Ἐθνικὰ
28η Ὀκτωβρίου 1821
1976 Οἱ ἀστάθμητοι παράγοντες τῆς Ἱστορίας

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΜΑ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2636

Τῆς Ἁγίας Σκέπης
Δευτέρα 28 Ὀκτωβρίου 2024
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου

Οι ἀσταθμητοι παραγοντες της Ἱστοριας

«Οὗτοι ἐν ἅρμασι καὶ οὗτοι ἐν ἵπποις, ἡμεῖς δὲ ἐν ὀνόματι Κυρίου Θεοῦ ἡμῶν μεγαλυνθησόμεθα» (Ψαλμ. 19,8)

Ὑπάρχει, ἀγαπητοί μου, ὑπάρχει Θεός. Τὸ φωνάζουν μυριάδες φωνές. Τὸ φωνάζει τὸ ὑλικὸ σύμπαν· ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη καὶ τὰ ἄ­στρα τὰ ἀναρίθμητα. Τὸ φωνάζει ἀκόμα ἐντονώτερα μιὰ μυστικὴ φωνὴ ποὺ ἀκούγεται στὰ βάθη τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως· μιὰ φωνὴ ποὺ ὅταν κάνουμε τὸ καλὸ μᾶς ἐπαινεῖ καὶ μᾶς ἐπιδοκιμάζει, κι ὅταν κάνουμε τὸ κακὸ μᾶς ἐπιπλήττει σὰν φωνὴ αὐστηροῦ εἰσαγγελέως καὶ δὲν μᾶς ἀφήνει νὰ ἡσυχάσουμε, ἀλλ᾽ ἀκούγεται στὰ βάθη τῆς ψυχῆς ἐκεῖνο ποὺ ἄκουσε ὁ Κάϊν· Κάϊν, «ποῦ εἶνε ὁ Ἄβελ ὁ ἀδελφός σου;» (Γέν. 4,9)· καὶ ἡ φωνὴ αὐτὴ ἡ μυστηριώδης, ἡ φωνὴ τῆς συνειδήσεως, δημιουργεῖ σαιξπήρεια δράματα.
Ὑπάρχει Θεός, τὸ φωνάζουν τὰ ἄστρα. Ὑ­πάρχει Θεός, τὸ φωνάζει ἡ συνείδησις. Ὑ­πάρ­χει Θεός, τὸ φωνάζει – ποιός ἄλλος· ἡ Ἱστορία. Ἡ Ἱστορία; Ναί, ἡ Ἱστορία. Σὲ κάθε σελίδα τῆς Ἱστορίας ἀκούγεται μυστικὴ ἡ φω­νή· Ὑπάρχει Θεός!

* * *

Ἱστορία, ἀγαπητοί μου, δὲν γράφουν τὰ ζῷα, γράφει ὁ ἄν­θρω­πος. Τὰ ζῷα κινοῦνται σὲ ἕνα περι­ωρισμένο κύκλο· ἡ μέλισσα π.χ., ὅ,τι ἔκανε πρὸ τριῶν χιλιάδων ἐτῶν, κάνει καὶ σήμερα, καὶ τὸ ἴδιο θὰ κάνῃ ἐνστικτωδῶς καὶ με­τὰ ἀ­πὸ ἄλλες τρεῖς χιλιάδες χρόνια. Ἱστορία γράφει μόνο ὁ ἄνθρωπος, τὸ λογικὸ καὶ ἐ­λεύθερο πλάσμα, τὸ ὁποῖο μὲ ποικιλία ἐνεργειῶν δημιουργεῖ νέες καταστάσεις καὶ ὡς ἐκ τούτου δίδει ἄλλη τροπὴ στὰ διαδραματιζόμενα.

