Μεγάλη Τρίτη

Θα ελθη ημερα δικαιοσυνης;

«Δικαιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς» (Ἠσ. 26,9β΄)

ΧΘΕΣ, ἀγαπητοί μου, μᾶς ἀξίωσε ὁ Θεὸς νὰ μιλήσουμε ἐπάνω στὸν πρῶτο στίχο τοῦ προφήτου Ἠσαΐου «Ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει τὸ πνεῦ­μά μου…» (Ἠσ. 26,9α΄). Πιστεύω τώρα νὰ εἶστε προθυμότεροι στὴν προσ­ευχή. Ὅπως λέει κ᾽ ἕνας πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας, «μνημονευ­τέον Θεοῦ μᾶλλον ἢ ἀναπνευστέον»· ἡ προσ­ευχὴ εἶνε πιὸ ἀναγκαία κι ἀπ᾽ τὴν ἀναπνοή. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος εἶπε· «Ἀδια­λείπτως προσεύχεσθε» (Α΄ Θεσ. 5,17).
Ἀπόψε μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ θὰ ἑρμηνεύσουμε τὸ δεύτερο στίχο τοῦ ἀλληλούια, ὁ ὁποῖος λέει· «Δικαιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς» (Ἠσ. 26,9β΄).

* * *

Ὁ προφήτης Ἠσαΐας, ἀγαπητοί μου, δὲν ἔ­ζησε μακριὰ ἀ­πὸ τὴν κοινωνία, σὲ κάποιο μονα­στήρι. Ἔμενε μέ­­­σα στὸν κόσμο. Συμβίωνε μὲ μία γενεὰ εἰδωλολατρική, γεμάτη πλάνες καὶ ἁμαρτίες, σὲ μιὰ κοινωνία ὅπου κυριαρχοῦσε ἡ ἀδικία ἀπ᾽ τὰ ἀνάκτορα μέχρι τὶς καλύβες. Ὅπως τὰ λιοντάρια κατασπα­ράζουν τὶς ἀντιλόπες, ἔτσι καὶ οἱ κακοὶ ἄρχον­τες κατέτρωγαν τοὺς φτωχούς. Τὰ ἔ­βλεπε αὐτὰ ὁ Ἠ­σαΐας καί, εὐαίσθητη ψυ­χή, αἰσθανόταν λύπη.
Ἀλλ᾽ ὡς προφήτης ἔβλεπε μακριά. Ἔβλεπε, ὅτι μετὰ 800 χρόνια θὰ ἔρθῃ μέρα ποὺ ἡ ἀ­­δικία θὰ κορυφωθῇ καὶ τότε θὰ γίνῃ τὸ μεγαλύ­τερο ἀδίκημα ἐπὶ τῆς γῆς. Καὶ αὐτὸ εἶνε ὅτι, ὅταν ἦρθε ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖ­ος, ἐκεῖ­νος ποὺ «ἀνομίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐ­δὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ» (Ἠσ. 53,7-9· Α΄ Πέτρ. 2,22), ὁ κατ᾽ ἐξοχὴν ἀθῷος, αὐτὸς δικά­στηκε καὶ κα­ταδι­κά­στηκε σὲ θάνατο φρικτό. Μὲ τὴ δίκη ἐ­κείνη «ἡ κρίσις αὐτοῦ ἤρθη» (Ἠσ. 53,8), τὸ δίκαιό του χάθηκε, ἔχασε τὸ δίκιο του ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου.
