«Μετανοειτε»

«Ἀπὸ τότε ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς κηρύσσειν καὶ λέγειν· Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»

Ο τελευταῖος λόγος τοῦ Χριστοῦ ἦταν τὸ «Τετέλεσται» (Ἰω. 19,30), λόγος μὲ βαθειὰ σημασία. Ἀλλ᾿ ὅπως ὁ τελευταῖος, ἔτσι καὶ ὁ πρῶτος λόγος ποὺ βγῆκε ἀπὸ τὰ χείλη του, ἔχει μεγάλη σημασία. Καὶ ὁ πρῶτος λόγος εἶνε τὸ «Μετανοεῖτε» (Ματθ. 4,17). Ἂς ἀναλύσουμε τὴν ἔννοια τῆς μετανοίας, τὸ κορυφαῖο κήρυγμα τοῦ Θεανθρώπου.

* * *

Ἡ ἀνθρωπότης, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἀσθενής. Νοσεῖ ποικιλοτρόπως. Καὶ ποιά ἡ αἰτία; Ἐπῆλθε διαταραχὴ στὸ σύμπαν, στὸ ἠθικὸ σύμπαν, λόγῳ παραβάσεως τοῦ ἠθικοῦ νόμου. Ὁ ἠθικὸς νόμος συνοψίζεται στὸ Δεκάλογο, ποὺ ἔλαβε ὁ Μωϋσῆς, καὶ προπαντὸς στὴν Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Κυρίου. Δυστυχῶς τὸ νόμο αὐτὸ τὸν καταπατοῦμε. Οὐδέποτε ἄλλοτε ἡ ἀνθρωπότης κατεπάτησε τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ τόσο ὅσο ἡ σύγχρονος γενεά. Ἀμέτρητα τὰ ἁμαρτήματά μας. Ὁ αἰώνας αὐτός, τῶν πυραύλων, θὰ ὀνομασθῇ καὶ αἰώνας τοῦ ἐγκλήματος. Ἔχουμε παραβάσεις τοῦ ἠθικοῦ νόμου, παραβάσεις μικρὲς καὶ μεγάλες. Στὴν ἀνθρωπότητα σήμερα ἁρμόζει αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Δαυΐδ, ὅτι «Αἱ ἀνομίαι μου ὑπερῆραν τὴν κεφαλήν μου, ὡσεὶ φορτίον βαρὺ ἐβαρύνθησαν ἐπ᾿ ἐμέ» (Ψαλμ. 37,5)· ἢ ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ προφήτης Ὠσηέ, ὅτι «Ἀρὰ καὶ ψεῦδος καὶ φόνος καὶ κλοπὴ καὶ μοιχεία κέχυται ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ αἵματα ἐφ᾿ αἵμασι μίσγουσι» (Ὠσ. 4,2)· ἢ ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ προφήτης Ἠσαΐας, ὅτι ὅλη ἡ ἀνθρωπότης ἀπὸ τὴν κορυφὴ μέχρι τὰ νύχια εἶνε γεμάτη ἀπὸ ἕλκη, γεμάτη ἀπὸ ἁμαρτήματα (Ἠσ. 1,6).
Νοσεῖ λοιπὸν ἡ ἀνθρωπότης· τὸ φωνάζουν καὶ οἱ πέτρες. Ποιός θὰ τὴν θεραπεύσῃ;
Ὅπως γύρω ἀπὸ ἕναν πολὺ βαρειὰ ἀσθενῆ, ἔτσι καὶ γύρω ἀπὸ τὸ κρεβάτι τῆς ἀσθενοῦς ἀνθρωπότητος βρίσκονται «γιατροὶ» καὶ γίνεται τρόπον τινὰ ἰατρικὸ συμβούλιο. Ἰατρικὸ συμβούλιο ἐννοῶ τοὺς κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, φιλοσόφους, κυβερνήτας, ποὺ συσκέπτονται ἂν ὑπάρχει θεραπεία.
Οἱ γνῶμες διχάζονται. Ἄλλοι, ἀπαισιόδοξοι, λένε· Δὲν ὑπάρχει πλέον θεραπεία στὸν κόσμο. Ἐκεῖ ποὺ ἔφτασε ἡ ἀνθρωπότης, παρ᾿ ὅλα τὰ ἐπιτεύγματά της, ὁδηγεῖται πρὸς αὐτοκτονία, μὲ πιστόλι τὴν πυρηνικὴ ἐνέργεια.
