Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Μ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2564

Τῶν ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου
Πέμπτη 29 Ἰουνίου 2023
Του Μητροπολιτου Φλωρίνης Αυγουστινου

Οι προγονοι μας δεχονται το Ευαγγελιο!

«Ἐληλυθεν ἡ ὥ­ρα ἵνα δοξασθη ὁ υιός του ἀν­θρώπου» (Ἰω. 12,23)

Ὄμορφη, ἀγαπητοί μου, πεντάμορφη εἶνε ἡ Ἑλλάδα μας. Τὴν ὀμορφιά της ψάλλει ὁ ποι­ητὴς Λορέντζος Μαβίλης, ποὺ ἔπεσε γιὰ τὴν ἐλευθερία στὰ ἠπειρωτικὰ βουνὰ τὸ 1912· «Πατρίδα, σὰν τὸν ἥλιο σου ἥλιος ἀλλοῦ δὲ λάμπει…». Καὶ ὄ­χι μόνο δικοί μας· ξένοι ἀκόμη ἐπισκέπτες, ἀπὸ μέρη ὅπου ὁ οὐρανὸς εἶνε ὅλο σύννεφα, χαίρονται τὶς ὀμορφιές της, δὲν τοὺς κάνει καρδιὰ νὰ φύγουν, θέλουν νὰ μείνουν μονίμως ἐδῶ.
Ὄμορφη ὅλη ἡ Ἑλλάδα, ἰδιαιτέρως ὅ­μως ἡ Μακεδονία εἶνε γεμάτη χάρες καὶ καλωσύνες. Ἡ Μακεδονία, μὲ τὰ ψηλὰ βουνά, τὶς χιονισμέ­­νες κορφές, τὰ μεγάλα ποτάμια, τὶς λίμνες, τοὺς κάμπους, ἡ Μακεδονία μὲ τὸ Ἅγιο Ὄ­ρος σὰν στέμμα βασιλικό, ἔχει ἰδιαίτερη χά­ρι κ᾽ εἶνε εὐλογημένη ἀπὸ τὸ Θεό.
Ὡραία ἡ Μακεδονία, γεωγραφικῶς ἀλλὰ πο­λὺ ὡραιότερη ἱστορικῶς.

Ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα διακρίθηκε γιὰ τὴν ἑλληνικότητά της. Οἱ Μακεδόνες, πάντα ἑνωμένοι, ἔδωσαν μαθήματα ὁμοφροσύνης στοὺς νοτιοελλαδῖ­τες Ἀ­θηναίους καὶ Σπαρτιάτες καὶ Θηβαίους, ποὺ μάχονταν μεταξύ τους. Εἶνε τιμὴ τῆς Μα­­κεδονί­ας, ὅτι ἕνα εὐγενὲς τέκνο της, ὁ μέγας Ἀ­λέ­ξανδρος, ἦταν ὁ πρῶτος ποὺ συν­έλαβε τὴν ἰ­δέα νὰ ἑνώσῃ τοὺς Ἕλληνες· πῆρε τὴν Ἑλ­λάδα, τὴν ἔκανε μία ἑνιαία χώρα καὶ ἔφερε τὴ δόξα της μέχρι τὸ Γάγγη ποταμό.
Ἀλλὰ δὲν σᾶς εἶπα ἀκόμη τίποτα.

