Τοῦ ἁγίου Δημητρίου
26 Ὀκτωβρίου

 

 H ΑΓΙΟΤΗΣ

ΣΗΜΕΡΑ, ἀγαπητοί μου, ἑορτάζει ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλυτέρους ἁγίους τῆς Ἐκκλησί­ας μας, ποὺ λάμπει στὸν πνευματικὸ οὐρανό της σὰν ἄστρο πρώτου μεγέθους. Λάμπει μὲ τὴ ζωή του τὴν ἁγία, μὲ τὴ διδασκαλία του τὴ φωτεινή, μὲ τὰ θαύματά του τὰ μεγάλα, μὲ τὸ μαρτυρικό του τέλος. Εἶνε ὁ μεγαλομάρ­τυς ἅ­γιος Δημήτριος. Ἀλλὰ προτοῦ νὰ ποῦμε γιὰ τὸν βίο του, ἂς δοῦμε γενικῶς τί εἶνε ἅγιος.

* * *

Ἅγιος, στὴν ὡραία ἀρχαία ἑλληνική μας γλῶσσα, σημαίνει καθαρός.
Ὁ ἄνθρωπος ἀγαπάει τὴν καθαριότητα, δι­ότι πλάστηκε καθαρὸς καὶ γιὰ τὸ καθαρό. Γι᾽ αὐτὸ τὰ θέλει ὅλα καθαρά. Τὸ γάλα ἁ­γνό, παστε­ριωμένο. Τὸ κρασὶ ἄ­μεικτο, ὄ­χι νερωμέ­­­νο. Τὸ φαγητὸ ἀνέπαφο, ὑγιεινό. Τὸ σπίτι νὰ λάμ­πῃ. Τὰ ἔπιπλα νὰ ἀστράφτουν. Τὸ κορμί του πλυμέ­­νο, τὸ κεφάλι του λουσμένο, τὰ χέρια του σαπου­νισμένα. Γι᾽ αὐτὸ κάνει συχνὰ μπάνιο, κι ὅ­ταν βγαίνῃ ἀπ᾽ τὸ λουτρὸ αἰσθάνεται εὐφορία.
Ἐνῷ ὅμως ὅλα τὰ θέλει καθαρά, ἕνα, τὸ πιὸ σπουδαῖο μέρος τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως, τὸ ἀφήνει ἀκάθαρτο. Ποιό εἶν᾽ αὐτό; Ἡ ψυχή του, αὐτὸ ποὺ μένει καὶ ἀθάνατο. Μποροῦμε νὰ ποῦμε καὶ γιὰ τὴν ψυχή· «ὄζει» (Ἰωάν. 11,39).
Στὶς διδαχὲς τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ ὑπάρχει τὸ ἑξῆς διήγημα. «Ἕνας ἀσκητὴς παρεκάλεσε τὸν Θεὸν νὰ τοῦ φανερώσῃ πολλὰ μυστήρια. Καὶ βγαίνοντας ἀπὸ τὸ κελλί του νὰ ὑπάγῃ εἰς μίαν χώραν, εἰς τὸν δρόμον ὁποὺ ἐπήγαινεν, σμίγει μὲ ἕνα ἄγγελον, μὰ δὲν τὸν ἐγνώρισεν ὁ ἀσκητής· ἐνόμισε πὼς ἦτο ἄνθρωπος. Εἰς τὸν δρόμον ἀπαντοῦν ἕνα ἄλογο ψόφιο· ἔπια­σεν ὁ ἀσκητὴς τὴν μύτην του, ὁ ἄγγελος τίποτε. Πηγαί­­νουν παρέκει, ἀπαντοῦν ἕνα βόδι ψόφιο, ὅπου ἐβρώμα· πάλιν πιάνει ὁ ἀσκητὴς τὴν μύτην του, ὁ ἄγγελος τίποτε. Πηγαίνουν παρέκει, ἀπαν­τοῦν ἕνα σκύλον ψόφιον· πιάνει ὁ ἀσκη­τὴς τὴν μύτην του ὁ ἄγγελος τίποτε. Κοντὰ ὁ­ποὺ ἤθελον νὰ φθάσουν εἰς τὴν χώραν, εὑρίσκουν μί­αν κόρην πολὺ ὡραίαν, μὲ στολίδια καὶ φορέματα πολύτιμα. Τότε ὁ ἄγ­γελος ἔπιασε τὴν μύτην του. Βλέποντας ὁ ἀ­σκητὴς τοῦ λέγει· Τί εἶσαι σύ, ἄγ­γελος, ἄν­θρω­πος ἢ διάβολος; Ἀπαντήσαμεν τὸ ψόφιο ἄλογο ὁποὺ ἐβρωμοῦ­σε, δὲν ἔπιασες τὴ μύτη· ὁ­μοίως καὶ τὸ βόδι καὶ τὸν σκύλον, καὶ δὲν εἶ­δα νὰ πιάσῃς