π. Αυγουστίνος Καντιώτης » Blog Archive » Ο θανασιμος διαλογος των πρωτοπλαστων με τον οφι Α, Β, Γ, Δ (Ὁμιλιες του πατρος Αθανασιου Μυτιληναιου)

—-
†.Εἴχαμε πεῖ τήν περασμένη φορά, παιδιά, ὅτι ὁ διάβολος, προκειμένου να προκαλέσει ζημιά στους πρωτοπλάστους και να πετύχει τελικά τήν καταστροφή τους, προχωρεῖ σταδιακά σε τέσσερις φάσεις· καί λέγαμε ὅτι ἡ πρώτη φάση, τό πρῶτο βῆμα του, εἶναι ἡ συνύπαρξη. Κινεῖται μέσα στόν Παράδεισο, ἐπιζητεῖ τήν συντροφιά τῆς Εὔας, πιάνει κουβέντα μαζί της, ἄν καί εἶναι ζῶο· ἐνῶ, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἡ Εὔα ὄφειλε νά μήν ἔχει καμμία σχέση μαζί του.

Κατόπιν, ἡ δεύτερη φάση του εἶναι ὁ διάλογος. Καί μάλιστα ὁ διάλογος αὐτός τίθεται πονηρότατα. Κινεῖται ὅπως ὅταν θέλουμε να μάθουμε ἀπό ἕναν ἄνθρωπο κάτι πού ἀγνοοῦμε. Δηλαδή ρωτᾶμε ὄχι ξεκάθαρα, ἀλλά κατά τέτοιον τρόπο, ὥστε νά μᾶς πεῖ ἐκεῖνα πού ἐμεῖς ἀγνοούσαμε. Ρίχνουμε δηλαδή στα ρηχά και πιάνουμε στα βαθιά.

Μετά τόν διάλογο ἔρχεται ἡ τρίτη φάση εἶναι ἡ διείσδυση. Γι’ αὐτήν θα μιλήσουμε, παιδιά, σήμερα. Καί ἡ τελευταία φάση εἶναι ἡ ἀνατροπή.
Ας δοῦμε πρῶτα τί εἶναι αὐτή ἡ διείσδυση.

Ἀφοῦ βέβαια ὁ διάβολος, μέ πολλή πονηριά, ἔπεισε τήν Εὔα ὅτι ὁ Θεός ἀπαγόρευσε την βρώση του καρποῦ ἀπό φθόνο προς αυτούς γιά νά μή γίνουν θεοί, τότε ἡ Εὔα, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, «τῇ ἐλπίδι τῆς ἰσοθείας φυσηθεῖσα, μεγάλα ἣν λοιπὸν φανταζομένη» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IC’, PG 53, 129). Φυσιώθηκε η Εὔα· δηλαδή υπερηφανεύτηκε· μέσα της ἔνιωσε ἕνα κάτι, ὅτι ἔχει μιά ἐλπίδα, τήν ἐλπίδα γιά τήν ισοθεία, να γίνει ἴση μέ τόν Θεό! Ὅταν ὁ διάβολος τῆς εἶπε ὅτι μπορεῖ νά γίνει ἴση μέ τόν Θεό, ἐκείνη μέσα της ἔνιωσε μιά ἔπαρση.

Αὐτή ἡ διείσδυση, παιδιά, είναι φοβερό πράγμα· ἀρχίζει νά τά ἀλλοιώνει όλα.

Αλλά ας θυμηθοῦμε καί πάλι τήν ἱστορία τῶν Μωαβιτῶν καί τῶν Ἰσραηλιτών, που λέγαμε και μια περασμένη φορά. (Βλ. Μάθημα 43ο, σσ. 10-12) Ὅταν οἱ Ἰσραηλῖτες ἤδη πλησίαζαν να μποῦν στή γῆ τῆς ἐπαγγελίας, οἱ Μωαβίτες φοβήθηκαν ἀπό τήν παρουσία τους· γι’ αυτό χρησιμοποίησαν και αυτοί τήν ἴδια μέθοδο, την συνύπαρξη και τον διάλογο, και τώρα προχωρούν στη διείσδυση.

Κάλεσαν λοιπόν τους Εβραίους σ’ ἕνα γλεντοκόπημά τους θρησκευτικού χαρακτήρα. Ἐκεῖ, ἀφοῦ ἔφαγαν καί ήπιαν, μέθυσαν καί ἦρθαν σε κέφι οἱ Ἑβραῖοι –ὄχι βεβαίως όλοι· μόνο είκοσι τρεῖς χιλιάδες άνδρες– τότε, λέει το κείμενο, «ετελέσθησαν τῷ Βεελφεγώρ».

Ακούστε πῶς τό λέει: «Καὶ ἐκάλεσαν αὐτοὺς –οἱ Μωαβίτες τούς Ισραηλίτες– εἰς τὰς θυσίας τῶν εἰδώλων αὐτῶν, καὶ ἔφαγεν ὁ λαὸς τῶν θυσιῶν αὐτῶν καὶ προσεκύνησαν τοῖς εἰδώλοις αὐτῶν· ἔφαγαν τά είδωλόθυτα, ἐκεῖνα πού προσφέρθηκαν στα εἴδωλα, και προσκύνησαν τα είδωλα. «Καὶ ἐτελέσθη Ἰσραὴλ τῷ Βεελφεγώρ»· ἐτελέσθη –ἀπό τό τελετουργώ–, δηλαδή δέχθηκε τελετουργία, θρησκευτική μύηση, θρησκευτική τελετή, «καὶ ὠργίσθη θυμῷ Κύριος τῷ Ἰσραήλ» (Αριθμ. 25, 2-3), ὁ Θεός ὀργίστηκε εναντίον τῶν Ἑβραίων.

Τί ἔγινε ἐδῶ πέρα δηλαδή; Ἔγινε μία διείσδυση πλέον μέσα στόν λαό τοῦ Θεοῦ, καί οἱ Μωαβίτες πέτυχαν τόν σκοπό τους. Δέν μποροῦσαν νά κάνουν διαφορετικά, παρά να δεχθοῦν τή συμβουλή πού τούς ἔδωσε ἕνας μάγος, πού τόν κάλεσαν ἀπό τή Μεσοποταμία, να τούς πεῖ τί πρέπει νά κάνουν γιά νά ἀντιμετωπίσουν τούς Ἰσραηλῖτες. Κι ἐκεῖνος ὁ μάγος τούς εἶπε: Τί να σᾶς πῶ; Τούς προστατεύει ὁ Θεός. Τούς προστατεύει ὁ ἀληθινός Θεός! Δέν ἔχω τίποτα νά σᾶς πῶ,

Ἐπειδή ὅμως ὁ Θεός ἐμπόδιζε τον Βαλαάμ, αὐτόν τόν ψευδοπροφήτη, τον μάγο, τόν ἐμπόδιζε να καταραστεῖ τόν λαό τοῦ Θεοῦ, αὐτός, ἐπειδή οἱ Μωαβίτες του ἔδωσαν πολλά χρήματα, τούς λέει: Θά σᾶς πῶ τί θά κάνετε. Ως γνήσιο παιδί τοῦ σατανᾶ ὁ Βαλαάμ, πραγματικά γνήσιο, υπέδειξε σ’ αυτούς αὐτήν τή μέθοδο, τῆς διεισδύσεως.

Ξεκίνησαν ἀπό τήν ἀρχή· τούς ἔπιασαν φιλική κουβέντα –νά μήν τά ξαναλέω– κι ἔτσι μπῆκαν μέσα στη ζωή τῶν Ἰσραηλιτῶν. Ἐλατε· δεν είναι κακό πράγμα… Ελάτε στη γιορτή μας. Κακό πράγμα εἶναι;… Ελάτε στη γιορτή μας! Κι εκεί έγινε το φοβερό· ἔπεσανκαί στήν εἰδωλατρία και στην πορνεία!

Σημειῶστε δέ ὅτι αὐτοί οἱ εἴκοσι τρεῖς χιλιάδες ἄνδρες πού ἐνέδωσαν θανατώθηκαν. Θανατώθηκαν… πρέπει νά σᾶς τό πῶ αὐτό. Ἔγινε δηλαδή πολύ κακό στο στρατόπεδο τοῦ Ἰσραήλ.

Εἴδατε μέ ποιόν τρόπο πέτυχαν οἱ Μωαβίτες;

Σημειῶστε δέ ὅτι στην Αποκάλυψη, στήν ἐπιστολή τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός μία ἀπό τίς ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, υπάρχει υπόμνηση πού ἀναφέρεται στον Βαλαάμ. Συγκεκριμένα, Βαλαάμ ἑρμηνεύεται αὐτός που νικάει τόν λαό, δηλαδή Νικόλαος. Καί ὑπῆρχε μία αἵρεση τότε πού οἱ οπαδοί της ονομάζονταν Νικολαΐτες, μιά γνωστική αἵρεση. Αὐτοί οἱ Γνωστικοί προσπαθοῦσαν να διεισδύσουν μέσα στήν Ἐκκλησία· να διεισδύσουν καί νά εἰσπηδήσουν. Καί λέει ἐκεῖ ὁ Χριστός: Εγώ μισῶ τὰ ἔργα τῶν Νικολαϊτών. Σέ ἀγαπῶ, λέει στόν ἐπίσκοπο τῆς Ἐφέσου, ἐπειδή κι ἐσύ μισεῖς τά ἔργα τῶν Νικολαϊτών. (Αποκ. 2, 6)

Εἴδατε, παρακαλῶ, ὅτι ἡ μέθοδος αυτή ξεκίνησε ἀπό τόν διάβολο; Την συναντούμε στούς Μωαβίτες με τούς Εβραίους, τήν συναντούμε στους Νικολαΐτες μέ τούς Χριστιανούς. Αλλά καί διαρκῶς μέσα στοὺς αἰῶνες υπάρχει αὐτή ἡ διείσδυση. Θυμηθεῖτε ἀκόμη ὅτι σ’ ὁλόκληρη τήν ἱστορία τῶν Ἰσραηλιτῶν δέν γίνεται τίποτε άλλο παρά μια διαρκής προσπάθεια διεισδύσεως τῶν γειτονικῶν λαῶν, οἱ ὁποῖοι βέβαια ήταν φορείς τῆς εἰδωλολατρίας.

Σᾶς θυμίζω μόνο ὅτι ἐπί Σολομῶντος εἶχε γίνει τόση πολλή διείσδυση, ὥστε ἔφθασε αυτός ο Σολομῶν να παντρευτεῖ γυναῖκες εἰδωλολάτρισσες, πράγμα που το απαγόρευε ὁ νόμος. (Ὁ Σολομῶν, ἐκτός ἀπό τήν κόρη του Φαραώ, ἀπέκτησε ἀκόμη 700 γυναῖκες εἰδωλολάτρισσες και 300 παλλακίδες. (Γ’ Βασ. 11,3)) Αυτές μάλιστα ζήτησαν ἀπό τόν Σολομώντα, τόν κτήτορα του περίλαμπρου ἐκείνου ομώνυμου ναοῦ τοῦ Θεοῦ, νά κτίσει καί ναούς είδωλολατρικούς, μέσα σ’ αυτήν τήν Ἱερουσαλήμ, γιά χάρη τους. (Ὁ Σολομῶν ἔχτισε ναούς γιά τόν Χαμῶς, τόν θεό τῶν Μωαβιτῶν, καί γιά τόν θεό τῶν Ἀμμωνιτῶν. Ἔχτισε ἐπίσης ναό γιά τήν Αστάρτη, τήν θεότητα τῶν Σιδωνίων. (Γ’ Βασ. 11, 4-8. 11, 33)) Καί ὀργίστηκε ὁ Θεός ἀπό αὐτό, καί τοῦ λέει: Θά σε τιμωρήσω αυστηρά. Αλλά για χάρη τοῦ πατέρα σου, τοῦ Δαβίδ, δέν θά τιμωρήσω ἐσένα, αλλά τούς ἀπογόνους σου. (Βλ. Γ’ Βασ. 11, 9-13)

Καί ἡ τιμωρία, παιδιά, ἦταν ὅτι, μόλις πέθανε ὁ Σολομῶν, τό ἑνωμένο βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ, γιά πρώτη φορά στην Ιστορία, χωρίστηκε σε δύο βασίλεια· στο λεγόμενο βόρειο και στο λεγόμενο νότιο βασίλειο. Καί ἔφθασαν μάλιστα αὐτά τά δύο βασίλεια, μέσα στη διαδρομή τῆς ἱστορίας τους, νά ἔχουν μεταξύ τους και ἐχθροπραξίες! Ποιά ἦταν ἡ αἰτία; Ἡ διείσδυση τῶν ἀπ᾽ ἔξω στοιχείων, δηλαδή τῶν γυναικῶν ἐκείνων πού μπῆκαν μέσα στη ζωή τῶν Ἰσραηλιτῶν καί δημιούργησαν αὐτήν τήν ἱστορία.

Θα λέγαμε ὅτι γιά μᾶς τοὺς Χριστιανούς αὐτή ἡ διείσδυση σήμερα εἶναι ἡ μόδα. Ἐν εὐρεῖᾳ ἐννοίᾳ ἡ μόδα· ὄχι μόνο ὁ τρόπος που ντυνόμαστε, ἀλλά ἡ νοοτροπία, τό πῶς θὰ ζήσουμε. Αὐτό εἶναι ἡ μόδα, αυτό θὰ πεῖ μόδα, τό πῶς θά σκεφθοῦμε καί τό πῶς θά ζήσουμε. Ἡ μόδα λοιπόν εἶναι μία διείσδυση στη ζωή τῶν Χριστιανῶν. Πῶς ντύνονται οἱ ἄλλοι; καί οἱ Χριστιανοί να ντυθοῦν κατά παρόμοιο τρόπο. Πῶς κινοῦνται; πῶς διασκεδάζουν οἱ ἄλλοι; καί οἱ Χριστιανοί να κινοῦνται καί νά διασκεδάζουν κατά παρόμοιο τρόπο. Αὐτό ἀποτελεῖ μία διείσδυση.

Ακόμα, αὐτή ἡ ἴδια ἡ μουσική είναι μία διείσδυση. Λέμε: Μά είναι ώραία ή μουσική αυτή. Ναί, ὡραία ἀλλά ἅμα τήν ἀκοῦς, τί ζημιά μπορεῖ νά σοῦ κάνει…! Θά μπεῖ μέσα στην ψυχή σου, καί θά φθάσεις στο τελευταῖο στάδιο, τῆς ἀνατροπής. Τό ντύσιμο, ή διασκέδαση… ὅλα αὐτά, οπωσδήποτε ἀποτελοῦν σοβαρότατη διείσδυση γιά τόν Χριστιανό ἄς τό προσέχουμε. Δέν είναι περιορισμός τό νά ποῦμε σέ ἕναν Χριστιανό ὅτι πρέπει να προσέχει το ντύσιμό του, να προσέχει τό περπάτημά του, το χτένισμά του, τόν τρόπο τῆς ζωῆς του. Δέν εἶναι ἕνας περιορισμός αχαρις, πού θέλει να καταπιέσει… –χρησιμοποιῶ τή δική σας ἔκφραση– ὄχι, ἀλλά εἶναι μιά προστασία από αυτήν ἀκριβῶς τή διείσδυση. Ας το καταλάβουμε, παιδιά.

Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι αὐτή ἡ διείσδυση ὑπάρχει σε κάθε μορφή προπαγάνδας. Τί θά πεῖ προπαγάνδα; Κατά λέξη σημαίνει διάδοση» θέτω κάτι ὑπό διάδοση. Propagate σημαίνει διαδίδω. Αλλά κάθε διάδοση είναι μία διείσδυση, πού πάει νά μπεῖ μέσα στίς ἀντιλήψεις ἐκείνων πού θά τήν δεχθοῦν, εἴτε ἡ προπαγάνδα αυτή εἶναι πολιτική είτε οικονομική είτε βιοθεωριακή. Βιοθεωριακή –από τη βιοθεωρία– εἶναι μιά προπαγάνδα γιά τόν τρόπο πού θά ζεῖ κάποιος.

Κοιτάξτε σήμερα σ’ ὅλα τά σπίτια πῶς ἔχει διεισδύσει αὐτή ἡ προπαγάνδα ή βιοθεωριακή, δηλαδή πως θα ζήσουμε μέσα στο σπίτι μας. Υπάρχει δέ μία όμοιογένεια βιοθεωρίας σήμερα στα σπίτια για το ποιός θα εἶναι ὁ κοσμοθεωριακός προσανατολισμός μας, δηλαδή τί προσανατολισμό ενός πιστεύω θά ἔχουμε. Καί τό χειρότερο εἶναι ὅτι ἐνῶ ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί ἔχουμε τόν προσανατολισμό μας, ἔχουμε τήν πίστη μας, δέν μᾶς χρειάζεται ἄλλη κοσμοθεωρία, ὅμως ἔρχονται ἀπ᾽ ἔξω, μ’ αυτή τήν διείσδυση καί τήν προπαγάνδα, διάφορες κοσμοθεωρίες, διάφορα ξένα πιστεύω, ἀλλότρια τοῦ Χριστιανισμοῦ, καί ἐπιβάλλονται μέ κάθε τρόπο.

Σᾶς ἀναφέρω μόνο τόν Υλισμό. Τί εἶναι ὁ Ὑλισμός; Μιά κοσμοθεωρία, μία βιοθεωρία, πού στον πιστό πού τήν ἀποδέχεται μετατρέπεται σ’ ἕναν τρόπο ζωῆς, σ’ ἕναν τρόπο του σκέπτεσθαι. Βλέπετε πόσο σοβαρό είναι;

Ακόμη, αὐτά ὅλα γίνονται καί μέσα ἀπό τίς διαφημίσεις. Μια διαφήμιση, παιδιά, εἴτε μπεῖ στά μαζικά μέσα ἐνημερώσεως, πού εἶναι ἡ τηλεόραση ἤ τό ραδιόφωνο, εἴτε μπεῖ μέσα στο λεωφορείο, εἴτε κολληθεῖ στους τοίχους, ἀφίσες, ἐπιγραφές… ὅλα αὐτά δέν εἶναι παρά μία διείσδυση, γιατί μπαίνουν σιγά-σιγά μέσα στην ψυχή.

Ξέρετε, υπάρχει ἕνα δόγμα, θα λέγαμε, στο θέμα αὐτό τῆς προπαγάνδας καί τῆς διαφημίσεως, πού λέει: Πες πως κάποτε οἱ ἄλλοι θά τό δεχθοῦν. Ακούσατε τί είπα; Πές πές… κάποτε οἱ ἄλλοι θα το δεχθοῦν! Ξέρετε πῶς λέγεται αυτό; Ἂν σᾶς τό πῶ, δέν θά τό δεχθεῖτε καί ὅμως γίνεται. Αυτό λέγεται πλύση εγκεφάλου! αὐτό τό πές, πές, πές! Στην αρχή ὁ λαός θ’ αντιδράσει, ὁ κόσμος θ᾽ ἀντιδράσει· σιγά-σιγά όμως, θα το δεχθεί. Είναι σατανική μέθοδος! είναι φοβερή μέθοδος! (Η τακτική τῆς ἐπαναλήψεως συνεχῶς τῶν ἴδιων ἀπόψεων – ἰδεῶν -γνωμών, γιά νά πεισθοῦν ὅλο καί περισσότεροι, -γνωστή καί ὡς πές πές στο τέλος κάτι θα μείνει- ἔχει ἀποδοθεῖ στόν διαβόητο Γιόζεφ Γκαίμπελς, υπουργό Προπαγάνδας τοῦ Γ΄ Ράιχ.)

Γι’ αὐτόν τόν λόγο ἄς τό προσέξουμε. Ὁ ἐχθρός εἶναι ἔνδον τῶν τειχῶν. Δέν εἶναι ἔξω ἀπό τά τείχη ο ἐχθρός· εἶναι μές στα τείχη. Καί ἔχει μπεῖ καί ἐνεργεῖ μέσα στην πόλη τῆς πίστεως δι’ αὐτῆς τῆς διεισδύσεως. Καί ποῦ δέν ἔχει μπε… Ἔχει μπει μέσα στην Παιδεία μας. Νὰ σᾶς τό ὑποδείξω; νά σᾶς τό ἀναφέρω; νά σᾶς τό ἀναλύσω; Ἔχει μπεῖ μέσα στην οικογένεια. Ἔχει μπεῖ μέσα στον κοινωνικό μας βίο. Ἔχει μπεῖ μέσα σ’ αὐτήν τήν πατρίδα μας. Καί σε κάθε πατρίδα, ἄν τό θέλετε· ὄχι μόνο τήν ἑλληνική μας πατρίδα. (Οι Σιωνιστές χρησιμοποιοῦν τίς οἰκονομικές επιχειρήσεις τους όχι μόνο για κερδοσκοπικούς σκοπούς, αλλά κυρίως χάριν τῶν σιωνιστικών τους σκοπῶν, πού εἶναι ἡ παγκόσμια επικράτησή τους, με την κατάκτηση τῆς παγκόσμιας οικονομίας καί τήν ἐξαφάνιση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Γι’ αὐτό ἐπιδιώκουν νά ἔχουν ἐπιχειρήσεις πού ἐπηρεάζουν περισσότερο τα πλήθη, όπως μουσική, κινηματογράφο, τύπο, τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαφημίσεις, μόδα… (Αριστ. Δελήμπασης, Πάσχα Κυρίου, Αθήνα 1985, σ. 606))

Ὅλα αὐτά, πραγματικά, δείχνουν τό μέγεθος τῆς ζημιᾶς πού ἐπιτελεῖται μέ αὐτήν τή διείσδυση.

Καί ὅταν ὁλοκληρωθεῖ καί τό τρίτο βήμα, ἡ τρίτη φάση, πού ὁ διάβολος κατάφερε ήδη να διεισδύσει στην ψυχή τῆς Εὔας –ἐπανέρχομαι στο θέμα μου ·και νά τῆς δημιουργήσει τήν ἐπιθυμία τῆς ἰσοθείας, τότε δέν μένει πλέον παρά το τελευταῖο στάδιο ἡ ἀνατροπή, τό ἀναποδογύρισμα, ή τρικλοποδιά.

Σημειώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: Ο διάβολος …… ἶνα τὴν ἀπάτην εἰσαγαγεῖν δυνηθείη, καὶ τὴν γυναῖκα ὑποσκελίσας, τὸν οἰκεῖον σκοπὸν ἀποπληρώσῃ» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία IC’, PG 53, 129). Αφοῦ θὰ μποροῦσε νά ἐξαπατήσει καί νά τρικλοποδήσει τήν γυναίκα, θα ολοκλήρωνε τον δικό του σκοπό. Το υποσκελίζω θά πεῖ βάζω τρικλοποδιά, ἔτσι ποὺ ὁ ἄλλος νά ἀνατραπεῖ, νά ἀναποδογυριστεῖ καί νά πραγματώσω τόν τελικό μου σκοπό. Ποιός ήταν ο τελικός σκοπός τοῦ διαβόλου; Ο θάνατος τῶν πρωτοπλάστων. Καί αὐτό, ὅπως σᾶς ἔλεγα, τό ἔμαθε ἀπό τήν Εὔα. Ὁ διάβολος δέν τό γνώριζε τήν ψάρεψε την Εὔα, καί τό ἔμαθε ἀπό αὐτήν, γιατί ἡ Εὔα ἔδειξε μιά ἀφέλεια.

