Κυριακὴ τοῦ Πάσχα πρωῒ

ΤΑ ΤΡΙΑ ΠΑΣΧΑ

«Ὦ Πάσχα τὸ μέγα καὶ ἱερώτατον, Χριστέ, ὦ Σοφία καὶ Λόγε τοῦ Θεοῦ καὶ Δύναμις· δίδου ἡ­μῖν ἐκτυπώτερον σοῦ μετασχεῖν ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου» (θ΄ ᾠδ. καν. Πάσχα)

ΕΟΡΤΗ ἑορτῶν καὶ πανήγυρις πανηγύρε­ων εἶνε ἡ σημερινὴ λαμπρὰ ἡμέρα. Τὸ κυρι­ώτερο ὄνομά της ἀπὸ ἀρχαιοτάτης ἐποχῆς εἶνε πάσχα. «Κάνουμε πάσχα» «ἑορτάζουμε πά­σχα», λέμε. Τί σημαίνει πάσχα; Ἔχον­τας ὑπ᾽ ὄ­ψιν τὴν παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴ διδα­σκαλία τῶν πατέρων διακρίνουμε τρία πάσχα.

* * *

Τὸ πρῶτο καὶ ἀρ­χαιότερο εἶνε τὸ ἰουδαϊκὸ πάσχα. Ἡ λέξι πάσχα εἶνε ἑβραϊκὴ καὶ σημαί­νει «διάβασις» ἢ «διαβατήριο». Ὅπως γιὰ νὰ κι­­νηθῇ κανεὶς ἀπὸ μία χώρα σὲ ἄλλη ἔχει ἀ­νάγκη ἀπὸ διαβατήριο, κάτι τέτοιο συνέβη καὶ στὴν ἀρχαία ἐποχή· ὁ Θεὸς ἔδωσε διαβατήριο, ἐπέτρεψε σ᾽ ἕνα λαὸ νὰ διαβῇ. Ποιός εἶνε ὁ λαός; καὶ ποῦ τοῦ ἐπέτρεψε νὰ διαβῇ;
Δύο λαοὶ στὸν κόσμο ἔχουν μεγάλη ἱστορία καὶ ἦταν περιούσιοι λαοὶ τοῦ Θεοῦ· ὁ Ἰσ­ραὴλ καὶ ἡ Ἑλλάς. Δὲν τὸ λέμε ἐμεῖς· τὸ λέει ἡ ἱστορία. Ὅπως ἐμεῖς τετρακόσα χρόνια ἤ­μεθα σκλαβωμένοι στοὺς Τούρκους, ἔτσι κι ὁ Ἰσραὴλ τετρακόσα χρόνια ἦταν σκλαβωμένος στοὺς Αἰγυπτίους – ἱστορικὸ γεγονὸς αὐ­τό. Δούλευαν μέρα – νύχτα, κατασκεύαζαν τὶς με­γάλες πυραμίδες, ποὺ μέχρι σήμερα σῴζον­ται κ᾽ εἶνε μνημεῖα ὄχι τόσο καλλιτεχνίας ὅσο δουλείας. Ἔζησαν ὑπὸ σκληρὰν δουλείαν στοὺς φαραώ, τοὺς βασιλεῖς τῆς Αἰγύπτου.
Ἀλλὰ ὁ Θεὸς τοὺς ἔδωσε τὴν ἐλευθερία. Ἔ­στειλε τιμωρίες στὴν Αἴγυπτο, τὶς 10 πλη­γές, καὶ τέλος ἄγγελος Κυρίου ἐφόνευσε ὅ­λα τὰ πρωτότοκα παιδιὰ τῶν Αἰγυπτίων μόνο, ἀφήνοντας τὰ παιδιὰ τῶν Ἰσραηλιτῶν. Πῶς σώθη­καν; Τὴν τελευταία νύκτα ἔλαβαν ἐντολή·
Ἀπόψε θὰ κοιμηθῆτε σκλάβοι καὶ θὰ ξημερώσετε ἐλεύθεροι. Νὰ σφάξετε ἕνα «πρόβατον ἑνιαύσιον», ἀρνὶ ἑνὸς ἔτους (Ἔξ. 12,5), ποὺ νὰ μὴ παρουσιάζῃ κανένα ἀπολύτως ἐ­λάττω­μα. Μὲ τὸ αἷμα του νὰ βάψετε τὸ ἀνώφλιο καὶ τοὺς παραστάτες τῶν θυρῶν σας. Θὰ τὸ ψήσε­τε, ἀλλὰ νὰ προσέξετε νὰ μὴ σπάσετε οὔτε ἕ­να ἀπὸ τὰ κόκκαλά του (βλ. ἔ.ἀ. 12,10). Θὰ τὸ φᾶτε μαζὶ μὲ ἄζυμο ἄρτο, ψωμὶ χωρὶς προζύμι, καὶ πικρὰ χόρτα (σύμβο­λο τῆς πικρίας τῆς δουλεί­ας ―δὲν ὑπάρχει πικρότερο πρᾶγμα ἀπὸ τὴ δουλεία―), καὶ νὰ εἶστε ἕτοιμοι γιὰ νὰ φύγετε.
