Μεγάλη Τετάρτη

Οι εχθροι του Χριστου θα κατακαουν

«Ζῆλος λήψεται λαὸν ἀπαίδευτον, καὶ νῦν πῦρ τοὺς ὑπεναντίους ἔδεται» (Ἠσ. 26,11β΄)

ΕΡΜΗΝΕΥΣΑΜΕ, ἀγαπητοί μου, τοὺς δύο πρώτους στίχους τοῦ ἀλληλούια. Ἂς δοῦ­με τώρα τὸν τρίτο στίχο, ὁ ὁποῖος λέει· «Ζῆ­λος λή­ψεται λαὸν ἀπαίδευτον, καὶ νῦν πῦρ τοὺς ὑπεναντίους ἔδεται» (Ἠσ. 26,11β΄). Δύσ­κο­λος στίχος· θὰ τὸν ἑρμηνεύσουμε πρακτικῶς.

* * *

Ὁμιλεῖ γιὰ ζῆλο. Ὁ ζῆλος, ὡραία λέξις τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσης, ἔχει δύο ἔννοι­ες· ὑπάρχει ζῆ­λος μὲ καλὴ καὶ ζῆλος μὲ κακὴ ἔννοια.
Μὲ καλὴ ἔννοια, ζῆλος εἶνε ἡ εὐγενὴς ἅ­μιλ­λα, ποὺ παρακινεῖ τὸν ἄνθρωπο καὶ ἰδίως τὸ νέο νὰ μιμηθῇ καλὰ πρότυπα, ὅ,τι ὑπέρο­χο βλέπει. Ὅποιος ἔχει καλὸ ζῆλο, προσπαθεῖ νὰ φθάσῃ καὶ νὰ ξεπεράσῃ τὰ πρότυπά του. Ἡ εὐγενὴς ἅμιλλα εἶνε ἐλατήριο μεγάλων πράξεων. Οἱ νέοι τῆς ἀρχαίας Σπάρτης σὲ ἡμέρες ἑορτῶν ἔλεγαν πρὸς τοὺς μεγαλυτέρους των στὴν πλατεῖα τῆς πόλεως· «Ἁμὲς δὲ γ᾽ ἐσόμεθα πολλῷ κάρρονες», ἐμεῖς θὰ γίνουμε πολὺ καλύτεροι ἀπὸ σᾶς.
Μὲ κακὴ ἔννοια ζῆλος εἶνε ἡ ζηλοτυπία. Εἶ­νε τὸ αἴσθημα ἐκεῖνο ποὺ συχνὰ σὰν ἀγκάθι φυτρώνει στὶς σχέσεις τοῦ ἀνδρογύνου. Ὁ Θεὸς νὰ φυλάῃ τὸν ἄνδρα ἀπὸ ζηλοτυπία γυναικὸς ἢ τὴ γυναῖκα ἀπὸ ζηλοτυπία ἀν­δρός. Ἡ ζήλεια, ὁ φθόνος, τρώει τὴν καρδιὰ ὅπως ἡ σκουριὰ τὸ σίδερο, ὅπως τὸ σκουλήκι τὸ ξύ­λο. Ζήλεια εἶχε ὁ Κάϊν· φθονοῦσε τὸν ἀδελφό του τὸν Ἄβελ καὶ γι᾽ αὐτό τὸν ἐφόνευσε.
Ἐδῶ, στὸ στίχο αὐτὸ τοῦ Ἠσαΐα, ἡ λέξι ζῆ­λος εἶνε μὲ κακὴ ἔννοια. «Ζῆλος λήψεται λα­­ὸν ἀπαίδευτον». Κακὸς ζῆλος, βρασμὸς ψυχῆς, θὰ πιάσῃ τὸ λαὸ ποὺ δὲν παιδαγωγήθηκε μὲ τὸ νό­μο τοῦ Κυρίου. Ὁμιλεῖ γιὰ ζῆλο ὄχι ἑνὸς ἀν­θρώπου ἀλλὰ ἑνὸς ὁλοκλήρου λαοῦ. Ποιός εἶ­νε ὁ λαὸς αὐτός; Ὁ Ἰουδαϊκ­ός. Αὐτὸς κατε­λήφθη ἀπὸ κακὸ ζῆ­λο ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ.