Ἔχουμε λοιπόν τό φαινόμενο τῆς ἀνατροπής. Ἀλλά ἕως ὅτου ἔλθει ὁ θάνατος, θά ἀποχωρήσει βεβαίως ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ἀπό τούς πρωτοπλάστους, ἀλλά καί οἱ πρωτόπλαστοι θά ἀναχωρήσουν ἀπό τόν Παράδεισο. Βλέπετε πόσα κακά δημιουργήθηκαν!… Αλλά, μή νομίζετε, τό ἴδιο πράγμα ὁ διάβολος τό κάνει σε κάθε μας βήμα, παιδιά.

Ἐδῶ θά ἤθελα νά σᾶς πῶ κάτι πού εἶναι ἐντελῶς ἀνθρώπινο καί προσωπικό, ἐννοῶ δηλαδή μέσα στην καθημερινότητά μας, γιά τό πῶς ἔρχεται ὁ διάβολος να μᾶς ἀνατρέψει, ἀφοῦ μᾶς πείσει ὅτι δέν εἶναι τίποτα σπουδαῖο αὐτό ἢ ἐκεῖνο· Κάνε το αυτό, καί σέ ἀναποδογυρίζει.

Θά σᾶς διαβάσω μια πολύ ωραία θέση, τοῦ ἁγίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου, καί θά σᾶς τήν ἐξηγήσω.

«Πρὸ μὲν τοῦ τελεσθῆναι τὴν ἀνομίαν σμικρύνει αὐτὴν ὁ ἐχθρὸς ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτῶν σφόδρα, μάλιστα δὲ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς σαρκικῆς ἡδονῆς τοσοῦτον ἐλαττεῖ αὐτὴν πρὸ τοῦ γενέσθαι, ὥστε σχεδὸν φαίνεσθαι τῷ ἀδελφῷ ταύτην μηδὲν διαφέρουσαν τοῦ ἐκχέαντος ποτήριον ψυχροῦ ὕδατος εἰς τὸ ἔδαφος.» (Εὐεργετινός, τόμος Α΄, ἐκδ. Ἱερᾶς καί Σεβασμίας Δεσποτικής Μονής Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Κρονίζης Κουβαρά Αττικῆς, Ἀθῆναι 1957, σ. 32)

Ὅταν ὁ ἐχθρός θέλει να δημιουργήσει ανατροπή στόν ἄνθρωπο, καί μάλιστα στα σαρκικά αμαρτήματα, παρουσιάζει, πρίν ἀπό τήν τέλεση τῆς ἁμαρτίας, τό πράγμα πολύ μικρό τόσο μικρό, σάν ἕνα τίποτα. Τί εἶναι; Νά, σάν νά πάρεις ένα ποτήρι νερό καί νά τό χύσεις. Τί εἶναι; Σπουδαῖο πράγμα… Ὅταν ὅμως ἐπιτελεσθεῖ ἡ ἁμαρτία, τότε ὁ πονηρός δέν ἀπέρχεται λέγοντας καθ’ ἑαυτόν σε τρικλοπόδησα καί σ’ ἔριξα, αλλά ἔρχεται νά δώσει καί τή χαριστική βολή, νά ἐμπνεύσει τήν ἀπελπισία, καί νά πεῖ στόν πεσμένο ἄνθρωπο: Τώρα… Α, τώρα δέν σώζεσαι! Δεν σώζεσαι!… Αὐτό πού ἔκανες, δέν σώζεσαι!…

Ξέρετε δέ πῶς λέγεται αυτή ή μέθοδος πού χρησιμοποιεῖ ὁ διάβολος για να ανατρέψει; Λέγεται μέθοδος τοῦ μυρμηκολέοντος,

Τί εἶναι αὐτός ὁ μυρμηκολέων; Μυρμηκολέων θα πεῖ μυρμηγκο-λεοντάρι. Είναι μέθοδος του διαβόλου, ὁ ὁποῖος ἐνεργεῖ στον πιστό σάν ἕνα φανταστικό ζώο, πού μπροστά είναι σαν μυρμηγκάκι και πίσω σαν ένα τεράστιο λεοντάρι. Δηλαδή σημαίνει πως ο διάβολος στην αρχή τήν ἁμαρτία την παρουσιάζει τόσο μικρή, σάν ἕνα μυρμηγκάκι, καί ὅταν τήν ἐπιτελέσεις σοῦ τήν παρουσιάζει σαν ένα λεοντάρι. Είναι κάτι, δηλαδή, πραγματικά φοβερό! (Την αλληγορική αυτή ερμηνεία υποστηρίζει ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Αγιορείτης (Συμβουλευτικὸν Εγχειρίδιον, κεφ. η΄, Ενότητα: Ὅτι ὁ διάβολος μὴ ἀπολαύων τῶν ἡδονῶν τῶν αἰσθήσεων, ἀποθνήσκει· καὶ διατὶ λέγεται μυρμηκολέων, ἔκδ. Νεκτάριος Παναγόπουλος, 1991, σσ. 143-144). Ἄλλοι Πατέρες δίνουν ἄλλη ἀλληγορική ερμηνεία: «Ότι παρὰ τῷ Ἰὼβ εἰρημένον, «μυρμηκολεων ὤλετο παρὰ τὸ μὴ ἔχειν βοράν» (Ιώβ 4,11), τὸν διάβολόν φησιν αἰνιγματίζειν. Ὡς λέων μὲν προέρχεται ωρυόμενος καὶ τίνα καταπίῃ ζητῶν· ἡττηθεὶς δέ, οὐκέτι ὡς λέων, ἀλλ᾽ εἰς μύρμηκα συσταλείς, κατησχυμμένος ἀφίσταται καὶ διόλλυται, βορὰν ἐν ἀνθρώποις μὴ εὑρίσκων. Βορὰ δὲ καὶ ἰσχὺς τοῦ διαβόλου ἡ ἐν ἀνθρώποις εὑρισκομένη ἁμαρτία· ἧς ἀπούσης, ἐκεῖνος ὅλλυται » (Φωτίου Λεξικογράφου, Βιβλιοθήκη, 280.254b)

Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι αὐτό, δυστυχώς, δέν εἶναι μόνο στα άτομα είναι και στις κοινωνίες, στις οικογέννειες, εἶναι καί στούς λαούς. Αυτό το φαινόμενο τῆς ἀνατροπής στούς λαούς λέγεται παρακμή, λέγεται διάλυση! Θά τό πῶ ἄλλη μιά φορά· παρακμή και διάλυση! Δέν ξέρω ἂν ὑπερβάλλω. Πολύ φοβάμαι ὅτι ὁ διάβολος ἔχει δουλέψει πολύ καλά ἐδῶ στην πατρίδα μας, στα ἤθη μας καί στή ζωή μας, και πολύ φοβάμαι μήπως ἤδη ἔχει φθάσει στο τελευταίο του στάδιο, στο στάδιο τῆς ἀνατροπῆς. Αὐτό θα σήμαινε ὅτι βρισκόμαστε πιά μπροστά στην πραγματικότητα τῆς παρακμῆς καί τῆς διαλύσεως! Καί ρωτάει κανείς; τί θα γίνει παρακάτω; τί μένει ἀκόμη παρακάτω;… (Ὁ κυριότερος τῶν σκοπῶν τοῦ Διεθνοῦς Σιωνισμοῦ εἶναι νά κυριαρχήσουν στήν ἀνθρωπότητα, υποδαυλίζοντας τά πιό απάνθρωπα ἔνστικτα καί ἤθη, διά τῆς μεθοδικῆς προωθήσεως τῆς ἀνηθικότητος, διαφθορᾶς καί ἐκφυλισμοῦ τῶν χριστιανικῶν λαῶν. Βλ. Πρωτόκολλα τῶν Σοφών της Σιών, Πρόλογος και Κεφάλαιον Γ΄, ἐκδ. Νεκτ. Παναγόπουλος, Αθήναι 1932, σσ. 11 και 54-62)

Βέβαια ἡ Ἑλλάς πολλές φορές ἔφθασε στο φαινόμενο τῆς παρακμῆς. Σας θυμίζω τους χρόνους τοῦ ἀποστόλου Παύλου όταν ήρθε στην Ελλάδα· ἀλλά καί λίγο πιο μπροστά από τόν ἀπόστολο Παῦλο, τόν 2ον αιώνα π.Χ., ὅταν εἶχε πιά ἀποκορυφωθεῖ ἡ παρακμή στην Ελλάδα, δηλαδή τό θρησκευτικό συναίσθημα εἶχε διαλυθεῖ. Δέν ὑπῆρχε πια τίποτα σ’ αὐτήν τήν Ελλάδα· ὅλα εἶχαν βγει στο σφυρί. Φείδομαι τῶν αὐτιῶν σας, λυπᾶμαι τ’ αὐτιά σας, γιά νά μή σᾶς πῶ τί συνέβαινε στήν ἀρχαία Ἑλλάδα, κάπου ἐκεῖ στα μέσα του 2ου αιώνα, ὅταν οἱ Ρωμαῖοι χωρίς κόπο κατέλαβαν τήν Ἑλλάδα.

Καί ἡ Ρώμη τότε ήταν σφριγηλό κράτος, δύναμη ίσχυρή, γιατί είχε κάποια ἁγνότητα ἠθῶν. Ὅταν ὅμως κι ἐκείνη δέχθηκε αυτές τις διαδικασίες ἐπιδράσεων, ἔφθασε βέβαια στο σημεῖο να ζήσει την πτώση της, καί μάλιστα πτώση παταγώδη. Ο Αλάριχος (Βασιλιάς τῶν Βησιγότθων (396-410 μ.Χ.), αργότερα, τόν 4ον αιώνα μ.Χ., κατέστρεψε πραγματικά τή Ρώμη, γιατί τά ἤθη στον δυτικό κόσμο ήταν πιά σέ βαθμό άπελπιστικό, δηλαδή παρακμή και διάλυση.

Καί τώρα, ὅλος ὁ κόσμος, καί ἡ πατρίδα μας, περνάει αὐτήν τήν παρακμή. Βλέπει κανείς τήν τέχνη, τις καλές τέχνες ἐννοῶ, μουσική, ζωγραφική… βλέπει τον τρόπο πού σκέπτονται οἱ ἄνθρωποι… Δεν ξέρω βέβαια ἂν κάποιοι, ὅταν τ’ ἀκούσουν αυτά, ἴσως με αντικρούσουν· δικαίωμά τους. Δέν εἶναι πάντα εὔκολο να κρίνει κανείς τήν ἐποχή του. Μπορεί κάποιοι να λένε ότι ἔχουμε μᾶλλον ἀναγέννηση. Αλλά δέν βλέπω πουθενά καμμιά ἀναγέννηση… βλέπω μια παρακμή! Γιατί ακριβῶς καί τό θρησκευτικό αἴσθημα έχει πέσει, εφόσον ἐπικρατεῖ ἀθεΐα. Κι ὅπου ἐπικρατεῖ ἀθεΐα, ἐκεῖ ἐπέρχεται καί ἡ παρακμή.

Ὁ χρυσοῦς αἰών του Περικλέους ἦταν γιατί ὑπῆρχε θρησκευτική πίστη. Αργότερα ὁ Λουκιανός, ὅταν γράφει τούς Νεκρικούς Διαλόγους του, ζεῖ πιά σέ μιά φοβερή παρακμή. Ὁ Λουκιανός ἁπλῶς γράφει σέ βιβλία ἐκεῖνα πού εἶχαν ἤδη βγεῖ στό σφυρί, καί ἡ πίστη καί ἡ ἠθική καί τά πάντα. Τα πάντα είχαν βγεῖ στό σφυρί! (Ο Λουκιανός θεωρεῖται ὁ σπουδαιότερος από τους σοφιστές του 2ου μ.Χ. αἰῶνος. Στούς Νεκρικούς Διαλόγους παρουσιάζει τριάντα διαλογικά στιγμιότυπα, στά ὁποῖα συμμετέχουν γνωστές προσωπικότητες πού ἔχουν πεθάνει καί βρίσκονται πια στον Αδη καί συνομιλοῦν γιά ζητήματα τῆς παρούσης ζωῆς. Θέλει μ’ αὐτόν τόν πρωτότυπο τρόπο ὁ Λουκιανός να καυτηριάσει και να χλευάσει τις θρησκευτικές ιδέες καί τίς ἀντιλήψεις τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς του πρίν ἀκόμα διαδοθεῖ ὁ Χριστιανισμός καί ἐνῶ ἡ θρησκευτική πίστη καί ἡ ἠθική συνεχῶς ξεπέφτουν, λόγω τῆς ὑλικῆς ευμάρειας πού ἐπικρατοῦσε) Ἔτσι, πραγματικά, τήν ἀκμή τή συνοδεύει τό θρησκευτικό αἴσθημα· ὅταν αὐτό πέσει, τότε ἔχουμε παρακμή.

Πάντως θά ἤθελα νά σᾶς ἐπισημάνω ὅτι ὅλα αὐτά ὁπωσδήποτε ἀποτελοῦν τά τέσσερα στάδια πού ὁ διάβολος μετῆλθε στον Παράδεισο, γιά νά καταστρέψει τούς πρωτοπλάστους. Καί έκτοτε τις μεθόδους αυτές τις χρησιμοποιεῖ διαρκῶς ὁ διάβολος για να πλανᾶ καὶ να καταστρέφει τούς ἀνθρώπους.

Ἀλλά ἄς ἐπανέλθουμε, παιδιά, στην ἀπάντηση πού ἔδωσε ἡ Εὔα στο φίδι: «Καὶ εἶπεν ἡ γυνὴ τῷ ὄφει· ἀπὸ καρποῦ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου φαγούμεθα, ἀπὸ δὲ τοῦ καρποῦ τοῦ ξύλου, ὅ ἐστιν ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου, εἶπεν ὁ Θεός, οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ, οὐδὲ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ, ἵνα μὴ ἀποθάνητε» (Γέν. 3, 3-4). Καί εἶπε ἡ γυναίκα στο φίδι· ἀπό τόν καρπό τῶν δένδρων τοῦ Παραδείσου θά τρῶμε· ἀπό τόν καρπό όμως τοῦ δένδρου πού εἶναι στή μέση τοῦ Παραδείσου, εἶπε ὁ Θεός νά μή φᾶμε ἀπό αὐτό, οὔτε νά τό ἀγγίξουμε, γιά νά μήν πεθάνουμε· «οὐδὲ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ, ἵνα μὴ ἀποθάνητε»! οὔτε νά τό ἀγγίξετε, γιά νά μήν πεθάνετε! Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο.

Θά ἤθελα νά μείνω ἀκριβῶς ἐπάνω σ’ αὐτό, ὅτι δέν ἔπρεπε οὔτε νά ἀγγίξουν τόν καρπό. Αὐτή ἡ θέση τῆς Ἁγίας Γραφῆς κρύβει πολλή αξία ὡς πρός τόν ἀγώνα τοῦ πιστοῦ· γι’ αυτό παρακολουθῆστε.

Τό ἄγγιγμα τοῦ καρποῦ δέν θά ἦταν τίποτε ἄλλο παρά τό προοίμιο τῆς παραβάσεως τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, νά μή γευθοῦν τόν καρπό.

Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα. Ὅταν θέλω να και πνίσω, ἀλλά δέν ἔχω τσιγάρα, δέν εἶναι εὔκολο νά καπνίσω. Ὅταν ὅμως ἔχω στα χέρια μου ἕνα πακέτο τσιγάρα, δηλαδή τα κρατάω τά τσιγάρα, τότε μπαίνω πιό πολύ στον πειρασμό· είμαι στην αρχή, είμαι στο προοίμια τοῦ νά καπνίσω.

Γι’ αὐτό ὁ Θεός, κόβοντας τό αἴτιο, κόβοντας το προοίμιο τῆς ἁμαρτίας, είπε σοφότατα: οὔτε θα αγγίξετε τον καρπό! Πόσο σοφό, ἀλήθεια! Πράγματι, ἡ ἁμαρτία, η κάθε αμαρτία, έχει καί τά προοιμιά της και τά αἴτιά της.

Θά σᾶς θυμίσω κάτι ἀπό τήν ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ.

Ὁ Θεός, ὅταν οἱ δύο ἄγγελοι ἐπισκέφθηκαν τόν Λώτ γιά νά τόν βοηθήσουν να φύγει από τήν πόλη, ἐν ὄψει τῆς καταστροφῆς τῆς ἁμαρτωλότατης πενταπόλεως, εἶχε πεῖ στόν Λώτ: «σῴζων σῴζε τὴν σεαυτοῦ ψυχήν»· σπεῦσε να σώσεις τη ζωή σου· «μὴ περιβλέψῃ εἰς τὰ ὀπίσω, μηδὲ στῇς ἐν πάσῃ τῇ περιχώρῳ· εἰς τὸ ὄρος σώζου, μήποτε συμπαραληφθῇς» (Γέν. 19, 17). Μήν κοιτάξεις πίσω σου, οὔτε να σταθεῖς σέ ὅλη τήν περίχωρο τῆς πόλεως στο βουνό θα σωθεῖς· πρόσεξε μήπως και συμπεριληφθεῖς μὲ ἐκείνους πού θά καταστραφοῦν.

Εἶναι στή Γένεση, στο κεφάλαιο 19, στίχος 17. Πιστεύω ὅτι ἔχετε Παλαιά Διαθήκη· νά τό βρεῖτε.

Ἐδῶ ἔχουμε τρεῖς ὅρους σωτηρίας. Ποιός εἶναι ὁ πρῶτος ὄρος; «μὴ περιβλέψῃ εἰς τὰ ὀπίσω», νά μήν κοιτάξεις πίσω σου.

Οἱ πρωτόπλαστοι ἔπρεπε νά κοιτάζουν τόν Θεό· ἀλλά γύρισαν τό πρόσωπό τους να κοιτάξουν πλάγια, να κοιτάξουν τό φίδι. Ἔπρεπε πάντα νά ἔχουν τή μνήμη τοῦ Θεοῦ καί πάντα να σκέπτονται τόν Θεό· ἀλλά ἐδῶ κάνουν μιά παράβαση, κοιτάζουν πλάι, κοιτάζουν πίσω δηλαδή, κοιτάζουν πρός τό φίδι, δεν κοιτάζουν μπροστά τους. Καί ἐκεῖ ἀκριβῶς δημιουργεῖται τό λάθος.

Εἶναι ἐκεῖνο πού τό λέμε κάποτε καί αἰσθητά, τό λέμε καί νοητά: Κοίτα, παιδί μου, τη δουλειά σου! κοί τα μπροστά σου! Το λέμε, είναι καθημερινή ἔκφραση. Ὅταν ἔρχεσαι καί λές Ξέρεις, μ’ ἐνοχλεῖ ἐκεῖνος κι ἐκεῖνος ὁ συμμαθητής μου και τα λοιπά, ἐμεῖς σοῦ λέμε: Βρέ παιδάκι μου, κοίτα τή δουλειά σου! κοίτα μπροστά σου ἐσύ!… Τί θά πεῖ κοίτα μπροστά σου; Δέν σημαίνει μή γυρίσεις τό κεφάλι σου, αλλά μήν ἀσχολεῖσαι μέ πλαϊνά πράγματα· έχε τα μάτια σου καρφωμένα σ’ ἕναν σκοπό. Κι αὐτός ὁ σκοπός ποιός είναι; ὁ Θεός. Να φθάσουμε στον Θεό· αὐτός εἶναι ὁ σκοπός.

Εἶναι αὐτό πού θά μᾶς πεῖ ὁ Κύριος ἀργότερα: «Οὐδεὶς ἐπιβαλὼν τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπ’ ἄροτρον καὶ βλέπων εἰς τὰ ὀπίσω εὔθετός ἐστιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Λουκά 9, 62). Ἔβαλες το χέρι σου επάνω στό ἄροτρο γιά νά ὀργώσεις; δέν θά κάνεις ἴσια αυλακιά. Αμα κοιτάζεις πίσω σου, θα κάνεις στραβή αυλακιά. Τό παράδειγμα, φυσικά, εἶναι ἀπό τήν ἐποχή πού ὑπῆρχαν τά ἄροτρα μέ τά ζώα.

Τί θέλει νά πεῖ μ’ αυτό; Ἐάν ἔβαλες το χέρι σου ἐπάνω στό ἄροτρο νά ὀργώσεις τήν πνευματική σου ζωή καί κοιτάζεις από δῶ καί ἀπό ἐκεῖ, δέν θά καταστεῖς «εὔθετος», κατάλληλος γιά τήν Βασιλεία τοῦ Θεου.

Παιδάκια, τό ἀκούσατε; Δέν μπορεῖ νά γίνει κανείς κατάλληλος γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἂν κοιτάζει αριστερά και δεξιά· μόνο μπροστά του θα κοιτάζει! Αυτό θέλει πολλή προσοχή!

Τί σημαίνει στην πράξη; Παράδειγμα: Δέν ἔχεις ἁμαρτήσει στη ζωή σου; Δόξα τῷ Θεῷ! Ἅγιος ὁ Θεός! Προχώρα μπροστά σου· μή κοιτάζεις τίποτε ἄλλο! Θά σου ποῦν οἱ ἄλλοι ότι έχεις παρωπίδες. Ξέρετε γιατί βάζουμε τις παρωπίδες στα άλογα; Το κάνουμε αυτό ἀκριβῶς γιά νά μή τρομάξουν, για να μην τρομάξει το ζῶο ἀπό τήν κίνηση πού ὑπάρχει ἀριστερά και δεξιά. Τοῦ βάζουν λοιπόν τις παρωπίδες για να κρατάει ἴσιο τόν δρόμο του. Είναι μειονέκτημα αυτό γιά τό ἄλογο; εἶναι μειονέκτημα ἐάν δέν ἔχει παρωπίδες; Ἄν εἶναι μειονέκτημα, τότε γιατί ὁ κάτοχος του ζώου βάζει τις παρωπίδες, αὐτά τά πλαϊνά καλύμματα ἐδῶ, πού κρύβουν τόν γύρο ορίζοντα, γιά νά βλέπει μόνο μπροστά; Τις βάζει γιά νά μή τρομάζει το ζώο. Βάλτε ένα ζώο χωρίς παρωπίδες να περπατήσει στον δρόμο, νά δεῖτε τί θά γίνει… θά ἀφηνιάσει!

Ἔτσι κι ἐμᾶς· θά μᾶς κατηγορήσουν ὅτι ἔχουμε παρωπίδες. Αὐτές ὅμως εἶναι χρηστές, εἶναι χρήσιμες παρωπίδες!

Δέν μοῦ λέτε, σᾶς παρακαλῶ ὅταν περνᾶμε ἀπό ἕναν τόπο καί βρωμάει ψοφίμι, τί κάνουμε; δέν κλείνουμε τη μύτη μας; Ναί, γιατί δέν θέλουμε να μυρίσουμε αυτήν τη βρώμικη μυρωδιά. Γιατί νά μή κλείσουμε καί τά μάτια μας στα ποικίλα καλέσματα τοῦ κόσμου τούτου; Παρωπίδες εἶναι αὐτό, μέ τήν καλή σημασία. Εάν δέν τό καταλαβαίνουν οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι, ἐμᾶς μᾶς περισσεύει. Ἂς μᾶς κατηγορήσουν ὅ,τι θέλουν. Καί μόνο γιατί ἔχει κάποιος τήν ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ, εἶναι ἀρκετό νά τόν κατηγοροῦν καί νά τόν εἰρωνεύονται. Αλλά πρέπει νά ἀντέχουμε νά ἔχουμε τήν ἰδιότητα τοῦ Χριστιανοῦ!

