, tamo nalazi? Zdrav um čoveka pruža samo jedan odgovor’ Bog je taj koji je stvorio bezbroj zvezda, mesec, zemlju, sunce, svu vaseljenu. Ali Bog nije samo tvorac koji ih je jednom stvorio, da bi, potom, prestao da se stara o njima, već do kraja promišlja, hrani i upravlja. Gospodari celokupnim zvezdanim svetom. Gospodari, ali kako? Zakonima. Prirodnim zakonima! Jedan od njih, najvažniji, koji je otkriven posle mnogo naučnih istraživanja, jeste zakon svetske privlačnosti. O njemu se piše, ali ne i objašnjava. Naučnici nam saopštavaju, kako se sva nebeska tela, zbog tog zakona, uzajamno privlače, drže na pravilnom odstojanju, kreću se po tačno utvrđenim putanjama jednakom brzinom, bez bojazni od mogućeg sudara. Sva nebeska tela poštuju ovaj zakon i sa preciznošću sata prelaze svoju putanju,  kao što se vidi u primeru Halejeve komete, koja nas posećuje svakih 75 godina. Posetila nas je 1911, a zatim i nedavno 1986.
Prirodne zakone, pored sunca, meseca i zvezda, poštuju, takođe, i sva stvorenja Božija na zemlji, kao što su drveće ,ribe, ptice, životinje, sav biljni i životinjski svet, u bezbrojnim svojim rodovima i vrstama. A pošto se striktno njega drže nastavljaju da postoje.
U materijalnom svetu se, sa primenom prirodnih zakona, postiže harmonija (sklad). Međutim, osim prirodnih postoje i drugi zakoni, neuporedivo uzvišeniji od ovih a to su, takozvani, moralni zakoni, i njih je, za čoveka, postavio isti Bog. I od čovekove usaglašenosti sa tim zakonima, zavisi njegova sreća. O, čoveče! Boga slušaju sunce, mesec, zvezde, biljke, i svi oni, nekim tajanstvenim glasovima, kao da i tebi govore: Poslušaj i ti, čoveče, Boga!
Prvi zakon o moralu je nepisan. To je savest, koja je usađena u dubinu čovekovog duševnog sveta. Činiš li dobro; tvoja savest ti povlađuje. Činiš li zlo; ona te kontroliše. A kontrola savesti je najgora od svega. Bolje da te ujede škorpion, nego da te ujede savest.
Savest je bila dovoljna, da bi, kao što treba, uređivala čovekov život. Ali, kako se čovek dao zlu nadvladati, savest, ta sjajna zvezda u grudima ljudi, pomračila se. Njen glas je počeo da bledi. I zbog toga je dobri Bog, osim nepisanog, dao i pisani zakon. A taj zakon, koji ukratko sadrži sve naše obaveze prema Bogu i prema bližnjem, jeste dekalog (10 zapovesti), koji je predan Mojsiju na gori Sinaj. Deset zapovesti, izgovorene prostim jezikom, su sledeće:
-Nemoj imati drugih bogova osim mene
-Nemoj obožavati idole.
-Ne uzimaj uzalud ime Božije.
– Da se sećaš dana Subotnjeg i da ga svetkuješ.
– Poštuj oca svoga i majku svoju.
– Ne čini preljubu
– Ne kradi.
– Ne ubij.
– Ne svedoči lažno.
– Ne poželi ništa što je tvog bližnjeg. (Izlazak 20, 1-17).
Ovo je napisani zakon, urezan na dvema pločama. On ima večnu važnost. Međutim, ne smemo prevideti činjenicu, da je taj zakon dopunjen od Gospoda našeg, Isusa Hrista, i prikazan, u svoj svojoj lepoti i svetlosti, u Njegovoj predivnoj besedi na gori (Mat. Gl.  5, 6 i 7). Jevanđeljski zakon je savršen zakon, za koga važe Hristove reči: «Nebo i zemlja će proći, a reči moje neće proći» (Mat. 24, 35). Znači, jevanđeljski moralni zakon je stameniji i trajniji od prirodnih zakona, koji će na svršetku veka, kada se pojavi nova zemlja i novo nebo, prestati da vrši svoju funkciju i da postoji.
Posle ovih nekoliko reči o prirodnom i moralnom zakonu, vraćamo se na knjigu Drugozakonik. Naziva se Drugozakonik, jer u sebi sadrži dekalog, (deset Božijih zapovesti), ali ne uprošćeno, kao što su date na Sinajskoj gori, već dopunjene i protumačene od strane Mojsija. Mojsije, koristeći se zapovestima dekaloga kao osnovom, propoveda u Drugozakoniku i uz tumačenje proširuje njihov sadržaj. Svaki onaj koji uzme da pročita ovu predivnu knjigu, moći će to jasno da sagleda! A ukoliko neko oseća ganutost dok sluša kakvog sjajnog sveštenika gde objašnjava i tumači Jevanđelje, utoliko će mu biti ugodnije srcu, da čita ovu knjigu, i da sluša bogovidca Mojsija, kako sa bogonadahnutošću objašnjava i tumači deset zapovesti!
Neko vidi u Drugozakoniku odredbe, po kojima su se određivali različiti slučajevi ličnog, porodičnog i narodnog života Judejaca. U onom nemilostivom i nečovečnom svetu prepoznaje se jedan povišen ton ljubaznosti i čovekoljublja. Evo jedne odredbe: Zabranjuje se rušenje jednog ptičjeg gneza! (vidi 22, 6-7).
Sva poglavlja Drugozakonika lepa su i poučna. Ali, od svih je najviše poučno 28-mo poglavlje, koje sadrži poslednje slovo Mojsijevo, pre nego što je umro. Sa koliko brige govori o narodu! Ali i sa kakvom jasnoćom duha, koji se od Boga obasjavao, propoveda o budućnosti ne samo Judejskog naroda, već i svakog drugog! Budućnost zavisi od izučavanja i tvorenja zakona Božijeg. Jedna proročanstvo je sigurno: čuva li se zakon budućnost je svetla; nečuva li se zakon-budućnost je mračna, žalost i uzdasi je prate. Čovek u sprezi sa svojim dobrim delima tvorac je budućnosti. Molim vas, otvorite Stari Zavet i proučite jednom i dvaput i mnogo puta ovo poglavlje, koje se ispunjava i u našem narodu.
A kako ogromno značenje ima zakon Božiji za čovekovu budućnost, zbog toga u Drugozakonik-u postoji zapovest, koja se neposredno odnosi na roditelje. O, roditelji, koji imate decu, noću i danju izučavajte zakon Božiji (vidi 6, 7).  Neka se u kućama čita, neka se izučava, neka se neprestano čuje zakon Božiji. Kuća, koja za temelj ima Jevanđelje, sagrađena je na steni. Ona, pak, kuća i društvo uopšte, koje ne čita i ne ispunjava Jevanđelje, obrušiće se u ruševine.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

6. Isus Navin – Isus Navin

SAM – MONOS

«A ja i dom moj služićemo
Gospodu». (Isus Navin 24, 15)

Šesta knjiga Starog Zaveta je Knjiga Isusa Navina. Naziv je dobila prema događanjima, koja na poučan način pripovedaju o istoriji Izrailja u toku jedne 25-to godišnjice, a koji su se zbili u vreme kada je ovaj narod predvodila velika ličnost, Isus Navin. Ko je on bio? Iznećemo ovde jednu sažetu sliku njegovog delovanja.
Isus Navin je bio jedan od bliskih Mojsijevih saradnika. Sa njim je bio čitavo vreme njegovog poslanja,od dana uzlaska iz Egipta pa sve do dana njegove smrti. U svim, poverenim mu zadacima koje mu je Mojsije nalagao, Isus Navin je pokazao veliku volju i hrabrosti i potpuno poverenje u Mojsija. Mojsije, ceneći Isusovu posebnost i sposobnost, odredio ga je za svog naslednika.
Delo koje je sada Isus Navin preduzeo bilo je veliko i teško. Morao je da smesti Izrailjce,koji su 40 godina lutali po pustinji, u obećanu zemlju gde su tekli med i mleko. Mojsije je stigao do njenih granica. Pre nego što je umro, u zemlji Moav, sa vrha gore Navav, Mojsije je video obećanu zemlju.
U obećanoj zemlji, u vreme kada je vođstvo preuzeo Isus Navin, postojala su kraljevstva, nastanjena idolopoklonicima. Da bi Isus pokorio ta mala kraljevstva, bila je neophodna borba. Jedno od njih, ono najjače, bilo je kraljevstvo koje je imalo Jerihon za prestonicu. Odlikovalo ga je plodno prostranstvo; dolina, koja je bila zasađena sa aromatičnim drvećem, iz kojih je izlazio poznati balzam, koji je bio izuzetno tražen u kraljevskim i bogatim kućama starog doba. Jerihon je bio opasan duplim zidovima i svi su ga smatrali neosvojivim.
Tako jaka kraljevstva morala su biti osvojena, da bi se nastanio izabrani narod. Ali, kako da se osvoje? Neko drugi bi na njihovom mestu sigurno oklevao da izvrši tako jedno teško delo. Za to je bila potrebna vojska obučena u ratnim tehnikama, poput onih odreda Aleksandra Velikog. Ali, Isus Navin se odvažio, jer je znao da se delo, koje je preuzeo, nalazilo pod zaštitom Boga, koji je dao zvanično obećanje, da će iz Egipatskog ropstva voditi svoj narod u obećanu zemlju. Verovao je da granice naroda određuje Bog. Kada je trebao da preuzme vođstvo naroda, i, kada je kao čovek osetio svoju nemoć za jedno tako odgovorno delo, čuo je gde mu glas Božiji govori:
Mojsije sluga moj umrije, zato sada ustani, prijeđi preko toga Jordana ti i narod u  zemlju koju dajem sinovima Izrailjevijem. Svako mesto na koje stupite stopama svojim dao sam vam, kao što rekoh Mojsiju. Od pustinje i od ovog Livana do reke velike, reke Eufrata, sva zemlja Hetejska do velikog mora na zapadu, biće međa vaša. Niko se neće održati pred tobom svega veka tvojega, s tobom ću biti kao što sam bio sa Mojsijem, neću odstupiti od tebe niti ću te ostaviti. Budi slobodan i hrabar da držiš i tvoriš sve po zakonu koji ti je zapovedio Mojsije sluga moj, ne odstupaj od njega ni na desno ni na levo, da bi napredovao kuda god pođeš. Neka se ne rastavlja od usta tvojih knjiga ovoga zakona, nego razmišljaj o njemu dan i noć, da držiš i tvoriš sve kako je u njemu napisano; jer ćeš tada biti srećan na putovima svojim i tada ćeš napredovati. Nisam li ti zapovedio: budi slobodan i hrabar? Ne boj se i ne plaši se; jer je s tobom Gospod Bog tvoj kuda god ideš. (Knjiga Isusa Navina, 1, 2 – 9),
Isus Navin je, s nepokolebivom verom u Boga, počeo svoje delo. Njegovo putovanje je prepuno čudesnih događaja.
A kao prvi takav primer čudesnosti pokazao se onaj, kada je sav Izrailjski narod prešao reku Jordan, a da niko nije pokvasio nogu. Kako? Čim su sveštenici ušli u Jordan, vode ove nasilne reke su se otvorile i stale uzdignute, poput dva zida, kao nekad što se dogodilo u Crvenom moru, i kroz prolaz je prešao sav narod. Taj događaj se razglasio po svoj okolini, i strah je obuzeo sve narode, koji su živeli u obećanoj zemlji.
Za njim je usledilo drugo čudo. Jerihon, koji se smatrao neosvojivim, bio je opkoljen i osvojen bez rata. Kako? Po zapovesti Isusa sveštenici sa kovčegom, koji su išli spreda, i narod, koji ih je sledio u tišini, obilazili su ga sedam puta; svaki dan po jedan obilazak. Kada se završio sedmi obilazak zatrubile su trube i narod je snažno povikao. Tada su se, kao od strašnog zemljotresa, srušili zidovi i ništa neosta uspravljeno. Sve ovo je potvrđeno arheološkim iskopavanjima, koja su se dogodila 1907 godine. Na mestu gde je taj grad bio utvrđen (opasan).
Još nešto se dogodilo; još nenadanije čudo je usledilo kada je Isus Navin u jednoj teškoj bitci, koju je vodio protiv pet ujedinjenih kraljeva, u trenutku kada je sunce pošlo svom zalasku a njemu ponestalo malo vremena, da upotpuni svoju pobedu, povikao je: «Stani sunce nad Gavaonom, i mjeseče nad dolinom Elonskom» (10,12). Tada se zalazak sunca produžio i Isus je do kraja potukao ujedinjena kraljevstva.
Isus Navin je, sa Božijom pomoći, uspeo da pobedi sve neprijatelje i da osvoji obećanu zemlju, koju je podelio svim plemenima.
I na kraju, u dobi od 110 godina, predosetio je svoju smrt. Pozvao je narod Izrailja i uputio im je poslednje reči. U tom govoru podsetio ih je na sva čudesna događanja tokom 25-ogodišnjeg vladanja tim narodom, preporučio im je da se ne pokažu nezahvalni prema Bogu, već da drže Njegove zapovesti, ukoliko žele i dalje da budu pod njegovom snažnom zaštitom. Ova propoved se nalazi u 23 i 24 poglavlju, a inače je veoma vredno štivo za čitanje. Sve što se tamo govori o Izrailju, tiče se i nas, kao naroda koji veruje u istinitog Boga. Iz celokupnog oproštajnog govora izabrali smo sledeće. Nakon što im je ukazao kako treba da se ponašaju u budućnosti, da bi imali Božiju zaštitu, naglasio je:
«Niko vas ne prisiljava. Slobodni ste da izaberete da služite istinitom Bogu ili da služite lažnim bogovima. Ali pomislite na svoju odgovornost. Ne znam šta ćete učiniti. Ali ja i moj dom ćemo služiti Gospodu (24, 15).
Veoma je dirljiva i poučna ova beseda. Sledimo ga: «Ja i moji ukućani ćemo služiti Gospodu».
Dragi moji hrišćani! Kao što smo nebrojeno puta naglašavali bilo usmeno – bilo pismeno, naš narod, izabrani narod, uživao je velika dobročinstva data mu  od Boga i puno puta se spasao na čudesan način. Ali taj isti narod se poslednjih godina, pod sloganom demagogičnih materijalista i neznabožaca, odmetnuo od pravog Jevanđelskog puta i poklanja se novim idolima. Živi jedan novi način života potpuno suprotan od čednog življenja kojim su se odlikovali naši pokojni očevi. Mnogo je hrišćana po imenu, ali su idolopoklonici u svom svakodnevnom životu. Oni koji se ubrajaju u verne i žive po Božijim zapovestima jesu manjina, i kako vreme odmiče biće ih sve manje! Verni hrišćanin se nalazi u takvoj sredini gde se prezire istinski hrišćanski život i gde se poklanja lažnim bogovima našeg veka. Verni hrišćanin biva podvrgnut napadima čak i od rođaka i prijatelja, koji traže od njega da se odrekne vere (sebe).
A ti, o, verni hrišćanine! Ma gde i gde god da se nalaziš i ma koliko da je neprijateljsko tvoje okruženje, i čak ako te svi omrznu, i prijatelji i rođaci, i ako sam ostaneš, nemoj se predavati očaju (razočarenju). Sa nepokolebivom verom u Hrista kaži i ti ono što je rekao Isus Navin: «Ja i moja kuća ćemo služiti Gospodu».

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

7. Sudije – Krites

300!

«Tako tri čete zatrubiše u trube i
polupaše žbanove, i držahu u levoj
ruci lučeve a u desnoj trube trubeći,
i povikaše: mač Gospodnji i Gedeonov»
(Sud. 7, 20).

Sedma, dragi moji, sedma knjiga Starog Zaveta je knjiga o Sudijama. Ona obuhvata, otprilike, 300 godina istorijskih, kada su Izrailjskim narodom upravljale takozvane sudije. Ko se nazivao sudijama? Predočićemo ukratko.
Kao što smo rekli u prošlom izlaganju, Isus Navin je, nakon Mojsijeve smrti, upravljao Izrailjom u trajanju od 25 godina, i posle mnogih borbi s Božjom pomoći, smestio je izabrani narodu u obećanu zemlju. Generacija koja je skupljena u vojsku pod vođstvom Isusa Navina i koja se borila u bitkama i videla čuda koja je Bog učinio preko Isusa, ta generacija je ostala verna Bogu svojih otaca. Međutim, kada su ljudi ovog naraštaja počeli jedan za drugim da umiru, a mlađi da ih smenjuju, koji nisu gledali čudesa Božija, taj novi naraštaj je, budući hladan, krenuo da se udaljuje od služenja istinitom Bogu.
A Izrailj je patio od pritiska naroda u okruženju, koji se iznova počeo da organizuje te da mu preti. Ti narodi su bili: Moavci, Amorejci, Amalici, Filistejci, Hananejci, Madijanci, Sidonci, Egipćani, Mesopotamci i Arapi. Svi ovi narodi živeli su u strašnom mraku idolopoklonstva, klanjali su se idolima, obožavali lažne bogove. A njihova obožavanja, kao i obožavanje Vala, odvijala su se uz orgijanja. Kurvarstvo i druga neprimerena dela koja su sramotila ljudsko dostojanstvo, obavljala su se javno kao izraz obožavanja. Na njihovim su se žrtvenicima, kao ugodne žrtve za njihove bogove, prinosili ljudi, (A) posebno mladi, deca i odojčad, koji su klati javno, dok su timbani idolopoklonika snažno odjekivali, kako bi se zaglušila žalost majki! Ti narodi su stekli snagu i bogatstvo i na sve načine od svuda su pritiskali izabrani narod Božiji, Izrailj, kako moralno tako i materijalno.
Izabrani narod Božiji je ličio na ostrvce u nekakvom okeanu idolopoklonstva. I, da ga Bog nije štitio, nestao bi sa lica zemlje. Jedan takav vid zaštite Božije događao se u trenucima krize, kada je narod bio u opasnosti od uništenja, Bog je uzdizao važna lica koja su preuzimala ulogu vođe naroda. A ta lica, vođena rukom Božijom, pobeđivala su neprijatelje i na brutalan način satirali njihove idolopokloničke odlivke, te ponovo vratili narod na pravi put.
Ta lica, koja su u izvanrednim okolnostima, sakupila u svojim rukama svu vlast, nazivala su se sudije. Svi, izuzev jedne žene, Debore, koja je takođe vladala narodom i bila sudija, bili su muškarci.
Ukoliko bi želeli da, u ovom kratkom izlaganju, navedemo sva imena sudija, i da ispričamo život i delovanje svakog od njih, bilo bi nemoguće to učiniti. Prisetimo se reči samog apostola Pavla, koje on navodi u poslanici Jevrejima: «Jer mi ne bi dostalo vremena kad bih stao pripovedati o Gedeonu, i o Varaku i Samsonu i Jeftaju, Davidu, Samuilu,i o drugim prorocima» (Jev. Pos. 11, 32).
Molim, sve one koji žele da saznaju više o tim velikim muževima, da otvore knjigu o Sudijama i neka je pročitaju. Svakako će im poslužiti na korist. Mi, iz razloga zbog koga se piše ova beseda, navešćemo samo jednog sudiju, a to je Gedeon.
Gedeon je živeo u vreme kada je Izrailj bio u velikoj opasnosti. Madijanci i Amalici, koje smo pomenuli u nabrajanju, uspeli su da izvrše stravičan napad na narod Izrailja. Ličilo je to na napad jedne vrste škorpija, koja nije ostavljala ništa iza sebe. Grabili su sve njihove stvari kao i domaće životinje. Nisu ostavili ni ovcu, ni vola, ni mulu, ni magare – opšta katastrofa. Izrailjci su se preplašili, a oni koji su se spasili, odbegli su u brda i sakrivši se u pećinama, nastojali su da, sa ono malo hrane što su poneli sa sobom, prežive. Sve ih je obuzeo očaj.
Ali, iznenada jedno svetlo zasija. Anđeo Gospodnji se pojavi pred Gedeonom, koji se u tom trenutku bavio nekim ratarskim poslom. On ga obaveštava da ga je Bog izabrao, kako bi se Izrailj oslobodio od Madijana. Zar ja da spasim Izrailj; upita Gedeon. I, da bi se on ubedio, događa se čudo. Jedan otkos, potpuno suv, koga je ostavio preko noći, zatekao ga je ujutro vlažnog i punog vode, i iz koga je, ocedivši ga, napunio jedan sud vodom. Videvši ovo čudo Gedeon je poverovao.
Otpočeo je svoje delo. Poput munje on napada, i ruši, jedan žrtvenik idolopoklonika. To kod idolopoklonika izaziva revolt i oni učvršćuju svu vojsku. A Gedeon, pre nego što će napasti Madijance, poziva Izrailjce na goru Galad. Okupilo se dvadeset dve hiljade muškaraca. Gedeon im se obraća rečima. Ko je od vas strašljiv neka ide. Ostade potom svega deset hiljada. Ali, i među njima vrši odabir; postavlja i njih na ispit. Vodi ih na reku da se napiju vode. Sve one koji piju vodu bez savijanja kolena, što, inače, priliči psima, on zadržava pored sebe. Tako je od deset hiljada samo njih tristo učinilo po volji Gedeonu. Ovu šačicu ljudi on je naoružao sa tri presvetla oružja.
Svaki je morao da u jednoj ruci drži trubu, dok bi u drugoj nosili ćup u kome je bila sveća. Truba bi zatrubila na njegov znak, ćup bi se razbijao a sveća bi gorela. I tako, jedne noći koju Madijanci nisu očekivali, četa od 300 vojnika je udarila. Trube su zatrubile. Ćupovi su se razbili. Sveće su bacale svetlost. A svi su ko jedan napali uz gromoglasni poklič i lozinku «Mač Gospodnji i Gedeonov» (7, 20). Šta se desilo nemoguće je rečima opisati. Neprijateljski su se odredi rasuli i Gedeonova pobeda je zablistala.
Usledile su i druge bitke, a neprijatelj je potučen, tako da nijedan narod, narednih 40 godina, nije ometao narod Izrailja.
Dragi moji! Videste li čudo. Sa svega 300 ljudi Gedeon je uspeo da izvojuje tako blistavu pobedu. Njih tri stotine, izabranih od sveukupnog naroda, i strogo iskušanih, vredelo je više od hiljade drugih. Jer, pre svega, oni behu čuveni po svojoj hrabrosti, a, nadasve, po svojoj poslušnosti i odanosti tokom svih onih čudnih naredaba od strane vođe. Bili su spremni na sve. Čemu nas to uči? Da se pobede ne zadobijaju kroz mnogoljudstvo, kome nedostaje vera i hrabrost. Već kod prvog okršaja oni od straha klonu i uspaničeno beže. Pobede se dobijaju sa nekolicinom smelih i duhom nadahnutih ljudi.
Nije li se nešto slično dogodilo i u istoriji našeg mučeničkog naroda? Koliko je bilo onih koji su čuvali Termopile; bilo ih je puno. Ali, od tolikog mnoštva Leonid je, poput drugog Gedeona, i sam zadržao njih tri stotine, sa kojima je pošao u bitku protiv miliona varvara.
Čak i danas su nam potrebni borci kao što je to bio Gedeon. Naša crkva, izabrani narod Božiji, biva okružen od novih Madijanaca, Moavaca, Filisteja, Amalika. Neprijatelja vere danas izviru sa novim imenima. I, da bi se izvojevao pobedonosni rat, oni koji budu ratovali moraju biti naoružani poput Gedeonove vojske. Treba da imaju trubu, ćup i sveću. Truba, koja govori o uzvišenom i hrabrom proispovedanju Evanđelja. Ćup, koji bi morao da se ispuni suzama jednog iskrenog pokajanja. Sveću, koja predstavlja svetlo koga šire dobra dela.
Sve eparhije se moraju organizovati u Gedeonove odrede.