τὴν μύτη σου· καὶ τώρα, ὁ­ποὺ ἀ­­παντήσαμε τέτοιαν ὡ­ραίαν κόρην, ἔπιασες τὴν μύτη σου; Τότε φανε­ρώνεται ὁ ἄγγελος καὶ τοῦ λέγει, πὼς κανένα πρᾶγμα δὲν βρω­­μᾷ τοῦ Θεοῦ περισσότερον ὡσὰν τὴν ὑπερηφάνειαν. Καὶ λέ­γοντας τὸν λόγον ἔγινεν ἄφαν­τος ὁ ἄγγελος. Εὐθὺς ἐγύρισεν ὁ ἀσκητὴς εἰς τὸ κελλίον του καὶ ἔκλαιε διὰ τὰς ἁμαρτίας του παρακαλῶν τὸν Θεὸν νὰ τὸν φυλάττῃ ἀπὸ τὰς παγίδας τοῦ δι­α­βόλου καὶ νὰ μὴ τὸν ῥίψῃ εἰς ὑ­περηφάνειαν καὶ κολασθῇ» (ἡμ. βιβλ. σ. 305-6). Καὶ σήμερα γιὰ καλλυν­­τικὰ ξοδεύονται τεράστια ποσά, γιὰ νὰ εὐ­ωδι­άζῃ τὸ σῶμα· ἀλλὰ ἡ ψυχὴ μένει ἀκάθαρτη.
Τί θὰ πῇ λοιπὸν ἅγιος; Ὅπως καθαρίζεις τὸ σῶμα, ἔτσι νὰ καθαρίζῃς καὶ τὴν ψυχή, νὰ κά­νῃς λουτρό, μπάνιο πνευματικό. «Ἐπὶ πλεῖ­ον πλῦνόν με ἀπὸ τῆς ἀνομίας μου», λέει ὁ Δαυ­ΐδ, «καὶ ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας μου καθάρισόν με» (Ψαλμ. 50,4). Τὸ πρῶτο στοιχεῖο τῆς ἁγιότητος εἶ­νε νὰ συναισθανθῇς ὅτι εἶσαι ἀκάθαρτος – ἁ­μαρτω­λὸς καὶ νὰ πῇς· Θέλω νὰ καθαριστῶ, θέ­λω νὰ γίνω ἅγιος, ὅ,τι κι ἂν μοῦ στοιχίσῃ. Οἱ θνητοὶ εἴμαστε ὅλοι ἀκάθαρτοι. «Κανείς δὲν εἶνε καθα­ρὸς ἀπὸ ῥύπο, ἔστω κι ζήσῃ μόνο μία μέρα ἐπά­νω στὴ γῆ» (Ἰὼβ 14,4-5). Ὁ μόνος καθαρός, ἀμόλυντος, ἀναμάρτητος, εἶνε ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Γι᾽ αὐτὸ μόνο αὐτὸς διὰ τοῦ τιμίου του αἵματος μπορεῖ νὰ καθαρίσῃ καὶ ἐ­μᾶς. «Τὸ αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦ καθαρίζει ἡμᾶς ἀ­πὸ πάσης ἁ­μαρτίας» (Α΄ Ἰωάν. 1,7). Ἔτσι ἁγιάζεται ὁ ἁμαρτωλός. Ἅγιος δηλαδὴ δὲν εἶνε ὁ ἀν­αμάρτητος· ἅ­γιος εἶνε αὐτὸς ποὺ μετανοεῖ καὶ κλαίει γιὰ τὶς ἁμαρτίες του καὶ μὲ πίστι στὸ Χριστὸ ἀγωνίζε­­ται νὰ νικήσῃ τὸ κακὸ ποὺ ὑ­πάρχει μέσα του.
Ἡ ἁγιότης δὲν περιορίζεται σὲ ὡρισμένο τό­πο, σὲ ἕνα μοναστήρι ἢ ἀσκητήριο· εὐδοκιμεῖ παντοῦ. Μπορεῖ νὰ πᾷς στὸ Ἅγιο Ὄρος, καὶ νὰ κολαστῇς· καὶ μπορεῖ νὰ μείνῃς μέσα στὴν πιὸ διεφθαρμένη κοινωνία, καὶ νὰ ἁγιά­σῃς. Δὲν εἶνε τόσο ὁ τόπος ποὺ σὲ ἁγιάζει· κυρίως εἶνε ὁ τρόπος καὶ ἡ πίστι στὸ Χριστό.
Οὔτε σὲ κάποιο ἐπάγγελμα περιορίζεται ἡ ἁ­­γιότης. Ἅγιος δὲν γίνεται μόνο ὁ καλόγερος, ὁ παπᾶς, ὁ δεσπότης· ἅγιοι ἀναδεικνύονται σὲ ὅλα τὰ τίμια ἐπαγγέλματα. Καὶ ἀπόδειξις αὐτοῦ εἶνε ὁ ἅγιος ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα.

