«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΠΙΘΑ»

Νοεμβρίου- Δεκεμβριου 1982 -Αριθ. 421

   Σημεία των καιρών
(Ολο το ἄρθρο της «Σπιθας»

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΟΔΟΜΩΝ;

Η πολυνομία καταντᾶ ἀνομία

ΝΟΜΟΙ, ἀγαπητοί μας, ἀναγνῶσται, νόμοι ἐπὶ νόμων. Ὁργανισμὸς νομοθετικῆς παραγωγῆς. Ἡ Βουλή τῶν Ἑλλήνων ως ἄλλος φουρνος τοῦ Ναστραδὶν Χότζα, ἐπὶ αἰῶνα καὶ παράγει συνεχῶς νόμους. Δια τῶν νόμων τούτων οἱ γεννήτορες των καυχῶνται, ὅτι θα διορθώσουν τὰ κακῶς κείμενα στὴν κοινωνία. Ἀλλὰ ταῦτα, ἀντὶ νὰ διορθωθοῦν, χειροτερεύουν. Ἡ κατάσταση μοιάζει με κακουβάρι, που ματαίως προσπαθούν να ξεμπλέξουν αδέξιοι χεῖρες μικρού παιδιού. Νομοθετικών χάος! Θέσεις και αντιθέσεις καταφάσεις και αντιφάσεις, ναι και όχι, ιδού τί παρατηρείται υπό η εἰδημόνων εις την κειμένην κρατική νομοθεσία. Πληθώρα νόμων. Λέγεται ότι το σύνολο τῶν νόμων, οι οποίοι έχουν εκδοθῆ ὑπό τον διαφόρων κυβερνήσεων που εκυβέρνησαν τὸ ταλαίπωρο τοῦτο ἔθνος ὑπολογίζεται εἰς τριάντα χιλιάδες (30.000) καὶ ἄνω. Φρίκη! Καὶ ἐνῷ μετὰ στόμφου διακηρύσσεται, ὅτι ἄγνοια νόμου δὲν ἐπιτρέπεται, ἐν τούτοις εἶναι γεγονός, ὅτι οὔτε αὐτοὶ οἱ διαπρεπέστεροι τῶν δικηγόρων καὶ δικαστῶν γνωρίζουν ὅλους τους νόμους. Ἔτσι ή πολυνομία καταντᾷ ἀνομία. Ὑπάρχουν πολλοι νόμοι, τῶν οποίων οι προέλευσις εἶναι σκοτεινή. Εψηφίσθησαν εσπευσμένα και εν καιρῷ νυκτὸς ὑπο νυσταλέων βουλευτών προς εξυπηρέτηση ανόμων, ἢ καὶ ἑνὸς μόνον ἀτόμου. Ἢ δὲν λέγεται, ὅτι ὁ ἐπὶ τῆς προηγουμένης κυβερνήσεως ψηφίσθεις νόμος περί αυτομάτου διαζυγίου τεχνουργήθη πρός εξυπηρέτηση ισχυρῶν ἢ κάποιου ισχυροῦ προσώπου; Δυστυχώς εὐρισκόμεθα προ εκφυλισμοῦ τῆς κρατικῆς νομοθεσία. Μόνο οἱ φωτογραφίες των λείπουν.

