Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΙΘ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 926(2)

Τοῦ ἁγίου πρωτομάρτυρος Στεφάνου
Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2023 (2002)
Του Μητροπολιτου Φλωρινης π. Αυγουστινου Καντιωτου

Ὁ ἅγιος Στεφανος o πρωτομαρτυς της ἀληθειας,

της δικαιοσυνης και της συγχωρησεως

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἡ ἑορτὴ τοῦ πρώτου μάρτυρος τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Στεφάνου. Ὁ ἅγιος Στέφανος ἦταν ἕ­νας ἀπὸ τοὺς λίγους (μόλις τρεῖς χιλιάδες τότε) Χριστιανοὺς τῆς πρώτης Ἐκκλησίας (βλ. Πράξ. 2,41). Σήμερα οἱ λεγόμενοι χριστιανοὶ φτάνουν τὸ ἕνα δισεκατομμύριο στὸν κόσμο. Τότε ὅμως οἱ πιστοὶ ἦταν ἀκόμη πολὺ λίγοι. Λίγοι, ἀλλὰ πραγματικοὶ Χριστιανοί, ἄξιοι τοῦ ὀ­νόματος τοῦ Χριστιανοῦ. Μεταξὺ αὐτῶν, ἐκ­λεκτὸς τῶν ἐκλεκτῶν, ἦταν ὁ Στέφανος. Γι᾿ αὐ­τό, ὅταν πα­ρουσιάστηκε ἀνάγκη, τὸν ἐξέλεξαν πρῶτο με­ταξὺ τῶν ἑπτὰ διακόνων τῆς Ἐκκλησίας.
Στὴ διακονία του φρόντιζε νὰ ὑπάρχῃ δικαιοσύνη. Τὸ σύστημα ποὺ ζοῦσαν οἱ πιστοὶ ἦ­ταν τὸ κοινόβιο. Δὲν ἔτρωγε ἕνας μὲ δέκα στόματα, κι ὁ ἄλλος νὰ πεινάῃ. Τὸ συσσίτιό τους ἦταν σπαρτιατικό, ἢ μᾶλλον χριστιανικό, ὅπως εἶνε μέχρι σήμερα στὰ μοναστήρια.

Ὁ Στέφανος φρόντιζε ὄχι μόνο γιὰ τὴν ὑ­λικὴ διατροφὴ τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν τροφὴ τῆς ψυχῆς, ποὺ εἶνε ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Δίδασκε μὲ φλογερὴ καρδιά, καὶ ἦταν πολὺ ἀγαπητός.
Ἀλλὰ ἡ δύναμις ποὺ εἶχε ὁ λόγος του καὶ τὰ θαυμαστά του ἀποτελέσματα προκάλεσαν τὴν ἀντίδρασι τῶν Ἰουδαίων. Τὸν συνέλαβαν λοιπὸν καὶ τὸν ὡδήγησαν κατηγορούμενο ἐμ­πρὸς στὸ ἴδιο ἐκεῖνο δικαστήριο ποὺ πρὶν μερικὰ χρόνια εἶχε δικάσει καὶ τὸν Κύριό του, τὸ Χριστό. Τὸν κατηγόρησαν, ὅτι εἶνε ἐπαναστάτης ἐναντίον τοῦ νόμου καὶ τῶν θεσμῶν, σοβαρώτατο δηλαδὴ κατηγορητήριο. Ὅλα αὐ­τὰ βεβαίως συκοφαντικά. Γνώριζαν πολὺ κα­λὰ τὴν ἀθῳότητά του. Τὴν ὥρα ἐκείνη μάλιστα ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ ἄδικοι κριταὶ εἶδαν τὸ πρόσωπο τοῦ κατηγορουμένου νὰ λάμπῃ ὡς «πρόσωπον ἀγγέλου» (Πράξ. 6,15).
Ὁ Στέφανος στάθηκε ἐνώπιόν τους χωρὶς δειλία. Ὄχι μόνο ὡμολόγησε τὴν πίστι του, ἀλλὰ εἶχε καὶ τὸ θάρρος νὰ τοὺς ἐλέγξῃ. Στὴν ἀπολογία του ἀπέδειξε διὰ μακρῶν, ὅτι οἱ Ἰουδαῖοι ἀνέκαθεν ἦταν πολέμιοι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὅτι φόνευαν τοὺς προφῆτες, καὶ τέλος σταύρωσαν τὸ Μεσσία ποὺ περίμεναν! Πράγματι οἱ Ἑβραῖοι, μολονότι ἱστορικὸ ἔθνος, πρόδωσαν τὴν ἀποστολή τους.
Ὅταν ἄκουσαν οἱ δικασταὶ αὐτὸ τὸν ἔλεγχο ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Στεφάνου, βούλωσαν τ᾿ αὐτιά τους. Δὲν μπόρεσαν ν᾿ ἀνεχθοῦν τὴ φω­νὴ τῆς ἀληθείας. Ἐξαγριώθηκαν, ἔτριζαν τὰ δόντια. Χωρὶς πολλὲς διαδικασίες τὸν κατεδί­κασαν ἀμέσως. Ὥρμησαν ὅλοι ἐπάνω του. Τὸν ἔσυραν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλι καὶ ἁρπάζοντας λιθάρια ἄρχισαν νὰ τὸν λιθοβολοῦν.
Τότε αὐτός, ἐνῷ ξεψυχοῦσε, θυμήθηκε τὸν Ἐσταυρωμένο. Κι ὅπως ὁ Χριστὸς εἶπε τὸ μεγάλο λόγο «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23,34), ἔτσι καὶ ὁ δοῦλος του Στέφανος προσευχήθηκε· «Κύριε, μὴ στήσῃς αὐ­τοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην»· Κύριε, μὴν τοὺς λογαριάσῃς τὴν ἁμαρτία αὐτή (Πράξ. 7,60).
Καὶ ἔτσι ἐξέπνευσε.