Αὐτὴ ἦταν ἡ ἐντολή, καὶ πράγματι ἔτσι ἔγι­νε. Ὁ φαραὼ ἀναγκάστηκε νὰ ὑπογράψῃ τὴν ἐ­λευθερία τους καὶ οἱ Ἰσραηλῖτες ἔφυγαν. Δι­έβησαν – πέρασαν, ἔκαναν πάσχα ἀπὸ τὴ δου­λεία στὴν ἐ­λευθερία.
Τὸ γεγονὸς αὐτὸ τὸ ἑορτάζουν μέχρι σήμερα μὲ θρησκευτικὴ κατά­νυξι τὴ νύχτα μετὰ τὴ δύσι τοῦ ἡλίου τῆς 14ης τοῦ μηνὸς Νισάν, ποὺ ἀν­τιστοιχεῖ μὲ τὸ δικό μας μῆνα Ἀπρίλιο. Σφάζουν τὸν ἀμνὸ καὶ τρῶνε πι­κρὰ χόρτα μὲ ἄζυ­μο ψωμί. Ἀλλὰ προηγουμένως ―τί ἔλεγχος γιὰ μᾶς!― δὲν τρῶνε – δὲν ἀγγίζουν τίπο­τα, ἂν δὲν κάνουν κάτι ἄλλο· ὁ ἀρχηγὸς τῆς οἰ­­κο­γε­νείας διαβάζει ἕνα κομμάτι ἀπὸ τὰ ἱστορικὰ βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀπὸ τὴν Ἔ­ξο­δο, ὅπου περιγράφεται λεπτομερῶς τὸ πρῶ­το ἐ­κεῖνο πάσχα, ἡ πρώτη διάβασι. Μετὰ τρῶ­νε, ὑψώνουν διαδοχικῶς τέσσερα ποτήρια, ποὺ ἔ­χουν σημασία γι᾽ αὐ­τούς ―σπουδαι­ότερο εἶ­νε τὸ τρίτο―, καὶ ψάλλουν μερι­κοὺς ψαλμοὺς τοῦ Δαυῒδ ὅλοι μαζί. Ἔτσι κάνουν τὸ πάσχα, ποὺ εἶνε ἡ μεγαλυτέρα ἑορτή τους.
⃝ Πρῶτο λοιπὸν πάσχα τὸ ἰουδαϊκό. Δεύτερο εἶνε τὸ χριστιανικὸ Πάσχα. Διαφέρουν; Πολύ. Τὸ ἰουδαϊκὸ εἶνε σκιά, τὸ χριστιανικὸ ἡ πρα­γματικότης. Ὅσο διαφέρει ἕνα σῶ­μα ἀπ᾽ τὴ σκιά του, τόσο τὸ ἕνα πάσχα ἀπὸ τὸ ἄλλο.
Τί ὁμοιότητες ἔχουν; Σφάζουν ἐκεῖ ἀμνό, ἀλλὰ κ᾽ ἐμεῖς ἔχουμε ἀμνό. Ποιός εἶνε ὁ δι­κός μας ἀμνός; Δὲν εἶνε ἕνα ζῷο. Εἶνε ὁ Ἀ­μνός, ποὺ ἀξίζει νὰ γράφεται μὲ ἄλφα κεφαλαῖο, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτὸς εἶ­νε «ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτί­αν τοῦ κόσμου» (Ἰωάν. 1,29). Αὐτὸς προσφέρεται θυ­σία καὶ τὸ αἷμα του λυτρώνει τὴν ἀνθρωπό­τη­­τα. Ἄλλη σπουδαία ὁμοιότης· στὸ πρῶτο πά­σχα ὁ Θεὸς εἶπε, νὰ μὴ σπάσουν κόκκαλο. Καὶ τὴ Μεγάλη Παρασκευὴ στὸ Γολγοθᾶ οἱ στρατι­ῶτες, ἐνῷ ἔσπασαν τὰ κόκκαλα τῶν δύο λῃ­στῶν γιὰ νὰ πεθάνουν συντομώτερα, ὅταν πλη­σίασαν στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ «οὐ κατέαξαν αὐτοῦ τὰ σκέλη» (Ἰωάν. 19,33), δὲν πείραξαν καν­ένα ἀπὸ τὰ ὀστᾶ· μόνο μὲ τὴ λόγχη ἐκεν­τή­θη στὴν πλευρὰ ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου. Ἦταν προφητευμένο· «Ἐγένετο ταῦτα, ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ, ὀστοῦν οὐ συντριβήσεται αὐ­τοῦ» (ἔ.ἀ. 19,36· Ἔξ. 12,10). Αὐτὸ εἶνε τὸ χριστιανικὸ Πάσχα, τὸ ὁποῖο εἶνε πολὺ ἀνώτερο.