Συνείδησις, ὁ ἄγραφος νόμος

Και ήδη επέκειται η ψήφισις νέου νόμου περί συναινετικοῦ διαζυγίου, επαναφορᾶς του αυτομάτου και κάποιων άλλων τέτοιων θεμάτων. Ἐξ αφορμῆς τῆς ψηφίσεως του νόμου αὐτοῦ θὰ διατυπώσουμε ὡρισμένες κρίσεις τις οποίες και άλλοτε έχουμε αναφέρει, όσον αφορά το κύρος και την αξία της κρατικῆς νομοθεσίας γενικῶς.
Ἐρωτοῦμε λοιπόν· Εἶναι απεριόριστος η εξουσία του κράτους εις το νομοθετῆ; Δὲν ὑπάρχει κάποιο ἀνώτερο κριτήριο επί τῇ βάσει του ὁποίου ένας κρατικός νόμος νὰ κρίνεται ως ακατάλληλος και ἀσύμφορος; Στο ερώτημα αυτό θα απαντήσουμε συντόμως.
Ἐκτός των νόμων, τους οποίους ψηφίζει εκάστοτε οποιαδήποτε κράτους και δημοσιεύει στην εφημερίδα της κυβερνήσεως και καλούνται οι πολίτες να εφαρμόσουν, με απειλήν κυρώσεων εν περιπτώσει μη συμμορφώσεώς των προς αυτούς, υπάρχει και ένας άλλος νόμος υπέρτερος όλων τῶν κρατικῶν νόμων. Ὁ νόμος αυτός δεν είναι γραμμένος σε χαρτί ἤ σὲ μαρμάρινες στῆλες, ὅπως ἐγράφοντο οι αρχαῖοι νόμοι, αλλά είναι άγραφος. Αυτός είναι ο ἔμφυτος ἠθικός νόμος, η φωνή της συνειδήσεως που προκαλεί τον θαυμασμό κάθε ανθρώπου ὁ ὅποιος εξετάζει (ἐμβριθῶς) με σοβαρότητα την ανθρώπινη φύση. Και καθώς είπε ένας ἐκ τῶν νεωτέρων φιλοσόφων, δύο πράγματα γεμίζουν την ψυχή μου με θαυμασμός: το ένα είναι ἔναστρος ουρανός και το άλλο η φωνή της συνειδήσεως. Ὁ άγραφος ἠθικός νόμος είναι ἐμφυτευμένος στο στῆθος κάθε ανθρώπου, που έζησε και θα ζήσῃ μέχρι συντέλείας τῶν αιώνων. Νόμος ανεκρίζωτος Πράττεις στο καλό; Ἐσωτερικαὶ επευφημίαι ακούονται. Μυριάδες εὖγε! Πράττεις τὸ κακό; Φοβερὰ «κατηγορῶ» ἀκούονται, ποὺ εἶναι φοβερώτερα καὶ ἀπὸ τὰ κατηγορητήρια τῆς εἰσαγγελικῆς ἔδρας. Ἡ φωνὴ δὲ αὐτὴ τῆς ἀποδοκιμασίας εἶναι τόσο ἔντονη εἰς ὡρισμένες περιπτώσεις, ὥστε καὶ εγκληματιαι έσπευσαν να καταγγείλουν τους αυτούς τους, γιὰ ἐγκλήματα, τῶν ὁποίων δὲν ὑπῆρξε κανένας μάρτυς.

Ο γραπτός νόμος του Ευαγγελίου

ΑΓΡΑΦΟΣ ἠθικὸς νόμος! Ἐάν δεν ο νόμος αυτός παρέμενε αδιάφθορος και λειτουργοῦσε καθώς ὥρισε ὁ Δημιουργός, δεν θα υπῆρχε ασφαλῶς ανάγκη ειδικών γραπτῶν νόμων, που υποστηρίζουν την ἠθικὴ καὶ τὸ δίκαιο. Ἀλλά λόγῳ διαφθοράς του ανθρωπίνου γένους, ἡ συνείδησις, το εσωτερικό τοῦτο ραντάρ τοῦ ψυχικοῦ μας κόσμου υπέστη βλάβη. Ἡ κεραία της δὲν λειτουργεῖ, όπως ὡς πρότερον. Συγκεχυμένη ἡ φωνή. Σοφός καθηγητής τῆς Θεολογίας και φιλοσοφίας, ἀείμνηστος Χρ. Ἀνδροῦτσος, παρετήρει. Ἡ φωνή τῆς συνειδήσεως, ἔλεγε, μοιάζει μὲ φωνὴν ἀλέκτορος. Αὐτὴ ἐν καιρῷ νηνεμίας ἀκούεται καθαρά. Ἀλλὰ ἐν καιρῷ θυέλλης δὲν ἀκούεται καθόλου. Χιλιοι ἀλέκτορες νὰ φωνάζουν, δὲν ἀκούονται. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει καὶ μὲ τὴ φωνὴ τῆς συνειδήσεως. Εἰς στιγμὰς ψυχικῆς ἠρεμίας ἀκούεται αὐτή δυνατά, ἀλλὰ ἐν καιρῷ θυέλλης τῶν παθῶν καταπνίγεται καὶ ἐξαφανίζεται.

