Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΓ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 1258(2)

Κυριακὴ τοῦ Παραλύτου (Ἰωάν. 5,1-15)
26 Μαΐου 2024 (2006)

Κολυμβηθρα και μαρτυριο

Ἀρχίζω, ἀγαπητοί μου, μὲ μιὰ παραβολή. Ὑποθέστε, ὅτι ἔχω χρήματα πολλά, 250 περίπου χρυσὲς λίρες, καὶ σᾶς λέω· θὰ τὶς πετάξω ψηλά, κι ὅσες προλάβῃ ν᾿ ἁρπάξῃ ὁ καθένας στὸν ἀέρα, θὰ εἶνε δικές του. Φαντάζεστε τί θὰ γίνῃ. Εἶνε ζήτημα ἂν μία λίρα θὰ πέσῃ κάτω· ὅλες θὰ τὶς πιάσουμε. Τί θέλω νὰ πῶ· δὲν κρατῶ στὰ χέρια μου χρήματα καὶ λίρες, ἀλλὰ παρ᾿ ὅλη τὴν ἀναξιότητά μου κρα­τῶ κάτι ποὺ ἀξίζει παραπάνω ἀπὸ τὰ χρυσᾶ νομίσματα· εἶνε τὰ λόγια τοῦ Θεοῦ, εἶνε τὸ ἱε­ρὸ εὐαγγέλιο, εἶνε ἡ σημερινὴ περικοπή (βλ. Ἰω. 5,1-15). Ἂν μετρήσετε τὶς λέξεις της, εἶνε 250 πε­ρίπου. 250 λέξεις – 250 χρυσὲς λίρες, θησαυ­ρὸς ἀνεκτίμητος. Κι ὅπως προσέχουμε νὰ μὴ πέσῃ κάτω οὔτε μία λίρα, ἔτσι πρέπει νὰ προσέχουμε νὰ μὴν μᾶς ξεφύγῃ οὔτε μία λέξις.
Γιὰ νὰ λάβετε μιὰ ἰδέα τί θησαυρός χρυ­σῶν νομισμάτων εἶνε οἱ ἱερὲς περικοπές, ἀπ᾿ ὅλο τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο θὰ πάρουμε μόνο μία λέξι, τὴ λέξι «κολυμβήθρα»· τρεῖς φο­ρὲς ἀναφέρεται στὸ ἱερὸ κείμενο (ἔ.ἀ. 5,2,4,7). Τί εἶνε λοιπὸν ἡ κολυμβήθρα;

