Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Μ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2568

Κυρ. Πατ. Δ΄ Οἰκ. Συνόδου (Ματθ. 5,14-19)
16 Ἰουλίου 2023
Του Μητροπολίτου Φλωρινης Αυγουστίνου

Ὅσοι πιστοι, σταθητε φως!

«Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14)

Ἐάν, ἀγαπητοί μου, ῥίξουμε ἕνα προσεκτι­κὸ βλέμμα στὸν κόσμο ποὺ δημιούργησε ὁ Θεός, θὰ δοῦμε κάτι καταπληκτικό· ὅτι ὅλα τὰ δημιουργήματα, ἀπὸ τὰ μικρότερα ἕ­ως τὰ μεγαλύτερα, ἔχουν κάποιο σκοπό. Ὅ­πως σ᾽ ἕνα αὐτοκίνητο καὶ ἡ τελευταία βίδα ἔχει τὸ σκοπό της, ἔτσι καὶ σὲ ὁλόκληρο τὸ σύμπαν τὰ πάντα ἔχουν σκοπιμότητα· τίποτα τυχαῖο.
Πάρτε παράδειγμα τὸν ἥλιο. Ἔχει σκοπό· ἀ­ποστολή του εἶνε νὰ φωτίζῃ, νὰ θερμαίνῃ, νὰ ζωογονῇ τὴν πλάσι. Μπορεῖτε νὰ φανταστῆτε τὸν κόσμο χωρὶς τὸν ἥλιο;

Σκοτάδι καὶ ἄβυσσος· θὰ σταματοῦσε ἡ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ ἐπιστήμονες λένε ὅτι, ἂν σβήσῃ ὁ ἥ­λιος, τότε ὅλες μαζὶ οἱ ΔΕΗ τοῦ κόσμου δὲν μποροῦν ν᾽ ἀ­­ναπληρώσουν τὴν ἡ­λι­ακὴ ἐνέργεια οὔτε μιᾶς μέρας! Μεγάλα καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα τοῦ Κυρίου. Καὶ τὸ ἄλλο σο­βαρό· ὅλη αὐτὴ ἡ ἐνέργεια, δισεκατομμύρια κιλοβάτ, παρέχεται δωρε­άν, δραχμή δὲν πληρώνουμε! Ἀχάριστοι ἐμεῖς, τυφλοὶ κι ἀναίσθητοι, «γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμ­μένη» (πρβλ. Ματθ. 17,17. Λουκ. 9,41). Ἐνῷ ἐδῶ βλέπεις τὴ Δ.Ε.Η. τὴν τσιγγούνα καὶ δὲν χαρίζει τίποτα. Ἦρθε στὴ μητρόπολι ἕνα φτωχαδάκι, μιὰ γερόντισσα. –Δέσποτα, μοῦ κόψανε τὸ ῥεῦμα. –Γιατί; –Δὲν ἔχω νὰ πληρώσω τὸ λογαριασμό… Ὑ­πάρ­χουν δίπλα μας κάποιοι ποὺ στεροῦνται.
Δωρεὰν ὁ ἥλιος. Ποιός ὅ­μως εὐγνω­μονεῖ γιὰ τὴ δωρεὰ αὐτὴ καὶ τὴν αὐγὴ μὲ τὴν ἀ­νατο­λὴ λέει «Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς»; (Δοξολ.).
Ὁ ἥλιος λοιπὸν στὸν οὐρανό, τὸ φεγγάρι, οἱ ἀ­στερισμοί, οἱ κομῆτες κι ὅ,τι ἄλ­λο ὡραῖο· στὴ γῆ τῶν ποταμοῶν τὰ ῥεῖθρα, ἡ θάλασσα, τὰ δέντρα, τὰ πουλιά, τὰ πάντα στὸν ὄμορφο κόσμο ἔχουν σκοπό. Τίποτα δὲν εἶνε ἄσκοπο.
Καὶ γεννᾶται ἐρώτημα. Ἐὰν ὅλα ἔχουν σκο­πό, ποιός εἶνε ὁ σκοπὸς τοῦ ἀνθρώπου; ἄσκο­πος εἶνε; πῶς βρέθηκε ἐδῶ; ποιός εἶνε ὁ σκο­πὸς τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς;
Ἔ, σ᾽ αὐτὸ ἀπαντᾷ σήμερα ὁ Χριστὸς μιλώντας στοὺς μαθητάς του καὶ δι᾽ αὐτῶν σὲ ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς ὅλων τῶν αἰώνων.

