«Χαιρε, δενδρον ἀγλαοκαρπον, ἐξ ου τρεφονται πιστοι· χαιρε, ξυλον ευσκιοφυλλον, ὑφ᾽ ου σκεπονται πολλοι» (Ἀκαθ. ὕμν. Ν3)
Γ΄ Στάσις Xαιρετισμῶν
Του Μητροπολίτου Φλωρινης Αυγουστινου
ΔΕΝΤΡΟ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
«Χαῖρε, δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ οὗ τρέφονται πιστοί·
χαῖρε, ξύλον εὐσκιόφυλλον, ὑφ᾽ οὗ σκέπονται πολλοί»
(Ἀκάθ. ὕμν. Ν3)
Ακάθιστος ὕμνος, ἀγαπητοί μου. Τρίτη στάσις. Ὅπως λέγαμε καὶ ἄλλοτε, ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος εἶνε ἕνα ἐξαίρετο ποίημα, ἕνα ἀριστούργημα τῆς βυζαντινῆς ἐποχῆς. Ἡ βαθειὰ ἀγάπη καὶ ὁ σεβασμός, ποὺ ἔτρεφε πρὸς τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο ὁ ἀνώνυμος ποιητής, τὸν κάνουν νὰ τὴν στολίζῃ μὲ πολλὰ ὀνόματα, μὲ ποικίλες εἰκόνες καὶ λέξεις, ποὺ παίρνει ἀπὸ παντοῦ (ἀπὸ τὸν οὐρανό, τὴ γῆ, τὸν ἥλιο, τὴ σελήνη, τὰ φυτά, τὰ δέντρα, τὰ ἄνθη, τὰ πουλιά, ἀπ᾽ ὅλο τὸν κόσμο). Ἂν μετρήσουμε τὶς εἰκόνες ποὺ περιέχει ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἀκαθίστου ὕμνου, ξεπερνοῦν τὶς τριακόσες. Ὑπέροχη ζωγραφιά· διότι καὶ ζωγράφοι ἀσχολήθηκαν μὲ τὴν εἰκονογράφησι τοῦ ὕμνου αὐτοῦ ἀπὸ τὴ βυζαντινὴ περίοδο μέχρι σήμερα.
Τὰ «χαῖρε» τῆς ἀκολουθίας εἶνε 144. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ εἶνε κι αὐτὸ ποὺ ἀκούσατε· «Χαῖρε, δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ οὗ τρέφονται πιστοί· χαῖρε, ξύλον εὐσκιόφυλλον, ὑφ᾽ οὗ σκέπονται πολλοί» (Ἀκάθ. ὕμν. Ν3). Τί σημαίνουν τὰ λόγια αὐτά; – γιατὶ δὲν ἀρκεῖ ἁπλῶς νὰ τὰ ἀκοῦμε· ὁ σκοπὸς εἶνε νὰ διδασκώμεθα κάτι καὶ νὰ τὸ ἐφαρμόζουμε, ἐκεῖ ἀποβλέπει ἡ Ἐκκλησία μας καὶ μὲ τὴν ψαλμῳδία.
* * *
Ἡ Παναγία, ἀγαπητοί μου, ὀνομάζεται ἐδῶ «δένδρον». Ὄχι δέντρο ἄκαρπο, ὅπως εἴμαστ᾽ ἐμεῖς, ποὺ λέει τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο ὅτι «Πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται» (Ματθ. 3,10), ἀλλὰ δέντρο καρποφόρο, γεμᾶτο καρποὺς «ἀγλαούς», λαμπροὺς δηλαδὴ καὶ ὡραίους.
Ὄχι ὅμως μόνο ἡ Παναγία. Ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος ἔπαιξε τὸν σπουδαιότερο ῥόλο στὸ σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου· εἶνε τὸ ὄργανο τῆς θείας προνοίας γιὰ νὰ ἔρθῃ στὸν κόσμο ὁ λυτρωτής, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ἀλλ᾽ ὁ Χριστὸς εἶνε μὲν ὡς ἄνθρωπος ὁ «ἀγλαὸς» καρπὸς τοῦ δέντρου τῆς Θεοτόκου, ὡς Θεὸς ὅμως εἶνε ἡ ῥίζα καὶ τοῦ δέντρου τῆς Παναγίας. Ἔτσι μποροῦμε μιλώντας γενικώτερα νὰ ποῦμε, ὅτι δέντρο εἶνε καὶ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Καὶ τέλος ἐπεκτείνοντας τὴν εἰκόνα, νὰ ποῦμε ὅτι δέντρο ἀγλαόκαρπο εἶνε ὁ χριστιανισμός, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία.
