Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ

Κατά Ματθαίον, κεφ. ΙΓ΄, εδάφια 53-58

53 Καὶ ἐγένετο ὅτε ἐτέλεσεν ὁ ᾿Ιησοῦς τὰς παραβολὰς ταύτας μετῆρεν ἐκεῖθεν, 54 καὶ ἐλθὼν εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ ἐδίδασκεν αὐτοὺς ἐν τῇ συναγωγῇ αὐτῶν, ὥστε ἐκπλήττεσθαι αὐτοὺς καὶ λέγειν· πόθεν τούτῳ ἡ σοφία αὕτη καὶ αἱ δυνάμεις; 55 Oὐχ οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ τέκτονος υἱός; Oὐχὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ λέγεται Μαριὰμ καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ᾿Ιάκωβος καὶ ᾿Ιωσῆς καὶ Σίμων καὶ ᾿Ιούδας; 56 Kαὶ αἱ ἀδελφαὶ αὐτοῦ οὐχὶ πᾶσαι πρὸς ἡμᾶς εἰσι; Πόθεν οὖν τούτῳ ταῦτα πάντα; 57 Kαὶ ἐσκανδαλίζοντο ἐν αὐτῷ. ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· οὐκ ἔστι προφήτης ἄτιμος εἰ μὴ ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ καὶ ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ. 58 Καὶ οὐκ ἐποίησεν ἐκεῖ δυνάμεις πολλὰς διὰ τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Καὶ ἐγένετο ὅτε ἐτέλεσεν ὁ ᾿Ιησοῦς τὰς παραβολὰς ταύτας μετῆρεν ἐκεῖθεν (:Και όταν ο Ιησούς τελείωσε τις παραβολές αυτές, αναχώρησε από εκεί)»[Ματθ.13,53].Γιατί είπε ο Κύριος τις παραβολές αυτές; Επειδή επρόκειτο και άλλες να πει. Και για ποιο λόγο μεταβαίνει από εκεί; Επειδή ήθελε να σπείρει παντού τον λόγο.
«Καὶ ἐλθὼν εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ ἐδίδασκεν αὐτοὺς ἐν τῇ συναγωγῇ αὐτῶν (:Και αφού ήλθε στην πατρίδα Του, δίδασκε τους κατοίκους της στη συναγωγή τους)». Και ποια πόλη ονομάζει τώρα πατρίδα Του; Εγώ νομίζω τη Ναζαρέτ· διότι λέγει: «Καὶ οὐκ ἐποίησεν ἐκεῖ δυνάμεις πολλὰς(:Και δεν έκανε εκεί πολλά θαύματα)»[Ματθ.13,58]· ενώ στην Καπερναούμ έκανε θαύματα. Για τον λόγο αυτόν και έλεγε:

«Καὶ σὺ Καπερναούμ, ἡ ἕως τοῦ οὐρανοῦ ὑψωθεῖσα, ἕως ᾅδου καταβιβασθήση· ὅτι εἰ ἐν Σοδόμοις ἐγενήθησαν αἱ δυνάμεις αἱ γενόμεναι ἐν σοί, ἔμειναν ἂν μέχρι τῆς σήμερον(:Κι εσύ, Καπερναούμ, που έγινες κατοικία του ενανθρωπήσαντος Κυρίου και γι’ αυτό υψώθηκες δοξασμένη μέχρι τον ουρανό, θα κατεβείς ντροπιασμένη μέχρι τον Άδη· διότι εάν είχαν γίνει στα Σόδομα τα μεγάλα θαύματα που έγιναν σε σένα, δεν θα καταστρέφονταν, αλλά οι κάτοικοί τους θα μετανοούσαν, και τα Σόδομα θα έμεναν μέχρι τη σημερινή ημέρα)»[Ματθ.11,23].
Όταν λοιπόν ήλθε εκεί, τα μεν θαύματα τα άφησε, για να μην ανάψει περισσότερο τον φθόνο τους, ούτε να είναι μεγαλύτερη η καταδίκη τους· αντιθέτως προτιμά τη διδασκαλία που δεν περιέχει μικρότερο θαύμα έναντι των θαυμάτων· διότι και οι πλέον ανόητοι έπρεπε να θαυμάσουν και να εκπλαγούν από τη δύναμη των λόγων Του, αυτοί όμως όλως αντιθέτως Τον ταπεινώνουν από τον νομιζόμενο ως πατέρα Του, Ιωσήφ[«Οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ τέκτονος υἱός;(:Δεν είναι αυτός ο γιος του μαραγκού;)»:Ματθ.13,55]· μολονότι βέβαια πολλά παρόμοια παραδείγματα από την παλαιά εποχή και είχαν δει γενναία παιδιά από άσημους πατέρες.
