(Α´Τιμ. 2, 1-7)

https://www.pmeletios.com/newSite/index.php/17-%CE%B1%CF%80%CB9/175-2015-02-19-08-58-42

«Παρακαλώ ουν πρώτον πάντων ποιείσθαι δεήσεις, προσευχάς, εντεύξεις, ευχαριστίας, υπέρ πάντων ανθρώπων»· Σας παρακαλώ πρώτα απ’ όλα, πριν από κάθε ενέργειά σας, να φροντίζετε να προσεύχεσθε με κάθε είδους προσευχή για όλους τους ανθρώπους. Η προσευχή είναι η αρχή και «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός» για κάθε θετική ενέργεια και προσπάθεια του ανθρώπου. Ειδικά για κάθε ενέργεια και προσπάθεια των ιερέων. Ο ιερέας, λέγει ο άγιος Χρυσόστομος, είναι ο κοινός πατέρας όλης της οικουμένης και πρέπει να φροντίζει για όλους και για όλα. Λοιπόν στην καθημερινή λατρεία, που είναι το κύριο έργο του, ας αρχίζει με προσευχή για όλους και για όλα.

«Ευχαριστία»· πρέπει να ευχαριστούμε το Θεό για τα αγαθά που ο Θεός δίνει στους άλλους. Ακόμη και για το ότι ανατέλλει τον ήλιο σε πονηρούς και αγαθούς, βρέχει επί δικαίους και αδίκους. Κι αν ευχαριστούμε το Θεό για τους άλλους, πολύ περισσότερο για μας τους ίδιους και για όσα μας δίδει, ασχέτως αν είναι αυτά καλά ή κακά. Γιατί ο Θεός όλα τα δίδει για την ωφέλεια και το συμφέρον μας.

Με την προσευχή για όλους πετυχαίνουμε δύο αγαθά. Πρώτον να μη τους μισούμε και τους εχθρευόμαστε, γιατί κανένας δεν μπορεί να αισθάνεται έχθρα γι’ αυτόν που προσεύχεται. Δεύτερον οι ίδιοι γίνονται καλύτεροι, εφόσον προσευχόμαστε γι’ αυτούς. Και έτσι ευκολώτερα έρχονται στην διδασκαλία και την κατήχηση. Διότι τίποτα δεν προσελκύει στην διδασκαλία τόσο, όσο το να αγαπά και ν’ αγαπιέται κανείς.

Πόσο εντυπωσίαζε αυτή η συνήθεια των χριστιανών και μάλιστα των ιερέων τους ειδωλολάτρες, οι οποίοι τόσα κακά τους προξενούσαν και τόσους διωγμούς και παρόλα αυτά εκείνοι προσευχόταν γι’ αυτούς. Όπως ακριβώς ο πατέρας ακόμη κι αν το παιδί του τον κτυπά και αυθαδιάζει εναντίον του εκείνος δεν παύει να το αγαπά και να ενδιαφέρεται, έτσι και οι χριστιανοί και μάλιστα οι ιερείς.