O, Gospode! Ukaži u narodu na hrabre borce, koji će biti spremni da poginu za Pravoslavnu veru. Čast onima koji čuvaju njene kapije!

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

8. Knjiga o Ruti

SNAJA – SVEKRVA

(NIFI – PETHERA, ΝΥΦΗ – ΠΕΘΕΡΑ)

„Ali Ruta reče: nemoj me nagovarati da te
ostavim i od tebe otidem; jer kuda god ti
Ideš, idem i ja; i gde god ti nastaniš, nastaniću
se i ja; tvoj je narod moj narod, i
tvoj je Bog moj Bog. Gde ti umreš, umreću
i ja, i onde ću biti pogrebena.“ (Ruta 1, 16 – 17)

Osma knjiga, Starog Zaveta, naziva se Knjiga o Ruti. A zove se tako, jer ova mala knjiga pripoveda priču o jednoj izabranoj ženi, Ruti, koja se udostojila postati predak Hristov po telu. Ali, da pogledamo njenu priču.
Čitajući Knjigu o Ruti dolazimo do kraja perioda, tzv. perioda sudija, sa kojim smo se imali prilike pozabaviti u predhodnoj knjizi. U Izrailju je tada nastala velika glad. I kao što to biva u takvim vremenima ljudi napuštaju svoja staništa i polaze u potragu za novim, gde očekuju da će naći hranu. Tako se dogodilo i sa izrailjskom  porodicom Eli Melehu i Noemini, koji su sa svoja dva sina prošli granicu Izrailja i nastanili se u zemlji Moavskoj. Kada su dvojica sinova porasla uzeli su za žene Moavke.
Jedna se zvala Orfa a druga Ruta. Elimeleh je umro u stranoj zemlji, a isto tako i njihovi sinovi. Za njim su ostale tri udovice; Noemina i njene dve snaje – bez dece. Tri udovice; jedna od mnogih porodičnih tragedija koje su se dogodile u životu.
Kad je do Noemine stigla vest o prispelim, boljim danima za zemlju Izrailja, ona je odlučila da se vrati u svoju domovinu. Na polasku, Noemina je rekla svojim snajama koje su je pratile:
Hvala vam za ljubav koju ste pokazale prema mojoj deci i meni; hvala vam. Vi se sada vratite vašim očevima i njihovim kućama, i, kao još uvek mlade, udajte se i potražite sebi sreću i nove domove. Bog neka vas blagoslovi!
Zagrilila ih je i poljubila, a suze su joj tekle iz očiju. Međutim, dve snaje, zbog prevelike privrženosti svekrvi, nisu htele da se rastanu od nje. Noemina je ostala nepokolebiva. Na kraju, Orfa je popustila i vratila se očevoj kući. Ali Ruta se nikako nije dala odvojiti od Noemine. Čujte šta je snaja odgovorila svekrvi:  nemoj me nagovarati da odem od tebe. Gde ti ideš, ići ću i ja sa tobom; i, gde se ti nastaniš, nastaniću se i ja. Tvoja je domovina i moja. Tvoj narod je i moj narod. Tvoj Bog i moj Bog. A ako umreš, želim da me sahrane pored tvog groba… (Ruta 1, 16 – 17).
Zajecaše i obema im pođoše suze. Ruta se nije htela odvojiti od svoje svekrve. Tada je Noemina, poražena Rutinom upornopću, popustila. I, svekrva i snaha u vidu dva tela a jedne duše, krenuše zajedno na put povratka.
Nakon napornog pešačenja stigle su u Vitlejem. Prošlo je mnogo godina od kada je Noemina sa svojim suprugom otišla iz njega. Pa ipak, stanovnici Vitlejema nisu zaboravili bračni par, koji je živeo u ljubavi. Čim su čuli za Noeminin povratak svi su potrčali da je dočekaju. Na njihove reči dobrodošlice, kao što su ove: naša slatka Noemina! Koliko se radujemo što te ponovo vidimo, ona je odgovarala: ne zovite me Noemina, već me oslovite Gorčinom; jer je sav moj život ispunjen patnjom; umro mi je suprug, umrla su mi deca, i vraćam se bez ičega.
Dve žene su stigle u Vitlejem u vreme žetve. Tada je u području Vitlejema živeo jedan bogati veleposednik po imenu Voz. On je imao radnike i radnice koji su, srpom, želi njegovo klasje.
I, kada je jednog dana na njivu došao Voz, da bi video šta rade radnici, ugledao je među njima ženu, kako skuplja ono malo preostalog klasja nakon žetve, koje je ostalo rašireno po njivi.
Postojala je zakonska norma po kojoj je vlasnik dužan da ono malo klasja ne uzme sebi, već da ga ostavi, siromašnima, siročadi i udovicama, da ga oni skupljaju. Voz je pitao: Ko je bila ta žena. Odgovorili su mu da je ona Moavka, koja nije htela da ostavi svoju svekrvu, već je došla sa njom. Voz je, čuvši ovo, bio veoma ganut. I inače, je na sve stanovnike Vitlejema ostavilo snažan utisak to, da je jedna strankinja, žena iz neprijateljske zemlje, ostavila svoje i ostala da prati svoju bolnu svekrvu – udovicu. Voz je naredio svom sluzi da joj ne dopusti da ode na drugo mesto, već da je pusti da slobodno skuplja klasje sa njegovih njiva. Pozvavši je on ču od nje za njenu životnu priču. To ga je još jače ganulo. Nije mogao zamisliti da bi tolika brižnost mogla da se nađe u grudima jedne strankinje, a još pogotovo – iz Moava, zemlje koju je Izrailj toliko mrzeo.
Ruta se pretovarena klasjem, vratila svojoj svekrvi. Noemina je, čuvši za njen susret sa Vozom, kao mudra žena, udelila svojoj snaji nekoliko dragocenih saveta.
Ruta je svakodnevno odlazila na Vozove njive. Između njih dvoje se razvila bliska ali i učtiva povezanost. A kada je Rut zatražila od Voza da je zadrži kraj sebe kao svoju sluškinju, njega to kosnu još jače; i kada su naposletku ispunjene određene zakonske norme, prema kojima je najbliži rođak preminulog supruga bio dužan da uzme njegovu udovicu, a isti je to odbio, tada je Voz tražio od Rute da mu bude supruga.
Ruta se pokazala kao privržena Vozova supruga. Iz tog braka se rodio Ovid; od Ovida se rodio Jesej, od Jeseja se rodio David. A od Davidove loze rodio se naš Gospod Isus Hristos.
Tako je ta Moavka, koja je dolazila iz idolopokloničke zemlje, po neispitivom promislu Božijem, bila udostojena da bude predak Hristov i jedna od četiri žene koje se spominju u porodičnom stablu Gospoda ( Matej 1, 1-16).
Dragi moji hrišćani! Mnogo je pouka koje dolaze iz dirljive priče o Ruti. Poučna je za sve. Npr. zar nas to što je ta sirota udovica od jutra do mraka išla po njivama i što je s velikim trudom sakupljala klasje, ne uči o korisnosti radinosti i ekonomičnosti Ili, još duhovnije, ne poučava li nas sveštenike, koji radimo na duhovnoj njivi Crkve kao žeteoci, da moramo biti neumorni u svom poslu, skupljajući i utemeljujući sve što je korisno (ma koliko to sitno izgledalo).
Međutim najbitnija od svih pouka jeste Rutina ljubav prema svojoj svekrvi Noemini. Iznenađujući primer. Ko ovo pročita neće ostati ravnodušan. Toliko ljubavi; toliko brižnosti; toliko samopožrtovanja od jedne neznabožačke žene!
Dođe mi da plačem, dragi moji. Jer od mnogih porodičnih problema, za koje, kao pastir, znam, svedočim da je takva ljubav snaje prema svekrvi i svekrve prema snaji redak fenomen; skoro da kažem kako i nepostoji. Svakodnevne scene izbijaju u porodicama između ova dva lica. Teško nama! Snaja ne poštuje svekrvu. Svekrva ne voli snaju. Iz raznoraznih sitnih sporova u srca se uvlači jedna neiskorenjiva mržnja.
Navešću ovde jedan primer. Jedna snaja, nakon mnogih i čestih opomena koje sam joj uputio, priznala je svoju grešku i sa suzama je zatražila oproštaj od svoje svekrve. Ali svekrva kao da je imala kameno srce – ostala je okrutna i nimalo dirnuta. Ne opraštam ti! vikala je stalno. I otišla je iz moje kancelarije izgovorivši stravične kletve.
Gde si, Noemina, koja si toliko volela svoju snaju! I, gde si, Ruta, koja si toliko volela svoju svekrvu! U kom veku živimo!…
Svi, mi bi trebali da čitamo ovu dirljivu knjigu Starog  Zaveta. Ali, posebno bih to preporučio svim snajama i svekrvama. Knjiga je ova jedno blistavo ogledalo u kome se jasno prepoznaje sva naša kukavnost.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

9. – Prva knjiga Samuilova

DVOJE DECE ILIJEVE

(TA DIO PAIDIA TOU ILI)

„Jer sam mu javio da ću suditi domu
njegovu do vijeka za nevaljalstvo, za koje
je znao da njim navlače na se prokletstvo
sinovi njegovi, pa im nije zabranio.“ (I Sam. 3, 13)

Deveta knjiga Starog Zaveta naziva se Prva knjiga Samuilova. Naziva se tako jer, u vreme koje opisuje pisac ove knjige, Izrailjci su dobili svog prvog cara, Saula, koga je zamenio David. Međutim, osim što govori i opisuje ova dva cara, knjiga pominje i druga dva lica, Samuila i Ilija, koji su poslednje sudije. Od svih onih koji se pominju u ovoj knjizi, jedan je koji izaziva neizmerno poštovanje, a to je – Samuilo. Njegov život i delovanje je u bliskoj povezanosti sa tri druga lica: Ilijem, Saulom i Davidom. Nemajući mogućnosti da opišemo, makar i ukratko, sve događaje, izabraćemo one u kojima se ogleda život i delovanje Samuilovo, kao sudije i proroka.
Pogledajmo, najpre, poreklo od koga je potekla ova izabrana ličnost. Samuilova je majka bila Ana, žena svetog života. Ona je živela u braku sa Elkanom. Ali, na njihovu žalost nisu imali dece. Ana je sa suzama i uzdasima uznosila svoje molitve Bogu, moleći ga da joj podari dete. Videći je tako uznemirenu, Ilije, koji je bio sveštenik, pokuša da je uteši rečima: idi u miru; Bog će ti podariti dete. I, zaista. Ana je ostala bremenita i rodila je jednog živahnog dečaka. Majka je zablagodarila Bogu uz jednu toplu molitvu, koja je ostala i poje se kao jedna od devet oda naše crkve. Taj divni hvalospev počinje ovako:
„Razveseli se srce moje u Gospodu, podiže se rog moj u Gospodu; otvoriše se usta moja na neprijatelje moje, jer sam radosna radi spasenja tvojega. Nema svetog kao što je Gospod; jer nema pravednijeg od Boga našeg; i nema svetijeg od tebe…“ (2, 1 – 2).
Samuilo se, od svoje dečije dobi, posvetio Gospodu i služio je sveštenika Ilija. Dete je raslo, duhovno jačalo i izdvajalo se po svojim vrlinama i pobožnosti. Svi su o njemu govorili samo najbolje. Postao je, ne samo sudija, i to poslednji, već i prorok. Navešćemo ovde nekoliko njegovih upozorenja i proročanstava.
1.    – Sveštenik Ilije imao je dva sina. Oni su, zajedno sa Samuilom, posluživali oko žrtvenika. Ali, koliko je Samuilo odskako svojom pobožnošću, toliko su oni bili nepobožni. Niti su Boga poštovali, niti su ga se bojali, ma ni u najsvetijim trenucima, kada je njihov otac prinosio žrtve i prinose na žrtvenik. Nepobožni i halapljivi oni su nasilno grabili meso od prinesenih žrtava sa žrtvenika i jeli ga. Nisu se obazirali na hladne opomene njihovog oca. Bog je, preko proroka Samuila, upozorio Ilija, da će on, a i njegova deca, doživeti gorku končinu. Tako se i dogodilo. U jednoj teškoj bitci Izrailjaca protiv drugih plemena, dva su sina Ilijeva ubijena, a starac Ilije, kad je doznao za to, pao je sa svoje stolice i ubio se. Isto tako se, i jedna njegova snaja, koja je bila trudna, od strašne vesti porodila pre vremena i umrla.
2.    – Izrailjski narod kome je počelo smetati to da su svi narodi u okruženju imali cara, podigao se i zatražio da ga dobije i on. Samuilo im je rekao, da to što traže nije u saglasnosti sa posebnom poslanicom koju je posedovao njihov narod. On je imao cara koji je trebao da uređuje i vlada, kako njihovim životima tako i svim onim pojedinostima u njemu. Njihov Car je bio sam Bog. Međutim, narod je bio uporan. Tada im je Samuilo odgovorio: Ako želite da imate cara, kao što ga imaju narodi, ja vas ne mogu sprečiti. Ali vas upozoravam da ćete pod monarhijom, kao u potpunoj vlasti zemaljskih careva, puno propatiti. Nećete ni nad čim vladati, ni zemljom, ni stadima, ni decom…
3.    – Nakon ovog narodnog zahteva i Božijeg pristanka, koji, iz pedagoških razloga, nije postavljao prepreke za ostvarenje želje tvrdovratog naroda, Samuil je počeo da im traži cara. Prepoznao ga je u liku muškarca, koji je po visini odskakao od svih Izrailjaca. Bio je to Saul. A baš u vreme kada ga je tražio, da bi ga pomazao za cara, Saul je, po zapovesti svog oca, hitao da pronađe magarce… od čuvara magaraca pomazuje se i postaje car; prvi car Izrailja. Iz ambisa u visine.
4.    – Saul je, kao car, bio hrabar. Međutim, u jednom trenutku on je zanemario poslušnost Bogu. Bog je naredio potpuno istrebljenje jednog naroda, što je, za izabrani narod predstavljalo skandal i veliko iskušenje. Saul je izbavio od smrti neprijateljskog cara i odabrane ovce i telad, koje je, kao žrtve paljenice, prinosio na žrtveniku. Zbog ovog svog neposlušanja bio je upozoren od Samuila. Bog mu je, kroz Samuilova usta, rekao: uzvišenije od svih žrtava i prinosa jeste da me neko sluša. Samuil je prorekao da će Saul biti kažnjen za neposlušnost. I, zaista, bio je kažnjen. U jednoj teškoj bitci protiv Filisteja njegova vojska biva poražena, a Saul se ubija svojom sabljom.
5.    – Nakon Saulove smrti Samuilo je tražio novog cara. Po Božijem ukazanju nalazi ga u jednoj seljačkoj porodici bogatoj decom, a koja je brojala osam sinova. U porodici Jeseja. A to dete je bio David koji je bio najmlađe dete mnogobrojnog domaćinstva. Sirotog oca je zaprepastilo, da je od svih starijih sinova izabran ovaj najmlađi. Kada je Filistejac Golijat, gigant iz neznabožačkog plemena koji je širio strah i trepet u Izrailju, bio savladan jednim udarcem Davidove ruke, tada se David pokazao kao narodni junak i najslavnija ličnost Izrailja, a posle mnogo nedaća, prouzrokovanih Saulovom zavišću, nakon njegove smrti se i zacario.
Dragi moji! Sve što je zapisano u ovoj tridesetprvoj glavi Prve knjige Samuilove je poučno. Posebno za onoga ko veruje u Božije reči i sa poniznošću čita njene stranice. Međutim, od svih poučnih primera voleo bih da obratite pažnju na kažnjavanje sveštenika Ilija i njegova dva sina.
Istina, Ilije opominje svoju decu da ne čine svetogrđe u svetom času bogosluženja. Pa zašto je kažnjen? Pita sveti Zlatoust, i odgovara: Ilije je bio kažnjen jer nije bio revnosniji u štićenju zakona Božijeg. Drugim rečima on se nije smeo zadovoljiti običnim savetovanjem. Uvidevši nepobožnost kod svoje dece, morao je preduzeti mere, da se takvog raspoloženja i nedoličnog ponašanja, niti ne usude približiti svetom žrtveniku. Zar nije imao pokraj sebe kakav štap? Šta više, nije li mogao da obznani njihovo neverstvo pred narodom i da zatraži od njega primerenu kaznu? Na nesreću on je sve prikrivao…Sablažnjavajuća očeva ljubav prema deci! Ovo je pouka za sve nas a naročito za telesne i duhovne očeve. Jesi li otac? Savetuj ljubaznošću svoju decu, umilno. Ali, kada deca ne žele više da slušaju, tad iskaži strogoću, da uvide kako se ne mogu igrati očevom mlakoćom i zaštitom. Jedna odmerena strogost ima dobre strane, kao što se vidi na primerima pretnja je, takođe, vaspitna mera. Tako i mi duhovni oci, episkopi i sveštenici Svevišnjeg, koji smo odgovorni za spasenje duša, nemojmo biti poput Ilija, kako nam se ne bi dogodilo isto što i njemu. A oni sveštenici koji su u braku, neka još bolje pripaze na svoju decu koja služe u Svetom oltaru, da ne budu prestupnici nalik Ilijevoj deci.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

10. – Druga knjiga Samuilova ili Druga knjiga o Carevima

JEDNA PROPOVED

ENA KIRIGMA

„Tada reče Natan Davidu:
ti si taj.“ (II Sam. 12, 7)

Deseta knjiga, dragi moji, deseta knjiga Starog Zaveta naziva se Druga knjiga Samuilova. Ona govori o carevanju Davidovom, koje je trajalo 40 godina (1005 – 966 p.H.). David je čuvao ovce svog oca, kada ga je Bog, preko proroka Samuila, pozvao i svojom zaštitom projavio u njemu jednog od najslavnijih careva Izrailja.
Carstvo Izrailja je, pre Davida, bilo maleno. Napadali su ga i pustošili svi susedni narodi i nikad nije nalazilo mira.
Takvu malu državu preuzeo je David i, uz Božiju pomoć, stvorio je od nje jednu od najslavnijih. Porazio je sve njene neprijatelje, a glas o njemu se proneo i do kraja vaseljene.
Ali David , taj slavni car izrailjski, je  sagrešio. Šta mislite, šta je bio povod njegovom sagrešenju? Oni što nemaju strah od pogrdnog i sablasnog, a koje nam u izobilju nudi televizija, pa i video, neka čuju, molim, šta se dogodilo Davidu od samo jednog pogleda.
Bilo je podne; sunce još nije izašlo. David, umoran od truda i briga oko upravljanja carstvom, popeo se na balkon u dvorcu i, šetao tamo – amo. Odatle je bacio pogled na susednu kuću i opazio je jednu ženu kako se kupa. Žena je bila veoma lepa. Taj grešni pogled osvojio je Davidovo srce. Poželeo je da izbliza upozna tu ženu i da se sa njom poveže.
A, ko je bila ta žena i, kako se zvala? Zvala se Vitsaveja i bila je zakonita supruga jednog Davidovog vojskovođe, po imenu Urija, i koji je u to vreme bio odsutan iz Jerusalima, jer se borio protiv neprijatelja Izrailja.
Davidu se um, usled velike privlačnosti koja se razgorela u njegovom srcu pri pogledu na Vitsaveju, pomračio i nije mogao da razmišlja. Ušao je u nezakonitu vezu sa Vitsavejom i ona je, u njoj, zanela njegovo dete.
David se uznemirio, jer bi se strašni greh uskoro otkrio, a žena preljubnica je, po Mojsejevom zakonu, trebalo da bude kamenovana na smrt, budući da je osramotila svog supruga. On je nastojao da nekako prikrije zločin.
Naredio je svom vrhovnom oficiru da Uriji odobri slobodan dan, Vitsavejinom suprugu, kako bi otišao svojoj kući. Urija je, ništa ne sumnjajući, uzeo dopust. Ali, – o, moralne li veličine njegove duše, – on nije otišao svojoj kući da spava sa svojom ženom, kao što je David računao, već je ostao da napolju, ispred carske palate, i zajedno sa drugim vojnicima, čuva cara! Kada je, ujutro, David saznao za ovo – jako se iznenadio. Pozvao ga je na carsku gozbu i nastojao je da ga ubedi da ode svojoj kući. Ali, Urija je to uporno odbijao. Kao odgovor na Davidovo istrajavanje, Urija mu je rekao: „Care moj, kad kolone naših mladića odlaze u boj i ginu, kako da ja idem svojoj kući i uživam u lepoti porodičnog života? Savest mi moja to ne dozvoljava!“ (II Sol. 11, 11).
David, umesto da se pouči ovako divnim primerom svog odanog oficira, pa da dođe u samospoznaju i pokajanje, naprotiv, on postaje još mračniji i biva okrutniji nego pre.