Πολλοὺς καρποὺς ἔδωσε στὸν κόσμο ὁ χριστιανισμός, τὸ δένδρο αὐτὸ τοῦ Χριστοῦ· ποιόν πρῶτο καὶ ποιόν δεύτερο ν᾽ ἀναφέρουμε; Ἔφερε τὸ φῶς τῆς θεογνωσίας, γκρέμισε τὸ ψέμα τῶν εἰδώλων, ἐξημέρωσε ἀγρίους, ἐξευγένισε ἀπολιτίστους, ἐπηρέασε νομοθεσίες λαῶν ὥστε νὰ γίνουν δικαιότερες. Ὁ γλυκύτερος, ὁ ἀθάνατος καρπὸς ποὺ ἔφερε, εἶνε μία λέξι· κάτι ποὺ ἀπουσίαζε καὶ ἐξακολουθεῖ δυστυχῶς ἀκόμη ν᾽ ἀπουσιάζει ἀπὸ μεγάλο μέρος τοῦ κόσμου· εἶνε αὐτὸ ποὺ ἀποτελεῖ τὴν οὐσία τοῦ πολιτισμοῦ· ἡ ἀγάπη. Καρπὸς τοῦ εὐαγγελίου εἶνε ἡ ἀγάπη, τὸ πασίγνωστο «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (Ἰω. 13,34). Ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς καρποὺς «τρέφονται πιστοί», λέει, ὁ χαιρετισμός.
Ἀλλ᾽ ἐκτὸς ἀπὸ τὴν τροφὴ τὸ δέντρο αὐτὸ προσφέρει καὶ σκιά, ὅπως λέει ἐν συνεχείᾳ ὁ χαιρετισμός· «χαῖρε, ξύλον εὐσκιόφυλλον, ὑφ᾽ οὗ σκέπονται πολλοί». «Ξύλον» θὰ πῇ ἐπίσης «δέντρο». Δὲν εἶνε λοιπὸν ὁ Χριστιανισμὸς δέντρο «ἀγλαόκαρπον» μόνο· εἶνε καὶ γεμᾶτο ἀπὸ φύλλα πυκνά, ποὺ σχηματίζουν ὀμπρέλλα καὶ κάτω ἀπ᾽ τὴ σκιά της βρίσκουν ἀνάπαυσι πολλοὶ κουρασμένοι διαβάτες αὐτῆς τῆς ζωῆς. Ποιούς σκεπάζει; Καὶ ποιούς δὲν σκεπάζει·
⃝ Κάτω ἀπ᾽ τὴ σκιὰ τοῦ δέντρου αὐτοῦ σκεπάζονται τὰ παιδιά. Τὸ παιδὶ πρὸ Χριστοῦ δὲν εἶχε ἀξία. Στὴ Σπάρτη, ἂν δὲν ἦταν ἀρτιμελές, μποροῦσε ὁ πατέρας νὰ τὸ ἐκσφενδονίσῃ στὸν Καιάδα· αὐτὸ δὲν θεωρεῖτο ἔγκλημα. Ἀξία στὸ παιδὶ ἔδωσε τὸ Εὐαγγέλιο.
⃝ «Ξύλον εὐσκιόφυλλον». Κάτω ἀπὸ τὴ σκιὰ τοῦ δέντρου αὐτοῦ ἀναπαύθηκε ἡ γυναίκα. Πρὸ Χριστοῦ δὲν ἦταν ἰσότιμη μὲ τὸν ἄντρα· ἐθεωρεῖτο κατώτερο ὄν, σκεῦος ἡδονῆς καὶ μόνο, καὶ περιφρονεῖτο. Ὁ Χριστὸς τὴν ἀνύψωσε, καὶ ὁ μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος Παῦλος ἔγραψε· «Οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ», δὲν ὑπάρχει διαφορὰ ἀνδρὸς καὶ γυναικός (Γαλ. 3,28)· εἶνε ἴσοι ἐνώπιον τοῦ Κυρίου. Ὅπου δέχθηκαν τὸ Εὐαγγέλιο ἐπῆλθε ἰσοτιμία μεταξὺ τῶν δύο φύλων, ἐνῷ ἔξω ἀπὸ τὸ πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ τὰ δύο φῦλα μέχρι σήμερα ἀνταγωνίζονται ποιό ἀπὸ τὰ δύο θὰ ἐπικρατήσῃ.