* * *

Ἡ Μακεδονία, ἀγαπητοί μου, ἔχει κ᾽ ἕνα ἄλ­λο μεγαλεῖο. Ὅ­πως γνωρίζουμε, ἀπὸ τὶς 5 ἠ­πείρους ἐκείνη ποὺ ἔ­χει τὰ σκῆπτρα στὸν πολι­τισμό, τὶς τέχνες καὶ τὶς ἐπιστῆμες εἶνε ἡ Εὐ­ρώπη. Ἡ Εὐ­ρώ­πη λοιπὸν ἔγινε ἐξ ὁλοκλήρου χριστιανική· ἀπὸ τὴν Κρήτη μέχρι τὰ Οὐ­ράλια, ἀπὸ τὴ ῾Ρωσία μέχρι τὴν Ἱσπανία, κι ἀπὸ τὸ Γιβραλτὰρ μέχρι τὴν Σκωτία καὶ τὴν Ἰρ­λαν­δία, ὅ­λος ὁ χῶρος της εἶ­νε χριστιανικός· ἀκόμα καὶ στὴ Μόσχα οἱ ῾Ρῶσοι πιστεύουν, καὶ μά­λιστα πε­ρισσότερο ἀπὸ μᾶς. Μία μόνο γωνιὰ στὸ χάρτη τῆς Εὐρώπης, ἡ Ἀνατολικὴ Θρᾴκη, ποὺ ἄλλοτε ἦταν χρι­στιανική, σήμερα κατοικεῖται ἀπὸ μουσουλ­μά­νους. Ἂς ὄψεται ἡ διχό­νοιά μας· αὐτὴ εἶνε ἡ αἰτία ποὺ τώρα ἐπάνω στὴν Ἁγια – Σοφιά, ἀντὶ νὰ κυματίζῃ ἡ σημαία τοῦ σταυροῦ, στέκει τὸ μισοφέγγαρο τῶν σφαγέων τῆς Εὐρώπης.
Σήμερα λοιπὸν ὅλη σχεδὸν ἡ Εὐρώπη θεωρεῖται χριστι­ανική. Κάποτε ὅμως δὲν ὑπῆρ­χε σ᾽ αὐ­τὴν οὔ­τε ἕνας Χριστιανός· παν­τοῦ ἐ­πι­κρα­τοῦσε εἰδωλολατρία. Κρίμα στοὺς Παρθενῶ­νες, στοὺς σοφούς, στὰ μεγάλα πνεύματα τῆς Ἑλλάδος, ἀφοῦ κ᾽ ἐδῶ ἡ χώρα μας πνιγόταν στὸ σκοτάδι τῆς ἀρ­χαί­ας θρησκείας. Δὲν εἴ­μαστε δὰ τυφλοὶ οἱ Νεοέλλη­νες, ὥστε ἄκριτα πᾶν ὅ,τι εἶνε ἑλληνικὸ νὰ τὸ θαυμάζουμε. Ὑπάρχουν ὄντως κορυφὲς τοῦ παρελ­θόν­τος μας ποὺ ἀγγίζουν τὰ ἄστρα, ὑπάρχουν ὅμως καὶ βά­θη σκοτεινὰ ποὺ φτάνουν ὣς τὸν ᾅδη. Μὲ τὶς θεότητές της ἡ ἀρχαία θρησκεία ἦταν ἴσον πορνεία, μοιχεία, ἀτιμία, αἶσχος· ὁ Ἑρμῆς δά­σκαλος τῆς κλεψιᾶς, ὁ Βάκχος τῆς μέθης, ὁ Ζεὺς τῆς μοιχείας, ἡ Ἀφροδίτη τῆς πορνείας… Τέτοια ἦταν ἡ θρησκεία ἐκείνη. Καὶ ἦταν ῥιζωμέ­νη αἰῶνες, δέντρο μὲ ῥίζες βαθειές.
Ποιός τὸ ξερρρίζωσε; Ἡ «βιαία πνοὴ» τοῦ ἁ­γίου Πνεύματος (Πράξ. 2,2) ποὺ ἔπνευσε ἀπὸ τὸν Χριστιανισμό. Οἱ εὐφυεῖς πρόγονοί μας, ἀνικα­νοποίητοι ἀπὸ τὰ ἐπινοήματα μιᾶς νοση­ρῆς φαντασίας τοῦ παρελθόντος, ἔβλεπαν μὲ ἀπαξίωσι τὴν πολυθεΐα καὶ κάποιοι τολμοῦ­σαν νὰ ἐκφράζων­ται μὲ ἀμφισβήτησι γιὰ τὸ θρησκευτικὸ μόρφωμα τοῦ δωδεκαθέου, ποὺ μύριζε σάρκα καὶ λάσπη. Δὲν τοὺς γέμιζε πλέ­ον τὴν ψυχή· εἶ­χαν ἀρχίσει κιόλας νὰ τὸ ἀηδιάζουν. Βοηθούμενοι δὲ καὶ ἀπὸ μερικὰ ὀξυδερκῆ πνεύ­ματα σοφῶν καὶ ποιη­τῶν τους, δὲν δυσκολεύτηκαν, ὅταν «ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου» (Γαλ. 4,4), νὰ δοῦν τὴ διαφορά. Μὲ ἁπλῆ σύγκρισι ἡ ὑπεροχὴ τῆς πίστεως στὸ Χριστὸ ἦταν ἐξόφθαλμη· τὴν ἔβλεπε ὅλος ὁ κουρασμένος κόσμος καὶ ἑλκυόταν ἀπὸ τὸ σταυρό.