Πρὸς ἐνίσχυσιν δὲ τοῦ ἀγράφου ἠθικοῦ νόμου ἦλθε ὁ γραπτός ἠθικὸς νόμος. Αὐτὸς εἰς μὲν τὴν προχριστιανικὴ ἐποχή ἐξεφράσθη και διετυπώθη, ἀτελέστερα βεβαίως, ὑπὸ τοῦ Μωϋσέως καὶ τῶν Προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Τελείαν δὲ ἔκφρασι καὶ διατύπωση βρῆκε αὐτός στὴν διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ είδικώτερα εἰς τὴν ἐπι τοῦ ὄρους ὁμιλία. Ἡ διδασκαλία αὐτή τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ δίκαια ἐχαρακτηρίσθη ὡς τέλειος ἠθικός νόμος. Περὶ αὐτῆς δὲ ὁμιλῶν νεώτερος ποιητὴς καὶ φιλόσοφος εἶπε· Ἄς προάγωνται ὅσο θέλουν οἱ τέχναι καὶ οἱ ἐπιστῆμες. Οὐδέποτε θὰ ὑπερβοῦν τὸ ἀπαστράπτον ὕψος τῆς Εὐαγγελικῆς νομοθεσίας.

Τό κτηνῶδες «ἐγώ» ζητεῖ ἐπιβράβευσι

Ὁ ἄγραφος λοιπόν ηθικός νόμος και υπέρ τοῦτον  γραπτός Εὐαγγελικός νόμος, ιδού τα υπέρτατα κριτήρια, επί τῇ βάσει τῶν οποίων πρέπει να εξετάζεται κάθε ανθρώπινος νόμος. Ἰδού οἱ φραγμοί, υπό τῶν οποίων πρέπει να αναχαιτίζεται ὁ χείμαρρος τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν.
Ἀλλά δυστυχῶς ἡ ἐν ἑκάστῳ ἀνθρωπῳ ὑπάρχουσα δύναμις πρὸς διαφθορὰ καὶ καταστροφήν, ἡ ὁποία ὡς θηρίο καὶ ὡς κτῆνος ἐμφωλεύει εἰς τὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου, κατὰ τὴν φοβερὰ της ἐξόρμησι πρὸς τὰ ἔξω διὰ κατάκτησιν ἐξουσίας, οὔτε ἀγράφους οὔτε γραπτούς, οὔτε ἀνθρώπινον, οὔτε θεῖον δίκαιον, οὔτε συμβουλές καὶ παραινέσεις, οὔτε ἐλέγχους προφητῶν καὶ σοφῶν συμβούλων λαμβάνει υπ ὄψιν. Τυφλόν, εγωιστικών και απαίσιον το «ἐγώ», ὡς ἄλλος Λουδοβίκος ΔΙ´ λέγει: «Το κράτος εἶμαι εγώ». Ναὶ τὸ «ἐγώ», το κτηνῶδες το άνομον και ασεβές, κατὰ ποικίλους τρόπους εκδηλώνεται και κυριαρχεί εἰς τὰς διαφόρους περιόδους διακυβερνήσεως τῶν λαῶν. Σκληρότερο μεν επί των δικτατορικών καθεστώτων, πανουργότερον δε, με τέχνην και μεθόδους Μακιαβέλλι, επί τῶν λεγομένων φιλελευθέρων και κοινοβουλευτικῶν καθεστώτων.
Πρόοδος κοινωνική, απελευθέρωσις από προλήψεις και δεισιδαιμονίες αιώνων, ἰσότης μεταξύ ανδρός και γυναικός και εἵ τι ἄλλο πρὸς δημιουργία ἐντυπώσεων, ἰδού τι ως άλλοι βάτραχοι κοάζουν οι λεγόμενοι κουλτουριάρηδες επί τῇ επικειμένῃ ψήφισει τοῦ νομοσχεδίου «περί αναμορφώσεως» του Οικογενειακοῦ δικαίου. Ίδίως φωνάζουν κάποιες γυναῖκες, ἄπιστα και διαφθαρμένα ὄντα, ποὺ ἐμπαίζουν Θεόν και ιερά Μυστήρια. Ἀλλὰ σημειώσατέ το καλά. Αὐτὲς πρῶτες θὰ πληρώσουν ἀκριβὰ τὶς συνέπειες αὐτῶν τῶν ἐκφυλιστικῶν νόμων.
Ἐκ νόμου, ο οποίος φαίνεται ότι απελευθερώνει την γυναίκα, νικητής και θριαμβευτὴς θα εξέλθῃ τελικῶς τὸ ανδρικόν κτῆνος, το οποῖο με μία κλωτσιά θα αποστέλῃ τη γυναῖκα στὴν οἰκία του πατρός της, για να δημιουργῇ νέες σχέσεις και νέα θύματα. Συναινετικὸν και αυτόματο διαζύγιο ἐν τῇ πράξει είναι το ρεπούντιο τῆς ἀρχαίας Ρωμαϊκῆς παρακμῆς, ποὺ τόσο ἤλεγξε ὁ ἀείμνηστος καθηγητής τῆς Νομικῆς Σχολῆς Ἀλέξ. Τσιριντάνης.

