O AΝΘΡΩΠΟΣ ΕΚΛΟΝΙΣΘΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΙΔΙΕΣ, ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΘΗ ΨΥΧΙΚΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΦΡΙΚΗ
«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΣΠΙΘΑΣ» 1957, φ.191
ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ
π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ
ΒΔΕΛΥΓΜΑ ΕΡΗΜΩΣΕΩΣ
«Ὅταν οὖν ἴδητε τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως
τὸ ρηθὲν διὰ Δανιὴλ τοῦ προφήτου ἐστὼς
ἐν τόπω ἁγίω – ὁ ἀναγινώσκων νοείτω…»
(Ματθ. 24, 15)
Σημεῖα τῶν καιρῶν
«Ὡς χαρίεν ἔστʼ ἄνθρωπος, ὄταν ἄνθρωπος ἧ», ἔλεγον οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας. Πόσην χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν προκαλεῖ τὸ θέαμα ἑνὸς ἀληθινοῦ ἀνθρώπου. Ἀληθινὸς δὲ ἄνθρωπος κατὰ τὸ βαθύτερον νόημα, ὅπερ ἐγκλείει τὸ ρητόν, δὲν εἶνε ἐκεῖνος, ὅστις ἔχει τὴν σωματικὴν ἀκεραιότητα, ἀρτιμέλειαν καὶ ὡραιότητα καὶ καθαρὸν διατηρεῖ τὸ σῶμα καὶ λαμπρὰς ἐκ μετάξης στολὰς περιβάλλεται, ἐνδυόμενος ὡς ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς «πορφυρὰν καὶ βύσσον», ὄχι, δὲν εἶνε αὐτὸς ὁ ἀληθινὸς ἄνθρωπος. Ὁ ἀληθινὸς ἄνθρωπος εἶνε κυρίως ὁ ἔσω ἄνθρωπος. Εἶνε ἡ ψυχὴ ὑπὸ τὴν τριπλῆν της ἔκφρασιν. Εἶνε ὁ νοῦς. Εἶνε ἡ καρδία. Εἶνε ἡ βούλησις. Εὑρίσκονται ταῦτα ἐν ἀρμονία; Ἔχει πρωτίστως ἐν τῆς διανοία του ὁ ἄνθρωπος ὀρθὰ δόγματα, καθαρὰς ἐννοίας, ἀπηλλαγμένας πλανῶν καὶ αἱρέσεων; Ἐντρυφᾶ ὀ νοῦς του ἐν τῆ μνήμη τοῦ Θεοῦ, ἐν τοῖς ἔργοις τοῦ Θεοῦ, ἐν τῶ λόγω τοῦ Θεοῦ; Ἡ καρδία του ὡς ἄσβεστον θυσιαστήριον θείου πυρὸς φλέγεται ἀπὸ τὰ ἅγια αἰσθήματα τῆς ἀγάπης πρὸς ὅ,τι καλόν, ἀγαθὸν καὶ ἀληθές; Ἡ βούλησίς του κινεῖται δραστηρίως πρὸς ἐκτέλεσιν καὶ παραγματοποίησιν ὡραίων πόθων, διὰ τῶν ὀποίων δοξάζεται ὁ Θεός; Ἐὰν ναί, τότε ὁ ἄνθρωπος αὐτός, ὁ ἔχων διάνοιαν κρυσταλλίνην, καρδίαν χρυσῆν, θέλησιν ἀδαμαντίνην, εἶνε ἕν ἔξοχον καλλιτέχνημα, ἕν ἔμψυχον ἄγαλμα, ποὺ μὲ χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν βλέπουν καὶ αὐτοὶ οἰ ἄγγελοι. Ἐνώπιον τοῦ τοιούτου ἀνθρώπου ἐν θαυμασμῶ ἱστάμενος, ὁ Προφυτάναξ Δαβὶδ κρούει τὴν λύραν του καὶ ψάλλει: «Τὶ ἐστιν ἄνθρωπος, ὅτι μιμνήσκη αὐτοῦ; ἤ υἱὸς ἀνθρώπου, ὅτι ἐπισκέπτη αὐτόν; ἠλάττωσας αὐτὸν βραχὺ τι παρʼ ἀγγέλους, δόξη καὶ τιμῆ ἐστεφάνωσας αὐτόν» (Ψαλμ. 8, 5-6).
