Μεγάλη Ἑβδομὰς
4. Μεγάλη Τετάρτη βράδυ
1995 Ἡ γυναίκα κατὰ τὸ πάθος τοῦ Κυρίου

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Μ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2552

Μεγάλη Τετάρτη
12 Ἀπριλίου 2023 βράδυ
Ὁμιλία τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ἡ γυναικα κατα το παθος του Κυριου

Βρισκόμαστε, ἀγαπητοί μου, στὸ μέσον τῆς ἁγίας καὶ Μεγάλης Ἑβδομάδος. Τιμοῦμε τὰ σεπτὰ πάθη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ παρατηροῦμε γύρω ἀπὸ τὴν πάνσεπτη μορφή του νὰ κινοῦνται διάφορα πρόσω­πα ποὺ λαμβάνουν μέρος στὸ μεγάλο δρᾶμα.
Βλέπουμε αὐτοὺς ποὺ ἵστανται ἀπέ­ναν­­τί του καὶ παίζουν ἄθλιο ῥόλο στὸ ἔγκλημα ἐ­ν­αντίον του. Ὁ Ἰούδας π.χ. εἶνε ἡ πιὸ σκοτει­­νὴ ὕπαρξι· πουλάει ἀντὶ τριάκον­τα ἀργυρίων καὶ προδίδει «τὸν ἀτίμητον» Διδάσκαλό του (Μ. Πέμ. ἀπόστ. αἴν.). Ἄλλα πρόσωπα εἶνε ὁ Ἄννας καὶ ὁ Καϊάφας, οἱ ἀρχιερεῖς ποὺ ἀπὸ μῖσος καὶ φθόνο καταδικάζουν τὸν Ἰησοῦ. Κατόπιν ἔρ­χεται ὁ Πιλᾶτος, ποὺ ἀπὸ δειλία δὲν θ᾽ ἀντισταθῇ μέχρι τέλους ὥστε ν᾽ ἀπαλλάξῃ ἀπὸ κάθε κατη­γορία τὸν Ἀθῷο. Καὶ ἀκολουθοῦν ἐπίσης ἄλλοι συνεργοὶ τοῦ ἐγκλήματος, οἱ στρατιῶ­τες τοῦ ἡγεμόνος, ποὺ θὰ τὸν ἐμπαίξουν, καὶ ὁ ἑ­κατόν­ταρχος Λογγῖνος, ποὺ θὰ τὸν ὁδηγήσῃ στὸ μαρτύριο τοῦ σταυροῦ.
Τὸ ἄξιο προσοχῆς ποιό εἶνε· ὅτι στὸν κατά­λογο τῶν ἐχθρῶν τοῦ Χριστοῦ ποὺ συνήργη­­σαν στὸν θάνατό του δὲν ὑπάρχουν γυναῖ­κες.

Ἀντιθέτως, ὅπως τὰ μικρὰ παιδιὰ τὴν ἡ­μέ­­ρα τῶν Βαΐων σχημάτισαν διαδήλωσι καὶ φώ­ναζαν «Ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου» (Ἰω. 12,13), ἔτσι τώρα πίσω ἀπὸ τὸν Μάρτυρα τοῦ Γολγοθᾶ βλέπουμε ν᾽ ἀ­κολουθοῦν γυναῖκες, πιστὲς μαθήτριές του, οἱ ὁ­­­ποῖε­ς κλαῖνε συνοδεύον­τας τὴν Παναγία Μητέρα, καὶ φτάνουν μέχρι τὸν Κρανίου τόπο. Ἐκεῖ θὰ μείνουν μέχρι τέλους. Καὶ ὅταν ὁ Χριστὸς θὰ ἐκπνεύσῃ, αὐτὲς θὰ φροντίσουν, μα­ζὶ μὲ τὸν Ἰωσὴφ τὸν ἀπὸ Ἀ­ριμαθαίας καὶ τὸ Νι­κόδημο τὸν ἄλλο κρυφὸ μαθητή, νὰ ἐνταφι­­ασθῇ τὸ ἄχραντο σῶμα του. Αὐτὲς θ᾽ ἀγορά­σουν ἀρώματα καὶ θὰ περιμένουν νὰ περάσῃ τὸ Σάββατο. Καὶ «λίαν πρωὶ τῆς μιᾶς σαβ­βάτων» (Μᾶρκ. 16,2), –ὅλη νύχτα δὲν θὰ κοιμηθοῦν– θὰ βρεθοῦν στὸ μνημεῖο. Δὲν θὰ εἶνε λοιπὸν καθόλου τυχαῖο, ὅτι οἱ μυροφόρες γυναῖκες θὰ εἶνε ἐκεῖνες ποὺ πρῶτες θ᾽ ἀκούσουν καὶ τὸ «Χριστὸς ἀ­νέστη», ὅτι ἠγέρθη ὁ Κύριος.