Tako deluje đavo. Pošto te baci u jedan greh, on ne staje, već nastavlja da te gura iz greha u greh, sa stene na stenu, sve dok te potpuno ne uništi…
David naređuje svom vrhovnom oficiru, da Uriju postavi na mesto najžešćeg boja, kako bi bio ubijen! Vojskovođa izvršava naredbu; Urija se sada nalazi u središtu bitke. Uskoro, kao što se da i pretpostaviti, biva ubijen.
A David? Davidu je laknulo! I sad bez ikakvog ustručavanja, uzima Virsaveju kod sebe u dvorac i živi „srećno“. Srećno!? Dva smrtna greha je David počinio: preljubu i ubistvo. A početak svemu je bio jedan grešan pogled..
Kako sad ti, moj hrišćanine, možeš satima da sediš pred televizorom i videom i očima svojim gutaš tela žena? Zar se ne bojiš? Od takvih pogleda su se namnožila kurvarstva, preljube, razvodi, porodične drame. Da! Samo jedna varnica je u stanju da sažeže čitavu šumu, i samo jedan pogled je dovoljan da rasplamsa strast koja se teško gasi. Preljubnik, David, postao je ubica jednog nedužnog čoveka, hrabrog oficira svoje vojske.
Zbog ovako strašnih grehova niko se nije usudio da ga prekori. Svi su ga hvalili i blagosiljali zbog lepe žene koju je dobio. David je postao moralno neosetljiv, poput čoveka koga opijaju narkoticima i koji postepeno otupljuje, gubi vezu sa prostorom i nije svestan onoga što govori. Postoji li gori narkotik od greha?
I, da! David se budi iz teškog grehovnog sna. Kako? Budi ga jedna propoved. Zar samo jedna? Naravno! Pročitajte nastavak druge knjige Samuilove i videćete njegovo buđenje. Ukratko ćemo ga prepričati.
Jedan Božiji čovek, prorok Natan, otišao je u dvorac, gde je bio primljen na saslušanje kod uvaženog cara, koga su  se svi bojali. Bez imalo straha on istupi pred njega, rekavši mu: Care, došao sam da ti prijavim jedan zločin, koji se dogodio u tvom carstvu. Dva čoveka su bila komšije. Jedan od njih je bio veoma bogat. Imao je na hiljade ovaca i goveda, dok je drugi imao samo jednu ovčicu. On i njegova deca su je puno volela i jela su sa njom. Došao je nekakav stranac i pozvonio je na vrata bogatog čoveka; on  je trebalo da ga  ugosti. I ne bi bilo ničega da je on uzeo jednu od svojih ovaca i zgotovio je strancu za ručak. Ali, na nesreću, on to nije učinio. Otišao je i uzeo ovčicu od siromaha i spremio je za jelo.
Čuvši ovo David se silno  rasrdi i reče: „ Tog bogataša koji je tako nečasno postupio, treba osuditi na smrt“. Onda mu je Natan odgovorio: „Care, ti si taj koji je počinio ovaj gnusni zločin! Ti, tako bogat, koji je imao na raspolaganju toliko žena, otišao si i uzeo ženu Urije“.
Tada se David duboko zamislio i priznao je Natanu:“Zgrešio sam Bogu“. (12, 13).
Na njemu se videlo istinsko kajanje. Ustajao je noću, sa zvezdama i plačući je suzama natapao svoju postelju. Iz ovog njegovog pokajanja nastali su i neki psalmi, pre svih 51. zvani psalm pokajanja, koji se tako često pominje u našoj crkvi.
Dragi moji! Mnogi danas greše poput Davida i ostaju moralno unakaženi. Ko će ih probuditi iz dubokog sna greha?
Jedan Natan.
Ali gde je Natan? Gde? Svaki sveštenik jeste i, treba da bude taj Natan koji poziva ljude na pokajanje. Nije neophodno da je Zlatoust. Ukoliko veruje u svoje sveto poslanje njegovo će vatreno srce, poput Natana, iznaći i slike i primere i priče, koje će, salivene u plamenu propoved, dirnuti i najveće grešnike, koji će i sami posvedočiti i priznati. Sagrešismo Bogu“.
Ova priča nas uči da je Božija propoved, koja se dosledno primenjuje, na korist od svega najpotrebnija.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

11. – TREĆA KNJIGA O CAREVIMA

SOLOMONOV HRAM

O NAOS TOU SOLOMONTOS

„Eto, nebo i nebesa nad nebesima ne mogu te
obuhvatiti, a kamoli ovaj dom što ga sa-
zidah?“ (I knj. o Car. 8, 27)

Jedanaesta, dragi moji, jedanaesta knjiga Starog Zaveta nosi naziv Prva knjiga o Carevima, i, uglavnom opisuje događaje za vreme vladavine Solomona, koja je takođe trajala oko 40 godina ( 926 – 966 p.H.).
Solomon je bio sin cara Davida i žene mu Vitsaveje.
Kada je Solomon bio pozvan da nasledi tron svog ostarelog oca, osetio je veliku agoniju. Vrlo dobro je znao koliko je patio njegov otac David, upravljajući judejskim narodom, koji je, uprkos svim dobročinstvima Božijim, često ostavljao služenje istinitom Tvorcu i obožavao idole.
Preživljavajući u agoniji Solomon je, iznenada u noći, čuo Božiji glas, gde mu govori: „ Traži od mene šta želiš i daću ti“.
Neko drugi bih na njegovom mestu tražio od Boga materijalne stvari, zlato i srebro, počasti i slavu, pobede i trijumfe nad neprijateljima, stvari koje mame ljudska srca. Međutim, Solomon nije tražio ništa od nabrojanog.
Zaželeo je nešto drugo, nešto što je cenio više od svega, a to je mudrost, tj. onu umnu i duhovnu snagu sa kojom će moći da razabira u raznim, teškim situacijama vladavine, i odlučiti šta je dobro i pravilno a šta je loše. To je zatražio kroz toplu molitvu..
Želite li da čujete njegovu molitvu? Poslušajte sa kakvom poniznošću se moli Solomon:
„Gospode, ti si zaštitio mog oca Davida. Ti si mu ukazao svoju veliku milost. Spasao si ga od mnogih opasnosti i prosvetljujući ga pomogao mu da vlada tvojim narodom u istini, pravdi i poštenju. A šta je sa mnom? Priznajem da sam mali i ništavan. Ja sam poput malog deteta koje ne ume da upravlja. Narod koji treba da vodim je golem i, mnogo je problema. Jedno ti tražim, Gospode moj, da mi podariš mudrost i doslednost, da mogu da vladam i rešavam probleme ovog naroda, kojim je tako teško upravljati.“
Bog je, kako kaže knjiga Starog Zaveta, uslišio poniznu Solomonovu molitvu, i odgovorio mu je: „Pošto nisi tražio dugovečnost ni bogatstvo, ni krvi i osvete neprijateljima, već si poželeo mudrost kako bi pravedno upravljao ovim narodom, zato ti dajem srce mirno i mudro, koje nijedan car do sada nije primio, a neće ni posle tebe.“ (vidi 3. 5 – 14).
Zaista, Solomon je mudro vladao narodom. Kao prvi dokaz njegove mudrosti bio je onaj, koji se ukazao već u prvim danima vladavine, i koga je on, kao izuzetno težak problem, rešio na najmudriji način.
Dve žene su, noseći jedno dete, istupile pred njega, tvrdeći, svaka za sebe, kako je prava detetova majka. – Dete je moje! – govorila je jedna
–         Ne, moje je! – tvrdila je druga.
A Solomon, da bi dokazao koja od njih govori istinu, izdao je naredbu da se dete, mačem, prepolovi na dva dela. Tada je ona žena koja nije bila mati detetu, to prihvatila, dok je ona druga, prava majka, povikala: – Ne, ne želim da se moje dete zakolje. (vidi 3, 16-28). Na ovaj način se dokazala istina..
Dokaz Solomonove mudrosti su i knjige koje je napisao,a to su, Priče Solomonove i Knjiga Propovednikova. Ove dve knjige su predivne zbirke izreka i poučnih primera. One  zaista sijaju jače od bilo kog dijamanta u mraku koji stvaraju neznanje, greh i strasti.
Mudrost Solomonova je postala nadaleko poznata i ne samo u Jevrejskom narodu već se glas o njoj proneo do svih zemalja iz kojih su dolazili ljudi, da se dive njegovoj mudrosti.
Ali ono što  je Solomonovom carstvu pridavalo i spoljašnji sjaj i po čemu je bilo poznato i van granica svoga carstva, je bio hram koji se gradio za javno obožavanje Boga.
Kao što je već poznato, Judejski narod u vreme svoga lutanja po pustinji je obožavao istinitog Boga u šatoru svedočanstva. Ali kada se taj narod nastanio u obećanoj zemlji, tada je prvi put ideja o podizanju posebnog hrama za obožavanje Boga  se pojavila kod cara Davida.
David je sakupio ogromne količine novca i materijala za podizanje hrama.
Ali Bog nije njemu dozvolio da sagradi hram; jer je David, kao što je rekao, bio čovek krvi, ratni car, koji da bi pobedio raznorazne neprijatelje Izrailja, vodio ratove i ubijao. Drugi car, čije će carovanje biti više mirno, on bi trebalo da preuzme izvršenje toga dela.
A taj car je bio sin Davidov, Solomon, čije ime znači car mira. David je u zadnjim trenucima svoga zemnoga života izdao naređenje Solomonu da izvrši njegovu veliku želju i da sagradi jedan hram, koji on nije mogao sagraditi jer ga je Bog sprečavao. Solomon je počeo da izvršava očevo naređenje čim je učvrstio svoje carstvo.
Ogromno delo. Kao mesto gde će se graditi predivni hram, izabrao je brežuljak Moria. Naručio je izvrsnu stolariju iz susednih zemalja. Preneo je i mermer. Pozvao je hiljade radnika i tehničara, stranih i domaćih, koji su po njegovim uputstvima radili neumorno.
Ukupno sedam i po godina je trajalo građenje ovoga hrama. U toku podizanja hrama nije se čuo udarac alata, jer je sve kamenje bilo obrađeno u posebnim kamenolomima i sve je bilo u obliku pravougaonika i tako su bez blata postavljali jedan na drugi kamen.
Osim hrama, koji se nalazio u centralnom delu okolo se prostiralo jedno mnoštvo zgrada, koje su predstavljale kuće sveštenika i poklonika. Hram je budio divljenje i tada su ga smatrali  jednim od svetskih čuda.. Sa velikim počastima su održali osvećenje hrama.
Solomonov hram se održao 425 godina, sve do dolaska Vavilonskog kralja Navuhodonosora koji ga je uništio.
Iznad ondašnjih temelja ovog starog hrama tek posle 52 godine, podignut je od Jevreja novi hram, koji se održao punih 500 godina. Ali i taj hram je bio uništen.
Poslednji hram, najveći i najveličanstveniji je bio podignut od cara Iroda, u koji je i Hristos ušao. Naravno, Jevreji su sa divljenjem isticali ovaj hram radi njegove veličanstvenosti, a Isus Hristos je tužno rekao „neće ostati ni kamen na kamenu“ (Mat. 24,2).
Zaista posle 40 godina otprilike hram je bio uništen od Tita i samo se neke ruševine od onoga hrama čuvaju i do danas, na koje često idu današnji Jevreji i plaču neutešno. Jedan pokušaj da se opet nanovo sazida hram za vreme Julijana Prestupnika nije uspeo.
Iako je Izrail postao država ponovo, jedna od bogatijih zemalja utoliko Jevreji nisu mogli da ponovo sagrade hram i ostaju bez hrama. Ostaju bez hrama, u vreme kada i najmanje selo naše siromašne domovine, Oksia pored Prespanskog jezera (sa 14 stanovnika), ima sagrađen velelepni hram u čast Balkanskih misionara i prosvetitelja svetih Kirila i Metodija.
Ukoliko Judejski narod poželi da vidi znake vremena i pokaje se: Tada, po apostolu Pavlu (Rim. 11, 11-12), novi dani slave će se ukazati za čovečanstvo. Mi po proročanstvima verujemo da će jednog dana Judejci poverovati u Hrista. Amin.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

12. Četvrta knjiga o carevima

SEDAM PUTA – EPTA FORES

«I spusti se Nemija i krsti se
u Jordanu sedam puta po
reči Jelisejevoj i povrati se
telo njegovo i posta kao u
malog deteta i očisti se.
(D. Car. 5, 14)»

Dvanaesta, dragi moji, dvanaesta knjiga Starog Zaveta naziva se Knjiga o Carevima 4 i govori o istoriji Judeja posle cara Solomona.
Za vreme vladavine cara Solomona, sina Davidova, kao što smo već videli, Judejski narod nalazio se na vrhuncu svoje slave. Nastanio je sve četiri strane sveta; slava i bogatstvo se sakupilo. Simbol slave i bogatstva Izrailja bio je velelepni hram Solomonov, koji je po svojoj veličanstvenosti bio jedinstven i spadao u jedno od svetskih čuda onoga doba. Iz svih krajeva sveta su dolazili posetioci, koji bi, po odlasku u svoje zemlje, pričali kakve su sve čudnovate stvari videli i čuli u prestonici Izrailja.
Na žalost slava carstva nije se održala dugo. Solomon, taj mudri car Izrailja, u poslednjim danima svoje vladavine posrnuo je u greh. Postao je «ljubitelj žena» (vidi 3 Knjiga o car. 11, 1). Uprkos staračkoj dobi, bio je nadvladan od svog telesnog nagona. U njegovom dvorcu okupljalo se mnoštvo lepih žena, koje su dovodili njegove ulizice, da bi mu udovoljili. Tu je bilo i žena iz drugih zemalja, koje su bile čuvene po svojoj lepoti. Ali te žene su u religioznom smislu bile idolopoklonice i prenosile su nečiste običaje i navike idolopoklonstva u Solomonov dvorac. Kao što se i očekivalo, Solomon nije ostao neometen načinom života tih idolopokloničkih žena. U njihove spavaće sobe i paviljone, dospeli su idoli, koje je zakon Božiji strogo zabranjivao. O, kakvo zlo mogu da načine nečiste žene ljudima koji imaju uzvišene činove! Jedan mudri Solomon promenio se u poslednjim danima svoga života i ocrnio je slavnu prošlost, izazvavši gnev Božiji.
Pre nego što će umreti, Bog mu reče: «Zato što mi nisi ostao veran do kraja, nego si prestupio moje zapovesti, tvoje carstvo će biti podeljeno na dva dela. U većem delu će car biti tvoj sluga a u drugom i manjem delu, tvoj sin. A ta podela carstva će nastupiti nakon tvoje smrti.» (3.Car. 11,11-13).
Tako je i bilo. Posle njegove smrti na tronu ga je nasledio njegov sin Rovoam. Narod je tražio rasterećenje od poreza koji su bili nametnuti u vreme podizanja ogromnih građevina, ali Rovoam je bio okrutan i gord i ne samo da nije umanjio poreze, već ih je udvostručio.
Tada je jedan veliki deo naroda, ne trpeći to, podigao ustanak, a ujedinjeno carstvo podeli se na dva dela. Prvo, prema severu, nazvano je Carstvo Izrailja, a drugo, prema jugu, sa prestonicom u Jerusalimu, nazvano je Severno carstvo Juda. Od 12 plemena, deset se nastanilo u gornjem carstvu, dok su dva plemena (Juda i Benjamin) nastanila južno carstvo.
Podela carstva na dva dela bila je pogubna. Otpočela je propast, sve dok oba carstva, jedno po jedno, nisu bila potpuno uništena, te postala vlasništvo stranaca. Kakvo je deljenje zlo!
Jedna takva slična podela se dogodila pre 70 godina i u našoj domovini, Grčkoj. Naš ujedinjeni i slavan narod, nakon sjajnih pobeda u balkanskim ratovima, usled velikih političkih podela razdelio je zemlju na dva dela, severnu i južnu Grčku. Severni deo sa prestonicom u Solunu, a južni deo sa prestonicom u Atini. Ali, na sreću, ta podela nije dugo potrajala. Narod se ponovo ujedinio na dobrobit svih. Na žalost, seme razdora koje je bilo posejano, donelo je malo kasnije svoje gorke plodove, a to je bila maloazijska katastrofa. Neka Gospod zaštiti našu domovinu, da bi njeni stanovnici živeli složno, u jedinstvu i ljubavi.
Mnogi su carevi vladali u tom kratkom periodu podele Judejskog carstva, neki na jugu, a neki na istoku. Njihovi odnosi često nisu bili prijateljski. Jedni su prezirali druge. Mnogo strašnih događaja se desilo u tom razdoblju. Ali mi smo od svih tih izabrali samo jedan, koji se desio u vreme carovanja Jorama, sina Ahavova, onoga nepobožnog cara (842-853 p.H.)
Susedna zemlja Izrailja bila je Sirija. Vođa sirijske vojske bio je jedan iskusan i hrabar vojskovođa, NEMIJA.
Nemija je bio veoma bogat i slavan. Ali šta da radi sa svojom slavom i bogatstvom, kad je bio nesrećan. Bolovao je od lepre. A ta bolest, u ono vreme, bila je neizlečiva. Ni jedan lekar niti vrač (mag) nisu ga mogli izlečiti. Ali jedna služavka, jevrejskog porekla, koju su Nemijini vojnici zarobili, služila je u to vreme u njegovom dvorcu. Ta služavka, koja je stalno gledala lice njegove supruge, zabrinuto zbog muževljeve bolesti, reče:
«Gospođo moja, nemojte se brinuti. U mojoj domovini postoji jedan prorok, prorok Jelisej, koji može da ga izleči» (vidi 5, 3).
Nemijina žena je pažljivo saslušala svoju služavku i toplo je preporučila mužu da ode i poseti proroka Jeliseja.
Nemija je poslušao svoju suprugu. Susreo se sa prorokom Jelisejem. U pratnji svojih konjanika, sedeći u predivnoj kočiji, stigao je kod proroka Jeliseja. Jeliseja nimalo ne uznemiri poseta ovog čoveka. Nije ni izašao da ga dočeka. Samo mu je poručio, ukoliko želi da se izleči, da ide u reku Jordan i da se okupa 7 puta u reci, i tada će se njegovo telo očistiti od lepre. Nemija, čuvši te reči, veoma se rasrdi, i, nepoverovavši, reče:
« U našem mestu postoje reke Avana i Farfar. A ukoliko se želim okupati to činim u vodama naših dveju reka. Kakve li koristi da idem u Jordan, naše vode su uzvišenije» (vidi 5, 11-12).
Zahvaljujući upornosti njegove pratnje, Nemija se, ipak, okupao 7 puta u vodama Jordana. Kada se poslednji put pokvasio, sva lepra je spala sa njegova tela, a njegova koža je postala čista i nežna kao bebina. Čudo!
Idolopoklonik Nemija je poverovao. Pun zahvalnosti prema Bogu, napunio je kola zlatom, srebrom i skupocenim odelima i ponudio sve Jeliseju. Jelisej ne prihvati. Da je to bio neki sveštenik ili arhijerej 20- tog veka, sve bi prihvatio. Ali Jelisej je bio uzvišen čovek. Nije trgovao sa svetinjom. Zato je i odbio da primi.
Međutim, jedan Jelisejev sluga, čuveni Grezi, kada je ugledao zlato i srebro, oči mu se zasijaše i bez Jelisejevog dopusta – zamoli Nemiju da uzme jedan deo poklona. Kada je sve Jelisej doznao, veoma se rasrdi na Grezija; bio je kažnjen sa leprom kao i njegovi potomci.
Dragi moji, divite li se što je Nemija, koji se 7 puta kupao u Jordanu, bio izlečen? Mi hrišćani imamo jednu drugu reku, koja je bezbroj puta uzvišenija od reke Jordan. A taj Jordan, koji nije prestao da pušta životvorne kapljice, to je božanska blagodat ili, da budem precizniji, to su sedam tajni Pravoslavne crkve. Svi koji veruju u Hrista nepokolebljivo, svi koji se krste u vodi krstionice, svi koji se ispovedaju i pričešćuju, svi koji sa verom izvršavaju jednu od sedam tajni crkve, oni prolaze kroz vode Jordana, božansku blagodat, koja daje život, a njihova duša se pere od svake vrste lepre, koja je greh. Tada verni hrišćanin, kao Nemija Sirijac, pun zahvalnosti obraća se Spasitelju Hristu i govori: « Tebe pojem, tebe blagoslovim, tebe blagodarim, Gospode, i molim ti se, Bože naš».