⃝ Ἕνα πάσχα λοιπὸν τὸ ἰουδαϊκό, δεύτερο τὸ χριστιανικό, καὶ τὸ τρίτο πάσχα; Εἶνε τὸ οὐράνιο ΠΑΣΧΑ, τὸ σπουδαιότερο ἀπ᾽ ὅλα. Δὲν θὰ τὸ ἑορτάσουμε ἐδῶ στὴ γῆ· θὰ τὸ ἑορτάσου­με στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Αὐτὸ λέει τὸ τροπά­­ριο· «Ὦ Πά­σχα τὸ μέγα καὶ ἱερώτατον, Χριστέ, ὦ Σοφία καὶ Λόγε τοῦ Θεοῦ καὶ Δύναμις· δίδου ἡ­μῖν ἐκτυπώτερον σοῦ μετασχεῖν ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου» (θ΄ ᾠδ. καν. Πάσχα).
Στὸν οὐρανό! Ἀλλὰ ποιός πιστεύει σήμερα σὲ οὐρανό, ὅτι ὑπάρχει οὐρανός; Χρειάζεται κεραία πίστεως. Ἂν δὲν ὑπάρ­χῃ αὐτή, δὲν διδασκόμεθα τοὐλάχιστον ἀπὸ τὸν Σωκράτη; Ἔζησε πρὸ Χριστοῦ. Κι ὅμως τί εἶπε ὅταν τὸν κατε­δίκασαν εἰς θάνατον· Φεύγω, ἡ ψυχή μου πηγαίνει σ᾽ ἕναν ἄλλο κόσμο· ἐκεῖ θὰ συναν­τήσω δικαστὰς ἀμερολήπτους, τὸν Μίνωα, τὸν ῾Ραδάμανθυ, τὸν Αἰακό, καὶ αὐτοὶ πλέον θὰ δικάσουν τὴν ὑπόθεσί μου…
Ὣς ἐκεῖ ἔφθανε ἡ ἐμβέλεια τῆς κεραίας τοῦ Σωκράτους. Ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία μὲ τὸ τροπάριο αὐτὸ μᾶς βεβαιώνει, ὅτι πέρα τοῦ Πά­σχα τούτου ὑπάρχει καὶ Πάσχα σ᾽ ἕναν ἄλλο τέλειο κό­σμο. Ἀξίω­σέ μας, Χριστέ, νὰ μετάσχουμε σ᾽ αὐτὸ «ἐκτυπώτερον», ζωηρότερα, νὰ σὲ ἀπολαύσουμε στὴ βασιλεία τῶν οὐρα­νῶν. Αὐτὸ εἶνε τὸ αἰώνιο ΠΑΣΧΑ.
Ὑπάρχει σήμερα πίστι σ᾽ ἐ­κεῖνο τὸν κόσμο; Μετὰ λύπης ἔμαθα γιὰ τὴ στάσι μιᾶς δασκάλας. Τὴν ἡ­μέρα ποὺ διεκόπτοντο τὰ μαθήμα­τα γιὰ τὸ Πά­σχα, εἶπε στὰ παιδιά· ―Τελειώνου­με σήμε­ρα, κλείνει τὸ σχολεῖο· θ᾽ ἀνοίξῃ ὕ­στε­ρα ἀπὸ 15 μέρες. ―Γιατί, κυρία, κλείνουμε; ―Δὲν ἔ­χω νὰ σᾶς πῶ τίποτε, νὰ πᾶτε στὰ σπίτια σας!… Ἀπηξίωσε ἡ δεσποινὶς νὰ πῇ στὰ παιδιά, ὅτι οἱ διακοπὲς γίνονται γιὰ νὰ τιμήσουμε τὸν ἐ­σταυρωμένο Νικητὴ τοῦ θανάτου.
Ὅσο εἶνε βέβαιο, ἀγαπητοί μου, ὅτι σήμε­ρα ἐδῶ στὴ γῆ εἶ­νε Πάσχα, τόσο βέβαιο εἶνε ὅτι ὑπάρ­χει καὶ ἄλλος κόσμος καὶ ἄλλο πάσχα. Τὸ πιστεύεις; εἶσαι Χριστιανός· δὲν τὸ πιστεύεις; λυποῦμαι. Τὸ ἂν ἔρχεσαι στὴν ἐκκλησία καὶ ἑ­ορτάζῃς μπορεῖ νὰ εἶνε ἀπὸ μιὰ συνήθεια.