Καθόσον και ο Δαβίδ ήταν υιός κάποιου άσημου γεωργού, του Ιεσσαί· και ο Αμμώς ήταν υιός αιγοβοσκού και ο ίδιος επίσης ήταν αιγοβοσκός· αλλά και ο Μωυσής ο νομοθέτης είχε πατέρα, που απείχε πάρα πολύ από αυτόν. Και ακριβώς για τον λόγο αυτόν έπρεπε κατεξοχήν να προσκυνούν και να καταλαμβάνονται από θαυμασμό, επειδή μολονότι προερχόταν από ταπεινούς γονείς, τους δίδασκε τόσο υψηλά νοήματα· διότι ήταν ολοφάνερο ότι αυτά δεν προέρχονταν από ανθρώπινη φροντίδα, αλλά ήταν αποτέλεσμα της θείας χάριτος. Αυτοί όμως από αυτά που έπρεπε να Τον θαυμάζουν, από αυτά ορμώμενοι Τον περιφρονούν. Συνεχώς μάλιστα συχνάζει στις συναγωγές για να μην Τον κατηγορήσουν ακόμη περισσότερο, ότι, δαπανώντας τον χρόνο Του στην έρημο, δημιουργεί σχίσμα και κάνει πόλεμο ενάντια στην πολιτεία.
Γεμάτοι λοιπόν από έκπληξη και απορία έλεγαν: «Από πού αυτός έλαβε αυτήν τη σοφία και αυτές τις θαυματουργικές δυνάμεις;», ονομάζοντας τα θαύματα δυνάμεις ή και αυτήν ακόμη τη σοφία. «Οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ τέκτονος υἱός; (:Δεν είναι αυτός ο γιος του μαραγκού;)». Τώρα λοιπόν το θαύμα ήταν μεγαλύτερο και ακόμη μεγαλύτερη η έκπληξη. «Οὐχὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ λέγεται Μαριὰμ καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ᾿Ιάκωβος καὶ ᾿Ιωσῆς καὶ Σίμων καὶ ᾿Ιούδας; καὶ αἱ ἀδελφαὶ αὐτοῦ οὐχὶ πᾶσαι πρὸς ἡμᾶς εἰσι; πόθεν οὖν τούτῳ ταῦτα πάντα; καὶ ἐσκανδαλίζοντο ἐν αὐτῷ(:Δεν ονομάζεται η μητέρα του Μαριάμ, και οι αδελφοί του Ιάκωβος και Ιωσής και Σίμων ο Ιούδας; Και οι αδελφές του δεν είναι όλες μαζί μας; Από πού λοιπόν τα απέκτησε όλα αυτά;” Και δυσπιστούσαν σε Αυτόν)»[Ματθ.13, 55-57].
Βλέπεις ότι δίδασκε στη Ναζαρέτ; «Δεν είναι», λέγει, «αδελφοί του ο τάδε και ο τάδε;» Και τι σημασία έχει αυτό; Διότι αυτό έπρεπε να σας κάνει να πιστέψετε ακόμη περισσότερο. Ο φθόνος όμως είναι πάρα πολύ κακό πράγμα και πολλές φορές βάλλει και εναντίον αυτού που τον κατέχει· διότι αυτά που ήσαν παράδοξα και άξια θαυμασμού και ικανά για να προσελκύσουν την πίστη τους, αυτά τους έκαναν να δυσπιστούν.
Και τι τους είπε λοιπόν ο Χριστός; «Οὐκ ἔστι(:Δεν υπάρχει)», τους λέγει, «προφήτης ἄτιμος εἰ μὴ ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ καὶ ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ (:πουθενά άλλος τόπος που δεν περιφρονείται ένας προφήτης περισσότερο παρά στην πατρίδα του και απ΄ τους ανθρώπους του σπιτιού του)».
