Γιὰ τὴν Κοίμησι τῆς Θεοτόκου χτίστηκαν καὶ πανηγυρίζουν ἐκκλησίες καὶ μοναστήρια, γίνονται λειτουργίες καὶ ἀκολουθίες, λέγονται ὕμνοι καὶ παρακλήσεις ὅπως ὁ μικρὸς καὶ ὁ μέγας Παρακλητικὸς Κανών, ψάλλονται τροπάρια. Νὰ τὰ ἑρμηνεύσουμε ὅλα; Οὔτε ἐγὼ ἔχω δύναμι οὔτε σεῖς ὑπομονή. Ἀπ᾿ ὅλο αὐτὸ τὸν πλοῦτο θὰ προσπαθήσω νὰ ἑρμηνεύσω μόνο τὸ δοξαστικὸ τοῦ ἑσπερινοῦ. Λέγεται ὀκτάηχο, ἐπειδή, ἐνῷ τὰ ἄλλα τροπάρια ψάλλονται σὲ ἕναν ἦχο τὸ καθένα, αὐτὸ χωρίζεται σὲ ὀκτὼ τμήματα καὶ ψάλλεται κάθε τμῆμα καὶ σὲ ἕναν ἦχο. Ἑκατὸ περίπου λέξεις εἶνε. Θὰ τὸ δοῦμε πρῶτα μὲ συντομία κατὰ τμήματα καὶ τέλος θὰ ἐπιμείνω σὲ ἕνα σημεῖο.

* * *

Τὸ πρῶτο τμῆμα (ἦχος α΄)· «Θεαρχίῳ νεύματι πάντοθεν οἱ θεοφόροι ἀπόστολοι ὑπὸ νεφῶν μεταρσίως αἰρόμενοι». Ὅταν, λέει, ἡ Παναγία μας ὡς ἄνθρωπος ἀπέθανε, ἐξοφλώντας καὶ αὐτὴ τὸ κοινὸ χρέος ὅλων, ἀπουσίαζαν οἱ ἀπόστολοι. Ποῦ ἦταν; Εἶχαν σκορπιστῆ σ᾿ ὅλα τὰ μέρη τοῦ κόσμου, γιὰ νὰ κηρύξουν τὸ εὐαγγέλιο. Ἔπρεπε λοιπὸν νὰ εἰδοποιηθοῦν, ὅπως γίνεται καὶ σήμερα ὅταν πεθαίνῃ κάποιος· τηλεφωνοῦμε καὶ ἔρχονται οἱ συγγενεῖς κι ἀπ᾿ τὸ ἐξωτερικὸ ἀκόμη μὲ ἀεροπλάνο γιὰ τὴν κηδεία. Τότε δὲν ὑπῆρχαν τὰ σημερινὰ μέσα ἐπικοινωνίας. Ὑπῆρχε ὅμως ὁ Θεός. Ἐκεῖνος ποὺ ἔδωσε στὸν ἄνθρωπο τὴ δύναμι νὰ ἐπικοινωνῇ μὲ τόσους τρόπους, πολὺ περισσότερο ὁ διος, ὁ νοῦς ὁ ὑπέρτατος, ἔχει τὴ δύναμι τῆς ἐπικοινωνίας. Γι᾿ αὐτὸ «θεαρχίῳ νεύματι», λέει, μ᾿ ἕνα θεῖο νεῦμα του, τοὺς εἰδοποίησε, καὶ διέταξε σύννεφα νὰ τοὺς μεταφέρουν πετώντας ἀπὸ κάθε μέρος! Μ᾿ ἕνα νεῦμα του! Καὶ μήπως κάθε στιγμὴ δὲν τὸ κάνει; Μέσα σὲ λίγα λεπτὰ τὸ φῶς – ὁ ἥλιος φτάνει στὴ γῆ. Πῶς; «Θεαρχίῳ νεύματι», μὲ τὸ νεῦμα τοῦ Θεοῦ· διατάζει τὸν ἥλιο καὶ στέλνει τὶς ἀκτῖνες του μὲ ταχύτητα. Μὲ τὸ νεῦμα του ὁ Θεὸς κυβερνᾷ τὸν ἥλιο, τὸν ἀέρα, τὰ κύματα τῆς θαλάσσης, τὰ πάντα. Καὶ μὲ τὸ νεῦμα του πάνω στὰ νέφη, «ἐπὶ πτερύγων ἀνέμων» (Ψαλμ. 103,3), ἔφτασαν οἱ ἀπόστολοι ὅλοι στὴ Γεθσημανῆ, γιὰ νὰ κηδεύσουν τὴν Παναγία.
