«ΒΙΟΣ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΟΣ, ΒΙΟΣ ΑΒΙΩΤΟΣ» (ΣΩΚΡΑΤΗΣ)

Εξετάσατε όχι τι κάμνουν αλλά τι κάμνουν όλοι. Μόλις εις το σπίτι, το καφενείον, την πλατείαν συναντηθούμε δυο–τρεις, συγκροτούμεν αμέσως δικαστήριον. Κατηγορούμενοι: ο γείτονας, ο συνάδελφός μας, ο συμπολίτης μας, ο κόσμος όλος. Αλλ’ είναι απών ο κατηγορούμενος. Δεν πειράζει. Ημείς θα συνεδριάσωμεν, θα τον δικάσωμεν ερήμην. Το κατηγορητήριον αρχίζει, αι γλώσαι κόβουν σαν σπαθιά τροχισμένα επάνω εις το ακόνι του αγριοτέρου μίσους. «Αυτός έκανε το και το». Τα είδαμεν; Όχι τα ηκούσαμεν από αλλού. Αλλά χωρίς να εξετάσωμεν, χωρίς να εξακριβώσωμεν εάν και κατά πόσον είνε αληθιναί αι κατηγορίαι, ημείς τα παραδεχόμεθα ως αληθινά, τα παρουσιάζομεν ως γεγονότα, ως αδιάψευστα τεκμήρια της ενοχής του άλλου. Αλλά και εάν δεν υπάρχουν τοιαύτα γεγονότα, ημείς δεν δυσκολευόμεθα να τα δημιουργήσωμεν. Αρκεί το ότι μισούμεν θανασίμως και αφού δεν ημπορούμεν να τον δολοφονήσωμεν με τα όπλα, θα τον δολοφονήσωμεν κατ’ άλλον βδεληρότερον τρόπον. Θα χρησιμοποιήσωμεν εναντίον του το όπλον της συκοφαντίας. Ο σκοπός άλλοστε αγιάζει τα μέσα. Θα πλαστογραφήσωμεν την αλήθειαν. Θα διαστρεβλώσωμεν τα πράγματα, θα είπωμεν το σκότος φως και το φως σκότος, θα οργιάσει η φαντασία μας, και ο άλλος, που τον μισούμεν και τον μισούμεν δια χίλιες δυο αφορμές, θα παρουσιασθεί ως τέρας που τον εγέννησε ο άδης, και το δικαστήριόν μας θα εκδώσει τας αποφάσεις του. Ευτυχώς που δεν έχομεν την δύναμιν να εκτελούμεν ό,τι αποφασίζωμεν μέσα εις τα βάθη ης ψυχής μας εναντίον των άλλων, άλλως, δεν θα έζων άνθρωποι, διότι όλοι, κατά την κρίσιν μας, είναι εγκληματικά όντα που πρέπει να εκλείψουν από το πρόσωπον της γης, δια να ζήσωμεν ευτυχείς ημείς οι αθώοι…
Ημείς οι αθώοι! Αθώοι! Λευκαί περιστεραί! Αλλά ποίος εξέδωσεν ταύτην την αθωωτικήν απόφασιν δι’ ημάς; Ημείς οι ίδιοι, που ρίπτομεν καθημερινώς τους κεραυνούς της οργής μας εναντίον των άλλων, ημείς, που είμεθα οι αυστηροί κριταί και των πλέον αθώων κινήσεων των άλλων, ημείς, που ζητούμεν την κεφαλήν του άλλου επί πίνακι. Ημείς αίφνης μεταβαλλόμεθα, γινόμεθα οι επιεικείς κριταί. Τι λέγω; Οι θερμότεροι συνήγοροι του εαυτού μας. Υπερασπίζομεν τα έργα μας, και τα πλέον εγκληματικά. Ζητούμεν να αναγνωρίσουν τους κόπους μας, τας θυσίας μας, να μας παρασημοφορήσουν, να στήσουν τον ανδριάντα μας… Διότι ημείς μόνον είμεθα οι καλοί, και οι άλλοι είναι οι κακοί. Αυτάς τας αποφάσεις εξέδωκε το μεροληπτικόν μας Δικαστήριον. Κατεδικάσαμεν όλους, και αθωώσαμεν τους εαυτούς μας.
Αλλ’ είναι ο εαυτός μας τόσον αθώος, όπως φανταζόμεθα; Αλλοίμονον! Εάν μας εφώτιζεν ο Θεός, εάν ανοίγαμεν τα μάτια μας, εάν ηκούαμε τας κατηγορίας των εχθρών μας, εάν απεφασίζαμεν, εις το εδώλιον του κατηγορουμένου, που εσύραμεν όλον τον κόσμον, να καθίσωμεν επιτέλους, ως κατηγορούμενον τον εαυτόν μας, εάν εθέταμε υπο τον έλεγχο του Ευαγγελίου την ζωήν μας μιας και μόνον ημέρας, ω τότε πόσον διαφορετικοί θα ήμεθα! Πόσον θα ευρύναμεν το οπτικόν πεδίον της κρίσεώς μας! Μαζί με τον Ρώσσον φιλόσοφον Ντοστογιέφσκυ θ’ αναγκαζόμεθα να αναφωνήσωμεν ΕΙΜΕΘΑ ΟΛΟΙ ΕΝΟΧΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΟΛΩΝ ΚΑΙ ΔΙ’ ΟΛΑ.