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

13. PRVA KNJIGA DNEVNIKA

JEDNA OPORUKA

MIA DIATHIKH

«I tako reče David Solomonu sinu
svome: «Budi slobodan i hrabar,
i radi. Ne boj se i ne plaši se, jer će
Gospod, Bog, Bog moj, biti s tobom,
neće te ostaviti niti će odstupiti od
tebe, dok ne svršiš sav posao za službu
u domu Gospodnjem.» (A’ Dod. 28, 20)

Trinaesta, dragi moji, trinaesta knjiga Starog Zaveta naziva se Prva knjiga dnevnika ili Izostavljeno i kao što se vidi iz naziva obuhvata događaje koje su izostavile istorijske knjige o carevima, koje govore o delima i danima careva Izrailja. U događajima koji su izostali, nalaze se i poslednji dani cara Davida.
Godina je 966 pre Hrista. David je star i iscrpljen od trudova i briga jednog carstva, koje je trajalo četrdeset godina; nalazi se na kraju svoje vladavine. Kao čovek predoseća da je došao kraj njegovog zemnog života.
Dok se nalazio na bolesničkoj postelji, zagledao se u svoju prošlost i prisetio se raznih događaja iz svog života, u kojem se videlo prisustvo Boga, koji ga je uzeo iz senke i uzdigao na carski tron.
Setio se Vitlejema, siromašne kolibe svog oca Jeseja gde se rodio i gde je bio osmo i poslednje dete te blagoslovene mnogočlane porodice. Prisećao se kako je još kao malo dete sledio svoga oca i svoju stariju braću na ispašu stada, gde je udisao čist vazduh, pio hladnu vodu sa okrepljujućih izvora i slušao slatki poj ptica.

Međutim, kada je poodrastao, prestaje da biva tek pomoćnik, već postaje čobanin stada, koga mu je otac poverio. Ustajao je rano da bi vodio ovce na ispašu, penjao se i spuštao s planina, a u trenucima odmora svirao je na svojoj fruli. Živeo je u jednom prelepom prirodnom okruženju a njegovo srce se nadahnjivalo od pogleda na divna stvorenja Božija i uzdižući se do prstola Božijeg, Koji je stvorio svu krasotu zemlje i neba.
Prisećao se sigurno i onog dana, možda, čak, noći, kada je čuo glas neke divlje zveri, koja je pretila da uništi njegovo celo stado. Bio je to lav. Neko drugi bi se jako uplašio na njegovom mestu. Ali mladi David se nije preplašio, već se neustrašivo borio se sa lavom i uz Božiju pomoć je pobedio. I prisećao se toga događaja i slavio je Boga. A taj događaj je bio sama najava njegovog slavnog puta.
Sećao se sigurno sa čežnjom u srcu da je jednog dana, dok je svirao na svojoj ljubljenoj fruli pesme Božije, bio pozvan  da se odmah vrati  kući. David nije znao zašto ga zovu tako hitno. A njegovo iznenađenje beše  ogromno, kada je, došavši kući, ugledao sedog starca Samuila, proroka i sudiju Izrailja, koji je došao da ga kruniše za cara!
Odmotavajući klupko uspomena, David se prisećao da je nekada prenosio hranu u kasarnu, gde su se njegova braća nalazila za vreme mobilizacije i rata sa Filistejcima. Tada je čuo i video onoga strašnog gorostasa, Golijata, kako poziva na dvoboj svakog Izrailjca i da se niko ne usuđuje izaći mu na megdan. Setio se tada da su ga svi odgovarali od te borbe sa Golijatom, predosećajući ishod unapred, ali se on ipak prijavio za borbu i uz pomoć Božiju se odvažio i pobedio ga. Prisećao se sa koliko oduševljenja ga je primio narod, govoreći: « Saul je pobedio hiljade, ali David je pobedio milijarde neprijatelja» (vidi A. Car. 18, 7).
Prisećao se čežnjivo i onog dana, kada je on, čobanin, ušao u dvorac Saula i povezao se trajnim, neraskidivim prijateljstvom sa Saulovim sinom, Jonathanom; ali, na žalost, zavist se pojavila u Saulovom srcu koji nije mogao da čuje o njegovom dobrom glasu. Dok je David, predivno svirajući na svom instrumentu, rasterivao melanholiju cara Saula, ovaj je tri puta pokušao da ga ubije. Uz zahvalnost se prisećao kako je bio spašen. I kada je već bilo opasno da ostane u dvorcu, otišao je u planine, i sećao se one pećine, gde mu se ukazala prilika da ubije Saula, kao što su mu njegovi prijatelji predlagali, ali on je ispoštovao cara, odsekavši tek jedan deo njegove vojničke rize, što kod Saula izazva divljenje, te povikao: «Ti si dobar, ja sam loš» (vidi A. Car. 24, 18).
Prisećao se sigurno i gorkih u vreme ustanka svoga sina Avesaloma, koji je sebe proglasio kraljem i učinio toliko ružnih stvari na njegovu štetu. Sam, sa ponekim sledbenikom, lutao je po planinama te bio u opasnosti da ga uhvate i pogube. I od tih nedaća bio je Bogom spašen.
Međutim, David je bio ljubazno biće; nije se prisećao samo velikih dobročinstava Božijih. Prisećao se sada, na kraju svoga života, i svoja dva velika greha koja je učinio, preljube i ubistva, o kojima smo već govorili u prethodnom govoru. Prisećao se, sigurno, sa posebnom dragošću, kada se pojavio pred njim prorok Nathan, koji je uspeo sa svojom dirljivom propovedi da ga rasplače, tako da se iskreno pokaje za svoje grehove, moleći i tražeći svako veče milost Božiju.
Prisećao se David svih tih događaja, u periodu od četrdeset godina, i suze zahvalnosti su lile iz njegovih očiju, zato što je nepokolebljivo verovao u Boga, i znao, da bi bez Njegove pomoći bio uklonjen sa lica zemlje. Sve što je lepo učinio, uspeo je uz pomoć Božiju, a što je loše učinio, bilo je na njemu, zbog čega je i tražio milost Božiju.
David, tokom svojih poslednjih dana, zamišljen je nad budućnošću svoga naroda. Šta će biti sa njim? Zato poziva k sebi svoga sina i naslednika, Solomona, poziva svoje izabrane saradnike, vladare i dostojanstvenike i obraća se svima svojim poslednjim rečima pun brige ali i strepnje za budućnost naroda.
Pre svega se obraća svome sinu Solomonu i podseća ga da istraje u izgradnji hrama, za koji je sakupio skoro sav materijal, građu, mermer sa Para, kao i velike količine novca za podizanje hrama.
Ja, dete moje, govori mu, nisam imao blagoslov da gradim taj hram, ali ti ga imaš. Nastavi dakle i Bog će biti sa tobom.
Učitelji Crkve govore da je David bio protiv (prototip) Hrista. U Vitlejemu se rodio David, u Vitlejemu se rodio i Hristos. I kao što je David ostavio oporuku Solomonu i vernom narodu, tako se i Hristos, pre nego što je otišao Svom nebeskom Ocu, u noći Velikog Četvrtka, obratio Svojim poslednjim, veličanstvenim govorom Svojim učenicima. Taj divan govor prvo je od dvanaest evanđelja Velikog Četvrtka. To je Hristova oporuka; oporuka neuporedivo uzvišenija od bilo koje druge, koju često treba da izučavaju hrišćani svih vekova.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

14. DRUGA KNJIGA DNEVNIKA

CARICA SAVSKA

VASILISSA SAVA

«Ali ne hteh verovati što govorahu
dok ne dođem i vidim svojim očima,
a gle, ni pola mi nije kazano o velikoj
mudrosti tvojoj. Nadvisio si glas koji
sam slušala. (2. Knj. Dnev.  9,6)

Četrnaesta knjiga Starog Zaveta, dragi moji, je Druga knjiga Dnevnika. Kao što smo već pomenuli u prethodnom poglavlju, kada smo izučavali Prvu knjigu Dnevnika, saznali smo da se te dve knjige Starog Zaveta još nazivaju i Izostavljene A i B, jer sve što nije navedeno u četiri knjige o carevima Izrailja, to se nalazi u ove dve knjige. Kroz mnoštvo primera radi boljeg pamćenja i pohranjivanja u naše misli, u knjigama se ponavljaju isti događaji, ali s nekim dopunama. To ponavljanje nam govori da se ni učitelj Evanđelja, kao što nam je govorio apostol Pavle (vidi Filiplj. 3, 1), ne treba umarati ponavljajući iste stvari, a slušaoci ne bi trebalo da se bune zbog tog ponavljanja, jer je ono duša pamćenja. Što se više ponavlja jedna pouka utoliko se više urezuje u pamćenje. Tako da su ove dve knjige Dnevnika jedna dopuna ili obnavljanje događaja opisanih u četiri knjige o carevima.
Iz Druge knjige Dnevnika uzecemo jedan poučan događaj, koji opisuje i Treća knjiga o Carevima (poglavlje 10).
Dogodio se u vreme cara Solomona, a reč je o poseti carice Savske. Sama reč Sava nije ime carice, već ime jedne arapske zemlje, koja se nalazila prema jugu Carstva Izrailja a bila je udaljena od Jerusalima više od  hiljadu kilometara. U toj zemlji je vladala carica o kojoj govorimo.
U ono vreme, 900 godina pre Hrista, udaljenost između zemalja je bila velika zbog pomanjkanja sredstava za prevoz. Ne za noge, već za kočije koje su vukli konji, a kakve su imali samo bogati i uticajni ljudi. Bilo je potrebno negde oko dva meseca da neko pređe tu razdaljinu. Neću da opisujem opasnosti koje su putnike vrebale od razbojnika koji su postavljali svoje sačekuše (zamke) na tim divljim i nenastanjenim mestima. Danas se avionom za jedan sat prelazi ta udaljenost! Ali zašto govorim o tome? Jesmo li zbog toga moralniji? Kao što reče jedan strani filozof: nije važno da li ćemo za kraće vreme stići na određeno mesto, već šta ćemo raditi kad tamo stignemo. Ako ćemo se brzo premeštati s jednog kraja sveta na drugi da bi se ubijali, kao razbojnici, na šta će nam takva brzina?
Ovo sve govorim da bi odali počast odluci carice, koja se usudila krenuti na jedan tako dalek put, od Arapske do Jerusalima.
A šta je bio povod njenog putovanja? Povod su bili slava i glas o Solomonu, caru Izrailjskom. Kakve sve pohvale nisu govorili o tom slavnom caru ljudi koji su posetili njegovu zemlju! Neverujuća carica, takva je bila, sumnjala je u istinitost glasina koje su stizale o Solomonu. Da bi se uverila u ono što su ljudi govorili, odvažila se i pošla na tako dalek put. Pri tom se nije htela pojaviti pred slavnim carem praznih ruku, te je natovarila kočije sa skupocenim poklonima, zlatom, dragim kamenjem i preskupim mirisima, pri tom vodeći u pratnji veliki broj vojnika put Jerusalima. Dalek put. Na kraju je, ipak, bezbedno stigla.
Bila je zadivljena svim što je videla. Sve je odisalo raskošju i bogatstvom. Videla je velelepne zgrade, puteve i trgove, luke i predivne građevine, od kojih je najlepši bio dvorac cara Solomona. On je bio sagrađen na jednom brdu, pored veličanstvenog hrama – tada najvećeg i najlepšeg na svetu, a u raskoši ukrašen. Tron je, sa svoje leve i desne strane, imao za osnove zlatne lavove. Na carskoj trpezi je bilo hrane u izobilju. A sluškinje i sluge su bili spremni da izvrše svaku njegovu zapovest.
Svuda je vladao red i hramonija. Sve je bilo predivno. Divljenje carice Savske nije bilo posvećeno materijalnom bogatstvu, slavljima i praznicima, već samoj ličnosti cara.
Car Solomon nije bio poput drugih careva, koji su se međusobno razlikovali po svojim raskošnim odorama i krunama na glavi. Solomon je bio mudar car. Rešenja koja je nudio za razne teške probleme bili su predivni.
Carica Savska je dane i sate provela u razgovoru sa Solomonom, a njenom divljenju nije bilo kraja. Svakim danom se sve više divila tom premudrom caru. Takve reči nije nikad pre čula. Zaista je bilo vredno truda doći iz daleke zemlje i da vidi Solomona.
Kada je došlo vreme da pođe u svoju zemlju, svoje divljenje je iskazala sledećim rečima: «Ali ne hteh verovati što govorahu dok ne dođem i vidim svojim očima, a gle, ni pola mi nije kazano o velikoj mudrosti tvojoj. Nadvisio si glas koji sam slušala. Blago ljudima tvojim i blago svim slugama tvojim, koje jednako stoje pred tobom i slušaju mudrost tvoju.» (vidi 9, 6-7).
Carica Savska se ne pominje samo u Starom Zavetu već i u Novom. Ime njeno pominje Gospod naš, Isus Hristos (Mat. 12, 42). Navodi je kao primer Njegovim savremenicima, Judejcima, koji su se prema Njemu surovo poneli.
Judejci su slušali svaki dan učenje Hristovo. Gledali su njegova čuda. Hristove reči, dela i život bili su dotad neviđeni i trebalo je da ostave utisak na njih.
Zaista, bilo je slušalaca koji su imali čast da slušaju Hrista i da kažu: «Nikad pre nismo ni čuli ni videli tako nešto» i «Nikada nije čovek tako govorio, kao  ovaj čovek» (Jovan 7, 46). Ali ti glasovi su bili u manjini. Mnoštvo, a pre svih književnici i fariseji, koji su se ponosili svojim vrlinama i mudrošću, zatvarali su oči da ne vide sveca. Zatvarali su svoje uši da ne čuju Njegov nebeski glas. Zatvarali su svoja srca, inateći se i ratujući protiv Hrista.
Zato je Hristos, ogorčen tim njihovim vladanjem rekao: «Carica južna ustaće na Sud sa rodom ovim, i osudiće ga; jer ona dođe sa kraja zemlje da sluša premudrost Solomonovu; a gle, ovde je veći od Solomona.» (Matej 12, 42).
Uistinu je Hristos neuporedivo uzvišeniji. Ne samo uzvišeniji, već beskonačno uzvišeniji od Solomona. Hristos nije samo mudar, već je otelovljenje premudrosti.
Hrišćani moji! Svi bi trebalo da se čuvamo, da ne budemo među onima koje će osuditi carica Savska…

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

15. – Knjiga Jezdrina

NOVI HRAM

ΝΕΟΣ ΝΑΟΣ

«… Podiže duh da idu da zidaju
dom Gospodnji u Jerusalimu»
(Knjiga Jezdr. 1, 5)

Petnaesta knjiga Starog Zaveta, dragi moji, naziva se prva knjiga Jezdrina. Ona nas upoznaje sa Jezdrom kao izuzetnom ličnošću, koja je živela u petom veku pre Hrista. Knjiga, osim što nam govori o Jezdri, opisuje i neke događaje.
U prethodnom govoru smo rekli, da je Solomon, sin Davidov, dobio blagoslov od svoga oca da u prestonici Judeizma, Jerusalimu, sagradi hram, koji je posle nazvan hram Solomonov.
Taj hram, sem toga što je bio veličanstven, bio je i jedini kojeg su imali Izrailjci. Dok kod nas, pravoslavnih hrišćana, i najmanje selo ima svoj hram, kako bi hrišćani prinosili svoju službu Gospodu, kod Judeja je postojao samo jedan hram. A taj hram je zamenio kovčeg svedočanstva, koji su Judeji imali dok su živeli u pustinji. U današnje vreme, umesto hrama, u mnogim gradovima gde su živeli i gde i do danas žive Judeji, postoje posebne zgrade koje nazivaju sinagogama, u kojima se vrši molitva, čitanje i tumačenje Božijeg zakona, samo što se više ne prinose žrtve kao nekada. One se prinose samo u Solomonovom hramu. Svi Jevreji, ma gde da su živeli, jednom godišnje, posebno za praznik Pashe, dolazili su u Solomonov hram da prinesu svoje žrtve.
Solomonov hram je bio aktivan više od četiristotine godina. Ali približi se dan nesreće. Judeji su grešili uprkos svim prekorima i savetima i nisu želeli da se pokaju i vrate, grešeći sve više i više i toneći sve dublje u najpogrdnije idolopoklonstvo. Kao kazna za njihovo nepokajanje stigla ih je velika nepogoda.
Vojska jake carevine Navuhodonosorove, 586-te godine pre Hrista opkolila je Jerusalim. Judeji su joj se suprotstavili. Njihova odbrana je bila oslabljena. A snažni zidovi koje je sagradio Solomon su pali. Vavilonski vojnici su nasilno ušli u grad koji se branio; zapalili su hram i dvor, počinili zločine i opustošili kuće. Sve svete sasude i blago koje je čuvano vekovima, grabi se i odnosi u Vavilon. A tamo su Vavilonci koristili te svete sudove kao obično posuđe na svojim slavljima i skupovima. Kakvog li svetogrđa! Da se sveti sudovi koriste kao obične čaše, da se pune vinom i da ih drže u rukama pijani Vavilonci, koji su pri tom izgovarali razne pogrdne reči i činili loša dela. A tako su se ponašali svi: i vladari i narod na čelu sa Navuhodonosorom.
Zajedno sa blagom i svetim sudovima car Vavilonski je naredio da se dovede i veliki broj Judeja, muškaraca i žena, koji, premda su trebali da budu zaklani po tamošnjim običajima tog varvarskog naroda, ipak uspevaju da izbegnu strašnu smrt. Tretirajući ih kao zarobljenike, kao krda životinja sprovedoše ih u Vavilon, obavezavši ih da rade teške robovske poslove.
Taj period ropstva trajao je sedamdeset punih godina i naziva se Vavilonsko ropstvo. Judejci spoznaše svoje grehove pod okrutnošću životnih uslova, i kajući se, počeše da prizivaju Božju pomoć.
Živa želja plamtela je u njihovim srcima, sawajući o povratku u svoju domovinu. Kad se navršilo vreme sedamdesetogodišnjeg ropstva, među robovima se pojavio vatreni rodoljub, veoma pametan i energičan. Bio je to Zorovavelj. On je imao sve sposobnosti jednog vođe. I kao što je nekad Mojsije vodio narod Judejski, kad je bio u zarobljeništvu egipatskom, tako je i sada Zorovavelj preuzeo na sebe da vodi narod, koji se nalazio u zarobljeništvu vavilonskom.
Ali šta da uradi jedan vođa, ma kakvih da je sposobnosti, ako se ljudi kojima se obraća ne odazivaju na njegove misli, osećanja i želje? Da bi snovi postali stvarnost neophodne su hrabre odluke i entuzijazam. Sveto oduševljenje koje čini srca toplim i spremnim za svaku žrtvu, dar je koji od Boga dolazi. On, na mističan način, pokreće duhove ljudi za velike i uzvišene stvari. Takvo oduševljenje je obuzelo duše zarobljenih Judeja. Kao što govori ova knjiga Starog Zaveta, Bog je pokrenuo duh mnogih da dođu u Jerusalim (vidi 2,7). Da dođu ne samo kao obični posetioci i poklonici, već s namerom da na mestu, gde se nekada uzdizao predivni hram Solomonov, izgrade novi.
Da sagrade novi hram? Ali za gradnju prvog hrama Solomon je imao blago. On je bio najbogatiji čovek, pa je gradnja hrama u njegovo vreme bila lako ostvarljiva. Ali ovi su bili siromašni! Još jedno ALI! Šta sve ne može učiniti vera i sveti zanos! Svi su sakupili priloge. Sada je bilo dovoljno i srebra i zlata da bi započeli sa gradnjom.
Međutim, bila im je potrebna dozvola Vavilonskog cara koju bi jako teško dobili. Jer bi gradnja hrama postala simbol uzdizanja narodne i religiozne misli porobljenih, što osvajači nikako nisu želeli. Ali, ta prepreka je prevaziđena. Posle energičnih poteza Zorovaveljevih, koja uslediše nakon prosvetljenja Božijeg, što na tajanstven način preobraćuje osećanja i odluke svetskih vladara, Kir, idolopoklonički car, 538-me godine pre Hrista potpisao je naredbu po kojoj se dozvoljava povratak zarobljenika i gradnja novog hrama. Zarobljeni da se vrate i da se sagradi novi hram? Neverovatno! Ali desilo se. Ovde se, takođe, ispunjavaju reči: «Nemoguće ljudima je moguće Bogu» (Luka 18,27). Možete li zamisliti radost Judeja zbog potpisivanja naredbe?
Napred, začuo se Zorovaveljov glas, spremite se! Jedan deo zarobljenika, među kojima su bili najživahniji, spremio se za put. Nakon dugog putovanja, stigli su na Svetu zemlju. Od radosti su se i zaplakali. Odmah su prionuli na posao. A posao njihov, glavno delo zbog koga su se i vratili, bila je gradnja novog hrama. Nacrtali su plan, postavili temelje i počeli da grade. Međutim, nove prepreke su se pojavile. Neprijatelji ih oklevetaše, a car Vavilonski izdaje naredbu za prestanak gradnje. Usledila su nova nastojanja da se opozove naredba.  To se i dogodilo pod vladavinom novog cara i gradnja je nastavljena. Tako se hram sagradio i osveštao u najvećoj raskoši.
Naša pouka je: U svakom delu koje je radi slave Božije i dobra čovečanstva, pojavljuju se prepreke. Besni Satana i njegovi instrumenti nastojaće da ponište svaku istrajnost. Ali potrebni su vera i zanos, trud i napor, borba i istrajnost, pa će i Gospod Svedržitelj pomoći. A delo koje je blagosloveno od Boga, napredovaće i utemeljiti, na žalost Satane i njegovih anđela. Hrabrite se, braćo, podvižnici dobrih dela! Bog s nama.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

16. Druga knjiga Jezdrina

ISKRENO POKAJANJE

EILIKPINIS METANOIA

«A kad se moljaše Jezdra i ispovedaše
grehe plačući i ležeći pred domom Božijim,
skupi se oko njega iz Izrailja veliko mnoštvo
ljudi i žena i dece, i narod plakaše veoma» ( 2. knj.Jez 10, 1).