* * *

Ὁ Στέφανος, ἀδελφοί μου, εἶνε ὁ πρωτομάρτυρας τῆς ἀληθείας, τῆς δικαιοσύνης, καὶ τῆς συγχωρήσεως.
Μᾶς διδάσκει πρῶτα – πρῶτα, ὅτι πρέπει κ᾿ ἐμεῖς νὰ ὁμολογοῦμε τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ ὑπερ­ασπιζώμαστε τὴν πίστι μας. Ὁμολογία! μεγά­λο πρᾶγμα. Καὶ δίδονται πολλὲς εὐκαιρίες νὰ ὁμολογήσουμε τὴν πίστι μας. Κάθεσαι λ.χ. στὸ τραπέζι; κάνε τὸ σταυρό σου, πὲς ἕνα εὐ­χαριστῶ στὸ Θεό. Ἀκοῦς νὰ βλαστημᾶνε; μὴ μέ­­νεις ἀπαθής, μίλα, φώναξε. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς λέει· Βρίζεις τὴ μάνα μου, σὲ συγχω­ρῶ· βρίζεις τὸν πατέρα μου, σὲ συγχωρῶ· μὲ χτυπᾷς, μὲ σκοτώνεις, σὲ συγχωρῶ· ἂν ὅ­μως βλαστημήσῃς Χριστὸ καὶ Παναγιά, δὲν ἔ­χω μάτια νὰ σὲ δῶ… Ποιός τὸ λέει σήμερα αὐ­τό; Ἀτιμώρητοι μένουν οἱ βλάστημοι. Ἂν βλαστημήσῃς τὸν πρωθυπουργὸ ἢ τὸν πρόεδρο τῆς δημοκρατίας ἢ τοὺς ἀρχηγοὺς τῶν κομμάτων, τρῶς τιμωρία δυὸ χρόνια φυλακή. Μεγάλος λοιπὸν ὁ πρωθυπουργός, ἀλλὰ μικρὸς ὁ Χριστὸς καὶ μικρὴ ἡ Παναγία! Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, αὐστηρότερος ἀπὸ τὸν Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό, λέγει· Ἀκοῦς βλάσφημο; Ἔχεις γλῶσσα; ἔλεγξέ τον. Δὲν σ᾿ ἀκούει; χέρι ἔχεις; χτύπα βλάσφημο. Καὶ χέρι ποὺ θὰ χτυπήσῃ βλάσφημο θὰ ἁγιάσῃ.
Μᾶς διδάσκει ἔπειτα ν᾿ ἀγαποῦμε κ᾿ ἐμεῖς τὴ δικαιοσύνη. Ὁ Στέφανος φρόντιζε ὥστε στὴ διανομὴ τῶν ἀγαθῶν νὰ μὴ ἀδικῆται καν­είς· καὶ δὲν εἶχαν παράπονο οὔτε οἱ χῆρες οὔ­τε τὰ ὀρφανά. Ὅπως τότε λοιπὸν ὑπῆρχε δικαιοσύνη, ἔτσι νὰ ζήσουμε κ᾿ ἐμεῖς. Δικαιοσύνη πρῶτα – πρῶτα στὶς καθημερινὲς ἀν­θρώ­πινες σχέσεις μὲ τὸν πλησίον (δικαιοσύνη στὴ μικρὴ οἰκογένεια, στὴ γειτονιά, στὸ στε­νὸ περιβάλλον), δικαιοσύνη κατόπιν καὶ μέσα στὴ μεγάλη οἰκογένεια, τὴν κοινωνία· ἔτσι λύ­νεται τὸ λεγόμενο κοινωνικὸ πρόβλημα.