Μάλιστα, παιδιά! θα βάλουμε παρωπίδες, γιατί μᾶς χρειάζονται να περπατούμε ἴσια, για να μήν ἀφηνιάσουμε στον δρόμο τῆς ζωῆς μας! Και βλέπει κανείς σήμερα τούς νέους, που πετάνε αυτές τις χρηστές παρωπίδες, ὅτι ἔχουν κυριολεκτικά αφηνιάσει στη ζωή τους· θυμίζουν ἄλογα κυριολεκτικά, ζώα χωρίς λογική, νά τό πῶ ἔτσι καί μεταφορικά· δηλαδή θυμίζουν ζώα πού δέν ξέρουν πιά τί κάνουν. Περπατάνε στον δρόμο, φωνάζουν, σπάζουν βιτρίνες, βρίζουν, χτυποῦν, χτυπιοῦνται… Ἄνθρωποι εἶναι αὐτοί ἤ ἀφηνιασμένα άλογα, ἀφηνιασμένα ὄντα; Παιδιά, αὐτοί, στό ὄνομα τῆς ἐλευθερίας, δέν ἔχουν τίς παρωπίδες· τίς ἔχουν πετάξει!

Ἀλλά καί κάτι ἀκόμη. Ὑπῆρξε ἡ ζωή μας άμαρτωλή; εἴχαμε κάνει μέχρι τώρα ἁμαρτίες; Μή γυρίσουμε πίσω νά τίς κοιτάξουμε. Μη γυρίσουμε πίσω νά ποῦμε κάποτε είχα ἐκεῖνον τόν φίλο, τή φίλη, ἔκανα ἐκεῖνο κι ἐκεῖνο. Μή γυρίζεις πίσω θα πάθεις ὅ,τι ἔπαθε ἡ γυναίκα τοῦ Λώτ. Τί λέει ὁ Κύριος; τί εἰδοποιεῖ στό Κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο; «Μνημονεύετε τῆς γυναικὸς Λώτ», να θυμόσαστε τήν γυναίκα τοῦ Λώτ.(Λουκά 17, 32) Τί ἔγινε αὐτή; Στήλη αλατιού. Πρόσεξε, παιδί μου· ἄν γυρίζεις καί κοιτάζεις πίσω τη ζωή σου, τί ἔκανες πρῶτα δηλαδή, γιά νά ἔχεις ἀναμνήσεις κακές καί νά ἐπανασυνδέσεις το παρόν σου μέ τό βρώμικο παρελθόν σου, πρόσεξε, θα γίνεις στήλη άλατιού. Τί σημαίνει αυτό; θά ἀπολιθωθεῖς! θα χάσεις τη χάρη τοῦ Θεοῦ! Θα απολιθωθείς, πρόσεξέ το!…

Αυτό λοιπόν σημαίνει «μὴ περιβλέψης εἰς τὰ ὀπίσω», μή κοιτάξεις πίσω.

Ο δεύτερος ὄρος σωτηρίας εἶναι: «μηδὲ στῆς ἐν πάσῃ τῇ περιχώρω» ούτε να σταθεῖς σε όλη την περιοχή τῆς περιχώρου, δηλαδή στα γύρω-γύρω μέρη, γιατί οὔτε ἐκεῖ εἶναι ἡ σωτηρία.

Τί εἶναι ἡ περίχωρος; Ὁ Εὐγένιος Βούλγαρης κάνει μιά ωραία ἑρμηνεία καί λέει ὅτι εἶναι τά αἴτια τῆς ἁμαρτίας. («Πρέπει, δεύτερον, ὁ ἐν μετανοίᾳ νὰ μὴ μείνῃ οὔτε εἰς ἐκείνας τὰς περιστάσεις ὁποῦ γειτονεύουσι, τουτέστιν νὰ ἀπομακρύνεται καὶ νὰ ἀπέχῃ ὅσον δύναται ἀπὸ τὰς αἰτίας καὶ ἀφορμὰς ἐκείνας, αἱ ὁποῖαι δύνανται εύκολα εἰς τὴν προτέραν ζωὴν νὰ τὸν ανακυλήσουν.» (Αδολεσχίας Φιλοθέου, Α΄, Ἐκ τῆς Γενέσεως ἐπιστάσεις, ἐκδ. ἀδελ. Ζωσιμάδων, ἐν Ἱεροσολύμοις φωνή, σ. 60) Ἐάν ἡ πόλη εἶναι ἡ ἁμαρτία, ἡ περίχωρος εἶναι τά αἴτια τῆς ἁμαρτίας. Αν λοιπόν δέν εἶσαι μέν στην πόλη, στην περιοχή τῆς ἁμαρτίας, ἀλλά εἶσαι στα περίχωρά της, στα γύρω-γύρω της, τότε μοιάζεις μέ τήν πεταλούδα τή νυκτερινή που γυρίζει γύρω-γύρω ἀπό τή φλόγα τοῦ καντηλιού, καί τό πρωί τή βρίσκουμε στο λάδι μέσα πνιγμένη! Τότε, να το ξέρεις, ἡ σωτηρία σου δέν ὑπάρχει! Αν δηλαδή δεν πηγαίνεις στήν ἀνηθικότητα, αλλά παίρνεις ανήθικα περιοδικά, βλέπεις ἀνήθικες εἰκόνες, κουβεντιάζεις μέ τίς φίλες σου, μέ τούς φίλους σου, μέ τούς συμμαθητές σου ἀνήθικες κουβέντες, τότε είσαι στη γύρω περιοχή, είσαι στα περίχωρα· τότε, νά τό ξέρεις, γρήγορα θά μπεῖς καί στήν πόλη, τότε θα κάνεις καί τήν ἁμαρτία.

Ἂν πεῖ κανεὶς ἐγώ δεν πειράζομαι, τότε τήν ἀπάντηση τήν ἔχει. Πρῶτα πρῶτα δεν ξέρει τόν ἑαυτό του, για να λέει τις κουβέντες αὐτές. Τὴν ἀπάντηση όμως τήν ἔχει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· «ὁ δοκῶν ἑστάναι βλεπέτω μὴ πέσῃ» (Α΄ Κορ. 10, 12), αὐτός πού νομίζει ότι στέκεται όρθιος ἄς προσέξει να μή πέσει! Παιδιά, είναι φοβερό πράγμα νά μήν ἔχει κανείς στοιχειώδη αυτογνωσία.

Αν νομίζουμε πώς θα σωθοῦμε στην περίχωρο, τότε διαψεύδουμε τόν Θεό, πού παραγγέλλει ὅτι δέν ὑπάρχει ἡ σωτηρία ἐκεῖ. Ἀλλά ὁ Θεός δεν διαψεύδεται· στο τέλος ἐμεῖς θά διαψευστοῦμε, ἐμεῖς θα πέσουμε θύματα τῆς ἀνοίας μας, δηλαδή τῆς κουταμάρας μας, τῆς βλακείας μας… νά τό πῶ καλύτερα, τῆς χαζομάρας μας!… Αὐτό θά πεῖ ἄνοια· χαζομάρα, ἀμυαλοσύνη!

Βλέπετε…. Ας προσέξουμε λοιπόν, γιατί ἐκεῖ δέν υπάρχει σωτηρία· ἐκεῖ εἶναι τά αἴτια τῆς ἁμαρτίας· εἶναι τό «μὴ ἄψησθε αὐτοῦ», κατά κυριολεξία! μήν ἀγγίξετε τον καρπό!… Μπορεῖ νά πεῖ κάποιος: Μά δέν θά τόν φάω, Κύριε… Νά, στο δένδρο εἶναι· πάω καί τόν ἀγγίζω. Ὄχι! Οὔτε θά τόν ἀγγίξετε! Μακριά! μακριά!

Ο τρίτος ὄρος τῆς σωτηρίας εἶναι: «εἰς τὸ ὄρος σώζου», στο βουνό θα σωθεῖς· στο βουνό!

Πράγματι, πιό πέρα ἀπό τήν πεντάπολη πού καταστράφηκε ήταν ἕνα βουνό· ὁ Θεός λοιπόν εἶπε στον Λώτ: Ἐκεῖ θά πᾶς νὰ σωθεῖς.

Τί σημαίνει «εἰς τὸ ὄρος σώζου»; Σημαίνει πώς μόνο ὅταν ἔχεις ἀναβάσεις πνευματικές, τότε μπορεῖς νά σωθεῖς. Μόνον ὅταν ἀνεβαίνεις πνευματικά, ἔχεις την σιγουριά ὅτι δέν κατεβαίνεις. Ἀφοῦ ἀνεβαίνεις, είναι δυνατόν νά κατεβαίνεις; Μόνο ἐκεῖ πραγματικά ὑπάρχει ἡ σωτηρία.

Θά μοῦ πεῖτε: Εἶναι ἀπόλυτο αὐτό;

Νά σᾶς πῶ. Εἶναι μερικά πράγματα, πού, πῶς νά τὸ κάνουμε; εἶναι ἀπόλυτα. Γιατί τάχα σ’ ένα σωρό άλλους τομεῖς τῆς ζωῆς μας μιλάμε για μια απολυτότητα, και για την πνευματική ζωή δεν θέλουμε να μιλήσουμε μὲ ἀπολυτότητα;

Πείτε μου, σᾶς παρακαλῶ· σ’ ἕναν χώρο πού εἶναι μολυσμένος ἀπό κάποιο εἰδικό μικρόβιο, ἐκτάκτως μετ ταδοτικό, –όπως είναι τῆς εὐλογιᾶς, μου φαίνεται, που λένε πώς μόνο που θα περάσεις ἀπό τό δωμάτιο τοῦ ἀσθενοῦς, μόνο πού θ’ αναπνεύσεις τόν ἀέρα τοῦ χώρου, ἁρπάζεις το μικρόβιο– ἐκεῖ τί χρειάζεται; δέν χρειάζεται ἀπολυτότητα; Γι’ αυτό λέμε: Δὲν θὰ μπεῖς στόν χῶρο αὐτόν· ἀπαγορεύεται αυστηρώς!… Δέν θά μπεῖς· ἀπαγορεύεται!

Τί εἶναι αὐτό; Απόλυτο. Γιατί τάχα σε μερικά τέτοια θέματα λέμε ἀπαγορεύεται ἀπολύτως, καί κανείς δεν σκανδαλίζεται, ἐνῶ στα πνευματικά, όταν πούμε Κοίταξε· μόνο την πνευματική σου ζωή θα προσέξεις· ὅλα τά ἄλλα θὰ σὲ ἀποπροσανατολίσουν, γιατί ἐκεῖ σκανδαλίζονται μερικοί καί λένε πώς δεν πρέπει να εἴμαστε ἀπόλυτοι; Λένε: Ἔ, ὄχι δά καί τόση ἀπολυτότητα… Ας είναι και λίγο πιο χαλαρά…

Παιδιά, ἄν δείξουμε χαλαρότητα, δὲν θὰ σωθοῦμε τελικά. Αὐτό τό βλέπουμε νὰ ἐπαναλαμβάνεται στους ἀνθρώπους μας, στους Χριστιανούς μας, πού ὅταν ἀρχίζουν κάποιες χαλαρότητες, στο τέλος ξεπέφτουν.

Φυσικά, δέν μιλῶ γιά τήν κακῶς νοούμενη ἀπολυτότητα, γιατί πολλές φορές τό απόλυτο εἶναι κάτι τό ἄκαμπτο· θέλω νὰ πῶ ὅτι δέν πρέπει να υπάρχουν υποχωρήσεις. Αλλά, χρησιμοποιώντας κανείς τήν πνευματική διάκριση, θά ξέρει πῶς νά κινηθεῖ.

Βεβαίως, ὅπως τό προηγούμενο πού σᾶς εἶπα, δέν θα βάλουμε τις παλάμες μας δεξιά καί ἀριστερά στα μάτια μας! Για σκεφθεῖτε την περίπτωση· θά ἦταν πολύ κωμικό!… ἤ νά βάλει κανείς τίποτα μαντήλες ἐδῶ στα μάτια του καί νά περπατάει στον δρόμο, καί νά ἔχει κατεβασμένα τα μάτια νά μή δεῖ τίποτα! Δέν θά ἦταν γελοῖο; Αναμφισβήτητα γελοῖο. Δέν θά κινηθεῖ μέσα στην πόλη; δέν θά χρησιμοποιήσει τά ἀγαθά τοῦ πολιτισμοῦ; Γι’ αυτό σᾶς εἶπα ὅτι θέλει διάκριση τό πράγμα.

Ὅταν μιλᾶμε γιά μιά ἀπολυτότητα, δέν ἐννοοῦμε ἐκείνη τήν ἄκαμπτη απολυτότητα, ἀλλά ἐννοοῦμε ὅτι δέν θά κάνει κάποιος καμμία απολύτως υποχώρηση. Καμμία! Τίποτα! Θα κινηθεί άνετα μέσα στην πόλη, θα πάει στο σχολείο του, θα μάθει γράμματα, θά πάει στα μαγαζιά, θα ψωνίσει…. θα κινηθεῖ ἄνετα· ἀλλά δέν θα μετέλθει τίποτε τό ἁμαρτωλό. Αυτό μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν πρέπει νά νοθεύσει τή ζωή του μέ κάτι πού εἶναι ἐπικίνδυνο καί ἁμαρτωλό, καί πού τελικά θά τόν ἀπομακρύνει ἀπό τή σωτηρία του.

Παιδιά, ὅπως ἀντιλαμβάνεστε, σχολιάσαμε αυτό τό σημεῖο· «οὐδὲ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ», οὔτε νά τόν ἀγγίξετε αὐτόν τόν καρπό. Καί νά σκεφτεῖτε ὅτι αὐτό δέν τό εἶπα ἐγώ· τό εἶπε ὁ Θεός! Κι ὁ Θεός βέβαια ἀγαπᾶ τόν ἄνθρωπο, πού δημιούργησε μέσα στη σοφία Του καί τήν ἀγάπη Του καί τή δύναμή Του· τόν ἀγαπᾶ πολύ, καί θέλει ἀσφαλῶς ὁ ἄνθρωπος να γίνει παιδί Του. Αν λοιπόν πραγματικά θέλουμε να γίνουμε παιδιά του Θεοῦ, θα πρέπει να λέμε μια μεγάλη κουβέντα, για κάθε τί πού διαβάζουμε στον λόγο του Θεού για κάθε τί! Ξέρετε ποιά είναι αυτή ή κουβέντα, ἡ σωτήρια ἐκείνη κουβέντα; Τό εἶπε ὁ Θεός!… Δέν μ’ ἐνδιαφέρει τι σχολιάζουν οἱ ἄνθρωποι· δέν μ’ ἐνδιαφέρει τί λέει ὁ κόσμος· ὁ κόσμος μεταβάλλεται, «ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α΄ Ιωάν. 5, 19)· μέ ἐνδιαφέρει τί λέει ὁ Θεός. Και ἀπό τή στιγμή πού θα πιστέψω ὅτι τό λέει ὁ Θεός ἔχω εἰρήνη καί χαρά μέσα στην ψυχή μου, εἶμαι ἐλεύθερος!

Κυριακή, 18 Μαρτίου 1984

46η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία – Ἀνθρωπολογία ».

►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
» Χριστιανική Κοσμολογία – Ἀνθρωπολογία » εδώ ⬇️
https://arnion.gr/index.php/palaia-diauhkh/xristianikh-kosmologia-anurvpologia
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40pgmRsIiRCioth8a5E4bM7r

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία – Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://drive.google.com/file/d/1PKTpnYb1nptUbWKH5jo6DJwk7IVel9BA/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς «Χριστιανική Κοσμολογία – Ἀνθρωπολογία.».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20~%20%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist «Ασπάλαθου».⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__

https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὁ θανασιμος διαλογος (Γ΄).

————

†.Όπως θα θυμᾶστε, εἴχαμε αναφερθεῖ στόν διάλογο πού εἶχε ἀνοιχθεῖ ἀνάμεσα στό φίδι καί τήν Εὔα μέσα στον Παράδεισο. Αὐτός ὅμως ὁ διάλογος ἔχει πολύ βάθος. Γι’ αὐτό ἀκριβῶς θά κάνουμε μιά προσπάθεια να ανασύρουμε από τό βάθος αὐτό ὅ,τι θεολογικό και πρακτικό στοιχεῖο μποροῦμε ὥστε νά μᾶς βοηθήσει. Γιατί, μή νομίσετε, ἐκεῖνο πού συνέβη στον Παράδεισο ἐπαναλαμβάνεται διαρκῶς μέσα στήν Ἱστορία γιά τόν κάθε ἄνθρωπο.

Μήν πεῖτε ὅτι αὐτό συνέβη κάποτε στόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα, καί ἐφεξῆς δέν πρόκειται πιά νά ξανασυμβεῖ. Σᾶς ἐπαναλαμβάνω ὅτι αὐτό συμβαίνει στόν κάθε ἄνθρωπο πού ἔρχεται στον κόσμο αυτόν. Ὁ ἄνθρωπος ὑφίσταται πάντα τήν δοκιμασία, τόν πειρασμό, τοῦ νά δοκιμάσει τόν καρπό του δένδρου τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ πονηροῦ, ἀκόμη καί τόν καρπό τοῦ δένδρου τῆς ζωῆς ἔχει τήν δυνατότητα να δοκιμάσει, ὅπως επίσης καί νά παρασυρθεῖ ἀπό τόν διάλογο πού θά τοῦ ἀνοίξει ὁ διάβολος.

Σᾶς θυμίζω ὅτι καί ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὑπέστη αὐτήν τήν ἐπίθεση εκ μέρους τοῦ ὄφεως τοῦ ἀρχαίου, τοῦ σατανᾶ, τοῦ διαβόλου, αὐτοῦ που πλανᾶ τήν οἰκουμένη, ὅπως λέει ὁ εὐαγγελιστής Ιωάννης. (Βλ. Ματθ. 4, 11. Λουκά 4, 13. Αποκ. 12, 9. 20, 2) Συνεπώς, θα πρέπει να βαθύνουμε σ’ αυτόν διάλογο πού ἀνοίχθηκε ανάμεσα στους πρωτοπλάστους καί τόν διάβολο, για να βγάλουμε καί θεολογικά καί πρακτικά συμπεράσματα.

Ρωτάει ὁ διάβολος: «Τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεός..;».(Γέν. 3, 1) Δηλαδή: Τί εἶναι ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Θεός…; Αλήθεια, σας εἶπε νά μήν δοκιμάσετε κανένα ἀπό τά δένδρα πού ύπάρχουν ἐδῶ στόν Παράδεισο; Μάλιστα αὐτή τήν ἴδια τή φράση τή συναντοῦμε καί στήν καθημερινότητά μας πολλές φορές από πονηρούς ἀνθρώπους, πού θά ἤθελαν νά μᾶς ψαρέψουν. Λένε: Τί ἀκούω; Τί μαθαίνω; Εἶναι ἔτσι; Καί αὐτό τό Τί ἀκούω; Τί μαθαίνω; νά μήν εἶναι ἀλήθεια, ἐν γνώσει ἐκείνου πού ρωτάει, ἀκριβῶς γιά νά μπεῖ στό θέμα καί νά μάθει πιό πολλά.

Πάνω σ’ αὐτό τό θέμα λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Σκοπεῖτε ἐνταῦθα κακουργίας ὑπερβολὴν λεπτοτάτην; Τὸ μὴ ῥηθὲν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ἐν τάξει συμβουλῆς καὶ ἐρωτήσεως εἰσάγει, καὶ ὡσανεὶ τὴν ὑπὲρ αὐτῶν κηδεμονίαν ποιούμενος.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IC’, PG 53, 127). Βλέπετε ἐδῶ πόσο λεπτότατη υπερβολή κακουργίας παρουσιάζει ὁ διάβολος; Ἐκεῖνο πού δέν εἶπε ὁ Θεός, ὁ διάβολος τό θέτει σάν ἐρώτημα, προσποιούμενος ὅτι φροντίζει γι’ αὐτούς.

Ἡ ἐρώτησή του αυτή έχει θέση συμβουλῆς, γιά νά παρουσιάσει ὅτι τάχα κηδεμονεύει, ἐνδιαφέρεται γιά τούς πρωτοπλάστους, πού εἶναι μέσα στον Παράδεισο. Ειλικρινά, παιδιά, αυτό είναι τό διαβολικό ενδιαφέρων που δέν εἶναι τίποτε άλλο παρά ή καταστροφή τοῦ ἀνθρώπου.

Τό διαβολικό ενδιαφέρον! Εἶναι αὐτό τό δαιμονικό ἐνδιαφέρον που συναντούμε κάποτε σε ανθρώπους πού δροῦν ὡς ὄργανα τοῦ σατανᾶ, γιά νά μᾶς καταστρέψουν. Πόσες φορές, πρόσωπα πού θέλουν νά σᾶς ἐκμεταλλευθοῦν ἠθικά, ἔρχονται κοντά σας, σᾶς κολακεύουν, δείχνουν ἐνδιαφέρον, πῶς ἔτσι; πῶς ἀλλιῶς; καὶ ὁ σκοπός τους εἶναι ἀκριβῶς νά καταστρέψουν· να σᾶς ἐκμεταλλευθοῦν καί νά σᾶς καταστρέψουν!

Εἶναι δηλαδή σάν νά ἔλεγε ὁ διάβολος στήν Εὔα: Για ποιόν λόγο ὁ Θεός σᾶς στέρησε μιά τέτοια απόλαυση ἀπό τόν Παράδεισο; Δηλαδή, ἐπέτρεψε μέν νά βλέπετε τόν καρπό του δένδρου στο μέσον τοῦ Παραδείσου, ἀλλά τήν εὐχαρίστησή του ὅμως σᾶς ἀπέκλεισε νά τή δοκιμάσετε. Γιά ποιόν λόγο λοιπόν να μένετε μέσα στον Παράδεισο; γιά νά βασανίζεστε περισσότερο, μέ τό νά βλέπετε τόν καρπό, καί νά μήν σᾶς ἐπιτρέπεται νά τόν δοκιμάσετε;…

Ακούσατε, παρακαλῶ;… Εἴδατε, πάνω-κάτω, πῶς κινεῖται ὁ διάβολος; Κάπως ἔτσι λοιπόν καί σήμερα ὁ διάβολος ὑποβάλλει στούς νέους ἐπαναστατικές ἰδέες: Γιατί ἀπαγορεύεται δηλαδή να δοκιμάσετε τά ἀγαθά, τα ἡδέα, τά γλυκά, τα ντόλτσα –νά τό πῶ ἔτσι, γιατί τό λένε κι αὐτό– τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, τά πολύ ὡραῖα πού μπορεῖ κάθε νέος νά δοκιμάσει; Ὁ κάθε νέος να πάει σε κέντρα διασκεδάσεως νά δοκιμάσει ὅ,τι θέλει… ὅ,τι ποθεῖ ἡ ψυχή του!… Γιατί ὄχι; Και γιατί οἱ γονεῖς σας νὰ σᾶς ἐμποδίζουν; Δεν νομίζετε ότι είναι καιρός να τους πεῖτε ὅτι δέν ἔχετε καμμία θέση μέσα στο σπίτι σας; Αν σᾶς ἐμποδίζουν, δεν ἔχετε παρά να φύγετε ἀπό τό σπίτι σας. Κοιτάξτε ανοίγεται ἡ ζωή ὄμορφη, ἀνοίγεται γεμάτη από ἡδονές καί εὐχαριστήσεις, ἐνῶ μέσα στο σπίτι συναντάτε συνεχῶς ἀπαγορεύσεις· «μή αυτό», «μή ἐκεῖνο», «μή τό ἄλλο… Βγεῖτε λοιπόν ἔξω νά ἀπολαύσετε τή ζωή σας! Δέν θά σᾶς πεῖ κανένας τό «μή».