Εἶνε πρὸς τιμὴν τῶν γυναικῶν τὸ ὅτι ἡ στάσι τους εἶνε πάντα δίπλα στὸ Χριστό. Καὶ δὲν εἶνε μόνο οἱ μυροφόρες· ἐκτὸς ἀπὸ αὐτές, ὑ­πὲρ τοῦ Χριστοῦ ἐκδηλώθηκε ἀκόμα καὶ μία εἰ­δωλολάτρισσα, ποὺ λεγόταν Κλαυδία Πρόκλα. Εἶ­νε ἡ σύζυγος τοῦ Ποντίου Πιλάτου. Αὐτή, τὴν ὥρα ποὺ ὁ σύζυγός της κλονι­ζόταν καὶ ἦ­ταν ἕτοιμος νὰ ὑπογράψῃ τὴν καταδίκη τοῦ Ναζωραίου, τοῦ διαμήνυσε ἐκεῖ στὸ δικα­στικό βῆμα· Πρόσεξε πάρα πολύ! εἶ­δα τὴ νύχτα ὄνειρο, δὲν πρέπει νὰ ὑπογράψῃς τὴν καταδίκη τοῦ Ἀθῴου! (βλ. Ματθ. 27,19). Ὁ Πιλᾶτος δυσ­τυχῶς δὲν τὴν ἄκουσε. Ἡ Ἐκ­κλησία ὅμως εἶ­δε, ὅτι ἡ γυναίκα αὐτὴ κρίθηκε ἀπὸ τὸ Θεὸ ἄ­ξια νὰ δεχθῇ αὐτὴ τὴν ἀποκάλυψι, καὶ ὅτι τὴν κρίσιμη ἐκείνη ὥρα αὐτὴ ὡμολόγησε ὑπὲρ τοῦ Ἰησοῦ, καὶ κατέταξε τὴν Πρόκλα μεταξὺ τῶν ἁ­γίων· τὴν ἑορτάζουμε στὶς 27 Ὀκτωβρίου.

* * *

Ἐν συγκρίσει μὲ τὸν ἄντρα, ἡ γυναίκα κατὰ κανόνα εἶνε κον­τὰ στὸ Χριστό. Καὶ αὐτὸ ἐξακολουθεῖ νὰ παρατηρῆται μέχρι σήμερα. Δέκα χιλιάδες ἐκκλησίες ἔχει ἡ Ἑλλάδα, μικρὲς καὶ μεγάλες· ἐὰν τὶς ἐπισκεφθοῦμε, θὰ δοῦ­με ὅτι στὰ ἐκκλησιάσματα τῶν ναῶν ἡ πλειονότης εἶνε γυναῖκες. Οἱ ἄντρες; ἀποδεικνύ­ονται ἀδιάφοροι. Ἰδίως οἱ νέοι ἀπουσιάζουν· προτιμοῦν νὰ λιμνάζουν στὰ διάφορα κέντρα ψυχαγωγίας. Ὁ κανόνας αὐτὸς ἔχει βέβαια τὶς ἐξαιρέσεις του· ἡ γυναίκα πάν­τως ἔχει βα­θύτερο τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα, καὶ γι᾽ αὐ­τὸ πλησιάζει στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.
Ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ θυμᾶμαι –πᾶνε τώρα τόσα χρόνια– τὰ ἑξῆς δύο περιστατικά.
Ὅταν ἤμουν ἱερο­κήρυκας στὴν Ἀθήνα τὰ ἔτη 1950-60, ἤλεγξα σὲ ἕνα ναὸ ἐξ αἰτίας τῶν καλλιστείων αὐστηρὰ τὶς γυναῖκες γιὰ τὴ γύμνια τους. Ὅταν τελείωσα, μὲ πλησίασε μιὰ ταπεινὴ γυναίκα καὶ μοῦ λέει· Πάτερ, τὰ λὲς ὑ­περβολικὰ τὰ πράγματα. Τὰ καλλιστεῖα εἶνε μία παρεκτροπή. Οἱ γυναῖκες γενικὰ εἶνε πιὸ κοντὰ στὸ Χριστό. Σ᾽ ἐρωτῶ· τὸ Χριστὸ γυναί­κα τὸν πρόδωσε; γυναίκα πῆγε μάρτυρας κατη­γορίας ἐναντίον του; γυναίκα τὸν σταύρω­σε; Ὄχι. Μόνο ἄντρες τὰ ἔκαναν αὐ­τά. Ἡ γυναίκα ἀντιθέ­τως στάθηκε κοντά του καὶ πολλὲς φορὲς ὑπῆρξε ὄργανο τῆς θείας προνοίας.
Θυμᾶμαι ἐπίσης, ἀπὸ τὴν προσωπική μου ζωή, ὅταν ἤμουν στὴν Κοζάνη ἐπὶ γερμανικῆς κατοχῆς τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1944. Τότε μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ σπουδαῖες γυναῖ­κες εἶχαν διοργανώσει συσσίτιο καὶ τρέφονταν ὀχτὼ χιλιάδες πεινασμένοι ἄνθρωποι. Τότε κάποιοι ἐ­­χθροὶ θέλησαν νὰ μὲ συκοφαντήσουν. Μὲ δι­­έβαλαν καὶ οἱ Γερμανοὶ ἦταν ἕτοιμοι νὰ μὲ καταδικάσουν εἰς θάνατον. Ποιός μ᾽ ἔσωσε; Ὁ Θεὸς βέβαια, ἀλλὰ ὄργανό του ἔγινε μία εὐ­γενὴς γυναίκα, ἡ Ἀρτεμισία Σκρέκα. Αὐτὴ εἶχε σύζυγο τὸν εἰσαγγελέα. Ἐνῷ λοιπὸν κρινόμουν στὸ δικαστήριο, αὐτὴ στέλλει σημείω­­μα στὸν σύζυγό της καὶ τοῦ λέει· Θόδωρε –ἔ­τσι τὸν λέγανε–, σὲ παρακαλῶ πολὺ νὰ προσέ­­ξῃς τὴν ὑπόθεσι τοῦ Αὐγουστίνου· μὴ γί­νῃς Πιλᾶτος καὶ καταδικάσῃς ἕναν ἀθῷο, ποὺ εὐ­εργέτησε τὴν πόλι. Καὶ πράγματι, ὁ λόγος της ἔφερε ἀποτέλεσμα, ἄλλαξε τὰ πρά­γματα, δὲν καταδικάστηκα. Ἂν θέλετε λεπτο­μέρειες, δια­βάστε τὸ βιβλίο «Ἡ ἀντίστασι τῆς ἀ­γάπης» (Κοζάνη 20143, σσ. 272-280), ποὺ ἔγραψε ὁ θεολόγος Παναγιώτης (ἔπειτα ἀρ­χιμανδρίτης Αὐ­γουστῖνος) Μύρου. Ὅταν τὸ διαβά­ζεις φαίνε­ται σὰν παρα­μύθι· δὲν εἶνε ὅμως παραμύθι, εἶνε γεγονότα τὰ ὁποῖα συνέβησαν.