Ὅταν ἐμφανίσθηκε ὁ Χριστὸς ὡς ῥαββί, ὡς δι­δάσκαλος, στὴν ἀρχὴ τὸν πίστεψαν. Τὸν ἀ­κολούθησαν ὅλοι μὲ ἐνθουσιασμό. Ὡμολογοῦσαν τὰ θαύματά του. Βάδιζαν χιλιόμετρα, γιὰ νὰ τὸν βροῦν. Κρέμονταν ἀπὸ τὰ χείλη του (Λουκ. 19,48), αἰσθάνοντο ὑπερτάτη ἡδονὴ νὰ τὸν ἀκοῦνε, καὶ ἔλεγαν· «Οὐδέποτε οὕτως ἐ­λάλησεν ἄνθρωπος, ὡς οὗτος ὁ ἄνθρωπος» (Ἰωάν. 7,46), ποτέ δὲ μίλησε κανεὶς ὅπως αὐτός. Τὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων σὰν λαοθάλασσα τὸν ὑ­ποδέχθηκαν μὲ πρωτοφανεῖς ἐκδηλώσεις καὶ ζητωκραυγὲς «ὡσαννά» (Ματθ. 21,9 κ.ἀ.). Ποτέ βα­σιλιᾶς δὲν ἔγινε ἀντικείμενο θερμοτέρας ὑπο­δοχῆς. Τὰ «ὡσαννὰ» ὅμως κράτησαν μόλις 4 ἡμέρες. Μετὰ ἔσβησαν. Οἱ καρδιὲς πάγω­σαν, διεστράφησαν. Ἀντὶ «ὡσαννά», ὁ ἴδιος αὐτὸς λαός, τὸ πρωὶ τῆς Παρασκευῆς κάτω ἀπ᾽ τὸ πραιτώριο τοῦ Πιλάτου φώναζαν· «Σταύρωσον σταύρωσον αὐτόν» (Λουκ. 23,21· Ἰωάν. 19,6).
Πῶς μετεβλήθη ὁ λαὸς αὐτός; μεσολάβησαν δαίμονες; Κάτι χειρότερο. Ὑπάρχουν περιπτώσεις, ὅπως λέει ὁ Τζοβάννι Παπίνι στὸ ἔργο του Ἱστορία τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ὁ ἄνθρωπος κάνει κακὸ μεγαλύτερο ἀπὸ τὸ διάβολο. Ὁ ἐμπαθής, ὁ φθονερός, ὁ φιλήδονος, ὁ φιλό­­δοξος, ὁ ἀλαζὼν ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ βλά­ψῃ περισσότερο κι ἀπὸ μία λεγεῶνα δαιμόνων. Ποιοί λοιπὸν μεσολάβησαν; Ὄχι βέβαια οἱ ἀ­γράμματοι ψαρᾶδες τῆς Γαλιλαίας. Μεσολάβησαν οἱ γραμματισμένοι, ἡ ἐλὶτ τῆς κοι­νω­νίας, οἱ γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι. Αὐτοὶ φθόνησαν τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Τοὺς κατέλαβε κακὸς ζῆ­λος καὶ ἄρχισαν νὰ τὸν διαβάλλουν. Καὶ τί δὲν εἶπαν ἐ­ναντίον του! Αὐτὸν ἀκοῦτε, αὐτὸν ἀκο­λουθεῖτε; Εἶνε «φάγος», «οἰνοπότης», «φίλος τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν», αὐτὸς εἶνε «Βεελ­ζεβούλ» (Ματθ. 11,19· 10,25. Λουκ. 7,34). Τὸν ἀρχηγὸ τῶν ἀγγέλων ἀπεκάλεσαν ἀρχηγὸ τῶν δαιμόν­ων· τὸ φῶς ἀπεκάλεσαν σκότος!
Καὶ ὁ λαός; Ἀντὶ νὰ κλείσῃ τὰ αὐτιά του σ᾽ αὐτοὺς τοὺς δημαγωγούς, τοὺς ἄκουσε καὶ μέ­σα του ἡ φυσιογνωμία τοῦ Χριστοῦ ὑποβα­θμίστηκε, ἐκμηδενίστηκε. Παρασυρόμενος ἔ­τσι ἀπὸ τοὺς ἡγέτες του, διέπραξε τὸ μεγαλύ­τερο ἔγκλημα τῶν αἰώνων· σταύρωσε τὸ Χριστό.