«Καὶ οὐκ ἐποίησεν ἐκεῖ δυνάμεις πολλὰς διὰ τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν(:Και εκεί δεν έκανε πολλά θαύματα εξαιτίας της απιστίας τους)», λέγει ο ευαγγελιστής Ματθαίος. Ο Λουκάς πάλι λέγει: «Καὶ οὐκ ἐποίησεν ἐκεί σημεία πολλά (: και δεν έκανε εκεί πολλά θαύματα)». Αν και φυσικό ήταν να κάνει· διότι εάν σιγά σιγά αύξανε ο θαυμασμός τους προς Αυτόν (και πράγματι και τότε θαυμαζόταν), για ποιο λόγο δεν έκανε θαύματα; Διότι δεν απέβλεπε να κάνει επίδειξη της δυνάμεώς Του, αλλά προς το συμφέρον εκείνων. Επειδή λοιπόν αυτό δεν παρουσίαζε πρόοδο, για τον λόγο αυτόν παρέβλεψε το δικό του, ώστε να μη γίνει αιτία και αυξηθεί η τιμωρία τους. Και πρόσεξε βέβαια μετά από πόσο χρόνο ήλθε προς αυτούς και μετά από πόσα θαύματα, και παρά ταύτα όμως δεν συνήλθαν ούτε και έτσι, αλλά εξακολουθούσε ο φθόνος τους να τους κατακαίει.
Γιατί λοιπόν εδώ έκανε λίγο μόνο θαύματα; Για να μη λένε: «Ἰατρέ, θεράπευσον σεαυτόν (:Γιατρέ, θεράπευσε τον εαυτό σου. Υπόσχεσαι να μας θεραπεύσεις από τις αθλιότητές μας. Θεράπευσε την ασημότητά σου και στήριξε τη θέση και το κύρος σου πρώτα στην πατρίδα σου)» [Λουκά 4,23]· για να μη λένε «μας πολεμά, είναι εχθρός μας και περιφρονεί τους δικούς του»· για να μη λένε ότι «εάν είχαν γίνει θαύματα, θα ήταν δυνατό και εμείς να πιστέψουμε». Για τον λόγο αυτόν και έκανε θαύματα, αλλά και κατά τρόπο συγκρατημένο. Και τούτο, αφενός μεν για να εκπληρώσει το χρέος του, αφετέρου δε για να μην είναι πάρα πολύ μεγάλη η καταδίκη τους.
Σκέψου λοιπόν τη δύναμη των λόγων Του, διότι μολονότι βέβαια κατέχονταν από φθόνο, παρά ταύτα Τον θαύμαζαν. Αλλά όπως ακριβώς στην περίπτωση των έργων Του δεν κατηγορούν αυτό που συνέβαινε, αλλά επινοούν ανύπαρκτες αιτίες, λέγοντας: «Ἐν Βεελζεβοὺλ τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια(:Με τη βοήθεια και τη δύναμη του Βεελζεβούλ, του αρχηγού των δαιμονίων, βγάζει τα δαιμόνια)» [Λουκά 11,15]· [βλ. και Δ΄ Βασ.1,2,16: «Καὶ ἔπεσεν Ὀχοζίας διὰ τοῦ δικτυωτοῦ τοῦ ἐν τῷ ὑπερῴῳ αὐτοῦ τῷ ἐν Σαμαρείᾳ καὶ ἠῤῥώστησε. καὶ ἀπέστειλεν ἀγγέλους καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· δεῦτε καὶ ἐπιζητήσατε ἐν τῷ Βάαλ μυῖαν θεὸν Ἀκκαρών, εἰ ζήσομαι ἐκ τῆς ἀῤῥωστίας μου ταύτης· καὶ ἐπορεύθησαν ἐπερωτῆσαι δι᾿ αὐτοῦ(:Στη Σαμάρεια ο βασιλιάς Οχοζίας έπεσε από το δικτυωτό του υπερώου του και κατέκειτο ασθενής. Απέστειλε λοιπόν αγγελιοφόρους, στους οποίους είπε: Πηγαίνετε και αναζητήστε στην πόλη Ακκαρών τον ειδωλικό θεό των μυγών τον Βάαλ και ρωτήστε τον εάν θα διαφύγω τον θάνατο από την αρρώστιά μου αυτήν. Οι απεσταλμένοι λοιπόν πορεύτηκαν εκεί για να ρωτήσουν τον Βάαλ)», όπου απαντά η λέξη Βεελ-ζεβούλ(: θεός μύγα), που ήταν φοινικική ή φιλισταϊκή θεότητα την οποία θεωρούσαν ως κυρίαρχη του καταχθονίου κόσμου. Στην Καινή Διαθήκη, όπου αναφέρεται, σημαίνει τον άρχοντα των δαιμονίων, τον Σατανά)], έτσι και τώρα δεν κατηγορούν τη διδασκαλία Του, αλλά καταφεύγουν στην ταπεινή καταγωγή Του.