Τὸ δεύτερο τμῆμα (ἦχος πλ. α΄)· «καταλαβόντες τὸ πανάχραντον καὶ ζωαρχικόν σου σκῆνος ἐξόχως ἠσπάζοντο». Σὲ περικύκλωσαν, Παναγία, καὶ γονατιστοὶ μὲ εὐλάβεια μεγάλη προσκυνοῦσαν τὸ πάναγνο καὶ ζωηφόρο σκήνωμά σου.
Τὸ τρίτο τμῆμα (ἦχος β΄)· «Αἱ δὲ ὑπέρτατοι τῶν οὐρανῶν δυνάμεις σὺν τῷ οἰκείῳ Δεσπότῃ παραγενόμεναι». Στὴν κηδεία τῆς μητέρας παρέστη πρῶτος ὁ Υἱός της. Μαζὶ δὲ μὲ τοὺς ἀποστόλους ἦρθαν καὶ οἱ ἀγγελικὲς δυνάμεις συνοδεύοντας τὸν Κύριό τους.
Τὸ τέταρτο τμῆμα (ἦχος πλ. β΄)· «τὸ θεοδόχον καὶ ἀκραιφνέστατον σῶμα προπέμπουσι τῷ δέει κρατούμεναι· ὑπερκοσμίως δὲ προῴχοντο καὶ ἀοράτως ἐβόων ταῖς ἀνωτέραις ταξιαρχίαις· Ἰδοὺ ἡ παντάνασσα θεόπαις παραγέγονεν». Συνοδεύουν, λέει, Παναγία, μὲ δέος τὸ ἀμίαντο σῶμα σου, ποὺ δέχθηκε ἐντός του καὶ ἐσάρκωσε τὸ Θεό· καὶ καθὼς βλέπουν τὴν ψυχή σου νὰ πετάῃ καὶ νὰ ὑψώνεται στὸν οὐρανὸ σὰν ἥλιος λαμπρός, μένουν ἐκστατικοὶ καὶ φωνάζουν στοὺς ἀγγέλους ποὺ εἶνε ὑψηλότερα· Ἔρχεται ἔρχεται ἡ θυγατέρα τοῦ Θεοῦ καὶ βασίλισσα ὅλου τοῦ κόσμου!
Τὸ πέμπτο τμῆμα (ἦχος γ΄)· «Ἄρατε πύλας καὶ ταύτην ὑπερκοσμίως ὑποδέξασθε, τὴν τοῦ ἀενάου φωτὸς Μητέρα». Ἀνοῖξτε τὶς πύλες τῶν οὐρανῶν καὶ ὑποδεχθῆτε τὴ μητέρα τοῦ Χριστοῦ, ἐκείνου ποὺ εἶνε τὸ ἀνέσπερο φῶς.
Τὸ ἕκτο τμῆμα (ἦχος βαρύς)· «Διὰ ταύτης γὰρ ἡ παγγενὴς τῶν βροτῶν σωτηρία γέγονεν· ᾗ ἀτενίζειν οὐκ ἰσχύομεν, καὶ ταύτῃ ἄξιον γέρας ἀπονέμειν ἀδύνατον». Τῆς ἀξίζει τέτοια ὑποδοχή, διότι διὰ τῆς Θεοτόκου ἔγινε «ἡ παγγενὴς» σωτηρία, ἡ σωτηρία ὅλου τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων. Νὰ τὴν ἀντικρύσουμε δὲν μποροῦμε, γιατὶ ἡ λάμψι της θαμπώνει· καὶ νὰ τὴν στεφανώσουμε ὅπως τῆς ἀξίζει μᾶς εἶνε ἀδύνατο.
