Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΚΓ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 12722

Κυρ. Πατέρων Δ΄ Οἰκ. Συν. (Ματθ. 5,14-19)
14 Ἰουλίου 2024 (2006)

Να γινουμε φωτα!

«Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς· Ὑ­μεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου…» (Ματθ. 5,14)

Ἀρχίζω, ἀγαπητοί μου, τὴν ὁμιλία μὲ μιὰ ἐ­ρώτησι· Ὑπάρχει κανεὶς ποὺ ἀγαπάει τὸ σκοτάδι; Κανείς ἀσφαλῶς. Ὅλοι ἀγαποῦμε τὸ φῶς. Χωρὶς φῶς δὲν μποροῦμε νὰ κινηθοῦ­με καὶ νὰ ἐργαστοῦμε. Γι᾿ αὐτό, ὅταν τὸ πρωὶ βγαί­νῃ ὁ ἥλιος λαμπρὸς καὶ σκορπάῃ σ᾿ ὅλη τὴ γῆ τὶς ζωογόνες ἀκτῖνες του, ὅλοι αἰσθανό­μαστε χαρά. Πόσο πρέπει νὰ συμπαθοῦμε τοὺς τυφλοὺς ἀδελφούς μας, ποὺ δὲν ἔχουν μάτια γιὰ νὰ δοῦν τὸ φῶς· καὶ πόσο εὐγνώμο­νες πρέπει νὰ εἶνε ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν τὰ μάτια καὶ βλέπουν τὰ ὡραῖα τῆς δημιουργίας καὶ τοῦ Θεοῦ! Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἕνας ποιητὴς λέει·

«Ὅταν τριγύρω βλέπω τῆς φύσεως τὰ κάλλη,
τὸν ἥλιο, τὴ σελήνη, τ᾿ ἄστρα τὰ φωτεινά,
τὴ θάλασσα, π᾿ ἀφρίζει κι ἁπλώνεται μεγάλη,
τοὺς ποταμούς, τὰ δένδρα, τοὺς κάμπους, τὰ βουνά,
καὶ τ᾿ ἄνθη ποὺ στολίζουν ἀγροὺς καὶ μονοπάτια,
Σ᾿ εὐχαριστῶ, Θεέ μου, ποὺ μοῦ ᾿δωκες τὰ μάτια»
(Ἰω. Πολέμης· Ἀναγνωστικὸ τῆς Ε΄ Δημ., σ. 295).

Ἀνεκτίμητη δωρεὰ τοῦ Θεοῦ εἶνε τὸ ὑλικὸ φῶς. Καὶ ὑπάρχουν διάφορα εἴδη ὑλικοῦ φωτός. Στὴν ἐκκλησία λ.χ. φῶς εἶνε ἡ κανδήλα, φῶς τὸ κεράκι ποὺ ἀνάβουμε μπροστὰ στὶς εἰ­κόνες, φῶς καὶ ὁ πολυέλεος. Κ᾿ ἕνα δᾳδί, ποὺ ἀ­νάβει ὁ τσοπᾶνος τὴ νύχτα καὶ φωτίζει τὴν καλύβα του τὸ χειμῶνα, εἶνε κι αὐτὸ ἕνα φῶς. Δυνατὸ φῶς εἶνε τὸ ἠλεκτρικό, αὐτὸ ποὺ ἐκ­πέμπουν οἱ ἠλεκτρικοὶ λαμπτῆρες. Ἀπ᾿ ὅλα ὅ­μως τὰ ὑλικὰ φῶτα, φυσικὰ καὶ τεχνητά, ἀ­σφα­λῶς ὑπερέχει ὁ ἥλιος, ὁ βασιλεὺς τοῦ φωτός.

