Χαιρετισμοὶ
Δ΄ στάσις – Υ ο

MEΣΑ ΧΑΙΡΕ, ΚΑΙ ΕΞΩ …ΑΝΤΙ-«ΧΑΙΡΕ»!

ΑΠΟΨΕ, ἀγαπητοί μου, μᾶς ἀξίωσε πάλι ὁ Θεὸς νὰ ἀκούσουμε τὸν ᾿Ακάθιστο ὕμνο.
Τί εἶνε ὁ ᾿Ακάθιστος ὕμνος; Εἶνε ἕνα ποίημα σπάνιο· ὅλες τὶς θρησκεῖες τοῦ κόσμου νὰ ἐρευνήσουμε, τέτοιο ποίημα δὲ θὰ βροῦμε. Ἀπὸ τὸ 626 μ.Χ., ποὺ ψάλλεται στοὺς ναοὺς τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας, τὸ θαυμάζουν οἱ αἰῶνες. Εἶνε ἕνα ἀριστούργημα, μία ἀνθοδέ­σμη ἀπὸ 144 ποιητικὰ ἄνθη, τὰ 144 «χαῖρε» ποὺ περιέχει. Εἶνε μία ἔκφρασι τιμῆς πρὸς τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο, ποὺ ἀξιώθηκε νὰ γεννήσῃ τὸ Λυτρωτὴ τοῦ κόσμου.
Δὲν εἶνε μία τυχαία γυναίκα ἡ Παναγία· εἶ­νε τὸ «καύχημα», τὸ «ἐγκαλλώπισμα», τὸ «ῥό­δον», τὸ «κρίνον» καὶ ὅ,τι ἄλλο μὲ τὸ ὁποῖο τὴν ἐγκωμιάζει ὁ ποιητής. ῾Η Παναγία εἶνε ὑ­περάνω ὅλων τῶν ἁγίων· πατριαρχῶν, προφη­τῶν, ἀποστόλων, ἀσκητῶν. Τί λέγω; εἶνε ὑπεράνω ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων, ἀσυγκρί­τως ἀνώτερη ἀπὸ τὰ χερουβὶμ καὶ σεραφίμ. Πάντως ὅμως δὲν εἶνε Θεός. Νὰ τὸ προσέ­ξου­με αὐτό. Οἱ ἐθνικοὶ λάτρευαν γυναῖκες ὡς θεές, ὅπως λ.χ. τὴν ᾿Αφροδίτη, τὴν ᾿Αθη­νᾶ κ.ἄ.. Ἐμεῖς γιὰ τὴν Παναγία δὲ λέμε ὅτι εἶ­νε Θεός· λέμε, ὅτι εἶνε ποίημα τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, πλάσμα ἐξαίρετο καὶ μοναδικό.

* * *

Πρὸς αὐτὴν ἐκφράζουμε τιμή. Καὶ συγχρό­νως ἀπευθύνουμε ὕμνο πρὸς τὸν Θεό, τὸν ποιητὴ τοῦ σύμπαντος. Γι᾿ αὐτό, ἂν προ­σ­έ­ξα­τε, στὸν εἰκοστὸ οἶκο, στὴν εἰκοστὴ στρο­φή, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ τὸ ψηφίο ὕψιλον (Υ), ὁ ποιητὴς λέει πρὸς τὸν βασιλέα Κύριο·
«῞Υμνος ἅπας ἡττᾶται, συνεκτείνεσθαι σπεύ­δων τῷ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν σου· ἰσα­ρίθμους γὰρ τῇ ψάμμῳ ᾠδάς, ἂν προσ­φέρωμέν σοι, Βασιλεῦ ἅγιε, οὐδὲν τελοῦ­μεν ἄξιον, ὧν δέδωκας ἡμῖν, τοῖς σοὶ βοῶσιν· ᾿Αλληλούϊα».
Καταλάβατε τίποτα; Ὡραῖα εἶνε, ἀλλὰ σήμε­ρα δὲν τὰ καταλαβαίνουμε. Νὰ μεταφρασθοῦν λοιπόν; Εἶμαι κατὰ τῆς μεταφράσεως. ῾Η μετά­φρασις ἀδικεῖ, εἶνε ὁ τάφος τοῦ πρωτο­τύ­που. Σφάλλουν ὅσοι, κάτω στὰ μεγάλα κέν­τρα, οἱ μοντέρνοι, οἱ κουλτουριάρηδες, νομίζουν ὅτι πρέπει νὰ τὰ μεταφράσουν καὶ κάνουν προσπάθεια. Δὲν μεταφράζονται αὐτά. Εἶνε ἀμετάφραστα. ᾿Εκεῖνο ποὺ χρειάζεται ἡ ᾿Εκκλησία μας εἶνε, νὰ ὑπάρχῃ κήρυγμα ζων­τανὸ καὶ φλογερό, σὲ ἁπλῆ γλῶσσα, ὥστε αὐ­τὰ τὰ ὑπέροχα νοήματα νὰ γίνουν καταληπτά.