Šesnaesta knjiga Starog Zaveta, dragi moji, nosi naziv Druga knjiga Jezdrina, gde se, kao što smo već videli u prethodnom poglavlju, kroz obe knjige, koje su nekada sačinjavale samo jednu, ističu dve posebne ličnosti od velikog značaja za Izrailjski narod u vreme povratka jednog njegovog dela iz Vavilona, gde su odvedeni kao zarobqenici iz Jerusalima. Te dve uvažene ličnosti su doprinele i izgradnji novog hrama nakon Navuhodonosora, koji je prvobitni i porušio.
A ta dva čoveka su bila Zorovavelj i Jezdra. Zorovavelj je bio samo politički vođa, a pri tom je duboko verovao u Boga i imao je želju da nad narodom vlada i upravlja Gospod Jedini. Jezdra je bio vatreni sveštenik, koji je dan i noć čitao zakon Božiji, propovedao i prevodio reč Gospodnju. Delovanje ova dva čoveka se odvijalo u petom veku pre Hrista. Ova saradnja je ostavila predivan primer političkim i religioznim vođama o brizi za materijalni i duhovni napredak jednog naroda. Teško mestu gde političke vođe nastoje posredno ili neposredno da umanje uticaj crkvene uprave na narod.
U prethodnom govoru već smo ponešto rekli o Zorovavelju, a ovde ćemo reći nešto o Jezdri. On je i sam bio jedan od judejskih zarobljenika u Vavilonu. Vavilonci su ga poštovali zbog  obrazovanja i vrlina, po kojima je bio poznat. Jezdra je primljen u carski dvor i zadobio je poverenje Persijskog vladara Kira, koji je osvojio Vavilon.
Jezdra je bio toliko poštovan od Kira da mu je ovaj dozvolio odsustvo sa svog radnog mesta na dvoru, radi posete od godinu dana Jerusalimu, gde su već stigli, kao prethodnica, prvi Judejci pod vođstvom Zorovavelja. Dobio je od cara oko stotinak zlatnih i srebrnih sasuda, koje su nasilno uzeli Vavilonci, a isto tako i potrebnu novčanu svotu za podizanje hrama. Izdao mu je i pismenu naredbu, sa kojom dozvoljava Jezdri da slobodno propoveda narodu reč Božiju.
Sa mnoštvom naroda, nakon napornog putovanja, stigao je i Jezdra poput svog prethodnika, Zorovavelja, u Jerusalim. Tu su prineli prinose i žrtve paljenice Bogu, izražavajući tako svoju zahvalnost zbog svog čudnovatog povratka. Zaista je bilo čudo da se volja okrutnog cara smekšala i da je potpisao naredbu o povratku Judeja, a, takođe, i da je ustupio toliku slobodu Jezdri da okuplja u veri narod. Sve ovo nas podseća na jedan sličan događaj, u životu sveštenomučenika Kozme Etolskog, koga ne samo da je pustio ondašnji okrutni tiranin Joaninski, Ali paša, da slobodno obilazi i propoveda po Albaniji, već mu je darovao i mali stepenik da, dok propoveda, stoji na njemu. Još nas podseća i na naše kukavne političke vođe koji su upravljali našom zemljom od oslobođenja pa i kasnije, koji ne samo da nisu podržali hrabre propovednike Evanđelja, već su ih progonili. U vreme Strašnog suda ljudi druge nacije i vere će strogo prekoreti hrišćanske vladare koji su progonili propovednike Evanđelja.
U Jerusalimu, Jezdra biva obavešten da judejski narod, za sve vreme boravka u Judeji, nije držao zakon Božiji koji mu je bio dat od Mojsija i propovedan od proroka, već je zašao s puta Božijeg, načinivši mnoštvo grehova. Između svih njih jedan je bio veoma ozbiljan. Koji?
Judejskom narodu je dato naređenje, radi održanja svog jedinstva u veri, da se kloni svojih idolopokloničkih komšija, kao i da ne dozvole svojoj deci brak sa idolopokloničkim ženama.
Međutim, mnogi Judejci, pa i njihovi sveštenici, zavedeni lepotom tih strankinja, uzimali si ih za svoje supruge, te se tim mešovitim brakovima narušavao moral i vera, što ih poče udaljavati od Boga istinitog. Vatreni sveštenik Jezdra nije očekivao da će čuti jednu takvu vest. Bio je veoma zabrinut radi prestupanja zakona Božijeg kao i zbog drugih njihovih prestupa, da je počeo plakati. Pocepao je svoju odeću, obrijao je svoju glavu i bradu, i tako skrušen je na kolenima počeo izgovarati jednu molitvu koju danas, svako ko uzme da je čita, ne može a da se ne divi dubokoj Jezdrinoj poniznosti. Evo te molitve:
«Bože moj! Stidim se i sramim se podignuti oči svoje tebi, Bože moj! Jer bezakonja naša namnožiše se preko glave i krivice naše narastoše do neba. Od vremena otaca svojih do danas pod krivicom smo velikom, i za bezakonja svoja bismo predani mi i carevi naši i sveštenici naši u ruke carevima zemaljskim pod mač, u ropstvo, u grabež i u sramotu, kao što se vidi danas. A sada začas dođe nam milost od Gospoda Boga našega, te nam ostavi ostatak i dade nam klin u svetom mestu svom da bi prosvetlio oči naše Bog naš i dao nam da malo odahnemo u ropstvu svome. Jer roblje smo, ali u ropstvu našem nije nas ostavio Bog naš, nego nam dade te nađosmo milost pred carevima persijskim davši nam da odahnemo da podignemo dom Boga svoga i obnovimo ruševine njegove, i davši nam ogradu u Judeji u Jerusalimu. Sada, dakle, šta da kažemo, Bože naš, posle toga? Jer ostavismo zapovesti tvoje, koje si zapovedio preko sluga svojih proroka govoreći: zemlja u koju idete da je nasledite zemlja je nečista od nečistote naroda zemaljskih, zbog idola njihovih, kojima je napuniše od kraja do kraja u nečistoti svojoj. I zato kćeri svojih ne dajite za sinove njihove, i kćeri njihovih ne uzimajte za sinove svoje, i ne tražite mira njihova ni dobra njihova doveka da biste se okrepili i jeli dobra one zemlje i ostavili je u nasledstvo sinovima svojim doveka. I posle svega što dođe na nas za zla dela naša i za veliku krivicu našu, jer si nas, Bože naš, kaznio manje nego što gresi naši zaslužuju, i dao si nam ostatak ovakav. Eda li ćemo opet prestupati zapovesti tvoje i prijateljiti se s ovim idolopokloničkim narodima? Ne bi li se razgnevio na nas dok nas ne bi uništio da nijedan ne ostane i ne izbavi se? Gospode Bože Izrailjev! Ti si pravedan, jer ostasmo ostatak, kao što se vidi danas. Evo mi smo pred tobom s krivicom svojom, premda se ne može stajati pred tobom za to». ( 2. Knjig. Jezdrina 9, 6 – 15).
Ova molitva, koju je Jezdra pročitao pred vascelim narodom, dirnula je srca svih: žena, muškaraca i mladih sabranih u velikom skupu, te i sami počeše plakati i iskati milost Božiju radi svojih grehova. Dato je obećanje da će svi razvrgnuti mešane brakove i  oterati od sebe idolopoklonice, kao i da će od sada živeti po volji Božijoj.
Dragi moji, i mi mlađi Grci smo zgrešili kao Judejci. Naši gresi su mnogi i veliki. Svake godine na hiljade Grka se rastaje od svojih žena; razvode se uz pomoć antihrišćanskih zakona, dok neke druge hiljade žive u bezakonju sa rastavljenim ženama. Međutim, i ovi u braku, koji žive po zakonu, ne čine li i oni jedan drugi strašan greh, ubijajući svoju decu uz pomoć lekara, koji su ordinacije pretvorili u klanice? Izglasan je i zakon koji te ubice proglašava nedužnim. Grozota!
Ah! Da li će se naći u našem grešnom narodu jedan Jezdra, koji će propovedati, plakati i voditi narod ka iskrenom pokajanju? Ali, šta ja to tražim! U našem narodu živi deset hiljada sveštenika. Kad bi svi hteli da oponašaju Jezdru, ovog vatrenog sveštenika, o, tada bi u celoj našoj domovini odjekivala vatrena propoved pokajanja.
O, Gospode daj nam, molimo te, vatrene arhijereje i sveštenike, koji će se ugledati na Jezdru i svetog Kozmu Etolskog.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

17. KNJIGA NEMIJINA

ŽELJA ZA SLUŠANJEM

(ΠΡOΘΥMIA AKΡOAΣEΩΣ)

«I čita je na ulici koja je pred vratima
vodenim od jutra do podne pred ljudima
i ženama i onim koji mogahu razumeti, i
uši svemu narodu behu okrenute ka knjizi
zakonskoj». (Knjiga Nemijina 8, 3)

Sedamnaesta knjiga Starog Zaveta, dragi moji, nosi naziv Knjiga Nemijina, jer opisuje događaje iz istorije Judejskog naroda koji su se zbili, kada je ovaj, u periodu od 12 godina, imao za vođu jednu izuzetnu ličnost, Nemiju. I on je, poput Zorovavelja, sarađivao sa jednim vremenskim sunarodnikom od velike važnosti – Jezdrom. Događaji su se zbili u vreme petog veka pre Hrista.
Nemija je i sam bio među zarobljenim Judejcima u Vavilonu. Zauzimao je važno mesto na dvoru cara Artakserksa Prvog. Bio je vinar. Drugim rečima imao je zaduženje da vodi računa o tome da car pije samo probrana vina. Danas se takvo mesto vinara čini malim i nebitnim. Međutim, ako uzmemo u obzir običaje i predanja onog doba, to je bilo jedno od važnijih radnih mesta na dvoru. Onaj kome bi dopalo takvo nameštenje, imao je priliku da češće susreće cara i razgovara s njim. Nemija je pridobio Artakserksovo poverenje i trebalo je da bude srećan zbog toga. Da li je bio srećan?
Nemija nije bio od onih ljudi što sreću broje mnoštvom materijalnih dobara i poverenjem važnih ljudi. U njegovom srcu su vladala  plemenita osećanja. Sećao se svoga naroda, Izrailja, koji je bio na vrhuncu svoje slave u vreme Davidovo i upoređivao je to vreme sa  bednim stanjem u kome su se sada nalazili. Kada je primio obaveštenje od svojih zemljaka, koji su posetili Jerusalim, o tamošnjem kukavnom stanju Judeja, mnogo se ražalostio, te poče uzdisati i plakati. Njegova molitva Bogu praotaca njegovih bila je topla. Čujmo ukratko šta je rekao u toj molitvi: « Oh, Gospode Bože nebeski, Bože veliki i strašni, koji čuvaš zavet i milost onima koji te ljube i drže tvoje zapovesti. Neka bude uho tvoje prignuto i oči tvoje otvorene da čuješ molitvu sluge svoga kojom se sada molim pred tobom dan i noć za sinove Izrailjeve, sluge tvoje, i ispovedam grehe sinova Izrailjevih kojima ti zgrešismo. Skrivismo ti i ne držasmo zapovesti ni uredbe ni zakona koje si zapovedio preko Mojsija sluge svoga. Ali se opomeni reči koju si zapovedio Mojsiju sluzi svome govoreći: Vi ćete zgrešiti i ja ću vas rasejati među narode, ali ako se obratite meni i stanete držati zapovesti moje i tvoriti ih, ako budete prognani i na kraj sveta, sabraću vas odande i odvešću vas na mesto koje sam izabrao da onde nastanim ime svoje.’ A ovo su sluge tvoje i narod tvoj, koji si iskupio silom svojom velikom i rukom svojom krepkom. Oh Gospode! Neka bude uho tvoje prignuto molitvi sluge tvoga i molitvi sluga tvojih koji su radi bojati se imena tvoga, i daj danas sreću sluzi svome i učini da nađe milost pred ovim čovekom. A ja bejah peharnik carev» (Knj.Nemijina 1, 5 – 11).

Ožalošćen beše Nemija. Neprestano je uzdisao, plakao i tražio pomoć s više. Jednog dana, u času kad je u zlatnom peharu prinosio caru izabrano vino, ovaj to primeti i pažljivo ga upita: « Nemija, zašto izgledaš zabrinuto?». A Nemija je odgovorio: «Kako da ne budem ožalošćen i da ne plačem, kad je grad Jerusalim gde su grobovi mojih otaca opustošen i vrata mu ognjem spaljena» (vidi 2, 3).

Car je bio dirnut rečima vatrenog rodoljuba, te ne samo da mu je s poverenjem dopustio da slobodno ide u Jerusalim, već je sa njim poslao i pisana dokumenta za upravnike mesta, da pomognu Nemiji u svemu što je potrebno za izgradnju grada.

Nemija je stigao u Jerusalim. Prizor pred njim bio je zastrašujući. Grad je bio potpuno uništen. Hrama više nije bilo. Snažni zidovi koji su čuvali Izrailj bili su srušeni. Nemija se nije obeshrabrio. Verovao je i nadao se u pomoć Božiju. Sakupio ih je, obavestivši ih o razlogu zbog koga je on, dostojanstvenik Artakserksove avlije, napustio dvor i došao, rekavši: «Počnimo zidati grad». I počeli su graditi zidove. Neprijatelji su ga ismejavali govoreći : «Šta je on došao da radi ovde? Ne boji li se da će s tom gradnjom doći u sukob sa prejakim carom?» A Nemija je odgovorio: «Bog nebeski će nam pomoći» (vidi. 2, 11-20). Nastavili su gradnju zida, a mnoštvo naroda, iz svakog plemena, je pomoglo u tome. Nove prepreke su se pojavile. Susedni narodi se uznemiriše i napadoše ih. Nemija je tada naredio da dok jedni grade, drugi nek drže mačeve i  budu spremni, da se, čim čuju poziv trube, hrabro bore kako bi odbili neprijateljske napade. (vidi 4, 9-12). U tim uslovima je nastavljena gradnja. Brzina je bila takva, da su zidovi podignuti i završeni u pedeset dva dana (vidi 6, 15). Naravno, ovi zidovi nisu bili kao prvi. To, ipak, ne umanjuje njegovu krasotu. Razrušene ostatke ovih Nemijinih zidova iskopali su arheolozi našeg doba.
Kao nadahnuti vođa naroda, Nemija se nije trudio da sagradi samo zidove grada. On se mnogo više brinuo oko verskog i moralnog preporoda svog naroda, koji se nalazio u duševnom padu. Znao je da, ma koliko jaki bili zidovi, neće moći da opstanu ukoliko oni koji ih čuvaju nisu očišćeni od grehova i posvećeni Bogu. Nemija je pomogao Jezdri u zajedničkoj misiji, pozvavši vasceli Izrailj na svenarodni sabor, gde ga je zamolio da pročita i protumači Mojsijev zakon kako bi ga razumeli svi, bez izuzetka. Njegova zapovest je bila izvršena. Narod se okupio. Duboka tišina i skrušenost sve ih je prožimala. Jezdra se uspeo na neko uzvišenje i počeo da čita i tumači zakon Božiji. Otpočeo je s jutrom i sunčevim izlaskom, a završio sa njegovim zalaskom. To je potrajalo i narednih dana. Pomagali su mu u tome i pobožni sveštenici. Muškarci i žene iz naroda, slušajući zakon Božiji, tumačen vatrenim propovedima Jezdre i njegovih pomoćnika, toliko su bili ganuti, da su svi plakali i tužili. Uvideli su da su bili prestupnici zapovesti Božijih, da su zbog njihovih grehova proizašle sve nedaće i da će samo iskreno pokajanje spasiti narod. Nemija se, zajedno sa Jezdrom, pobrinuo o očišćenju jerarhije; razrešio je jednog nedostojnog arhijereja kao i one sveštenike koji su činili prestupe i svetogrđa na žrtveniku.
Od svega navedenog, čemu se možemo poučiti, dragi moji? Učimo se da su vatrena propoved, čitanje i tumačenje Svetog Pisma, želja za slušanjem pouka i ispunjavanje reči Božije – najneophodniji od svega.
Žalosno je, jer toga danas nema u našem narodu. Gde je čitanje Pisma? Gde su vatrene propovedi? Gde je želja za slušanjem? Izrailjci su slušali sedam sati propoved i nisu se umorili. Danas, pak, ljudi ne pokazuju interes za propovedi od petnaest minuta. Ali zato pale televizor, koji prikazuje štošta pogrdno i nekulturno, i prate njegov program po jedan, dva, tri i više sati.
O, Gospode neba i zemlje! Otvori uši našem narodu da voljno slušaju Tvoje reči i da ih tvore u životu svom. Ukaži i u našem narodu nadahnute propovednike, kao što su bili Jezdra i njegovi izabrani saradnici, koji će pripomoći u preporodu našeg naroda!

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

18. Tovit

VREDNOST MILOSRĐA

(Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗΣ)

«Bolje li je činiti milosrđe ili
sakupljati zlato? Milosrđe iz
smrti izbavlja, i čisti svaki greh»
(Tovit 12, 8 – 9)

Osamnaesta knjiga Starog Zaveta, dragi moji nosi naziv Knjiga o Tovitu. Tako se naziva jer opisuje pojedinosti iz života jednog vernog i istinitog Izrailjca, Tovita. Ko je bio Tovit? Oslanjajući se na zapis, uz Božiju pomoć, pokušaćemo dati jedan kratak opis.
Tovit je živeo početkom osmog veka pre Hrista. Poticao je iz Neftalimovog plemena. U njegovo doba svi potomci plemena su napustili služenje istinitom Bogu i obožavali su kip lažnog Asirskog božanstva, Vala, kome su na žrtvu prinosili svoju telad. Tovit je bio jedini koji je u to doba strašnog idolopoklonstva ostao veran istinitom Bogu. On je svake godine odlazio u Jerusalim da prinese žrtve Gospodu.
U vreme jodnog od Asirskih napada sa mnogim drugim biva zarobljen i Tovit. Odveli su ga u Ninevu. Strašan je bio položaj onih zarobljenika, koji su ostali verni religiji svojih otaca.
Za to vreme Tovit, plemenit i milostiv, razvio je veliku delatnost među svojim stradajućim sunarodnicima. Kao što isti pripoveda, davao je hleb gladnima, a odeću nevoljnima. Veličina Tovitove duše se ogleda u sledećem događaju:
Vlastodržac Senahirim se grubo ophodio prema zarobljenicima, koje je ubijao, pri tom ne dozvoljavajući da ih pokopaju, već je naredio, da njihova tela ostaju izložena kao hrana divljim životinjama. Tovit se nije uplašio, već je noću «krao» leševe i pokopavao ih, saglasno sa odredbama izrailjske religije. Čim su vladarovi pomoćnici saznali za njegovo nepoštovanje carske naredbe, on ode + iz grada i sakri se u brda. Sve njegovo imanje su, po carevoj naredbi – odneli. Tovit nije imao ništa osim svoje žene i svog sina jedinca. Smatrao se srećnim, jer je poslušao glas Božiji!
Tovit nije ostao dugo u brdima. Ubrzo, nakon Senahirimove vladavine, na vlast je došao Sakerdan, koji je unekoliko popustio stroge mere, a Tovit, uz pomoć i zaštitu svog rođaka, koji je služio pri dvoru, nastavio je svoje čovekoljubivo delo. Opet je pokopavao sve koje je ubijala Asirska vlast.
Jednom prilikom, vraćajući se sa pokopavanja jednog Izrailjca, koga su obesili Asirci, Tovit je umoran prilegao i odmah zaspao u avliji svoje kuće, plačući zbog nepogode koja ih je snašla – saglasno sa Amosovim proročanstvom – usled izrailjskog udaljenja od istinitog Boga. Dok je spavao, slavuji, koji su imali svoje gnezdo na zidu, ispustili su svoj izmet, koji je pao na Tovitove oči, oslepivši ga.
Tako je Tovit ostao slep i siromašan. Obuzela ga je tuga, jer više nije mogao da čini čovekoljublje. Ali sa velikim strpljenjem je podnosio svoje slepilo i siromaštvo. Kao nekad Jov, tako je i on sada podnosio žalost i slavio je Boga, moleći da oprosti njemu i njegovim zemljacima grehove njihove.
Žena njegova nije imala strpljenja poput Tovita; ona je prigovarala. Jednog dana, dok je Tovit govorio o pravednosti Božijoj, ona se razgnevila i rekla teške hule, upitavši ga: «Gde su tvoja milosrđa i tvoje pravednosti?» (Tov. 2,14). Kad je Tovit to čuo, ražalostio se toliko da je zatražio od Boga da više ne živi i ne sluša takve gorke reči, već da umre.
Sve što je Tovit slušao od svoje žene u vezi slepila i nesreće, takođe je slušao i od drugih ljudi koji su ga sretali. U Ekvatani Midijskoj je živeo jedan njegov rođak . Bio je to Raguil, čija je žena bila Edna. Oni su imali kćerku Saru.
U njihovoj kući su se događale razne čudne i zastrašujuće stvari. Zli duh, Asmodeos, ubijao ih je, jednog po jednog, svih sedam supruga Sarinih još prve bračne noći. Strahota! Da li možete zamisliti Sarinu tugu, koja je svojim očima videla smrt svojih sedam muževa? Patnja njena je bivala sve veća, jer su njene služavke, umesto da je teše, govorile gorke reči, optužujući nju kao uzrok tih smrti. Slušajući te reči, Sara se nakupila tuge u tolikoj meri da je i sama priželjkivala smrt.
U kući Tovita, kao i u domu Raguila, obitavali su bol, suze i žalost. Te dve rođačke kuće su bile verne Bogu i po mišljenju sveta nisu im se trebale desiti takve nesreće, koje podstiču maloverne da prigovaraju i pitaju: «Gde je Bog?».
Ali Bog je pravedan i čovekoljubiv, i ne zaboravlja svoju vernu decu. Dopusti da se nekad iskušaju od raznih patnji, ali u pogodno vreme, na čudnovat način, izdražava svoju zaštitu i brigu. Sve to zapažamo kod obe rođačke kuće. Kako? Čujte:
Tovit se jednog dana priseti da je jednom čoveku po imenu Gavrilo, koji je živeo daleko u Ragu Midijskom, pozajmio ozbiljnu sumu novca. Zamolio je svog sina da ode i potraži dug, a usput i da poseti njihovu rodbinu, porodicu Raguilovu. Tovija, sin Tovitov, uprkos majčinom protivljenju, odluči da posluša svog oca, premda je put bio dalek i opasan. Vodič u tom putovanju bio mu je neki Azarija, koji, iako je izgledao kao čovek, beše anđeo – anđeo Rafailo, kojeg je Bog poslao da zaštiti Toviju radi njegove ljubavi i poslušnosti koju je ukazao svom starom ocu Tovitu.
Putovanje je dugo trajalo, a za to vreme se štošta čudnovatog izdogađalo. Tovija je uhvatio jednu veliku ribu na reci Tigru. Anđeo Rafailo mu je naredio da otvori usta ribe i da uzme njeno srce, bubrege i žuč i da ih sačuva. Posetivši Raguilovu kuću, mladić je video da svi žale zbog smrti sedam mladoženja i tada je uz Rafailovu preporuku zatražio Saru za ženu.
Nemoj se bojati, rekao mu je Rafailo, zli duh te neće moći ubiti. U ime Božije ćeš isterati zlog duha i okadićeš devojačku sobu paleći riblje srce i bubreg. (vidi 6, 16-18).
Tako i učini Tovija prve noći. Dok je njegov svekar otvorio grobnicu da i njega pokopa, Tovija je ujutro izašao živ iz devojačke sobe. Da li možete zamisliti radost i veselje Sare i njenih roditelja? I proslaviše svadbu.
Posle dugomesečnog putovanja, Tovija i njegova supruga su doneli radost i veselje i u Tovitovu porodicu, vrativši se kući. Po zapovesti Rafailovoj, Tovija je namazao oči slepom ocu i Tovitu se povratio vid. Otac je ugledao mladi bračni par pred sobom, a sa posebnim oduševljenjem je slušao sina dok je pričao o dirljivim događajima koji su obznanjivali ljubav i brižnost Božiju prema njima.
Tada, u atmosferi radosti i veselja kao i slavoslova Bogu, pre nego što će ih pozdraviti, Rafailo im je objavio da nije čovek, kao što im se učinilo, već da je anđeo koga je Bog poslao. Oduševljenje Tovitovo je bilo neopisivo. Hiljade slavoslova je izlazilo iz dubine njegovog srca. Ostatak života je proživeo srećno.
Predosetio je svoju smrt i dao je dragocene savete svome detetu. Koji su to saveti? Ne bismo imali dovoljno mesta da ih sve navedemo. Zamolio bih čitaoce da otvore knjigu o Tovitu u Starom Zavetu i da pročitaju dve poslednje glave iz nje. Poučićete se mnogo i ostati zadivljeni.
Privodeći kraju, dragi moji, ovu propoved, od svih Tovitovih saveta koje je dao Toviji, podsećamo se onoga, koji često naglašava otac svom sinu. To je savet da čini milosrđe. Savet koji je on prvo ispunio: zarad ljubavi prema bližnjem bio je spreman da žrtvuje svoje imanje i svoj život.
Ostao je primer milosrđa u svim vekovima. U njegovom životu vidimo blagoslov koji Bog daje porodicama čovekoljubivim. Gospod govori : «Blaženi su milostivi, jer će biti pomilovani». (Matej 5, 7). Plodovi milosrđa su blagoslov, osiguranje života, iscelenja bolesti, dugovečnost, oproštaj i večni život.
Ljudi dvadesetog veka! Nemojte slušati savete mamonine, da sve ostavite za sebe, a ništa za druge. Nego čujte poslednje Tovitove reči koje su i ovekovečile njegov život:
«Evo deco, videste li šta čini milosrđe, a od čega sve nas izbavlja pravednost. To govoreći, napustila je duša njegova sobu, imao je 158 godina, slavno su ga sahranili» (Tovit 14, 15).