* * *

Ἀδελφοί μου! Ἂς διδαχθοῦμε ἀπὸ τοὺς Ἑ­βραίους. Αὐτοὶ τιμοῦν τὴ θρησκεία τους. Γι᾽ αὐ­­τὸ βλέπετε, μιὰ φούχτα εἶνε καὶ ἐπιβάλ­λον­ται. Δὲν εἶ­μαι ὑ­πὲρ αὐ­τῶν, δὲ συμπαθῶ τὶς βλέ­ψεις τους, τὸ ἰμπέρι­ουμ ποὺ θέλουν νὰ στήσουν, τὰ σιωνιστικὰ σχέδια, ὄχι· ἀλλ᾽ ὀ­φείλω νὰ ὁμο­λογή­σω, ὅτι κυριαρχοῦν στὴ Με­σόγειο καὶ παγ­κοσμί­ως. Ἀπὸ ποῦ ἀντλοῦν τὴ δύναμι; Ἂν πᾶ­τε σὲ σπίτι Ἑβραίων, ὁ ἀρχη­γὸς τῆς οἰκογενεί­ας ἐξηγεῖ τὴ Γραφὴ καὶ οἱ ἄλλοι ἀκοῦνε. Δείξατέ μου, δείξατέ μου ἕνα σπίτι χρι­στιανι­κό, ποὺ ὁ πατέρας σήμερα θὰ πῇ κά­τι γιὰ τὴν ἀνάστα­σι τοῦ Κυρίου! Ὅλοι σχεδὸν εἶ­νε σὰν τὴ δασκά­λα ποὺ εἴπαμε. Ἂς σηκωθῇ λοιπὸν ὁ πατέρας, ἂς πά­ρῃ τὸ Εὐ­­αγγέλιο στὰ χέρια καὶ ἂς πῇ· Παιδιά, σταθῆτε· τί ἑορτάζου­με σήμερα; ποιά εἶνε ἡ ἑ­ορτὴ αὐ­τή; Εἶνε ψέμα ἢ ἀλήθεια; Ἂν εἶνε ψέ­μα, νὰ πᾶ­με κ᾽ ἐ­μεῖς μὲ τοὺς ὑλιστὰς καὶ ἀθέους, νὰ τὸ γκρεμίσουμε, διότι δὲν πρέ­πει νὰ ζοῦμε μὲ τὸ ψέμα. Ἂν ὅ­μως εἶνε ἀλήθεια ―καὶ εἶνε ἀλήθεια―, τότε «δεῦτε προσ­κυνήσωμεν καὶ προσπέσωμεν» τῷ Νικητῇ τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ᾅδου!… Ἂν τὸ κά­νῃς αὐτό, πατέρα, εἶσαι Χριστιανός. Μιὰ μέρα θὰ πεθά­νῃς, μὰ τὰ παιδιὰ δὲ θὰ σὲ ξεχάσουν.
Νὰ μὴν εἶνε λοιπὸν ἡ ἑορτὴ αὐτὴ γαστρονο­μική· νὰ εἶνε πνευματική. Ὅσοι Χριστιανοί, «ὅσοι πιστοί», μὴ ἑορτάσετε μόνο ὑλικῶς, μὴ πέσετε στὸ φαγητὸ σὰν γύπες καὶ κόρακες. Νὰ ἑορτάσετε χριστιανικῶς. Μὴ φανοῦμε κατώτεροι τῶν Ἑβραίων. Ἀνοῖξτε τὰ ἱερὰ κείμε­να, διαβάστε κάτι, μιλῆστε, ἐμβαθύνετε, καλλιεργῆστε τὴν πίστι τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔτσι ὑπάρχει ἐλπίδα μιὰ μέρα ν᾽ ἀξιωθοῦμε νὰ γίνῃ καὶ σ᾽ ἐμᾶς αὐτὸ ποὺ λέει τὸ ἔξοχο αὐτὸ τροπάριο· «Ὦ Πάσχα τὸ μέγα καὶ ἱερώτατον, Χρι­στέ, ὦ Σοφία καὶ Λόγε τοῦ Θεοῦ καὶ Δύνα­μις· δίδου ἡμῖν ἐκτυπώτερον σοῦ μετασχεῖν ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου».
Σᾶς βάζω κανόνα μὲ πετραχήλι· προτοῦ ν᾽ ἀρχίσετε νὰ τρῶτε, ν᾽ ἀνοίξετε τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰωάννου, νὰ διαβάσετε τὸ 20ὸ (Κ΄) κεφάλαιο, καὶ μετὰ ὡς Χριστιανοὶ νὰ καθίσετε στὴν τράπεζα, τὴν ὁποία εἴθε νὰ εὐλογήσῃ ὁ Κύριος.
Ταῦτα. Ὁ Χριστὸς μαζί μας, ὁ Χριστὸς μὲ τὶς οἰκογένειές σας, ὁ Χριστὸς μὲ τὴν πόλι, ὁ Χριστὸς μὲ ὅλο τὸ λαό μας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναὸ του Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης 8-5-1983)

**********************

ΚΑΙ ΣΤΑ ΣΕΡΒΙΚΑ

**********************

ΤRI PASHE

«О Pasha velika i najsvetija Hriste! O mudrosti i Logose Božji i Silo, daruj da se Tobom pričešćujemo u nezalaznom Danu Carstva Tvoga” Praznik nad praznicima i slavlje nad slavljima je današnji dan. Glavno ime od starog doba je pasha. “Pravimo pashu”, “slavimo pashu”, govorimo. Šta znači reč pasha? Imajući u vidu predanje Crkve i učenje očeva raspoznajemo tri pashe.