Ὑμνοῦμε λοιπὸν τὸ Θεό. Πῶς τὸν ὑμνοῦ­με; Μὲ τὸ «᾿Αλληλούϊα». Σὲ δώδεκα ἀπὸ τοὺς εἰ­κοσιτέσσερις οἴκους τοῦ Ἀκαθίστου ἀκού­γε­ται τὸ «᾿Αλληλούϊα». Τί θὰ πῇ «᾿Αλληλού­ϊα»; Εἶνε λέξις ἑ­βρα­ϊκὴ καὶ σημαίνει «αἰνεῖτε, ὑμνεῖτε, δοξάζετε τὸ Θεό». ᾿Εκτὸς ἀπὸ τὸ «᾿Αλληλούϊα», ὑμνοῦ­με τὸ Θεὸ καὶ διαρκῶς μέσα σὲ ὅλο τὸ ποίημα, εἰδικῶς δὲ στὴ στρο­φὴ αὐτή, ποὺ ἡ ἑρμηνεία της εἶνε ἡ ἑξῆς.
῏Ω Θεὲ βασιλεῦ· κι ἂν ἀκόμη ὅλες οἱ γλῶσ­σες τῶν ἀνθρώπων ψάλλουν τὰ μεγαλεῖα σου καὶ οἱ ὕμνοι – τὰ ποιήματα ποὺ θὰ συνθέσῃ ἡ ἀνθρωπίνη διάνοια εἶνε τόσα ὅση εἶνε ἡ ἄμ­μος τῆς θαλάσσης, καὶ πάλι δὲν μποροῦμε νὰ σὲ ὑμνήσουμε ὅπως σοῦ ἀξίζει ἐμεῖς, οἱ ὁ­ποῖοι βοῶμεν τὸ «᾿Αλληλούϊα».
Μὲ ἀφορμὴ δηλαδὴ τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο ὑμνοῦμε τὸ Θεό, τὸν βασιλέα τοῦ σύμπαν­τος. Διότι ὁ Θεὸς τί εἶνε; Δὲν τὸ αἰσθανόμεθα· εἶ­νε ὁ μέγας εὐεργέτης. Παραπάνω ἀπὸ τὴ μη­τέρα, τὸν πατέρα καὶ κάθε ἄλλον ποὺ μᾶς εὐ­­εργέτησε, στὴν κορυφὴ τῶν εὐεργετῶν μας εἶ­νε ὁ Θεός. Οἱ εὐεργεσίες του, ὅπως λέει ἐδῶ ἡ στροφή, εἶνε ἀμέτρητες. Ποιές εὐεργε­σίες; ῾Υπενθυμίζω τὶς κυριώτερες.
Πρῶτα – πρῶτα ὁ ἥλιος, ποὺ εἶνε μία τεραστία Δ.Ε.Η.. ῾Η Δ.Ε.Η., γιὰ λίγο φῶς ποὺ μᾶς δίνει, μᾶς γδέρνει· ἡ Δ.Ε.Η. αὐτὴ τοῦ οὐρανοῦ στέλνει κάθε μέρα ἑκατομμύρια-δισεκατομμύρια κιλοβὰτ δωρεάν. Κάθε ἀκτίνα ποὺ ἔρ­χε­ται ἀπὸ τὸ ἄ­πειρο ἔχει τὴ σφραγῖδα τῆς ἀ­γάπης τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος «τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀ­νατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους» (Ματθ. 5,45).
