ΑΜΝΗΣΤΕΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΠΙΚΗΣ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑΣ ΤΟΥ ΦΙΛΙΟΚΒΕ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ

(†) ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ

◊ «Ἤρθη τὸ ἀνάθεμα μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν· ποιὸ εἶναι τὸ ἐμπόδιο;»¹

◊ «Ὅσον διὰ τὸ Filioque, δὲν νομίζω ὅτι εἶναι κώλυμα…» ²

◊ «Τί μελάνι χύθηκε καὶ τί μῖσος διὰ τὸ Filioque! Ἦλθεν ἡ ἀγάπη καὶ ὅλα ὑποχωροῦν στὸ πέρασμά της!»²

• 1. «Έθνος», 20-3-1970
• 2. Μπιλάλη Σπ., Ἡ αἵρεσις τοῦ Filioque, σ. 477

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ κ. ΙΕΡΟΘΕΟΣ

«Μία ἀπὸ τὶς βασικὲς διαφορὲς μεταξὺ τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τῶν Λατίνων εἶναι ἡ διδασκαλία περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ λεγόμενο Filioque. Οἱ Φραγκολατίνοι [τὸν 9ο αἰώνα] προσέθεσαν στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως τὴν φράση αὐτή, ὅτι δηλαδὴ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν (Filioque), ἀλλοιώνοντας ἔτσι τὸν λόγο τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἐκφράσθηκε καὶ Συνοδικὰ μὲ τὴν Β’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ἀλλὰ καὶ μὲ ἄλλες Συνόδους. […]  Μερικοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι ἤρθησαν τὰ ἀναθέματα καὶ ἑπομένως δὲν ὑπάρχει πρόβλημα. Βεβαίως καὶ ὑπάρχει πρόβλημα, γιατί μὲ μία ἁπλὴ πράξη ἤρθησαν τὰ ἀναθέματα, ἀλλὰ δὲν ἤρθη ἡ αἵρεση τοῦ Filioque, ἡ ὁποία μάλιστα ἰσχυροποιήθηκε ἀκόμη περισσότερο». («Ἐκκλ. Παρέμβ.» Ἰούν. 2001)

Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος

[Ὁ ζ´ Κανόνας αυτής τῆς Συνόδου, πού συνῆλθε στὴν Ἔφεσο τὸ 431 μ.Χ., ὁρίζει ὅτι:]

«Σὲ κανέναν δὲν ἐπιτρέπεται νὰ προσθέτει ἢ νὰ ἀφαιρεῖ ὀ,τιδήποτε ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως [=τό «Πιστεύω»] καὶ ὅποιος τολμήσει νὰ πράξει κάτι τέτοιο, ἂν μὲν εἶναι κληρικὸς νὰ ἀφορίζεται, ἂν δὲ εἶναι λαϊκὸς νὰ ἀναθεματίζεται». (μτφρ)

Ἅγιος Κύριλλος, Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας

[Ἑρμηνεύει τὸν ανωτέρω Κανόνα, μιά καὶ διετέλεσε Πρόεδρος τῆς Γ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου:]

«Οὔτε στοὺς ἑαυτούς μας, οὔτε σὲ ἄλλους ἐπιτρέπεται νὰ ἀλλάξουν ἔστω καὶ μία λέξη ἀπὸ τὶς λέξεις ἐκεῖνες, ποὺ ὑπάρχουν καὶ συγκροτοῦν τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεώς μας· καὶ ἀκόμα, δὲν ἐπιτρέπεται νὰ γίνη παράβαση ἔστω καὶ μιᾶς συλλαβῆς». (μτφρ)

(Ἰω. Καρμίρη, “Τὰ Δογματικὰ καὶ Συμβολικὰ Μνημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας”, τ. 1, σ. 147)

Άγιος Αθανάσιος ὁ Πάριος

«Μέσα στοὺς ὅρους [ὅλων] τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων περιέχονται φρικτὰ ἀναθέματα ἐναντίον ἐκείνων ποὺ θὰ τολμήσουν νὰ βάλουν τὸ βέβηλο χέρι τοὺς μέσα στὸ Ἅγιο Σύμβολο τῆς Πίστεως» μτφρ

π. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ.

«Μολονότι διεξήχθησαν μεγάλοι ἀγῶνες γιὰ τὸ ὄνομα τῆς Παναγίας «Θεοτόκος», τὸ ὁποῖο ἠρνεῖτο ὁ Νεστόριος, ἐν τούτοις δὲν τὸ προσέθεσαν [στό «Πιστεύω»]. Ἂν λοιπὸν ἀπαγορεύεται ὁποιαδήποτε προσθήκη, ἀκόμη καὶ ὀρθὴ θεολογικά, ὅπως ἡ λέξη «Θεοτόκος», πολὺ περισσότερο ἀπαγορεύεται ἡ προσθήκη αἱρετικῆς διδασκαλίας, ὅπως εἶναι τὸ filioque. Ἡ διδασκαλία αὐτὴ ἀντιμετωπίσθηκε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ὡς αἵρεση καὶ ὄχι ὡς «θεολογούμενο», ὡς θέμα δηλαδὴ γιὰ τὸ ὁποῖο δικαιολογοῦνται διαφορετικὲς γνῶμες, ὅπως νομίζουν μερικοὶ καὶ μάλιστα ἐπίσκοποι». (Τὰ ὅρια τῆς Ἐκκλησίας, ἐκδ. «Παλίμψηστον»)