Προς ἀνιερα καὶ ἀναιδῆ νομοθεσία;

ΝΟΜΟΣ περὶ συναινετικοῦ διαζυγίου καὶ ὅποιος παρόμοιος, ἐν τῇ οὐσία μοιχεία, βραβευομένη ἐπισήμως εἰς τὴν αἴθουσα τῆς Βουλῆς τῶν Ἐλλήνων! Τῆς Βουλῆς, ἡ ὁποία θὰ ἔπρεπε νὰ βουλεύεται κάτω ἀπὸ τὴν σκιὰν τοῦ Ἐσταυρωμένου Λυτρωτοῦ καὶ ἐντὸς τοῦ πλαισίου τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος, ἀναγνωρίζοντος τὴν Ἐκκλησία ὡς σπουδαῖον παράγοντα τῆς θρησκευτικῆς και κοινωνικῆς ζωῆς τῶν Ἑλλήνων.
Ἀλλά όταν ψηφισθῇ ο νόμος αυτός, ποιός εγγυᾶται ὅτι δὲν θὰ βαδίσουμε προς το χειρότερο; Σήμερα ἐναντίον τοῦ Εὐαγγελικοῦ νόμου, αὔριο καὶ μεθαύριο εναντίον καὶ τοῦ ἀγράφου, τοῦ φυσικοῦ νόμου, ο οποῖος απεχθάνεται τας παρα φύσιν σχέσεις ανδρῶν και γυναικῶν. Μήπως τοῦτο δεν συνέβη στην Ἀγγλία, ἡ οποία ἄλλοτε ἐκαυχᾶτο διὰ τὴν αὐστηρότητα τῶν ηθῶν της; Ἐκεῖ εἰς τὴν Βουλὴ τῶν Λόρδων ἐψηφίσθη πρὸ ἐτῶν νόμος ὑπὲρ τῶν ὁμοφυλοφίλων, ὁ ὁποῖος προκάλεσε τὴν ἀγανάκτησι τοῦ ἐθνικοῦ ἥρωος τῆς Ἀγγλίας τοῦ χριστιανοῦ Μοντγκόμερυ, τοῦ νικητοῦ τοῦ Ἐλ Ἀλαμέιν. Αὐτὸς πλήρης ἀηδίας γιὰ τὸ κατάνμτημα τῆς πατρίδος του, ἐπέστρεψε τὰ παράσημά του καὶ εἶπε· Ὑστερα ἀπὸ τὸν νόμο αὐτὸν αἰσχύνομαι διότι εἶμαι Ἄγγλος. Ἐκεῖ λοιπόν, ὧ Βουλευταὶ τῆς Ἑλλάδος, συμπολιτεύσεως καὶ ἀντιπολιτεύσεως, έκεῖ θέλετε νὰ καταντήσουμερ; Μὴ γένοιτο!