Δικασταὶ τοῦ Χριστοῦ ἦταν οἱ φαρισαῖοι, οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ ἀρχιερεῖς. Ποιοί ἦταν αὐ­τοί; Ἐφαίνοντο μὲν δίκαιοι καὶ ἐνάρετοι, ἀλ­λὰ στὸ βάθος ἦταν πλήρεις κακίας καὶ ἀδικί­ας. Ἔδειχναν πὼς ἐφαρμόζουν μερικὲς εὔ­κο­­­λες ἐντολές, ἀλλ᾽ ἄφηναν «τὰ βαρύτερα τοῦ νόμου, τὴν κρίσιν καὶ τὸν ἔλεον καὶ τὴν πίστιν» (Ματθ. 23,23). Καταπατοῦσαν τὸ δίκαιο. Ἀ­δι­κοῦ­σαν χῆρες καὶ ὀρφανά, ἦταν ἄδικοι κριταί. Ἕ­ως ὅτου διέπραξαν καὶ τὸ μέγιστο τῶν ἐγκλημάτων· κατεδίκασαν τὸ Χριστό. Ἂς ἔ­πλυνε ὁ Πιλᾶτος τὰ χέρια του λέγοντας «Ἀ­θῷ­ός εἰμι ἀ­πὸ τοῦ αἵματος τοῦ δικαίου τούτου» (ἔ.ἀ. 27,24). Αὐτοὶ τὸν δίκασαν παρανό­μως, κατὰ παράβα­σιν τοῦ ἑβραϊκοῦ ἀλλὰ καὶ τοῦ ῥωμα­ϊκοῦ δικαίου· δὲν τηρήθηκαν οἱ διατάξεις. Σ᾽ αὐτοὺς λοιπὸν τοὺς δικαστὰς ἀπευθύνεται προφητι­κῶς ὁ Ἠσαΐας καὶ λέει· «Δικαιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς».
Ἀλλ᾽ αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Ἠσαΐας δὲν ἴσχυε μόνο τότε· ἰσχύει πάντα, καὶ κατ᾽ ἐξοχὴν στὴν ἐ­ποχή μας. Διότι ἡ ἐποχή μας καυχήθηκε, ὅτι εἶνε ὁ αἰὼν τῶν φώτων· καὶ ὅμως ἀπεδείχθη αἰ­ὼν σκότους. Ὠνομάστηκε ἐποχὴ τῆς προόδου καὶ χλεύασε ὡς καθυστε­ρημένους ἐ­κείνους ποὺ πηγαίνουν στὴν ἐκκλη­σία κι ἀνάβουν κερὶ καὶ προσκυνοῦν τὴν εἰκόνα· καὶ ὅ­μως ἡ δῆθεν πρόοδος αὐτὴ ὡδήγησε σὲ ἐκφυλισμό. Γιατί; Δι­ότι ἔλειψε ἡ ἀγάπη καὶ ἡ δικαιοσύνη.
Ἡ δικαιοσύνη εἶνε ἀναγκαία. Ἀ­φαί­ρεσε τὴ δικαιοσύνη, καὶ ἡ κοινωνία γίνεται ζούγκλα. Ὅ­πως καὶ ἔγινε σήμερα. Ἡ δικαιοσύ­νη εἶνε μία ἀπὸ τὰς τέσσερις μεγάλας ἀρε­τὲς ποὺ ἐγ­­­­κωμίαζαν οἱ πρόγονοί μας (οἱ ἄλ­λες τρεῖς εἶ­νε ἡ φρόνησις δηλαδὴ ἡ σοφία, ἡ ἀνδρεία, καὶ ἡ σωφροσύνη (Πλάτ., Νόμ. 979c, Πολ. 427e). Γι᾽ αὐτό, ἀπὸ τόσο νωρίς, ὁ Ἠσαΐας φωνάζει· «Δικαιοσύ­­­νην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς».