Τὸ ἕβδομο τμῆμα (ἦχος δ΄)· «Ταύτης γὰρ τὸ ὑπερβάλλον ὑπερέχει πᾶσαν ἔννοιαν». Τὸ μεγαλεῖο καὶ ἡ δόξα της ξεπερνᾷ κάθε ἄλλη, δὲν μπορεῖ νὰ τὴ συλλάβῃ ὁποιοσδήποτε νοῦς ετε ἀνθρώπου ετε ἀγγέλου.
Τὸ ὄγδοο τμῆμα (ἦχος πλ. δ΄)· «Διό, ἄχραντε Θεοτόκε, ἀεὶ σὺν ζωηφόρῳ Βασιλεῖ καὶ τόκῳ ζῶσα, πρέσβευε διηνεκῶς περιφρουρῆσαι καὶ σῶσαι ἀπὸ πάσης προσβολῆς ἐναντίας τὴν νεολαίαν σου· τὴν γὰρ σὴν προστασίαν κεκτήμεθα». Καὶ τὸ τέλος (ἦχος α΄)· «εἰς τοὺς αἰῶνας ἀγλαοφανῶς μακαρίζοντες». Τώρα, λέει, ἀμόλυντε Θεοτόκε, εἶσαι διὰ παντὸς κοντὰ στὸν ζωοδότη βασιλέα καὶ υἱό σου, τὸ Χριστό. Γι᾿ αὐτό, Παναγία, λέει ὁ ὑμνῳδός, τώρα ποὺ εἶσαι στὸν οὐρανό, ἐκ δεξιῶν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μὴ παύεις ἀπὸ κεῖ νὰ πρεσβεύῃς συνεχῶς καὶ νὰ παρακαλῇς τὸν Κύριο, διότι ἐσένα ἔχουμε αἰώνια προστασία καὶ ἐσένα ὑμνοῦμε μὲ λαμπρὰ ἐγκώμια. Καὶ ποιά παράκλησι ζητοῦμε νὰ κάνῃ ἡ Παναγία; Ἀκοῦστε τὴν παράκλησι· νὰ περιφρουρήσῃ καὶ νὰ σώσῃ ὁ βασιλεὺς Χριστὸς ἀπὸ κάθε προσβολὴ τοῦ διαβόλου «τὴν νεολαίαν»· προστάτευε, Παναγία, μὲ τὶς πρεσβεῖες σου «τὴν νεολαίαν σου», δηλαδὴ τὸ νέο λαό σου. Παλαιὸς λαὸς τῆς Παναγίας, ἀπὸ τὸν ὁποῖο προῆλθε ἡ ἰδία, ἦταν ὁ Ἰσραήλ. Ἐκεῖνος ὅμως ὁ λαὸς ἀρνήθηκε τὸ Χριστὸ καὶ τὸν σταύρωσε· καὶ ἡ Παναγία ἔπαυσε πλέον νὰ ἔχῃ σχέσι μ᾿ αὐτόν, ἀποξενώθηκε ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους ποὺ θανάτωσαν τὸν Υἱό της. Νέος λαὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας, νέος Ἰσραήλ, εἶνε τώρα ἡ Ἐκκλησία, οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ὅλοι ἐμεῖς ποὺ σήμερα τιμοῦμε παντοῦ τὴ μνήμη της.
Τὸ ἐκλεκτότερο ὅμως μέρος τοῦ νέου λαοῦ, τῆς Ἐκκλησίας, εἶνε ἀσφαλῶς, ἀγαπητοί μου, τὰ παιδιὰ καὶ οἱ νέοι, ἡ ἐλπὶς τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ γένους μας. Αὐτοὶ ἀποτελοῦν τὸ ἄνθος τοῦ νέου λαοῦ τῆς Παναγίας, τὸ πολυτιμότερο τμῆμα τῆς νεολαίας της. Γι᾿ αὐτὸ σ᾿ αὐτοὺς θὰ στρέψω τώρα τὸν λόγο.