Ἐρωτήσατε τὸν λαό;

Αλλ’ ἀκούομε μερικούς να διαμαρτύρωνται για όσα γράφομε και κηρύττομε, καὶ μὲ τὴν γλῶσσα τοῦ τέως υπουργού κ. Ἀλεξανδρή ἰταμῶς νὰ λέγουν: Κύριοι παπάδες και δεσποτάδες! Ἐμεῖς εἴμεθα ἐξουσία νομοθετική, ποὺ προερχόμεθα ἀπό ἐλεύθερες ἐκλογές, και τὴν νομοθετικήν μας ἐξουσία δεν την διαπραγματευόμεθα μὲ κανένα. Ὅ,τι θέλομεν κάνομε. Πάει πλέον ἡ ἐξουσία τῆς Ἐκκλησίας!…
Ὁμιλεῖτε, λοιπόν, μὲ γλῶσσα Λουδοβίκου ΙΔ´; Ἀλλὰ λέγεται ὅτι εἶσθε κοινοβουλευτικοὶ ἄνδρες καὶ ἀντλεῖτε τὴν δύναμίν σας ἀπ᾽εὐθείας ἐκ τοῦ λαοῦ; Τότε τολμήσατε νὰ διενεργήσετε δημοψήφισμα ἐπί τοῦ φλέγοντος κοινωνικοῦ καὶ θρησκευτικοῦ θέματος που ανακινείτε καὶ θὰ διαπιστώσετε ὅτι τὸ 95% καὶ πλέον τοῦ λαοῦ θὰ σᾶς καταψηφίσῃ ὡς ἀπέδειξε η πεντάμηνος εφαρμογή τοῦ πολιτικοῦ «γάμου». Και λοιπὸν θὰ ψηφίσετε νόμο τὸν ὁποίων ἐπρότειναν ὀλίγα πρόσωπα, μεταξὺ τῶν ὁποίων συγκαταλέγεται καὶ κυρία τις ἡ ὁποία καπηλικῶς ἐξύβρισε τα ἱ. Μυστήρια, καὶ κάποιος ἄλλος κύριος (καθηγητής) ποὺ μισεῖ τὴν Ὀρθοδοξία;

Δηλώνουμε: Θ᾽ ἀντισταθῶμε!

Ἀλλ᾽ ὦ κοινοβουλευτικοὶ ἄνδρες! Εἶστε ἀδίστακτοι καὶ ἐπιμένετε νὰ ψηφίσετε τὸ νομοσχέδιο τοῦτο; Ἐλεύθεροι εἶσθε. Ψηφίσατέ το γιὰ τοὺς ἑαυτούς σας, για τις γυναῖκες σας καὶ γιὰ τὶς θυγατέρες σας. Ψηφίσατέ το δι᾽ ὅσους ἐτέλεσαν και τελοῦν πολιτικὸ «γάμο». Δὲν σᾶς επιτρέπεται ὅμως νὰ ψηφίσετε τοῦτο γιὰ τὴν Ἐκκλησία· γι᾽ἐκείνους που ἐτέλεσαν και τελοῦν θρησκευτικὸ γάμο. Διότι ἡ Ἐκκλησία μας, ὡς αὐτόνομος και αὐτοδιοίκητος κοινωνία κυβερνᾶται μὲ νόμους ποὺ ἐθέσπισε ὁ αἰώνιος αὐτῆς νομοθέτης, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· μὲ νόμους ποὺ ἐκήρυξαν καὶ ἐρμήνευσαν εἰς Τοπικὰς καὶ Οἰκουμενικὰς Συνόδους μεγάλοι Πατέρες καὶ δάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ δική σας, ἡ κρατικὴ νομοθεσία, εἶναι ἐλευθέρα νὰ ἐκφυλισθῇ καὶ νὰ γίνῃ νομοθεσία Σοδόμων καὶ Γομόρρας. Ἀλλ᾽ ἡ νομοθεσία τῆς Ἐκκλησίας θὰ παραμείνῃ ὡς κορυφή, ὅπου θὰ λάμπῃ τὸ αἰώνιο φῶς τοῦ Χριστοῦ. Κάμπος, τέλμα, δὲν θὰ γίνῃ ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία.
Δηλώνομε δὲ ἐπ᾽ εὐκαιρίᾳ, ὅτι, ἐὰν ψηφισθῇ τὸ ἀνώτερω νομοσχέδιο ὡς ἔχει, χωρὶς νὰ ληφθῇ κἂν υπ᾽ ὄψιν ἡ γνώμη τῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἐὰν οἱ θρησκευτικοὶ γάμοι ἀρχίσουν νὰ διαλύωνται ὅπως καὶ οἱ πολιτικοί, ἐμεῖς προσωπικῶς, ὅπως ἐπράξαμε καὶ εἰς τὴν περίπτωσι τοῦ αὐτομάτου, δὲν θὰ ὑπογράψωμεν τέτοια (συναινετικὰ) διαζύγια. Καὶ ὄχι μόνο ἐμεῖς, ἀλλὰ καὶ ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ ὁποῖοι ἔχουν κάποιαν ἐπίγνωσιν τῆς ἱερᾶς ἀποστολῆς των ἐν τῷ κόσμῳ. Πόθος μας, ὁραματισμός μας, εἶναι μία ἐλευθέρα καὶ ζῶσα Ἐκκλησία, μακριά ἀπὸ κάθε κοσμικῆς ἐπεμβάσεως εἰς τὴν ἱερὰν αὐτῆς ἀποστολή.