* * *

Ὁ λαός, ἀδελφοί μου, ὅταν δὲν ἔχῃ ἀξίους ἡγέτας (πολιτικούς, θρησκευτικούς, στρατιωτικούς κ.λπ.), ἐκφυλί­ζε­ται, παρασύρεται. Παύει πλέον νὰ εἶνε λαός· γίνεται ὄχλος. Καὶ ὁ ὄχλος μπορεῖ νὰ διαπράξῃ καὶ τὰ μεγαλύτερα ἐγ­κλήματα. Ἀλλοίμονο ἂν ὁ λαὸς πέσῃ σὲ δημα­γωγούς. Ἂν ἀνοίξουμε τὴν ἱστορία τοῦ γέ­νους μας, θὰ δοῦμε ὅτι, ὅσο κακὸ μᾶς ἔκαναν οἱ δημαγωγοί, δὲν μᾶς ἔκαναν οἱ ἐχθροί.
⃝ Μεγάλος δημαγω­γὸς στὴν ἀρχαία Ἀθήνα ἦ­ταν ὁ Ἀλκιβιάδης. Ἀ­νάστημα ἐντυπωσιακό, ὡραῖος σὰν τὸν Ἄ­δω­νι, μὲ λάμψι δυνάμεως καὶ ἀλκῆς, εὐφυὴς καὶ ῥήτορας. Τί νὰ τὰ κά­νῃς ὅμως αὐτά; Ἦτο ἀλαζὼν καὶ ὑπερήφανος. Καὶ ὅ,τι ἔχτισε ὁ Περικλῆς, τὸ κατέ­στρε­ψε αὐτὸς σὲ λίγες ὧρες. Τὸ νὰ δημιουργήσῃς εἶνε δύσκολο, αἰῶνες χρειάζονται· τὸ νὰ καταστρέψῃς εἶνε εὔκολο. Παρέσυρε τοὺς Ἀθηναίους σὲ μία ἄφρονα ἐκστρατεία στὴ Σικε­λία, ἐκεῖ ποὺ δὲν εἶχαν καμμιά δουλειά. Ματαίως φώναζε ὁ Νικίας, οἱ φρόνιμοι στρατηγοὶ καὶ οἱ σύμμαχοι, ὅτι θὰ γίνῃ καταστροφή. Τίποτε αὐτός. Καὶ ἐκεῖ στὴ Σικελία ἐτάφη τὸ ἄνθος τοῦ Ἀθηναϊκοῦ λαοῦ. Αὐτὰ κάνουν τὰ συνθήματα τῶν δημαγωγῶν. Ὁ λαὸς αὐτὸς δὲν εἶνε πλέον φρόνιμος· εἶνε «λαὸς ἀπαίδευτος».
⃝ Θέλετε ἕνα νεώτερο παράδειγμα; Ἤμουν μικρὸς καὶ ἔζησα τὰ δραματικὰ γεγονότα. Εἶ­δα τοὺς γονεῖς μου, τοὺς συγγενεῖς καὶ φίλους νὰ ἐκστρα­τεύουν, ν᾽ ἀδειάζῃ τὸ χωριό μας (μεγάλο χωριό), καὶ μόνο στὴ μάχη τοῦ Κιλκὶς χάσαμε 20 παιδιά. Ἔφθασε τότε ἡ πατρίδα μας στὰ πρόθυρα τῆς Κωνσταν­τι­νουπόλεως· ὁ Πλαστήρας ἀπ᾽ τὸ Καλὲ-Γκρό­το ἔβλεπε μὲ τὰ κιάλια τὴν Ἄγκυρα. Πῶς ἐν συνεχείᾳ ἡττηθήκαμε; Δημαγωγοὶ κατέστρεψαν τὸ ὄνειρο.
⃝ Κ᾽ ἕνα παράδειγμα τῶν ἡμερῶν μας. Ὁ λα­ός μας εἶνε εὐγενής· γνώρισμά του εἶνε ἡ ἀ­γάπη πρὸς τὴν Ἐκκλησία. Κάποιοι ὅμως ἔῥ­­­­ῤι­­ξαν τὸ σύνθημα «Γκρεμίστε τὴν Ἐκκλησία!». Καὶ γιὰ νὰ τὸ πετύχουν, ἄρχισαν νὰ διαβάλλουν τὸ κῦ­ρος τοῦ κλήρου, ἐκμεταλ­λευ­όμενοι ὡρισμέ­να ἐλαττώματα καὶ ἁμαρτήματά του. Δὲν τὰ ἀρ­νοῦμαι, πρῶτος ἐγὼ τὰ ἔχω ἐλέγξει. Ἀλ­λὰ σὲ ποιό κλάδο δὲν ὑπάρχουν καὶ προδόται; Δώ­δε­κα ἦταν οἱ ἀπόστολοι καὶ ἕνας ἦταν προ­δότης· θὰ κρίνουμε τὸ Χριστὸ ἀπὸ αὐτό; Καὶ θὰ κρίνουμε τὸν κλῆρο μας, διότι μέσα σὲ χιλιά­δες παπᾶδες ὑπάρχουν καὶ μερικοὶ ποὺ λη­σμόνησαν τὴν ἀποστολή τους; Οἱ συκο­φάνται λοι­πὸν μὲ ὅλα τὰ μέσα (περιοδικά, ἐφημερίδες, ῥαδιόφωνο, τηλεόρασι, θεατρικὲς πα­ρα­στά­σεις, κινηματογραφικὰ ἔργα, δωρεὰν εἰ­σι­τή­ρια κ.λπ.) προ­­σπάθησαν νὰ διακωμῳδήσουν τὸ ῥάσο, νὰ κλονίσουν τὴν ἐμπιστοσύνη. Καὶ ὁ λαὸς ὁπωσδήποτε ἐπηρεάζεται. Ἀπὸ τέτοιες κατηγορίες εἶμαι κ᾽ ἐγὼ κατάφορτος· ἀλλὰ θε­ωρῶ τὶς ὕβρεις ὡς παράσημα. Μποροῦν ὅ­μως ὅλοι νὰ τὸ ἀνεχθοῦν αὐτό; Γι᾽ αὐτὸ πολὺ δύσκολα ἕνας νέος ἀποφασίζει σήμερα νὰ γίνῃ κληρικός. Ἐὰν ἤμεθα λαϊκοί, θὰ μᾶς ὑπολείπτοντο· τώρα ποὺ φοροῦμε τὸ ῥάσο, μᾶς μισοῦν. Δὲν μισοῦν βέβαια ἐμᾶς· μισοῦν τὸν Ἰησοῦν τὸν Ναζωραῖο, τοῦ ὁποίου τὴν εἰκόνα παρὰ τὴν ἀναξιότητά μας πε­ριφέρουμε στὸν κόσμο. «Τὸν ὀνειδισμὸν αὐ­τοῦ φέρομεν», ὅ­πως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Ἑβρ. 13,13). Καὶ ὁ Χριστὸς μακάρισε – ποιούς; Τί εἶπε· «Μακάριοί ἐστε ὅταν ὀ­νειδίσωσιν ὑμᾶς …καὶ εἴ­πωσι πᾶν ῥῆμα καθ᾽ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκα ἐμοῦ» καὶ τοῦ εὐαγγελίου μου (Ματθ. 5,11).