Καὶ μόνο ὁ ἥλιος; Τί νὰ ποῦμε γιὰ τὸ νερό, ποὺ μὲ ῥυάκια καὶ ποτάμια ποτίζει καὶ γονι­μο­ποιεῖ τὴ «μάνα γῆ», καὶ παράγει τόσα εἴδη προϊόντων ποὺ ὅλοι ἀπολαμβάνουμε;
῍Η τί νὰ ποῦμε γιὰ τὸν ἀέρα, τὴν ἀτμόσφαιρα; Μέσα στὰ ἑκατομμύρια τῶν πλανητῶν μό­νο ὁ πλανήτης αὐτὸς εἶνε ἐφωδιασμένος μὲ ὀξυγόνο. Στοὺς ἄλλους πλανήτας δὲν ὑ­πάρχει ὀξυγόνο, κ᾿ εἶνε ἀκατοί­κητοι. Γι᾿ αὐτὸ οἱ ἀ­στροναῦτες σὲ ὅλες τὶς διαστημικὲς ἀποστολὲς ἔχουν μαζί τους μπουκάλες ὀ­ξυγό­νου, ὅπως ἔχουν στὰ νοσοκομεῖα. Ἀνάγ­κη ἀ­έ­ρος λοιπόν, ἰδίως στὶς μεγάλες πόλεις. Ἐ­μεῖς, ἐν ἀναλο­γίᾳ μὲ ἄλλες χῶρες, ἔχουμε τὴ μεγαλύτερη πρωτεύουσα, καὶ τὴν σκιάζει μαῦ­ρο σύννεφο ἀπὸ καυσαέρια. Θὰ ποῦμε «ἀ­έρα» καὶ πάλι «ἀέρα». Προτιμότερο ν’ ἀναπνέῃς καθαρὸ ἀέρα, παρὰ νὰ τρῶς μπιφτέκια. Καὶ τὸν ἀέρα ποιός τὸν ἔδωσε; ῾Ο Θεός.
᾿Εὰν τώρα ἀφήσουμε τὸ μεγάλο σύμπαν καὶ ῥίξουμε μιὰ ματιὰ στὸ μικρὸ σύμπαν, στὸν ἄνθρωπο, βλέπουμε ὅτι καὶ μόνο αὐτὸς φτάνει ν’ ἀποδείξῃ ὅτι ὑπάρχει Θεός. Σὰν σωματικὸς ὀργανισμὸς εἶνε ἕνα τέλειο ἐργοστά­σιο, μιὰ τέλεια μηχανή· θὰ ἦταν τρέλλα νὰ πῇ κανεὶς ὅτι ἔγινε μόνος του. Ἐφωδιασμένος μὲ μάτια, αὐτιὰ καὶ πλῆθος ἄλλα ὄργανα, ἀ­πολαμβάνει ὅλα τὰ δῶρα τοῦ Δημιουργοῦ· χρώματα, ἤχους, ἀρώματα, γεύσεις, οὐσίες. Πὲς λοιπόν, ἄνθρωπε, ἕνα εὐχαριστῶ γιὰ τὶς ὑλικὲς αὐτὲς εὐεργεσίες.
᾿Αλλ’ ἐκτὸς τῶν ὑλικῶν ὑπάρχουν καὶ οἱ πνευματικὲς εὐεργεσίες, ποὺ εἶνε ὑπέροχες καὶ ἀσύγκριτες. Εὐεργετεῖ τὸ σῶμα ὁ Δημιουργός, ἀλλ’ εὐεργετεῖ καὶ τὴν ψυχή. Ποιά γλῶσσα θὰ μπορέσῃ ποτὲ νὰ περιγράψῃ τὴν εὐεργεσία, ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστός, ποὺ εἶνε ὑπεράνω τῶν γαλαξιῶν καὶ κρατεῖ τὰ ἄστρα, —δὲν εἶνε ψέμα, εἶνε γεγονός— ἦρθε ἐδῶ στὴ γῆ, πῆρε σάρκα ἀπὸ τὰ πάναγνα αἵματα τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ «ἐν τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» (Βαρ. 3,38); Σὲ λίγες μέρες θὰ δοῦμε, ὅτι τόσον «ἠ­γάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (᾿Ιωάν. 3,16). Αἰσθανόμεθα τὸ μέγεθος τῆς εὐεργεσίας αὐτῆς τοῦ Θεοῦ;
Γιὰ ὅλα αὐτὰ πρέπει νὰ εἴμεθα εὐγνώμονες καὶ νὰ τὸν εὐχαριστοῦμε. Ἀλλὰ καὶ «ἰσα­ρί­θμους τῇ ψάμμῳ ᾠδὰς» ἂν ἀναπέμπουμε, καὶ πάλι «οὐδὲν τελοῦμεν ἄξιον».