* * *

Ὅσοι, ἀδελφοί μου, πιστέψαμε στὸ Χριστό, βαπτισθήκαμε στὸ ἅγιο ὄνομά του καὶ λεγόμα­στε Χριστιανοί, ἔχουμε στὴ ζωή μας ἕνα με­­γάλο σκοπό, μιὰ μεγάλη ἀποστολή· νὰ ζοῦμε στὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ καὶ στὰ πρόσωπά μας τὸ φῶς αὐτὸ νὰ ἀκτινοβολῇ γύρω μας· νὰ εἴ­μαστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου. Ἔτσι λέει σήμερα· «Ὑμεῖς ἐστε (=σεῖς εἶστε) τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14).
Φῶς, καὶ φῶς μέγα, ἥλιος, εἶνε ὁ Χριστός. Ὁ φυσικὸς ἥλιος, λέει ἡ ἐ­­πιστήμη, θὰ σβήσῃ μιὰ μέρα ὅπως σβήνουν τὰ λυχνάρια, οἱ πολυ­έλεοι, ὅλα τὰ ὑλικὰ φῶτα· ἀλλὰ τὸ ἄλλο φῶς, αὐτὸ ποὺ ἐκπέμπει ὁ ἐσταυρωμένος Λυτρωτής, ὄχι. «Ὁ οὐρα­νὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσον­ται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι» (Ματθ. 24,35. Μᾶρκ. 13,31. Λουκ. 21,33. Πρβλ. Ἀπ. 20,11). Φῶς ὁ Χριστός· φῶς τὰ λόγια του, ἡ διδα­σκαλία του, ἡ ζωή του, τὰ θαύ­ματά του, ἡ ἀνά­στασί του. Μόνο αὐτὸς μπορεῖ νὰ λέῃ «Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (᾽Ιω. 8,12).
Ὅπως λοιπὸν ὁ Χριστὸς εἶνε τὸ φῶς τοῦ κόσμου, ἔτσι καὶ οἱ ἀληθινοὶ Χριστιανοὶ εἶνε τὰ φῶτα τῆς ἀνθρωπότητος. Τὸ σκοτάδι ποὺ ἐ­­πικρατεῖ, ἠθικὸ καὶ πνευματικό, ποὺ ἦταν ἀνίκανα νὰ τὸ διαλύσουν τὰ φῶτα τῶν σοφῶν τῆς ἀρχαίας καὶ τῆς νέας ἐποχῆς, διαλύθηκε μὲ τὸ κή­ρυγμα τοῦ εὐαγγελίου καὶ τὴ ζωὴ τῶν πρώτων Χριστιανῶν. Ἔδειξαν ὅτι ἡ ἀρετὴ δὲν εἶ­νε μιὰ οὐτοπία· εἶνε μία ζωντανὴ πραγματικότητα. Φῶς ὑπῆρξαν οἱ ἀπόστολοι μὲ τὸ κήρυγμα, τὸ παράδειγμα καὶ τὴ θυσία τους· «ὑ­μεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου». Φῶτα ἐπίσης, ἀ­στέρια πρώτου μεγέθους, ποὺ σελάγισαν στὸν πνευματικὸ οὐρανό, ἦταν οἱ πατέρες καὶ διδά­σκαλοι τῆς Ἐκ­κλη­σίας (μέγας Βασίλειος, ἱερὸς Χρυσόστομος, θεολόγος Γρηγόριος κ.ἄ.). Καὶ φῶτα, ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ὅπως ἀκοῦμε στοὺς αἴνους, «ἀστέρες πολύφωτοι τοῦ νοητοῦ στε­ρεώματος» (δοξ. αἴν. Κυρ. Πατ.), ὑπῆρξαν οἱ 630 πατέρες τῆς Τετάρτης (Δ΄) Οἰκουμενικῆς Συν­όδου, ποὺ συνῆλθαν στὴ Χαλκηδόνα, ἀπέναν­τι ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολι, καὶ κατεδίκασαν τοὺς μονοφυσῖτες αἱρετικούς.
Ὅπως λοιπὸν οἱ ἅγιοι ἐκεῖνοι στάθηκαν συνεπεῖς καὶ ὑπῆρξαν φῶτα, ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς στὴ γενεά μας νὰ σταθοῦμε συνεπεῖς καὶ νὰ γίνουμε φῶτα. Μικρὰ βεβαίως φῶτα· δὲν φτά­νουμε στὸ ὕψος ἐκείνων, τῶν ὁμολογητῶν καὶ μαρτύρων. Ὅσοι πάντως βαπτίστηκαν ὀρθοδόξως, αὐτοὶ ντύθηκαν τὸν Χριστὸ (βλ. ῾Ρωμ. 6,3· 13,14. Γαλ. 3,27) καὶ φυσιολογικά, μέσα στὴν πονηρὴ καὶ διεστραμμένη γενεά μας, λάμπουν ὡς φῶτα.
Ν᾽ ἀναφέρω μερικὰ παραδείγματα;