* * *

Παράσημα, ἀγαπητοί μου, θεωροῦμε τὶς ὕ­βρεις καὶ χαιρόμεθα γι᾽ αὐτά. Θρηνοῦμε ὅ­μως γι᾽ αὐτοὺς ποὺ πολεμοῦν τὴν Ἐκκλησία. Διότι πῶς τελειώνει ὁ στίχος τῆς προφητείας τοῦ Ἠσαΐα· «…καὶ νῦν πῦρ τοὺς ὑπεναντίους ἔδεται»· φωτιά, λέει, θὰ καταφάγῃ τώρα «τοὺς ὑπεναντίους», τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Χριστοῦ. Αὐ­τοὺς ποὺ πολεμοῦν τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, τὸν ἴδιο τὸν Ἐσταυρωμένο, φωτιὰ θὰ πέσῃ καὶ θὰ τοὺς κάψῃ. Τὸ λέει ὁ προφήτης.
Παρακαλοῦμε τὸ Θεὸ νὰ μετανοήσουν οἱ ἐκ­κλησιομάχοι, νὰ γίνουν πάλι παιδιὰ τῆς Ἐκ­κλησίας, καὶ νὰ τιμοῦν τὸν κλῆρο ποὺ προσέφερε τόσες θυσίες. Κλαίω κι ἀναστενάζω γι᾽ αὐ­­τούς. Δὲν τοὺς μισῶ. Κάθε βράδυ προσ­εύχομαι καὶ παρακαλῶ τὸ Θεὸ νὰ τοὺς φωτίσῃ νὰ μετανοή­σουν, ὅσο ὑπάρχει καιρός, καὶ νὰ ἐπιστρέψουν στοὺς κόλπους τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας.
Τελειώνω μὲ ἕνα λόγο ποὺ εἶπε ὁ ἀείμνηστος πρωθυπουργὸς Γεώργι­ος Παπανδρέου, ποὺ ἦτο υἱὸς ἱερέως. Εἶπε κάποτε στοὺς ὑ­πουργούς του· Μὴν πειράζετε τὸν κλῆρο· τὸ ῥάσο εἶνε κάρβουνο ἀναμμένο καὶ θὰ σᾶς κά­ψῃ. Θὰ ἔπρεπε νὰ σηκωθῇ ἀπὸ τὸν τάφο νὰ τὸ ξαναπῇ σὲ ὅσους τολμοῦν νὰ θεομαχοῦν.
Ταῦτα λέγω, ταῦτα κηρύττω, ταῦτα ὁμολο­γῶ. Ὁ δὲ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν νὰ φωτίσῃ ὅλους νὰ μετανοήσουμε, ν᾽ ἀγαπήσουμε τὴν Ἐκκλησία μας, τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν ἐσταυ­ρωμένον· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑ­περυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλια Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναὸ του Ἀγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 14-4-1987 βράδυ)