Ἡ γραμμή τῶν Πατέρων

Τέλος δημοσιεύομε ἐν μεταφράσει περικοπὰς ἐξ ὁμιλιῶν δύο μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου καὶ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκινοῦ. Εἰς τὴν πρώτη περικοπὴ ὁ ἱ. Χρυσόστομος σαφῶς διακρίνει μεταξὺ κρατικῆς καὶ Εὐαγγελικῆς νομοθεσίας, εἰς δὲ τὴν δευτέρα ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ἀπευθύνεται μὲ χαρακτηριστικὴ παρρησία πρὸς ἄρχοντα, ὁ ὁποῖος ἥθελε νὰ ἐπιβάλῃ τὸ ἀντιχριστιανικὸ του θέλημα εἰς τὴν Ἐκκλησία. Ἰδοὺ οἱ περικοπαί:

Α´

«Θα σας είπω δε τας κρίσεις ὄχι μόνον του όχλου αλλά και τις κρίσεις αυτῶν ποὺ θεωρούνται ότι είναι σοφώτατοι, αυτῶν που χειρίζονται την νομοθετικήν εξουσίαν. Διότι δια τους πολλούς ποῖος θεωρεῖται περισσότερο σοφὸς από εκείνον που εκρίθη ἄξιος νομοθετῆ εις πόλεις και εἰς τους λαούς; Ἀλλ᾽ ὅμως εις τους σοφοὺς τούτους τὸ να πορνεύῃ κανείς δεν φαίνεται καθόλου κακὸν οὔτε ἄξιον τιμωρίας. Οὐδεὶς τουλάχιστον νόμος της πολιτείας το τιμωρεί, ούτε έσυρε εις δικαστήριον εξ αιτίας του, αλλά και αν κανείς ὡδηγήσῃ δι᾽ αυτά και εἰς δικαστήριον οι πολλοὶ περιγελοῦν και ο δικαστὴς δεν θα το ανεχθῇ. Το να παίζῃ πάλι κανείς ζάρια δεν τιμωρείται από αυτούς, και ουδένα εκεῖνοι ετιμώρησαν ποτέ δι αυτά. Το να μεθᾷ κάνεις και να εἶνε γαστρίμαργος δια πολλούς όχι μόνο δεν εἶνε αξιώμεπτο, αλλά και θεωρεῖται ότι εἶνε ορθῇ πρᾶξι…  Ἡ βλασφημία πάλι δεν θεωρεῖται καθόλου φοβερό διὰ τους νομοθέτας· ουδείς τουλάχιστον που ἐβλασφήμησε τον θεόν ὡδηγήθη εἰς το δικαστήριο και ἐτιμωρήθη. Ἀλλά εὰν μὲν κλέψῃ κανείς τὸ ἔνδυμα ἢ αφαιρέσῃ βαλάντιον τὸν τιμωροῦν καὶ τὰς πλευρὰς του ἀνοίγουν (διὰ μαστιγώσεως) καὶ εἰς θάνατον τὸν παραδίδουν πολλὰς φοράς· ὅταν ὅμως βλασφημῇ τὸν θεό, δεν ενοχοποιεῖται ἀπό τοὺς κρατικοὺς νομοθέτας. Και αν κάποιος, που έχει μία γυναῖκα δούλη, την αντιμάσῃ θεωρεῖται μηδαμινόν απὸ τους νόμους της πολιτείας από τους περισσοτέρους ανθρώπους»