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

19. Knjiga o Judit

MESTO MOLITVE

ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

«Ti si Gospod koji, suzbijaš ratove» (Judit 9, 7)

Devetnaesta knjiga Starog Zaveta, dragi moji, kao što se može videti u izdanju Vaseljenske Patrijaršije, je knjiga o Judit. A naziva se tako jer glavni lik oko koga se događa radnja knjige je bila jedna žena koja se zvala Judit.

Judit je živela i delovala u teškom periodu istorije Izrailjskog naroda. Živela je u vreme Vavilonskog autokratora Navuhodonosora (605 – 562 p.H). Poneki ljudi želeći da ugroze veličinu Svetog Pisma su tvrdili da Navuhodonosr nije istorijska ličnost, kao što opisuje Stari Zavet, već mitska ličnost, kao što su lica iz Grčke mitologije. Iskopavanja i istraživanja od arheologa u Mesopotamiji su na svetlo dana donela pečate i natpise grobove i ruševine dvoraca, i tako su potvrdili da je Navuhodonosor istorijska ličnost.

Oko 45 godina carovao je kao monokrat u Vavilonu. Pobedio je Asirce i Egipćane. Osvojio je mnoge zemlje. Sagradio je velelepni dvorac sa predivnim visećim vrtovima. A sve to je jednog idolopokloničkog autokratora navelo da se pogordi. Svi narodi su mu se potčinili, ali samo je jedan narod odbio da to učini, a taj narod su bili Judejci, kad je autokrator za to saznao, mnogo se rasrdio i odlučio je da uništi taj narod. Sabrao je mnoštvo vojske i za glavnog vojskvođu je izabrao Oloferna, sa naređenjem da uništi taj narod, koji se usudio da pruži otpor. Kad je Olofern stigao u Judeju, mala ali hrabra vojska Judeja pod Ozijinim vođstvom se sakupila na brdovitom i osiguranom Vetilju da tamo pruži svoj otpor.

Prilikom jednog dogovaranja sa savezničkim vojskovođama Amonićana, Ahirom, kako bi obladali tim osiguranim mestom Olofern ga je upitao : «Ko su ti što se usuđuju da se suprotstave Navuhodonosorovom naređenju, koji je jedan moćni i silni car? A Ahior je odgovorio: « Ljudi ti kažu da veruju u istinitog Boga, koji je silan i daje im snagu da pobede sve svoje neprijatelje. Samo ako učine ozbiljan greh, tada ih napušta zaštita Božija i bivaju pobeđeni, inače, ukoliko drže zapovesti Božije, nepobedivi su (vidi 5, 19 – 21).

Kad je Olofern čuo ove Ahiorove reči, veoma se rasrdi i reče: « Ko je taj Bog što štiti Izrailj? Ne postoji takav Bog. Samo jedan svesilni boj postoji, a to je naš car Navuhodonosor. A to će se uskoro i dokazati. Uništićemo Judejce (vidi 6, 2).

Olofern je počeo napadati na Vetilj. A napadi su bili iz dana u dan sve žešći i jači. Judeji su se branili stoički. Olofern je preuzeo sve izvore, iz kojih se navodnjavao Vetilj. U to vreme se primećivao veliki nedostatak vode u gradu… Tako da su vodu davali na meru. Uskoro je i to malo vode nestalo. Mnogi su umirali od žeđi. Odbrana je polako postajala sve slabija i razmišljala je o predaji. Ozija ih je odgovorio rekavši im da sačekaju još pet dana. Ozija se nadao da će Bog intervenisati i učiniti svoje čudo. A čudo se i dogodilo. Kako?

U opkoljenom gradu je živela jedna verna žena koja se zvala Judit. Ona je izgubila svoga supruga pre tri godine. Sada već kao udovica je živela u uzdržanju i molitvi, radi toga je i bila veoma poštovana u svom narodu. Ona je bila veoma bogata. A što se tiče njenog spoljašnjeg izgleda, još je bila mlada a njen lik je isijavao lepotu.

Judit je pozivajući Oziju i druge vojsne dostojanstvenike preporučila da se pet dana propoveda pokajanje, a sav narod da se skrušeno zbog svojih grehova moli Bogu. Judit je isplanirala kako da se pobedi Olofern, a pri tom a se grad i narod spasu. Da bi svoj plan sprovela zatražila je da joj se otvori kapija grada, da bi mogla izaći i sastati se sa Olofernom. Vrata su se otvorila i Judit je izašla uskrašena sa svojom najlepšom odećom i sa sjajnim nakitom u pratnji svoje sluškinje.

Čitavu noć je prepešačila i ujutro je stigla do prve straže neprijateljske vojske. Čuvari su je zaustavili i upitali zašto dolazi. Odgovorila im je da ima da keže jednu veliku tajnu njihovom vojskovođi Olofernu, koju kad čuje odmah će osigurani grad pasti. Čuvši to stražari su je pustili u pranji do Olofernovog šatora. On je primio veoma ljubazno. Vojskovođa je bio opčinjen njenom lepotom i želeći što bolje da je ugosti naredio je da joj ustupe poseban šator, da se posebno brinu o njoj, a dozvolio joj je da noću izlazi iz šatora da bi se molila svom Bogu, kako je tražila. Posle tri dana Olofern je pozvao Judit na svečani ručak. Olofern je jeo sa velikim apetitom, popio je dosta i opio se, a tako ošamućen je odmah i zaspao. Tad je Judit, prvo tražeći pomoć Božiju približila se krevetu, povukla mač uspavanog vojskovođe, i sa dva udarca je odsekla Olofernofu glavu. Stavila je njegovu glavu u džak sa svojom hranom i zajedno sa svojom sluškinjom izašla je noću iz neprijateljskog tabora neometano, i uputila se prema svom gradu. Došle su do zidova opkoljenog grada Vetilja. Kapija se otvorila i svi su dočekali na okupu Judit. Zaprepašćeni Judeji su čuli za njen podvig i videli u njenim rukama odsečenu glavu. U zoru su obesili Olofernovu glavu na zidine grada i sa povicima su izašli van kapija grada i počeli su terati Asirce, koji su videvši glavu svog vojskovođe na zidinama prestali napadati grad i uspaničeno počeli bežati.

Judeji su za svoje spasenje prineli velike žrtve Bogu i počastvovali su Judit, koja je ostala udovica i koja je živela u uzdržanju i molitvi. Umrla je u dobi od sto ped godina u Vetilju. U Izrailjskoj istoriji njeno ime je ostalo slavno.

Dragi moji, ovo je sažet sadržaj knjige o Judit. Ovde smo videli sa kakvom gordošću je Olofern, drugi po činu posle navuhodonosora odgovorio na dosledne reči Ahira vojskovođe Amonićana. «Ne postoji drugi bog osim Navuhodonosora, govorio je Olofern, koji je nepobediv sa svojom pešadijom i vojnom konjicom, i svi će mu se podčiniti.

Toj snažnoj sili se suprotstavila mala ali herojska vojska Judeja, sa nenaoružanim mnoštvom staraca, male dece i žena, koji su se sa suzama moliti i tražili pomoć Božiju, tako su načinili jednu malu molitvenu kasarnu. Protiv te sile se postavila i jedna žena, ali kakva samo žena! Bez oružja, ali naoružana verom i vrlinama. Molitve koje je upućivala Bogu nalaze se u njenoj knjizi – izazivaju duboko divljenje. Na ovaj način je bio ponižen i pobeđen Olofern, gordi vojskovođa Vavilonaca, a Judesji narod je bio izbavljen od sigurne opasnosti.

Jedno slično čudo se dogodilo i u našem narodu pre pedeset godina otprilike. Jedan strašni i naoružani neprijatelj sa hiljade tenkova i aviona je zapretio da će za kratko vreme da nas pobedi i da će svoju zastavu postaviti na Akropolj u Atini. Prema sili i gordosti pre svega je bio jedan noviji Olofern. To je bio vojskovođa fašističke Italije, Musolini. On je zatražio potčinjavanje Grčke. Dao nam je tri sata za odluku. Ali kao odgovor na njegov drzak predlog, čulo se nedno NE, koje je stiglo do samih zvezda nebeskih.

Protiv tog drskog predloga suprotstavila se mala ali herojska vojska Grčka, koja je bila spremna da se žrtvuje za svoju domovinu. Suprotstavilo se sve, nenaoružano stanovništvo, starci, žene i deca, koji su posle predloga arhiepiskopa Hrisanta, svako veče se sakupljali u hramovima i vršili molitveni kanon Presvetoj Bogorodici, vrhovnom vojskovođi roda i tako su sačinjavali kako piše jednu drugu kasarnu, kasarnu molitvenih!

A čudo se dogodilo još jednom. Mlađi Olofern se uništio na visokim brdima Ipira a Grčka se proslavila kao malo puta u svojoj istoriji.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

20. Knjiga o Jestiri

KRIZNI ČAS!

ΚΡΙΣΙΜΗ ΩΡΑ!

«I ko zna nisi li za ovak vreme došla do carstva» (Jest. 4, 14)

Dvadeseta knjiga Starog Zaveta dragi moji se naziva knjiga o Jestiri. Naziva se tako jer glavno lice oko koga se knjiga bavi je žena po imenu Jestira. Ovde ćemo sažeto opisati ukratko sadržaj knjige a u nastavku po običaju nastojati ćemo iz knjige uzeti neku pouku.

Jestira je jevrejsko ime za ženu, a u prevodu znači zvezda. Zaista je kao zvezda sijala Jestira u istoriji Izrailja. Živela je u vreme cara Persijskog Artakserksa velikog, koji nije niko drugi do Kserks prvi, onaj car Persijski koji je hteo napasti našu zemlju ali je zajedno sa svojom bezbrojnom vojskom i mornaricom bio pobeđen kod Termopila i Salamine. Radi se o istorijskoj ličnosti, to nam svedoči i ne samo istoričar Tu Kidad nego i Biblija.

Kserks prvi je imao u svom posedu dvadeset sedam velikih okruga, bio je poznat po svojim veličanstvenim dvorovima, po svom ogromnom bogatstvu i skupocenom životu. Jednog dana Kserks je na svom dvoru priredio bogat ručak. Pozvani su bili vojskovođe i upravnici svih okruga. U jednom času veličanstvenog skupa na kome su zvanice pile vino iz zlatnih i srebrnih čaša, zatražio je car da se pojavi carica Astin, jer je hteo da je ovenča sa carskom krunom i da je predstavi svim vladarima. Ali Astin je odbila da dođe u salu u kojoj je bio postavljen stol. Car se ražalosti zbog te njene uvrede. Carevi savetnici su bili mišljenja, da više ne bih trebalo da je zadrži kao svoju ženu jer je dala loš primer, svim ženama carevih dostojanstvenika da ne poštuju svoje muževe.

Astin je bila proterana, a sa carskim naređenjem skupile su se sve lepše mlade devojke iz carstva da bih car mogao da izabere novu caricu. Kserks je izabrao Jestiru. A Jestira je bila jedinica sirotih Judeja, koja je imala samo jednog rođaka Mardoha, koji je imao izvanredan posao na dvoru. Mardoh je savetovao Jestiri da ne objavljuje svoje poreklo i svoju religiju.

Na Kserksovom dvoru, prvi čovek posle njega je bio Aman ( on je predstavljao jednu vrstu predsednika). On je veoma mrzeo Mardoheja i sav Judejski rod, kroz ucene je uspeo da ubedi cara da potpiše naređenje kojim bi trebalo da u jednom određenom danu u svom carstvu se zakolju svi Jevreji i ni jedan da ne ostane živ. To strašno naređenje, koje je izazvalo jezu, nije bilo izvršeno . Zašto? Saslušajte:
Jedne noći car nije mogao da zaspi i zatraži od svog sekretara da pročita hroniku dnevnika iz jedne knjige u kojoj su se upisivali svi važniji događaji u carstvu. Sekretar je počeo da čita knjigu sve dok nije stigao do mesta gde se navodilo da je nekad u prošlosti Mardohej otkrio jednu strašnu zaveru, jedan plan da se ubije Kserks, i tako je spasao život caru. Car je tad prekinuo svog sekretara i upitao: «Šta  smo mi  učinili  za uzvrat Mardoheju? Ništa. (6, 3), odgovorio je njegov sluga.

Ujutro kad je Aman došao kod cara pun radosti zbog carevog naređenja protiv Jevreja, upitao ga je car: «Amane, šta treba da učinim da bi nekog čoveka počastvovao? Aman misleći da čovek koga car želi počastvovati je on sam odgovori: « Da ga obučeš u najleošu carsku odoru, postaviš na belog konja i jedan od carskih prijatelja da ga provede na konju po gradskim ulicama i da viče: ovako biva čoveku koga car hoće da proslavi. Car je odgovorio: «Lepo si govorio. Sve to što si rekao da učiniš s Mardohejom. (vidi 6, 6 – 10). Mardoheju? Ali to je bio njegov neprijatelj. Grom da je pao ne bi toliko pogodio Amana.

U međuvremenu car je potpisao naređenje o opštem klanju Judeja, a Aman je već postavio jedno ogromno vešalo u avliji carskog dvora, da uz svečani čin obesi Mardoheja. Ali sada će Mardohej biti toliko počastvovan, a Aman će biti taj što će ga pratiti i razglašavati njegovu slavu?

Ono nije bio jedini primer koji svedoči ljubav Božiju prema svome narodu. Nešto još važnije se dogodilo od časa potpisivanja naredbe, judejski narod je pao u žalost. Plakali su i molili se da se poništi taj grozni plan istrebljenja jevrejskog plemena. Ali tko bi se usudio da predloži caru opozivanje naredbe? U ono vreme careva naredba se nije opozivala. Samo je Jestira bila u situaciji da se približi caru i da govori o svojim patriotama. Mardohej je poslao čoveka koji joj je rekao:

«Ja, koji sam te onda savetovao da sakriješ svoje poreklo, sada ti govorim da je vreme, došao je čas tvoj da izraziš sve svoje interesovanje za tvoje patriote. Čas je krizan i moraš da promisliš dobro, da li te je Božija promisao izabrala da u ovo vreme budeš carica. Naravno, ako se ti uplašiš i ne obaviš svoju dužnost, Bog će naći drugi način da spase svoj narod, ali ti ćeš se osramotiti. (vidi 4, 13 – 14).

Jestira se ganula od ovih Mardohejovih reči i prihvatila je da učini šta može. Samo je zamolila Mardoheja da kaže svim Judejima da se pokaju da poste i traže pomoć Božiju. A ista ona se toplo pomolila Bogu. Posle molitve Bog je dao hrabrost i osvetljenje Jestiri da se usudi pojaviti pred carem i obelodanila sav lukavi plan sluge njegovog Amana. Car je bio ubeđe da govori istinu. Car da bi ublažio svoju naredbu dopusti Jevrejima upotrebu oružja ukoliko budu napadnuti od svojih neprijatelja zbog radi odbrane. Tako su učinili i spasili se. Aman, strašni neprijatelj Jevreja je bio obešen po carevom naređenju na istom vešalu koje je pripremio za Mardoheja.

Od svih poučnih delova molim, dragi moji da zapazite jedno. A to su reči Mardojeheve upućene Jestiri, kad je ona nekako oklevala da se pobrine o spasenju svojih patriota. Rekao joj je: Razmisli, možda si postala carica zbog ovog kriznog časa. A teško tebi ako sada ne ispuniš svoju dužnost.

Ove Mardohejeve reči upućene Jestiri važe i za sve nas, bez obzira na kom mestu se nalazimo. Dani i godine prolaze normalno a svako uživa u dobrima života. Međutim, svima nama u životu dolazi neki krizni čas, kad smo pozvani da izvršimo dužnost, iako smo u opasnosti da izgubimo imanje, položaj i isti život. Iznad svega je naša dužnost! Glas savesti, kao glas Mardoheja, čuje se u dubini našeg unutrašnjeg sveta i poziva nas na izvršenje naše dužnosti. Ukoliko u kriznom času ne izvršimo našu dužnost, tad ćemo se prikazati  nedostojnim svoje poslanice i postaćemo izrugani od sveta i ismejani od demona. Glas savesti, tad će nas upozoriti, jer smo se pokazali nedostojni svog poziva.

Hrišćani moji, iskontrolišimo sebe dobro, možda je došao krizni čas, a mi uplašeni i nehrabri, nismo izvršili svoju dužnost. Ne postoji čovek koji nema u svom životu krizni čas.

O Bože naših otaca! Kao što si pomogao Jestiri da izvrši svoju dužnost u kriznom času, pomozi i nama, na bilo kom mestu da smo, da sve žrtvujemo, još i naš život ako zatreba, u kriznim časovima našeg života.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

21. Prva knjiga o Makavejima

HEROJSKO SUPROTSTAVLJANJE

ΗΡΩΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙ

«I sada, deco, revnujte za zakon
i dajte duše svoje za Zavet otaca
naših». (I Makav. 2, 50)

Dvadeset i prva knjiga Starog Zaveta, dragi moji, nosi naziv Prva knjiga o Makavejima. I ona, kao i Druga knjiga o Makavejima, opisuje događaje koji su se zbili u periodu između 221-ve i 136-te godine pre Hrista, znači u razdoblju od jednog veka. Nazvane su knjigama o Makavejima po Judi, najhrabrijem muškarcu tog doba, koji je, zbog svoje hrabrosti, nazvan Makavej, što na grčkom znači čekić (malj). Poput malja koji udarom usitnjava i najtvrđe kamenje, tako je i Juda ratovao udarajući i uništavajući neprijateljske snage. Knjiga o Makavejima može se nazvati knjigom o herojima.