Αν λοιπόν πρέπει να προσευχόμαστε για όλους πόσο κακό και αμαρτωλό είναι να καταριόμαστε; Αν οι λοίδοροι δεν θα κληρονομήσουν βασιλεία ουρανών (Α´Κορ. 6,10), πολύ περισσότερο αυτός που καταριέται. Διότι συνήθως βρίζει και κακολογεί. Προσεύχεσαι στον Θεό να σε ελεήσει και συ καταριέσαι; Εάν δεν συγχωρείς δεν θα συγχωρεθείς. «Διότι με όποιο μέτρο κρίνουμε, έτσι θα μετρηθούμε κι εμείς» (Ματθ. 7,2). Και συ όχι μόνο δεν συγχωρείς, αλλά παρακαλείς και τον Θεό να μη συγχωρέσει. Αλλά να γνωρίζεις ότι αν έτσι ενεργείς δεν βλάπτεις τον άλλο αλλά τον εαυτό σου. Γιατί με τέτοια άδικα και ανόσια αιτήματα ο Θεός δεν θα ακούσει ούτε τα δίκαια αιτήματά σου. Ας θυμηθούμε τι λέγει ο Παύλος γι’ αυτό το θέμα. «Λοιδορούμενοι ευλογούμεν διωκόμενοι ανεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλούμεν» (Α´ Κορ. 4, 12-13). «Κύριε μη στήσεις την αμαρτίαν ταύτην» (Πρξ. 7,59) προσευχόταν ο άγιος Στέφανος. Όχι μόνο δεν καταριόταν τους εχθρούς, του αλλά προσευχόταν ο Θεός να τους συγχωρήσει. Έτσι έκανε τον Παύλο από διώκτη απόστολο. Θέλεις να τιμωρήσεις τους εχθρούς σου; Τότε κάνε τους φίλους σου.

«Υπέρ βασιλέων και πάντων των υπεροχή όντων». Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η προσευχή, και μάλιστα στην καθημερινή επίσημη λατρεία, είναι μόνο για τους πιστούς. Όμως εδώ φαίνεται ότι αφορά και τους άπιστους διότι τότε οι βασιλιάδες ήταν άπιστοι και ειδωλολάτρες. Επίσης, όταν λέγει «γενηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ, και επί της γης» αυτό εννοεί. Ότι όπως στον ουρανό κανείς δεν είναι άπιστος, κανένας αντίθετος, έτσι ας μη υπάρχει και στη γη. Όλους φροντίστε να τους προσελκύσετε είτε είναι διώκτες μας είτε είναι εχθροί μας.

Ο Θεός, παρόλο που βλασφημείται κάθε μέρα με τα έργα πιστών και απίστων, εν τούτοις δεν έσβησε τον ήλιο, δεν κατήργησε τα άστρα, δεν ξήρανε την θάλασσα, δεν εξολόθρευσε τα ζώα, δεν σταμάτησε τις πηγές των υδάτων ούτε τα φυτά της γης. Αλλά συνεχώς σκορπά τις ευεργεσίες του και προνοεί για όλους και για όλα. Αυτόν πρέπει να μιμηθούμε κι εμείς και να κάνουμε τουλάχιστον με λόγια, όσα κάνει αυτός με έργα. Ας προσευχηθούμε για όλους ακόμη και για τους απίστους ακόμη και για τους εχθρούς μας. Όταν το κάνουμε αυτό, τότε ουσιαστικά προσευχόμαστε για τους εαυτούς μας και ωφελούμε αυτούς.

«Ίνα ήρεμον και ησύχιον βίον διάγωμεν εν πάση ευσεβεία και σεμνότητι». Δηλαδή η ευτυχία και το απρόσκοπτο εκείνων έχει επιπτώσεις και στη προσωπική μας ζωή και ευσέβεια. Η προτροπή του Παύλου δεν είναι θέμα κολακείας αλλά δικαιοσύνης. Κι αν το συμβουλεύει αυτό ουσιαστικά στους ιερωμένους, πολύ περισσότερο πρέπει να το κάνουν οι ιδιώτες.

Βέβαια πρέπει να πούμε ότι ο ήρεμος και ήσυχος βίος βασικά εξαρτάται από τους εαυτούς μας και από την ειρήνη που υπάρχει μεταξύ ψυχής και σώματος. Από τη συμφωνία μεταξύ θείου θελήματος και ανθρώπινου.

