Κυριακὴ ΙΣΤ΄ (ΙΣΤ΄ Ματθ.) (Β΄ Κορ. 6,1-10)
11 Φεβρουαρίου 2024

Ν᾽ ἀποφευγουμε το σκανδαλο

«Μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν, ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία» (Β΄ Κορ. 6,3)

Μεγάλη προσοχὴ στὸ ζήτημα τοῦ σκανδάλου ἔδειχνε, ἀγαπητοί μου, ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Εἶχε λεπτότητα ὑποδειγματική.
Γενικά, ἐνδιαφερόταν καὶ φρόντιζε πάντα γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀσφάλεια καὶ τὴν εἰρηνι­κὴ ζωὴ τῶν πνευματικῶν του τέκνων. Ἀγωνι­οῦσε καὶ προσευχόταν γιὰ τὶς παγί­δες ποὺ μπορεῖ νὰ τοὺς στήσῃ ὁ πονηρός. Ἔ­στελ­νε συνεργά­τες του νὰ φροντίσουν τοὺς νεοφωτίστους ὅταν ὁ ἴδιος ἀδυνατοῦσε νὰ βρεθῇ κοντά τους. Ζη­τοῦσε νὰ μαθαίνῃ τὴν ψυχική τους κατάστασι. Συμβούλευε πατρικὰ καὶ ἤ­λεγχε μὲ ἀγάπη γράφοντας ἐπιστολές. Χαιρόταν ὅταν προώδευαν, πενθοῦσε ὅταν παραστρατοῦσαν. Ὅσο ἦταν στὸ χέρι του προσπαθοῦσε ν᾽ ἀποτρέψῃ καὶ ν᾽ ἀποσοβήσῃ κάθε ἐνόχλησι, ἐμπόδιο, κίνδυνο, ἀπειλή.
Καὶ ἀσφαλῶς οὔτε ὁ ἴ­διος προσωπικὰ ἤθελε νὰ γίνῃ ποτὲ ἀφορ­μὴ κάποιος ἀπὸ τὰ παι­διά του νὰ σκανδαλισθῇ ἐξ αἰτίας του. Ἡ ζωή του ἔλαμ­πε, δὲν ἔδινε ὁ­ποιαδήποτε λαβὴ ὑ­ποψίας λόγῳ ἀσυνεπείας. Ζοῦσε μὲ μεγά­λη προ­σοχή. Ἐπέβαλλε στὸν ἑαυτό του πε­ριορισμοὺς καὶ στερήσεις. Θυσίαζε πολλὲς φορὲς καὶ νόμιμα δικαιώματά του. Ὑπέτασσε τὸ δικό του θέλημα καὶ συμφέρον στὸ γενικὸ καλό, στὴν πρόοδο καὶ τὴ δόξα τῆς Ἐκκλησίας.
Ὅλα αὐτὰ γιατί; Διότι εἶχε βαθειὰ συναίσθησι ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν τῆς ἀξίας τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ πιὸ ταπεινοῦ ἀνθρώπου, ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ τῆς δικῆς του ἀποστολῆς, ἡ ὁποία εἶνε ἡ σωτηρία τῶν ψυχῶν.