Ἀλλὰ δυστυχῶς ὁ ἄνθρωπος δὲν μένει εἰς τὰ ὕψη αὐτὰ τοῦ θείου προορισμοῦ του. Μυστυριώδης τις δύναμις τοῦ κακοῦ ἔλκει αὐτὸν πρὸς τὰ κάτω. Ὁ νοῦς προσβάλλεται πρῶτον. Ὁ νοῦς, τὸ καθαρώτερον μέρος τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς, ὅπως λέγει ὁ Ἱ. Δαμασκηνός, ὁ ὀφθαλμὸς αὐτὸς τοῦ ἐσωτερικοῦ ἀνθρώπου, μολύνεται πρῶτον, σκοτίζεται, τυφλοῦται. Σκέψεις ἀκάθαρται, ἰδέαι πεπλανημέναι, δόγματα ἐσφαλμένα, λόγοι ἀπιστίας καὶ ἀθεΐας ἐνσφηνοῦνται εἰς τὸ βάθος τῆς ἐγκεφαλικῆς του οὐσίας. Οὕτως ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἄφρων, ὡς ὁ ἄφρων ἐκεῖνος περὶ τοῦ ὀποίου λέγει ὁ Ψαλμωδός: «Εἶπεν ἄφρων ἐν τῆ καρδία αὐτοῦ˙ οὐκ ἔστι Θεός». Ἀλλʼ ἐσβέσθη ἐν τῶ ἀνθρώπω ὁ πνευματικὸς λύχνος; Ἀλλʼ ὁ ἄνθρωπος ἐκλονίσθη περὶ τὰς ὑψίστας ἰδέας; Ὡς ἀποτέλεσμα τοῦ κλονισμοῦ αὐτοῦ ἔρχεται καὶ ὁ κλονισμὸς περὶ τὴν ἠθικήν. Ὑπὸ διάνοιαν κλονιζομένην εἰς τὰ ὀρθὰ δόγματα ἡ καρδία ἡ θερμή, ἡ ὁποία ἐκόχλαζε ἀπὸ τὸ πῦρ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ἀρχίζει νὰ χάνη ὀλίγον κατʼ ὀλίγον τὴν θερμότητά της, συνεχῶς ὑποθερμαίνεται, γίνεται χλιαρά, καὶ τέλος καταντᾶ ψυχρὰ τόσον, ὅσον ψυχρὰ εἶνε ἡ πλὰξ τοῦ τάφου, ἔτι πλέον ψυχρά, ὅσον εἶνε ψυχροὶ οἱ παγετῶνες τοῦ Βορείου Πόλου. Ὑπὸ καρδίαν δὲ ψυχρὰν τὶ καλόν, ἀγαθὸν καὶ ὑψηλὸν δύναται νὰ ἐργασθῆ ὁ ἄνθρωπος; Εἰς αὐτὸν ἔχει ἐφαρμογὴν ὁ λόγος τοῦ Κυρίου: «Διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν» (Ματθ. 24, 12). Ὀ ἄνθρωπος αὐτὸς παραμορφώνεται ψυχικῶς καὶ μὲ τὰς ἐξωφρενικὰς ἰδέας, μὲ τὰ μυσαρὰ αἰσθήματα καὶ μὲ τὰς κακούργους πράξεις προκαλεῖ τὴν ἀηδίαν, τὸν ἐμετόν, τὴν ἀποστροφήν, τὴν βδελυγμίαν. Ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ἀνήκει πλέον εἰς τὴν κατηγορίαν τῶν ψυχικῶς διεφθαρμένων ἀνθρώπων, τοὺς ὀποίους ὁ Ψαλμωδὸς θρηνεῖ λέγων: «Διεφθάρησαν καὶ ἐβδελύχθησαν ἐν ἐπιτηδεύμασιν, οὐκ ἔστι ποιῶν χρηστότητα, οὐκ ἔστιν ἕως ἑνός» (Ψαλμ. 13, 1).
* * *
Οὕτως ὁ ἄνθρωπος, ἡ Read more »