* * *

Τελειώνω μὲ τὸ ἐρώτημα· εἶνε ὁ ἄνθρωπος εὐγνώμων στὸ Θεό; Μιὰ προφητεία τοῦ ἀποστόλου Παύλου λέει, ὅτι στὰ τέλη τῶν αἰώ­νων οἱ ἄνθρωποι, μεταξὺ τῶν ἄλλων κακιῶν τους, θὰ εἶνε καὶ ἀχάριστοι (βλ. Β´ Τιμ. 3,3). Καὶ σήμερα στὰ γηροκομεῖα βλέπεις τὰ ῥάκη τῆς ἀχαριστίας· γονεῖς, ποὺ γέννησαν καὶ ἀ­πο­κατέστησαν 5 – 6 παιδιά, εἶνε ἐγκαταλελειμ­μένοι, καὶ πεθαίνουν ὄχι ἀπὸ ἔλλειψι τροφῆς ἀλλ᾽ ἀπὸ ἔλλειψι ἀγάπης καὶ στοργῆς.
᾿Αχάριστοι πρὸς τοὺς γονεῖς, ἀλλ’ ἀχάριστοι καὶ πρὸς τὸ Θεό, καὶ πρὸς τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο. Τί ὑποκριταὶ εἴμεθα! Μέσα σὲ ὅλες τὶς ἐκκλησίες σήμερα ἀκοῦς· «χαῖρε…», «χαῖ­ρε…», «χαῖρε…», Παναγία. 144 «χαῖρε» ἀ­κού­γονται. Πάρε τὸ νούμερο 144 καὶ πολλαπλασίασέ το ἐπὶ 8.000 (ποὺ εἶνε οἱ ἐκκλησίες ποὺ ἔχει ἡ ῾Ελλάδα), καὶ θὰ βρῇς ἑκατομμύρια «χαῖ­ρε», ποὺ βγαίνουν ἀπὸ τὰ χείλη τῶν ψαλτῶν καὶ τῶν ἱερέων. ῾Εκατομμύρια «χαῖρε» – ποῦ; Μέσα στὸ ναό. Ὅταν ὅμως βγῇς ἔξω, τί ἀκούει ἐκεῖ ἡ Παναγία! Ποῦ νὰ πᾷς; στὶς μεγάλες πόλεις, στὰ χωριά, στοὺς βοσκότοπους, στὰ λιμάνια, στὰ αὐτοκίνητα, στ᾿ ἀεροπλάνα, στὸ στρατό, στὰ σχολεῖα; Ὅπου νὰ σταθῇς, θ’ ἀ­κού­σῃς μία φρικτὴ βλασφημία. Στὴν ἐκκλησία «χαῖρε», ἔξω …ἀντι-«χαῖρε», ποὺ ἐκστομί­ζουν βρωμερὰ καὶ ἀκάθαρτα στόματα καὶ μά­λιστα ῾Ελλήνων. Καὶ βλασφημεῖται ποιά; Ἡ Παναγία μας, ἡ ἁγνοτέρα ἀνθρωπίνη μορφή. Καὶ ὑβρίζεται ὅσο καμμία γυναίκα, ἀκόμη καὶ ἡ πιὸ διεφθαρμένη. Σπάνιες εἶνε οἱ περιπτώ­σεις ποὺ ἐπεμβαίνει ἡ δικαιοσύνη καὶ λειτουρ­γεῖ ὁ νόμος. ῾Υβρίζεται ἀσυστόλως ἡ Παναγία μας ἀπὸ μικροὺς καὶ μεγάλους.
Βλαστημᾷς; Χριστιανὸς δὲν εἶσαι. Βλαστη­μᾷς; ἄνθρωπος δὲν εἶσαι. Βλαστημᾷς; οὔτε ἄγριος δὲν εἶσαι· διότι καὶ στὴ ζούγκλα δὲν ἐ­πιτρέπουν νὰ βλαστημήσῃς τὸ θεό τους. Κ’ ἐ­μεῖς, βαπτισμένοι στὸ ὄνομα τῆς ἁγίας Τριά­δος, βλαστημοῦμε τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας. Καὶ ἔπειτα ἀποροῦμε, πῶς μᾶς βρίσκουν συμφορές. Πότε θὰ μετανοήσουμε;
Εἴθε, ἀγαπητοί μου, νὰ συντελέσουμε ὅλοι μας στὸν κύκλο μας, ὥστε ἡ βλασφημία νὰ ἐκ­λείψῃ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, καὶ ἡ μικρὰ καὶ μαρτυ­ρι­κὴ πατρίδα μας νὰ γίνῃ μία κιθάρα, ἡ ὁ­ποία ἀπ᾿ ἄκρου εἰς ἄκρον θὰ ἀναπέμπῃ τὸ «᾿Αλληλού­ϊα», τὸ Δόξα σοι ὁ Θεός, τὸ Αἰνεῖτε τὸν Θεόν· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης 22-4-1983 Παρασκευὴ τοῦ Ἀκαθίστου βράδι)