Εσύ όμως σε παρακαλώ, πρόσεξε την επιείκεια του Διδασκάλου, ότι δηλαδή δεν τους υβρίζει, αλλά και με πολλή ηπιότητα τους λέει: «Οὐκ ἔστι προφήτης ἄτιμος εἰ μὴ ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ(:Δεν υπάρχει προφήτης που να περιφρονείται, παρά μόνο στην πατρίδα του)»[Ματθ.13,57]. Και δεν αρκέστηκε σε αυτό και μόνο, αλλά πρόσθεσε «καὶ ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ(:και από τους ανθρώπους του σπιτιού του)». Έχω τη γνώμη ότι αυτό το πρόσθεσε υπονοώντας τους αδελφούς Του[Τα τέκνα του Ιωσήφ από προηγούμενο γάμο].
Κατά τον Λουκά όμως αναφέρει και παραδείγματα προς τον σκοπό αυτό, λέγοντας ότι ούτε ο Ηλίας μετέβη προς τους δικούς του, αλλά μετέβη προς τη χώρα που προερχόταν από άλλη φυλή. Ούτε και από τον Ελισσαίο θεραπεύτηκε κανείς άλλος λεπρός παρά μόνο ο Νεεμάν που καταγόταν από άλλη φυλή. Οι Ισραηλίτες όμως ούτε ευεργετήθηκαν, ούτε ευεργέτησαν, αλλά οι ξένοι [Λουκά 4,27: «Καὶ πολλοὶ λεπροὶ ἦσαν ἐπὶ ᾿Ελισαίου τοῦ προφήτου ἐν τῷ ᾿Ισραήλ, καὶ οὐδεὶς αὐτῶν ἐκαθαρίσθη εἰ μὴ Νεεμὰν ὁ Σύρος(:Και πολλοί λεπροί υπήρχαν στο ισραηλιτικό έθνος την εποχή του προφήτη Ελισαίου˙ κανείς όμως απ’ αυτούς δεν καθαρίστηκε από τη λέπρα του παρά μόνον ο Νεεμάν ο Σύρος, που ήλθε από χώρα μακρινή για να βρει τον Ελισαίο)»]. Και αυτά τα λέει για να φανερώσει σε κάθε περίπτωση την πονηρή συνήθειά τους και ότι τίποτε το καινούργιο δεν συμβαίνει τώρα με Αυτόν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:
http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf
Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΜΗ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1978, τόμος 10, σελίδες 854-861.
Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 66, σελ. 155-158.
Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν.Τρεμπέλα

53 Και όταν ο Ιησούς τελείωσε τις παραβολές αυτές, αναχώρησε από εκεί. 54 Και αφού ήλθε στην πατρίδα Του τη Ναζαρέτ, δίδασκε τους κατοίκους της στη συναγωγή τους με τόση σοφία και δύναμη, ώστε αυτοί να εκπλήσσονται και να λένε: «Από πού αυτός απέκτησε αυτή τη σοφία και τα θαύματα; 55 Δεν είναι αυτός ο γιος του μαραγκού; Δεν ονομάζεται η μητέρα του Μαριάμ, και οι αδελφοί του Ιάκωβος και Ιωσής και Σίμων ο Ιούδας; 56 Και οι αδελφές του δεν είναι όλες μαζί μας; Από πού λοιπόν τα απέκτησε όλα αυτά;» 57 Και δυσπιστούσαν σε Αυτόν και Τον παρακολουθούσαν με φθόνο και υποψία. Και ο Ιησούς τούς είπε: «Πουθενά αλλού δεν περιφρονείται ένας προφήτης περισσότερο παρά στην πατρίδα του και απ΄ τους ανθρώπους του σπιτιού του». 58 Και εκεί δεν έκανε πολλά θαύματα εξαιτίας της απιστίας τους.