Ὁ διάβολος ἐπιδιώκει να σας βγάλει ἀπό τόν παράδεισο τοῦ σπιτιοῦ σας. Καί ὅταν σας βγάλει ἀπό τόν παράδεισό σας, τότε ἐκεῖ θά σᾶς ἐπιφέρει ὅ,τι κακό, ὅπως θὰ δοῦμε στη συνέχεια.

Τό δυστύχημα ὅμως εἶναι ὅτι πολλές φορές οἱ νέοι μας πείθονται σ’ αὐτές τίς ὑποδείξεις, καί ξεπορτίζουν ἀπό τό σπίτι, φεύγουν… καί μετά γυρίζουν πίσω ἐρείπια πραγματικά! (Πρβλ. Ναπολέοντος Λαπαθιώτη, Ποιήματα, Οι νικημένοι τῆς ζωῆς, ἐκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 2016: Ἐμεῖς, ἐμεῖς, τῆς ζωῆς οἱ νικημένοι | με τα βασιλεμένα ιδανικά… | Κι ἐμεῖς, ἵνα πρωί, εἴχαμε κινήσει 1 μόλις ο κάμπος είχε κοκκινίσει / με μάτια πού τά φλόγιζε ή χαρά / κι όλοι γεροί και αγέρωχοι σάν Κροίσοι, Μά τα μεσάνυχτα εἴχαμε γυρίσει / με καταματωμένα τα φτερά..)

Ωστόσο, ἄν παρατηρήσατε, ἐδῶ ὁ διάβολος, ἀνοίγοντας συζήτηση-διάλογο με τους πρωτοπλάστους, θέλει νά θέσει σέ ἀμφιβολία ἐκεῖνα πού τούς εἶπε ὁ Θεός. Ὁ Θεός τούς είπε: Δέν θά δοκιμάσετε γιατί τήν ἡμέρα πού θά δοκιμάσετε θα πεθάνετε. Μέ ὅλη αὐτήν τήν κουβέντα πού τούς κάνει ὁ διάβολος, τώρα ἐκεῖνοι ἀρχίζουν να αμφισβητοῦν, νά ἀμφιβάλλουν. Μήπως δέν εἶναι ἔτσι; Μήπως έκανε λάθος ὁ Θεός; Μήπως δέν θέλει ὁ Θεός κάπως ἔτσι να είναι τα πράγματα σ’ ἐμᾶς, ἀλλά νά είναι διαφορετικά, να είναι όπως μᾶς τα λέει ὁ ὄφις από ‘δώ; Μήπως λοιπόν θα πρέπει να ἀλλάξουμε ἀντίληψη τῶν πραγμάτων; Δηλαδή ρίχνει ὁ διάβολος τό σπέρμα τῆς ἀμφιβολίας.

Είναι φοβερό πράγμα, παιδιά, ὅταν μπεῖ ἡ ἀμφιβολία μέσα στην ψυχή. Μέχρι τη στιγμή εκείνη οἱ πρωτόπλαστοι εἶχαν τήν ἐν Θεῷ ἁπλότητα. Δέν θά μποροῦσαν νά διανοηθοῦν ὅτι ὑπάρχει κάτι διαφορετικό ἀπό ἐκεῖνο πού εἶπε ὁ Θεός. Ποιά εἶναι ἡ ἐν Θεῷ ἁπλότητα; Ο Θεός είπε νά μή δοκιμάσουμε τον καρπό. Αὐτή εἶναι ἡ ἁπλότητα. Ο Θεός λέει νά ἐφαρμόσουμε τό Εὐαγγέλιό Του. Αὐτή εἶναι ἡ ἁπλότητα. Από την στιγμή πού θ’ αρχίσουμε να ρωτάμε το γιατί καί τό πῶς καί τά λοιπά, ἤδη μές στην ψυχή μας έχει τοποθετηθεῖ καί πάει νά ἀναπτυχθεῖ τό σπέρμα τῆς ἀμφιβολίας, πού τό ἔβαλε ὁ ἴδιος ὁ διάβολος. Ἔτσι, αὐτός προσπαθεῖ νά ἐνσπείρει αὐτήν τήν ἀμφιβολία στην ψυχή τῶν πρωτοπλάστων, μέ τή μέθοδο του διαλόγου.

Ὁ διάλογος ἔχει δύο μορφές αυτό θά ἤθελα νά το προσέξετε πάρα πολύ. Η μία μορφή εἶναι ὅταν ζητᾶμε νά διασαφήσουμε τήν ἀλήθεια καί ἡ ἄλλη μορφή τοῦ διαλόγου εἶναι ὅταν προσπαθοῦμε νά βροῦμε τήν ἀλήθεια· είναι δυό διαφορετικά πράγματα.

Ἐπὶ εὐαγγελικών θεμάτων δεν κάνουμε προσπάθεια να βροῦμε τήν ἀλήθεια μέ τόν διάλογο, ἀλλά νά διευκρινίσουμε τήν ἀλήθεια· διότι στην Αγία Γραφή ή αλήθεια είναι κατατεθειμένη. Η Αγία Γραφή είναι το ταμιεῖο τῆς ἀληθείας, καί ἐμεῖς ὀφείλουμε να γνωρίσουμε αυτήν τήν ἀλήθεια. Εάν θά κάνουμε κάποιον διάλογο, ρωτώντας τον δάσκαλο, τον πνευματικό, τον εἰδήμονα, τόν γνώστη τοῦ Εὐαγγελίου, πως συμβαίνει αὐτό; τί εἶναι ἐκεῖνο; δεν κάνουμε τίποτα άλλο παρά να ζητάμε κάποιες ἐξηγήσεις, για να καταλάβουμε περισσότερο τήν κατατεθειμένη –υπογραμμίζω– την κατατεθειμένη ἀλήθεια. Δέν ἀνοίγουμε ὅμως διάλογο για να δημιουργήσουμε μία διαφορετική γνώμη γιά ἐκεῖνα πού ὑπάρχουν μέσα στο Ευαγγέλιο, καί νά ποῦμε… Να τό κουβεντιάσουμε. Εγώ σ’ αὐτό δέν συμφωνῶν ἔχω μία διαφορετική άποψη. Τί μπορεῖ νά γίνει;

Ἄν ἔχετε προσέξει, τον τελευταῖο καιρό στο σχολεῖο σας, τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἔχει πάρει, ὡς ἐπί τό πλεῖστον, τήν μορφή του διαλόγου. Αὐτή ἡ μορφή βεβαίως ἀνέκαθεν ὑπῆρχε ὡς διασάφηση τῆς ἀλήθειας. Μπορούσε να σηκώσει το χέρι του ένας μαθητής, μιά μαθήτρια, και να ρωτήσει τον καθηγητή, πῶς τό ἐννοεῖ αὐτό, ἕνα θέμα, καί ἐκεῖνος θά ἀπαντοῦσε πάντοτε βάσει τῆς κατατεθειμένης ἀληθείας.

Τώρα ὅμως, ἐκ προγράμματος, ἔχει δοθεῖ μια νέα μορφή στο μάθημα, ὅτι πρέπει να υπάρχει ὁ διάλογος μέσα στην τάξη, ὥστε νά ἐκφράζονται οἱ ἀντιρρήσεις, καί ἔτσι να μπορούμε να κάνουμε ἕναν συμβιβασμό, σε σχέση μ’ ἐκεῖνα πού είναι κατατεθειμένα στον λόγο τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή δημιουργείται μία διαλεκτική. Αλλά μια διαλεκτική ανάμεσα στις δικές μου ἀντιλήψεις καί στήν κατατεθειμένη αλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τή νοθεία τῆς ἀλήθειας. Εἶναι αὐτό ἀκριβῶς πού ἔκανε καί ὁ διάβολος, όπως σᾶς ἐξήγησα, μέσα ἐκεῖ στόν Παράδεισο,

Συνεπώς ἕνας τέτοιος διάλογος γίνεται ὄχι για να διασαφηνιστεί κάτι –το λέω για τρίτη φορά– αλλά για ν’ ακουστεῖ ἡ δική μου γνώμη, να γίνει ένα είδος διαλεκτικού μείγματος και να βγάλουμε ένα μέσα συμπέρασμα. Δηλαδή μιά θέση είναι τό Εὐαγγέλιο, μιά ἄρση είμαι ἐγώ, και μια σύνθεση είναι αυτό πού θά βγάλουμε ἀπό τόν διάλογο μέσα στην τάξη, ἄς τό ποῦμε, μέ τον καθηγητή καί τούς ἄλλους συμμαθητές μας.

Αυτός ὅμως ὁ διάλογος είναι διάλογος θανάτου, είναι διάλογος διαβολικός, γιατί νοθεύει τήν κατατεθειμένη ἀλήθεια. Καί ἐπειδή ὁ διάλογος αὐτός γίνεται ἀπό τόν κόσμο με συνομιλητή το Ευαγγέλιο, κι ἐπειδή «ὁ κόσμος όλος –κατά τόν εὐαγγελιστή Ιωάννη– ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α’ Ιωάν. 5, 19), ὁλόκληρος ὁ κόσμος βρίσκεται μέσα στον διάβολο, γι’ αὐτόν τόν λόγο ὁ διάβολος ζητᾶ ἀπό τούς Χριστιανούς τόν διάλογο· ὄχι γιά νά ἔρθουν κονττά στόν Χριστό, ἀλλά γιά νά νοθευθεῖ ὁ Χριστιανισμός.

Ὁ διάβολος μέσα στον Παράδεισο μετῆλθε, θα λέγαμε, τέσσερα στάδια, ἢ τέσσερις φάσεις, γιά νά φθάσει στον τελικό του σκοπό. Τα στάδια αὐτά, παρακαλῶ πολύ, νά τά προσέξετε, γιατί αὐτά ἐπαναλαμβάνονται διαρκώς μέσα στη ζωή μας. Πρώτο στάδιο είναι ή συνύπαρξη, δεύτερο στάδιο είναι ὁ διάλογος, τρίτο στάδιο εἶναι ἡ διείσδυση και τέταρτο στάδιο εἶναι ἡ ἀνατροπή. Ας τά δοῦμε αὐτά ἀναλυτικά.

Καί πρῶτα πρῶτα είναι ἡ συνύπαρξη. Τί σημαίνει συνύπαρξη; Συνύπαρξη σημαίνει ότι δύο πρόσωπα, ζώα ή πράγματα συνυπάρχουν, υπάρχουν μαζί.

Ἀκοῦστε τί φωνάζει, τί ἀνακράζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος στην Εὔα, κάνοντας ανάλυση του διαλόγου της μέ τόν σατανᾶ: «Ἀληθῶς φθείρουσιν ἤθη χρηστὰ ὁμιλίαι κακαί. Μὴ γὰρ ὁμογενής σοι ἦν ὁ τὴν συμβουλὴν εἰσαγαγών; Τῶν ὑποτεταγμένων ἐτύγχανε, τῶν δούλων τῶν ὑπὸ τὴν σὴν ἐξουσίαν τυγχανόντων». (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IG’, PG 53, 129 130) Πράγματι, οἱ κακές συναναστροφές καταστρέφουν τά ἤθη, τά καλά ἤθη. Μήπως στ’ αλήθεια αυτός ἐκεῖ, ὁ διάβολος, τό φίδι, πού σοῦ ἔδωσε αυτήν τή συμβουλή ήταν ὁμογενής σου; ἦταν ἄνθρωπος; Ὄχι· ἦταν ἕνας ἀπό τούς δούλους σου τούς ὑποταγμένους σ᾿ ἐσένα, ἀπό αὐτούς πού ἦταν κάτω ἀπό τήν ἐξουσία τή δική σου· ένα ζώο ήταν. Τί κάθεσαι καί ἀκοῦς τή συμβουλή ἑνός ζώου;… Δέν ἄκουσες πού εἶπε ὁ Θεός ὅτι τά ζῶα ὑποτάσσονται σ’ ἐσένα; Γιατί λοιπόν ἀνοίγεις διάλογο με αὐτόν πού εἶναι κάτω ἀπό τή δική σου ἐξουσία; Γιατί ἀνοίγεις διάλογο; ἤ, καλύτερα, γιατί συνυπάρχεις;

Μή μοῦ πεῖτε γιά ἐκείνη τή συνύπαρξη πού ἔχουμε μέ τά οικιακά ζῶα, τή γάτα μας, το σκύλο μας, τό βόδι μας, τα πρόβατά μας, τις κατσίκες μας· μή θεωρήσετε αυτό ὡς συνύπαρξη. Συνυπάρχουμε μέν, ἀλλά εἴμαστε τά ἀφεντικά αὐτῶν τῶν ζώων· ἐνῶ ἡ ἄλλη συνύπαρξη ἔχει κάτι διαφορετικό. Γι’ αυτόν ἀκριβῶς τόν λόγο λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος στην Εὔα: Τί κάθεσαι καί κουβεντιάζεις…. Ἐσύ είσαι ἄνθρωπος· σοῦ μιλάει ἕνα φίδι δεν σκέπτεσαι καθόλου ὅτι δέν μπορεῖς να συνυπάρξεις μέ αὐτό;…

Πάνω στο θέμα αὐτό τῆς συνυπάρξεως, ἂς θυμηθοῦμε ἀπό τήν ἱστορία, παιδιά, τήν ἀπαγορευτική ἐντολή πού ἔδωκε ὁ Θεός να συνυπάρχουν ή γενεά τοῦ Κάιν μέ τή γενεά του Σήθ.

Εἶναι γνωστό ὅτι ὅταν ὁ Ἄβελ φονεύθηκε ἀπό τόν Κάιν, στη θέση τοῦ Ἄβελ γεννήθηκε ἕνα ἄλλο παιδί, ὁ Σήθ. Βέβαια οἱ πρωτόπλαστοι γέννησαν πολλά παιδιά· ἀλλά σέ εὐλάβεια, εὐσέβεια, ἀρετή, σάν τόν Αβελ, ήταν ὁ Σήθ, πού ἀποτελεῖ, θα λέγαμε, πρόγονο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Μεσσίου. Ὁ Θεός λοιπόν ἔδωσε ἐντολή νά μήν συνυπάρχει ἡ γενεά του Κάιν μέ τή γενεά τοῦ Σήθ· νά ἀναπτύσσονται χωριστά σέ ἕναν τόπο να εἶναι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Κάιν καί σέ ἄλλο τόπο οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ. Τί απέγινε ὅμως;

Ὕστερα ἀπό κάποιο καιρό, οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ, ἀφοῦ πέρασαν ἀρκετά χρόνια τηρώντας τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, τελικά παρεξέκλιναν· εἶδαν ὅτι οἱ γυναῖκες τῶν ἀπογόνων τοῦ Κάιν ἦταν ὡραῖες γυναῖκες, καί τότε σκέφθηκαν να τις παντρευτούν.

Μά ὁ Θεός εἶπε ὅτι δέν ἔπρεπε νά συγγενέψουν, δέν ἔπρεπε νά συνυπάρξουν, δέν ἔπρεπε νά ἔρθουν σε μείξη. Καί τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς μείξεως, παιδιά, τό ὅτι δηλαδή ή μία γενεά ήρθε σε επαφή μέ τήν ἄλλη, ήταν να χαλάσει ἡ γενεά τοῦ Σήθ καί νά διαφθαρεῖ, όπως ήταν διεφθαρμένη ἡ γενεά τοῦ Κάιν.

Ποιό ήταν τό ἀποτέλεσμα; Ἔφθασε ἡ ἁμαρτία και το κακό σε τέτοιο βαθμό, ὥστε εἶπε ὁ Θεός: «οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας» (Γέν. 6, 3). Ἔγιναν σαρκικοί οἱ ἄνθρωποι, σκέπτονται σαρκικά. Καί ἐπῆλθε ὁ κατακλυσμός, και καταστράφηκε ὅλη ἐκείνη ή γενεά. Ὁ κατακλυσμός ἦταν τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς μείξεως, πού ἦταν ἀπαγορευμένη ἀπό τόν Θεό.

Βλέπετε, παρακαλῶ, ὅτι ἐδῶ ὑπῆρξε μία συνύπαρξη, τήν ὁποία ὁ Θεός δέν ἤθελε;

Ακόμη, βλέπουμε και κάτι ἄλλο. Οἱ Ἑβραῖοι, ὁ περιούσιος λαός τοῦ Θεοῦ, οἱ ἀπόγονοι τοῦ ἀγαπητοῦ στον Θεό Ἀβραάμ, πῆραν τήν ἐντολή νά μήν ἔχουν καμμία ἐπικοινωνία με τους γύρω γειτονικούς τους λαούς· ἐκεῖνοι ὅμως δέν πρόσεξαν. Ὁ Θεός σαφῶς τους εἶπε: Μικτούς γάμους δεν θα κάνετε, κοινές γιορτές δεν θα γιορτάσετε, καί ἐμπορικές πράξεις μέ αὐτούς δέν θά πραγματοποιήσετε· θά ζῆτε μόνοι σας. (Βλ. Λευίτ. 26, 12. Ησ. 52, 11. Περ. 16, 5. Ιεζ. 20, 1-26, 37, 27…)

Προσέξτε αὐτήν τήν ἀπομόνωση· εἶναι πολύ σπουδαία, παιδιά, καί χρειάζεται πάρα πολύ στήν ἐποχή μας, ὅπως θὰ δοῦμε στη συνέχεια.

Ἐπειδή ὅμως οἱ Ἑβραῖοι δεν πρόσεξαν στο σημεῖο τοῦτο, ὅπως καί οἱ παλαιοί ἀπόγονοι τοῦ Σήθ, ἔφθασαν κι αὐτοί να καταστραφούν. Ἀφοῦ ἁμάρτησαν φοβερά, ἀκολούθησε ἡ αἰχμαλωσία, τόσο τοῦ βορείου βασιλείου ἀπό τούς Νινευίτες, ὅσο καί τοῦ νοτίου βασιλείου ἀπό τούς Βαβυλωνίους· δηλαδή τό ἀποτέλεσμα ἦταν ἡ διάλυση τοῦ κράτους τους· εἶχαν πραγματικάσυρθεῖ αἰχμάλωτοι στην Νινευῆ καί στή Βαβυλώνα. (Ἡ ἱστορία τῆς περιόδου αὐτῆς ἀρχίζει καί γιά τά δύο βασίλεια ἀπό τή διάσπαση του ενιαίου βασιλείου το 930 π.Χ. καί τερματίζεται για το βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ μέ τήν κατάλυσή του από τονΑσσύριο μονάρχη Σαργῶν Β΄ το 722 π.Χ. καί γιά τό βασίλειο του Ἰούδα μέ τήν κατάληψη καί καταστροφή τῆς Ἱερουσαλήμ ἀπό τόν Βαβυλώνιο ἡγεμόνα Ναβουχοδονόσορα Β΄ το 586 π.Χ. Ἔτσι, τό βόρειο βασίλειο επέζησε διακόσια περίπου χρόνια, ἐνῶ τό νότιο περίπου τριακόσια πενήντα χρόνια)

Ακόμα, ὁ Θεός ἀνανεώνει αὐτήν τήν απαγόρευση καί στήν Καινή Διαθήκη, ὅτι δέν πρέπει να συνυπάρχουμε μέ τό κακό· δέν μποροῦμε, δέν πρέπει! Καί δέν πρέπει να συνυπάρχουμε –προσέξτε– άλλοτε τροπικά καί ἄλλοτε τοπικά. Υπάρχουν φορές πού και τοπικά δεν πρέπει να συνυπάρχουμε. Σ’ έναν τόπο πού γίνεται ἕνας ἁμαρτωλός χορός, σε μία ντισκοτέκ, δέν μπορεῖς να συνυπάρχεις· δηλαδή δέν μπορεῖς νά πᾶς ἐσὺ ἐκεῖ.

Αναγκαστικά όμως συνυπάρχεις στην πόλη πού ζεῖς· ἀλλά ὁ τρόπος πού θά ζεῖς μέσα ἐκεῖ θά εἶναι τρόπος ἀπομονώσεως. Τοπικά μέν δέν θά ἀπομονωθείς, τροπικά ὅμως θά ἀπομονωθεῖς.

Ἀκοῦστε πῶς τό λέει αὐτό ἡ Καινή Διαθήκη. Λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στους Κορινθίους: «Μὴ γίνεσθε ἑτεροζυγοῦντες ἀπίστοις» (Β΄Κορ. 6, 14). Ἡ εἰκόνα εἶναι παρμένη ἀπό τά ζῶα πού ὀργώνουν. Δεν πρέπει στον ἴδιο ζυγό να βάλουμε δύο διαφορετικά ζώα, δηλαδή να βάλουμε ἕνα βόδι μέ ἕναν ὄνο. Αὐτά τά δύο εἶναι διαφορετικά ζῶα, καί δέν μποροῦν να συμβαδίζουν. Ο ζυγός πού θὰ μπεῖ ἐπάνω στον τράχηλό τους δέν θά ταιριάζει καλά, ὥστε νά κινοῦνται τα ζώα άνετα. Γι’ αὐτό καί ὁ παλιός νόμος τό ἀπαγόρευσε αυτό. (Βλ. Λευιτ. 19, 19. Δευτ. 22, 10)

Ἀλλά αὐτό ἦταν τυπικό· ουσιαστικά όμως σήμαινε πώς δέν πρέπει νά εἴμαστε ἑτεροζυγοῦντες μέ τούς ἀπίστους. Δηλαδή, ἀπό τήν πραγματικότητα τῶν ζώων πού ἐπρόκειτο νά ὀργώσουν, γίνεται ἡ μεταφορά στόν πνευματικό χώρο. Καί λέει τώρα ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι δέν πρέπει νά ἑτεροζυγοῦμε μέ τούς ἀπίστους, να μή μπαίνουμε μαζί τους κάτω ἀπό τόν ἴδιο ζυγό· να μή κάνουμε παρέα μέ τούς ἀπίστους, μέ τούς διεφθαρμένους.

Λέει ἀκόμα στη συνέχεια: «διὸ ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος»· βγεῖτε ἀπό τόν χῶρο τους, ἀπό τήν περιοχή τους –τροπικά οπωσδήποτε– καί ξεχωριστεῖτε. Το λέει αυτό ὁ Θεός, καί τό σημειώνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Εἶναι ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, ἀλλά τό ἀνανεώνει ή Καινή Διαθήκη. (Βλ. Ησ. 52,11. Ίεζ. 20,34-41. Ζαχ. 10,8. Αποκ. 18,4) Τί θά πεῖ «ἀφορίσθητε»; Θά πεῖ χωριστεῖτε καί ὁρίστε τά ὅριά σας· τά ὅρια τους καί τά ὅριά σας, ὁ δρόμος τους καί ὁ δρόμος σας.