* * *

Prva i najstarija je judejska pasha. Reč pasha je jevrejska i znači “prelazak” ili “prelaznica”. Kada neko želi da pređe iz jedne zemlje u drugu  potreban mu je pasoš(prelaznica), isto je bilo  i u staro doba. Bog je dao prelaznicu, dopustio je jednom narodu da pređe. Dva naroda na svetu imaju veliku istoriju i bili su izabrani narodi Božji. Izrailj i Ellas (Grčka). To ne govorimo mi Grci već nam to govori istorija. Kao što smo mi Grci bili 400 godina zarobljeni od Turaka, tako je i Izrailj četristo godina bio zarobljen od Egipćana – to je istorijska činjenica. Radili su dan-noć, gradili su velike piramide, koje su do danas sačuvane kao spomenici ne toliko graditeljstva koliko ropstva. Živeli su pod teškim ropstvom faraona, kraljeva Egipta. Ali Bog im je dao slobodu. Poslao je rane na Egipat, čuli ste za deset rana, i na kraju je anđel Gospodnji ubio svu prvorođenu decu, samo Egipćana, ostavljajući u životu decu Izrailjaca. Kako su bili spašeni? Poslednje noći su dobili zapovest.Večeras ćete zaspati kao robovi a osvanućete  slobodni. Da zakolju jedno “jagnje”, ovcu od jedne godine (Izl. 12,5), koja da nema ni jednu manu. Sa njenom krvlju da premažete oba dovratka i gornji prag  vrata. Ispeći ćete je, ali pazite da neslomite ni jednu njenu kost (vidi Izla. 12,10), poješćete je sa beskvasnim hlebom, i gorkom travom (simbol gorkog ropstva) i budite spremni da krenete. Ova zapovest je zaista i izvršena tako. Faraon je bio prinuđen da potpiše njihovu slobodu i Izrailjci su otišli. Prešli su, napravili su pashu iz ropstva u slobodu. Ovaj događaj slave i do danas sa religioznom skrušenošću, u noći posle zalaska sunca 14-tog u mesecu Nisan, koji se poklapa sa našim mesecom Aprilom. Kolju jagnje i jedu gorku travu i beskvasni hleb. Ali prethodno – kakva opomena za nas! – ne jedu- ne dodiruju ništa, ako ne učine nešto drugo, glava porodice čita jedan deo iz istorijskih knjiga Starog Zaveta, iz Izlaska, gde se opisuje pojedinačno ona prva pasha, prvi prelazak. Posle toga jedu, uzdižu naizmenično četiri čaše, koje imaju značenje za njih – najvažnija je treća,  poju nekoliko Davidovih psalmova svi zajedno. Tako prave pashu, koja je najveći praznik za njih.

