Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Μ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2550

Μεγάλη Δευτέρα
10 Ἀπριλίου 2023 βράδυ

Ἡ φιλαργυρια του Ἰουδα

Τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων, ἀγαπητοί μου, ἄν­τρες, γυναῖκες καὶ παιδιά, ἀκούσαμε στὸ ναὸ τὸ ἔξοχο τροπάριο «Τὰ πάθη τὰ σεπτὰ ἡ παροῦσα ἡμέρα, ὡς φῶτα σωστικὰ ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ…» (Μ. Δευτ. ὄρθρ., κάθ.). Τὴν ἑβδομάδα αὐ­τὴ ὄντως, ὅπως ὁ ἥλιος ἀπὸ μακρινὴ ἀπόστασι φωτίζει, θερμαίνει καὶ ζωογονεῖ τὴν πλά­σι, ἔτσι τὰ γεγονότα τῶν σεπτῶν παθῶν τοῦ Χριστοῦ σὰν ἥλιος φωτίζουν τὸν κόσμο.
Ἀπόψε θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ μιλήσω πάλι, γιατὶ ἀκούω ἕνα λόγο ποὺ ψάλλει ἡ Ἐκκλησία –δὲν ξέρω ἂν τὰ προσέχετε–, ἕναν ὕμνο ποὺ λέει· «Μὴ κρύπτε λόγον Θεοῦ» (ὄρθρ. Μ. Τρίτ., δοξ. αἴν.)· ἐσύ, λέει, ποὺ εἶ­σαι ἐπίσκοπος ἢ ἱεροκήρυκας, «μὴν κρύβεις τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ», ἀλλὰ νὰ τὸν κηρύττῃς, ἔστω καὶ ἂν δὲν ὑπάρχουν αὐτιὰ νὰ σ᾽ ἀκούσουν. Καὶ ἕνας μόνο ν᾽ ἀκούσῃ, ἀρκεῖ· τὸ καλὸ εἶνε μεγάλο.

* * *

Τὰ πρόσωπα τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἀ­δελφοί μου, ποὺ σχετίζονται μὲ τὸν Ἰησοῦ τὸ Ναζωραῖο, εἶνε πολλά. Τὸ πιὸ δραματικὸ ὅμως, τὸ πιὸ σκοτεινὸ πρόσωπο, εἶνε ἀσφαλῶς ὁ Ἰούδας ὁ Ἰσκαριώτης.
Ὑπῆρξε μαθητὴς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Δύσκολο νὰ εἰσδύσῃ κανεὶς στὴν ψυ­χοσύνθεσί του. Ποιός μπορεῖ νὰ τὸν περιγρά­ψῃ; Κάθε ἄνθρωπος, εἶνε μυστή­ριο· κ᾽ ἐμεῖς, ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς, ἀποτελεῖ ἕ­να μυστήριο. Ὁ Ἰ­ούδας, λοιπόν, ἔζησε τὸν πειρασμὸ τῆς ἀποστασίας, τὸ μυστήριο τῆς ἁμαρτίας.
Ἄκουσε τὸ Χριστό, ἑλκύστηκε ἀπὸ τὰ λόγια του, τὸν ἀ­κο­­λούθησε, κατα­τάχθηκε στὴν χορεία τῶν δώ­δεκα ἀποστόλων. Εἶχε ὅλη τὴν ἀγάπη καὶ φροντίδα τοῦ Κυρίου, εἶχε τὴν ἐμ­πιστοσύνη τῶν συμμαθη­τῶν του· εἶχε ἀκόμη στὰ χέρια του καὶ τὸ ταμεῖο τῆς ἀδελφότητος, μὲ τὸ ὁποῖο ἀγόραζαν τ᾽ ἀναγκαῖα γιὰ νὰ τραφοῦν οἱ ἀ­δελφοί, καὶ ἔ­καναν ἐλεημοσύνες σὲ φτωχούς. Δὲν ὑπῆρχε καν­ένα παράπονο ἀπέναντι τοῦ Χριστοῦ.
Πῶς μπορεῖ νὰ ἐξηγηθῇ ἡ μεταβολή του;

