Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Μ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2589

Τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ ἀδελφοθέου
Δευτέρα 23 Ὀκτωβρίου 2023

Ἀποστολικος ἱερομαρτυς

(Λειτουργια, βιος, μαρτυριο, Ἐπιστολη)

Ὅσοι, ἀγαπητοί μου, παρακολουθεῖτε κάθε Κυριακὴ τὴ θεία λειτουργία, ἀντιλαμβάνεστε ὅτι ἡ Λειτουργία τοῦ ἁγίου Ἰακώβου διαφέρει ἀπὸ τὴ συνηθισμένη. Συντάκτης της εἶνε ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος. Εἶνε ἀρ­χαία, ἱεροπρεπής, μὲ μεγά­λα νο­ήματα καὶ ὑ­ψηλὲς ἰδέες. Ἐτελεῖτο ἀρχικὰ στὴν πρώτη ἀ­ποστολικὴ Ἐκκλησία τῶν Ἰεροσολύμων.
Ἡ Λειτουργία αὐτὴ εἶνε ἐκτενέστερη ἀπὸ τὶς μεταγενέστερες Λειτουργίες τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου καὶ τοῦ μεγάλου Βασιλείου, ποὺ εἶνε συντομώτερες. Ἡ διαφορὰ αὐτὴ θέτει ἕ­να ἐρώτημα· Ἐπιτρέπεται ἡ μεταβολὴ στὴν Ἐκκλησία; Νὰ γνωρίζουμε λοιπόν, ὅτι στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχουν πράγματα ἀμετάβλητα καὶ πράγματα μεταβλητά. Ἀμετάβλητα εἶνε τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ, τὰ μυστήρια τῆς Ἐκ­κλησίας, τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως («Πιστεύω»)· γι᾽ αὐτὰ ἰσχύει ὁ λόγος τοῦ Κυρίου «Ὁ οὐρα­νὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι» (Ματθ. 24,35. Λουκ. 21,33. Μᾶρκ. 13,31. πρβλ. Ἀπ. 20,11)· ὁ ἥλιος, τὰ ἄστρα, ὁλόκληρη ἡ σφαῖρα θὰ μεταβληθοῦν, ἀλλὰ τὰ λόγια ποὺ εἶπε ὁ Κύρι­ος θὰ ἰσχύουν αἰωνίως. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ πρά­γματα μεταβλητά, ποὺ ἐπιδέχονται καὶ ὑ­φίσταν­ται μεταβολή, χω­ρὶς ἡ ἁγία μας Πίστι νὰ χάνῃ τὴν οὐσία της. Ἀπόδειξις οἱ διαφορὲς μεταξὺ τῶν τριῶν αὐτῶν Λειτουργιῶν.

Λέω ἕ­να παράδειγμα. Ἕνα κωνσταντινᾶτο, χρυσὸ νόμισμα τῆς ἐ­ποχῆς τοῦ μεγάλου Κων­­σταντίνου, ποὺ ἦ­ταν θαμμένο στὴ γῆ, μπορεῖ σήμερα νὰ τὸ λειώσουμε καὶ νὰ πάρῃ μιὰ νέα σφραγῖδα, ἀλ­λὰ στὴν οὐσία, χρυσάφι ἦταν τό­τε, χρυσάφι εἶνε καὶ τώρα. Ἔτσι καὶ στὴ λατρεία μας π.χ. ἡ ἔναρξι, ἡ ἀρχὴ τοῦ κειμένου, τῆς θείας Λειτουργίας· στοῦ ἁγίου Ἰακώβου γί­νεται μὲ 75 λέξεις, στὶς ἄλλες Λειτουργίες γίνεται μὲ 17 λέξεις· «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰ­ώνων». Ἐν τούτοις, καί στὴ σύντομη φράσι τῶν Βασιλείου – Χρυσοστόμου καί στὴν ἐκ­τεταμένη τοῦ ἁγίου Ἰακώβου λάμπει καὶ δι­ακηρύσσεται ἡ ἴδια ἀλήθεια, τὸ δόγμα τῆς ἁ­γίας Τριάδος –νά τὸ χρυσά­φι– (Πατήρ, Υἱὸς καὶ ἅγι­ον Πνεῦμα). Ὑπάρχουν λοιπὸν στὴν Ἐκκλησία πράγματα ποὺ μπο­ροῦν νὰ μεταβληθοῦν χω­ρὶς νὰ βλαβῇ καθόλου ἡ οὐσία της, ἀλλὰ καὶ πράγματα στὰ ὁ­ποῖα δὲν ἐπιτρέπεται οὔτε ἕ­να γιῶτα ν᾽ ἀφαιρεθῇ ἢ νὰ προστεθῇ (βλ. Ματθ. 5,18).
Ἂς τ᾽ ἀκούσουν αὐτὰ καὶ οἱ ἀγαπη­τοί μας παλαιοημερολογῖτες· ἂν ζοῦ­σαν τὴν ἐποχὴ τῶν ἁγίων Βασιλείου καὶ Χρυσοστό­μου, ποὺ ἔγιναν αὐτὲς οἱ μεταβολὲς στὴ θεία Λειτουργία, θὰ σή­κωναν ἐπανάστασι. Γιὰ νὰ μὴν παρεξηγηθῶ ὅμως, λέω καθαρά, ὅτι ἡ ἀλλαγὴ τοῦ Ἡ­μερολο­γίου ἔγινε ἀντικανονικῶς καὶ ὁ πρωτουργός, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, φέ­ρει ἀκεραία τὴν εὐθύνη γιὰ τὸν διχασμὸ ποὺ προ­κάλεσε. Ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ἔπρεπε νὰ δι­ακρίνουν τὸν κίνδυνο καὶ ν᾽ ἀποτρέψουν τὸ κακό.