√ Φῶς μέσα στὴν οἰκογένεια θά ᾽σαι σὺ ὁ πατέρας· ἕνας μικρὸς ἥλιος, ποὺ μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὰ λόγια του φωτίζεις τὴ γυναῖ­κα καὶ τὰ παιδιά του. Βράδιασε; σύναξε τὴ φαμίλια σου γιὰ προσευχή. Ξημέρωσε; πρὶν ἀπὸ κάθε ἔξοδο κάλεσέ τους ὅλους νὰ δοξάσετε τὸ Θεὸ γιὰ τὴν καινούργια μέρα. Σὲ μιὰ ὡρισμένη ὥ­ρα ἀνοῖξτε τὴ Γραφή, διαβάστε μιὰ περικοπή. Εἶνε Τετάρτη καὶ Παρασκευή; νήστεψε σὺ καὶ δίδαξε τὴ νηστεία σὲ ὅλους· ἔχει αὐτὸ μεγάλη σημασία. Ξημέρωσε Κυρια­κὴ καὶ χτύπησαν τὰ σήμαν­τρα; φτερὰ στὰ πόδια νὰ ἐκκλησιαστῆτε, ν᾽ ἀκούσετε «Εἴ­δομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθι­νόν…». Σοῦ λέω· ἐσὺ κάποτε θὰ πεθάνῃς, ἀλλὰ τὰ λόγια σου δὲν θὰ λησμονηθοῦν.
√ Εἶσαι δάσκαλος; Ἔχεις εὐρύτερο κύκλο, τὰ παιδιὰ τοῦ σχολείου. Θὰ σταθῇς ἀνάμεσά τους σὰν ἕνας φάρος μὲ τὴ στάσι καὶ τὴ διδα­σκαλία σου. Εὐλογημένα τὰ ἔθνη ποὺ ἔ­χουν Χριστιανοὺς δασκάλους μὲ διάθεσι θυσίας, ὅπως ἐκεῖνοι οἱ ἄμισθοι τοῦ κρυφοῦ σχο­λειοῦ τῆς Τουρκοκρατίας ἢ οἱ ἡρωίδες δασκάλες στὰ χρόνια τοῦ Μακεδονικοῦ ἀγῶνος, ὄχι αὐ­τοὶ ποὺ διδάσκουν τὴν ἀπατηλὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου, πὼς ὁ ἄνθρωπος κατάγεται λέει ἀ­πὸ τὴ μαϊμοῦ, καὶ τὴν παρουσιάζουν ὡς ἐπιστη­μονι­κὴ ἀλήθεια· ὅταν λὲς τέτοια ψέματα, τὸ σχολειό σου ἐκπέμπει σκότος καὶ ὄχι φῶς.
√ Ὁ ἀκόμη εὐρύτερος κύκλος εἶνε ἡ κοινω­­νία, ἡ πολιτεία. Ἂν εἶσαι λοιπὸν Χριστι­α­νὸς ἄρχοντας, ἔχε πρότυπά σου τὸν μέγα Κωνσταντῖνο, τὸν Βατάτζη, τὸν Καποδίστρια, τὸν Πλαστήρα. Στάσου μπροστὰ στὸ λαό σου σὰν πυρσὸς ἀναμμένος. Δῶσ᾽ του τὸ καλὸ παράδειγμα, κυβέρνησε μὲ ἀνιδιοτέλεια κατὰ τὸ Εὐαγγέλιο. Ὁ λαὸς ἀκολουθεῖ, ὅπως βεβαιώνει ἡ ἱστορία ἀπὸ τὸν καιρὸ τοῦ Περικλέους καὶ τοῦ Ἀριστείδου· συνηθίζει νὰ ἐξομοιοῦται πρὸς τὸ ἦθος ­τῶν ἀρχόντων του.
√ Ἂν εἶσαι στρατιωτικός, στάσου λαμ­πά­δα. Ἔχε πρότυπα τοὺς ἁγίους Προκόπιο, Γεώργιο, Δημήτριο, τοὺς Θεοδώρους… Γνώρισα στρατιῶτες τοῦ Πλαστήρα, ποὺ μιλοῦ­σαν μὲ δάκρυα γιὰ τὸ ἦθος καὶ τὴν ἀκεραιότητά του. Στὸ σύνταγμά του ἔλαμπε ἡ αὐτοθυσία, ἡ ἁ­γνότης, ἡ γενναιότης, ἡ παρθενία του, ὁ πατριωτισμός του, τὸ ὑψηλὸ φρόνημά του.
√ Εἶσαι ἐπιστήμονας; Ἔχεις ἄλλο κύκλο γύ­ρω σου. ῾Ρῖχνε τὸν προβολέα σου στὰ σκότη. Νὰ εἶσαι φῶς τῶν ἐγγραμμάτων καὶ πεπαι­δευ­μένων, ὁδηγὸς τῶν φοιτητῶν σου. Ἐρ­γάζου εὐσυνείδητα καὶ ἐλεύθερα. Καὶ νὰ φρο­νῇς τα­πεινά· ὁ Σωκράτης ἔλεγε «Ἓν οἶδα, ὅτι οὐ­δὲν οἶδα» καὶ προέτρεπε «Γνῶθι σαυτόν».
√ Εἶσαι, τέλος, ἱερεὺς ἢ ἀρχιερεὺς τοῦ Ὑ­ψί­­στου; Ἔ, τότε ἡ εὐθύνη σου αὐξάνει· εἶσαι πε­ρίοπτος, περιάκουστος· καὶ οἱ λεπτομέρειες τοῦ βίου καὶ τῶν λόγων σου μωμοσκοποῦν­ται. Γι᾽ αὐτὸ πρόσεχε. Ἔχε πρότυπο τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο ὡς πρεσβύτερο στὴν Ἀντιόχεια καὶ ὡς ἐπίσκοπο στὴν Βασιλεύουσα, γιὰ νὰ εἶσαι λαμπάδα καιομένη, «φῶς τοῦ κόσμου».