Μία ἐξήγησι, ποὺ δίνουν κάποιοι σήμερα, εἶνε ὅτι αὐτὸς ἦταν Ἰ­ουδαῖος φανατικός, ἐθνι­κιστής· περίμενε, ὅτι ὁ Ἰησοῦς θ᾽ ἀστράψῃ καὶ θὰ βροντήσῃ, θὰ κηρύξῃ ἐπανάστασι κατὰ τῶν κατακτητῶν, θὰ νικήσῃ τὶς λεγεῶνες τῆς Ῥώμης καὶ θ᾽ ἀ­να­­κηρυχθῇ βα­σιλεὺς τῶν Ἰουδαίων στὴν Ἰερουσαλὴμ πιὸ ἔν­δοξος κι ἀπὸ τὸ Σολομῶντα καὶ τὸ Δαυΐδ· ἀλλὰ στὴν πορεία οἱ ἐλπίδες του ἄρχισαν νὰ διαψεύδωνται· ἔβλεπε, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε μὲν βασιλεύς, ἀλλὰ βασιλεὺς πνευματικός, ὄχι ἐγ­κόσμιος, ὅπως οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς· καὶ τότε ἦρθε σὲ συνεννο­ήσι μὲ τοὺς φαρισαίους καὶ τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ ἔγινε τὸ κακό.
Στοὺς ὕμνους ὅμως τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἀ­κοῦμε ἡ ἐξήγησι ποὺ δίδεται εἶνε κυρίως, ὅτι ἡ ψυχή του ῥαθύμησε καὶ ἄφησε νὰ νικηθῇ ἀ­πὸ τὴ φιλαργυρία, τὸν φοβερὸ αὐ­τὸν πειρασμό. Ἡ φι­λαργυρία ἦταν αὐ­τὴ ποὺ στὸ τέλος τὸν ἔ­κανε νὰ πλησιάσῃ καὶ νὰ συν­εννο­ηθῇ μὲ τοὺς ἐ­χθροὺς τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τὸν παρέδωσε γιὰ «τριάκοντα ἀργύρια» (Ματθ. 26,15), πο­σὸ δηλαδὴ μικρό, μὲ τὸ ὁποῖο τὴν ἐ­­ποχὴ ἐκεί­νη ἀγόραζαν ἢ πουλοῦσαν ἕνα δοῦ­λο. Πῆγε καὶ ἔκλεισε μ᾽ αὐτοὺς συμφωνία. Καὶ τὴ νύχτα τῆς Μεγάλης Πέμπτης πρὸς τὴν Παρασκευὴ βρέθηκε στὴ Γεθ­σημανῆ κ᾽ ἐκεῖ μὲ προδοτικὸ φίλημα ἀ­σπάστηκε τὸν Κύριο ὑποδεικνύοντας ποιός εἶνε ὁ Ἰησοῦς, καὶ ἔτσι τὸν συνέλαβαν.
Μετὰ τὴν καταδίκη ὅμως τοῦ Διδασκάλου ὁ Ἰούδας αἰσθάν­θηκε φοβερὲς τύψεις συνειδήσεως, ἀμείλικτο ἔ­λεγχο γιὰ τὴν πρᾶξι του. Ὅ­λοι λίγο – πολὺ ἔχουμε νιώσει τί σημαίνει τύψις συνειδή­σε­ως. Ὅπως λέει καὶ ἕνας Ἄγ­γλος ποιητής, ὁ Σαίξπηρ, δὲν ὑπάρχει τίποτε πιὸ καυστικὸ ἀ­πὸ τὴν τύψι συνειδήσεως. Οἱ τύψεις λοιπὸν ὡδήγησαν τὸν Ἰούδα νὰ μεταμεληθῇ καὶ νὰ ἐ­­πιστρέψῃ τὰ τριάκοντα ἀργύρια στοὺς ἀρχι­ερεῖς λέγοντας· «Ἥμαρτον πα­ραδοὺς αἷμα ἀ­θῷον» (Ματθ. 27,4). Τέλος πῆγε μέσα σὲ δάσος καὶ κρεμάστηκε ἀπὸ ἕνα δέντρο· ἀλλὰ ἔπεσε χάμω μπρούμυτα, σχίστηκε ἡ κοιλιά του καὶ χύθηκαν ἔξω ὅλα τὰ σπλάχνα του (βλ. Πράξ. 1,18). Ἔτσι αὐτοκτόνησε.
Δὲν ἔπρεπε νὰ ἔχῃ τέτοιο τέλος ὁ Ἰούδας. Μποροῦσε νὰ μιμηθῇ τὸν ἀπόστολο Πέτρο, ποὺ κι αὐτὸς ἁμάρτησε· μπροστὰ σὲ μιὰ ὑπηρέτρια ἀρνήθηκε τὸ Χριστό, ἀλλ᾽ ὅταν λάλησε ὁ πετεινὸς θυμήθηκε τὰ λόγια τοῦ Κυρίου, συναισθάνθηκε τὸ ἁμάρτημά του καὶ «ἔκλαυσε πικρῶς» (Ματθ. 26,75). Δὲν ἀπελπίστηκε ὅμως. Καὶ ὁ Χριστὸς τὸν συγχώρησε. Μόνο τὸν ρώτησε ἀργότερα τρεῖς φορές, μετὰ τὴν ἀνάστασι, «Φιλεῖς με», Πέτρο (Ἰω. 21,17); καὶ αὐτὸς πάλι τρεῖς φορὲς ὡμολόγησε ὅτι τὸν ἀγαπᾷ (βλ. ἔ.ἀ. 21,15-717).