Πάμε στο σχολείο –να μιλήσω πάνω στην καθημερινότητα. Μέσα στην τάξη είμαστε ὅλοι μαζί, καί οἱ εὐσεβεῖς καί οἱ ἀσεβεῖς. Θά ἀκούσουμε το μάθημά μας. Ὅταν αὐτό τελειώσει, θά πᾶμε στο σπίτι μας. Αλλά θά πᾶμε στο σπίτι μας χωρίς τήν παρέα εκείνων πού εἴχαμε μέσα στην τάξη, γιατί δέν μᾶς συμφέρει. Ἐάν ὅμως πηγαίνουμε και γυρίζουμε παρέα, ἐάν στο διάλειμμα κάνουμε παρέα μ’ αὐτούς τούς συμμαθητές μας, τις συμμαθήτριές μας, ἀπό τούς ὁποίους ὁ Θεός μᾶς εἶπε νά ξεχωρίσουμε, τότε θα πέσουμε καί ἐμεῖς στίς ἁμαρτίες ἐκείνων. Καί τότε τί κάνουμε;… Τίποτα δέν κάνουμε! Δεν θα μπορέσουμε ποτέ μα ποτέ να διατηρήσουμε τήν ἀρετή μας καί τήν ἰδιότητά μας τή χριστιανική, ἐάν ἀφήσουμε τόν ἑαυτό μας να συνυπάρξει μέ τόν κόσμο, μέ τήν ἔννοια τήν ἠθική.

Καί προσθέτει ὁ Κύριος: «καὶ ἀκαθάρτου μὴ άπτεσθε, κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς» (Β΄ Κορ. 6, 17). μήν ἀγγίζετε τίποτε τὸ ἀκάθαρτο, κι ἐγώ θά σᾶς δεχθῶ.

Ποιό εἶναι τὸ ἀκάθαρτο; Σου λέει ἡ φίλη σου, ὁ φίλος σου, ὁ συμμαθητής σου, η συμμαθήτριά σου: Κοίταξε αυτό το περιοδικό!… Δές τις φωτογραφίες του μέσα!… Ὄχι μόνο μή τό δεῖτε, ἀλλά οὔτε καί νά τό πιάσετε! Πῶς νά σᾶς τό πῶ, Αὐτό τό «μὴ ἅπτεσθε» θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά πῶ ὅτι ἰσχύει και κατά κυριολεξία! Οὔτε νά τό ἀγγίξετε! Ούτε νά τό δεῖτε!

Ἄν ὅμως δεῖτε τις φωτογραφίες ενός βρώμικου περιοδικοῦ, ἀνήθικου –κυκλοφορούν φοβερά ἀνήθικα περιοδικά μέσα στα σχολεία– τί θα γίνει; Ακούστε: Θα γίνει εἰσπήδηση, δόλια εἰσβολή, τοῦ σατανᾶ στην ψυχή σας! Θα πηδήξει ἀπό τό περιοδικό μές στην ψυχή σας ὁ σατανᾶς. Πῶς; Ακούστε: Θα πάτε στο σπίτι σας, κι ἐκεῖνα πού εἴδατε θα στριφογυρίζουν στο μυαλό σας, θά σᾶς ζαλίσουν… ἕως ὅτου κάποια στιγμή θά σᾶς τρικλοποδήσει ὁ διάβολος καί θά σᾶς ἀνατρέψει.

Ὅπως λοιπόν ἀντιλαμβάνεστε, παιδιά, δέν μποροῦμε νά δεχθοῦμε κάτι βρώμικο, οὔτε κἄν νά τό ἀγγίξουμε. Τό ἴδιο ισχύει καί γιά τά λόγια. Αρχίζει να λέει ἡ συμμαθήτρια, ὁ συμμαθητής, σας κάτι ρυπαρό, βρώμικο· νά τοῦ πεῖτε: Σε παρακαλῶ σταμάτα· δέν θέλω νά τ᾿ ἀκούσω. Μά γιατί; Δέν θέλω νά τό ἀκούσω!

Θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό, ἔτσι, ἐνδεικτικά. Ὑπηρετοῦσα στρατιώτης, καί κάποιος συνάδελφός μου, ἐκεῖ στο γραφείο σημάτων πού ἤμαστε, ἤθελε νά μοῦ δώσει νά δῶ ἕνα φιλμάκι –στατικές βέβαια εἰκόνες ἦταν· ὄχι κινούμενες, ἁπλᾶ νά τό δῶ, πού εἶχε ὅμως ἀνήθικες εικόνες. Τοῦ λέω: Δεν θέλω νὰ δῶ. Ἐκεῖνος ἐπέμενε νά τό δῶ. Έκανε μάλιστα και μία προσπάθεια να επιβληθεῖ σ’ ἐμένα, δηλαδή να μουτο βάλει στα μάτια. Τότε θύμωσα. Προσέξτε: θύμωσα! Εἶναι ὁ θυμός ὁ καλός, πού ἔβαλε ὁ Θεός μέσα μας, όπως λέει ὁ μέγας Βασίλειος, που πρέπει να θυμώνουμε κατά τῆς ἁμαρτίας. (Βλ. Περὶ ὀργῆς καὶ ἔχθρας, Λόγος ΙΖ΄, PG 32, 1336: «Ο θυμὸς ἔστω σοι κατὰ μόνον τοῦ ὄψεως. Τί γὰρ τὸν Φινέὶς ἐδικαίωσεν; οὐχ ἡ δικαία ὀργὴ κατὰ τῶν πορνευσάντων; … Οὕτω γίνεται πολλάκις ὁ θυμὸς ἀγαθῶν πράξεων ὑπηρέτης» καί Κατὰ ὀργιζομένων, Ομιλία Γ΄, PG 31, 368: «Ηλίας δὲ ὁ ζηλωτής, πεντήκοντα καὶ τετρακοσίους ἄνδρας ἱερεῖς τῆς αἰσχύνης, καὶ τετρακοσίους ἄνδρας ἱερεῖς τῶν ἁλσῶν, ἐσθίοντας τράπεζαν Ἰεζάβελ, λελογισμένῳ θυμῷ καὶ σώφρονι εἰς ὄφελος παντὸς τοῦ Ἰσραὴλ ἐθανάτωσε». Πρβλ. «ὀργίζεσθε, καὶ μὴ ἁμαρτάνετε» (Ψαλμ. 4, 5). Καί τοῦ λέω: Θά σοῦ τό σπάσω! Θά σοῦ τό ποδοπατήσω!… Τό ἀπέσυρε και τελείωσε. Ἡσύχασα! Τέλειωσε, πάει· αὐτό ἦταν ὅλο.

Παιδιά, προσέξτε· δέν πρέπει νά ἔχουμε καμμία ἐπαφή μέ τό κακό!… διότι, ἂν ἔχουμε, σᾶς ἐξήγησα τί μπορούμε να πάθουμε.

Βλέπει κανείς σήμερα, στήν ἐποχή μας, να συνυπάρχει διάχυτα το χριστιανικό φρόνημα μέ τό κοσμικό φρόνημα, μέ τήν κοσμική μας συμπεριφορά. Βλέπετε, πᾶμε στὴν Ἐκκλησία, ἀκοῦμε λόγο Θεοῦ, ἀλλά ταυτόχρονα δεχόμαστε καί τό κοσμικό φρόνημα και σκεφτόμαστε κοσμικά· δηλαδή ἔχουμε συνύπαρξη χριστιανικοῦ καί κοσμικοῦ φρονήματος.

Ας ακούσουμε ἄλλη μία φορά από τόν ἀπόστολο Παῦλο πού μᾶς λέει: «Μὴ συσχηματίζεσθε τῷ αἰῶνι τούτῳ», μή γίνεστε ένα σχήμα με τούτον τον αιώνα, την ἐποχή μας, «αλλα μεταμορφοῦσθε τῇ ἀνακαινώσει του νοὸς ὑμῶν», ἀλλά νά μεταμορφώνεστε μέ τόν ἀνακαινισμό τοῦ νοῦ σας, τῆς ψυχῆς σας, ώστε να διακρίνετε δηλαδή, «τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ τὸ εὐάρεστον καὶ τέλειον» (Ρωμ. 12, 2), ποιό είναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Αὐτά, παιδιά, ὡς πρός τή συνύπαρξη. Το κατανοήσατε· δέν πρέπει να συνυπάρχουμε με το κακό! Τελείωσε!… Θὰ τοῦ δώσουμε δρόμο να φύγει. Θα πούμε: Στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Τελείωσε, πάει!

Μάλιστα, αναφέρεται γιά τόν ὅσιο Λουκά τοῦτο το χαριτωμένο. Κάθε χρόνο, τη Μεγάλη Παρασκευή, εἶχε συνήθεια να πηγαίνει σ’ ἕνα ψηλό βουνό ἐκεῖ, στη Βοιωτία, κρατώντας ἕναν σταυρό για να προσευχηθεῖ. Κάποια φορά λοιπόν συνάντησε μια οχιά στον δρόμο, στο μονοπάτι ἐκεῖ. Το μισό φίδι είχε σηκωθεῖ μέ τό κεφάλι ψηλά ἀπειλητικά, καί προκαλούσε φόβο, ἀναμφισβήτητα. Στάθηκε ὁ ἅγιος Λουκᾶς, κοίταξε το φίδι, τήν ὀχιά, –προσέξτε· φίδι ἦταν, ἁπλῶς ζῶο· δέν ἦταν ὁ διάβολος ἐκεῖ– καί τοῦ λέει: Ἄκουσε φίδι· κι ἐσύ εἶσαι πλάσμα τοῦ Θεοῦ, καί ἐγώ εἶμαι πλάσμα τοῦ Θεοῦ. Λοιπόν, στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Το φίδι κατέβασε το κεφάλι κάτω, σύρθηκε κι ἔφυγε, καί ἐκεῖνος πῆγε στή δουλειά του.

Θά λέτε λοιπόν αὐτό τό πολύ χαριτωμένο τοῦ ὁσίου Λουκᾶ τοῦ ἐν Βοιωτίᾳ· Στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Θά τό λέτε γιά τή συμμαθήτριά σας, τόν συμμαθητή σας, τόν ὁποιονδήποτε Στον δρόμο σου και στον δρόμο μου. Δεν θέλω νά ἔχω καμμία σχέση μαζί σου. Θά σοῦ λέω τήν καλημέρα μου ἐγκαρδίως, αλλά παρέα μαζί σου δέν μπορῶ νά κάνω, δέν γίνεται. Τὰ ἐνδιαφέροντά σου εἶναι ἄλλα, καί τά δικά μου ἐνδιαφέροντα είναι άλλα.

Καί ἐρχόμαστε τώρα, παιδιά, στο δεύτερο στάδιο, στον διάλογο, τό δεύτερο βῆμα τοῦ διαβόλου.

Ὁ διάβολος ἔθεσε στην Εὔα, ὅπως σᾶς εἶπα, ἕνα δῆθεν ἐρώτημα, πού περιείχε τήν παγίδα, τό δόλωμα. Δηλαδή, ἀλήθεια, ἔτσι σᾶς εἶπε ὁ Θεός;… Τί ἔπρεπε να κάνει ἡ Εὔα ὅταν τῆς ἄνοιξε ὁ διάβολος διάλογο;

Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος πάλι: «Δέον … πάντη ἀποστραφῆναι», μέ κάθε τρόπο ἔπρεπε νά ἀποστραφεῖ ἡ Εὔα, νά γυρίσει τήν πλάτη της, «καὶ μηκέτι μήτε διαλεχθῆναι, μήτε ἀκοῦσαί τι τῶν παρ’ αὐτοῦ λεγομένων», οὔτε κουβέντα ν’ ανοίξει, οὔτε να καθήσει ν’ ἀκούσει τίποτα, ἀλλά νά τοῦ γυρίσει τήν πλάτη· «ἀλλὰ τὴν ἐντολὴν ἐκκαλύψασα καὶ εἰποῦσα τὰ περὶ τοῦ Θεοῦ αὐτῆς ῥηθέντα, ἄλλην δέχεται παρ’ αὐτοῦ συμβουλὴν ὀλεθρίαν καὶ θανάσιμον» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IC’, PG 53, 128). Αλλά τί ἔκανε; μέ τόν διάλογο, κάθησε καί ἀποκάλυψε στον σατανᾶ τί τούς εἶχε πεῖ ὁ Θεός. Καί ἔτσι δέχεται ἄλλη συμβουλή ὄχι ἀπό τόν Θεό πιά, αλλά από τον διάβολο. Καί αὐτή ή συμβουλή ήταν ὀλέθρια καί θανάσιμη.

Ας θυμηθοῦμε τόν Κύριο στήν ἔρημο, πού τόν ἐπισκέπτεται ὁ διάβολος ὕστερα ἀπό τίς σαράντα ἡμέρες νηστείας Του. Τί κάνει ἐκεῖ ὁ διάβολος; Αποπειρᾶται νά ἀνοίξει διάλογο, αντλώντας επιχειρήματα ἀπό τήν Αγία Γραφή, μέ τή φράση «γέγραπται», είναι γραμμένο στην Γραφή! Ο Κύριος τοῦ ἀπαντάει πολύ σύντομα: «Γέγραπται…». «Γέγραπται ὁ διάβολος, «γέγραπται» καί ὁ Κύριος. «Γέγραπται γάρ, λέει ὁ διάβολος, ὅτι ἐντελεῖται τοῖς ἀγγέλοις περὶ σοῦ, καὶ ἐπὶ χειρῶν ἀροῦσί σε», ὅτι θά δώσει εντολή στους αγγέλους Του για σένα, όταν πέσεις, να σε πιάσουν στα χέρια. Πράγματι, εἶναι γραμμένο.(Βλ. Ψαλμ. 90, 11) Αλλά ὁ διάβολος έκανε κακή, διαβολική ερμηνεία. Καί τί ἀπαντᾶ ὁ Κύριος; Ναί, ἀλλά πάλι εἶναι γραμμένο στην Αγία Γραφή, «οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου» (Βλ. Δευτ. 6, 16). Ὁ Κύριος δέν λέει παραπανήσιες κουβέντες καθόλου· τίποτα· μένει μόνο στόν χῶρο τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Στο τέλος θρασύτατα ὁ διάβολος Του προτείνει να τόν προσκυνήσει: Θά σοῦ δώσω ὅλες τίς βασιλεῖες τῆς γῆς καί ὅλα τ’ ἀγαθά τους καί ὅλα τά πλούτη τους, ἐάν πέσεις καί μέ προσκυνήσεις. Κι ὁ Κύριος τοῦ ἀπαντᾶ: «ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανά»! Α, φύγε από δῶ… ἄντε, χάσου!… (Ματθ. 4, 1-11. Λουκά 4, 1-13) Το «ὕπαγε ὀπίσω μου» σημαίνει ἀφοῦ θά εἶσαι πίσω μου, δέν θά σε βλέπω. Θά τό ποῦμε λοιπόν στην νεοελληνική: Ἄντε, χάσου!… Να χαθεῖς ἀπό τά μάτια μου, νά μή σε βλέπω!

Προσέξτε. Ὅταν λέμε τό ἄ, χάσου…, ἄ, φύγε από δῶ, τό λέμε ἤρεμα; ἥσυχα; ἤ μέ κάποιο νεῦρο ψυχῆς; Εἶναι αὐτό τό νεῦρο τῆς ψυχῆς, πού σᾶς εἶπα προηγουμένως· εἶναι ὁ κατά Θεόν θυμός. Ὅμως, δυστυχῶς, ἐπειδή ἔχουμε πιά διαφθαρεῖ, φθάνουμε στο σημεῖο τόν θυμό αὐτόν νά τόν χρησιμοποιοῦμε ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν μας, ἐναντίον τῶν συνανθρώπων μας, κι όχι έναντίον τοῦ κακοῦ, ἐναντίον τοῦ διαβόλου καί ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας. (Βλ. Μ. Βασιλείου, Περὶ ὀργῆς καὶ ἔχθρας, Λόγος ΙΖ΄, PG 32, 1336: «Ὁ θυμὸς ἔστω σοι κατὰ μόνου τοῦ ὄψεως. Καὶ ἡμεῖς ζηλώσαι σπουδάσωμεν, καὶ μὴ καθ᾿ ἡμῶν, ἀλλὰ κατὰ τοῦ διαβόλου τὸν θυμὸν ὁπλίζωμεν μόνον, εἴ γε τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας ἐπιτυχεῖν βουλοίμεθα, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.»)

Ὁ διάβολος, ὅπως ξέρετε, ανοίγει διάλογο μέ τόν κάθε πιστό, μέ τόν κάθε ἄνθρωπο. Τί εἶναι αὐτός ὁ διάλογος; εἶναι οἱ διάφορες υποβολές πονηρῶν σκέψεων. Κάποτε δέν εἶναι πονηρές. Ὁ διάβολος ὅμως εἶναι πονηρός, καί γιά νά σέ φέρει στις πονηρές σκέψεις δέν σέ πάει κατευθεῖαν σ’ αυτές. Αρχικά, σοῦ παρουσιάζει μερικά πού δέν εἶναι οὔτε πονηρά οὔτε ἀγαθά. Έσύ παίρνεις θάρρος, καί λές: νά, κοίταξε τώρα, αυτό εἶναι καλό· ἕνας λογισμός. Σιγά-σιγά, σέ παίρνει ἀπό τό χεράκι, καί βῆμα από ‘δῶ καί βῆμα ἀπό ἐκεῖ, σέ φέρνει ὅπου θέλει. Καί ἄν εἶσαι ἔξυπνος ἄνθρωπος, τότε λές: Πώ-πώ, που μ’ ἔφερε ὁ διάβολος…!

Γιά κάνετε λίγη ἐνδοσκόπηση, νά ἐξετάσετε τόν ἐαυτό σας, νά δεῖτε τί πονηριές χρησιμοποιεῖ ὁ διάβολος, γιά νά σᾶς φέρει σε μία εικόνα ἤ σκέψη πονηρή. Σᾶς πάει ἀπό ‘δῶ, σᾶς πάει ἀπό ἐκεῖ, σιγά-σιγά, καί σᾶς φέρνει ἐκεῖ πού θέλει. Εἶναι φοβερό.

Γι’ αὐτό, μόλις αἰσθανθοῦμε ὅτι ἔχουμε μία ὑποβολή κάποιας σκέψεως, θα πρέπει νά τόν ἀποπέμψουμε τον διάβολο, να διώξουμε τη σκέψη αυτή, χωρίς διάλογο! Δέν θ’ ἀνοίξουμε διάλογο!

Ὁ ἅγιος Ἡσύχιος ὁ πρεσβύτερος λέει το εξης πολύ ὡραῖο: «Δεῖ τὸν ἀγωνιζόμενον ἔνδον, κατὰ στιγμὴν χρόνου, ἔχειν τὰ τέσσερα ταῦτα· ταπείνωσιν, προσοχήν τε ἄκραν, ἀντίρρησιν, καὶ προσευχήν». Αὐτός πού ἀγωνίζεται εσωτερικά, τόν ἀγώνα τόν πνευματικό, πρέπει ανά πάσα στιγμή του χρόνου νά ἔχει αὐτά τά τέσσερα στοιχεῖα: πρῶτον ταπείνωση, δεύτερον ύπερβολική προσοχή, τρίτον αντίρρηση, καί τέταρτον προσευχή.

Τί εἶναι ἡ ταπείνωση; Ἡ ταπείνωση εἶναι μεγάλο κεφάλαιο. Δεν γλιτώνεις, ἄν δέν ἔχεις ταπείνωση.

Σᾶς θυμίζω ἐκεῖνο το θαυμάσιο καί διδακτικότατο ὅραμα τοῦ μεγάλου Ἀντωνίου. Εἶδε κάποτε στή γῆ μας απλωμένες παγίδες, καί ἀναστέναξε καί εἶπε: Κύριε, ποιός μπορεῖ νά σωθεῖ; Ὅπου να πατήσεις, σε πιάνει το δόκανο τῆς ἁμαρτίας. Καί ἀπαντάει μία φωνή από τόν οὐρανό: Ὁ ταπεινόφρων!… ὁ ταπεινός ἄνθρωπος.

Τί θά πεῖ ταπεινός ἐδῶ; Σου συνέβη κάτι; θά πᾶς στον πνευματικό, θά τό πεῖς στούς γονεῖς σου· δηλαδή θά ταπεινωθεῖς. Ἀκόμη, θά παραδεχθεῖς ὅτι κινδυνεύεις. Αν λές ἐγώ δεν κινδυνεύω… –τό ἀκούω από πολλούς νά τό λένε– ἐγώ δέν παθαίνω τίποτα… ἐγώ τίποτα δέν παθαίνω!… σοῦ ἀπαντῶ: «ὁ δοκῶν ἑστάναι βλεπέτω μὴ πέσῃ» (Α΄ Κορ. 10, 12), αὐτός πού νομίζει ὅτι στέκεται ὄρθιος ἄς προσέχει νά μήν πέσει. Λένε πολλές φορές: Εγώ μπορῶ νά πάω σ’ ἕνα πάρτυ, καί σᾶς βεβαιώνω δέν παθαίνω τίποτα! Πόσες φορές τό ἀκούω αὐτό! Πάτερ μου, σᾶς βεβαιώνω, δέν παθαίνω τίποτα! Μπορῶ νά χορέψω, καί νά μήν πάθω τίποτα!…

Αυτό τί εἶναι; ἔλλειψη ταπεινοφροσύνης. Εγώ θά σοῦ πῶ τί θά πάθεις. Καί ἄν δέν πάθεις τήν πρώτη φορά, θα πάθεις τή δεύτερη. Αν δέν πάθεις τή δεύτερη, οπωσδήποτε θα πάθεις τήν τρίτη. Θα πάθεις οπωσδήποτε μά ὁπωσδήποτε, ὅπως μέ βλέπεις καί σέ βλέπω. Τί θά πεῖ ταπείνωση; να παραδεχθεῖς αὐτό πού σου λέω. Δέν τό δοκίμασες· ἀλλά θά πεῖς: Ἀφοῦ μοῦ τό λέεἰ ὁ πνευματικός μου, ἀφοῦ τό λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ τό λέει τό Εὐαγγέλιο, ἀφοῦ τό λέει ἡ πεῖρα ἑνός ἀνθρώπου πού μπορεῖ νά μέ βοηθήσει, θά τό κάνω ἔτσι. Αυτό λέγεται ταπείνωση.

Τό πρῶτο λοιπόν εἶναι ἡ ταπείνωση.

Τό δεύτερο εἶναι ἡ προσοχή. Θα προσέχω, θά ἔχω το μυαλό μου· δέν θά κοιμᾶμαι, δέν θά μέ πιάσουνε, πού λένε, στόν ὕπνο. Το τρίτο εἶναι ἡ ἀντίρρηση· ἐκεῖνο τό «ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανά» (Ματθ. 4, 10. Μαρκ. 8, 33. Λουκά 4, 8). Καί τό τέταρτο εἶναι ἡ προσευχή· θά προσεύχομαι.

Καί συνεχίζει ὁ ἅγιος Ἡσύχιος: «ἀντίῤῥησιν δέ, ἵνα ὁπηνίκα οξέως γνῷ τὸν ἐλθόντα, εὐθὺς μετ᾿ ὀργῆς ἀντιλογηθείη τῷ πονηρῷ» (Φιλοκαλία, Πρὸς Θεόδουλον, τόμ. Α΄, κεφ. κ’, ἐκδ. Παναγιώττου Αθ. Τζελάτη, ᾿Αθῆναι 1893, σ. 84). Ὁ ἀγωνιζόμενος πρέπει νά ἔχει ἀντίρρηση, ὥστε νά μπορεῖ ἀμέσως, μόλις ξαφνικά αντιληφθεῖ τόν ἐχθρό πού ἦλθε, ἀμέσως νά τοῦ ἀντιμιλήσει καί νά πεῖ: Φύγε από δῶ πέρα!