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει· Ὁ λόγος ἐκεῖ­νος «Αὐτὸ εἶνε δικό μου, κι αὐτὸ εἶνε δικό σου» εἶνε ἡ κατάρα τῆς ἀνθρωπότητος. Στὸ ἀντρόγυνο λ.χ., ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ ἡ γυναίκα θὰ πῇ «Αὐτὸ εἶνε δικό μου, κι αὐτὸ δικό σου», ἀρχίζει διαζύγιο. Γι᾿ αὐτὸ ἡ κοινοκτημοσύνη τῆς πρώτης Ἐκκλησίας εἶνε θεμέλιο ἑνότητος. Ἡ κοινοκτημοσύνη βέβαια στὸ σύγχρονο λεξιλόγιο μπορεῖ ν᾿ ἀποδοθῇ καὶ μὲ τὴ λέξι κομμουνισμός, ποὺ εἶνε παρεξηγήσιμη. Ἀλ­λὰ ἐμεῖς δὲν ἐννοοῦμε τὸν ἄθεο κομμουνισμό. Διότι ἐκεῖ ὑπάρχει τραγικὴ ἀντινομία. Ὅ­πως εἶπε ἕνας μεγάλος Ῥῶσος φιλόσοφος, ὁ Νικό­λαος Μπερντιάγεφ, οἱ κομμουνισταί, ἐνῷ θέ­λουν νὰ ἐγκαταστήσουν στὸν κόσμο αὐτὸν ἕ­να σύστημα δικαίου ποὺ μοιάζει μὲ τὸ σύστη­μα τῆς ὑπερκοσμίου ζωῆς τοῦ οὐρανοῦ, ἐν τούτοις ἀφήνουν τὸ σύστημα αὐτὸ χω­ρὶς θεμέλιο. Ἐδῶ εἶνε τὸ ἁμάρτημα τοῦ κομμουνισμοῦ· ἐνῷ ἀρνήθηκε τὸ Θεὸ καὶ προσπάθησε νὰ ξερριζώσῃ ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων τὴν πίστι στὸ Χριστό, μετὰ ζήτησε ἀπὸ αὐ­τοὺς κάτι ἀδύνατο. Ἀφοῦ δηλαδὴ τοὺς ἔκανε διαβόλους, περιμένει νὰ ζήσουν τώρα αὐτοὶ σὰν ἄγγελοι.
Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἔκανα κ᾿ ἐγὼ ὡς ἱ­εροκήρυκας στὴν Κοζάνη ἕνα πείραμα ἐφαρμογῆς κοινοκτημοσύνης. Γιὰ νὰ μὴν πεινάσῃ ὁ λαός μας, ποὺ ὑπέφερε πολύ, ἵδρυσα μὲ τὴ συνδρομὴ ὅλων ἕνα συσσίτιο. Ἄρχισε σὰν μικρὸ ῥυάκι ἀπὸ πενήντα – ἑξήντα πιάτα τὴν ἡ­μέ­ρα καὶ ἔφτασε μέχρι ὀχτὼ χιλιάδες πιάτα. Κανείς δὲν ἔπαιρνε περισσότερο ἢ λιγώτερο· ὅλοι τὸ ἴδιο. Δὲν εἶνε δικό μου θαῦμα, εἶνε θαῦμα τοῦ Χριστοῦ.
Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ μᾶς ἀξιώσῃ νὰ δοῦμε καλύτερες ἡμέρες στὸν κόσμο. Εἴδαμε νὰ συγ­κρούωνται τὰ δύο συστήματα, κομμουνιστικὸ καὶ ἀστικὸ ἢ κεφαλαιοκρατικό. Θὰ μποροῦσε νὰ γίνῃ μία μεῖξις· ὅ,τι καλὸ ἔχει τὸ ἕνα σύστημα καὶ ὅ,τι καλὸ ἔχει τὸ ἄλλο, νὰ ἀλληλοσυμπληρωθοῦν. Θὰ ἦταν μιὰ εὐλογία.