Δὲν ἀρνοῦμαι βέβαια, ὅτι ὅλες οἱ γυναῖκες δὲν εἶνε τὸ ἴδιο. Χθὲς ἡ Κασσι­ανὴ μᾶς ὑπενθύ­μισε, ὅτι ὁ βασιλεὺς Θεόφιλος, ποὺ ἦταν ἕ­τοιμος νὰ τὴν κάνῃ σύζυγό του, ὅταν τὴν ἄ­κου­σε νὰ τοῦ λέῃ, ὅτι «Διὰ γυναικὸς πηγάζει τὰ κρείττονα», ταράχτηκε καὶ ἄλλαξε γνώμη, δι­ότι αὐτὸς ἐπέμενε στὴν ἄλλη ἐκδοχή, ὅτι «Διὰ γυναικὸς ἐρρύη τὰ φαῦλα». Ὅταν λοιπὸν γίνεται λόγος γιὰ γυναῖκα, νὰ συνεννοούμεθα· ποιά γυναῖκα ἐννοοῦμε; Ἡ γυναίκα ὅταν πιστεύῃ στὸ Χριστὸ εἶνε ἄγγελος, ὅταν δὲν πιστεύῃ στὸ Χριστὸ εἶνε θηρίο, τέρας. Ἔχου­με τέτοια παραδείγματα μέσα στὴν ἱστορία. Προ­τιμότερο νὰ ζήσῃς στὴν ἔρημο μαζὶ μὲ τὰ ἄ­γρια θηρία, παρὰ νὰ συμβιώνῃς μὲ γυναῖκα ποὺ δὲν ἔχει σχέσι μὲ τὸ Χριστό. Γι᾽ αὐ­τὸ ἡ ἁ­γία Γραφὴ ἐρωτᾷ· «Γυναῖκα ἀνδρείαν τίς εὑ­ρήσει;» (Παρ. 29ο κεφ., 31,10)· ποιός θὰ βρῇ γυναῖκα ἀν­δρεία, γενναία, πιστή; Αὐτὸς θὰ εἶνε εὐτυχής, ἰδίως τώρα στὴν ἐποχή μας. Ἡ Χριστιανὴ γυναίκα ἔγινε πλέον σπάνιο εἶδος.
Πολλὲς γυναῖκες σήμερα, ἐπηρεασμένες ἀ­πὸ μοντέρνες ἰδέες, ἔχασαν τὴν εὐαισθησία τους καὶ ἔγιναν πολὺ σκληρές. Ἔφτασαν στὸ σημεῖο, ἐνῷ ἐκ φύσεως ἡ γυναίκα ἀγαπᾷ καὶ πονεῖ τὸ σπλάχνο της, αὐτὲς νὰ τὸ μισοῦν καὶ νὰ διαπράττουν τὸ μεγαλύτερο ἔγκλη­μα, τὴν ἄμ­βλωσι ἢ ἔκτρωσι· σκοτώνουν ἐν ψυ­χρῷ τὸ παιδὶ ποὺ κυοφοροῦν! Συγχωρεῖ ὁ Θεὸς τὸ ἔγκλημα αὐτό; Ὅταν στὴ Φλώρινα ἔγινε γι᾽ αὐ­­τὸ διαδήλωσι, ἕνα ἀγοράκι κρατοῦσε πινακίδα ποὺ ἔγραφε· Μάνα, γιατί μὲ σκοτώνεις; Σήμερα στὴν Ἑλλάδα, μὲ νόμο ποὺ ψήφισαν οἱ βουλευταί μας στὴ βουλή, κηρύσσονται ἀ­θῷοι οἱ δολοφόνοι· ὁ γιατρὸς ποὺ ἐκτελεῖ τὴν ἔκτρωσι, ἡ μάνα ποὺ τὴ δέχεται καὶ ὁ πατέρας ποὺ συνεργεῖ. Μὲ γυναῖκες χωρὶς Χριστὸ οἱ ἐκτρώσεις ἔφτασαν τὶς πεντακόσες χιλιάδες. Παιδιὰ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε· στὴν Τουρκία ὅ­μως ἕνας Τοῦρκος πεθαίνει τὸ πρωὶ καὶ μέχρι τὸ βράδυ γεννιῶνται δώδεκα! Τί ὠφελοῦν οἱ γιορτὲς καὶ τὰ πανηγύρια ποὺ κάνουμε;