* * *

⃝ Ἡ κολυμβήθρα τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελίου, ἡ κολυμβήθρα τῆς Βηθεσδά, ἦταν μία δεξαμε­νὴ γεμάτη νερό. Βρισκόταν στὸ ἄκρο τῆς πόλεως τῶν Ἰεροσολύμων, κοντὰ στὴν προβατικὴ πύλη, τὴν ἐποχὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Νερὸ εἶχε. Ἀλλὰ τὸ κοινὸ ἐκεῖ­νο νερό, σὲ κάποια στιγμή, χωρὶς προειδοποί­ησι, κατέβαινε ἄγγελος ἀπὸ τὰ οὐράνια καὶ τὸ τάραζε. Καὶ τὸ νερὸ πρὸς στιγμὴν ἔπαιρνε θαυ­ματουργικὴ δύναμι· ὅποιος ἄρρωστος προλάβαινε νὰ πέσῃ πρῶτος μέσ᾿ στὴν κολυμβήθρα, γινόταν καλὰ ὅ,τι κι ἂν εἶχε (τυφλὸς ἦ­ταν, ἔβλεπε· κουφὸς ἦταν, ἄκουγε· μουγγὸς ἦ­ταν, λαλοῦσε· λεπρὸς ἦταν, καθαριζόταν· πα­ράλυτος ἦταν, σηκωνόταν ὄρθιος…). Θαυματουργικὴ ἡ πηγή, ἀπέκτησε φήμη, κι ἀπ᾿ ὅλα τὰ μέρη τῆς ἱερᾶς γῆς προσέρχονταν μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἄρρωστοι ποὺ ἔπασχαν ἀπὸ διάφορα νοσήματα, καὶ περίμεναν μὲ ἀγωνία, πότε οἱ ἄγγελοι θὰ ταράξουν τὸ νερό, γιὰ νὰ προλάβουν νὰ πέσουν μέσα.
Μεταξὺ τῶν πολλῶν ἦταν κ᾿ ἕνας ποὺ περί­μενε ἐκεῖ, παρακαλῶ, 38 χρόνια! Θαυμαστὴ ἡ ὑπομονή του. Ἐμεῖς μιὰ βδομάδα ἀρρωσταί­νουμε, μᾶς πιάνει πυρετὸς ἢ αἰσθανόμαστε πόνο, καὶ γογγύζουμε. Αὐτὸς –γιά φανταστῆ­τε– 38 ὁλόκληρα χρόνια δὲν γόγγυσε, δὲν βλα­στήμησε. Παράδειγμα ὑπομονῆς, ἕνας ἄλλος Ἰώβ. Καὶ ὁ Χριστὸς τὸν θεράπευσε. Αὐτὴ εἶνε ἡ μία κολυμβήθρα.
⃝ Ἀλλ᾿ ἐκτὸς ἀπὸ αὐτήν, ποὺ ἦταν στὴν ἐπο­χὴ τοῦ Χριστοῦ, ὑπάρχει καὶ μιὰ ἄλλη κολυμβήθρα ἀνώτερη, ἀνεκτίμητης ἀξίας, καὶ τῆς ὁ­ποίας τύπος εἶνε ἡ κολυμβήθρα τῆς Βηθεσδά. Ποιά εἶνε ἡ κολυμβήθρα αὐτή; Τὴ γνωρίζουμε, γιατὶ ὅλοι ἔχουμε περάσει ἀπὸ αὐτήν. Εἶνε ἡ ἱερὰ κολυμβήθρα τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἡ κολυμβήθρα τοῦ βαπτίσματός μας. Νερό, κοινὸ νερὸ ἔχει καὶ αὐτή. Ἀλλὰ τὴν ὥρα ποὺ ὁ παπᾶς, καὶ ὁ πιὸ ταπεινὸς καὶ ἁμαρτωλός, φορεῖ τὸ πετραχήλι καὶ τελεῖ τὸ μυστήριο, τὸ νερὸ γίνεται ἁγίασμα. Τὴν ὥρα ἐκείνη ὁ πα­πᾶς δὲν εἶνε πλέον ἄνθρωπος· ἄγγελος εἶνε, ἀνώτερος ἀπὸ τὸν ἄγγελο ποὺ κατέβαινε στὴ Βηθεσδά. Ἔχει ἀποστολὴ μεγαλύτερη ἀπὸ ἐ­κείνη καὶ δύναμι ἀσύγκριτη. Τὸ νερὸ τοῦ βαπτίσματος γίνεται θαυματουργό. Τὸ πιστεύεις; εἶσαι Χριστιανός· δὲν τὸ πιστεύεις; δὲν εἶ­σαι Χριστιανός. Τί γίνεται στὸ βάπτισμα; Θαῦ­μα. Αὐτὸ ποὺ γίνεται εἰκονίζεται μὲ τὴν τριττὴ κατάδυσι καὶ ἀνάδυσι· ἡ μὲν κατάδυσις στὸ νερὸ εἶνε ἡ ταφή, ὁ τάφος τοῦ παλαιοῦ ἀν­θρώπου, ἡ δὲ ἀνάδυσις εἶνε ἡ ἀνάστασις μαζὶ μὲ τὸν Κύριο. Μέσα στὸ νερὸ ὁ ἄνθρωπος καθαρίζεται ἀπὸ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα κι ὅλα τ᾿ ἄλλα ἁμαρτήματά του, καὶ ἀνασταίνεται σὲ νέα ζωή. Ἤ, ἀκόμα ἁπλούστερα, ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες εἴμαστε μαῦροι, παιδιὰ ἁμαρτω­λῶν γονέων ποὺ μᾶς γέννησαν μὲ ἐπιθυμίες σαρκικές, κ᾿ ἔχουμε τὴν κατάρα ἀπ᾿ τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔα. Πέφτουμε λοιπὸν μέσα στὰ νερὰ τῆς κολυμβήθρας ἀράπηδες, μαῦροι σὰν τὸ κατράμι καὶ σὰν τὰ φτερὰ τοῦ κόρακα, καὶ βγαίνουμε ὁλόλευκοι. Αὐτὸ εἶνε τὸ μυστήριο τὸ μέγα καὶ τὸ θαῦμα· ὅταν ὁ ἱερεὺς βαπτίζῃ «εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος», τότε μέσα ἀπὸ τὴν κο­λυμβήθρα –δὲν εἶνε ψέμα, εἶνε ἀλήθεια– ὁ ἄν­θρωπος βγαίνει καθαρὸς σὰν τὸ χιόνι ποὺ καλύπτει τὶς κορυφὲς τῶν ὑψηλῶν ὀρέων τῆς πατρίδος μας. «Πλυνεῖς με, καὶ ὑπὲρ χιόνια λευκανθήσομαι» (Ψαλμ. 50,9). Τὸ μυστήριο τοῦ βαπτίσματος γίνεται «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν», ὅ­πως διακηρύττουμε· «ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν» (Σύμβ. πίστ.).