Ἀλλ᾿ ὅπως ὑπάρχει ὑλικὸ φῶς, ὑπάρχει καὶ πνευματικὸ φῶς. Καὶ γιὰ τὸ πνευματικὸ φῶς ὁμιλεῖ σήμερα τὸ εὐαγγέλιο. Πνευματικὸ φῶς εἶνε ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Θὰ πῇ κάποιος· Δὲν ὑπάρχουν κι ἄλ­λες διδασκαλίες; μόνο τοῦ Χριστοῦ ὑπάρχει;… Δὲν ἀρνούμεθα· ὑπάρχουν κι ἄλλες διδασκα­λίες, σοφῶν διδασκάλων, μεγάλων ἀνθρώπων· καὶ τοῦτος ὁ τόπος, ἡ Ἑλλάδα, ἀνέδειξε σπουδαῖα πνεύματα. Ἀλλὰ ἡ διδασκαλία ὅ­λων αὐτῶν, καὶ τῶν πιὸ σοφῶν, τὰ φῶτα ποὺ προσ­­έφεραν στὸν κόσμο (φῶτα τεχνῶν, ἐπιστη­­μῶν, γνώσεως, μαθήσεως), ἐν συγκρίσει μὲ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ εἶνε πολὺ μικρά. Ξέρετε πῶς μοιάζουν; Ὅσοι εἶνε ἀπὸ χωριὰ ξέρουν, ὅτι σὲ ὡρισμένα μέρη τὴ νύχτα λάμ­πουν στι­γμιαίως κάτι μικρὰ φωτάκια· εἶνε ὡρι­σμένα ἔντομα ποὺ ὀνομάζονται πυγολαμπίδες, διότι καθὼς πετοῦν ἡ οὐρά τους ἐκπέμπει μέσα στὸ σκοτάδι μερικὲς ἀκτῖνες. Ὅ,τι λοιπὸν εἶ­νε οἱ πυγολαμπίδες τὴ νύχτα, εἶνε καὶ οἱ διδα­σκαλίες τῶν ἀνθρώπων ἐν συγκρίσει μὲ τὸ ἀνέσπερο φῶς τῆς θείας διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος εἶπε μὲ ἀπόλυτο τρόπο· «Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰω. 8,12).
Ἔχουμε λοιπὸν δύο ἥλιους· ἕναν ἥλιο ποὺ φωτίζει τὸν φυσικὸ κόσμο, καὶ τὸν πνευματι­κὸ ἥλιο ποὺ ὀνομάζεται Χριστός. Εὐχαριστοῦ­με τὸ Θεὸ γιὰ τὸν φυσικὸ ἥλιο· ἀλλὰ θὰ εἴμαστε ἀνάξιοι νὰ ὀνομαζώμαστε Χριστιανοί, ἐὰν δὲν εὐχαριστοῦμε τὸν ἐν Τριάδι Θεὸ διότι διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἄναψε ἐν μέ­σῳ τῆς ἀνθρωπότητος τὸν πνευματικὸ ἥλιο ποὺ φωτίζει καὶ θὰ φωτίζῃ αἰωνίως τὰ πάντα.
Μεταξὺ τοῦ φυσικοῦ ἡλίου καὶ τοῦ πνευματικοῦ ἡλίου ὑπάρχει μία μεγάλη διαφορά. Ὁ ἥλιος αὐτὸς ποὺ βλέπουμε κάθε πρωῒ ν᾿ ἀ­νατέλλῃ καὶ κάθε βράδυ νὰ βασιλεύῃ καὶ λάμ­πει χιλιάδες τώρα χρόνια, ὁ ἥλιος αὐτὸς μιὰ μέρα θὰ σβήσῃ. Ὅπως σβήνει μιὰ καντήλα στὸ ναό, ὅπως σβήνει ἕνα δᾳδί, ὅπως σβήνει ἕνας ἠλεκτρικὸς λαμπτήρας, ἔτσι θὰ σβήσῃ μιὰ μέρα κι αὐτὸς καὶ θὰ πέσῃ σκοτάδι στὸν κόσμο. Τὸ λέει ὁ Χριστὸς αὐτό (βλ. Ματθ. 24,29. Μᾶρκ. 