Εἶνε σκληρὴ ἡ ἐποχή μας. Πρὶν χρόνια μιὰ γυναίκα ἦρθε καὶ μοῦ λέει· –Εἶμαι ἔγκυος καὶ ὁ ἄντρας μου μὲ σπρώχνει νὰ κάνω ἔκτρωσι. –Ὄχι, τῆς λέω, μὴν κάνῃς· μεῖνε πιστὴ στὸ Θεό. Καὶ ἔμεινε πιστή. Γέννησε, καὶ σήμερα τὸ ἀ­γοράκι της εἶνε ἕνας ἔξυπνος μαθητὴς λυκείου. Λοιπόν, μακριά ἀπὸ τὸ ἔγκλημα!
Ἂς συγκρίνουμε τώρα τοὺς δύο τύπους γυ­ναίκας· τὴν σημερινὴ αὐτάρεσκη καὶ ἰδιοτε­λῆ, ἄσπλαχνη καὶ ἄκαρδη παιδοκτόνο, μὲ τὴν εὐγενῆ καὶ πιστὴ γυναῖκα τῆς θυσίας ποὺ συν­οδεύει αὐτὲς τὶς μέρες, κοντὰ στὴν ὑπεραγία Θεοτό­κο, μὲ γενναία ψυχὴ τὸν Κύριό μας κα­θὼς ἐκεῖνος ὁδεύει πρὸς τὴν ὑπερτάτη θυσία τοῦ Γολγοθᾶ. Ἡ διαφορὰ εἶνε χαώδης.

* * *

Τὴν ἁγία καὶ Μεγάλη Ἑβδομάδα, ἀ­δελφοί μου, ἂς συλλέξουμε ὅ,τι ἱε­ρὸ καὶ ἅγιο, καὶ ἂς ἀποστραφοῦμε ὅ,τι εὐτε­λὲς βλέπουμε στὰ πρό­σωπα ποὺ κινοῦνται γύρω ἀπὸ τὸν πάσχοντα Κύριό μας. Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ δώσῃ καὶ σ᾽ ἐ­μᾶς λίγη ἀπὸ τὴν πίστι καὶ ἀγάπη τῶν ἁ­γίων ἐ­κείνων γυναι­κῶν· λίγη ἀπὸ τὴ μετάνοια τοῦ εὐγνώ­μονος λῃ­στοῦ ποὺ εἶπε τὸ «Μνήσθητί μου, Κύ­ριε…» (Λουκ. 23,42)· λίγη ἀπὸ τὴν εἰλικρινῆ ὁμολο­γία τοῦ ἑ­κατον­τάρχου Λογγίνου ποὺ ἀναγνώρι­σε ὅτι «Ἀληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος» (Ματθ. 27,54).
Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ μᾶς ἀξιώσῃ, μὲ ἐξ­­ομολόγησι καὶ καθαρὴ καρδιὰ νὰ φτάσουμε στὸ Πάσχα ὑ­μνοῦντες Πατέρα Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 19-4-1995 βράδυ. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 21-3-2023.