⃝ «Ξύλον εὐσκιόφυλλον». Κάτω ἀπὸ τὴ σκιὰ τοῦ δέντρου αὐτοῦ ἀναπαύθηκαν οἱ δοῦλοι. Πρὸ Χριστοῦ ἑκατομμύρια ἄνθρωποι ἦταν δοῦλοι· ἐλάχιστοι ἦταν οἱ ἐλεύθεροι. Καὶ ὁ δοῦλος τότε ἐθεωρεῖτο πρᾶγμα, ρές (res)· ἀντικείμενο, ποὺ ὁ ἀφέντης του τὸ ἔκανε ὅ,τι θέλει· μποροῦσε καὶ νὰ τὸ σκοτώσῃ ἀκόμα. Λένε, ὅτι στὴ ῾Ρώμη πλούσιοι μεγιστᾶνες μὲ τὰ σώματα δούλων ποὺ ἔσφαζαν ἔτρεφαν τὰ ψάρια τῶν τεχνητῶν λιμνῶν ποὺ διέθεταν.
⃝ «Ξύλον εὐσκιόφυλλον». Τὸ δένδρο τοῦ Χριστιανισμοῦ ἅπλωσε τὰ κλαδιά του σ᾽ ὅλο τὸν κόσμο, σὲ Βορρᾶ καὶ Νότο, Δύσι καὶ Ἀνατολή, καὶ σκέπασε λαούς. Ἀναφέρω δύο μόνο. Κάτω ἀπ᾽ τὴ σκιά του βρῆκε ἀνάπαυσι ἡ μικρή μας πατρίδα. Ἐὰν ὑπάρχῃ σήμερα Ἑλλάς, τὸ ὀφείλει στὸ ὅτι δέχθηκε τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Τετρακόσα χρόνια κάτω ἀπὸ τὴ σκλαβιὰ τῶν Τούρκων, βρῆκε παρηγορία στὴ σκιὰ τοῦ σταυροῦ. Σὰν «ἄγγελος πρωτοστάτης» ὁ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανὸς ὕψωσε τὴ σημαία τῆς Ἐπαναστάσεως τὴν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ μὲ τὸ σύνθημα «Ἐλευθερία ἢ θάνατος». Ἐὰν ὑπάρχουμε ὡς ἔθνος, τὸ ὀφείλουμε στὸ Χριστό. Κάτω ἀπὸ τὴ σκιὰ τοῦ δένδρου τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀναπαύθηκε καὶ ἡ μεγάλη ὁμόδοξος χώρα, ἡ ῾Ρωσία. Ἑβδομηνταπέντε χρόνια (1917-1992) προσπάθησαν ἐκεῖ οἱ ἄθεοι ὑλισταὶ νὰ ξερριζώσουν τὸ δέντρο αὐτὸ μὲ τὰ «τσεκούρια» τους· μεταχειρίσθηκαν τὰ πάντα. Στὰ χρόνια αὐτὰ οἱ πιστοὶ ῾Ρῶσοι κάτω ἀπὸ τὴ σκιὰ τοῦ δέντρου αὐτοῦ βρῆκαν παρηγορία καὶ δύναμι. Καὶ σήμερα πλέον μποροῦν νὰ ζοῦν ἐλεύθεροι τὴν χριστιανικὴ πίστι τους.
Τὸ συμπέρασμα ἀπὸ τὴν ἱστορία καὶ τῶν δύο λαῶν εἶνε, ὅτι κανείς δὲν μπορεῖ νὰ ξερριζώσῃ τὸ δέντρο αὐτό. Διότι δὲν τὸ φύτευσε ἄνθρωπος (φιλόσοφος, πολιτικός, μεγιστὰν τοῦ πλούτου ἢ ἄλλος)· τὸ φύτευσε ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Κι ὅ,τι φυτεύει ὁ Θεός, καμμία δύναμις δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ξερριζώσῃ. Ἡ ἱστορία βεβαιώνει αὐτὴ τὴν ἀλήθεια καὶ διδάσκει, ὅτι ὅσοι θελήσουν νὰ ξερριζώσουν τὸ δέντρο αὐτό, ματαίως θὰ κοπιάσουν. Καὶ θὰ εἶνε ὅπως ὁ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης, ὁ ὁποῖος στὸ τέλος ὡμολόγησε· «Νενίκηκάς με, Ναζωραῖε». Ὁ Χριστὸς θὰ νικᾷ πάντοτε. Ἡ χριστιανικὴ πίστι εἶνε τὸ δέντρο ποὺ φύτευσε στὴ γῆ ὁ Θεός, ἡ ἁγία Τριάς.