* * *

● Ποιός εἶνε ὁ σημερινὸς ἅγιος; Εἶνε ὁ Ἰάκω­βος ὁ ἀδελφόθεος. Γιατί ὀνομάζεται «ἀδελ­φό­θεος»; εἶνε ἀδελφὸς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ; εἶχε ἡ Παναγία κι ἄλλα παιδιά; Ἄ­παγε τῆς βλασφη­­μίας· καὶ μόνο νὰ τὸ σκεφτοῦμε εἶνε ἁ­μαρτία. Τὸ λένε οἱ προτεστάντες καὶ οἱ χιλι­ασταί. Ἡ Παναγία εἶνε παρθένος προτοῦ νὰ γεννήσῃ, παρθένος ὅταν γεννοῦσε, παρθένος καὶ μετὰ τὴν γέννα· παρθένος πάντοτε, ἀειπάρθενος. Ἀφοῦ λοιπὸν ἡ παρθενία της εἶνε ἰσόβιος, γιατί ὁ Ἰάκωβος λέγεται «ἀδελφόθεος»;
Ἡ πα­­ράδοσις λέει, ὅτι ὁ δίκαιος Ἰωσήφ, ὁ μνηστήρας καὶ προστάτης τῆς Παναγίας, εἶχε καὶ ἄλ­λα παιδιὰ μεγαλύτερα τοῦ Ἰησοῦ, ἀπὸ προηγουμένη νόμιμη σύζυγο, κεκοιμημένη πλέ­ον. Ὁ Ἰάκωβος αὐτὸς πιθανὸν τὸν συνώδευσε κατὰ τὴν φυγὴ στὴν Αἴγυπτο, ἔζησε δίπλα του στὸ ἴ­­διο σπίτι, ἔπαιξαν μαζί, τὸν ἀγαποῦσε (ἐν ἀντιθέσει μὲ τὰ ἀδέρφια του καὶ ἄλλους συγγενεῖς ποὺ μετά τὴν Ἀνάστασι τὸν πίστεψαν), καὶ μοιράστηκε μαζί του τὸν πατρικὸ κλῆρο.
Ἦταν ἄνθρωπος μεγάλης ἁγιότητος (πίστεως, ἐλπίδος, ἀγάπης), τύπος ἀσκητικός. Προσ­­ευχόταν μέρα – νύχτα μὲ δάκρυα γιὰ ὅλους, ἔ­­κανε μετάνοιες· ἀπὸ τὶς γονυκλισίες λένε ὅτι τὰ γόνατά του εἶχαν κάνει κάλους (σὰν τῆς κα­μή­λας ποὺ γονατίζει γιὰ νὰ τὴ φορτώνουν). Ὦ ἀδελφοί μου· τὴ νύχτα ἐκεῖνος προσ­­­ευχόταν, ἐνῷ ἐμεῖς στὸν κόσμο συχνὰ ἁμαρτάνου­­με. Πόσο μακριὰ ἀπέχουμε ἀπὸ αὐτόν!
Λόγῳ τοῦ κύρους του κατεῖχε ἡγετικὴ θέσι στὴν ἐκκλησία. Ἦταν ὁ πρῶτος ἐπίσκοπος Ἰεροσολύμων, καὶ προήδρευσε στὴν ἀποστολι­κὴ Σύνοδο. Σ᾽ αὐτὸν ἀπευθύνθηκε καὶ ὁ ἀπό­στολος Παῦλος, γιὰ νὰ ἐκθέσῃ τὴν κίνησι καὶ τὴ διδασκαλία του, καὶ ἔλαβε τὴν ἔγκρισι ὥσ­τε νὰ συνεχίσῃ τὴν ἀποστολικὴ ἐργασία του.