* * *

Καθένας, ἀδελφοί μου, ἂς ἀναρωτηθῇ· Πῶς θὰ ἦταν ἡ πατρίδα καὶ ὁ κόσμος μας, ἂν ἐμεῖς (γονεῖς, δάσκαλοι, ἄρ­χον­τες, ἀρχιερεῖς, πα­πᾶ­δες) ἤμασταν μικροὶ Κοσμᾶ­δες Αἰτωλοί;
Χαρακτήρισαν τὸν αἰῶνα μας «αἰῶνα τῶν φώ­των». Δὲν ἀρνοῦμαι ὅτι στὰ ὑλικὰ προώδευσε. Τί μὲ τοῦτο; Ἠθικῶς καὶ πνευματικῶς πῆ­γε πί­σω, ἀποκτηνώθηκε. Προτιμῶ ἕνα δράμι ἀρε­τῆς, ἕνα γραμμάριο ἁγιωσύνης, ἀπὸ ἕνα τόννο ἀνθρώπινης σοφί­ας. Ὁ Πλάτων εἶπε· «πᾶ­σα ἐ­πι­στήμη χωρι­ζο­μένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλ­λης ἀρετῆς, πανουργία καὶ οὐ σοφία φαίνε­ται» (Μενέξ. 246e–247a· περ. «Ἑλληνοχρ. Ἀγωγή», 540/Ἀπρ. 2007, σ. 112). «Αἰώνας φώτων»; Τί κρῖμα! Ἕνας Εὐρωπαῖος εἶπε·
«…καὶ νά με δῶ μὲ τόσα φῶτα,
ἐγὼ μωρός, ὅσο καὶ πρῶτα!» (Γκαῖτε, Φάουστ).
Ὕστερα ἀπὸ τόσα πανεπιστήμια καὶ ἀκαδημί­ες, εἴμαστε πάλι στὸ σκοτάδι. Ὁ αἰώνας μας, εἶνε ὁ πιὸ σκοτεινός· μετὰ ἀπὸ δύο παγκοσμί­ους πολέμους καὶ τόσους ποταμοὺς αἱμάτων, μυα­λὸ δὲν βάλαμε· πᾶμε γιὰ τὸν «Ἁρμαγε­δῶ­να» τῆς Ἀποκαλύψεως (16,16). Πουλῆστε τὸ πουκάμισό σας κι ἀγοράστε Ἀ­ποκάλυψι, νὰ δῆτε ἐ­κεῖ τὸ δρᾶμα τῆς ἀνθρωπότητος.
Σὲ τέτοιες ἡμέρες ζοῦμε. Ν᾽ ἀπελπιστοῦ­με; Ὄχι! Ἂς ἐργαστοῦμε, ἂς κοπιάσουμε ὅλοι, νὰ λάμψῃ μέσα μας καὶ γύρω μας ὁ Χριστός, τὸ φῶς τοῦ Εὐαγγελίου, ποὺ δίνει ποιότητα στὴν ἀνθρωπίνη ζωή· τὰ ἄλλα εἶνε μηδέν. Ἔτσι καὶ ἡ μικρή μας πατρίδα θὰ γίνῃ πάλι πηγὴ φωτὸς καὶ θὰ μπορῇ νὰ πῇ στὸν κόσμο· «Δεῦ­τε λάβε­τε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου Φωτός…» (τελετ. Ἀναστ.).

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 19-7-1987 πρωί, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφή, μετονομασία καὶ σύντμησις 16-6-2023.