Σήμερα, παιδιά, ανοίγουμε διάλογο προς κάθε κατεύθυνση. Ἡ ἐποχή μας μάλιστα λέγεται ὁ αἰών τοῦ διαλόγου, ἡ ἐποχή του διαλόγου. Πρός κάθε κατεύθυνση ἀνοίγουμε διάλογο! Δυστυχῶς –καί δέν ξέρω μέ πόσα δάκρυα πρέπει νά τό ποῦμε αὐτό– καί αὐτή ἡ Ορθοδοξία μας –σήμερα ἔχουμε Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας– ἀνοίγει διάλογο μέ τόν Οἰκουμενισμό! Ανοίγει διάλογο ἡ Ἐκκλησία μας καί μέ τούς αἱρετικούς, τοὺς ἑτερόδοξους! Ανοίγει διάλογο αὐτήν τή στιγμή μέ τον Μαρξισμό! Καί τό χειρότερο ἀπ’ ὅλα, ἡ Ἐκκλησία μας διαλέγεται μέ τό κοσμικό πνεύμα, τήν κοσμικότηκα, το κοσμικό φρόνημα! Ανά πάσα στιγμή σκεπτόμαστε πῶς θά προσελκύσουμε ἀνθρώπους στήν Ἐκκλησία, κάνοντας υποχωρήσεις.

Ἐδῶ, φέρ’ εἰπεῖν, εἴσαστε αὐτά τά παιδιά πού εἴσαστε· δόξα τῷ Θεῷ! μακάρι νά ὑπῆρχαν καί σέ ἄλλες ἐνορίες ἔτσι. Δόξα τῷ Θεῷ! Πῶς θά προσελκύσουμε τα παιδιά; Ἐάν βάλουμε και μουσική ποπ μέσα στην ἐκκλησία… ἐάν κάνουμε κι ἐκείνη τήν ἄλφα καί τήν βῆτα παραχώρηση… ἐάν, ὡς ἐνορία, στό ἐνοριακό μας κέντρο, τό πνευματικό μας κέντρο, βάλουμε καί κάποιον χορό….

Δηλαδή, ξέρετε τί κάνουμε στην πραγματικότητα; ἀνοίγουμε ἕναν διάλογο μέ τό κοσμικό πνεῦμα. Καί, διαλεγόμενοι μέ τό κοσμικό αυτό πνεῦμα, τελικά γινόμαστε ἁλάτι ανάλατο!… Δέν εἴμαστε οὔτε Χριστιανοί οὔτε καί κοσμικοί. Ὅμως τό ἀνάλατο αλάτι, κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου, πετιέται στον δρόμο και καταπατιέται ἀπό τούς ἀνθρώπους! (Ματθ. 5, 13. Λουκά 14, 34. Βλ. Ρωμ. 12, 2. Β’ Κορ. 6, 14. Πρβλ. Αποκ. 3, 16)

Γι’ αὐτόν τόν λόγο, παιδιά, εμφανιζόμενοι ἔτσι στούς ἀνθρώπους, μ’ αυτόν τον τρόπο, ἀφοῦ γινόμαστε ἕνα μέ τόν κόσμο και γινόμαστε πραγματικά κόσμος, τότε οἱ ἄνθρωποι δέν μᾶς προσέχουν, δέν μᾶς ὑπολογίζουν, καί λένε: Νά, αὐτοί εἶναι οἱ Χριστιανοί!…

Καί τό χειρότερο ξέρετε ποιό εἶναι; Ὁ διάβολος, ποὺ μᾶς ρίχνει σ’ αὐτούς τούς θανάσιμους διαλόγους, ὁ ἴδιος έρχεται μετά νά μᾶς κοροϊδέψει γιατί εἶναι πονηρός, εἶναι μοχθηρός, εἶναι κακός, εἶναι φθονερός. θέλει νά μᾶς πλήξει. Ὁ ἴδιος μετά μᾶς κοροϊδεύει! (Υπάρχει μια συμβολική ἱστορία, κατά τήν ὁποία ὁ διάβολος σέ ἐνθαρρύνει γιά νά ἁμαρτήσεις, καλύπτοντάς σε μέ ἕνα πάπλωμα, καί σέ ἐκθέτει, σέ ξεμπροστιάζει, ὅταν ἁμαρτήσεις, χτυπώντας μία κουδούνα, νά τό μάθει ὁ κόσμος καί νά σε διαπομπεύσει!)

Δεν νομίζετε λοιπόν ὅτι πρέπει να προσέξουμε αὐτά τά δύο πού εἴπαμε, τή συνύπαρξη καί τόν διάλογο;

Αλλά γιά τά ἄλλα δύο, τήν διείσδυση καί τήν ἀνατροπή, θα μιλήσουμε, πρῶτα ὁ Θεός, τήν ἐρχόμενη Κυριακή.

Κυριακή, 11 Μαρτίου 1984

45η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία – Ἀνθρωπολογία ».

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist «Ασπάλαθου».⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__

https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ὁ θανασιμος διαλογος (Β΄).

——-

†.Όπως θα θυμόσαστε, παιδιά, την περασμένη φορά εἴχαμε μείνει στον διάλογο πού εἶχε ξεκινήσει ὁ διάβολος, ὁ ὄφις, μέ τήν Εὔα. Καί εἴδαμε ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶχε γνώση τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, Αγνοοῦσε; Ναί. Παρατήρησε κάποιες κινήσεις· εἶδε τους πρωτοπλάστους να κοιτάζουν μέ ἰδιαίτερη προσοχή τό δένδρο τῆς γνώσεως, ἀλλά νά μήν τρῶνε τόν καρπό του, καί ἀναρωτήθηκε: Ἄραγε γιατί; Τί να συμβαίνει ἐδῶ; Κι ὅπως λέγαμε, κατά τή φράση τοῦ λαοῦ,ἔριξε στα ρηχά, για να πιάσει στα βαθιά. Σάν πονηρός πού εἶναι, κακοποιός πραγματικά, προσπάθησε να βρεῖ μέ κάθε τρόπο ποιό εἶναι τό μυστικό στήν ὅλη αὐτή ἱστορία, τί μπορεῖ νά τούς εἶπε ὁ Θεός γύρω ἀπό τό θέμα αὐτό.

Καί εἴχαμε μείνει στο σημεῖο ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶναι παντογνώστης. Κι ἀφοῦ δέν εἶναι παντογνώστης, δέν τά ξέρει ὅλα· ἄρα δέν γνωρίζει καί πολλά πράγματα ἀπό τή ζωή μας ἤ ἀπό τή σκέψη μας. (Βλ. Μάθημα 43ο, υποσ. 22, σ. 176)

Ὁ διάβολος ἐπίσης ὅταν εἶναι στόν οὐρανό, δέν εἶναι στή γῆ. Βεβαίως ὁ διάβολος δέν βρίσκεται στον ἁγιοπνευματικό ουρανό. (Βλ. Ἡσ. 14, 12-15. Αποκ. 12, 7-9. Α΄ Πέτρ. 5, 8-9) Αλλά, γενικά, ὅταν εἶναι κάπου, σ’ ἕνα ἄλφα σημεῖο, δέν εἶναι καί σ’ ἕνα βήτα σημεῖο ταυτοχρόνως. Τό ἴδιο καί οἱ ἄγγελοι, γιατί εἶναι ἀπό τήν ἴδια νοερά φύση· ὁ ἄγγελος ὅταν εἶναι στον οὐρανό, δέν εἶναι καί στή γῆ· καί ὅταν εἶναι στή γῆ, δέν εἶναι ταυτοχρόνως στόν οὐρανό. Ἔτσι, δέν εἶναι πανταχού παρόντες, οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε οἱ δαίμονες.

Κι ἀκόμη, δέν μποροῦν νά γνωρίζουν τό ἐγώ του ἀνθρώπου· δέν μποροῦν νά γνωρίζουν δηλαδή τί μπορεῖ νά σκεφθεῖ ὁ ἄνθρωπος. Διαφανές τό ἐγώ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μόνο στόν Θεό. Στόν Θεό τά πάντα, πασα ἡ κτίση, ἀγγέλων καί ἀνθρώπων, εἶναι γυμνή, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή, καί «τετραχηλισμένη» (Ἑβρ. 4, 13) δηλαδή τίποτα δέν εἶναι κρυφό. Αλλά, από τά μάτια τῶν ἀγγέλων καί τῶν δαιμόνων, πολλά πράγματα εἶναι κρυμμένα

Τα μυστήρια τοῦ Θεοῦ δέν τά γνωρίζουν οἱ ἄγγελοι· οὔτε καί οἱ δαίμονες. Πολύ παραπάνω δέν τά γνωρίζουν οἱ δαίμονες! Αλλά καί τό μυστήριο ἑνός ανθρώπου δέν τό γνωρίζουν οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε οἱ δαίμονες, ἐάν δέν τούς ἀποκαλυφθεῖ, ἤ ἄν ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ἀπό κάποιες κινήσεις του, δέν δώσει τό μέτρο μιᾶς πληροφορίας.

Εἶναι δηλαδή ὅ,τι συμβαίνει καί μέ ἐμᾶς. Ὅταν δοῦμε ἕναν ἄνθρωπο πῶς κινεῖται, ἂν κινεῖται ὕποπτα, ὑποψιαζόμαστε καί λέμε ὅτι αὐτός μᾶλλον κάνει αὐτό καί αυτό. Ὅπως λέμε γιά κάποιον ὅτι μᾶλλον εἶναι κλέφτης. Από που το βγάζουμε αυτό; Από τις κινήσεις του. Έτσι λοιπόν καί ὁ διάβολος από τις κινήσεις μας γνωρίζει. Σημειώστε ὅμως ὅτι μπορεῖ νά ξέρει πολύ περισσότερα από μας, γιατί, σάν πνεῦμα πού εἶναι, μπορεῖ νά βλέπει καί τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου. Δέν μπαίνει μέσα, ἀλλά μπορεῖ νά γνωρίζει περισσότερα ἀπ’ ὅσα ἐμεῖς μποροῦμε νά γνωρίζουμε γιά κάποιον ἄλλον ἄνθρωπο.

Ωστόσο, ὅπως σᾶς ἔλεγα, δέν πρέπει νά ἀνακοινώνουμε ἕνα σχέδιό μας, μιά ἐπιτυχία μας, γιατί ἀφήνουμε περιθώρια φθόνου στον σατανᾶ, κι αυτό μπορεῖ πραγματικά νά μᾶς βλάψει πολύ.

Ἄς δοῦμε τώρα τί ἀπάντησε ἡ Εὔα, ὅταν ὁ διάβολος τήν ρώτησε «τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεὸς οὐ μὴ φάγητε ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ παραδείσου;»· τί εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Θεός, ἀλήθεια, νά μή δοκιμάσετε τούς καρπούς ἀπό κάθε δένδρο του Παραδείσου; Ἡ Εὔα ἀπάντησε: «ἀπὸ καρποῦ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου φαγούμεθα, ἀπὸ δὲ τοῦ καρποῦ τοῦ ξύλου, ὅ ἐστιν ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου, εἶπεν ὁ Θεός, οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ, οὐ δὲ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ, ἵνα μὴ ἀποθάνητε». (Γέν. 3, 2-3) Ὄχι, αὐτό δέν εἶναι ἀληθές. Ὁ Θεός μᾶς εἶπε πώς μποροῦμε νά δοκιμάσουμε ὅ,τι θέλουμε, ἐκτός ἀπό τόν καρπό αὐτοῦ τοῦ δένδρου. Καί μᾶς εἶπε ὄχι μόνο νά μή φᾶμε, αλλά οὔτε νά ἀγγίξουμε τόν καρπό, νά μήν τόν πιάσουμε καθόλου, γιά νά μήν πεθάνουμε.

Ἔτσι, καλά μου παιδιά, ὁ διάβολος ἔμαθε τό μυστικό… Τό ἔμαθε! Βλέπετε η Εὔα, με πόση ευκολία τά εἶπε ὅλα; Ὄχι, δέν μᾶς εἶπε αὐτό μᾶς εἶπε ἐκεῖνο!… Όπως παγιδεύουμε κάποτε τα μικρά παιδάκια. Τούς κάνουμε κάποιες παραπλανητικές ερωτήσεις, παγιδεύοντάς τα, χωρίς αυτά να ὑποψιασθοῦν ὅτι τά ρωτάμε μέ περιέργεια, γιατί ἐμεῖς θέλουμε να μάθουμε ἕνα μυστικό τοῦ σπιτιοῦ τους. Ἔτσι λοιπόν καί ἡ Εὔα, μέ κάποια ἀφέλεια, είπε: Μποροῦμε νά δοκιμάσουμε ἀπό ὅλους τούς καρπούς, εκτός από τον καρπό αὐτοῦ τοῦ δένδρου. Καί μᾶς εἶπε ὁ Θεός οὔτε να φάμε ούτε να ἀγγίξουμε, γιατί θα πεθάνουμε.

Μ’ αὐτόν τόν τρόπο, ἔμαθε ὁ διάβολος τήν ἐντολή τῆς ἀπαγορεύσεως ἀκριβέστερα. Έβλεπε νά μή τρῶνε καί ἀναρωτιόταν. Τώρα όμως τό ἔμαθε ὁ διάβολος. Καί τό σημαντικότερο ἀπ’ ὅλα –προσέξτε– ἦταν πώς ἔμαθε τήν ἐπίπτωση τῆς παραβάσεως τῆς ἐντολῆς, τόν θάνατο, ὅτι δηλαδή θα πέθαιναν.

Σημειώστε ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶχε δεῖ ποτέ του θάνατο λογικῶν ὄντων. Ὁ θάνατος ἦταν ἕνα καινούργιο φαινόμενο· δέν ὑπῆρχε. Οἱ ἄγγελοι καί οἱ δαίμονες, ὡς πνεύματα, εἶναι ἀθάνατοι· ἀλλά κατά χάριν ἀθάνατοι, ὄχι κατά φύσιν· δηλαδή ὁ Θεός θέλει νά μένουν στήν ἀθανασία. (Βλ. Μάθημα 42ο, υποσημ. 25. Πρβλ. π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Ἡ Γένεσις, Τόμος Β΄, Μάθημα 13ο, ἐκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμνηνείου, Στόμιον Λαρίσης 2017, υποσημ. 36, σελ. 37) Οπότε δέν σημειώθηκε ποτέ ἀνάμεσά τους θάνατος, καί συνεπῶς τό φαινόμενο τοῦ θανάτου δέν ἦταν γνωστό στον διάβολο.

Ἔτσι ὁ διάβολος τώρα γνωρίζει περίπου τί σημαίνει θάνατος. Σημαίνει τόν χωρισμό τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό, καί στή συνέχεια τον χωρισμό της ψυχής από τό σῶμα. Τό ἔμαθε λοιπόν αυτό. Καί ἀφοῦ τό ἔμαθε, γεμάτος από φθόνο, θέλησε να προσβάλει τό ἔργο του Θεοῦ, τό κάλλιστο καί ὡραιότατο, τόν ἄνθρωπο, έπειδή ὁ ἴδιος ξέπεσε.

Φανταστείτε τήν ψυχολογία του!… Σκεφτεῖτε, ἀπό μια ολόκληρη τάξη μαθητών, νά ἀπορριφθεῖ μόνο μία μαθήτρια… Μόνο μία μαθήτρια να μείνει! Πῶς θά αἰσθάνεται; Θά αἰσθάνεται πολύ άσχημα. Θά ἤθελε να παρασύρει στην πτώση της καί κάποια άλλη, γιά νά μήν εἶναι μόνη της. Αυτό θέλει να κάνει κι ὁ διάβολος. Γιατί μόνο ἐγώ να πέσω; Να πέσει κι ἄλλος μαζί μου! (Η περίπτωση θυμίζει τον Αισώπειο μύθο τῆς ἀλεποῦς μέ τήν κομμένη ουρά.)

Φοβερό πράγμα, παιδιά, ο φθόνος! Υπάρχουν ἄνθρωποι που κάποτε ἀρρωσταίνουν στήν ἁμαρτία, καί προσπαθοῦν να κολλήσουν τήν ἀρρώστια πού ἔχουν καί σέ ἄλλους ἀνθρώπους, ἐπειδή οἱ ἴδιοι κόλλησαν!… Καί παρασύρουν τούς ἄλλους στήν ἁμαρτία, γιά νά τούς κολλήσουν τήν ἴδια ἀρρώστια! Εἶναι πραγματικά δαιμονικό αὐτό πού κάνουν.

Αὐτό λοιπόν ἔκανε καί ὁ διάβολος· θέλει τώρα να θανατώσει τους πρωτοπλάστους. Α, λέει, ἐδῶ δέν παμε καλά. Θα τούς φονεύσω!… Πῶς θά τούς φονεύσει; Βεβαίως δέν θά τούς σκοτώσει ὁ ἴδιος, ἀλλά θά τούς παρασύρει στην παράβαση· καί ὅπως προειδοποίησε ὁ Θεός, θά πεθάνουν. Ἔτσι, θά γίνει μόνο του τό πράγμα, χωρίς παρακάτω νά ἐπέμβει ὁ διάβολος.

Παρατηρεῖτε κάτι; Ὁ διάβολος δέν ἤξερε τόν θάνατο, οὔτε εἶδε ποτέ να πεθαίνουν ἄνθρωποι. Πῶς θά μπορούσε να βεβαιωθεῖ ὁ διάβολος γι᾿ αὐτό πού εἶπε ἡ Εὔα; Απλῶς τό πίστεψε.

Ὥστε πιστεύει καί ὁ διάβολος;… Βεβαίως, παιδιά. Λέει η Αγία Γραφή: Τι μου προβάλλεις ότι πιστεύεις στον Θεό, όταν δεν τηρεῖς τίς ἐντολές Του; «καὶ τὰ δαιμόνια πιστεύουσι καὶ φρίσσουσι» (Ιακ. 2, 19)· πιστεύουν και φρίττουν· και μάλιστα πιστεύουν πιό πολύ από σένα τόν ἄνθρωπο, πού λές ὅτι εἶσαι πιστός. Πίστεψε, παιδιά, ὁ διάβολος! Είπε: Πράγματι, αὐτό πού εἶπε ὁ Θεός εἶναι ἀληθινό· θά πεθάνουν.

Ξέρει ὁ διάβολος ὅτι θά γίνει ἡ Β΄ τοῦ Χριστοῦ Παρουσία; Βεβαίως ξέρει. Ξέρει ὅτι ὑπάρχει ἡ Κόλαση; Σημειώστε δέ ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶναι στήν Κόλαση· ἀκόμα δέν πῆγε ἐκεῖ. Τό πιστεύει ὅτι θά πάει στην Κόλαση; Βεβαίως τό πιστεύει. Από ποῦ τό ξέρουμε;

Θυμόσαστε ἐκεῖνον τόν δαιμονισμένο τῶν Γεργεσηνῶν, διά στόματος τοῦ ὁποίου εἶπαν οἱ δαίμονες στον Χριστό «ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς»; (Ματθ. 8, 29) Τί σημαίνει το «προ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς»; Νὰ μᾶς στείλεις στην Κόλαση πρίν ἀπό τήν ὥρα μας. Ἄ, ὥστε λοιπόν περιμένουν την ώρα τους! Καί τί ἄλλο ἀκόμα εἶπαν; Σέ παρακαλοῦμε, διάταξε νά πᾶμε σε ἐκείνους τούς χοίρους, καί νά μή πᾶμε στην Κόλαση. Καί ὁ Κύριος είπε: Πηγαίνετε. Καί δαιμονίστηκαν οἱ χοῖροι· γιά νά μήν ἰσχυριστεί κανείς ὅτι εἶναι ἁπλῶς λόγια τοῦ δαιμονισμένου. Γι’ αὐτό δαιμονίζονται οἱ χοῖροι· γιά νά φανεῖ ὅτι τό πράγμα εἶναι ἀντικειμενικά ἀληθινό, καί δέν εἶναι ὑποκειμενικό φαινόμενο τοῦ δαιμονισμένου, που λέει λόγια παράξενα καί περίεργα. Εἶναι ἕνα πολύ στερεό επιχείρημα αυτό.

Ὥστε πιστεύουν οἱ δαίμονες ὅτι θά ἔρθει ἡ ὥρα πού θά τιμωρηθοῦν καί ὅτι θά πάνε στην Κόλαση! Τό πιστεύουν! Ναί. Αλλά ξέρετε τί κάνουν; βάζουν τους ἀνθρώπους νά μήν πιστεύουν στην Κόλαση! Καί λένε: Ποιός τά εἶδε καί ποιός τα ξέρει αυτά.. Τί Κόλαση καί τί Παράδεισος… Κολοκύθια, ψέματα… Ψέματα!… Γιατί τό λέει αὐτό ὁ διάβολος; Ακριβῶς γιά νά παρασύρει τούς ἀνθρώπους μακριά ἀπό τίς ἐντολές τοῦ Θεου.

Βλέπετε λοιπόν ὅτι ὁ διάβολος πιστεύει; Καί βλέπετε ὅτι πιστεύει και στα λόγια ενός ἀνθρώπου, τῆς Εὔας, ὅτι πραγματικά θά εἶσαχθεῖ στή ζωή τους ὁ θάνατος; Ἔχοντας λοιπόν τή γνώση αυτή, βάζει μπροστά το σχέδιο γιά νά θανατώσει τους πρωτοπλάστους.

Ἀλλά ἄς δοῦμε λιγάκι καί τήν στάση τῆς Εὔας.

Βλέπουμε μία ἀφέλεια στην Εὔα. Ξέρετε τί θά πεῖ ἀφέλεια. Νά τό πῶ ἔτσι λιγάκι απλοελληνικά, βλέπουμε μια απερισκεψία, μια χαζομάρα! Γιατί; Διότι, απλούστατα, στάθηκε ἀπρόσεκτη, επιπόλαιη, καί ἄφησε τούς θησαυρούς πού τῆς εἶχε ἐμπιστευθεῖ ὁ Θεός ἀνοιχτούς στον διάβολο.

Μήπως ἦταν ἀνύποπτη, γιά τήν ἀφέλειά της αυτή; Μήπως δέν εἶχε ειδοποιηθεῖ; Εἰδοποιήθηκε. Πῶς εἰδοποιήθηκε; Τούς εἶχε πεῖ ὁ Θεός «ἐργάζεσθε καὶ φυλάσσειν τὸν παράδεισον»· νά ἐργάζονται καί νά φυλάγουν τόν Παράδεισο. Θα μπορούσαν να ρωτήσουν: Από τί νά τόν φυλᾶμε; Μην κοιτάτε πού ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι λιτή στη διήγησή της καί περιεκτική. Ο Θεός πρέπει νά ἔκανε σαφή τήν ἐντολή Θα· φυλάγεις τόν Παράδεισο, νά μήν τόν χάσεις, ὦ Ἀδάμ, ὦ Εὔα!… Ετσι, πῆραν τήν ἐντολή ὅτι ὑπῆρχε κίνδυνος να χάσουν τόν Παράδεισο.