Τὸ τρίτο, τέλος, δίδαγμα ποὺ μᾶς προσφέρει ὁ πρωτομάρτυς Στέφανος εἶνε ἡ συγχώρη­σις. Ἂς συγχωροῦμε λοιπὸν κ᾿ ἐμεῖς. Ὑπάρ­χει ὡραιότερο πρᾶγμα ἀπὸ τὸ νὰ συγχωρῇς; Στὸν αἰῶνα μας δυστυχῶς ἡ συγχώρησις ἔχει λησμονηθῆ καὶ ἐπικρατεῖ τὸ μῖσος. Στὰ ἀντρό­γυνα, ἡ γυναίκα δὲν συγχωρεῖ τὸν ἄντρα κι ὁ ἄντρας τὴ γυναῖκα, καὶ ἔχουμε διαζύγια. Δῶ­στε συγχώρησι! οἱ ἄντρες μὲ τὶς γυναῖκες, τὰ παιδιὰ μὲ τοὺς γονεῖς, οἱ ἐργάτες μὲ τ᾿ ἀφεν­τικά, οἱ μαθηταὶ μὲ τοὺς δασκάλους, οἱ στρατιῶτες μὲ τοὺς ἀξιωματικούς…
* * *
Ἀγαπητοί μου! Ἡ ἀλήθεια, ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ συγχώρησις εἶνε θεμέλια τῆς παρούσης ζωῆς ἀλλὰ καὶ γνωρίσματα τῆς μελλούσης καὶ αἰωνίου. Ἡ ἀλήθεια διαλύει τὰ σκότη τοῦ ψεύ­δους καὶ τῆς πλάνης, προσγειώνει στὴν πρα­γματικότητα. Ἡ δικαιοσύνη καταστέλλει τὴν ταραχή, συμβάλλει στὴν τάξι καὶ στὴν εἰρήνη. Καὶ ἡ συγχώρησις ἀποκαθιστᾷ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ἑνότητα τῶν καρδιῶν. Ἀλλὰ γιὰ νὰ τὰ φτά­σῃ αὐτὰ ὁ ἄνθρωπος, χρειάζεται μεγάλη ἀντο­χὴ καὶ θυσία. Αὐτὸ μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Στέφανος. Τὸ ὅτι ἐμεῖς δὲν διωκόμαστε στὸν αἰ­ῶνα αὐτὸν σημαίνει, ὅτι εἴμαστε ψυχροὶ Χριστιανοί. Ἂν θελήσουμε νὰ γίνουμε θερμοὶ καὶ ζωντανοὶ καὶ ἡ γῆ αἰσθανθῇ τὴν παρουσία μας ὡς ἀγγέλων Θεοῦ, θὰ σειστῇ τὸ σύμπαν…
Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ σὲ ἀξιώσῃ, ἀγαπητέ μου, ἔ­στω καὶ ἂν μείνῃς ἕνας, νὰ μὴ δειλιάσῃς. Θά ᾿ρθουν χρόνια ποὺ οἱ πιστοὶ θὰ σπανίζουν, θὰ εἶνε μονάδες. Ἀλλὰ νὰ εἶσαι βέβαιος, ὅτι δὲν θὰ νικήσῃ ὁ ἀντίχριστος, δὲν θὰ νικήσουν τὰ θηρία τῆς ἀβύσσου· θὰ νικήσῃ τὸ ἀρνίον, τὸ «ἐσφαγμένον ἀρνίον» (Ἀπ. 5,6· 17,14), ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· ὅν, παῖδες, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Σύνθεσις δύο ἀπομαγνητοφωνημένων ὁμιλιῶν, ποὺ ἔγιναν στὸν ἑορτάζοντα ἱ. ναὸ Ἁγ. Στεφάνου πόλεως Πτολεμαΐδος τὴν 27-12-1993 καὶ τὴν 27-12-1994, μὲ νέο τώρα ἑνιαῖο τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 27-12-2002, ἐπανέκδοσις 7-11-2023.