⃝ Θὰ ρωτήσετε ὅμως· Καὶ ἂν μετὰ τὸ βάπτισμα ὁ ἄνθρωπος ἁμαρτήσῃ τί γίνεται;… Ποιός μπορεῖ νὰ πῇ, ὅτι μετὰ τὸ βάπτισμα δὲν ἁμάρτησε καὶ δὲ μόλυνε τὸ λευκὸ χιτῶνα τοῦ ἱεροῦ μυστηρίου; Κανείς ἀπολύτως. Πλὴν τῶν παιδιῶν ἐκείνων ποὺ ὁ Θεὸς τὰ ἀξιώνει καὶ πεθαίνουν μικρὰ καὶ ἀνεβαίνουν στοὺς οὐρανοὺς ἀθῷα καὶ ἀποτελοῦν τάγμα ἀγγέλων ποὺ ὑμνοῦν τὸ Θεό, ὅλοι ἐμεῖς, ποὺ ζοῦμε στὸν κό­σμο αὐτὸν τὸν γεμᾶτο παγίδες, ἁμαρτάνουμε. Τί γίνεται λοιπόν; τὰ ἁμαρτήματα τὰ μετὰ τὸ βάπτισμα συγχωροῦνται; Μεγάλο ζήτημα αὐτό. Μερικοὶ συγγραφεῖς τῆς ἀρχαίας ἐποχῆς εἶ­παν· «Ὄχι». Σοῦ λέει· Βαπτίστηκες; τελείωσες· δὲν μπορεῖς νὰ ἁμαρτάνῃς πλέον, τὰ ἁμαρτή­ματα μετὰ τὸ βάπτισμα δὲν συγχωροῦνται… Ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία ἀπέρριψε τὴ διδασκαλία αὐ­τὴ καὶ κατόπιν σφοδρῶν συζητήσεων σὲ τοπικὲς καὶ οἰκουμενικὲς Συνόδους ἀπεφάνθη, ὅτι καὶ τὰ ἁμαρτήματα ποὺ γίνονται μετὰ τὸ βάπτισμα συγχωροῦνται. Γι᾿ αὐτὸ ὥρισε ἕνα δεύτερο βάπτισμα. Καὶ δεύτερο βάπτισμα εἶ­νε τὸ μυστήριο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως, τὰ δάκρυα ποὺ χύνει ὁ μετανοημένος ἁμαρτωλός. Ὅπως λέει ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ἕ­να δάκρυ μετανοίας ἰσοδυναμεῖ μὲ λουτρό. Κ᾿ ἕνας ἄλλος διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας λέει· Ἁμάρτησες μετὰ τὸ βάπτισμα; μόλυνες τὸν καθαρὸ χιτῶνα ποὺ σοῦ ἔδωσε ἡ Ἐκκλησία ὅταν ἔψαλλε «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε» (Γαλ. 3,27); Τότε λοιπὸν ἄκου τί ὀφείλεις νὰ κάνῃς· θὰ χύσῃς τόσα δάκρυα ὅσο εἶνε τὸ νερὸ τῆς κολυμβήθρας. Ἀκοῦτε; ψευτοχριστιανοὶ εἴμαστε, μόνο τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ θὰ μᾶς σώσῃ. Λοιπόν, ὦ μοιχέ, ὦ πόρνε, ὦ βλάστημε, ὦ ἀκόλαστε, ὦ φιλάργυρε, ὦ… ὅ,τι εἶσαι σύ, πρέπει νὰ χύσῃς τόσα δάκρυα ὅσα γιὰ νὰ γεμίσῃς πάλι τὴν κολυμβήθρα σου· ὄχι πλέον μὲ νερό, ἀλλὰ μὲ δάκρυα μετανοίας· νὰ γεμίσῃς τὴν κολυμβήθρα τῆς ἱερᾶς ἐξομο­λογήσεως. Βλέπετε πόσο μακριὰ εἴμαστε; Ἂν καὶ ἐγὼ ἔχω διατυπώσει τὴν ἰδέα, ὅτι θὰ ἦταν εὐτύχημα νὰ ἐπανέλθουμε στὴν παλαιὰ συνή­θεια νὰ μὴ βαπτίζωνται οἱ Χριστιανοὶ σὲ μικρὴ ἡλικία, ἀλλὰ νὰ βαπτίζωνται σὲ μεγάλη ἡλικία, ἢ νὰ ἐκλέγουν ὅποιο ἄλλο θρήσκευμα θέλουν.
⃝ Μία κολυμβήθρα λοιπὸν ἡ κολυμβήθρα τῆς Βηθεσδά, τύπος καὶ ὑποτύπωσις τοῦ μεγάλου μυστηρίου· δεύτερη κολυμβήθρα τὸ ἱερὸ βάπτισμα· καὶ τρίτη κολυμβήθρα ἡ μετάνοια καὶ ἱερὰ ἐξομολόγησις. Τέλος θὰ σᾶς δείξω καὶ μιὰ ἄλλη κολυμβήθρα, ποὺ εἶνε προνόμιο ὀλίγων. Ποιά εἶνε; Εἶνε τὸ μαρτύριο, τὸ βάπτισμα τοῦ αἵματος. Τὸ εἶπε ὁ Κύριος στοὺς μαθητάς του· «Βαπτισθήσεσθε» μέσα στὸ αἷ­μα σας (Ματθ. 20,23). Ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας εἶνε αἱματοβαμμένη. Στοὺς πρώτους αἰῶνες, τῶν κατακομβῶν, πολλοὶ κατηχούμενοι δὲν προλάβαιναν νὰ βαπτισθοῦν στὸ ἁγιασμένο νερὸ καὶ βαπτίζοντο στὸ αἷμα τοῦ μαρτυρίου· καὶ ἄλλοι, μόλις εἶχαν βαπτισθῆ, ἔβαφαν τὸ λευ­κὸ χιτῶνα τοῦ βαπτίσματος μὲ τὸ αἷμα τοῦ μαρτυρίου. Βάπτισμα τὸ ὀνομάζουν καὶ αὐτὸ οἱ πατέρες καὶ οἱ τοπικὲς καὶ οἰκουμενικὲς Συνόδοι. Μακάριες οἱ ψυχὲς αὐτές.