* * *

Χριστιανοὶ νέοι καὶ παιδιά! Σ᾿ αὐτὴ τὴ ζωὴ κάθε ἄνθρωπος κινδυνεύει, ἀλλὰ πρὸ παντὸς κινδυνεύετε ἐσεῖς. Ὁ νέος κινδυνεύει ἀπὸ τὰ πύρινα βέλη τοῦ διαβόλου, ἀπὸ τὸν ἄπιστο καὶ ἄθεο κόσμο, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν διο τὸν ἑαυτό του μὲ τὶς ἄλογες ὁρμὲς καὶ ἡδονές. Ἕνας νεώτερος συγγραφεὺς παρομοιάζει τὴν ἡδονὴ μὲ ἕνα εἶδος μεγάλης ἀράχνης τῆς νήσου Ἰάβας, ἡ ὁποία ἀπὸ τὸ σῶμα της βγάζει ἕνα ὑγρό, ποὺ φαίνεται εὐχάριστο σὰν τὸ μέλι, ἀλλὰ εἶνε ὑπνωτικό· μ᾿ αὐτὸ κοιμίζει τὰ ἔντομα ποὺ πλησιάζουν καὶ τὰ τρώει. Κατὰ παρόμοιο τρόπο ἑλκύεται καὶ ὁ ἄνθρωπος. Ἀλλὰ «τὰ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» (Ῥωμ. 6,23). Καὶ ὁ κίνδυνος στοὺς ἐσχάτους τούτους καιροὺς εἶνε πολὺ πιὸ μεγάλος· χίλια χέρια σπρώχνουν τὸ νέο στὸ κακό. Θαῦμα εἶνε νὰ μείνῃ ὄρθιος, ἀσύλληπτος ἀπὸ τὶς παγίδες. Δείξατέ μου ἕνα νέο ἁγνό, ποὺ νὰ πιστεύῃ, νὰ προσεύχεται, νὰ διαβάζῃ τὴν ἁγία Γραφή, νὰ δακρύζῃ ὅταν ἀκούῃ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, νὰ συγκινῆται ὅταν ἀκούῃ τὸ ὄνομα τῆς Ἑλλάδος!
Ὅταν ἤμουν στρατιωτικὸς ἱερεὺς ἐπάνω στὰ ὑψώματα ἦταν χαραγμένο τὸ σύνθημα «πίστις, ἀγών, νίκη»! Αὐτὸ λέω κ᾿ ἐγὼ σ᾿ ἐσᾶς· πιστεύετε στὸ Θεὸ ποὺ εἶνε ἡ μόνη μας ἐλπίδα, παλέψτε μὲ ὅλες σας τὶς δυνάμεις, κι ὅταν ἔτσι ἀγωνισθῆτε τότε νὰ εἶστε βέβαιοι ὅτι θὰ νικήσετε. Θὰ νικήσετε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Νεότης, ἀγωνίζου τὸν ἱερὸν ἀγῶνα ἐναντίον τῆς ἀπιστίας, τῆς διαφθορᾶς, παντὸς κακοῦ. Στὸν ἀγῶνα αὐτὸ δὲν εἶστε μόνοι· κοντά σας εἶνε ἄγγελοι, ἀρχάγγελοι, καὶ ἡ Παναγία μας.
Σήμερα ὅλοι καὶ πρὸ παντὸς οἱ νέοι ἂς γονατίσουμε μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ ἂς παρακαλέσουμε τὴν Παναγία μὲ ὅλη μας τὴν ψυχή· Ὦ Δέσποινα τοῦ κόσμου, ὑπέρμαχε Στρατηγὲ τῆς Ἑλλάδος καὶ προστάτη τῆς φυλῆς μας, σὲ παρακαλοῦμε, προστάτεψε τὴ νεολαία μας μὲ κάθε μέσο καὶ τρόπο ποὺ γνωρίζεις σύ, πανάχραντε!

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου ἡ ὁποία ἔγινε στην ιερά μονὴ της Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Κλαδορράχης – Φλωρίνης 14-8-1986)