* * *

Νὰ φυλαχτοῦμε, ἀδελφοί μου, ἀπὸ τὴν προσ­κόλλησι στὸ χρῆμα, τὴ φιλαργυρία. Ὁ ἀ­πόστολος Παῦλος λέει, ὅτι αὐτὴ εἶ­νε «ῥίζα ὅ­λων τῶν κακῶν» (Α΄ Τιμ. 6,10). Μεγάλη παγίδα.
Τρεῖς εἶνε οἱ ἀπατηλοὶ ἔρωτες, ποὺ συγ­κλο­νί­ζουν τὸν κόσμο· ὁ ἔρωτας τῶν χρημάτων, ὁ ἔρωτας τῆς δόξης, καὶ ὁ ἔρωτας τῶν ἡδονῶν. Σ᾽ αὐτοὺς ὑπέκυψε ὁ Σολομῶν· καὶ τὸ ὑ­­πόγειο τῶν ἀνακτόρων του ἦταν γεμᾶτο ἀ­πὸ χρυσάφι, καὶ στοὺς γυναικωνῖτες του εἶχε τὶς ὡ­­ραιότερες γυναῖκες, καὶ ἡ δόξα του ἦταν μεγάλη, τὸ ὄνομά του γνωστὸ σὲ ὅλο τὸν κόσμο. Ποιό ὅμως ἦταν τὸ τελικὸ συμπέρασμά του; Ὁ ἴδιος εἶπε καὶ ἔγραψε· «Ματαιότης ματαιοτήτων, τὰ πάντα ματαιότης» (Ἐκκλ. 1,2· 12,8).
Πράγματι, ὅλα ἐδῶ εἶνε μάταια. Ὑπεράνω τῶν ματαίων ἐρώτων τῆς γῆς ἕνας ἔρωτας μέ­νει ἄφθορος, ἀλλὰ λίγες ψυχὲς τὸν αἰσθάνον­ται. Δὲν εἶνε ὁ ἔ­ρωτας οὔτε τῶν χρημάτων, οὔτε τῆς δόξης, οὔτε τῶν ἡδονῶν· εἶνε ὁ ἔρωτας τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, ὁ θεῖος ἔρωτας. Αὐτὸς ἂς κυριαρχήσῃ καὶ σ᾽ ἐμᾶς, τώρα μάλιστα τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα.
Αὐτὸ δὲν μᾶς ἀποκλείει νὰ ἀγαποῦμε τὸν πατέρα μας, τὴ μητέρα μας, τὴν σύζυγο, τὰ παιδιὰ καὶ κάθε ἄλλο προσφιλὲς πρόσωπο· πάνω ὅμως ἀπὸ ὅλα νὰ ἔχουμε τὸν θεῖο ἔρωτα. Ὅποιος δὲν ἀγαπάει τὸ Χριστό, ποὺ ἦρθε στὴ γῆ νὰ διδάξῃ, νὰ φωτίσῃ, νὰ θυσιαστῇ καὶ νὰ σώσῃ τὸν ἄνθρωπο, εἶνε χυδαῖος, δὲν λογίζεται ἄνθρωπος. Γιὰ πολλοὺς δυστυχῶς τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ δὲν ἔχει φέξει στὴ ζωή τους· ζοῦν μέσα σὲ σκοτάδι. Δὲν ἔχουν μάτια νὰ δοῦν, αὐτιὰ ν᾽ ἀκούσουν, καρδιὰ νὰ αἰσθανθῇ τὴν ἀγάπη στὸ Χριστό.
«Τὸν Νυμφίον», λέει ἕνας ὕμνος, «ἀδελφοί», ἂς ἀ­γαπήσουμε (ὄρθρ. Μ. Τρίτ. κάθ.). Καὶ ὅμως σήμερα πολλοὶ εἶνε εἰδωλολάτρες. Εἶπα καὶ ἄλλοτε τὸ ἑξ­ῆς. Σὲ ἕνα νησὶ ποὺ ζοῦσα κάποτε, στὴν Ἴο τῶν Κυκλάδων, ἑρμήνευα τὸ χωρίο «Ὁ φι­λῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑ­πὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξι­ος» (Ματθ. 10,37). Δυσ­τυ­χῶς, ἔλεγα, δὲν ἀγαποῦμε ἔτσι τὸ Χριστό. Ὅποιος ὅμως παραπάνω ἀπὸ τὸ Χριστὸ ἀγαπᾷ κάτι ἄλλο στὸν κόσμο, αὐτὸς εἶνε εἰ­δωλολάτρης. Μὴν κάνεις εἴ­δωλο τὸν ἄν­τρα σου, τὴ γυναῖκα σου, τὸ παι­δί σου. Ἕνας εἶ­νε ὁ λατρευτὸς Νυμ­φίος τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ψυ­χῆς μας, ὁ Χριστός. Ἐνῷ λοιπὸν ἔλεγα αὐτά, πετιέται ἕ­νας ποὺ εἶχε ἕνα χαριτωμένο ἀγοράκι, καὶ λέει· «Ἄκου λόγια, ἄκου παραμύ­θια! Μὰ ὅσο ἐγὼ ἔχω τὸ νυχάκι τοῦ παιδιοῦ μου, δὲν ἔχω τὸ Χριστό…»! Αὐτὸς εἶχε τὸ θρά­σος καὶ τὸ εἶπε, οἱ ἄλλοι τὸ λένε μέσα τους, αὐτὸ τὸ φρόνημα ἔχουν κι αὐτοί.
Ὑπεράνω ὅλων εἶνε ὁ Χριστός, ὁ ὡραῖος Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας μας.
Κ᾽ ἐπειδὴ μιλήσαμε γιὰ τὸν Ἰούδα, ἐπανέρχομαι στὸν κίνδυνο τῆς φιλαργυρίας. Τὸ χρῆ­μα εὔκολα γίνεται εἴδωλο. Δὲν φταίει τὸ χρῆ­μα, φταίει ἡ λατρεία τοῦ χρήματος. Δὲν ἀπαγο­ρεύεται νὰ ἔχης χρήματα. Μπορεῖς νὰ ἔχῃς χρῆμα ὑπὸ δύο ὅ­ρους· πρῶτον νὰ τὸ ἔχῃς ἀ­ποκτήσει μὲ μέσα τίμια, καὶ δεύτερον νὰ τὸ χρησιμοποιῇς γιὰ τὶς ἀνάγκες καὶ τοῦ πλησί­ον σου, ὄχι μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό σου. Τὸ χρῆμα σήμερα κυβερνᾷ τὸν κόσμο. Ἀναστενάζουν τὰ χρηματοκιβώτια ἀπὸ τὰ πλούτη, τὴν ὥρα ποὺ τόση δυστυχία ὑπάρχει στὸν κόσμο.