* * *

Ἀναστενάζει, ἀγαπητοί μου, ὁ πλανήτης μας ἀπὸ τὶς ἀδικίες. Παντοῦ συναντοῦμε ἀδικίες.
⃝ Στὶς συναλλαγὲς ὑπάρχει ζυγὸς δικαιοσύνης; Ὁ ἱ. Χρυσόστομος ἔλεγε, ὅτι μεταξὺ πωλητῶν καὶ ἀγοραστῶν ὑπάρχει μία σατανικὴ ἅμιλλα ἀδικίας. Καὶ σήμερα σιωπηρῶς ἐπικρατεῖ τὸ «Ἅρ­παξε νὰ φᾷς καὶ κλέψε νά ᾽χῃς». Δὲν τὸ ὁμολογοῦν ἀπὸ ντροπή, ἐν τούτοις αὐ­τὸς εἶνε ὁ κανών. Ἀδικία στὸ ἐμπόριο, στὴν ἀ­γορά, σὲ ὅλη τὴν οἰκονομικὴ κίνησι.
⃝ Στὴν διοικητικὴ ἱεραρχία ὑπάρχει δικαιοσύ­νη; Ἀναστενάζουν οἱ ὑπάλληλοι, χύνουν δάκρυα – στὴν Ἐκκλησία καταφεύγουν νὰ ποῦν τὸν πόνο τους. Δὲν ἔχουμε κράτος δικαίου. Δὲν ὑπάρχει ἀξιοκρατία στὶς προαγωγές. Ὁ τεμπέλης καὶ ἀνάξιος προάγεται, ἀρκεῖ νὰ εἶ­νε γραμμένος στὸ κόμμα· ὁ τίμιος καὶ εὐσυνείδητος καὶ ἐργατικὸς παραγκωνίζεται.
⃝ Στὴν ἐργασία καὶ τὴν ἰδιοκτησία ὑπάρχει δικαιοσύ­νη; Ὁ ἐργαζόμενος δὲν ἀμείβεται, δὲν ἀσφαλίζεται, δὲν συνταξιοδοτεῖται πρεπόν­τως. Φορολογεῖται δυσβάστακτα καὶ δυσανάλογα. Τοῦ παίρνουν τὸν ἱδρῶ­τα, τὴν περιουσία του. Καὶ μόνο τοῦ ἐργάτου; Τὸ κράτος κατ᾽ ἐ­πανάληψιν ἅπλωσε χέρι καὶ στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀκόμη περιουσία. Τὸ ἀδηφάγο θηρίο τῆς ἀδικί­ας δὲν ἱκανοποιεῖ­ται· ἀπογυμνώνει καὶ τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ κάθε περιουσιακὸ στοιχεῖο, νὰ μὴ μπορῇ πλέον νὰ κάνῃ κανένα ἔργο.
⃝ Στὴν οἰκογένεια ὑπάρχει δικαιοσύνη; Ἂν ὑ­πῆρχε δικαιοσύνη, θὰ ὑπῆρχε ἁρμονία. Ἀδικία δυσ­τυχῶς κ᾽ ἐδῶ. Ἀδικεῖ ὁ ἄντρας τὴ γυναῖ­κα· τὴ μεταχειρίζεται σὰν ζῷο. Ἀδικεῖ ἡ γυναίκα τὸν ἄντρα· τὸν βρίζει χυδαῖα. Δὲν ὑποφέ­­ρω τὴ γλῶσσα της, ἔλεγε κάποιος· προτιμότερο νὰ μὲ πυροβολοῦσε στὸ στῆθος… Ἀ­δι­κοῦν ἔπειτα οἱ γονεῖς τὰ παιδιά· παρ᾽ ὅλη τὴν ἀγάπη ποὺ ἔχουν, τὴν ὥρα τῆς ὀργῆς καὶ τοῦ θυμοῦ τὰ ἀδικοῦν. Στὴν Πτολεμαΐδα ἕνας πατέρας ἐπέπληξε δριμύτατα καὶ χτύπησε τὸ παιδί του, κι αὐτὸ (26 ἐτῶν) πῆρε καραμπίνα καὶ αὐτοκτόνησε. Ἀδικοῦν ὅμως καὶ τὰ παιδιὰ τοὺς γονεῖς, ποὺ κοπιάζουν γι᾽ αὐτά. Γνωρίζω στὴν Ἀθήνα πατέρα, ποὺ ἔπαθε ἔμφραγμα ἀπὸ τὴ διαγωγὴ τοῦ παιδιοῦ του, καὶ γνωρίζω θυγατέρες ποὺ πικραίνουν τὶς μητέρες των.
⃝ Στὰ δικαστήρια τοὐλάχιστον, ὅπου οἱ ἄνθρω­ποι καταφεύγουν γιὰ νὰ δικαιωθοῦν, βρίσκουν τὸ δίκαιο; Δὲν ἀρνοῦμαι, ὅτι οἱ δικασταί μας ἔ­χουν τὴ διάθεσι νὰ ἀπονείμουν δικαιοσύνη. Δὲν μποροῦν ὅμως. Γιατί; Διότι ἔρχονται ψευ­δομάρτυρες, ποὺ παλαμίζουν τὸ Εὐαγγέλιο καὶ ἀθῳώνουν μὲν τὸν Βαραββᾶ καταδικάζουν δὲ τὸν Ἰησοῦν. Κάποιος παρωμοίασε τὴ δικαιο­σύνη μὲ ἀραχνόπανο, ποὺ πιάνει τὰ μυγάκια ἀλλ᾽ ὄχι καὶ τὶς σφῆκες· μικροὶ ἐγκληματίες τι­μωροῦνται, οἱ μεγάλοι μένουν ἀτιμώρητοι.
⃝ Θέλετε νὰ πᾶμε καὶ πιὸ πέρα; Ἀδικία ὑπάρχει καὶ στὶς διεθνεῖς σχέσεις καὶ τοὺς ὀργανι­σμούς. Ὤ ἐκεῖ πλέον! Ἔφτειαξαν τὸν Ο.Η.Ε., ἄλλους διεθνεῖς συνδέσμους καὶ δικαστήρια, γιὰ νὰ ἐπιλύωνται οἱ ὑποθέσεις· καὶ ὅ­μως τὰ μεγάλα ἔθνη ἀδικοῦν τὰ μικρά, καὶ ἰδιαιτέρως τὴν πατρίδα μας. Παράδειγμα ἡ Κύπρος. Σέβονται ἐκεῖ τὸ δίκαιο; Ὁ Ἀτίλλας κατέλαβε τὸ ἓν τρίτον τῆς νήσου· πέρασαν τόσα χρόνια, ἡ Ἑλλὰς κατ᾽ ἐπανάληψιν προσέφυγε στὸ συμβούλιο τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν, ζήτησε τὸ δίκαιό της· κ᾽ ἐνῷ ἡ ὑπόθεσις μποροῦσε νὰ λυ­θῇ μέσα σὲ λίγα λεπτά, αὐτοὶ παίζουν ὅπως ἡ γάτα μὲ τὸ ποντίκι. Δὲν ἔχουν δικαιοσύνη.