Pregledaćemo Prvu knjigu o Makavejima.

Početak same knjige najviše zanima nas Grke, jer počinje sa Aleksandrom Velikim, koji se naziva Makedoncem (1, 1). To je staro svedočanstvo o tome da je Aleksandar Veliki, koji se naziva carem Grka, bio dete Grčke Makedonije, i koji, po poreklu, ne pripada nijednoj drugoj zemlji, naročito ne slovenskoj, kao što u poslednje vreme želi da prikaže strana propaganda, koja je iz ničega stvorila tzv. makedonski problem. Da, Aleksandar je Makedonac, a Makedonija je, po starom geografu Stravaonu, G R Č K A.

U  prvih deset poglavlja ove knjige govori se o Aleksandru Velikom, osnivaču grčkog carstva. U tih nekoliko stihova, pisac knjige nam slikovito opisuje njegov životopis. Došao je, kaže,  iz Makedonije, zbacio je Darija, uništio carevine Persijanaca i Midijanaca. Mnogo je ratovao,  mnogo prošao, silne careve poubijao i stigao do kraja zemlje. Sakupio je ogromna blaga, pridobio je ogromnu silu. A kakav mu posledak beše? Ovaj slavni car bi poražen smrću. Razboleo se, pao u krevet i umro. Evo kraja na kom završavaju sve zemaljske slave.

Nakon smrti Aleksandra Velikog, njegovo neograničeno carstvo razdelilo se na manje carevine, u kojima su vladari bili njegove vojskovođe. Jedan od njih bio je i takozvani Antioh  Epifan. On se nije zadovoljio svojim delom carstva. Krenuo je u rat protiv Egipta, pobedio je cara i proširio svoju državu. Bio je fanatični idolopoklonik. Ulagao je velike napore da jelinizuje potčinjene mu narode i to ne samo po pitanju jezika, tehnike i obrazovanja, nego i religije, ne priznajući ni jednu drugu izuzev idolopokloničkog verovanja starih Grka.

U Jerusalimu, koji je bio poznat kao centar Judeizma, pojavili su se i pristalice Antioha, koji su sa oduševljenjem govorili o njemu. Predlagali su svojim istomišljenicima da napuste svoju veru i da usvoje idolopokloničke običaje i navike, kao i da sklope savez sa Antiohom, koga bi priznali za svog cara. Ovaj govor otpalih Judeja se mnogima dopao, te su mu se mnogi potčinili. Zauzvrat im je ovaj dao vlast da preobrate Judejce. Sagradili su u Jerusalimu idolopokloničke arene za borbe, a izdali su naređenja da se judejska deca, po ugledu na idolopoklonike, više ne obrezuju. U današnje vreme bilo bi to kao kad bi obavezali hrišćane da ne krštavaju svoju decu.

Da završimo našu priču: Antioh Epifan, nakon pobede nad Egiptom, sa velikom silom je došao u Jerusalim. Pristalice su ga dočekale. Ušao je u hram, uzeo sve dragocenosti, kao i zlatno i srebrno posuđe koje je istopio i načinio od njih novac sa svojim likom i pečatom.

Ovo oskrnavljenje sv. Hrama je nateralo Judeje u veliku žalost. «Sav dom Jakovljev obukao se u sramotu», beleži karakteristična I Knjiga o Makavejima (1,28).

Dve godine kasnije, Antioh je poslao svog čoveka da dovrši njegovo delo: da potpuno potčini i uništi Judeje.

Srušio je zidove, sagradio nove kule, sakupio svoje ljude – lukave i bolesne – tražeći od judejskog naroda da se odrekne svoje vere. Tada su mnogi od Judeja otišli iz grada u planine, jer ih je nova naredba careva obavezivala da poreknu svoju veru, ako žele da žive, i da grade idolopokloničke žrtvenike na kojima će da prinose žrtve idolopokloničkim bogovima, kao i da prestanu da obrezuju svoju decu i spale svete knjige.

Mnogi su se uplašili i poslušali naredbu: prinosili su žrtve i oskrnavili subotu. Ali bilo je i onih koji su se suprotstavili bezakonju. Umesto da prinose žrtve, draže im je bilo umreti. Izrailjske žene, koje su se usuđivale da obrezuju svoju decu, bile su ubijene, a decu su vešali pred očima njihovih roditelja (vidi. 1, 60 – 61).

U mnoštvu Judeja postojala je jedna izabrana porodica. Vođa te porodice je bio Matatije. On je bio sveštenik Višnjeg i imao je pet predivnih sinova. Imena su im bila: Jovan, Simon, Juda, Eleazar i Jonatan. Vatreni Matatej, uvidevši šta se radi sa nepobožnima i neverujućima, uzdahnuo je teško i rekao:
„Bože moj, zašto sam se rodio da vidim tu katastrofu i oskrnavljenje tvog svetog hrama? Zašto da živim ?“ (vidi 2, 7 – 13).

Plakao je on ali  i njegovi sinovi. Obukli su se u džakove i žalili su mnogo. Odlučili su da se suprotstave do kraja.

Ljudi cara Antioha pozvali su Matatija i njegovu decu da prinesu žrtvu idolima. Na taj poziv Matatija je odgovorio snažnim glasom.

„Ako svi poslušaju carevu naredbu i žrtvuju idolima, ja i moji sinovi kao i moja braća nećemo se potčiniti. Ostaćemo verni veri naših otaca.“ (vidi 2, 19 – 21).

U taj čas jedan Judejac je spremno prišao da prinese žrtvu. Matatije nije mogao da posmatra taj bedan prizor. Pun vatre i svetog besa napao ga je i ubio. Takođe je lišio života i carevog predstavnika, a žrtvenik je sravnio sa zemljom. Gromoglasno je povikao: „Ko ima volju i želi da ostane veran veri naših otaca, neka me sledi.“ (vidi 2, 27).

I on, kao i njegova deca, otišli su u planine i napustili sve što su imali u gradu.

Tako je Matatije postao vođa herojskog suprotstavljanja osvajačima. Njegov junački primer je privukao mnoge i rasplamsao je osećanje vere kod onih Judeja koji su došli u planine. Tako je formiran hrabri odred, koji je, pod vođstvom Matatijevih sinova, pobedonosno izvojevao najvažnije bitke protiv mnoštva Antiohove vojske.

Nakon velikih žrtava uspeli su da isteraju bezbožnike iz zaklona, uzdignuvši na kraju, pod vođstvom Jude, sina Matatijeva, zastavu u Jerusalimu – oslobodivši ga. Borba je bila krunisana velikim uspehom.

Ako neko želi da vidi pojedinosti te borbe, neka otvori Stari Zavet i nek pročita 16-to poglavlje Prve knjige o Makavejima.

Dragi moji! Živimo i mi u teškim danima. Oni koji vladaju narodima i narodnostima, izdaju naređenja slična onima u vreme Antioha Epifana. Kroz ta naređenja pozivaju hrišćane da pogase Božije zapovesti, poreknu veru svojih otaca i da se poklone savremenim idolima nove idololatrije. „Teška vremena“ (2. Tim. 3. 1), kao što je prorokovao apostol Pavle, koja su sve gora i gora.  Epoha antihrista!

Svi verni neka sleduju herojskom primeru Matatija, koji je rekao: „I ako svi padnu i poklone se idolima, ja ostajem veran veri mojih otaca.“

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

22. Druga knjiga o Makavejima

SEDAM BRAĆE MUČENIKA

ΕΠΤΑ ΑΔΕΛΦΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ

A jedan od njih, uzevši reč ispred ostalih,
reče ovako: «Šta želiš da pitaš i doznaš od
nas? Jer smo gotovi pre da umremo nego li
da prestupimo otačke Zakone» (2.Makav.7,2)

Dvadeset druga knjiga Starog Zaveta, dragi moji, je Druga knjiga o Makavejima.
Ova knjiga nam pripoveda o događajima koji su se dogodili u vreme hrabrih Makaveja. To je jedan sažet opis druge od pet knjiga, napisan od strane Jasona Kirinejca.

Kratak opis i izražajnost – po tome su poznate bogonadahnute knjige svetog Pisma. Da je sve ono što navode svete knjige Svetog Pisma, naročito Evanđelja, bilo ispisano do detalja, ono bi bilo sačinjeno od neizmernog broja mnogolisnih knjiga. To nam govori evanđelist Jovan, na kraju njegovog Evanđelja gde beleži da „ima i drugo mnogo što učini Isus, koje kad bi se redom popisalo, ni u sami svet, mislim, ne bi mogle stati napisane knjige“ (Jov. 21, 25). Napisano je samo onoliko koliko je potrebno za naše spasenje.

Osvrnimo se na sadržaj ove knjige: na početku se nalaze dve poslanice, koje su poslali stanovnici Jerusalima Judejcima koji su živeli u Egiptu. Preko njih stanovnici Jerusalima javljaju svojoj braći da je hram u Jerusalimu, koji je bio oskrnavljen od strane idolopoklonika, očišćen od idola, te da su izvršili i osvećenje hrama zahvaljujući borbi Makaveja. Određen je dan proslave očišćenja hrama i poručuje se svima onima koji se nalaze daleko od Jerusalima da slave ovaj radosni dan.

Nakon toga, pisac ove knjige navodi događaje koji su se zbili u godini vladavine Selevka Četvrtog Filopatora. Ovaj Azijski car je u početku blagonaklono gledao na Jevreje i darivao je jerusalimski hram mnogim darovima.

Ali neko se zamerio sa arhijerejem Judeja, Onijom, i ne mogavši se osvetiti na drugi način, otišao je kod Selevka i izneo neistine o ovome. Čak se poslužio i preuveličavanjem, govoreći da postoje beskrajne riznice hrama, čiji je čuvar bio arhijerej Onija, kako bi probudio interes kod cara. Tako je podstakao radoznalost i pohlepu vojskovođa, a Selevk, kad je čuo o tome, naredio je jednom od svojih vojskovođa,  Iliodoru, da odmah ode u Jerusalim i da zatraži od Onije da preda caru sva blaga hrama.

Iliodor je otišao u Jerusalim i zatražio je od Onije da zapoveđeno izvrši. Ali pobožni Onija je odgovorio Iliodoru da to što traži nije moguće; jer to blago, koje se čuva u riznicama hrama, prineo je narod i ono je bilo predviđeno za udovice i siročad, te da mu njegova arhijerejska savest ne dozvoljava na preda ni novčić. No Iliodor je bio uporan, govoreći kako je carevo naređenje da se sve preda državi.

U međuvremenu, narod koji je bio obavešten o pritisku koji je nad savesnim arhijerejem vršio nepobožni Iliodor, izrazio je svoje negodovanje povodom toga i obratio se toplim molitvama Bogu da ukloni opasnost.

A Bog je poslušao njihove molitve, i čudo se dogodilo. Iliodor se iznenadno i teško razboleo i bio je u opasnosti da umre. Na uistinu  čudnovat način bio je spašen zahvaljujući Onijinim molitvama. Tako je izbegnuta zaplena hramovnog blaga.

Posle Selevkove smrti, usledila je nova opasnost. Uz pomoć onih što su mrzeli dostojnog arhijereja Oniju, koji se sa toliko hrabrosti suprotstavio zavojevačima ne predavši im ni jedan novčić, on je svrgnut i proteran, a na arhijerejski tron se uspeo njegov brat Jason, koji je, po karakteru, bio njegova čista suprotnost. Nije imao nikakve duševne sličnosti sa bratom. Da bi se održao na tronu, učinio je mnogo ustupaka zavojevačima.

Ali i pored mnogih ustupaka, ni Jason nije ostao na tronu. Neko mnogo nečistiji od njega potplatio je vojskovođe i preuzeo tron; Menelaj je bilo njegovo ime. U vreme Menelaja, ključevi riznice bili su predati osvajačima, a oni su je otvarali i uzimali iz nje kad god im se prohtelo… Judejski zakoni su bili pogaženi a preovladali su idolopoklonički običaji i navike. Arhijerej Menelaj se nizašta drugo nije interesovao osim da ostane na tronu.

Ali iako je sav žalostan i dostojan žaljenja ovaj prikaz o nedostojnim arhijerejima Jasonu i Menelaju, tuđim sužnjima i izdajnicima vere, toliko je dirljivo i hvale vredno sve ono što knjiga pripoveda o sedmorici braće, koja su živela u tom periodu iskvarenosti i odstupništva svešteničkog reda. Oni nisu bili ni sveštenici ni arhijereji, već obični laici. Mladići, koji su dolazili iz siromašnog i napaćenog naroda, čija su srca ritmički otkucavala verom i patriotizmom. Koren iz kojeg su iznikli bio je svet. Nјihova majka je bila Solomonija. Imali su i predivnog učitelja, Eleazara.

Kada je car Antioh preuzeo Judeju, taj fanatički idolopoklonik, mrzeći judejsku veru, naredio je okrutan njihov progon. Svi oni koji su poricali svoju veru, spasavali su se i uživali u velikim počastima. Ali svi oni koji nisu želeli da prinose žrtve idolima i da pogaze svoju veru, podvrgnuti su strašnim mučenjima. Bilo ih je mnogo koji su se odrekli vere da bi sačuvali život i svoje imanje. Ali to doba je iznedrilo i mnogo heroja i mučenika. Između svih, prvo mesto su zauzeli to sedmoro braće. Sijali su i sijaju kao sazvežđe, ali ne od sedam zvezda već devet. Jer, zajedno sa njima, mučeni su i njihova sveta majka Solomonija i učitelj Eleazar.
Da opišemo njihovo mučenje, o kome su Očevi i učitelji Crkve ispleli dostojne pohvale, mi, u ovoj kratkoj propovedi, ne možemo da iznesemo pojedinačno svako od njih. Zato molimo drage čitaoce i slušaoce da otvore Drugu knjigu o Makavejima i da pročitaju šesto i sedmo poglavlje. Siguran sam da će biti duboko dirnuti opisom.
Svi oni, od najvećeg do najmanjeg, odgovorili su hrabro caru, koji im je obećavao čas počasti i imanja, čas pretio strašnim mučenjima, pokušavajući da ih ubedi da prinesu žrtve idolima. Bespotrebno se trudiš, rekli su mu, svi mi smo odlučni da umremo za našu veru! Nјihova majka Solomonija, majka heroja, mučena je poslednja. Za nju možemo reći da je mučena sedam puta. Jer svaki put kad je pred njenim očima bilo mučeno jedno po jedno njeno dete, i ona je bila mučena. Gde su danas takve majke! Današnje majke koje paze da im deca ne dožive ni najmanju neugodnost, savetuju ove da izbegavaju ispovedanje vere među nevernicima i bezbožnicima.
Dragi moji! Zaklonimo naš pogled od bednih prizora izdajnika vere, kao što su bili arhijereji Jason i Menelaj. Upravimo naše oči na sedmoro braće ove mnogočlane porodice, čiji udovi ne samo da su povezani telesnim srodstvom nego i duhovnim. Sedam tela, ali srce i duša jedna.
Postoje li danas takve porodice? Uprkos svom neverju i nečistoći našeg doba, slava Bogu, postoje! Malo ih je, ali su izabrane, i biće te koje će u dan svetskog suda kritikovati sve one koji decu ne rađaju, a i ako ih rode, ne brinu se da im usade u srce veru u Boga i duhovno ih uzdižu.
Radi svih tih porodica koje spajaju mnogodetstvo i dobrodetstvo, sveta Crkva je odredila 1. avgust kao dan proslave mnogočlanih porodica, na Praznik kada slavimo i spomen na sedam Makaveja, majku im Solomoniju i njihovog učitelja Eleazara.

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

23. Treća knjiga o Makavejima

DOZVOLITI SVIMA ULAZAK?

(Σ’ ΟΛΟΥΣ ΕΙΣΟΔΟΣ?)

«Zadivi se (car Ptolomej) i lepom poretku

u Svetilištu, pa mu dođe na um i zahtede

da uđe u hram». (3 Makavejima 1.10)

Dvadeset treća knjiga Starog Zaveta, dragi moji, jeste Treća knjiga o Makavejima.

Zašto se naziva tako? Događaji koje opisuje ova knjiga nisu povezani sa Makavejima, koji su se u Palestini suprotstavili nametanju tuđeg idolopoklonstva. Međutim, ona opisuje jedno slično suprotstavljanje Judejaca, samo ne u domovini, već u Egiptu, gde su živeli Jevreji. Pošto je reč Makavej postala simbol herojske borbe za veru i domovinu, stoga se svako ko se borio u takvim borbama, premda i nemajući nikakvo krvno srodstvo sa Makavejima, naziva Makavejac. Ovo nas uči jednoj istini: da iznad telesnog srodstva postoji nešto uzvišenije – to je duhovno srodstvo, koje daleko više povezuje ljude.

I mi, Grci, smo telesni potomci velikih muževa i heroja, koje je, kroz vekove, iznedrio naš narod, i zbog kojih treba da se ponosimo svojim slavnim poreklom. Ali, ukoliko im ne sličimo u vrlini, čemu će nam onda koristiti telesno srodstvo? Tada se pokazujemo kao nedostojni potomci naših slavnih predaka, koji su, kao što neko reče, udostojeni velikog imena. Zapravo, naše bi nas telesno poreklo trebalo podstaći da sledimo svoje slavne pretke. Kada ih budemo oponašali i činili ista herojska dela koja su i oni činili, tada će nam se svet diviti i govoriti da na našim licima prepoznaje naše slavne pretke.

To se dogodilo 1940 godine, kada se mala Grčka suprotstavila jednoj ogromnoj imperiji, rekavši istorijsko NE. Tada su deca Grčke – premda pod nedostojnim vođstvom – prepisala svetle stranice slave, a evropske bioskopske sale su plele pohvale našim hrabrim vojnicima, iz kojih su svetleli likovi Leonida, Miltiada, Temistokleja i drugih heroja. Govorili su da se bore kao nekada stari Grci u prolazu Termopila.

Sve ovo je bilo povodom naziva Treće knjige o Makavejima.

Vratimo se sada na sadržaj. Kao što je svima poznato, Aleksandar Veliki, ovo čestito dete naše Makedonije, prošao je sa svojim herojskim odredima Elispont, stigao do Male Azije, pobedio careve, razorio stara carstva i države, te postao osnivač jedne velike imperije – Grčke carevine. No nakon njegove smrti, njegovo carstvo je bilo podeljeno na manja carstva, i u svakom od njih je bio postavljen po jedan car, jedan od njegovih naslednika. Tako, umesto jednog carstva, izdeliše se na više njih, a jedinstvo carevine je time bilo razoreno.

U Egiptu je za cara bio postavljen Ptolomej, koji je – napišimo i to, jer interesuje stanovnike naše mitropolije, poticao iz Eordeje, po kojoj je i naziv današnje prestonice Eordeje, bivšeg Kajlara, a koja po oslobođenju 1912. godine menja ime u P t o l e m a i d a. Ptolomej I je od dvorskih ulizica bio nazvan Spasitelj. Jedan od njegovih potomaka je bio i Ptolomej IV Filopator (240 – 211 p. H.). On se na početku ljubazno ophodio prema Judejima iz političkih razloga, čak poželevši i da poseti prestonicu judejskog naroda, Jerusalim.

Najzad pozvan, Ptolomej je otišao u Jerusalim i posetio predivni Solomonov hram, koji je bio i jedini hram judejskog naroda. Ostao je zadivljen njegovim spoljašnjim izgledom. Poželeo je da vidi i unutrašnjost, ali i da uđe u Svetinju nad svetinjama. Judejci su mu rekli da ulaz u hram nije dozvoljen svakome, ni sveštenicima, već samo arhijereju i to jednom u godini na dan Iskupljenja, kad su se prinosile žrtve. Tako su Judejci sprečili idolopokloničkog cara Ptolomeja da uđe u njihov hram.

Međutim, car je bio čovek sebičan i gord i nije želeo da mu se iko suprotstavlja, te je pokušao na svaki način silom da uđe u hram. Tada su se sakupili sveštenici iz hrama obučeni u svoje svešteničke odežde i pavši na zemlju moliše se naglas Bogu da ne dozvoli takvo svetogrđe. Toliko glasno su se moliti da je odjekivalo u celom hramu.

A judejski narod, doznavši za razlog tako glasne molitve – pobuni se. Nisu ostali ravnodušni i nedodirljivi, već su svi, počev od muškaraca i žena, pa do starih i mladih, na najdrastičniji način izrazili svoje negodovanje; čak su i majke, ostavivši svoju decu, izašle na puteve i trgove da se pridruže protestu sa ostalim narodom. Opšta molitva i protest! A najogorčeniji muškarci nisu se zadovoljili molitvama i protestima, već su pozivali «na oružje», od čega su ih oni stariji jedva odgovorili.

Carevi savetnici, videvši ovu opštu pobunu naroda, savetovali su mu da ni po koju cenu ne ulazi u hram. Uprkos svemu, car, budući drzak i sebičan, i dalje osta uporan, a njegova upornost izazva nove proteste i povike.

Tada i arhijerej Simon kleknu i uputi toplu molitvu Bogu. Molitva naroda i arhijereja je bila uslišena. Car nije uspeo da uđe u hram. Kako? Čudo se dogodilo. Dok je car, stojeći uspravno, pokušavao da na silu uđe u hram, on iznenada poče da drhti, kao što drhti grana na jakom vetru. Ne uspevajući da se održi na nogama, pao je na zemlju i činilo se da mu se bližio kraj. Njegovi čuvari su ga pridigli i preneli na drugo mesto. Tako se car, čim je malo došao sebi, vratio u Egipat.