* * *
Ἀγαπητοί μου, πρέπει ν᾽ ἀποκτήσουμε κ᾽ ἐμεῖς πεῖρα, ἐμπειρία τοῦ δέντρου αὐτοῦ.
Ὁ Χριστὸς ζῇ καὶ βασιλεύει εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ὅπως ὑπῆρξε τὸ «ἀγλαόκαρπον» καὶ «εὐσκιόφυλλον» δέντρο στὶς προηγούμενες γενεές, ἡ τροφὴ καὶ ἡ ἀνάπαυσί τους, ἔτσι εἶνε καὶ σήμερα καὶ θὰ εἶνε πάντα γιὰ ὅλους. Δὲν ξεράθηκε οὔτε θὰ ξεραθῇ. Δέχεται σ᾽ αὐτὴ τὴ γῆ καὶ ἀναπαύει κάθε ψυχή.
Ποιός ζῇ στὸν κόσμο αὐτὸν καὶ δὲν ἔνιωσε θλῖψι, δὲν ἔχυσε δάκρυα, δὲν πόνεσε; Ποιός δὲν δοκίμασε ἄγχος, τὸ αἴσθημα αὐτὸ ποὺ λένε οἱ ψυχολόγοι καὶ οἱ ψυχίατροι – ποὺ τώρα αὐξήθηκαν τόσο πολύ; Μπορεῖ νὰ εἶνε ἐν τάξει ὁ ὀργανισμός, τὰ μάτια, τὰ αὐτιά, τὸ στομάχι κ.τ.λ., ἀλλὰ ἡ ψυχὴ ἀσθενεῖ· βρίσκεται σὲ ἀγωνία καὶ θλῖψι. Ὁ ἄνθρωπος δὲν θεραπεύεται μὲ ψυχοφάρμακα· καὶ οἱ ἴδιοι οἱ ψυχίατροι ἔχουν ἀνάγκη ψυχιάτρων. Ὁ ἀληθινὸς Ψυχίατρος, ὁ ἰατρὸς ψυχῶν καὶ σωμάτων, εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ὁποῖος μᾶς καλεῖ καὶ μᾶς λέει· «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς» (Ματθ. 11,28).
Κοντά του βρῆκαν ἀνάπαυσι, πραγματικὴ ἀνάπαυσι, ὅλοι οἱ μετανοημένοι ἁμαρτωλοὶ τῆς γῆς. Φέρνω ἕνα μόνο παράδειγμα, τὸν ἱερὸ Αὐγουστῖνο, ὁ ὁποῖος ζοῦσε ἕνα βίο ἁμαρτωλό, καὶ προσπαθοῦσε νὰ παρηγορηθῇ μελετώντας διάφορα φιλοσοφικὰ συστήματα καὶ θρησκεῖες τοῦ κόσμου. Στὸ τέλος βρῆκε τὸ Χριστὸ καὶ ὡμολόγησε· «Ἡ ψυχή μου εἶνε ἀνήσυχη, Κύριε, ἕως ὅτου ἀναπαυθῇ σ᾽ Ἐσένα».
Ἡ ἀνάπαυσι εἶνε ὁ Χριστός! Δὲν εἶνε οὔτε τὰ πλούτη, οὔτε οἱ θησαυροί, οὔτε ἡ ἐπιστήμη, οὔτε ἡ τεχνολογία, οὔτε κάτι ἄλλο. Ἐκεῖνος ποὺ ἀναπαύει καὶ εἰρηνεύει τὴν καρδιὰ εἶνε ὁ Χριστός. Πλησιάζοντας τὸ Χριστὸ καὶ γευόμενοι τὰ ἀγαθὰ ποὺ προσφέρει τὸ δέντρο του θὰ λάβουμε κ᾽ ἐμεῖς πλέον πεῖραν τοῦ πράγματος καὶ θὰ ποῦμε· «Χαῖρε, δένδρον ἀγλαόκαρπον, ἐξ οὗ τρέφονται πιστοί· χαῖρε, ξύλον εὐσκιόφυλλον, ὑφ᾽ οὗ σκέπονται πολλοί».
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(ἱ. ναὸς Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης Παρασκευὴ 27-3-1992 βράδυ)
Add A Comment
You must be logged in to post a comment.