● Ποιό ἦταν τὸ τέλος του; Οἱ Ἰουδαῖοι, ἐπειδὴ ὁ Ἰάκωβος εἵλκυε πολλοὺς εἰς Χριστόν, τὸν μισοῦσαν. Μιὰ μέρα λοιπόν, ἐκεῖ ποὺ δίδασκε, τὸν ἔπιασαν. Τὸν ὡδήγησαν στὸ ναὸ τοῦ Σολο­μῶντος, τὸν ἀνέβασαν στὸ ὑψηλότερο πτερύγιο τοῦ ναοῦ, σὰν νὰ ποῦμε στὴν κορυφὴ τοῦ καμπαναριοῦ, κι ἀπὸ ᾿κεῖ τὸν ἔσπρωξαν στὸ κενό· ἔ­πεσε κατὰ γῆς, ἀλλὰ δὲν σκοτώθηκε ἀμέσως· καί, ἐνῷ ζοῦσε ἀκόμη, τοῦ κατάφεραν μὲ ῥόπα­λο ἰσχυρὸ χτύπημα στὸ κεφάλι καὶ ἔτσι τὸν ἀποτελεί­ωσαν. Εἶχε δηλαδὴ θάνατο μαρτυρικό. Δὲν εἶνε λοι­πὸν μόνο ἀπό­στολος τοῦ Χριστοῦ, εἶνε καὶ ἱερομάρτυς.
● Ἔργα τοῦ ἁγίου αὐτοῦ ἀνδρὸς εἶνε ἡ θεία Λειτουργία, ποὺ εἴπαμε στὴν ἀρχή, καὶ ἡ ἐπ᾽ ὀ­­­­νόματί του καθολικὴ Ἐπιστολή, ἡ ἐπιστολὴ Ἰακώβου. Εἶ­νε ἕ­να ἀπὸ τὰ 27 βιβλία τῆς Και­νῆς Διαθή­κης· ἀριστούργημα γλώσσης καὶ νοημά­των. Σᾶς παρακαλῶ, σήμερα, τὴν ἅγια αὐτὴ ἡμέ­­ρα, μὴν ἀνοίξετε ῥαδιόφωνα καὶ τηλεοράσεις· ἀνοῖξτε αὐτὴ τὴν τηλεόρασι τοῦ οὐ­ρανοῦ, δια­βάστε τὴν ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου. Εἶνε ὑψίστη φιλοσοφία, αἴσθησις, φαντασία, αἰωνιότης, οὐράνια νοήματα, ποὺ δίνουν φτερὰ στὸν ἄνθρωπο.
Δὲν θὰ τὴν ἐξηγήσουμε τώρα ὅλη· τὸ κάναμε ἄλλοτε. Τώρα θέλω ν᾽ ἀκούσετε μόνο τρεῖς φωνές, τρία σημεῖα τῆς Ἐπιστολῆς.
Τὸ ἕνα εἶνε· φυλαχτῆτε ἀπὸ τὴ γλῶσσα! (βλ. Ἰακ. 3,1-12). Μεγάλο κακό. Ἡ γλῶσσα, λέει, εἶνε ἕνα μικρὸ μέλος τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, καὶ ὅμως προκαλεῖ μεγάλες συμφορές· φλυαρεῖ, κοτσομπολεύει, κατακρίνει, αἰσχρολογεῖ, ψευδορκεῖ, βλασφημεῖ. Εἶνε φωτιὰ ποὺ καίει. Ὅπως λέει ὁ λαός μας, ἡ γλῶσσα κόκκαλα δὲν ἔχει καὶ κόκκαλα τσακίζει». Μακάριος ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει καθαρὴ τὴ γλῶσσα του ἀ­πὸ ἁμαρτήματα. Θὰ δώσουμε λόγο γιὰ κάθε τι ποὺ λέμε. Φυλάξτε τὴ γλῶσσα σας. Ἡ γλῶσ­σα ἢ σὲ πάει στὸν παράδεισο ἢ σὲ κολάζει. Σὲ παλαιὲς εἰκόνες εἶδα νὰ ζωγραφίζουν τοὺς κολασμένους καὶ οἱ περισσότεροι νά ᾽νε κρεμασμένοι ἀπὸ τὴ γλῶσσα τους.