Prva je dakle pasha judejska. Druga je hrišćanska Pasha. Razlikuju li se? Veoma. Judejska je senka a hrišćanska je stvarnost. Koliko se razlikuje telo od svoje senke toliko se ove dve pashe razlikuju jedna od druge. Koju sličnost imaju? Kolju oni jagnje, ali i mi imamo jagnje. Koje je naše jagnje? Nije životinja. Jagnje jeste , koje je dostojno da se piše sa velikih slovima, naš Gospod Isus Hristos.On je “jagnje Božje koje uzima na sebe grehe sveta! (Jovan 1,29).On se prinosi kao žrtva i njegova krv izbavlja čovečanstvo. Druga važna sličnost ove dve pashe je što je Bog rekao, da se ne lome kosti.  Veliki Petak na Golgoti, vojnici, iako su slomili kosti dvojice razbojnika da umru brže, kada su se približili telu Hristovom “ ne prebiše mu goleni” (Jovan 19,33), samo su mu proboli rebra kopljem. Bilo je prorečeno: “jer se ovo dogodi da se ispuni Pismo: “kost njegova neće se prelomiti” (Jovan, 19,33 i Izlaz. 12,10). To je hrišćanska Pasha, koja je puno uzvišenija. Jedna je pasha dakle judejska, druga je hrišćanska, a treća pasha? To je nebeska PASHA, najvažnija od svih. Ovo nam govori tropar: “О Pasha velika i najsvetija Hriste! O mudrosti i Logose Božji i Silo, daruj da se Tobom pričešćujemo u nezalaznom Danu Carstva Tvoga”.Na nebu! Ali ko veruje danas u nebo, da postoji nebo? Potrebna je istrajna vera. Ako ona ne postoji, poučimo se bar od Sokrata. On je živeo pre Hrista.  Šta je on rekao kada su ga osudili na smrt? Odlazim, moja duša ide  u drugi svet, tamo ću sresti  sudije neporočne, Minoa, Radamanthi, Aiako,  oni će na kraju prosuditi o mome slučaju… Do tamo je stizao signal  Sokratovog predajnika. Ali crkva nas sa ovim troparom  uverava, da izvan ove Pashe postoji  i Pasha koja postoji u jednom drugom savršenom svetu. Udostoj nas Hriste, da učestvujemo u tome “nezalaznom”, životvornom, da se pričestimo u carstvu nebeskom. Ta Pasha je večna. Da li danas postoji vera u onaj svet? Sa tugom sam saznao o gledištu jedne učiteljice.  Jednog dana kada se prekida nastava za Pashu, rekla je deci sledeće : “Završavamo danas, zatvara se škola, otvoriće se posle petnaest dana”. – Zašto, gospođo zatvaramo školu? – Nemam ništa da vam odgovorim na to pitanje, idite vašim kućama!… Ispod časti je bilo gospođi da deci kaže, da je raspust da bi se setili raspetog Pobednika smrti. Koliko je sigurno dragi moji da je danas ovde Pasha, toliko je sigurno da postoji drugi svet i druga nebeska Pasha. Veruješ li to? Vernik si. Ne veruješ u to, žao mi je. Možda u crkvu na taj praznik dolaziš samo iz navike.

Braćo moja! Poučimo se od Jevreja. Oni poštuju svoju religiju. Zato i vidimo, iako su jedna šačića, nameću se. Ne podržavam ih, ne simpatišem njihove poglede, imperiju koju žele da postave, sionističke planove, ne, ali dužan sam da priznam, da vladaju u Mesogiju, i u celom svetu. Odakle crpe snagu? Ako odete kod Jevreja kući, glava porodice objašnjava Pismo a drugi slušaju. Pokažite mi, pokažite mi jednu hršćansku kuću, gde će otac danas nešto reći o Hristovom vaskrsenju! Svi su uglavnom kao učiteljica koju smo naveli. Nek ustane otac, nek uzme Evanđelje u ruke i neka kaže: Deco, stanite, šta danas slavimo? Koji je danas praznik? Da li je to istina ili laž? – istina je-, “poklonimo se i približimo se” Pobedniku smrti i ada!… Ako to učiniš, oče, hrišćanin si. Jedan dan ćeš umreti, ali te deca neće zaboraviti. Ovaj praznik da ne bude gastronomski već da bude duhovni praznik. Svi hrišćani “svi verni”, nemojte slaviti samo materijalno, nemojte navaliti na hranu kao guske i lešinari. Slavite hrišćanski. Nemojmo se prikazati nižim od Jevreja. Otvorite svete tekstove, pročitajte nešto, pričajte, udubite se, utvrdite veru u našu Crkvu. Tako će postojati nada da jednog dana budemo udostojeni da se i nama dogodi to što čujemo u ovom predivnom troparu: «О Pasha velika i najsvetija Hriste! O mudrosti i Logose Božji i Silo, daruj da se Tobom pričešćujemo u nezalaznom Danu Carstva Tvoga” .Dajem vam kanon sa petrahiljem, pre nego što počnete ručati, otvorite Evanđelje po Jovanu i da pročitate 20-to poglavlje i posle kao hrišćani uz oče naš i vaskršnji tropar da sednete za stol, koji nek blagoslovi Gospod. To je sve. Hristos sa vama. Hristos sa vašim porodicama, Hristos sa vašim gradom, Hristos sa našim narodom. Amin.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Govor Mitropolita Florine o. Avgustina Kandiota u svetom hramu Sv. Pantelejmona u Florini 8-5-19)

***************************

KAI STA ROYMANIKA

***************************

CELE TREI PAŞTI

„O, Paştile cele mari şi preasfinţite, Hristoase, o, Înţelepciunea şi Cuvântul lui Dumnezeu şi Puterea, dă-ne nouă mai adevărat să ne împărtăşim cu Tine în ziua cea neînserată a împărăţiei Tale”
(Cântarea a IX –a din Canonul Paştilor)

Sărbătoare a sărbătorilor şi praznic al praznicelor este luminata zi de astăzi. Cel mai răspândit nume al ei din vremurile cele mai vechi este „Paşte”. „Facem Paştele”, „sărbătorim Paştele”, spunem. Ce înseamnă Paşte? Având în vedere tradiţia Bisericii şi învăţătura Părinţilor distingem trei Paşti.