Τι και εάν δεν επράξαμεν εγκλήματα μεγάλα; Δια κάθε αδικίαν που γίνεται εις την γην, δια κάθε σταλαγματιά αίμα που χύνεται, δια κάθε αμάρτημα, έχομεν και ημείς το μερίδιον της ενοχής μας. Είμεθα και ημείς συνυπεύθυνοι. Διότι ζώμεν εις την κοινωνίαν, και ηδυνάμεθα με την συμβολήν μας να μειώσωμεν το κακόν, να αυξήσωμεν το καλόν, να επεκτείνομεν έστω και κατά ένα βήμα την βασιλείαν του Χριστού επι της γης. Ας εξετάσωμεν τον εαυτόν μας, ας τον ελέγξωμεν με όσην αυστηρότητα ελέγχομεν τους άλλους, και τότε θα ίδωμεν την πραγματικότητα. Εάν δεν εβλασφημήσαμεν τον Θεόν, δεν διεμαρτυρήθημεν όμως ποτέ όταν ηκούσαμεν τον άλλον να βλασφημεί χυδαιότατα τα ιερά και τα όσια της θρησκείας μας. Εάν δεν εφονεύσαμεν, εμείναμεν όμως εγγληματικώς αδιάφοροι εμπρός εις την απερίγραπτον δυστυχίαν του πλησίον μας, ο οποίος απέθνησκε καθημερινώς με τον λευκόν θάνατον. Εάν δεν εμοιχεύσαμεν, επετρέψαμεν όμως εις τον εαυτόν μας να βυθίζεται μέχρις αηδίας μέσα εις τον βούρκον των αισχρών λογισμών, των ανήθικων βλεμμάτων, εκφύλων μυθιστορημάτων. Εάν δεν ερρίψαμεν ανθρώπους εις την φυλακήν, δεν ορθώσαμεν όμως και το ανάστημά μας να είπωμεν δι’ όσους ήσαν αθώοι. Αυτοί είναι αθώοι και πρέπει να αποφυλακησθούν…
Άνθρωπε! Φωνάζει ο σοφός πρόγονός μας ο Σωκράτης «άρχισε να εξετάζεις, να ελέγχεις, να τιμωρείς τον εαυτόν σου. Απ’ εκεί πρέπει να αρχίσεις, εάν θέλεις να γίνεις ένας αληθινά άνθρωπος, στοιχείον προόδου και ωφελείας». Μόνον εάν διορθώσεις τον εαυτό σου, εάν απαλλαγείς από τα πάθη σου, εάν αποκτήσεις το περίφημο εκείνο «γνώθι σαυτόν», εάν προ πάσης πράξεώς σου ερωτάς τον εαυτόν σου «Αυτό που θα κάμω, θέλω να μου το κάμουν οι άλλοι; Είνε σύμφωνον με ό,τι εδίδαξε ο Χριστός», τότε διαφορετικά θα ιδείς τον κόσμον. Θα εξορήσεις από τα στήθη σου το μίσος, θα πλημμυρίσει η καρδιά σου από αγάπην προς όλα τα τέκνα της γης.
Χριστιανέ ! Από αύριον εισερχόμεθα εις την Μ. Τεσαρακοστήν. Ας στρέψομεν την προσοχήν μας μέσα εις τα βάθη της ψυχής μας. Ό,τι υπάρχει μέσα σαπρόν, ακάθαρτον, εκδικητικόν, σατανικόν, ας αποθάνει. Ας εξετάσομεν κάθε βράδυ προτόυ να κοιμηθώμεν τον εαυτόν μας, τι εκάναμεν, τι καλόν έπρεπε να πράξωμεν και δεν το επράξαμεν. Ας ελέγχωμεν, ας αυτοελεγχώμεθα καθημερινώς. Έτσι θα κτυπήσωμεν κατακέφαλα τον φαρισαϊσμόν, που είνε το μεγαλύτερον αμάρτημα, η ρίζα των κακών. Έτσι θα εξωραΐσωμεν την ζωήν μας. Διότι είνε ανάξιον να ζώμεν μιαν ζωήν κτηνώδη, σύμφωνα με τα χυδαίας ορμάς, χωρίς να την θέτωμεν υπο τον τον καθημερινόν έλεγχον της συνειδήσεώς μας, του Ευαγγελίου μας, του Θεού μας.
Αδελφοί! Βελτιώσωμεν ηθικώς τον εαυτόν μας, εάν θέλωμεν να βελτιώσωμεν την κοινωνία μας, να εξυψώσωμεν την πατρίδα μας, να λάμψωμεν και πάλιν εις την ανθρωπότητα ως φώτα ψυχικού πολιτισμού. «Βίος ανεξέλεγκτος είνε βίος αβίωτος», είπεν ο Σωκράτης και το λόγιόν του, επικυρωθέν από τον Χριστόν μας, ισχύει μέχρι σήμερον και θα ισχύει πάντοτε.

ΘΕΙΟΝ ΚΗΡΥΓΜΑ

Αύριον Κυριακήν (18 Μαρτίου) κατά την Θείαν Λειτουργίαν (ώραν 9π.μ.) εις τον Ι. Ναόν του ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ θα ομιλήσει ο ιεροκήρυξ αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Ν. Καντιώτης.

«ΕΣΤΙΑ», ΚΟΖΑΝΗ 17 Μαρτίου 1945, αρ. φυλ. 11

(«ΜΙΑ ΖΩΝΤΑΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης στην Κοζάνη» Νο1,
μέρος β΄, σελ. 170-172, Κοζάνη 2003, Ανδρονίκης Π. Καπλάνογλου)