Ἰωάννης  Χρυσόστομος (Migne 61, 102)

B´

«Δὲν εἶνε ἔργον των βασιλέων νὰ νομοθετοῦν ή εἰς τὴν Ἐκκλησίαν…. Τῶν βασιλέων μέλημα εἶνε η εὐημερία τῆς χώρας·​​​​ ἡ δὲ γαλήνη τῆς Ἐκκλησίας εἶνε μέλημα των ποιμένων και διδασκάλων. Ληστρικὴ ἔφοδος εἶνε αὐτὴ ἡ επέμβασις εἰς τὴν Ἐκκλησία, ἀδελφοί. Ὁ Σαοὺλ έσχισε τὸ ἔνδυμα τοῦ Σαμουήλ, καὶ τί ἔπαθε; Ἔσχισεν ὁ Θεός την βασιλείαν του και την έδωσεν εις τον πραότατον Δαΐδ (Α᾽Βασ. 15, 27). Ἡ Ἰεζάβελ κατεδίωξε τον Ἡλίαν (Γ᾽ Βασ. 19,2) και κατέγλειψαν οι χοίροι και οι κῦνες το αίμα της, και η πόρναι ἐλούσθησαν με αυτό (Δ᾽Βασ. 9,36). Ὁ Ἠρώδης εφόνευσαι τον Ἰωάννη και ἐξεψύχησεν ἀφού τὸν ἔφαγαν οι σκόλικές (Πράξ. 12-23). Και τώρα ο μακάριος Γερμανός, που ἤστραπτεν η ζωή καὶ ἡ διδασκαλία του, τὸν ἐρραπίσθη καὶ ἐξωρίσθη, και ἄλλοι πολλοὶ ἐπίσκοποι και πατέρες τῶν ὁποίων δὲν γνωρίζομεν τα ὀνόματα. Τοῦτο δεν εἶνε ληστρικόν; Ὁ Κύριος, όταν τον ἐπλησίασαν με πειρακτικὴν διάθεσιν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ φαρισαῖοι δια να τον παγιδεύσουν με κάποιον λόγον και τον ἐρώτησαν «Ἐπιτρέπεται να δίδωμεν κῆνσον εἰς τὸν Καίσαρα;», ἀποκρίθη πρὸς αὐτούς· «Φέρεται μου ένα νόμισμα». Ἀφοῦ δὲ αὐτοὶ τοῦ εἶπε· «Τὴν εἰκόνα τίνος ἔχει;». Ὅταν αυτοὶ τοῦ εἶπαν «τοῦ Καίσαρος», λέγει· «Ἀποδώσατε τὰ τοῦ Καίσαρος εἰς τὸν Καίσαρα και τὰ τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν Θεόν» (Ματθ. 22, 17-21). Ὑποτασσόμεθα εἰς σὲ, ὤ βασιλεῦ, ὡςπρὸς τὰ βιωτικὰ πράγματα, δηλαδὴ φόρους, δασμούς, δοσοληψίες, δι᾽ ὅσα αἱ ὑποθέσεις μας σοῦ ἔχουν ἀνατεθῇ· διὰ δὲ τὴν διοίκησιν τῆς Ἐκκλησίας ἔχομεν τοὺς ποιμένας, ποὺ μᾶς δίδαξαν τὸν θεῖον λόγον καὶ καθώρισαν τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς θεσμούς. Δὲν μετακινοῦμεν τὰ αἰώνια σύνορα, τὰ ὁποῖα ἔθεσαν οἱ πατέρες μας, ἀλλὰ κρατοῦμεν τὰς παραδόσεις, ὅπως τὰς παρελάβαμεν. Διότι ἐὰν ἀρχίσωμεν, ἔστω λκατ᾽ ὁλίγον, νὰ κρημνίζωμεν τὴν οἰκοδομὴν τῆς Ἐκκλσίας, σιγὰ- σιγὰ θὰ καταλυθῇ τὸ πᾶν».

Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς (Migne94, 1296-1297)