Ὑπάρχουν μερικοὶ ποὺ λένε, ὅτι τὰ κίνητρα στὴν προώθησι τῆς ἀνθρωπίνης ἱστορί­ας, τὰ ἐλατήρια τῶν ἐνεργειῶν τοῦ ἀνθρώπου, εἶνε μό­νο ὑλικά, ὅτι εἶνε τὰ οἰκονομικὰ συμφέρον­τα. Ἀλλά, χωρὶς νὰ ὑποτιμοῦμε τὴ σημασία ποὺ ἔχει στὴ ζωή μας ὁ οἰκονομικὸς παράγων, ἐ­μεῖς φρονοῦμε ὅτι, πέρα ἀπὸ τοὺς οἰκονομικοὺς λόγους, ὑπάρχουν καὶ ἄλλα κίνητρα, πνευματικά· ὅτι πέρα ἀπὸ τὴν ὕλη ὑπάρχει τὸ πνεῦ­­μα· γι᾽ αὐτὸ στὴν Ἱστορία δροῦν καὶ οἱ λε­γόμενοι ἀστάθμητοι παράγοντες, οἱ ἀόρατοι καὶ ἀπρόβλεπτοι παράγοντες, καὶ αὐτοὶ κυρίως εἶνε οἱ συντελεσταὶ καὶ δημιουργοὶ τῶν μεγάλων ἐξελίξεων.
Ἀλλ᾽ ἂς τὰ ποῦμε ἁπλᾶ αὐτὰ τὰ πράγματα, νὰ τὰ καταλάβουμε καλύτερα, ἀναφέροντας δυὸ – τρία ἱστορικὰ παραδείγματα.
Τὸ ἕνα συνέβη στὸ Ἰσραὴλ τὸ 1.010 π.Χ.. Θὰ ἔχετε ἀκούσει τὴν ἱστορία τοῦ Δαυΐδ (1010-975; π.Χ.). Στὴν ἐποχὴ ἐκείνη, χίλια χρόνια πρὸ Χριστοῦ, στὸ Ἰσραήλ, στὸ μικρὸ αὐ­­τὸ ἔθνος, ὑ­­πῆρχε μεγάλος κίνδυνος. Ἕνας λαὸς ἄγριος, βάρβαρος, ὁπλομάχος, οἱ Φιλισταῖοι, τοὺς εἶ­χαν περισφίξει καὶ κινδύνευαν νὰ ἐξαλειφθοῦν. Ἐκπρόσωπος τῶν Φιλισταίων, καμάρι καὶ καύ­χημα τῶν ἀλλοφύλων, ἦταν ἕνας γιγαντόσωμος ἄντρας πελωρίων διαστά­σεων, ὁ «Γολι­άθ» (Α΄ Βασ. 17,4). Ἦταν ἕνα σιδηρό­φρα­κτο βουνὸ ἀπὸ σάρκες καὶ νεῦρα. Αὐ­τὸς προκαλοῦσε σὲ μονομαχία ὁποιονδήποτε ἀπὸ τοὺς Ἰσραηλῖτες. Καὶ ἐνῷ κάθε μέρα ἀκουγόταν ἡ πρόσκλησι, κανείς δὲν τολμοῦ­σε ν᾽ ἀντιπαραταχθῇ σ᾽ αὐ­τόν. Καὶ μόνο νὰ τὸν ἔβλεπε κανεὶς φοβόταν· ἡ φωνή του ἦταν σὰν βρυχηθμὸς λιονταριοῦ στὴν ἔρημο. Οἱ Φιλισταῖοι στὸ πρόσωπο τοῦ Γολιὰθ φαίνον­ταν ἀήττητοι.
Ἀλλὰ ξαφνικὰ παρουσιάζεται ἕνας ἀντίπαλός του. Ποιός; Ἕνας ξανθόμαλλος νεαρὸς δεκαέξι – δεκαεφτὰ ἐτῶν, ἕνας ἔ­φηβος, «παιδά­ριον» ὅπως λέει ἡ Γραφή (ἔ.ἀ. 17,33), ὁ Δαυΐδ. Μικρόσωμος ἀλλὰ ῥωμαλέος, ποὺ ἦταν –προ­σέξτε τὴ λεπτομέρεια–, ὁ τελευ­ταῖος γυιὸς ἑ­νὸς πολύτεκνου βοσκοῦ μὲ ὀχτὼ παιδιά. Αὐ­τὸς ὁ τελευταῖος, ὅταν ἄκουσε τὸ Γολιὰθ νὰ βλασφημῇ τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἄφησε τὸ κοπάδι του, κατέβηκε καὶ στάθηκε ἀπέναντι στὸ Γολιάθ. Ὅλοι θεωροῦαν ἑκατὸ τοῖς ἑκατὸ βέβαιο, ὅτι ὁ Γολιὰθ θὰ νικήσῃ· κανείς δὲν ἀμ­φέβαλλε, ἡ δυσαναλογία ἦταν μεγάλη. Κι ὁ Γολιὰθ μεγαλαυχοῦσε, ὅτι θὰ τὸν σχίσῃ, θὰ τὸν κάνῃ κομμάτια… Ὁ Δαυῒδ ὅμως ἄοπλος –ναί σχεδὸν ἄοπλος, μόνο μὲ μιὰ σφεντόνα καὶ πέντε λιθάρια–, ἀλλὰ ὡπλισμένος μὲ τὴν ἀόρατη δύναμι τοῦ Θεοῦ κ᾽ ἐπικαλούμενος τὸ μέγα ὄνομά του, ταχὺς σὰν ἀ­στραπὴ πλησιάζει ἐκεῖνο τὸν κολοσσό, τὸ κινη­τὸ ἐκεῖνο φρούριο, καὶ μέσα σὲ δευτερόλε­πτα τὸν χτυ­πᾷ στὸ κεφάλι μ᾽ ἕνα λιθαράκι, τὸν ξαπλώνει καταγῆς καὶ τὸν φονεύει. Κι ἀ­κούστηκε τότε ἰαχὴ θριάμβου σὲ ὅλο τὸν Ἰσραήλ.