* * *

Εἴδατε, ἀγαπητοί μου, τί πλοῦτο νοημάτων ἀνακαλύπτει κανεὶς σὲ κάθε λέξι τοῦ εὐαγγελίου; Ἡ λέξι «κολυμβήθρα» ἀποδίδει καὶ τὸ θεραπευτικὸ λουτρὸ τῆς Βηθεσδά, καὶ τὸ σωτήριον ὕδωρ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος, καὶ τὰ λυτρωτικὰ δάκρυα τῆς μετανοίας, καὶ τὸ ἁ­γιαστικὸ αἷμα τοῦ μαρτυρίου.
Ἡ κολυμβήθρα τοῦ μαρτυρίου εἶνε συγκλο­νιστική. Εἶνε ἡ μήτρα, ἀπὸ τὴν ὁποία γεννήθηκαν ὅλοι οἱ μάρτυρες διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Σ᾿ αὐτὴν βαπτίσθηκαν οἱ μάρτυρες τῶν πρώτων αἰώνων, οἱ ὁμολογηταὶ τῆς βυζαντι­νῆς περιόδου, οἱ νεομάρτυρες τῆς μακρᾶς πε­ριόδου τῆς τουρκοκρατίας, οἱ μάρτυρες τῆς μικρασιατικῆς καταστροφῆς, οἱ ἄγνωστοι ἀκό­μη μάρτυρες τῶν ἀθεϊστικῶν καθεστώτων.
Εἴθε ὁ Θεὸς διὰ πρεσβειῶν ὅλων τῶν μαρτύρων, παλαιῶν καὶ νέων, νὰ ἐμπνεύσῃ μαρτυρικὸ φρόνημα καὶ στὴν φίλαυτη ἐποχή μας, καὶ μὲ τὸ ἄπειρο ἔλεός του νὰ ἐλεήσῃ καὶ σώσῃ πάντας ἡμᾶς· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Α΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Νεομαρτύρων Ἀμυνταίου τὴν 25-5-1986 μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφή, διαίρεσις καὶ σύν­τμησις 14-5-2006, ἐπανέκδοσις 18-4-2024.