Διότι τρία είναι τα φοβερότερα είδη των πολέμων. Πρώτο είδος είναι ο συνήθης πόλεμος. Όταν το έθνος μας απειλείται από τους εχθρούς του. Δεύτερο είδος όταν πολεμούμε μεταξύ μας και συγκρουόμαστε και έχουμε έριδες και φιλονικίες. Τρίτο είδος όταν έχουμε διάσταση με τον εαυτό μας· με το εγώ μας· με την προσωπικότητά μας. Όταν άλλα πρέπει να κάνουμε και άλλα θέλουμε ή όταν θέλουμε τα σωστά και κάνουμε τα αμαρτωλά. «Ου γαρ ό θέλω τούτο πράσσω, αλλ’ ό μισώ τούτο ποιώ» (Ρωμ. 7,15) Αυτός ο πόλεμος είναι ο φοβερότερος. Είναι ο πιο επικίνδυνος. Ο πόλεμος που προέρχεται από τους εχθρούς της χώρας μας δεν μπορεί να μας βλάψει σε τίποτα μεγάλο. Μας σφάζουν, μας σκοτώνουν, αλλά δεν μπορούν να μας βλάψουν την ψυχή, αν εμείς δεν το θέλουμε αυτό. ούτε ο δεύτερος πόλεμος μεταξύ μας μπορεί να μας βλάψει. Κι αν άλλοι μας πολεμούν, εμείς μπορούμε να είμαστε ειρηνικοί και ατάραχοι. Ο ψαλμωδός το τονίζει αυτό· «Αντί του αγαπάν με ενδιέβαλον με, εγώ δε προσηυχόμην» (Ψαλ. 108,4). Και αλλού τονίζει το ίδιο· «όταν ελάλουν αυτοίς, επολέμουν με δωρεάν=χωρίς αιτία» (Ψαλ. 119,7).

Συνεπώς τον τρίτο πόλεμο δεν είναι δυνατό να τον αντιμετωπίσουμε εύκολα. Γιατί, όταν το σώμα μας επαναστατεί προς την ψυχή και ξεσηκώνει επιθυμίες φοβερές και οπλίζει τις ηδονές, τότε, αν δεν λυθεί αυτός ο πόλεμος δεν μπορούμε να πετύχουμε τα αγαθά που μας υποσχέθηκε ο Κύριος και να έχουμε ειρήνη μαζί του. Ποιό λοιπόν το όφελος όταν η οικουμένη απολαμβάνει ειρήνη, συ όμως πολεμάς με τον εαυτό σου ή το χειρότερο έχεις υποταχτεί στην αμαρτία;

Σ’ αυτήν όμως την εσωτερική ειρήνη συντελεί όχι λίγο και η κοινή ειρήνη. Γιατί με τον πόλεμο και τις διενέξεις αγριεύει η ψυχή και τα πάθη φουντώνουν και είναι δυσκολώτερο να πετύχουμε την εσωτερική ειρήνη. Γι’ αυτό επιδιώκει δια της προσευχής υπέρ των αρχόντων να έχουμε «ήρεμον και ησύχιον βίον». Αλλά το «εν ευσεβεία και σεμνότητι» αποκαλύπτει ότι η εξωτερική ειρήνη δεν έχει καμμία αξία, αν δεν υπάρχει και η εσωτερική.

Το «εν πάσι» σημαίνει, όχι μόνο στα δόγματα να ειρηνεύουμε, αλλά και στη ζωή. Γιατί πιο το όφελος να είμαστε ευσεβείς στα δόγματα και ασεβείς στη ζωή. Γι’ αυτό η αγία Γραφή τονίζει ότι κάποιοι «ομολογούν ότι γνωρίζουν τον Θεό, με τα έργα τους όμως τον αρνούνται» (Τιτ. 1,16) και ότι αυτός που δεν φροντίζει για τους δικούς του «την πίστη αρνήθηκε και είναι χειρότερος απίστου» (Α´Τιμ. 5,8). Επίσης λέγει η Γραφή ότι «εάν κάποιος που ονομάζεται αδελφός, είναι πόρνος ή πλεονέκτης ή ειδωλολάτρης, αυτός δεν τιμά τον Θεό» (Α´Κορ. 5,12) και «αυτός που μισεί τον αδελφό του αγνοεί τον Θεό (Α´Ιω. 2,9). Ακόλαστος και άσεμνος και ασελγής λοιπόν είναι όχι μόνο ο πόρνος αλλά και ο πλεονέκτης και ο ειδωλολάτρης και ο οργίλος και ο φθονερός και ο φιλάργυρος.