Τὸ ἱστορικὸ αὐτὸ γεγονὸς δείχνει, ὅτι ὄχι ὁ ὄγκος τοῦ σώματος ἀλλὰ ἡ ἀόρατη ψυχὴ εἶνε αὐτὴ ποὺ δημιούργησε τὸ θρίαμβο.
Ἕνα ἄλλο ἱστορικὸ γεγονός, πλησιέστερο σ᾽ ἐμᾶς, συνέβη στὴ Θεσσαλονίκη γύρω στὸ 300 μ.Χ., ἐπὶ τοῦ εἰδωλολάτρου αὐτοκράτορος Μαξιμίνου (305 μ.Χ.). Αὐτὸς ἔφτασε μὲ τὸ στρά­­τευ­μά του στὴ Θεσσαλονίκη καὶ πλημμύρησε τὸ στάδιο ἀπὸ εἰδωλολάτρες ποὺ πανηγύριζαν τὸ θρίαμβό του κατὰ τῶν ἀντιπάλων του. Ἐκ­πρόσωπος δὲ καὶ ἴνδαλμα τοῦ εἰδωλολατρι­κοῦ ἐκείνου πλήθους ἦταν πάλι ἕνας γιγαν­τόσωμος ἄντρας, κινητὸ σάρκινο φρούριο, φο­βερὸς σὰν ἀρκούδα καὶ λιοντάρι, ὁ Λυαῖος. Καὶ μόνο ἡ φωνή του τρομοκρατοῦσε ὅλους. Καλοῦσε σὲ μονομαχία τοὺς Χριστιανούς, καὶ ὕβριζε καὶ χλεύαζε τὸ Χριστό. Κάθε μέρα προ­καλοῦσε στὸ στάδιο, καὶ κανείς δὲν τολμοῦ­σε ν᾽ ἀντιπαραταχθῇ σ᾽ αὐτόν.
Ἀλλὰ αἴφνης ἕνας, μικρὸς πάλι, ἕνας νέος Δαυ­ΐδ, ὁ Νέστωρ, ἡλικίας δεκαέξι ἐτῶν, ἄοπλος, ἀλλὰ ὡπλισμένος καὶ αὐτὸς μὲ τὴν πανοπλία τοῦ Θεοῦ, μὲ τὴν εὐχὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου ποὺ τοῦ εἶπε «Καὶ Λυαῖον νικήσεις καὶ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρήσεις», μὲ τὸ σταυ­ρὸ τοῦ Κυρίου μας ἔπεσε κι αὐτὸς σὰν βολίδα ἐπάνω στὸ κινητὸ φρούριο καὶ μέσα σὲ δευτερόλεπτα τὸν κατέβαλε. Κι ἀκούστη­κε παντοῦ, ὅτι νίκησαν οἱ Χριστιανοί.
Ὁ Δαυῒδ νικάει τὸν Γολιάθ, ὁ Νέστωρ νικάει τὸν Λυαῖο. –Μπᾶ, θὰ ποῦν ὡρισμένοι· παραμύθια εἶν᾽ αὐτὰ ποὺ λές, αὐτὰ συνέβαιναν στὰ παλιὰ χρόνια, «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ»!….
Γιατί τ᾽ ἀμφισβητεῖτε; Εἶνε γεγονότα ποὺ τὰ βεβαιώνουν ἀξιόπιστοι μάρτυρες καὶ ἱστορικοί. Ἂν ἀρχίσου­με ἔτσι νὰ ξηλώνουμε τὴν Ἱ­στορία καὶ δὲν παραδεχώμαστε τὸ ἕνα καὶ διαγράφουμε τὸ ἄλ­λο, αὐτὸ δὲν εἶνε ἐπιστήμη. Ἔφτασαν κάποιοι στὸ σημεῖο οὔτε τὸ Εἰκοσιένα νὰ παραδέχων­ται, γιατὶ εἶνε ἀπάτριδες καὶ ἄθρησκοι καὶ ὑλισταί, μετροῦν τὰ πάντα μὲ τὸν πῆχυ τῆς ὕλης καὶ μυωπάζουν μπροστὰ στὴν ἀλήθεια. Διαγράφουν γεγονότα· εἶνε δη­λαδὴ Προκροῦσται τῆς Ἱ­στορίας. Ἂν ἀρχίσουμε ἔτσι καὶ λέμε, Τοῦτο δὲν ἔγινε, Τ᾽ ἄλλο δὲν ἔγινε, γιατὶ δὲν συμφω­νοῦν μὲ τὶς ἰδέες μας καὶ θέλουμε νὰ κόψουμε τὴν πραγματικότητα στὰ μέτρα τῆς ἰδεολογίας μας, δὲν θὰ μείνῃ τίποτε ἀπὸ τὴν Ἱστορία.
