Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΜΑ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2634

Τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ ἀδελφοθέου
Τετάρτη 23 Ὀκτωβρίου 2024
Ὁμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστινου Καντιωτου

Ὁ ἅγιος Ἰακωβος και ἡ Ἐπιστολη του

Κάθε μέρα, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἑορτή· κάποιος ἅγιος ἢ ἅγιοι ἑορτάζουν. Σήμερα ἑ­ορτάζει ὁ ἅ­γιος Ἰάκωβος. Ἀλλὰ ποιός Ἰάκωβος; διότι ἅγιοι μὲ τὸ ὄνομα Ἰάκωβος εἶνε δεκαεφτά (17). Ἀπ᾽ ὅλα τὰ πνευματι­κὰ αὐτὰ ἀ­στέ­ρια ἐκεῖνο ποὺ λάμπει περισσότερο εἶ­νε τὸ σημερινό· καὶ πρὸς δι­άκρισιν ἀπὸ τοὺς ἄλ­λους ὀνομάζεται Ἰάκωβος ὁ ἀδελ­φόθεος. Στὰ Εὐαγγέλια ἀναφέρον­­ται τέσσερις ἀδελφοὶ τοῦ Χριστοῦ (βλ. Ματθ. 13,55. Μάρκ. 6,3)· ἕνας λοιπὸν ἀπὸ αὐτοὺς εἶνε ὁ Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος.
–Περίεργο πρᾶγμα· εἶχε ἀδέρφια ὁ Χριστός;
Μόνο προτεστάντες καὶ χιλιασταί (ἰεχωβῖ­τες) λένε, ὅτι ἡ Παναγία εἶχε κι ἄλλα παιδιὰ ἀπὸ τὸν Ἰωσήφ. Ὄχι· εἶνε ὕβρις αὐτό. Ἡ Παν­α­­γία ἔμεινε παρθένος πάντοτε· καὶ προτοῦ νὰ γεννήσῃ, καὶ κατὰ τὴ γέννησι, καὶ μετὰ τὴ γέν­νησι· γι᾽ αὐτὸ λέγεται ἀειπάρθενος. Ἔχει μεγάλη σημασία αὐτό.
–Μὰ τότε γιατί λέει ἔτσι τὸ Εὐαγγέλιο;

Ἐξηγεῖται. Κατὰ τὴν παράδοσι ὁ ἅγιος Ἰω­σὴφ προτοῦ νὰ μνηστευθῇ τὴν ὑπεραγία Θεο­τόκο εἶχε ἄλλη γυναῖκα ἡ ὁποία πέθανε. Μ᾽ ἐ­­κεί­νην ἀ­πέκτησε παιδιά, ἀγόρια καὶ κορίτσια, καὶ ὁ κόσμος, ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ συλλάβῃ τὸ ἀπόρρη­το μυστήριο τῆς θείας ἐνσαρκώσε­ως, τὰ θεω­ροῦσε ἀδέρφια τοῦ Ἰησοῦ. Ἔτσι καὶ ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὀνομάζεται ἀδελφόθεος.
Οἱ ἄνθρωποι, ἂν ἔχουν καν­ένα διακεκριμένο συγγενῆ (ὑ­πουργό, νομάρχη, καθηγη­τὴ πα­νεπιστημίου κ.λπ.) καυχῶνται γιὰ τὴ συγγένεια· ὁ ἅγιος Ἰάκωβος, παρὰ τὴ σχέσι του μὲ τὸ Χριστό, δὲν ὑπερηφανεύτηκε. Ὅπως ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἦταν ταπεινὸς καὶ ἔ­λεγε ὅτι δὲν εἶνε ἱ­κανὸς νὰ σκύψῃ νὰ λύσῃ «τὸν ἱ­μάντα τῶν ὑποδημάτων» τοῦ Κυρίου (Ματθ. 3,11. Μάρκ. 1,7. Λουκ. 3,16. Ἰω. 1,27), ἔτσι καὶ ὁ Ἰάκωβος ἦ­ταν πολὺ ταπεινός· ὀνομάζει τὸν ἑαυτό του «δοῦλον Θεοῦ καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Ἰακ. 1,1).
Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ἦταν ἐνάρετος, εἰλικρι­νὴς καὶ δίκαιος, ἐγκρατὴς καὶ ἀσκητικός. Λίγοι ἄν­θρωποι ἀγάπησαν τὴ νηστεία ὅπως αὐ­τός, καὶ λί­γοι προσευχήθηκαν τόσο θερμά, ὧ­ρες γονυπετής, ὅπως ὁ Χριστὸς στὴ Γεθσημα­νῆ· ἀπὸ τὶς γονυκλισίες τὰ γόνατά του ἔ­κα­ναν κάλους. Ἦ­ταν ἐπίσης φίλος τῆς ἐλεη­μοσύνης, τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης.
Ἔμεινε στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας. Μαζὶ μὲ τὸν Πέτρο καὶ τὸν Ἰωάννη ἦταν οἱ «στῦ­λοι» (Γαλ. 2,9) – στυλοβάτες τῆς Ἐκκλησίας. Χρημάτισε ἐπίσης πρῶτος ἐπίσκοπος τῆς ἐκ­κλησίας τῶν Ἰεροσολύμων· τὸν βλέπουμε νὰ προεδρεύῃ στὴν Ἀποστολικὴ Σύνοδο, τὴν πρώτη Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας (βλ. Πράξ. κεφ. 15ο), ἡ ὁποία ἔ­λυσε τὸ δύσκολο πρόβλημα τῆς περιτομῆς.
Ἡ δρᾶσι του ὅμως προκάλεσε ἀν­τίδρασι. Οἱ ἰουδαῖοι τὸν συνέλαβαν, τὸν ὡδήγησαν στὸ ναὸ τοῦ Σολο­μῶντος, τὸν ἀνέβασαν, στὸ πτερύγιο, σὲ ὑψη­λὸ ἄκρο· ἀπὸ ᾽κεῖ τοῦ ᾽δωσαν μιὰ σπρωξιά, τὸν ἔρριξαν κάτω, καὶ ἐκεῖ ἄφησε τὴν τελευ­ταία του πνοὴ μαρτυρικῶς.

* * *

Αὐτὸς μὲ λίγα λόγια ἦταν ὁ ἅγιος Ἰάκωβος, ὁ ὁποῖος μᾶς ἄφησε ὡς ἱερὸ θησαυρὸ τὴν ­Ἐ­πι­στο­λή του, ποὺ εἶνε γεμάτη διδάγματα. Θὰ προσπαθήσω μὲ συντομία νὰ σᾶς πῶ μερικά.
Ἂν εἶσαι, λέει, Χριστιανός, τότε ὅπως ὁ Χριστὸς καὶ ὅλοι οἱ ἅγιοι ἔδειξαν ὑπομονὴ στοὺς πειρασμούς, κ᾽ ἐσὺ στὶς δοκιμασίες νά ᾽χῃς ὑ­πομονή. Οἱ πιστοὶ εἶνε ἀνδρεῖοι καὶ μὲ τὶς δοκιμα­σίες καθαρίζονται καὶ λάμπουν (βλ. Ἰακ. 1,1,12).
Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ἀπαντᾷ καὶ σὲ ἕνα φιλο­σοφικὸ ἐρώτημα ποὺ βασανίζει τὸν ἄνθρωπο· Ἀπὸ ποῦ προῆλθε τὸ κακό; Μερικοὶ ἔλεγαν· ἀπὸ τὸ Θεό. Τοὺς ἀπαντᾷ· ὁ Θεὸς δὲν εἶ­νε ἡ πηγὴ τοῦ κα­κοῦ, εἶνε πηγὴ μόνο ἀγαθῶν δωρημάτων. Ἀρ­χὴ τοῦ κακοῦ εἶνε ὁ διάβολος καὶ ἡ κακὴ ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου· ὁ ἄνθρωπος πειράζεται ὑπὸ τῶν ἰδίων του παθῶν «ἐξ­ελκόμενος καὶ δελεαζόμενος» (βλ. ἔ.ἀ. 1,13-18).