Σύν­τομα λοιπὸν καὶ οἱ Ἕλληνες, μὲ ἀπόφασι συνειδητὴ καὶ σταθερή, ἐγκατέλειψαν τὸ θρη­σκευ­τικὸ ἐκεῖ­νο ἐξάμβλωμα· ὑπέγραψαν δὲ αὐτὴ τὴν ἐπιλογή τους μὲ μεγάλες θυσίες. Χύθηκαν πολλὰ αἵ­ματα, γιὰ νὰ ξερριζωθῇ μέσα ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν ἀρ­χαίων προγόνων μας τὸ δέντρο τῆς εἰδωλολατρίας.
Μετὰ τὴν ἐκρίζωσί του ὅ­μως ἔμειναν κάποια λείψανα, τὰ ὁποῖα θαυμάζουν ἀκόμη σήμερα ὡρισμένοι ἀρχαιολάτρες – εἰδωλολάτρες· κάτι συνήθειες, κάτι ἔθιμα, κάτι προλήψεις, κάτι καρναβάλια, κάτι μαγεῖες, κάτι δεισιδαιμονίες, κάτι τελετὲς καὶ μυστήρια, κάτι νεκρι­κὲς παραδόσεις. Δὲν εἶνε τοῦ παρόντος νὰ σᾶς τὰ δείξω. Σὰν ἕνα δέντρο ποὺ τὸ ξερριζώνεις καὶ μένουν κάτω στὸ ἔδαφος μερικὲς ῥίζες, ἔτσι ὁ σταυρὸς ξερρίζωσε μὲν τὸ δέν­τρο τῆς εἰδωλολατρίας, ἀλλὰ ἔμειναν κάτι παμ­πάλαιες δαιμονικὲς ῥίζες· χθόνιες παραδόσεις, ἑ­ορ­τασμοὶ μὲ φωτιές, μαγεῖες μὲ παν­­σέληνο, παραμύθια μὲ νεράιδες, ἀποκριὲς μὲ μεταμφι­έσεις, καμώματα παγανιστικά, ποὺ κα­ταδίκασε ὁ Χριστιανισμός. Σὰν ὑπολείμματα ἀπὸ ἐξ­αγωγὴ σάπιου δοντιοῦ, ποὺ ἔ­κανε ὁ ὀδοντίατρος καὶ χρειάζονται καθάρισμα, ἔτσι ἔμειναν αὐτὰ ἕως τὴν ἐποχή μας.
Λυπηρὸ εἶνε ὅτι κάποιοι νεοέλληνες, ποὺ δὲν πιστεύουν στὸ Χριστό, τὰ ἐκθειάζουν· κάθε φορὰ ποὺ ἀ­νοίγουν τὸ στόμα τους λὲς καὶ στάζει σιρό­πι γιὰ τὴν ἀρχαία θρησκεία – τὸ ἀ­δύνατο σημεῖο τοῦ παρελθόντος μας, ἀλλὰ φαρμάκι γιὰ τὴν πίστι τοῦ Χριστοῦ – τὴν ἔν­δο­ξη συνέχεια καὶ τὸ καύχημά μας. Ἔχουν ὅ­μως αὐτοὶ ἐξουσία καὶ θέσεις, ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἐπιχειροῦν νὰ συνεχίσουν ἐκεῖνο ποὺ τόλμησε νὰ κάνῃ ὁ Ἰουλι­α­νὸς ὁ Παραβάτης. Ὅπως ἐ­κεῖνος θέλησε νὰ ζωντανέψῃ τὴ θρησκεία τῶν ἀρχαίων, ἔτσι κι αὐτοί, νοσταλγοὶ ἑνὸς πα­ρῳχημένου κόσμου, ζητοῦν νὰ ζωντανέψουν τὴ θρησκεία τῶν εἰδώλων. Κάνουν διαλέξεις γύρω ἀ­­πὸ τὴν ἀρχαία θρησκεία καὶ μιλοῦν περὶ ὡ­ραίων ἐθίμων τῆς ἀρχαιότητος. Εἶ­νε νέοι Ἰουλιανοί· τὸ τέλος τους δὲν θὰ εἶ­νε καλό. Ὅ­πως ὁ Ἰουλιανὸς τραυματισμένος προτοῦ νὰ ξεψυχήσῃ ἀναγ­κάστηκε γεμίζον­τας τὴ φούχτα του μὲ αἷμα ἀπ᾽ τὴν πληγή του, νὰ τὸ σκορπίσῃ στὸν ἀέρα καὶ νὰ πῇ «Νενίκη­κάς με, Ναζωραῖε» – Χριστέ, μὲ νίκησες, ἔτσι καὶ τώρα, ὅποιος κι ἂν εἶνε αὐτὸς ποὺ θὰ τὰ βάλῃ μὲ τὸ Χριστό, στὸ τέλος θ᾽ ἀναγκαστῇ νὰ ὁ­μολογήσῃ τὴν ἧττα του. Δὲν ξαναγυρίζει πιὰ στὴν πατρίδα μας ἡ εἰδωλολατρία. Ματαίως κοπιάζουν οἱ ἀρχαιολάτρες καὶ νεοειδωλολάτρες ἐξαίροντας, ἀπὸ ὅλο τὸν ἀρχαῖο ἑλ­ληνικὸ πολιτισμό, αὐτὸ τὸ ἀπαξιωμένο κομμάτι του, τὴ θρησκεία τῶν προγόνων μας.