Καὶ πῶς σῴζονται οἱ ψυχές; Γιὰ νὰ σωθοῦν οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ἀ­παιτοῦνται πολλά· καὶ κήρυγμα, καὶ θαύματα, καὶ ὁ ἄνωθεν φωτι­σμός, ἀλλὰ καὶ ὁ ἅγιος βίος τοῦ ἀποστόλου, τοῦ κήρυκος τοῦ εὐαγγε­λίου. Διότι στὴ συνείδη­σι τῶν ἀκροατῶν βα­ρύνει πο­λύ, παραπάνω ἀπὸ τὰ λόγια, ὁ βί­ος τοῦ κήρυκος· καὶ ἐὰν μὲν ὁ βίος τοῦ ἐργάτου τοῦ εὐαγγελίου εἶνε λαμ­­πρὸς ἄμωμος ἅ­γιος, τότε οἱ ψυχὲς πείθον­ται, ἑλκύονται, πιστεύουν στὸ Χριστό· ἐὰν ὅμως ἡ ζωή του εἶ­νε ἄτακτη καὶ ἀπρόσεκτη, ἀντίθε­τη μὲ ὅσα δι­δάσκει ἡ πίστι μας, τότε οἱ ἀ­κρο­­αταὶ σκανδαλίζονται, ψυχραίνονται, κατα­πί­πτει ἐντός τους τὸ κῦρος τοῦ διδάσκον­τος, δὲν δίνουν σημασία στὰ λόγια του, φεύγουν μακριά. Ἐνῷ δηλαδὴ ὁ ἀσκανδάλιστος βίος τοῦ ἀποστόλου καὶ τοῦ κήρυκος εἶ­νε μαγνήτης ποὺ ἑλκύει ὅσους ἔχουν ἀγαθὴ προαίρεσι νὰ δεχθοῦν τὸ Εὐαγγέλιο, ἀντιθέτως ἡ σκανδαλώδης διαγωγή τους ἀπογοητεύει, ψυχραίνει τὴ θέρμη, μαραίνει τὴν εὐλάβεια, ἀνακόπτει τὴν πρόοδο τοῦ εὐαγγελισμοῦ· καὶ ἐπὶ πλέον, ἀ­νοίγει τὰ στόματα τῶν ἐχθρῶν τῆς πίστε­ως, γίνεται ὁ καλύτερος σύμμαχος τοῦ σατανᾶ ποὺ ἐπιζητεῖ τὴν ἀπώλεια ψυχῶν.
Γι᾿ αὐτὸ ὁ Κύριός μας γιὰ ἐκείνους ποὺ μὲ λόγια καὶ ἔργα σκανδαλίζουν ψυχὲς εἶπε τὰ φοβερὰ ἐκεῖνα λό­για· «Ὃς ἂν σκανδαλίσῃ ἕ­να τῶν μικρῶν τού­των τῶν πιστευόντων εἰς ἐ­μέ, συμφέρει αὐ­τῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνι­κὸς (=μυλόπετρα ποὺ σέρνει τὸ γαϊδουράκι) εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης» (Ματθ. 18,6). Ὁ αὐστη­ρὸς αὐ­τὸς λόγος του δὲν ἔχει βέ­βαια σκοπὸ νὰ ἀ­πελ­πίσῃ τὸν σκανδαλίσαντα καὶ νὰ τὸν ὠ­­θή­σῃ σὲ αὐ­τοκτονία – μὴ γένοιτο ποτέ· ἔχει στόχο νὰ συγ­κλο­νίσῃ τὴ συν­είδησί του καὶ νὰ τὸν συνεφέρῃ, ὅπως καὶ συνέβη πολλάκις.