Διδάσκει ἀκόμα ὁ ἅγιος Ἰάκωβος, ὅτι δὲν ἀρ­κεῖ μόνο νὰ διαβάζουμε τὸ Εὐαγγέλιο, νὰ ἐρ­χώμαστε στὴν ἐκκλησία, νὰ εἴμαστε ἀκροαταί· πρέπει νὰ εἴμαστε καὶ ποιηταί, νὰ ἐκτελοῦμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ· εἰ δ᾽ ἄλλως, μοιά­ζουμε μὲ κάποιον ποὺ πάει στὸν καθρέφτη, βλέπει τὴ μορφή του, καὶ μόλις ἀπομακρύνεται λησμονεῖ ἀμέσως πῶς ἦταν (βλ. ἔ.ἀ. 1,22-25). Χρειάζεται ἔμπρακτη καὶ σταθερὴ ἐφαρμογή.
Νὰ εἴμαστε δίκαιοι, λέει, ἀμερόληπτοι, ἀν­τικειμενικοί· ὄχι νὰ τιμοῦ­με τὸν πλούσιο καὶ νὰ περι­­φρονοῦμε τὸν φτωχό. Νὰ μὴ προσωποληπτοῦ­με· νὰ ἐκτιμοῦμε τὴν ἀρε­τὴ ὅ­που τὴ συναντήσου­με, εἴτε στὴν καλύβα εἴτε στὰ ἀνάκτορα (βλ. ἔ.ἀ. 2,1-9).
Κοντὰ στὴν πίστι νὰ ἔχουμε καὶ τὰ ἔργα τῆς πίστεως. Γιατὶ καὶ ὁ διάβολος πιστεύει ὅτι ὑπάρχει Θεός, ἀλλὰ τί μὲ τοῦτο; ἔργα δὲν ἔ­χει, διάβο­λος μένει. Ὅπως τὸ σῶμα χωρὶς τὴν ψυχὴ εἶνε νε­κρό, ἔτσι καὶ ὁ Χριστιανὸς χωρὶς τὰ καλὰ ἔρ­γα εἶνε νεκρός. «Ἡ πίστις χωρὶς τῶν ἔργων νεκρά ἐστι» (βλ. ἔ.ἀ. 2,14-26).
Ὁ ἀ­δελφόθεος μᾶς ἐφιστᾷ ἰδιαιτέρως τὴν προσοχὴ στὸ τί λέμε· προσοχὴ στὴ γλῶσ­σα, ἡ ὁ­ποία «κόκκαλα δὲν ἔχει καὶ κόκκαλα τσακί­ζει». Ἡ γλῶσσα φλυαρεῖ, πριονίζει· αἰσχρολογεῖ, βλαστη­μάει, καταριέται, διαβάλλει, συκοφαντεῖ. Μικρὸ μέλος τοῦ σώματος εἶνε, ἀλ­λὰ μεγάλη κατα­στροφὴ προξενεῖ, ὅπως μιὰ μικρὴ σπίθα μπορεῖ νὰ κάψῃ ἕνα ὁλόκληρο δάσος (βλ. ἔ.ἀ. 3,2-12)· ἔτσι ἕνας λόγος κακὸς μπορεῖ π.χ. νὰ χωρίσῃ ἕνα ἀντρόγυνο. Καὶ αὐτὸ εἶνε σύμφω­νο μὲ τὸ λόγο τοῦ Χρι­στοῦ ποὺ εἶπε, ὅτι θὰ δικαστοῦμε γιὰ κάθε λόγο ποὺ ξεφεύγει ἀπὸ τὸ στόμα μας (βλ. Ματθ. 5,22).