* * *

Τί ἦταν ὁ ἅγιος Δημήτριος; καλόγερος, διᾶ­κος, παπᾶς, πατριάρχης; Ὄχι. Μέσα στὸν κόσμο ἔζησε καὶ κάτω ἀπὸ τὶς πλέον δυσμενεῖς συνθῆκες ἁγίασε. Ἁγίασε, διότι εἶχε ἀγάπη, πόθο μεγάλο καὶ πίστι στὸ Θεό.
Γεννήθηκε καὶ μεγάλωσε στὴ Θεσσαλονίκη στὰ χρόνια τῶν αὐτοκρατόρων Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ. Ἦταν νέος, ἀθλητικὸς στὸ παράστημα καὶ γενναῖος. Κατετάγη στὸ ῥωμα­ϊκὸ στρα­τὸ καὶ ἀνέβηκε τὴν στρατιωτι­κὴ ἱεραρ­χία· ἔφθα­σε νὰ γίνῃ μέχρι στρατηγὸς καὶ δούξ. Ἦταν τὸ καύχημα ὅλων γιὰ τὴν ἀνδρεία του.
Τὸ μεγάλο ὅμως μυστικὸ ποὺ ἔκρυβε στὴν καρδιά του εἶνε ὅτι, σὲ ἐποχὴ εἰδωλολατρική, αὐτὸς ἦταν Χριστιανός. Κήρυττε μάλιστα τὴν πίστι του καὶ κατηχοῦσε παιδιὰ καὶ νέους στὸ Χριστό. Ὁ Μαξιμιανὸς τὸν ἐκ­τιμοῦσε καὶ τοῦ εἶχε δώσει παράσημα. Ἀλλὰ κάποιοι φθονεροὶ πῆ­γαν καὶ εἶπαν· Βασιλιᾶ, αὐτὸν τιμᾷς; αὐτὸς εἶνε Χριστιανός. Τὸ νὰ εἶνε τότε κάποιος Χριστιανὸς ἐθεωρεῖτο ὡς τὸ μεγαλύ­τερο ἔγκλημα. Τὸν καλεῖ λοιπὸν ὁ Μαξιμια­νὸς καὶ τοῦ λέει· ―Θέλω νὰ μοῦ πῇς, εἶσαι Χρι­στιανός; Ἀπαν­τᾷ ὁ ἅγιος Δημήτριος· ―Ναί, εἶμαι Χριστιανός.
Τώρα τὸ νὰ πῇς ὅτι εἶσαι Χριστιανὸς δὲν στοιχίζει τίποτα· ὅλοι εἶνε Χριστιανοὶ στὴν ταυτότητα. Τότε σοῦ στοίχιζε τὸ κεφάλι! Καὶ θά ᾽ρθῃ πάλι ὥρα, ποὺ ὁ σατανᾶς θὰ κοσκινί­σῃ τὸν κόσμο· καὶ θὰ εἶνε ζήτημα, ὅταν ἔρθῃ ἐ­­κείνη ἡ ὥρα, μέσα ἀπὸ 25 – 30 χιλιάδες ἂν μείνουν 5 πιστοί! Δὲν ὑπάρχει σήμερα τὸ φρό­νη­μα ἐκεῖνο τοῦ Μακρυγιάννη ποὺ ἔλεγε «Πε­θαίνω γιὰ τὴν πίστι!». Σκάρτοι εἴμαστε. Συχωρέστε με ποὺ ἐκφράζομαι ἔτσι. Μιλῶ μ᾽ αὐτὴ τὴ σκληρὴ γλῶσσα, γιατὶ ξέρω τὴν κοινωνία.
―Ναί, εἶμαι Χριστιανός, εἶπε ὁ ἅγιος Δημή­τριος. ―Θὰ σὲ καθαιρέσω, λέει ὁ αὐτοκράτωρ. ―Καθαίρεσέ με. Καὶ τοῦ ξηλώνουν τὰ γα­λόνια, τὸν κάνουν ἁπλὸ στρατιώτη, καὶ τὸν ῥίχνουν δεμένο στὴ φυλακή.
Ἀλλὰ ἐκεῖ ἔγινε τὸ θαῦμα. Τὸν ἐπισκέφθηκε ὁ νεαρὸς Χριστιανὸς Νέστωρ καὶ τοῦ ζήτη­σε τὴν εὐχή του, γιὰ νὰ μονομαχήσῃ μὲ τὸν εἰ­­δωλολάτρη γίγαντα Λυαῖο, ποὺ προκαλοῦσε ἐπὶ ἡμέρες στὸ στάδιο τοὺς Χριστιανούς. Ὁ ἅ­γιος Δημήτριος τὸν εὐλόγησε, τὸν εὐχήθηκε καὶ τοῦ εἶπε προφητικῶς· «Καὶ Λυαῖον νική­σεις καὶ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτυρήσεις». Καὶ πρά­γματι στὸ στάδιο, μὲ τὴ δύναμι τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν εὐχὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, φωνάζει «Θεὲ τοῦ Δημητρίου, βοήθει μοι!», ὁρμᾷ, ῥίχνει κάτω τὸν Λυαῖο καὶ τὸν φονεύει.
Αὐτὸ ἐξώργισε τὸν Μαξιμιανό. Δίνει διατα­γὴ καὶ θανατώνουν μαρτυρικῶς τὸν Νέστορα καὶ κατόπιν τὸν Δημήτριο. Ἔτσι σήμερα ἑορτάζει ὁ διδάσκαλος, ὁ ἅγιος Δημήτριος, καὶ αὔ­ριο ἑορτάζει ὁ μαθητής, ὁ ἅγιος Νέστωρ.