Ὅταν λοιπόν, Εὔα, βλέπεις νά ἔρχεται ἕνα φίδι, νά σοῦ ἀνοίγει διάλογο –δέν ξέρεις ακόμα ὅτι ὑπάρχει ὁ διάβολος– δέν σε παραξενεύει, πρῶτα–πρῶτα, ὅτι μπορεῖ ἕνα ζώο να μιλάει; Δέν σε παραξενεύει αυτό;… Καί ἀκόμη, ὅταν σοῦ θέτει ερωτήματα τέτοια, γιατί έσύ δέν εἶσαι προσεκτική; Πάντως, συλλαμβάνεται ή Εὔα νά εἶναι ἀφελής καί ἀπρόσεκτη.

Πάνω σ’ αυτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Ἀλλὰ διὰ τὴν πολλὴν ἀπροσεξίαν οὐ μόνον οὐκ ἀπεστράφη, ἀλλὰ καὶ τὴν ἐντολὴν ἅπασαν αὐτῷ ἐκκαλύπτει, καὶ τοὺς μαργαρίτας τῷ χοίρῳ προτίθησι» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία IG’, PG 53, 127. Βλ. Ματθ. 7, 6). Αλλά ἐξαιτίας τῆς ἀπροσεξίας της ὄχι μόνο δέν τοῦ γύρισε την πλάτη καί νά φύγει –αὐτό, τό νά τοῦ γυρίσει την πλάτη, θά τό δοῦμε λίγο πιο κάτω πόσο σπουδαῖο είναι– αλλά και κάτι ἀκόμα· τοῦ ἀποκαλύπτει ολόκληρη τήν ἐντολή του Θεοῦ, βάζοντας τους μαργαρίτες μπροστά στα πόδια τοῦ χοίρου! Τοῦ ἀποκαλύπτει το μυστήριο τῆς ἐντολῆς!

Ήταν πραγματικά ένα μυστήριο. Διότι πῶς μποροῦσαν νά ξέρουν τί σημαίνει θάνατος; Πῶς μποροῦσαν να ξέρουν τί σημαίνει ότι, τρώγοντας αὐτόν τόν καρπό, θα μποροῦσαν νά ὑποστοῦν ἐκεῖνο κι ἐκεῖνο;Τί μπορούσαν να ξέρουν; Ένα μυστήριο ήταν αυτό γιά τούς πρωτοπλάστους· γιά νά μή πῶ ὅτι εἶναι ἕνα μυστήριο καί γιά μᾶς· καί παραμένει μυστήριο.

Εξηγήστε μου, παρακαλώ, τί εἶναι ὁ θάνατος και πῶς εἰσήχθη καί γιατί εισήχθη στη ζωή μας, μή έχοντες ὑπ’ ὄψιν τήν Αγία Γραφή. Δέν θά μπορούσαμε να έρμηνεύσουμε τίποτα, χωρίς τό φῶς τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Είναι ένα παράξενο φαινόμενο ὁ θάνατος· είναι ο μεγαλύτερος παραλογισμός μέσα στη δημιουργία.

Θέλετε να σας δείξω ἀμέσως τόν παραλογισμό αὐτόν; Ἐκεῖ πού μεγαλώνεις, μαθαίνεις γράμματα, γινεσαι σοφός, φθάνεις σε μια ωριμότητα, ἐκεῖ πεθαίνεις! Καί ἀναρωτιέται κανείς; Γιατί; Τώρα πού ἔγινα σοφός, τώρα να πεθάνω;… Τώρα πού ἔγινα σπουδαίος, τώρα να πεθάνω;… Γιατί να πεθάνω; Τότε γιατί ἔπρεπε να ωριμάσω; γιά να πεθάνω….

Καί ὕστερα βλέπει κανείς ὅτι μένουν ανεκπλήρωτοι οἱ πόθοι τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως δημιουργήθηκε γιά νά ἐκπληρώσει τους πόθους του· καί οἱ πόθοι του είναι πολύ βαθεῖς καί σπουδαῖοι. Αλλά δέν τούς ἐκπληρώνει, δεν προλαβαίνει. Ας τό ποῦμε ἔτσι· δέν προλαβαίνει! Τί δείχνει αυτό; Δείχνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος, τελικά, δέν ἔγινε γιά νά πεθαίνει. Τό ὅτι πεθαίνει εἶναι ἕνας παραλογισμός. Γιά νά μή πῶ βέβαια ὅτι ὁ θάνατος ἐπισκέπτεται καί τήν νεανική ηλικία και την παιδική ηλικία, καί μπορεῖ καί ἕνα παιδί να πεθάνει καί ἕνας ἔφηβος να πεθάνει καί ἕνας νέος ἄνθρωπος να πεθάνει. Αυτό βέβαια είναι πάρα πολύ σημαντικό.

Οπότε βλέπουμε ἐδῶ ὅτι ἡ Εὔα, ἀπρόσεκτη, ἀποκαλύπτει τήν ἐντολή, δεν κρύβει το μυστήριο, κι ἀκόμη πετάει, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, τά μαργαριτάρια τῆς πίστεώς της, τόν θησαυρό αὐτόν πού τούς ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός, τόν πετάει στα πόδια του χοίρου, τοῦ γουρουνιού.

Ξέρετε, σέ ἀνάλογη περίπτωση, ὁ Χριστός εἶχε πεῖ: «Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσὶ μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς» (Βλ. Ματθ. 7, 6). Μή δίνετε τό ἅγιο στα σκυλιά καί μή ρίχνετε τά μαργαριτάρια σας μπροστά στους χοίρους. Ποιοί εἶναι οἱ χοῖροι; Παιδιά, εἶναι οἱ ἄπιστοι ἄνθρωποι. (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν Γένεσιν, Ομιλία ΙϚ΄, PG 53,128: «Οὐδὲ γὰρ ἐκεῖ περὶ χοίρου αἰσθητοῦ ὁ Χριστὸς λέγει, αλλὰ τοὺς χοιρώδεις τῶν ἀνθρώπων αινιττόμενος, καὶ ὁμοίως τοῖς ἀλόγοις ἐγκυλινδουμένους τῷ τῆς ἁμαρτίας βορβόρῳ.») Γιατί ὄχι μόνο θα καταπατήσουν μέ τα πόδια τους τά μαργαριτάρια πού τούς ρίξατε (ὁ χοῖρος δέν τρώει μαργαριτάρια τρώει βαλανίδια· δέν καταλαβαίνει ἀπό μαργαριτάρια), αλλά μετά θα στραφοῦν καί θά σᾶς ρίξουν χάμω καί θά σᾶς καταπατήσουν κι ἐσᾶς.

Ὄφειλε λοιπόν ή Εὔα νά εἶναι προσεκτική· ἦταν ειδοποιημένη. Αὐτό ὅμως τό ἔκανε μιά άλλη Εὔα, ἡ νέα Εὔα, ή καινούργια. Και ξέρετε ποιά είναι αυτή; Η Θεοτόκος!

Ἡ Θεοτόκος, παιδιά, ἔλαβε και αυτή ἕνα μήνυμα, ἕνα σπουδαῖο μήνυμα, ὅτι θά φέρει στον κόσμο τόν Θεό πού θά γίνει ἄνθρωπος! Αληθινά καινούργιο μήνυμα, πρωτάκουστο και πρωτοφανές! Ὁ Σολομῶν είχε πεῖ πώς «οὐδὲν καινὸν ὑπὸ τὸν ἥλιον» (Έκκλησ. 1, 9), δέν ὑπάρχει τίποτα καινούργιο κάτω ἀπό τόν ἥλιο· δηλαδή τίποτε δέν γίνεται για πρώτη φορά επάνω στή γῆ. Ἀλλά ένα μόνο πράγμα υπάρχει καινούργιο κάτω ἀπό τόν ἥλιο, ὅπως λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας· ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ! («Καὶ Θεὸς ὢν τέλειος, ἄνθρωπος τέλειος γίνεται, καὶ ἐπιτελεῖται τὸ πάντων καινῶν καινότατον, τὸ μόνον καινὸν ὑπὸ τὸν ἥλιον, δι᾿ οὗ ἡ ἄπειρος τοῦ Θεοῦ ἐμφανίζεται δύναμις. Τι γὰρ μεῖζον τοῦ γενέσθαι τὸν Θεὸν ἄνθρωπον;» (Αγ. Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, Κεφ. ΜΕ΄, Περὶ τῆς θείας οἰκονομίας, PG 94, 984BC)

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει ὅτι εἶναι τό «σεσιγημένον μυστήριον χρόνοις αιωνίοις» (Ρωμ. 14, 24. Β΄ Πέτρ. 2, 4. Ἰούδα 6· 15). Είναι το μυστήριο πού ἦταν σέ σιωπή, ἄγνωστο, ἀκατανόητο, καί στην Ιστορία τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά καί τῶν ἀγγέλων. Καί οἱ ἄγγελοι τό ἀγνοοῦσαν αὐτό. Οἱ ἄγγελοι δέν γνώριζαν ὅτι ὁ Θεός είναι Τριαδικός. Για πρώτη φορά τό ἔμαθαν στο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί θά κριθοῦν. Ὁ ἀγγελικός κόσμος θα κριθεῖ μέ βάση τήν πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό. Δέν θα κριθοῦν μόνο οἱ ἄνθρωποι· θα κριθοῦν καί οἱ ἄγγελοι. Μήν τό ξεχνᾶτε αυτό. (Βλ. Α΄ Κορ. 6, 3)

Συνεπῶς, ἐδῶ βλέπουμε ὅτι ἡ Θεοτόκος δέχθηκε ἕνα μήνυμα. Καί τό μήνυμα αὐτό τό φύλαξε· καί μάλιστα τό φύλαξε σε υπερθετικό βαθμό. Πρώτα-πρώτα, ὅταν τῆς εἶπε ὁ ἄγγελος ὅτι θά γεννήσει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, αὐτό μποροῦσε νά τήν κάνει νά φανταστεῖ γιά τόν ἑαυτό της ισοθεΐα. Αλλά δέν φαντάστηκε ή Θεοτόκος ἰσοθεΐα, ὅτι μπορεῖ κι ἐκείνη να γίνει Θεός, οὔτε τό πῆρε ἐπάνω της, ὅπως τό πῆρε ἡ Εὔα ἐπάνω της…

Α, ὥστε λοιπόν μπορῶ νά γίνω Θεός; Τί εἶπες, φίδι; ὅτι θ᾿ ἀνοίξουν τά μάτια μας καί θά γίνουμε σαν θεοί…

Ἡ Εὔα, ἀπρόσεκτη, ἐπιπόλαιη, ρηχή, ἀμέσως φαντάστηκε την ισοθεία. Όμως η Θεοτόκος, σοβαρή αγία, ἐνάρετη, παρότι ἔφερε τὸ προπατορικό αμάρτημα (το προπατορικό αμάρτημα τῆς τό καθάρισε ὁ Θεός όταν δέχθηκε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού τῆς σάρκωσε τόν Υιό τοῦ Θεοῦ στα σπλάχνα της), στάθηκε πολύ σοβαρή καί πολύ ἁγία· στάθηκε Παν-ἁγία, ἀληθινή Παναγία! Καί δέν λέει τίποτα· κρύβει ταπεινά τόν ἑαυτό της. Ὑπῆρχε ὅμως καί περίπτωση πλάνης, νά τήν ἔχει πλανήσει ὁ συνομιλητής της.

Υπάρχει ἕνα τροπάριο, στό ὁποῖο ὁ ὑμνογράφος βάζει στο στόμα τῆς Παναγίας τά λόγια αυτά: Μήπως μέ ξεγελάς, ἄγγελε, ὅπως ἐξαπατήθηκε καί ἡ Εὔα παλαιά;… (Βλ. στιχηρό ιδιόμελο, μετά το έωθινό εὐαγγελικό ανάγνωσμα τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου)

Ἡ Θεοτόκος βεβαιώθηκε από κάποια σημεῖα τήν ἀλήθεια τοῦ πράγματος. Ὅταν ρώτησε Πῶς θά συμβεῖ αὐτό; τῆς λέει ὁ ἀρχάγγελος: Η συγγενής σου ἡ Ἐλισάβετ –η οποία ήταν γριά– ἐγκυμονεῖ, καί εἶναι ἕξι μηνῶν. Τό μυστικό δέ τῆς Ἐλισάβετ οὐδείς τό γνώριζε, ἐκτός ἀπό τήν ἴδια καί τόν ἄνδρα της. Κανείς δέν τό γνώριζε αυτό. Πρώτο. Το δεύτερο είναι η ηλικία της. Ἡ Ἐλισάβετ ήταν γριά, καί δέν ἔκανε παιδιά. Ήταν στείρα σ’ ὅλη της τή ζωή, καί δέν ἔκανε παιδιά· πολύ παραπάνω τώρα πού είχε γεράσει. Ἔτσι, ἡ Θεοτόκος πῆρε τήν ἀπάντηση γιά τήν ἀλήθεια τοῦ δικοῦ της θαύματος ἀπό αὐτό πού τῆς εἶπε ὁ ἄγγελος· Καί τώρα σου λέω ὅτι ἡ συγγενής σου ἡ Ἐλισάβετ εἶναι ἔγκυος.

Πάει γρήγορα ή Θεοτόκος ἐκεῖ, καί δέν παίρνει μόνο τήν μαρτυρία τῆς ἀληθείας τοῦ μυστηρίου, ἀλλά ἡ Ελισάβετ, μέ τό προφητικό πνεῦμα τοῦ Ἰωάννου πού είχε στα σπλάχνα της, την προσφωνεῖ καί τῆς λέει: Πῶς αὐτό τό καλό;… Πῶς αὐτή ἡ χάρη σ’ ἐμένα, να ἔρθει νά μέ ἐπισκεφθεῖ ἡ μητέρα τοῦ Κυρίου μου;… Διότι αὐτός πού ἔχεις στα σπλάχνα σου εἶναι ὁ Κύριός μου! Ἡ Ἐλισάβετ, ήταν γριά, ὅπως εἴπαμε, ἐνῶ ἡ Θεστόκος ήταν πολύ νέα, περίπου δεκαπέντε χρονῶν. Ἡ Ἐλισάβετ τήν ὑποδέχεται με σεβασμό καί τῆς ἀπευθύνει τα προφητικότατα αυτά λόγια. Η Θεοτόκος λοιπόν είχε κατοχύρωση ὅτι δέν ὑπῆρχε πλάνη.

Όμως πολύ περικρύπτει το θέμα τῆς ἐγκυμοσύνης της. Τώρα βεβαίως τό μαθαίνει ἡ Ἐλισάβετ. Αλλά το μαθαίνει γιατί τῆς τό ἀποκαλύπτει ὁ Θεός. Μπορούσε νά τό κρύψει αὐτό ἡ Θεοτόκος ἀπό τήν Ἐλισάβετ. Τό ἀποκαλύπτει ὅμως ὁ Θεός. Γιατί νομίζετε; Διότι ἔπρεπε ἡ Θεοτόκος να πάρει τη μαρτυρία τῆς βεβαιώσεως.

Ἐπίσης ἡ Θεοτόκος ήταν αρραβωνιασμένη μέ τόν Ἰωσήφ. Καί ἀπό τόν Ἰωσήφ τό κρύβει. Γιατί; Δέν πῆρε ἐντολή ἀπό τόν Θεό νά τό πεῖ. Κι ὅταν ὁ Ἰωσήφ, κατά τη διάρκεια τῆς μνηστείας, εἶδε νά ἐγκυμονεῖ ἡ Θεοτόκος, σκανδαλίστηκε. Καί τότε, μόλις τοῦ ἦρθε ἡ σκέψη γιά τό τί μπορεῖ νά συμβαίνει, τότε ἔρχεται ὁ ἄγγελος καί λέει στόν Ἰωσήφ: Μήν ἀνησυχεῖς· τά πράγματα εἰναι ἔτσι κι ἔτσι. (Βλ. Ματθ. 1, 8-24)

Δηλαδή τί; Ἡ Θεοτόκος ενήργησε με σύνεση και οὔτε φαντάστηκε ἰσοθεΐα, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀλλά καί ἔκρυψε το μυστήριο τῆς τοῦ Θεοῦ ἐνανθρωπήσεως.

Ἀκοῦστε, παιδιά, γιατί ἔπρεπε αυτό να κρυφτεί. Απλούστατα γιατί το μυστήριο αυτό, τῆς ἐνανθρωπήσεως, ἔπρεπε νά ξετυλιχθεί μέσα στη σιωπή, και να μήν τό μάθει ὁ διάβολος. Αὐτό ἦταν τό σπουδαῖο· δέν ἔπρεπε νά τό μάθει ὁ διάβολος.

Ὁ διάβολος, παιδιά, ξέρετε πότε ἔμαθε ποιός εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός; ὅταν πιά τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ εἶχε τελειώσει. Τό ἔμαθε κάτω στον Αδη. Ἐκεῖ, ὅπως λέει θαυμάσια ὁ Κατηχητικός Λόγος τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου πού ἀκούγεται το Πάσχα, νόμιζε πώς θα συναντήσει ἄνθρωπο, καί συνάντησε Θεό! «Ἔλαβε σῶμα, καὶ Θεῷ περιέτυχεν»! (Βλ. Κατηχητικὸς εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα, PG 59, 723)

Πῶς ἔγινε αὐτό; Ὁ διάβολος ἀνέβασε τον Χριστό στόν σταυρό. Ὁ ἴδιος ἀμφέβαλλε ἄν ἦταν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ. Ἄκουσε στον Ἰορδάνη: Σύ εἶσαι ὁ Υἱός μου ό ἀγαπητός. (Βλ. Ματθ. 3, 17. 17, 5. Μάρκ. 1, 11, 9, 7. Λουκά 3, 22. 9, 35. Β΄Πέτρ. 1, 17) Ὅμως; Εἶναι; Δέν εἶναι;… Εἶδε ἁγιότητα μεγάλη στόν Ἰησοῦ Χριστό. Εἶναι; Δέν εἶναι;… Μπά, δέν εἶναι! Κι ἀπό φθόνο –τό λέει σαφῶς ἡ Ἁγία Γραφή– από φθόνο παρέδωσαν οἱ Ἰουδαῖοι τόν Χριστό. (Βλ. Ματθ. 27, 18. Μάρκ. 15, 10) Ποιός τούς ἔβαλε νά φθονήσουν; Ο μέγας φθονερός, ὁ διάβολος! Καί τόν ἀνέβασε στον σταυρό· πέθανε ὁ Χριστός ἐπί τοῦ σταυροῦ. Καί τότε ὁ διάβολος θά μποροῦσε νά πεῖ: Ἐπιτέλους, ὁ ἀντίπαλός μου, μέ τήν ἁγιότητά του, πάει, ξόφλησε για μένα! Τίποτα παρακάτω ὅμως δέν μποροῦσε νά φανταστεί.

Ὅταν ἡ ψυχή τοῦ Χριστοῦ, ἑνωμένη μέ τή Θεότητα, τόν Θεό Λόγο, κατῆλθε στον Αδη, καί ὁ διάβολος Τόν εἶδε να κατεβαίνει ὄχι σαν τους κοινούς θνητούς ἀλλά ὡς ἐξουσιαστής, ὡς κύριος ὁ Χριστός, καί νά παίρνει από μέσα τους δικαίους καί νά τούς ὁδηγεῖ στον Παράδεισο, τότε πια κατάλαβε ὅτι ὁ Χριστός ήταν ἀληθινά Θεός. Ἐκεῖ κοκκάλωσε ὁ διάβολος!

Ξέρετε πῶς τήν ἔπαθε; Πολλοί Πατέρες χρησιμοποιοῦν τό ἑξῆς παράδειγμα. Η σιωπή τοῦ μυστηρίου ἔμοιαζε σάν τό δόλωμα πού εἶναι στὸ ἀγκίστρι. Τό δόλωμα ἦταν ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ. Μέσα στο σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἦταν ἡ θεία φύση, τό ἀγκίστρι. Πῆγε ὁ διάβολος να φάει τό δόλωμα, τήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, καί ἔπιασε τό ἀγκίστρι, πού ἦταν ἡ θεία φύση. Κι ἐκεῖ τήν ἔπαθε, νικήθηκε. (Βλ. μεγάλου Αθανασίου, Ἕτεραί τινες ἐρωτήσεις, PG 28, 793C: «Ὥστε ἡ μὲν θεότης εἰς τύπον τοῦ ἀγκίστρου ἐστίν, ἡ δὲ ἀνθρωπότης εἰς τύπον τοῦ σκώληκος. Θεωρήσας οὖν ὁ διάβολος ἔξωθεν τὸ ἀνθρώπινον καὶ μὴ νοήσας τὴν ἐν αὐτῷ ἔσωθεν έγκεκρυμμένην θεότητα, ἐπλανήθη, καὶ προσελθὼν τῇ ἀνθρωπότητι, ἐκρατήθη ὑπὸ τοῦ ἀνεικάστου καὶ ἀκατανικήτου ἀγκίστρου τῆς θεότητος· καὶ οὕτως ἐνικήθη ὁ μέγας δράκων διάβολος.». Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Περὶ τῆς τριημέρου προθεσμίας…, PG 46, 608ΑΒ: «καὶ τούτου χάριν τὸ τῆς σαρκὸς δέλεαρ περιχανὼν τῷ τῆς θεότητος ἀγκίστρῳ περιεπάρη καὶ οὕτως ἤχθη ὁ δράκων διὰ τοῦ ἀγκίστρου…». Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς τὸ, Πάτερ, εἰ δυνατόν… PG 61, 753. Ἐπιφανίου Κύπρου, Ἐγκώμιον εἰς τὴν ἁγίαν Θεοτόκον, PG 43, 489D, κ.ά.. Πρβλ. Ἰώβ 40, 25. Ιεζ. 32, 3)

Ἔπρεπε να νικηθεῖ ἀπό ἄνθρωπο, ἐπειδή νίκησε ἀνθρώπους. Καί ἔπρεπε νά νικηθεῖ ἀπό τόν καινούργιο Αδάμ. Στη θέση του νέου Αδάμ εἶναι ὁ Χριστός καί στή θέση τῆς νέας Εὔας εἶναι ἡ Θεοτόκος.

Καταλαβαίνετε ποιά εἶναι ἡ θέση τῆς Παναγίας μας;… τό ἀντιλαμβάνεστε;… Μοναδική γυναίκα μέσα στήν Ἱστορία! γι’ αὐτό εἶναι ἀληθινά Παν-Αγία!

Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος ἔζησε στίς ἀρχές του 2ου αἰῶνος- ὅταν πήγαινε να μαρτυρήσει στη Ρώμη, γράφει στήν ἐπιστολή του πρός τούς Ἐφεσίους τά ἑξῆς: «Καὶ ἔλαθεν τὸν ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτου ή παρθενία Μαρίας καὶ ὁ τοκετὸς αὐτῆς, ὁμοίως καὶ ὁ θάνατος τοῦ Κυρίου· τρία μυστήρια κραυγῆς, ἅτινα ἐν ἡσυχίᾳ Θεοῦ ἐπράχθη.» (Επιστολαί γενικαί, Πρὸς Ἐφεσίους, PG 5, 659Β). Δηλαδή: Ξέφυγαν ἀπό τόν ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτου –τόν διάβολο δηλαδή– ή παρθενία τῆς Θεοτόκου, ο τοκετός της καί ὁ θάνατος τοῦ Κυρίου· τρία κραυγαλέα μυστήρια, πού ἔγιναν μέσα στη σιωπή.