* * *

Ὁ Θεὸς μὲ τὸ στόμα τοῦ Ἠσαΐα ἀπευθύνεται πρὸς ὅλους καὶ λέει· Ἄνθρωποι, «δικαιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς».
Γονεῖς, μὴ τιμωρεῖτε ἄσπλαχνα τὰ παιδιά.
Παιδιά, ὄχι ἀχάριστοι στοὺς γονεῖς σας.
Διδάσκαλοι, μὴ βάζετε τὸ ἄριστα στὸ παιδὶ τοῦ βιομήχανου, καὶ ἀδικεῖτε τὸ φτωχόπαιδο.
Ἀξιωματικοί, σταθῆτε ἴσοι ἀπέναντι ὅλων τῶν στρατιωτῶν ὅποια καταγωγὴ κι ἂν ἔχουν.
Προϊστάμενοι, ἀμείψατε τὸν ὑπάλ­ληλό σας κατ᾽ ἀξίαν, χω­ρὶς κομματικὰ κριτήρια.
Δικασταί, σεῖς πρὸ παντός, κρατῆστε ἐπὶ τῆς ἕδρας καλὰ τὸν ζυγό· ἀποδῶστε δικαιοσύνη.
Βουλευταί, μὴ γίνεσθε ἀνδρείκελα στὶς ἐπι­ταγὲς τοῦ κόμματος. Τὸ κόμμα δὲν εἶνε θεός. Ψηφίζετε κατὰ συνείδησιν. Μὴ θάψετε τὴν ἱ­στορική μας αὐτὴ πατρίδα. Μὴ γίνετε «ὁδηγοὶ τυφλοὶ τυφλῶν» (Ματθ. 23,16· βλ. καὶ 15,14), καὶ καὶ φθάσῃ τὸ ἔθνος στὴν καταστροφή.
Κ᾽ ἐσύ, πρωθυπουργέ· κ᾽ ἐσεῖς, ὑ­πουργοί· κ᾽ ἐσύ, πρόεδρε τῆς δημοκρατίας, προσέξτε! «Δι­καιοσύνην μάθετε, οἱ ἐνοικοῦν­τες ἐπὶ τῆς γῆς».
Χρυσᾶ – ἀθάνατα λόγια ψάλλει, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκ­κλησία μας, ποὺ ἀγγίζουν τὴ ζωή μας. Εὐ­χαριστούμεθα ν᾽ ἀκοῦμε ὄμορφα ψαλσίμα­τα. Ἀλλ᾽ ὅπως εἴπαμε, ἡ μουσικὴ εἶνε τὸ τσῶφλι· τὴν ἀξία ἔχει ὁ καρπός. Καὶ καρπός, ποὺ μένει, εἶνε ἡ ἐφαρμογὴ τῆς δικαιοσύνης στὴ ζωή μας.
Ἀδικία ὑπῆρχε, ὑπάρχει καὶ θὰ ὑπάρχῃ. Ὁ μεγάλος Ἄγγλος ἱστορικὸς Τόυνμπη θέτει τὸ ἐρώτημα· Θὰ ἐκλείψῃ ποτὲ ἡ ἀδικία ἐπὶ τῆς γῆς; Καὶ ἀπήντησε ὁ ἴδιος· Στὴν παροῦσα φάσι, ὅσο τὸ κακὸ βασιλεύει στὴν καρδιά, ὅσο ὁ ἄνθρωπος βαρύνεται μὲ τὸ προπατορικὸ ἁ­μάρτημα, τὸ κακὸ ἁπλῶς περιορίζεται.
Θὰ ἔρθῃ ὅμως ἡμέρα, ναὶ θὰ ἔρθῃ, ποὺ ἡ δικαιοσύνη θὰ ἐπικρατήσῃ πλήρως. Πότε; Ὅταν βασιλεύσῃ ὁ Χριστός, ὁ βασιλεὺς τῆς δικαιοσύ­νης (Ἑβρ. 7,2)· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑ­περυψοῦτε εἰς πάν­τας τοὺς αἰ­ῶνας· ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον Ιερό Ναό του Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 13-4-1987 βράδυ)