Nažalost, Ptolomej, i pored svega što mu se dogodilo, i dalje je nastavio sa svojim neprijateljskim ponašanjem prema Judejcima. Svoj gnev je usmerio na Judejce koji su živeli u Egiptu i kojih nije bilo malo. Naredio je da se svi muški Judejci, zajedno sa svojim ženama i decom, sprovedu na jedan posed i da ih tamo čuvaju. Od svih njih, oslobodio je samo one koji su se odrekli svoje vere. Sve druge je nastojao da pridobije na krajnje nepojmljiv način.

Naredio je svojim vojnicima da sakupe 500 slonova i da ih napoje sa vinom, kako bi se opili, potom da ih omame dimom i tako razjarene puste na zarobljene Judejce, da ih izgaze svojim nogama.

Da li je uspeo ovaj podli Ptolomejov plan? Ne! Intervenisao je Bog. Ponovo se dogodilo čudo. Pijani slonovi, umesto da su krenuli na Judejce, promenili su smer i napali vojnike, a strah i trepet je pao na carevu vojsku. Ptolomej se prestrašio; bio je prinuđen da oslobodi zarobljenike i da izda blagonaklone odredbe u korist Judeja. Jedna od odredbi je bila: da se strogo kazne oni koji promene svoju veru.

Dragi moji! Vidite li kako su se suprotstavili arhijereji, sveštenici i judejski narod pokušaju idolopokloničkog cara da uđe u njihov hram? Jedno NE se čulo iz milijarde usta. I Bog je uslišio njihove molitve i čudo se dogodilo. Ptolomej nije uspeo ući u hram!

A sada se osvrnimo na današnje religiozno stanje. Sveti Kanoni Pravoslavne Crkve ne dozvoljavaju da svi, neograničeno, ulaze u Sveti hram u vreme Svete Liturgije, na kojoj se prinosi beskrvna žrtva. Oglašeni nevernici i bezbožnici, hulnici koji psuju javno svetinje, svi oni koji žive u divljem braku (koji nije blagosloven od strane crkve), jeretici (a jeretici nisu samo Jehovini svedoci, nego i protestanti i Franci, a ima ih još puno) i svaki onaj koji, ružeći, govori javno protiv vere, morala, svima njima se ne dozvoljava da uđu u pravoslavni hram. A ukoliko se, poput novog Ptolomeja i usude, tada se, od strane sveštenstva, treba da čuje jedno NE. Zatvorena vrata! Svi verujući! Samo oni imaju pravo da prisustvuju Liturgiji.

Teško nama! Naši Pravoslavni hramovi, uz pomoć naše ravnodušnosti, postali su n e o g r a đ e n i  v i n o g r a d i. U njemu se NE ne čuje. A ako se i začuje, mnogi ustaju i protive se onima koji protestvuju.

Gospode, pomiluj nas!

U Florini 2. Februara 1987,
Praznik Sretenja Gospoda našeg Isusa Hrista
+ Avgustinos Mitropolit Florine

********************************************

+ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ;

Ο αναγνώστης είναι ο μικρότερος βαθμός στην εκκλησιαστική ιεραρχία. Όπως στη στρατιωτική ιεραρχία ο μικρότερος βαθμός είναι ο υποδεκανέας.
Ε, λοιπόν, οι δύο αυτοί μικροί φοιτητές της Θεολογίας, ο ένας εξ αυτών Κύπριος, εκ της ενδόξου νήσου καταγόμενος, τώρα προάγονται σε αναγνώστες. Η κορυφή του ιερατικού αξιώματος είναι ο επίσκοπος, που έχει θέση στρατηγού στη μαχόμενη Εκκλησία. Ευχόμαστε, λοιπόν, οι δύο φοιτητές να διανύσουν ενδόξως την ιερατική ιεραρχία και να φανούν μιμητές των αθάνατων κληρικών της Κύπρου και πάσης Ελλάδος. Αμήν.
Γίνεται κουρά. Όπως ο τσομπάνος κουρεύει τα πρόβατα, έτσι και η Εκκλησία μας κουρεύει. Έχει συμβολική έννοια αυτό. Σημαίνει ότι ανήκουν πλέον στο Χριστό και μόνο στο Χριστό, δουλεύοντας και υπηρετώντας Αυτόν.
Στην πατρίδα μας τα παλιά χρόνια, ο αναγνώστης ήταν πολύ τιμητικό αξίωμα. Εθεωρείτο μεγάλη τιμή στον Πόντο, στην Κρήτη, παντού στην Ελλάδα να γίνει κανείς αναγνώστης. Όπως τώρα μανία έχουν τα παιδιά να γίνουν ποδοσφαιριστές και θεωρούνται ινδάλματα οι ποδοσφαιριστές και κάποιοι άλλοι. Έτσι τότε στην πατρίδα μας εθεωρείτο ο αναγνώστης κάτι το πολύ μεγάλο. Εθεωρείτο ένα καύχημα της οικογένειας.
Όλοι οι νεότεροι μεγάλοι ανδρες της πατρίδας μας οι οποίοι διέπρεψαν, υπήρξαν αναγνώστες. Όπως τα επίθετα «Αναγνωστάκης», «Αναγνωστόπουλος», από εκεί προήλθαν οι ρίζες τους. Οι προπάπποι τους χρημάτισαν αναγνώστες.
Ευχόμαστε στους δύο αναγνώστες πρόοδο στην εκκλησιαστική ιεραρχία προς δόξαν Θεού.

Φλώρινα 13-4-1975

ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΚΥΠΡΙΩΝ

Τελέσαμε το μνημόσυνο των εν Κύπρω πεσόντων αδελφών μας, κατά την εισβολή των ορδών του Αττίλα.
Ποιοι είναι αυτοί οι πεσόντες αδελφοί; Είναι επώνυμοι και ανώνυμοι. Είναι γνωστοί και άγνωστοι. Είναι οι Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες, που πολέμησαν σα λιοντάρια, ένας προς 100, πολέμησαν ενδόξως και έπεσαν στα πεδία των μαχών. Είναι ακόμη οι Κύπριοι αδελφοί μας, οι οποίοι τις στιγμές εκείνες, ασχέτως πολιτικών διαφορών, ενώθηκαν και αγωνίστηκαν εφάμιλλα με τους Έλληνες αξιωματικούς. Είναι ακόμη γυναίκες παρθένες, που προτίμησαν το θάνατο από την ατίμωση και την αισχρή δουλεία. Είναι ασπρομάλληδες γέροντες Κύπριοι και μικρά νήπια. Είναι 4 χιλιάδες νεκροί, 3 χιλιάδες αγνοούμενοι, 4 χιλιάδες τραυματίες, 200 χιλιάδες πρόσφυγες. Εθνική συμφορά.
Αυθόρμητα έρχεται στα χείλη μας και την καρδιά το ερώτημα· «Ποια η αιτία της εθνικής αυτής συμφοράς;». Τη στιγμή αυτή, κατά την οποία τελούμε το ιερό τους μνημόσυνο, οι άγιες ψυχές τους φτερουγίζουν στο θρόνο του ουρανού. Εδώ στην ιερή εκκλησία πρέπει να είναι μακριά κάθε βέβηλη σκέψη πολιτικολογίας. Ποιοι είναι υπεύθυνοι από πολιτικής πλευράς, μια μέρα η ιστορία, μετά από 50 χρόνια, όταν καθησυχάσουν τα πράγματα, θα αποδώσει το δίκαιο.
Τώρα εμείς, σιωπώντας και πενθώντας, εκ θρησκευτικής σκοπιάς εξετάζοντας τα πράγματα, δυνάμεθα αδιστάκτως να πούμε ότι τα βαθύτερα αίτια της εθνικής αυτής συμφοράς είναι οι αμαρτίες μας. Ιδιαιτέρως δε, είναι η αμαρτία που δύναται να ονομασθεί «εθνική αμαρτία» των Ελλήνων και η αμαρτία αυτή είναι η διχόνοια, η οποία, κατά τον ποιητή, «κρατεί σκήπτρον η δολερή».
Η διχόνοια αυτή υπήρξε η βαθύτερη αιτία που κατέρρευσε η Βυζαντινή αυτοκρατορία σε ερείπια. Η διχόνοια είναι ο κυριότερος παράγοντας, ώστε να καταρρεύσει το μέτωπο της Μικράς Ασίας, που έφθασε μέχρι την Άγκυρα ενδόξως. Ορθώς είπε ο Κεμάλ στην εισβολή της Άγκυρας: «Οι Έλληνες δεν νικήθηκαν στρατιωτικώς. Νικήθηκαν πολιτικώς, ένεκα της φοβεράς διχόνοιας των πολιτικών ανδρών». Και η διχόνοια πάλι υπήρξε η βαθύτερη αιτία, θα το γράψει η ιστορία, της κατάρρευσης του εθνικού αυτού αγώνα παρά τα ίμερα (τους πόθους δηλαδή) της φυλής μας.
Είθε, αδελφοί, τελώντας το ιερό μνημόσυνο, τα παθήματα τα παλαιότερα και νεότερα του ελληνικού λαού να μας γίνουν μαθήματα για το μέλλον μας. Ορθώς είπε μέγας ιστορικός των νεότερων χρόνων: «Εάν η Ελλάδα δεν είχε αυτή τη διχόνοια, θα ήταν το ισχυρότερο και το δυνατότερο κράτος της Μεσογείου».
Θρηνούμε επί των ερειπίων της διχόνοιας μας. Ας ευχηθούμε στο Θεό το μικρόβιο αυτό, ο θάνατος αυτός, που κατατρώει τις σάρκες του ελληνικού λαού, να εξαφανιστεί. Είθε ο Θεός να ενώσει την πατρίδα μας πολιτικώς, οικονομικώς, θρησκευτικώς, εθνικώς, ώστε ως ένας λαός, ένα έθνος και μια ψυχή να αντιμετωπίσουμε τις θύελλες, οι οποίες έρχονται από βορρά, από νότο, από διάφορες διευθύνσεις. Και είθε ο Θεός να μας αξιώσει ενωμένους να εορτάσουμε την ένωση των δύο άκρων, αφενός της Βορείου Ηπείρου με τη μητέρα Ελλάδα, όσο και της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα.
Είη των ηρώων της Κύπρου, των Ελλήνων και των Κυπρίων, εφαμίλλως αγωνισθέντων υπέρ της ελευθερίας της Κύπρου, η μνήμη αυτών αιωνία. Αμήν.
(Στο τέλος έκανε αναγνώστη έναν Κύπριο φοιτητή θεολογίας και του ευχήθηκε τα ακόλουθα).
Σήμερα, την ημέρα αυτή, κατά την οποία τελούμε το ιερό μνημόσυνο, θα τον κάνουμε αναγνώστη ως έκφραση και σύμβολο της Κύπρου, την οποία όλοι οι Έλληνες αγαπάμε και τιμάμε. Το ράσο στην Κύπρο πάντοτε έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο και ευχόμαστε ο μικρός αυτός, που μεθαύριο θα γίνει επίσκοπος ή αρχιεπίσκοπος, να παίξει σπουδαίο ρόλο για το καλό της μεγαλονήσου Κύπρου.

Φλώρινα 13-4-1975

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

ΟΙ ΣΚΟΠΙΑΝΟΙ ΜΕ ΑΠΕΙΛΟΥΝ

…Ευχόμεθα από σας να βγει μια Ελλάδα πολύ ωραιότερη, απ’ ό,τι άφησαν οι πρόγονοί μας. Και θα είμαι ευτυχής, του χρόνου εάν ζήσω να είμαι μαζί σας. Εάν δε ζήσω, καλά μου παιδιά, καλή αντάμωση στην αιωνιότητα!
Τώρα θα σας πω και ένα μυστικό, που θα συγκινηθείτε. Όπως είπε και ο νομάρχης, ευρισκόμεθα στα άκρα εδώ της Ελλάδος, ευρισκόμεθα εις τα σύνορα της πατρίδος και πολλοί εχθροί μας περικυκλώνουν και θέλουν να καταστρέψουν την αγαπητή μας πατρίδα και σας λέγω κάτι να το ξέρετε πολύ καλά.
Υπάρχουν οι λεγόμενοι Σκοπιανοί, οι οποίοι προσπαθούν να πάρουν τη Μακεδονία μας και να την κάνουν δική τους και γράφουν γράμματα. Δε σας το λέω αυτό για τίποτε άλλο, το λέω σε σας εξομολογούμενος, μου γράφουν γράμματα κάτω από την Αυστραλία˙ «Ρε, τράγε» λέγουν «θα έρθουμε να σε σκοτώσουμε. Δε γλιτώνεις!». Με μισούν θανάσιμα, διότι αγαπώ την αγαπητή μου πατρίδα.
Μέσα στην καρδιά μου έχω Χριστό και Ελλάδα. Και αυτά μέχρι τέλους της ζωής μου θα τα κρατήσω. Μακάρι να έρθει η ώρα αυτή, όχι για υστεροφημία, που δεν πιστεύω στην υστεροφημία, αλλά πιστεύω πραγματικώς ότι είναι ιερά ώρα να πεθάνει κανείς για τα μεγάλα ιδανικά, για την Ελλάδα, την αγαπητή μας πατρίδα.
Και όπως έλεγε ένας δικός μας ποιητής, ο Μαβίλης, που σκοτώθηκε επάνω στο Δρίσκο της Ηπείρου, όταν εξέπνεε ο εθελοντής Μαβίλης, μου έλεγε ο πνευματικός του πατέρας, ο ιερεύς, συγκινήθηκε και είπε˙ «Σε λίγο δε θα υπάρχω στη ζωή». Και είπε κάτι λόγια αλησμόνητα, κάτι λόγια που ζυγίζουν πολύ, είπε˙ «Ω, πατρίδα! Πολλές τιμές μου έδωκες. Η πιο μεγάλη τιμή είναι τώρα που πεθαίνω για σένα!»

Τα τελευταία λόγια από την προσφώνηση του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου, στα αγόρια του Γυμνασίου, στην γιορτή της λήξεως, στις Κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητροπόλεώς του, στις 13 -7 -1990.

*********************************************************************

ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ

ΑΝ ΜΠΟΡΕΙΣ, ΣΤΟΝ ΑΙΩΝΑ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΑΠΙΣΤΟ,

ΝΑ ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΓΙΟΣ, ΝΑ ΠΑΝΤΡΕΥΤΕΙΣ

Θα σας πω κάτι πολύ σοβαρό και να έχετε το νου σας. Θα δώσετε λόγο μια μέρα στο Θεό. Δεν αρκεί μονάχα να γεννάτε παιδιά. Και η μάνα του αγίου Κοσμά γέννησε παιδί, αλλά δεν το κράτησε κοντά της, για να το παντρέψει και να δει εγγόνια και δισέγγονα. Δεν είναι, βέβαια, αμαρτία αυτό, αλλά υπάρχει και κάτι ανώτερο. Η μάνα του αγίου Κοσμά είναι ευλογημένη, που ο γιος της δεν έκανε φυσικά παιδιά, αλλά έκανε χιλιάδες πνευματικά παιδιά. Λοιπόν, αυτό που θα σας πω είναι σοβαρό.
Στη σημερινή εποχή που ζούμε, ο άγιος Κοσμάς παρακαλεί και έχει αξίωση από τον ουρανό να βγουν και άλλοι αγίοι Κοσμάδες. Όχι απλώς να τον έχουμε εκεί στην εικόνα και να τον βλέπουμε, αλλά να βγουν και νέοι Κοσμάδες, που θα εργαστούν ιεραποστολικώς μέσα στο λαό μας. Να γίνουν ιερείς σαν τον άγιο Κοσμά. Αν είχαμε δέκα χιλιάδες παπάδες σαν τον άγιο Κοσμά, χαρά στην Ελλάδα· παράδεισος και «οὐρανὸς πολύφωτος» θα ήταν η Ελλάς. Να βγουν ιεραποστολικά πρόσωπα και να δουλέψουν μέσα στις ενορίες μας, με την πνοή του αγίου Κοσμά.
Και όχι μόνο στο εσωτερικό της Ελλάδος να μείνουν, αλλά μέχρι το εξωτερικό να πάνε. Στην Αυστραλία, στην Αφρική, στας Ινδίας, στην Κορέα και σ’ άλλα μέρη ζητούν ιεροκήρυκας, αλλά τίποτα δεν έχουμε να στείλουμε. Οι μανάδες τα παιδάκια τους θέλουν να γίνουν δάσκαλοι, καθηγηταί … Δεν δίνουν ένα παιδί να γίνει ιεραπόστολος, δεν θέλουν το παιδί τους να γίνει άγιος Κοσμάς.
Ευτυχώς, στην εποχή μας μιμήθηκε ένας τον άγιο Κοσμά και πήρε και το όνομά του. Είναι παιδί φτωχιάς αλλ’ εντίμου οικογενείας από τη Θεσσαλονίκη, Ασλανίδης στο όνομα, που πριν είκοσι χρόνια ήταν εδώ στη Φλώρινα. Αυτός έχτισε το Σταυρό (στο λόφο κοντά στη Σιταριά Φλωρίνης) αλλά και κάποιον άλλο πολύ μεγαλύτερο (στο ύψωμα 1020 της Φλωρίνης) και κατόπιν έφυγε και πήγε στην Αφρική. Εκεί εδίδαξε και βάπτισε 3000 ανθρώπους και μαρτύρησε· είχε μαρτυρικό θάνατο. Ευτυχισμένη είναι η μάνα του!
Ποιες από σας τις μανάδες θα φιλοτιμηθούν να δώσουν ένα παιδί στην Εκκλησία, που έχουμε απόλυτον ανάγκη, τόσο για την εσωτερική όσο και την εξωτερική ιεραποστολή; Δεν μπορείτε να καταλάβετε εσείς οι μανάδες τι μεγάλο πράγμα είναι να δώσετε ένα παιδί στο Χριστό. Θα σας μνημονεύουν γενεές γενεών. Να τώρα, τον Κοσμά τον Ασλανίδη· αναφέρουν το όνομά του στην Αφρική και κλαίνε. «Ευλογημένη» λένε «η μάνα του!». Πήγε κάτω εκεί ο πατέρας του και του φιλούσαν οι άγριοι τα πόδια.
Ναι, ναι, ναι! Αναθρέψτε τα παιδιά σας, για να γίνουν ιεραποστολικά πρόσωπα και θα είναι εις μνημόσυνόν σας αιώνιο. Εις την Ρωσία, ένας νέος 25 χρονών πήγε σ’ ένα ρώσο στάρετς (διδάσκαλο) – έχουν σπουδαίους πνευματικούς πατέρας, εξομολόγους οι Ρώσοι – και του λέει:
-Δάσκαλε, πατέρα, να παντρευτώ;
–    Μεγάλο είναι το θέμα που με ρωτάς. Άσε, παιδί μου, να το σκεφτώ.
Πέρασε μια βδομάδα. Ο νέος ξαναπήγε να τον ρωτήσει και ο γέροντας του λέει:
–    Περίμενε λίγο ακόμα, γιατί δεν άκουσα καμιά φωνή.
Περίμενε δεύτερη και τρίτη εβδομάδα. Και τότε απαντά στο νέο:
–    Άκουσα κάτι από τον ουρανό. Ξέρεις τι μου είπε; Αν μπορείς, εις τον αιώνα αυτόν τον κατηραμένο και άπιστο, να γεννήσεις παιδί και να γίνει άγιος, τότε να παντρευτείς· εάν, όμως, δεν μπορέσεις και γίνει το παιδί σου λωποδύτης, κλέφτης, βλάσφημος, άπιστος και άθεος, μην παντρευτείς.
Δεν είναι απλώς να γεννήσετε παιδιά, αλλά να δώσετε τα παιδιά σας στο Θεό, να τα αφιερώσετε.
Εύχομαι, λοιπόν, την αγία αυτή ημέρα, που τελέσαμε το μνημόσυνο του αγίου Κοσμά, του νεομάρτυρος αυτού, ο οποίος μαρτύρησε υπέρ πίστεως, υπέρ της αγίας μας Ορθοδοξίας, εύχομαι και άλλα παιδιά να εμπνευσθούν από το παράδειγμά του και να γίνουν ιεραπόστολοι· και να πάνε στην Αφρική, να πάνε στας Ινδίας, να πάνε στην Κορέα, αλλά και έδω στην Ελλάδα, που οι άνθρωποι ζούνε στο βαθύ σκοτάδι. Έχουμε ανάγκη ιεραποστολής και ο Θεός να ακούσει τους αναστεναγμούς μας και τας προσευχάς μας και ν’ αλλάξει τα μυαλά των γυναικών, των μανάδων.
Στα Γρεβενά – πω, πω! –  κάποια μάνα κόντεψε να με σκοτώσει! Έβγαινε στα παράθυρα και φώναζε: «Ανάθεμά τον! Δεν σπούσε το πόδι του και ήρθε εδώ, για να πάρει το παιδί μου…». Εγώ πήρα το παιδί της; Μου ‘ρχεται να σηκωθώ να φύγω, να πάω στο Άγιον Όρος και να κρυφτώ σε καμιά σπηλιά.
Σπάνιο παράδειγμα μάνας που να χαρεί γιατί το παιδί της αφιερώθηκε στο Θεό. Μέσα στις χίλιες μία. Βέβαια, χαίρεται, όταν το παιδί της παντρεύεται και ύστερα από ένα μήνα … παίρνει διαζύγιο. Α, αυτό είναι ωραίο πράγμα στην εποχή μας!
Λοιπόν, δεν είμαι εναντίον του γάμου. Ευλογώ τον γάμο, που είναι Μυστήριο. Αλλά εύχομαι κάτι ανώτερο να ζητάτε από το Θεό. Ο άγιος Κοσμάς το ζητούσε χάρη· να θυσιαστεί για το Χριστό!

Δευτερολογία στην εκκλησία του αγίου Κοσμά Σιταριάς Φλωρίνης, στις 24 -8 -1989