Ἀλλὰ καὶ ἂν ἀκόμα ἀμφισβητήσουμε τὰ δύο αὐτὰ ἱστορικὰ γεγονότα, τοῦ Δαυῒδ μὲ τὸν Γο­λιὰθ καὶ τοῦ Νέστορος μὲ τὸν Λυαῖο ποὺ ἀ­ποδεικνύουν ὅτι στὴν Ἱστορία δροῦν καὶ ἀστά­θμητοι παράγοντες, ἔρχεται τὸ 1940 καὶ τὸ Ἀλβανικὸ ἔπος καὶ φωνάζουν, ὅτι τὸ πνεῦμα νικᾷ τὴν ὕλη καὶ ὄχι ἡ ὕλη τὸ πνεῦμα. Ὅταν οἱ ἀετοὶ τῆς Πτολεμαΐδος καὶ τῆς Φλωρίνης κατέλαβαν τὴν Κορυτσά, τὴν ἑπομένη οἱ «Τάϊμς», γνωστὴ ἐφημερίδα τοῦ Λονδίνου, ἔγραψαν, ὅτι ἐπάνω ἐκεῖ στὰ «κακοτράχαλα βουνά» ὁ Δαυῒδ νικᾷ πάλι τὸν Γολιάθ, ἡ μικρὴ Ἑλλάδα (ὁ Δαυῒδ καὶ Νέστωρ) νικᾷ τὸν Ἄξονα (τὸν Γολιὰθ καὶ Λυαῖο).
Σιδηρόφρακτος ὁ δικτάτορας τῆς ῾Ρώμης ἀ­πειλοῦσε· Ἔχω τόσα ἀεροπλάνα, ποὺ θὰ σκι­­άσουν τὸν ἥλιο· κι ὅτι, Μέσα σὲ μιὰ βδομάδα οἱ στρατηγοί μου θὰ πίνουν τὸν καφφέ τους στὴν Ἀθήνα στὴν πλατεῖα Συντάγματος. Καὶ ἦταν τόσο βέβαιος γιὰ τὴ νίκη του, ὥστε ἔκοψε καὶ μετάλλια· βρῆκαν οἱ μαχηταί μας στὴν Κορυτσὰ κάσσες ὁλόκληρες γεμᾶτες μετάλλια μὲ τὰ ὁποῖα θὰ βράβευε τοὺς στρατιῶτες του, τοὺς ἀλπινιστάς του, ποὺ ἔγραφαν· Στοὺς νικητὰς τῆς Ἑλλάδος· καὶ εἶχε ζωγραφισμένη τὴν Ἑλλάδα σὰν γυναῖκα γονατισμένη καὶ πάνω στὸ στῆθος της νὰ πατάῃ ὁ ἀλπινιστής. Καὶ ὅμως διαψεύσθηκε. Ὅλοι ἔλεγαν· Πάει ἡ Ἑλλάδα, ἀδύνατον νὰ νικήσῃ. Καὶ πράγματι εἴχαμε ἀπέναντί μας ἀντίπαλο πενήντα ἑκατομμυρίων, μὲ δύναμι τεραστία, μὲ ἀεροπλάνα καὶ ἅρματα. Καὶ ὅμως, γιὰ μία ἀκόμη φορὰ ἀπεδείχθη, ὅτι τὸ πνεῦμα νικᾷ καὶ ὄχι ἡ ὕλη.

* * *

Αὐτὸ τὸ μεγάλο δίδαγμα ἔχουμε σήμερα, ἀδελφοί μου. Ὅσο μικροὶ καὶ ἂν εἴμαστε, ἐ­ὰν ἔχουμε πίστι στὸ Θεὸ καὶ ἀγάπη στὴν πατρίδα, ἐὰν λειτουργοῦν οἱ ἀστάθμητοι αὐτοὶ παράγοντες, πάλι θὰ νικήσουμε καὶ θὰ θριαμβεύσουμε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Σωτῆρι ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν· γιὰ νὰ ξαναποῦμε μαζὶ μὲ τὸν Δαυϊδ· «Οὗτοι ἐν ἅρμασι καὶ οὗτοι ἐν ἵπποις, ἡμεῖς δὲ ἐν ὀνόμα­­τι Κυρίου Θεοῦ ἡμῶν μεγαλυνθησόμεθα» (ἔ.ἀ.).

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Σκέπης Πτολεμαΐδος τὴν Πέμπτη 28-10-1976 τὸ πρωί. Καταγραφὴ καὶ μεταγλώττισις 4-9-2024.