* * *

Μερικοὶ λένε· Παραμύθια εἶν᾽ αὐτὰ γιὰ «τῷ καιρῷ ἐκείνῳ». Ἐμεῖς ὅμως λέμε, ὅτι οὔτε σή­μερα λείπουν τὰ θαύματα τοῦ ἁγίου. Καὶ στὶς μέρες μας ὁ ἅγιος Δημήτριος ἔκανε νέο θαῦμα.
Ἤμουν πέντε χρονῶν παιδὶ στὸ χωριό μου τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1912 καὶ χτύπησαν οἱ καμ­πάνες. ―Μάνα, λέω, γιατί χτυπᾶνε σήμερα οἱ καμπάνες; Δακρυσμένη ἡ μητέρα μου λέει· ―Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἔκανε τὸ θαῦμα του. ―Ποιό θαῦμα; ―Πήραμε τὴ Θεσσαλονίκη τὴν ἅγια αὐτὴ ἡμέρα τῆς μνήμης του!… Τί ἦταν ἡ Τουρκία μὲ τὴν Ἑλλάδα; Ἕνας Λυαῖος μὲ ἕνα Νέστορα. Καὶ γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ ὁ Λυαῖος νικήθηκε. Καὶ ὅταν μπήκανε μέσα στὴν πόλι τὰ στρατεύματά μας, ἐψάλη στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου δοξολογία καὶ τὸ «Τῇ ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια…». Νά τὸ θαῦμα.
Ὁ Χριστιανὸς ὅμως ἔχει πάντα ἕναν ἄλλο πόλεμο, πιὸ ἰσχυρό. Μέσα μας ὑπάρχει ἕνας ἄλλος «Λυαῖος», ποὺ πρέπει νὰ τὸν νικήσουμε. Εἶνε τὰ πάθη μας. Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος νίκησε τοὺς Πέρσες, ἀλλὰ νικήθηκε ἀπὸ ἕνα πάθος. Καὶ ὁ καθένας μας κινδυνεύει ἀπὸ τὰ δικά του πάθη. Ἂν ἐξετάσετε θὰ βρῆτε αὐτὸν τὸν «Λυ­αῖο». Εἶνε ὁ θυμός, ἡ ὀργή, ἡ ἐκδίκησι, ἡ πορνεία, ἡ μοιχεία, ἡ φιλαργυρία, ἡ φιλοδοξία, ὅλα τὰ κακά. Ἐμπρός λοιπόν! Ἂν νικηθοῦν τὰ πάθη, αὐτὸ θὰ εἶνε τὸ μεγαλύτερο θαῦμα, ἡ πραγματικὴ «ἀλλαγὴ» ποὺ ζητοῦν πολλοί.
Ἀληθινὴ ἀλλαγὴ ἕνας καὶ μόνο μπορεῖ νὰ φέρῃ· ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος. Πλησίασέ τον, ἀ­γάπησέ τον, πίστεψέ τον, πέσε στὰ πόδια του, προσκύνησέ τον. Κάτω ἀπὸ τὰ ἄστρα δὲν ὑπάρχει ἄλλο ὄνομα ποὺ ἀξίζει νὰ λατρεύεται παρὰ μόνο ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ Ναζωραῖ­ος· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦ­τε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Oμιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου, στὸν ιερό ναὸ του  Ἁγίου Δημητρίου Καρυοχωρίου – Ἑορδαίας 26-10-1988)