* * *

Συνεπὴς καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος, στὴν ξε­­κάθαρη αὐτὴ διδασκαλία τοῦ Κυρίου, ἔδινε μεγάλη προσοχὴ στὴν ἀποφυγὴ τοῦ σκανδάλου καὶ εἶχε ζωὴ ἄμεμπτη. Μέριμνά του ἦ­ταν πῶς νὰ οἰκοδομηθῇ κάθε πιστός, γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ διαγωγή του ἦταν ὑπόδειγμα γιὰ ὅλους. Ἔ­χον­τας λοιπὸν κ᾽ ἐμεῖς ὑπ᾽ ὄψιν αὐτά, καταλα­βαίνου­με τώρα ὅσα ἀκούσαμε στὸ σημε­ρινὸ ἀ­ποστο­λικὸ ἀνάγνωσμα (βλ. Β΄ Κορ. 6,1-10). Ἐκεῖ, κα­θὼς γράφει στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Κορίν­θου, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἦταν καὶ κάποιοι εὐ­σκανδάλιστοι, λέει γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ τὸν τρόπο ποὺ ζῇ· «Μηδεμίαν ἐν μηδε­νὶ δίδοντες προσκοπήν, ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία» (Β΄ Κορ. 6,3). «Προσκοπὴ» εἶνε τὸ σκάνδαλο καὶ ἡ λέξι βγαίνει ἀπὸ τὸ ῥῆμα «προσκόπτω» ποὺ θὰ πῇ προσκρούω, σκοντάφτω. Τὸ ῥῆμα «μωμῶμαι» σημαίνει κατηγοροῦμαι καὶ βγαίνει ἀπὸ τὴ λέξι «μῶμος» ποὺ σημαίνει μομφή, ψεγάδι, ἀφορ­­μὴ κατηγορίας. Καὶ «διακονία» σημαίνει ὑπηρεσία· ἐδῶ ἐν­νοεῖ τὴν διάδοσι καὶ πρόοδο τοῦ εὐ­αγγελίου. Προσέχουμε, δηλαδὴ λέει, νὰ μὴ δώσουμε σὲ καν­έναν οὔτε τὴν παρα­μικρὴ ἀ­φορμὴ κατηγορί­ας· θέλουμε στὴν ἀ­πο­στολή μας, ποὺ εἶνε ἡ διάδοσις τοῦ εὐαγγελίου, νὰ ἀ­φαιροῦμε κάθε ἐμπόδιο ποὺ μπορεῖ νὰ παρεμβάλλεται καὶ νὰ τὴν ἀνακόπτῃ.
Ἡ ἀποφυγὴ τοῦ σκανδάλου ὅμως εἶνε ὑποχρέωσις μόνο τῶν κηρύκων τοῦ εὐαγγελίου; Ὄχι βέβαια· εἶνε ὑποχρέωσι ὅλων, κάθε Χριστι­ανοῦ. Διότι ὁ Χριστιανός, ὅπως εἶπε ὁ Κύριος, πρέπει νά ᾽νε «τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14), ὁδηγὸς καὶ ἄλλων ψυχῶν ποὺ ἀναζητοῦν τὸν Κύριο. Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ Χριστιανὸς καλεῖ­ται νὰ εἶνε «φῶς τοῦ κόσμου», ἄρα ἡ ζωή του δὲν πρέπει νὰ παρου­σι­άζῃ σκιὲς σοβαρῶν τοὐ­λάχιστον ἐλαττωμάτων καὶ κραυγαλέες ἀνακολουθίες. Ὁ βί­ος του πρέπει, κατὰ τὸ ἀν­θρω­­πίνως δυνατόν, νά ᾽νε λαμ­πρὸς ἀπὸ κάθε πλευ­ρά· ζώντας «ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχα­λίδι καὶ ἁ­μαρτωλῷ» (Μᾶρκ. 8,38), εἴτε ὡς ἄτομο εἴτε ὡς οἰκογενειάρχης εἴτε ὡς ἐπαγγελματίας εἴτε ὡς πολίτης, πρέπει νά ᾽νε ἀκατηγόρητος, ἄμεμ­πτος. Ἂν καλῆται νὰ γίνῃ καὶ ὁδηγὸς ἄλλων ψυχῶν, ἀ­δυνάτων θνητῶν ποὺ παλεύουν μέσα σὲ τόσες ἀντιξοότητες, πρέπει νὰ προετοι­μάζῃ καὶ νὰ ἐξομαλύνῃ τὸ δρόμο τῆς μετανοίας των, ὥστε νὰ γίνεται ὅσο τὸ δυνατὸν πιὸ εὔκολο τὸ πλησίασμά τους στὸν Χριστό.
Ὤ! οἱ ἁμαρτωλοὶ θέλουν νὰ μετανοήσουν, νὰ ἐπιστρέψουν στὸν Κύριο· ἀλλὰ δυστυχῶς ἡ ὁδὸς τῆς ἐπιστροφῆς των εἶνε γεμάτη προσ­κόμματα, ἐμπόδια, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἄλλα μὲν τὰ ῥίχνει κατὰ τὸ μῆκος καὶ τὸ πλάτος τῆς ὁ­δοῦ ὁ σατανᾶς, ἄλλα τὰ ὀρθώνει ἡ ἀδυναμία τῶν παθῶν, καὶ ἄλλα τὰ παρεμβάλλει τὸ κακὸ παράδειγμα, τὰ σκάνδαλα τῶν Χριστιανῶν, τῶν ψευτο-χριστιανῶν. Αὐτὰ φράζουν τὴν ὁδὸ τῆς ἐπιστροφῆς. Σ᾽ αὐ­τὰ σκοντάφτουν πολλοί, πέ­φτουν καὶ δὲν σηκώνονται πιά.
Ἐὰν θεωρῆται ἐγκληματίας ἐκεῖνος ποὺ σὲ κεντρικοὺς δρόμους ἢ σὲ σιδη­ροδρομικὲς γραμμὲς πάει καὶ τοποθετεῖ ἐμπόδια, ξύ­λα, πέτρες, δυναμῖτες, ἐκρηκτικὲς ὗλες, μὲ τὶς ὁποῖες ἐκτροχιάζονται ἁμαξοστοιχίες, σκο­τώνονται ἐπιβάτες, ἀνατινάζονται γέφυρες, διακόπτονται συγκοινωνίες, σταματᾷ ἡ κίνησις διαβατῶν, πόσο μᾶλλον πρέπει νὰ θεωρῆ­ται ἐγκληματίας ὁ Χριστιανος ἐκεῖνος ποὺ μὲ τὸ κακὸ παράδειγμα καὶ τὰ σκάνδαλά του δὲν κά­νει τίποτε ἄλλο παρὰ νὰ βάζῃ δυναμῖ­τες στὸ μονοπάτι ποὺ ὁδηγεῖ τοὺς μετανοημένους ἁ­μαρτωλοὺς κοντὰ στὸ Χριστό, καὶ ν᾽ ἀνατινά­ζῃ στὸν ἀέρα πνευματικὰ ἔργα, παρεμποδίζοντας ἔτσι τὴν πρόσβασι τῶν τραυματισμένων ἀνθρώπων στὴν θύρα τῆς σωτηρίας; Ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς προκαλεῖ ζημιὰ στὴν πορεία τῆς στρατευομέ­νης Ἐκκλησίας!