* * *

Τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες ἂς προσέξουμε. Ὑ­πάρχουν φτωχοί, ποὺ ἡ Δ.Ε.Η. τοὺς ἔκοψε τὸ ῥεῦμα, ποὺ δὲν ἔχουν ν᾽ ἀγοράσουν φάρμακα, ποὺ δὲν ἔχουν χρήματα γιὰ νοσοκομεῖο. Νά, σήμερα ἦρθε μιὰ γυναίκα ἀπὸ ἕνα χωριὸ καὶ ἔκλαψα μαζί της· ὁ ἄντρας της, νέος ἄν­θρωπος 28 ἐτῶν, ἔχει καρκίνο, τοῦ ἀφαίρεσαν τὸ λάρυγγα, καὶ τώρα δὲν μιλάει, συνεννοεῖται μὲ νεύματα. Ὑπάρχει πολλὴ δυσ­τυχία.
Πάσχα χωρὶς ἐλεημοσύνη δὲν εἶνε Πάσχα. Μὴ μιμηθοῦμε τὸν Ἰούδα. Νὰ ἀγαπήσουμε τὸν νυμφίο Χριστό, ὁ ὁποῖος μᾶς λέει· φάρμακο κατὰ τῆς φιλαργυρίας εἶνε ἡ ἐλεημοσύνη, φάρμακο κατὰ τῆς φιληδονίας εἶνε ἡ ἐγ­κράτεια, καὶ φάρμακο ἐναντίον τῆς φιλοδοξίας εἶνε ἡ ἄκρα ταπείνωσις τοῦ Νυμφίου τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὰ συντελοῦν στὸ νὰ πλησιάζουμε πάντοτε τὸν Κύριο.
Ἔτσι νὰ ἑορτάσουμε Πάσχα, ὄχι κοσμικά. Ὑπὲρ πάντα νὰ ἀγαπήσουμε τὸν Χριστόν· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 17-4-1995 βράδυ, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 17-3-2023.