13,24). Κι ὄχι μόνο ὁ ἥλιος ἀλλὰ καὶ ἡ σελήνη καὶ τὰ ἄστρα καὶ οἱ γαλαξίες τοῦ σύμπαντος, ὅλα θὰ σβήσουν. Ἕνα δὲν θὰ σβήσῃ! Ποιό; Τὸ λέει σήμερα ὁ Χριστός· «Ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐ­ρα­νὸς καὶ ἡ γῆ, ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου…» (Ματθ. 5,18). Κι ἀλλοῦ ἐπαναλαμβάνει· «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι» (ἔ.ἀ. 24,35). Ἄτρεπτος καὶ ἀναλλοίωτος ὁ Χριστός, ἄφθαρτη καὶ αἰώνια ἡ διδασκαλία του.
Φῶς ἀναλλοίωτο ὁ Χριστός· φῶς τὰ λόγια του, φῶς ἡ ζωή του, φῶς τὰ θαύματά του, φῶς τὰ πάθη καὶ ὁ σταυρός του, φῶς ἡ ἀνάστασι καὶ ἡ ἀνάληψί του, φῶς ἡ Πεντηκοστή. Ὅλο φῶς εἶν᾿ ὁ Χριστός. Ὁ φυσικὸς ἥλιος ἔχει τὶς κηλῖδες του, ὁ Χριστός μας δὲν ἔχει οὔτε τὴν παραμικρὴ σκιά. Εἶνε ὁ ἅγιος καὶ ἀμόλυντος κατὰ πάντα.
Ἀλλ᾿ ὅπως ὁ Χριστὸς εἶνε φῶς, ἔτσι καὶ αὐ­τοὶ ποὺ πιστεύουν σ᾿ αὐτὸν πρέπει νὰ εἶνε φῶτα. Καὶ τέτοια φῶτα, πνευματικὰ φῶτα, εἶ­νε οἱ ἅγιοι ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα. Σήμερα ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴ μνήμη τῶν πατέρων τῆς Τετάρτης (Δ΄) Οἰκουμενικῆς Συνό­δου, ποὺ συνῆλθαν τὸ 451 στὴ Χαλκηδόνα, γιὰ νὰ πολεμήσουν τὴν αἵρεσι τοῦ Εὐτυχοῦς καὶ τοῦ Διοσκόρου, τὴν τρομερὴ αἵρεσι τοῦ μονοφυσιτισμοῦ, ποὺ ἀνέτρεπε τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία γιὰ τὸ θεανδρικὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μας. Ἡ Τετάρτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος καταδίκασε αὐτοὺς τοὺς αἱρετικούς, τοὺς λεγομένους μονοφυσίτες, ποὺ δίδασκαν ἀν­τί­θετα ἀπὸ τὴ διδασκαλία τῆς ἁγίας Γραφῆς, τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν ἀποστόλων. Ἦταν ἐν ὅλῳ 630 πατέρες, 630 «ἀστέρες πολύφωτοι». Ἐὰν ὁ Χριστὸς εἶνε ἥλιος, οἱ ἅγιοι πατέρες καὶ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὰ συγγράμ­ματά τους καὶ τὴ σοφία τους, μὲ τὴν παρρησία καὶ τὴν ὁμολογία τους, μὲ τὴν ὅλη ἁγία ζωή τους, ὑπῆρξαν «ἀστέρες πολύφωτοι τοῦ νοητοῦ στερεώματος», ὅπως ψάλλει τὸ ὡραῖο δοξαστικό τους.