Καυτηριάζει ἀκόμη ὁ ἅγιος Ἰάκωβος μία σοβαρὴ καὶ πολὺ διαδεδομένη ἁμαρτία, ποὺ φο­βοῦ­μαι ὅτι καὶ μόνο γι᾽ αὐτὴν πολὺ θὰ τιμω­ρηθοῦμε· πρόκειται γιὰ τὸν ὅρκο. Κάθε μέρα χιλιάδες ὅρ­κοι δίδονται στὰ δικαστήρια. Λέει λοιπὸν ὁ ἅγιος ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα, ὅτι ὁ Χριστια­νὸς δὲν πρέπει νὰ ὁρκίζεται (βλ. Ἰακ.. 5,12). Δυστυ­χῶς καὶ οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ δικασταὶ μένουν ἀδιάφοροι. Μόνο κάπου – κάπου τολμηροὶ Χριστιανοὶ ἀρνοῦνται νὰ ὁρκιστοῦν καὶ προτιμοῦν νὰ ὑποστοῦν συνέπειες παρὰ νὰ παραβοῦν τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ. Ἐλπίζω κάποτε ὁ ὅρκος νὰ καταργηθῇ καὶ ν᾽ ἀπαλλαγῇ ὁ κόσμος ἀπὸ ἕνα μεγάλο κρίμα.
Ἐπίσης, γιὰ νὰ τελειώνω, ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ῥίχνοντας ἕνα βλέμμα στὴν κοινωνία ἀ­ναστε­νάζει γιατὶ βλέπει τοὺς φτωχοὺς νὰ ὑ­ποφέρουν ἀ­πὸ τοὺς πλουσίους, οἱ ὁποῖοι ἐκ­μεταλλεύονται τοὺς ἐργάτες, τοὺς στεροῦν τὸ μισθό τους καὶ ἀ­ποκτοῦν ἔτσι τεράστιες περιουσίες. Διαβάστε νὰ δῆτε πῶς ἐκφράζεται ἐναν­τίον τῶν πλουσίων. Ἀλλοίμονό σας, λέει, θὰ τιμωρηθῆτε σκληρά. Σὰν τὰ θρεφτάρια τρῶτε τώρα καὶ παχαίνετε, σὰν τὰ μοσχάρια ποὺ ἑτοιμάζονται γιὰ σφαγή· ἔρχεται ὅμως ἡ τιμω­ρία, καὶ τότε ποῦ θὰ κρυφτῆτε; Μετα­νο­ῆστε καὶ κλάψτε (βλ. ἔ.ἀ. 5,1-6). Βλέπετε; Προτοῦ νὰ παρουσιαστῇ ὁ Μὰρξ καὶ οἱ ἐργατοπατέρες –ποὺ κόπτονται γιὰ τὰ δίκαια τῶν ἐργατῶν, ἐνῷ οἱ ἴδιοι ζοῦν πλουσι­ο­πάροχα–, τὸ Εὐαγγέλιο καυτηριάζει τὴν πλεονεξία καὶ φιλαργυρία, ποὺ εἶνε μάστιγες τοῦ κόσμου καὶ πηγὴ ἀθλιοτήτων.