* * *

Ὅλη ἡ Εὐρώπη, ἀγαπητοί μου, ὅπως εἴπαμε, θεωρεῖται χριστιανική. Ἦταν ὅμως κάποτε ἐποχή, ποὺ Χριστιανὸς στὴν Εὐρώπη δὲν ὑ­­πῆρχε οὔτε γιὰ σπόρο. Ἐὰν τώρα μὲ ῥωτήσε­­τε, «καὶ ποιός ἦταν ὁ πρῶτος Χριστιανὸς στὴν Εὐρώπη, ὁ πρῶτος Εὐρωπαῖ­ος ποὺ πίστεψε στὸ Χριστό;», τί ἀπαντᾷ ἡ Ἱστορία;
Ὁ πρῶτος Εὐρωπαῖος ποὺ πίστεψε στὸ Χρι­­στὸ δὲν εἶνε οὔτε Ἀλβανός, οὔτε Σέρβος, οὔ­τε ῾Ρουμᾶνος, οὔτε Βούλγαρος, οὔτε ῾Ρῶ­σος, οὔτε ἄλλης εὐρωπαϊκῆς χώρας κάτοικος. Δι­ότι τὸν καιρὸ ποὺ οἱ Ἕλληνες χτίζαμε πολιτι­σμό, οἱ λαοὶ αὐτοὶ ἦταν ἀκόμη μέσα στὰ ἄ­γρια δάση καὶ ἔτρωγαν βελανίδια. Ὁ πρῶ­τος Εὐρωπαῖος ποὺ πίστεψε στὸ Χριστὸ δὲν ἦταν κανένας ἄλ­λος, ἦταν Ἕλληνας.
Ἐγκαίρως οἱ πρόγονοί μας πληροφορήθηκαν γιὰ τὸ Χριστὸ καὶ ἐνδιαφέρθηκαν νὰ τὸν γνωρίσουν. Σὲ ἀνάγνωσμα ἀπὸ τὸ Εὐ­αγγέ­λιο ποὺ ἀκοῦμε τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα (βλ. ὄρθρ. Μ. Τετάρτ.) ἀναφέρεται, ὅτι κάποιοι Ἕλληνες ποὺ εἶ­χαν γί­­νει προσήλυτοι πῆγαν νὰ προσ­κυνήσουν στὰ Ἰεροσόλυμα καὶ τότε ἀναζήτησαν τὸν Ἰησοῦ. Παρακάλεσαν τοὺς μαθητάς του νὰ τοὺς διευκολύνουν νὰ τὸν δοῦν. Καὶ ὅταν τὸ ἀνήγγειλαν στὸν Κύριο ἐκεῖνος εἶπε· «Ἐλήλυθεν ἡ ὥ­ρα ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀν­θρώπου» (Ἰω. 12,23).
Μετὰ τὴν Πεντηκοστή, ὅταν ἄρχισε ν᾽ ἁ­πλώ­νεται σὲ ὅλο τὸν κόσμο τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου, τότε ἦρθε καὶ στὴν πατρίδα μας· καί, ὅπως εἴπαμε, ὁ πρῶτος Εὐρω­παῖος Χριστιανὸς ἦταν Ἕλληνας. Καὶ ἂν μὲ ρωτήσε­τε ἀκόμη, «ἀπὸ ποιό μέρος τῆς Ἑλλάδος ἦ­­ταν αὐ­­τὸς ποὺ πρῶτος πίστεψε καὶ βαπτίσθηκε στὸ Χριστό;», τὴν ἀπάντησι βρίσκουμε στὴ ζωὴ τοῦ ἀ­ποστόλου Παύλου, τὸν ὁποῖο μαζὶ μὲ τὸν ἄλ­λο κορυφαῖο, τὸν ἀπόστολο Πέτρο, ἑ­ορ­τάζου­με σήμερα. Ὁ πρῶτος λοιπὸν ποὺ πίστεψε στὸ Χριστὸ ἦταν Μακεδόνας.
Καί, τέλος, ἂν θέλετε νὰ δοῦμε κάτω ἀ­πὸ ποιές –δραματικές– συνθῆκες, ἡ Μακεδονία γνώρισε τὸ Χριστό, ἀνοῖξτε τὴν Και­νὴ Διαθήκη, στὶς Πράξεις τῶν ἀποστόλων, στὸ 16ο κεφά­λαιο· ἐκεῖ θὰ δῆτε τὴν ἐξιστόρησί τους, τὴν ὁποία ὅμως, ἂν θέλῃ ὁ Θεός, θὰ δοῦμε κάποια ἄλλη φορά.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Α΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης μεγάλης ἑσπερινῆς ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. μητροπολιτικὸ ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος [παλαιό] Φλωρίνης τὴν Κυριακὴ 2-4-1967. Καταγραφή, διαίρεσις καὶ σύντμησις 19-5-2023.