* * *

Φῶς λοιπὸν ὁ Χριστός, φῶς οἱ ἀπόστολοι, φῶς οἱ προφῆται, φῶς οἱ πατέρες καὶ διδάσκαλοι. Αὐτὰ τὰ φῶτα φωτίζουν τὸν πνευματικὸ οὐρανὸ τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλὰ δὲν ἀρκεῖ νὰ ἐκθειάζουμε μόνο τοὺς πατέρας καὶ διδασκάλους· πρέπει καὶ νὰ τοὺς ἀκολουθοῦμε. Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ «Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14) ἰσοδυναμεῖ μὲ ἰσχυρὴ προτροπὴ – ἐντολὴ νὰ γίνουμε κ᾿ ἐμεῖς φῶτα.
Σεῖς οἱ Χριστιανοί, λέει ὁ Κύριος, εἶστε φῶ­τα μέσ᾿ στὴ νύχτα τοῦ αἰῶνος τούτου. Ἡ Ἐκ­κλησία τοῦ Θεοῦ, οἱ πιστοὶ ἄνθρωποι, ἄν­τρες καὶ γυναῖκες, ὁ ἀσπρομάλλης γέρος καὶ τὸ νήπιο ποὺ κρατάει στὴ ἀγκαλιά της ἡ μάνα, τὰ παιδιὰ τῶν κατηχητικῶν σχολείων καὶ οἱ νέοι, κάθε ὀρθόδοξη ψυχή, αὐτοὶ ἀποτελοῦν τὸ «μικρὸν ποίμνιον» (Λουκ. 12,32), αὐτοὶ εἶνε ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χρι­στοῦ εἶνε ἡ «γυνὴ περιβεβλημένη τὸν ἥλιον» (Ἀπ. 12,1), τὰ παιδιά της «ἐνδύθηκαν τὸν Χριστό» (Γαλ. 3,27) ποὺ εἶνε «τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰω. 8,12), καὶ μὲ τὴν παρουσία καὶ τὴ διαγωγή τους «φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι» (λειτ. προηγ.).
Ὅταν ὁ ἥλιος δὲν ἐμποδίζεται ἀπὸ τὰ σύννεφα καὶ λάμπῃ, τότε εἶνε χαρὰ Θεοῦ, θερμαίνεται καὶ ζωογονεῖται κάθε πλάσμα. Ὅταν ἀντιθέτως τὸ χειμῶνα ὁ ἥλιος κρύβεται ἐπὶ πολλὲς μέρες κι ὁ οὐρανὸς σκοτεινιάζῃ, οἱ ἄνθρωποι δὲν βλέπουν ἥλιο καὶ λυποῦνται. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει σήμερα καὶ στὸν πνευματικὸ ὁρίζοντα, στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χρι­στοῦ. Ὑπάρχει σκοτάδι. Χειμώνας βαρὺς ἐπικρατεῖ, ἥλιος δὲν λάμπει, ἄστρα δὲν φαίνον­ται, σελήνη δὲν φέγγει.
Ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἀδελφοί! Θὰ λάμψῃ πάλι φῶς, θὰ λάμψῃ ἡ ἀλήθεια. Δὲν θὰ νικήσῃ τὸ σκότος. Τὰ σύννεφα δὲν νικοῦν τελικὰ τὸν ἥλιο· γιὰ λίγο μόνο τὸν σκιάζουν. Καὶ τὰ σύννεφα ποὺ λέγονται εἴτε ψεύδη εἴτε συκοφαν­τίες εἴτε διαβολὲς εἴτε ἀδικίες εἴτε περιορισμοὶ καὶ φυλακίσεις εἴτε ἐκτοπισμοὶ καὶ ἐξορίες εἴτε διωγμοὶ καὶ βασανιστήρια, δὲν μποροῦν νὰ καλύψουν γιὰ πάντα τὸν ἥλιο τῆς ἀ­ληθείας, τὸ φῶς τοῦ δικαίου, τὴ λάμψι τῆς ἁ­γιότητος, τὴν ἀξία κάθε τιμίου ἀγωνιστοῦ. Ὅπως δὲν μπορεῖ νὰ σβήσῃ ὁ ἥλιος, ἔστω κι ἂν χιλιάδες ἄνθρωποι βγοῦν ἔξω κι ἀρχίσουν νὰ τὸν φτύνουν, διότι εἶνε ἀδύνατον τὰ σάλια τους νὰ τὸν φτάσουν, κατὰ παρόμοιο τρόπο εἶνε ἀδύνατον νὰ σβηστῇ ἡ ἀλήθεια.
Γιὰ λίγο σκιάζεται ὁ ἥλιος, προσωρινὰ ἐπικρατεῖ χειμώνας, προσωρινὰ ἀποκρύπτεται ἡ ἀλήθεια. Χρειάζεται πίστις, ὑπομονή, καρτερία. Μέσ᾿ στὸ σκοτάδι νὰ μὴ χαθῇ ἀπ᾿ τὸ μάτι μας ἕνα ἀστέρι. Καὶ τὸ ἀστέρι, ποὺ πρέπει νὰ κρατήσουμε στὸν οὐρανὸ τῆς καρδιᾶς μας ὅ­λοι, εἶνε ἡ ἐλπίδα στὸ Χριστό. «Ἡ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει» (Ῥωμ. 5,5). Μὲ τὴν ἐλπίδα αὐτὴ θ᾿ ἀντιμετωπίσουμε κάθε θύελλα. Σᾶς ὁμιλεῖ ἕνας γέροντας ἐπίσκοπος, ποὺ δὲν πέρασε τὴ ζωή του μὲ εὐκολίες, ἀλλὰ διῆλθε διὰ μέσου πολλῶν περιπετειῶν. Πιστεύω ἀκραδάντως, ὅτι ὅ­σες σκοτεινὲς δυνάμεις καὶ ἂν δροῦν στὸν κόσμο, ὅσο μαύρη καὶ ἂν εἶνε ἡ ἀτμόσφαιρα ἡ πνευματική, ἡ ἠθική, ἡ ἐκκλησιαστική, ἡ ἐ­θνική, ἡ παγκόσμιος, στὸ τέλος θὰ νικήσῃ τὸ φῶς, ὁ ἥλιος, ὁ Χριστός· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου Πρώτης – Φλωρίνης τὴν 14-7-1974 μὲ ἄλλο τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 16-7-2006, ἐπανέκδοσις 11-6-2024.