***

Primul şi cel mai vechi este Paştele iudaic. Cuvântul „Paşte” este evreiesc şi înseamnă „trecere” sau „paşaport”. După cum pentru a se deplasa cineva dintr-o ţară în alta are nevoie de un paşaport, ceva asemănător se întâmpla şi în vremurile vechi. Dumnezeu a dat un paşaport, a îngăduit unui popor să treacă. Care este poporul? Şi unde i s-a îngăduit să treacă? Două popoare în lume au o mare istorie şi au fost popoare alese ale lui Dumnezeu: Israel şi Elada. Nu o spunem noi. O spune istoria. După cum noi 400 de ani am fost sclavi la turci, aşa şi Israel 400 de ani a fost sclav la egipteni – acesta este un fapt istoric. Munceau zi şi noapte, construiau marile piramide care se păstrează până astăzi şi sunt monumente nu atât ale artei, cât ale sclaviei. Au trăit în aspra sclavie a faraonilor, a împăraţilor Egiptului. Dar Dumnezeu le-a dat libertate. A trimis pedepse peste Egipt, cele zece plăgi, şi în cele din urmă îngerul Domnului i-a ucis pe toţi copiii întâi-născuţi doar ai egiptenilor, ocrotind copiii israelitenilor. Cum au fost salvaţi? În ultima noapte au primit o poruncă: În seara aceasta vă veţi culca sclavi şi vă veţi trezi liberi. Să junghiaţi „o oaie de un an”, un miel de un an (Ieşire 12, 5), care să nu aibă nicio meteahnă, dar niciuna. Cu sângele lui să vopsiţi pragul de sus şi uşorii uşilor voastre. Îl veţi găti fript, dar să fiţi atenţi să nu rupeţi niciunul din oasele lui (vezi Ieşire 12, 10). Îl veţi mânca cu pâine azimă, pâine fără drojdie şi cu ierburi amare (simbol al amărăciunii sclaviei – nu există un lucru mai amar ca sclavia –) şi să fiţi gata să fugiţi.
Aceasta a fost porunca şi într-adevăr aşa s-a şi întâmplat. Faraon a fost nevoit să semneze eliberarea lor şi israeliţii au plecat. Au trecut, au trecut Paştile de la sclavie la libertate. Acest eveniment îl sărbătoresc până astăzi cu umilinţă religioasă, noaptea, după apusul soarelui, pe 14 ale lunii Nissan, care corespunde cu luna noastră aprilie. Junghie mielul şi mănâncă ierburi amare cu pâine azimă. Dar mai înainte – Ce mustrare pentru noi! – nu mănâncă – nu ating nimic, dacă nu fac ceva; mai marele familiei citeşte un fragment din cărţile istorice ale Vechiului Testament, din Ieşire, unde este descris în detaliu acel prim Paşti, prima trecere. Apoi mănâncă, înalţă unul după altul patru pahare, care au o importanţă pentru ei – cel mai important fiind al treilea -, şi cântă câţiva psalmi ai lui David toţi împreună. Aşa fac Paştile, care este cea mai mare sărbătoare la ei.
Aşadar, primul Paşti este cel iudaic. Al doilea este cel creştin. Se deosebesc? Mult. Cel iudaic este umbra, cel creştin este realitatea. Pe cât de mult se deosebeşte un trup de umbra lui, atât de mult un Paşte de celălalt. Ce asemănări au? Acolo se junghie un miel, dar şi noi avem un miel. Care este mielul nostru? Nu este un animal. Este Mielul, care merită a se scrie cu „m” mare, Domnul nostru Iisus Hristos. Acesta este „Mielul lui Dumnezeu, Cel ce ridică păcatul lumii” (Ioan 1, 29). El se aduce jertfă şi sângele Lui izbăveşte umanitatea. Altă importantă asemănare: La primul Paşti Dumnezeu a spus să nu se sfărâme niciun os. Şi în Vinerea cea Mare pe Golgota soldaţii, deşi au sfărâmat oasele celor doi tâlhari ca să moară mai repede, când s-au apropiat de trupul lui Iisus „nu i-au zdrobit fluierele” (Ioan 19, 33); nu au vătămat niciunul din oase. Doar cu suliţa a fost împuns în coastă Fiul Fecioarei. Fusese profeţit: „Şi s-a făcut aceasta ca să se împlinească Scriptura: Niciun os nu I se va zdrobi” (Ioan 19, 36; Ieşire 12, 10). Acesta este Paştele creştin, care este mult superior celuilalt.
Aşadar, un Paşte este cel iudaic, al doilea este cel creştin, şi al treilea Paşti care este? Este PAŞTELE cel ceresc, cel mai important dintre toate. Nu-l vom prăznui aici pe pământ; îl vom prăznui în Împărăţia Cerurilor. Asta o spune troparul: „O, Paştile cele mari şi preasfinţite, Hristoase, o, Înţelepciunea şi Cuvântul lui Dumnezeu şi Puterea, dă-ne nouă mai adevărat să ne împărtăşim cu Tine în ziua cea neînserată a împărăţiei Tale” (Cântarea a IX –a din Canonul Paştilor).
În cer! Dar cine crede astăzi în cer, că există cer? Este nevoie de o sensibilitate a credinţei (de o antenă a credinţei). Nu învăţăm nici măcar de la Socrate? A trăit înainte de Hristos; totuşi, ce a spus când l-au condamnat la moarte? Plec, sufletul meu merge într-o altă lume. Acolo îi voi întâlni pe judecătorii cei nepărtinitori, pe Minoa, pe Radamantis, pe Aiakos, şi ei vor rejudeca pricina mea…
Până acolo au ajuns undele antenei lui Socrate. Dar Biserica ne confirmă în acest tropar, că dincolo de Paştele acesta, există şi Paştele într-o altă lume, desăvârşită. Învredniceşte-ne, Hristoase, să fim părtaşi acestuia „mai adevărat”, mai strălucitor, să ne desfătăm de Tine în Împărăţia Cerurilor. Acesta este Paştele cel veşnic.
Există astăzi credinţă în acea lume? Cu întristare am aflat despre poziţia unei învăţătoare. În ziua în care au întrerupt lecţiile pentru Paşti, ea a spus copiilor: – Încheiem astăzi, se închide şcoala. Va începe după 15 zile. – De ce, doamnă, încheiem? – Nu am a vă spune nimic, să vă duceţi la casele voastre!… Nu s-a învrednicit domniţa să spună copiilor că iau vacanţă pentru a-L cinsti pe Biruitorul morţii Cel răstignit.
Iubiţii mei, pe cât de sigur e faptul că astăzi, aici pe pământ, este Paştele, tot atât de sigur e că există şi altă lume şi alt Paşte. Crezi lucrul acesta? Eşti creştin. Nu crezi lucrul acesta? Îmi pare rău de tine. Că dacă vii la biserică şi sărbătoreşti poate că o faci dintr-un obicei.