Ὁ τελευταῖος λόγος τοῦ ἁγίου Ἰακώβου, τὸ ῥητὸ μὲ τὸ ὁποῖο κλείνει τὴν Ἐπιστολή του, εἶνε μιὰ ζυγαριὰ ποὺ μᾶς βγάζει ὅλους σκάρτους· ἐ­μετρήθης, ἐζυγίσθης, καὶ εὑρέθης ἐλλιπής (βλ. Δαν. 5,25-28). Ποιά εἶνε ἡ ζυγαριά; Σᾶς ἐρωτῶ νὰ μοῦ πῆ­τε· ποιός ἀπὸ σᾶς προσπαθεῖ κάθε φορὰ νὰ φέρῃ κ᾽ ἕναν ἄλλο στὴν ἐκκλησία; Οἱ ἴδιοι ἐσεῖς συχνὰ σέρνετε τὰ πόδια σας μὲ κάποια δυσ­θυμία. Εἶσαι Χριστιανός; πιστεύεις στὸ Χριστό, ὅτι ἐκτὸς ἀπὸ αὐ­τὸν δὲν ὑπάρχει ἄλ­λος σωτήρας; Λοιπὸν τί κάθεσαι; Βλέ­πεις τὸ μασόνο, τὸ μαρξιστή, τὸ χιλιαστή, ποὺ φτάνουν μέχρι τὰ ἄκρα τῆς γῆς γιὰ νὰ δι­­αδώσουν τὸ «εὐαγγέλιό» τους, νὰ ἑλ­κύσουν κά­ποιον στὸ πιστεύω τους; Ὅλοι ἐργάζονται· σὺ ὁ Χριστιανὸς μένεις ἄπρακτος; Δὲν ἔχεις καρδιὰ καὶ γλῶσσα; Πότε ὅμως ἄνοιξες τὸ στόμα σου καὶ μίλησες γι᾽ αὐτὸν ποὺ σὲ σῴ­ζει; Ὅταν τὸ 1968 κατηχούσαμε τοὺς τσιγγάνους στὴ Φλώρινα, τοὺς ῥώτησα· –Ἀκούσατε ποτὲ γιὰ τὸ Χριστό; –Δὲν μᾶς εἶπε κανεὶς τίπο­τα. –Κανείς; –Κανείς. Τότε ἕ­νας ἀπὸ αὐ­τοὺς πετάχτηκε καὶ λέει· –Ἄ­κουσα ἐγὼ κάποιον νὰ λέῃ γιὰ τὸ Χριστό. –Μπράβο, λέω· ποῦ τὸ ἄ­κουσες; (καὶ ἡ ἀπάν­τησί του μὰ μὴ γελάσετε, νὰ κλάψετε·) –Τὸ ἄκουσα, λέει, ὅταν τὸν βλαστημᾶνε. Ἀκοῦτε; μόνο ὅταν τὸν βλαστη­­μᾶνε ἀκούγεται ἡ λέξι Χριστός. Θεέ μου Θεέ μου, τί ψεύτικοι, τί νερόβραστοι, τί νεκροὶ χριστι­ανοί! Χριστιανὸς ποὺ δὲν ὁδηγεῖ καὶ ἄλλους στὸ Χριστό, δὲν εἶνε Χριστι­ανός! Ὅποιος, λέει ὁ ἀπόστολος σήμερα, ἐπιστρέψῃ ἕνα πλανεμένο, αὐ­τὸς θὰ «κα­λύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Ἰακ. 5,20)· κοντὰ σ᾽ αὐ­τόν, ποὺ θὰ σωθῇ, θὰ σωθοῦμε κ᾽ ἐμεῖς.

* * *

Ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ ἁγίου Ἰακώβου, ἀδελφοί μου, εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ 27 θεόπνευστα βιβλία τῆς Και­νῆς Διαθήκης, γραμμένο μὲ δάκρυα καὶ αἷ­μα μαρ­τυρίου. Γι᾽ αὐτὸ μένει στὸν αἰῶνα. Εἶνε ἕνα περι­βόλι τοῦ Θεοῦ. Κ᾽ ἐγὼ μπῆκα σήμερα σ᾽ αὐ­τό, ἔ­κοψα μερικὰ λουλούδια, ἔφτειαξα μιὰ ἀνθοδέσμη καὶ σᾶς τὴν προσφέρω. Σᾶς παρα­καλῶ, ἐπισκεφθῆτε σήμερα τὸ περιβόλι αὐ­τό· καὶ προτοῦ νὰ κλεί­σῃ ἡ ἡμέρα διαβάστε την! σᾶς βάζω κανόνα. Ἐὰν τὸ κάνετε, θὰ δοξάσετε τὸ Θεό, ποὺ ἀ­νέδειξε μέσα στὴν Ἐκκλησία του τέ­τοιους μάρτυρες ἀποστόλους, τέτοιους μεγάλους ἄνδρες, οἱ ὁποῖοι ἀποδεικνύουν, ὅτι ὁ Χριστὸς ζῇ καὶ βασιλεύει εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Κυριακὴ 23-10-1983 πρωί. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 26-8-2024.