«Τούτο γαρ καλόν και αποδεκτόν ενώπιον του Σωτήρος ημών Θεού, ος πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι  και εις επίγνωσιν της αληθείας ελθείν». Αυτό θέλει ο Σωτήρας μας και Θεός μας· το να προσευχόμαστε για όλους τους ανθρώπους, ώστε αν θελήσουν κι αυτοί να σωθούν και να γνωρίσουν την θεία αλήθεια. Να μιμούμαστε λοιπόν τον Θεό που θέλει οι πάντες να σωθούν. Όχι κοσμικά και πρόσκαιρα αλλά πνευματικά και αιώνια. Αν το κάνουμε αυτό, γινόμαστε όμοιοι με αυτόν. Λοιπόν μη φοβόμαστε να προσευχόμαστε για τους ειδωλολάτρες· μόνο να φοβάσαι την κατάρα, το μίσος, την έχθρα. Αν λοιπόν πρέπει να προσευχόμαστε για τους ειδωλολάτρες, είναι ολοφάνερο ότι πρέπει να προσευχόμαστε και για τους αιρετικούς. Για όλους, για όλους.

Μα θα πει κάποιος, αν θέλει ο Θεός, γιατί χρειάζονται οι προσευχές μας; Γιατί ο Θεός θέλει να μας συνδέσει με την αγάπη και ει δυνατόν να μας ενώσει και εν τη πίστει.

«Εις γαρ Θεός, εις και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Χριστός Ιησούς». Λέγει ένας είναι ο Θεός για να τονίσει ότι δεν υπάρχουν πολλοί Θεοί. Και λέγει ότι υπάρχει και ένας μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ο Θεάνθρωπος Ιησούς. Έργο του μεσίτη είναι να έχει σχέση και κοινωνία και με τους δύο, που εμπλέκονται στην μεσιτεία του. Εάν κοινωνεί με τον ένα και δεν κοινωνεί με τον άλλο, τότε δεν μπορεί να είναι μεσίτης. Αν ο Χριστός ήταν μόνο Θεός ή μόνο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να είναι μεσίτης. Γι’ αυτό είναι Θεάνθρωπος και μετέχει δύο φύσεων, για να βρίσκεται κοντά στο Θεό και στους ανθρώπους.  

«Ο δους εαυτόν αντίλυτρον υπέρ πάντων, το μαρτύριον καιροίς ιδίοις». Και για τους ειδωλολάτρες πέθανε ο Χριστός; Ναι και για τους αιρετικούς και για όλους. Όλοι όμως δεν οικειοποιούνται την σωτηρία αυτή. Εμείς όμως πρέπει να προσπαθούμε να τους φέρουμε κοντά μας, ασχέτως αποτελέσματος των προσπαθειών μας. «Μαρτύριο» είναι το πάθος του Χριστού. «Καιροίς ιδίοις» σημαίνει στον κατάλληλο χρόνο. Κατάλληλο όχι από ανθρώπινη σκοπιά και σκέψη αλλά κατάλληλο για τον Θεό.

«Εις ό ετέθην εγώ κήρυξ και απόστολος». Αφού λοιπόν ο Χριστός έπαθε για τα έθνη και εγώ ορίστηκα δάσκαλος των εθνών, για πιο λόγο εσύ δεν προσεύχεσαι γι’ αυτούς; Ο Χριστός θυσιάστηκε γι’ αυτούς, εγώ αφιερώθηκα στην ιεραποστολή γι’ αυτούς, εσύ γιατί αδιαφορείς;

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