* * *

Ἀγαπητοί μου! Τὸ σκάνδαλο δὲν ἀποτελεῖ, ὅπως νομίζουν πολλοί, μικρὸ ἁμάρτημα· εἶ­νε ἁμάρτημα σοβαρό. Εἶνε ἔγκλημα κατὰ τοῦ σώ­ματος τοῦ Χριστοῦ, τῆς ἁγίας του Ἐκκλησί­ας. Ἀρκεῖ μόνο νὰ σκεφτοῦμε ὅτι ὁ σκανδαλοποι­ὸς σπρώχνει στὸν ᾅδη, στὴν κόλασι, ἀ­δελφούς του· ψυχές, γιὰ τὶς ὁποῖες ὁ Χριστὸς κατέβηκε στὴ γῆ, πῆρε σάρκα, ἀνέβηκε στὸ σταυρὸ καὶ ἐκεῖ ἔχυσε τὸ τίμιό του αἷμα!
Γι᾽ αὐτὸ πολλὴ προσοχὴ στὴ ζωή μας, στὴ συμπεριφορά μας, στὸν τρόπο ποὺ ζοῦμε· στὰ λόγια, στὶς πράξεις, στὴ στάσι μας. Μὴ σκανδαλίσουμε ψυχὲς καὶ γίνουμε αἰ­τία ν᾽ ἀ­πογοητευθοῦν, νὰ χάσουν τὴν ἐλπίδα τους, νὰ ἐγκαταλείψουν τὸν ἀγῶ­να ποὺ κάνουν, νὰ μείνουν ἕρμαια στὰ ῥεύματα τοῦ κόσμου, νὰ πέσουν στὰ δίχτυα τοῦ πονηροῦ.
Καταλαβαίνουμε πόσο σοβαρὸ εἶνε τὸ ζήτημα αὐ­τό; Εἶνε σοβαρό, γιατὶ μὲ τὴ δική μας ἀ­μέλεια καὶ ἀπροσεξία, μὲ τὴ φιλαυτία μας, ματαιώ­νουμε, ὅσο ἐξ­αρτᾶται ἀπὸ μᾶς, τὸ σχέ­διο, τὸν σκοπὸ τοῦ Χρι­στοῦ, ποὺ εἶνε ἡ αἰώνια σωτηρία τῶν ψυχῶν.
Ἀξίζει, ἀδελφοί μου, χάριν τῆς πνευματι­κῆς ὠφελείας τοῦ πλησίον, χάριν τῆς σωτηρί­ας του, νὰ εἴμαστε πρόθυμοι νὰ ὑποβληθοῦ­με σὲ κάθε θυσία μιμούμενοι τὸ μεγάλο ἀπόστο­λό του, τὸν Παῦλο, ποὺ ἀνακρίνοντας τὴ συμ­περιφορά του ἀπέναντι στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Κορίνθου μποροῦσε μὲ θάρρος νὰ λέῃ· «μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν, ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία», ὅτι τὸ παράδει­γμά του κανένα δὲν σκανδάλισε.
Μακάρι αὐτὸ νὰ γίνῃ ὑπόδειγμα καὶ γιὰ τὴ δική μας ζωή, γιὰ τὸ καλὸ τοῦ πλησίον μας, γιὰ τὴν οἰκοδομὴ τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὴ δόξα τοῦ εὐλογητοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου μας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἄρθρο ποὺ δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ τῆς ἱ. μητροπόλεως Αἰτωλίας & Ἀκαρνανίας «Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός» (Μεσολόγγι, φ. 234-235/1-11 Φεβρουαρίου 1940, σ. 13). Μεταφορὰ σὲ ἁπλῆ γλῶσσα, μικρὴ ἀνάπτυξις καὶ νέος τίτλος 25-12-2023.