Τὸ δεύτερο εἶνε ἡ ἐπιστήμη (βλ. ἔ.ἀ. 3,13-18). Ὤ ἡ ἐπιστή­μη, ποὺ τὴν κάναμε θεό, τὴ λατρεύσαμε καὶ νομίσαμε ὅτι θὰ καταργήσῃ τὸ Θεό! Ὑπάρχουν δυὸ εἰδῶν ἐπιστῆμες. Τὸ ἕνα εἶνε ἡ ἐπιστήμη ποὺ ἀξίζει νὰ γράφεται μὲ ἔψιλον κεφα­λαῖο, ἡ ἐπιστήμη τῶν ἀληθινὰ σοφῶν, ποὺ πιστεύουν στὸ Θεὸ καὶ γονατίζουν μπροστὰ στὸν Ἐσταυρωμένο. Τὸ ἄλλο εἶνε ἡ «ἐπιστήμη» ἐκείνων ποὺ προπαγανδίζουν ὅτι «δὲν ὑπάρχει Θεός», ὑπηρετοῦν τὸ κακὸ καὶ τὸν διάβολο· εἶνε «τὰ ἄθεα γράμματα» ποὺ εἶπε πρὶν ἀπὸ διακόσα χρόνια ὁ Παπουλάκος. Μιὰ μέρα ἡ ἀνθρωπότητα θὰ καταστραφῇ· δὲν θὰ τὴν καταστρέψουν οἱ βοσκοί, οἱ γεωργοί, οἱ ἐργάτες, οἱ ἀγράμματοι· οἱ μεγάλοι «ἐπιστήμονες», τὰ ἄθεα γράμματα θὰ καταστρέψουν τὴν ἀνθρωπότητα. Γι᾽ αὐτὸ ὁ ἅγιος Ἰάκωβος συμβουλεύει· Φυλαχθῆτε ἀπὸ τὴν ἄθεη ἐπιστήμη, ἀπὸ ὥρα σὲ ὥρα ἔχει ἕτοιμες τὶς βόμβες, νὰ τὶς ῥίξῃ ἐπάνω στὴν ἁμαρτωλὴ ἀνθρωπότητα. Τὸ πρῶτο λοιπὸν ποὺ μᾶς λέει εἶνε Φυλαχτῆτε ἀπὸ τὴ γλῶσσα, τὸ δεύτερο εἶνε Φυλαχτῆτε ἀπὸ τὴν ἄθεη ἐπιστήμη· καὶ τὸ τρίτο ποιό εἶνε;
Εἶνε στὸ τέλος (βλ. Ἰακ. 5,20). Πῶς τελειώνει ἡ Ἐ­πιστολὴ τοῦ Ἰακώβου; Δὲν εἴμαστε οὔτε φράγκοι, οὔτε προτεστάν­τες, οὔτε ἑβραῖοι, οὔτε χιλιασταί, οὔτε τοῦρ­κοι μωαμεθανοί· εἴ­μαστε Χριστιανοί, κατέχου­­με ἕνα θησαυρό, ­ἔ­χουμε τὸ Εὐαγγέλιο, τὴν Ἀ­λήθεια τοῦ Χριστοῦ. Δὲν ὑ­πάρχει τίποτε ἄλλο ποὺ μπορεῖ νὰ σώσῃ τὸν κόσμο. Τὸ πιστεύεις; Ὅσοι λοι­πὸν τὸ πιστεύουμε ἔχου­με ὑποχρέωσι νὰ τὸ ποῦμε, νὰ τὸ κηρύξουμε· ὄχι μόνο οἱ κληρικοί, ἀλλὰ ὅ­λοι. Καὶ λέει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος· Ὅποιος μὲ τὸ λόγο καὶ τὸ παράδει­γμά του ἐπαναφέρῃ ἕναν ἁμαρ­τω­λὸ ἀπὸ τὸν πλανεμένο δρόμο του στὴν Ἀ­λήθεια, αὐτὸς θὰ σώσῃ μιὰ ψυχὴ ἀπὸ τὸ θάνατο καὶ «θὰ καλύψῃ πλῆθος ἁμαρτιῶν».

* * *

Αὐτός, ἀδελφοί μου, εἶνε ὁ ἅγιος ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ὁ Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος. Μὲ τὶς πρεσβεῖες του εἴθε κ᾽ ἐμεῖς πιστεύον­τας καὶ ἐφαρμόζοντας τὰ θεῖα λόγια τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ν᾽ ἀξιωθοῦμε τῆς αἰωνίου ζωῆς καὶ βασιλείας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Κυριακὴ 23-10-1977 τὸ πρωί, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 20-9-2023.