Ἡ Θεοτόκος ἦταν παρθένος· ἔκρυβε ὅμως καί τήν παρθενία της. Ακουσε ὁ διάβολος ἀπό τόν προφήτη Ησαΐα –γιατί δημοσιεύθηκε αυτό– οκτακόσια χρόνια πρό Χριστοῦ: «Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός» (Ήσ. 7, 14. Ματθ. 1, 23). Νά, ἡ Παρθένος θά ἐγκυμονήσει καί θά γεννήσει υἱό, καί τό ὄνομά του θά είναι Ἐμμανουήλ, που ερμηνεύεται Μαζί μας εἶναι ὁ Θεός.

Τό ἤξερε αὐτό ὁ διάβολος· τό ἤξερε ἀπό τή Γραφή· ξέρει πολύ καλά τή Γραφή. Θά πεῖ ἀργότερα στον Χριστό εἶναι γραμμένο αυτό στην Γραφή, αλλά θά τοῦ ἀπαντήσει ὁ Χριστός: εἶναι ὅμως καί αὐτό γραμμένο στη Γραφή. (Βλ. Ματθ. 1-10. Λουκά 4, 1-13) Ο διάβολος ξέρει πολύ καλά τή Γραφή μόνο πού τήν παραποιεῖ, ὅπως τοῦ ἀρέσει καί ὅπως τον συμφέρει.

Καί ἐδῶ ὁ διάβολος ἄκουσε ὅτι ἡ Παρθένος θά γεννήσει. Ποιόν θα γεννήσει; Αυτόν πού θά ὀνομαστεῖ Μαζί μας ὁ Θεός. Καί ἀποροῦσε τί σημαίνει αυτό. Καί ὅπως λένε οἱ Πατέρες, έψαχνε τις παρθένους για να ανακαλύψει σε ποιά μπορεῖ νά παρουσιαστεῖ αὐτό τό φαινόμενο. Ὅμως ἡ παρθενία τῆς Θεοτόκου «έλαθεν», ξέφυγε, κρύφτηκε ἀπό τόν διάβολο. (Βλ. ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ὀρθοδόξου πίστεως, PG 94, 1160BC: «Ἐπειδὴ δὲ ἐπετήρει τὰς παρθένους ὁ τῆς ἡμῶν σωτηρίας ἐχθρὸς διὰ τὴν Ἡσαΐου πρόρρησιν, Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, φήσαντος, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον Μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός, ὡς ἂν δελεάσῃ τὸν ἐν σοφίᾳ ἀεὶ ἁβρυνόμενον ὁ δρασσόμενος τοὺς σοφοὺς ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτῶν, πρὸς μνηστείαν ἡ νεἄνις τῷ Ἰωσὴφ ὑπὸ τῶν ἱερέων δίδοται ὁ καινὸς τόμος, τῷ γράματα εἰδότι· ἡ δὲ μνηστεία φυλακή τε τῆς παρθένου ὑπῆρχε καὶ τοῦ τὰς παρθένους ἐπιτηροῦντος ἀποβουκόλημα»)

Βλέπετε πόσο μυστική ζωή ζοῦσε ἡ Θεοτόκος;… Δέν ὑπερηφανευόταν γιά τίποτε. Τίποτε!

Καί ἀκόμη «ἔλαθεν», το δεύτερο, ο τοκετός της. Ο τοκετός συνέβη μάλιστα σε μια κατάσταση ἀφάνειας,πάρα πολλῆς ἀσημότητος. Σκεφθείτε τήν ἀσημότητα τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ! Δεν θα μποροῦσε νά συμβεῖ γεγονός γεννήσεως πιό άσημο, πέρα από κάθε εἴδους δημοσιότητος. Ήταν χειμώνας πράγματι· ἦταν Δεκέμβριος πράγματι· ἦταν ἐκεῖ γύρω στις 25 Δεκεμβρίου πράγματι. Δέν εἶναι τῆς ὥρας νά σᾶς τό ἀποδείξω αὐτό· τό ἀποδεικνύει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. (Βλ. ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Λόγος εἰς τὴν ὑπαπαντὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, 56, 18: «Ἡ οὖν μακαρία παρθένος ή θεοτόκος Μαρία τῷ Δεκεμβρίῳ μηνὶ τέτοκε τὸν Κύριον, καθὼς ἀπεπείσαμεν ἐν Ἀντιοχείᾳ πάντας τοὺς ἀντιλέγοντας ὅτε τὴν τοῦ Προδρόμου σύλληψιν καὶ τὴν τοῦ Ζαχαρίου σιωπὴν ὑμῖν ἐξηγούμεθα … ὅτε καὶ παλαιὰς μαρτυρίας εἰς μέσον ἠγάγομεν συμφωνούσας τοῖς εὐαγγελικοῖς ῥήμασιν») Καί τί γίνεται;

Ένα βράδυ φθάνει στη Βηθλεέμ ἕνα ζεῦγος, ὁ Ἰωσήφ καί ἡ Θεοτόκος, κατάκοποι, ὁδοιπόροι, φτωχοί ἄνθρωποι. Ἐκεῖνο τό βράδυ έπιασαν οι πόνοι τήν Θεοτόκο. Τό λέω ἔτσι, ἀνθρώπινα, γιατί αὐτό δέν συνέβη, Καί δέν συνέβη, γιατί αὐτό εἶναι ἡ τιμωρία τῆς Εὔας, να γεννάει με πόνους. Αυτό δεν συνέβη στη Θεοτόκο, ἀλλά τό λέω ἔτσι, ἀνθρώπινα. (Στήν Θεοτόκο «νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι» (Καταβασίες τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου), ἀφοῦ γέννησε τόν Χριστό ἀνωδύνως καί ἀλοχεύτως. Κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ἐφόσον ὁ Θεός Λόγος συνελήφθη ἀνηδόνως, χωρίς ἡδονή, επόμενο ήταν να γεννηθεῖ καί ἀνωδύνως, χωρίς πόνους. Βλ. Ὠδή Γ΄, Όρθρου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου: «Τῆς Εὔας νῦν δι᾿ ἐμοῦ καταργείσθω κατάκριμα, ἀποδότω δι᾿ ἐμοῦ τὸ ὀφείλημα σήμερον, δι᾿ ἐμοῦ τὸ χρέος τὸ ἀρχαῖον δοθήτω πληρέστατον») Βλέπει λοιπόν ὁ διάβολος ἁπλᾶ πράγματα. Κάποιοι ὁδοιπόροι φθάνουν στη Βηθλεέμ, δεν βρίσκουν κατάλυμα, ὅπως μᾶς λέει ὁ εὐαγγελιστής Λουκάς, βρίσκουν ἐκεῖ μία σπηλιά πού ἔβαζαν τα πρόβατα μέσα, πήγε ἡ γυναίκα καί γέννησε. Τί απλούστερο; Ο τοκετός «έλαθεν» τοῦ διαβόλου. Κι ὅταν οἱ μάγοι ἔρχονται καί ρωτοῦν «ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων;» (Ματθ. 2, 2), ὅλοι ἀποροῦν. Τί;… Ποῦ εἶναι ὁ γεννηθείς βασιλιάς τῶν Ἰουδαίων;…! Ποιός βασιλιάς…! Είδατε; δέν ἀκούστηκε τίποτα.

Καί τό τρίτο κρυμμένο μυστήριο είναι ο θάνατος τοῦ Κυρίου. Εἶναι αὐτό πού σᾶς ἔλεγα προηγουμένως, ἡ ἀμφιβολία του διαβόλου. Εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ;… Δέν εἶναι;… Εἶναι;… Μπά, δέν εἶναι. Ἀφοῦ πέθανε ἐπί τοῦ σταυροῦ, δέν εἶναι· πάει, τελείωσε!… Καί ἐκεῖ τήν ἔπαθε ὁ διάβολος.

Τρία, λέει, είναι τα «μυστήρια κραυγῆς», τρία μυστήρια κραυγαλέα, τά ὁποῖα ὅμως διαπράχθηκαν μέσα στήν ἡσυχία τοῦ Θεοῦ.

Ἔτσι, βλέπουμε ὅτι τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ δέν πρέπει νά τά ἀποκαλύπτουμε στούς ἀπίστους. Προσέξτε αὐτό τό σημεῖο.

Στους κατηχουμένους τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπῆρχε ὁ βασικός όρος νά μήν ἀποκαλύπτουν τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ στούς ἀπίστους.

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Τοσοῦτόν ἐστι κακὸν ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν πᾶσιν ἐκκαλύπτειν τὰ θεῖα μυστήρια. Ακουέτωσαν οἱ ἁπλῶς καὶ ἀδιαφόρως πρὸς ἅπαντας διαλεγόμενοι.» (Εἰς τὴν Γένεσιν, Ὁμιλία IC’, PG 53, 128). Τόσο κακό πράγμα εἶναι νά ἀποκαλύπτει ἕνας πιστός στους τυχαίους τά θεῖα μυστήρια. Ας τό ἀκοῦνε ἐκεῖνοι πού πιάνουν κουβέντα μέ τόν ὁποιονδήποτε καί ἀποκαλύπτουν τα μυστήρια τοῦ Θεοῦ.

Ἔτσι, παιδιά, πρέπει να μάθουμε νά μήν ἀποκαλύπτουμε τήν πνευματική μας ζωή. Τό πῶς ζοῦμε ἰδιωτικά δέν τόν ἀφορᾶ τόν ἄλλο, τό πῶς κάνουμε την προσευχή μας, πῶς νηστεύουμε, ἢ πῶς ἀγνεύουμε, δηλαδή διατηροῦμε τό σῶμα μας σε κατάσταση αγνότητος· εἶναι περιττό νά τό ποῦμε. Δέν θά τό ποῦμε, δέν ὑπάρχει λόγος να το πούμε θα το αναφέρουμε μόνο στον πνευματικό μας. Θα το πούμε εκεί, και πρέπει να το πούμε, γιατί υπάρχει ὁ κίνδυνος, ἄν δέν ποῦμε τίποτε ἀπό τόν ἑαυτό μας, νά μᾶς πλανήσει ὁ διάβολος.

Άς το ξέρετε καί αυτό. Ὁ διάβολος, πού πλανά τοὺς ἀνθρώπους, μπορεί κάποτε νά σᾶς παρουσιαστεῖ στον ύπνο σας σάν Χριστός, σαν Παναγία, σάν ἄγγελος φωτός –τό λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος–(Α΄ Κορ. 11, 14) καί νά σᾶς πεῖ: Κοίταξε, θα κάνεις αὐτό καί ἐκεῖνο. Φέρ᾽ εἰπεῖν, συγκεκριμένα –τό αναφέρει σ’ ἕνα βιβλιαράκι του ένας ἤδη ἀποθανών κληρικός: Μετά τη μεγάλη Σαρακοστή, πού τελειώνει το Πάσχα, ἐσύ δέν θά φᾶς κρέας, δέν θά καταλύσεις. Αν θέλεις νά μέ εὐχαριστήσεις ἐμένα τόν Χριστό, θά νηστέψεις ἄλλες σαράντα ἡμέρες. Καί, κοίταξε νά μή τό πεῖς στόν πνευματικό σου γιατί δέν θά σέ ἀφήσει!

Αὐτό θά τό ἔλεγε ποτέ ὁ Χριστός;… Ποιός ἔβαλε τούς πνευματικούς στήν Ἐκκλησία; Ὁ Χριστός. Καί μέ τήν ἐντολή τίνος κινοῦνται οἱ πνευματικοί; Τοῦ Χριστοῦ. Πῶς θά ἦταν δυνατόν ποτέ νά πεῖ ὁ Χριστός μή πᾶς νά τό πεῖς στον πνευματικό σου; Δέν θέλει παρά μόνο λίγη σκέψη γιά νά καταλάβει κανείς ότι πρόκειται περί τοῦ διαβόλου.

Θα πρέπει λοιπόν νά πᾶμε νά ποῦμε στον πνευματικό ὅ,τι μᾶς συμβαίνει. Θά τό πῶ ἄλλη μία φορά. Αν σᾶς πεῖ ὁ διάβολος στον ύπνο σας, ἤ στη σκέψη σας, νά μή τό πεῖτε αὐτό στον πνευματικό σας, νά τό ξέρετε ἑκατό τοῖς ἑκατό πώς εἶναι ἐκ τοῦ διαβόλου, καί τελείωσε· καί νά πεῖτε: Α, φύγε από δω πέρα!… Ποιός σε ἀκούει ἐσένα;… Προσοχή λοιπόν στο σημείο αυτό. Θά ἀποκαλύπτουμε στον πνευματικό τά πάντα.

Αλλά γιά τό θέμα τοῦτο ἔχω ἕνα ἐρώτημα, μιά ἀπορία, πού δέν μπορῶ νά λύσω. Ἴσως λυθεῖ ἀργότερα· τώρα ὅμως δέν μπορῶ νά τή λύσω.

Όπως θα ξέρετε, στήν ἀρχαία Ἐκκλησία, που διωκόταν ἀπό τούς εἰδωλολάτρες, ή θεία Λειτουργία γινόταν κρυφά στις κατακόμβες, στα σπίτια, στα δάση… Όπως καί σήμερα, σε χώρες που διώκεται ὁ Χριστιανισμός, ἡ θεία Λειτουργία τελεῖται στα σπίτια, στα ύπόγεια, στα δάση… Καί μάλιστα τελευταῖα εἶχα ἀκούσει για ὀρθόδοξη Λειτουργία στο δάσος, στα χιόνια, πού να κρατάει δώδεκα ώρες! Όπως θα ξέρετε, στις σλαβικές χώρες ἡ θεία Λειτουργία κρατάει πάρα πολλές ώρες. Ἔχουν πάρει το αγιορειτικό τυπικό. Δέν εἶναι μόνο ή Λειτουργία εἶναι καί ὁ Ὄρθρος, οἱ Ὧρες καί τά λοιπά, πού ὅλα αὐτά παρατείνουν τόν χρόνο πάρα-πάρα πολύ.

Τό ἐρώτημα εἶναι: Ποιοί μποροῦν νά μετέχουν σε μία θεία Λειτουργία που πρέπει να μείνει κρυφή ἀπό τα μάτια τῶν ἀρχῶν; Πόσο σίγουρο εἶναι ὅτι κάποιος δέν θά πάει να καυχηθεῖ στόν γείτονά του, στον φίλο του, ὅτι Ξέρεις, αύριο θά ἔχουμε Λειτουργία στο τάδε σπίτι; Τότε, πάει, τό μυστικό διέρρευσε. Καί πῶς θά μποροῦσε νά γίνει μετά ή Λειτουργία, ἐάν διαρρεύσει το μυστικό;

Ἐδῶ δηλαδή, ἄν αὐτήν τή στιγμή σᾶς πῶ κάτι, καί σας παρακαλέσω νά μή τό πεῖτε αὐτό τό κάτι πουθενά γιατί υπάρχει πάρα πολύ μεγάλος κίνδυνος να χάσουμε καί τή ζωή μας ἀκόμη ἂν μαθευτεί, ποιός καί ποιά ἀπό σᾶς θα σεβαστεῖ τό πράγμα καί δέν θά πάει νά τό πεῖ αύριο στον συμμαθητή, στη συμμαθήτρια, στον φίλο, στη φίλη; Καί θά τό πεῖ βεβαίως εμπιστευτικά Θα πεῖ: Ξέρεις, αὐτό πού σοῦ εἶπα μήν πεις πουθενά, Μήν τό πεῖς πουθενά! Θά σοῦ πῶ κάτι. Μᾶς εἶπε ὁ πατήρ Αθανάσιος ὅτι θά κάνουμε αυτό· ἀλλά δέν πρέπει να το ξέρει κανένας. Τό εἴπατε στον φίλο σας; στη φίλη σας, τέλειωσε, πάει, διέρρευσε τό πράγμα. Θα είχατε τήν δύναμη να το κρατήσετε;

Ὁπότε, ποῦ εἶναι ἡ ἀπορία μου θά μέ ρωτήσετε.

Ἡ ἀπορία μου εἶναι ἡ ἑξῆς: θα μπορέσουμε να φτιάξουμε ἀνθρώπους πού νά μποροῦν νά κρατοῦν τά μυστικά τῆς πίστεως;

Αν δέν τό κάνουμε αυτό, δεν κάναμε τίποτα! Εἶναι μεγάλης σημασίας αὐτό, παιδιά, καί νά τό ξέρετε· να μάθουμε να κρύβουμε τα μυστήρια τῆς πίστεως ἀπό τα μάτια τῶν ἀπίστων. Νά τό ξέρετε αὐτό. Δέν θά πεῖς στόν τυχαῖο, στόν ἄπιστο, πού γελάει καί κοροϊδεύει, πῶς κάνεις τήν προσευχή σου καί ἄν κάνεις ἤ ὄχι μετάνοιες!

Κάποιος χριστιανός κληρικός, ονόματι Βαρλαάμ, τον 13ο αιώνα, ἦρθε από τήν Ιταλία, ἔχοντας τήν νοοτροπία τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας, καί εἶχε ζητήσει να πάει στό Ἅγιο Ὄρος νά μάθει πως κάνουν οἱ μοναχοί τήν εὐχή Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με. Είχε μάθει ὅτι οἱ μοναχοί τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἰσχυρίζονταν, ὅπως ὁ ἴδιος ἔλεγε, ὅτι μποροῦν νά δοῦν τό ἄκτιστο φῶς. Αὐτά τοῦ φάνηκαν πολύ περίεργα. Αυτός ήταν πάρα πολύ μορφωμένος, φιλοσοφικά όμως. Καί θεολογικά ἦταν, ἀλλά δέν εἶχε τήν ἀνατολική θεολογία, τήν πολύ λεπτή, τὴν ἀληθινά ὀρθόδοξη· ἐξ ἄλλου είμαστε μετά το Σχίσμα -ᾶς σημειωθεί αυτό. (Το Σχίσμα τοῦ 1054, ή Σχίσμα τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, εἶναι ἡ διαίρεση καί διάσπαση τῆς κοινωνίας μεταξύ τῆς Δυτικῆς καί τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας σε ἐπίπεδο δογματικό, λειτουργικό και διοικητικό)

Αυτός λοιπόν, μέ δόλο, πῆγε στό Ἅγιον Ὄρος και εἶπε σ’ ἕναν ἁπλό μοναχό. Θα σε παρακαλέσω πολύ, για πες μου, πῶς κάνεις τήν εὐχή; Ανύποπτος ἐκεῖνος ἄρχισε νά τοῦ λέει μερικά πράγματα. Και ξέρετε τί πήρε ὁ Βαρλαάμ ἀπ’ ὅ,τι τοῦ εἶπε ὁ μοναχός; Πήρε μόνο τό ἐξωτερικό σχήμα· ὅτι δηλαδή σκύβει το κεφάλι και λέει τήν εὐχή! Ο μοναχός βεβαίως σκύβει το κεφάλι για να συγκεντρώσει την προσοχή, να βυθίσει τόν νοῦ στην καρδιά όπως λέμε, να δημιουργήσει ένα κλειστό κύκλωμα, ένα σύστημα πού νά μή μπαίνει μέσα καμμία δύναμη ἀπ᾿ ἔξω. Αὐτό σημαίνει ὅτι κάποιος ἔχει ἀπόλυτη συγκέντρωση τῆς προσοχῆς, χωρίς να παρεμβάλλεται τίποτε ἀπό τόν ἐξωτερικό κόσμο. Αὐτό ὅμως πως τὸ ἐξέλαβε ὁ Βαρλαάμ; ὅτι ὁ μοναχός κοιτοῦσε τὸν ὀμφαλό του!… Καί ὀνόμασε τοὺς ἁγιορεῖτες ὀμφαλοσκόπους, ὅτι βλέπουν δηλαδή τόν ομφαλό τους!… Μ’ αυτή λοιπόν τή ρετσινιά, βγῆκε ἔξω καί ἄρχισε νά τό κοροϊδεύει.

Περιττό νά σᾶς πῶ ὅτι ἔγιναν οἱ περιβόητες ήσυχαστικές ἔριδες, πού κράτησαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ἑκατό ολόκληρα χρόνια! Καί τό θέμα τό ἀντιμετώπισε, παιδιά, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, πού ἦταν ἁγιορείτης, γνώριζε τήν θεολογία τῆς εὐχῆς τοῦ Ἰησοῦ, καί μπόρεσε ν’ απαντήσει στον Καλαβρό Βαρλαάμ. Ἔγιναν καί ξανάγιναν σύνοδοι στην Κωνσταντινούπολη. (Μέ ἀφορμή τήν ψυχοσωματική μέθοδο τῆς προσευχῆς, ἄρχισε ὀξεῖα κριτική ἐναντίον τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων. Στο πρόσωπο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ καί τοῦ Βαρλαάμ συγκρούστηκαν δύο κόσμοι· τό ἀναγεννησιακό πνεῦμα τῆς Δύσεως, με κυρίαρχο στοιχεῖο τόν Ὀρθολογισμό, καί ἡ παραδοσιακή Ὀρθοδοξία, πού ἀγωνιζόταν να μείνει πιστή στο πνεῦμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Κεντρικό θέμα τῆς δογματικῆς διαμάχης κατέστη ἡ διάκριση ουσίας τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἀμέθεκτη, καί ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι μεθεκτές. Το ζήτημα τό ἔλυσαν οἱ ἡσυχαστικές σύνοδοι του 14ου αιώνα (1341, 1347, 1351 καί 1368), πού ἔγιναν ἀποδεκτές ἀπό ὁλόκληρη τήν Ὀρθοδοξία)

Ὅλα αὐτά ἀπό που προέκυψαν; Από μιά ἀπροσεξία. Γιατί; Διότι πῆγε ἀφελῶς ἐκεῖνος ὁ μοναχός να μιλήσει σ’ ἕναν ἄνθρωπο, πού δέν ἔπρεπε νά τοῦ πει εκεῖνο πού τοῦ εἶπε,

Βλέπετε ὅτι δέν πρέπει να λέμε τα μυστήρια του Θεοῦ στούς ἀδιαφόρους; Αναμφισβήτητα λοιπόν πρέπει νά εἴμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί στο σημεῖο αὐτό.

Αλλά μένει τώρα, παιδιά, νά δοῦμε ἀπό πιό κοντά τό φαινόμενο τοῦ διαλόγου· τί θά πεῖ διάλογος. Εἶναι ἕνα πολύ σπουδαῖο σημεῖο. Αλλά αυτό, πρῶτα ὁ Θεός, θά τό ποῦμε προσεχῶς.

Κυριακή, 26 Φεβρουαρίου 1984

44η ομιλία στην κατηγορία « Χριστιανική Κοσμολογία – Ἀνθρωπολογία ».

Απομαγνητοφώνηση :
Ιερά μονή Κομνηνείου.
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist «Ασπάλαθου».⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️ https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__

https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

“ Το Ιστολόγιο αυτό περιέχει απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου. Δέν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα, τίθεται σε κίνηση από την εντολή της αγάπης και σκοπός του είναι η διάδοση της αληθείας. Επιτρέπεται η λήψη και αναδημοσίευση ολοκλήρου η μέρους του περιεχομένου του χώρου, εφόσον γίνεται χωρίς οικονομικό όφελος, δέν έχει γίνει καμία αλλοίωση και με μία απλή αναφορά της προελεύσεώς του.„