***

Fraţii mei! Să învăţăm de la evrei. Aceştia îşi respectă religia lor. De aceea, priviţi, o mână sunt şi se impun. Nu sunt pentru ei, nu simpatizez convingerile lor, imperiul pe care vor să-l întemeieze, planurile sioniste, nu. Dar mă simt dator să mărturisesc că ei domină în Mediterana şi la nivel mondial. De unde au atâta putere? Dacă mergeţi într-o casă de evrei, capul familiei explică Scriptura, ceilalţi ascultă. Arătaţi-mi, arătaţi-mi o casă creştină, în care tatăl, astăzi, va spune ceva despre Învierea Domnului! Aproape toţi sunt ca învăţătoarea despre care am spus. Aşadar să se scoale tatăl, să ia Evanghelia în mâini şi să spună: copii, staţi. Ce sărbătorim astăzi? Ce este sărbătoarea aceasta? Este minciună sau adevăr? Dacă este minciună, să mergem şi noi cu materialiştii şi cu ateii să o desfiinţăm, deoarece nu se cuvine să trăim în minciună. Dacă însă este adevăr – şi este adevăr -, atunci „veniţi să ne închinăm şi să cădem” la Biruitorul morţii şi al iadului!… Dacă faci asta, tată, eşti creştin. Într-o zi vei muri, dar copiii nu te vor uita.
Aşadar să nu fie această sărbătoare una gastronomică. Să fie duhovnicească. Câţi sunteţi creştini, „câţi sunteţi credincioşi”, să nu sărbătoriţi doar materialist, să nu cădeţi peste mâncare precum vulturii şi corbii. Să prăznuiţi creştineşte. Să nu ne arătăm mai prejos de evrei. Deschideţi sfintele texte, citiţi ceva, vorbiţi, aprofundaţi, cultivaţi credinţa Bisericii noastre. Aşa există nădejde că într-o zi ne vom învrednici să ni se întâmple şi nouă ceea ce spune acest minunat tropar: „O, Paştile cele mari şi preasfinţite, Hristoase, o, Înţelepciunea şi Cuvântul lui Dumnezeu şi Puterea, dă-ne nouă mai adevărat să ne împărtăşim cu Tine în ziua cea neînserată a împărăţiei Tale”.
Vă dau canon cu epitrahilul: înainte de a începe să mâncaţi, să deschideţi Evanghelia lui Ioan, să citiţi capitolul 20, şi apoi ca nişte creştini să şedeţi la masă, pe care fie ca Domnul să o binecuvinteze.
Acestea. Hristos cu noi, Hristos cu familiile voastre, Hristos cu oraşul nostru, Hristos cu tot poporul nostru. Amin.

+ Episcopul Augustin

(Omilie a Mitropolitului de Florina, părintele Augustin Kandiotis,
în Sfânta Biserică a Sfântului Panteleimon, Florina, 8-5-1983)

-traducere din elină: monahul Leontie-

_____________________________________-