Ἄλλοι εἶνε ὑπεραισιόδοξοι καὶ λένε· Μὴν ἀκοῦτε· ἡ ἀνθρωπότης προχωρεῖ μὲ γοργὸ βῆμα πρὸς μεγάλες ἐξελίξεις· ἐντὸς ὀλίγου πατοῦμε στὰ ἄστρα καὶ θὰ κατοικήσουμε ἐκεῖ. Ἐμεῖς ἐλπίζουμε σὲ θεραπεία… Κι ὅταν τοὺς ρωτήσῃς, ποιά εἶνε τὰ φάρμακά τους, ἔχουν συνταγὲς πρόχειρες, συστήματα ποὺ λήγουν στὰ νεώτερα εἰς ―ισμός (π.χ. ἀνθρωπισμός, καπιταλισμός, σοσιαλισμός, κομμουνισμός, οἰκουμενισμὸς κ.λπ.). Νομίζουν οἱ ταλαίπωροι, ὅτι μὲ τέτοιες συνταγὲς καὶ χάπια θὰ θεραπευθῇ τὸ κακό.
Ὑπάρχει καὶ μιὰ ἄλλη τρίτη κατηγορία ἀνθρώπων, ποὺ πιστεύουν σὲ ἕναν ἄλλο τρόπο θεραπείας. Ἀντὶ νὰ κάθεστε, λένε, σὰν τὶς γριὲς καὶ νὰ κλαῖτε καὶ νὰ ἐλεεινολογῆτε τὸν ἑαυτό σας, κάντε ἐπανάστασι· δὲν χρειάζονται οὔτε δάκρυα οὔτε μοιρολόγια, χρειάζονται γρόνθοι, λένε αὐτοί. Ἡ ἀνθρωπότητα εἶνε βαρέως ἀσθενής, καὶ πρέπει νὰ μπῇ στὸ χειρουργεῖο. Αὐτοὶ φρονοῦν, ὅτι μὲ τὸ αἷμα, μὲ τὸ αἱματοκύλισμα, θὰ ἔλθῃ ἡ θεραπεία.
Τί ἔχουμε νὰ ποῦμε ἐμεῖς; Στὸ συμβούλιο αὐτὸ τῶν φιλοσόφων καὶ κοινωνιολόγων λέμε· Δὲν συμφωνοῦμε οὔτε μὲ τοὺς ἀπαισιοδόξους, οὔτε μὲ τοὺς ὑπεραισιοδόξους, οὔτε μὲ τοὺς ἐπαναστάτας. Ἐμεῖς δὲν προσκυνοῦμε ἰατροὺς ἐπιγείους. Ὑπάρχει γιατρός. Ἀποκαλυφθῆτε, κύριοι. Γιατρὸς μοναδικὸς εἶνε ὁ Χριστός. Στὴν θεία λειτουργία τὸν ὀνομάζουμε «ἰατρὸ τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν», ἰατρὸν ἐν ἀπολύτῳ ἐννοίᾳ.
Ἂν μποροῦσε ἡ ἀνθρωπότης νὰ θεραπευθῇ ἀπὸ τοὺς φιλοσόφους, τοὺς ἐπιστήμονας, τὸν τεχνικὸ πολιτισμό, ἀπ᾿ ὅλα αὐτά, δὲν θὰ ἐρχόταν ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο. Ἦρθε, γιατὶ ὁ κόσμος εἶχε ἀνάγκη ἀπὸ τὴν παρουσία του. Ἦρθε στὸν κόσμο, γιὰ νὰ συστήσῃ ἰατρεῖο καὶ νὰ δώσῃ φάρμακο ἰσχυρὸ καὶ ῥωμαλέο.
Ἰατρεῖο του εἶνε ἡ Ἐκκλησία. Γι᾿ αὐτὸ ψάλλουμε· «Τίς ὀδυνώμενος καὶ προσπίπτων τῷ ἰατρείῳ τούτῳ οὐ θεραπεύεται;». Ἐδῶ εὑρισκόμεθα ὅλοι ἐμεῖς οἱ ἀσθενεῖς. Ἂν ὑπάρχῃ κάποιος ἄμεμπτος, ὑγιής, ἀναμάρτητος, ἂς βγῇ ἔξω. Ἀλλὰ ὅλοι εμεθα ἁμαρτωλοί, ὅλοι ἀσθενεῖς, τῷ σώματι καὶ τῷ πνεύματι.
Καὶ ποιά εἶνε τὰ φάρμακα τοῦ Χριστοῦ; Ὤ τὰ φάρμακά του! Εἶνε δοκιμασμένα, ἀποτελεσματικὰ γιὰ κάθε ἀρρώστια. Καὶ ἕνα ἀπὸ αὐτά, τὸ δραστικώτερο, ποὺ καθαρίζει καὶ ἐξυγιαίνει τὸν ἄνθρωπο μέχρι τελευταίων ἰνῶν τῆς ὑπάρξεώς του, εἶνε τὸ «Μετανοεῖτε». Μόνο διὰ μετανοίας θὰ σωθῇ ὁ κόσμος.

* * *

Τί εἶνε ἡ μετάνοια; Ἂν ρωτήσετε ἕνα φιλόλογο, θὰ σᾶς πῇ, ὅτι ἡ λέξις εἶνε σύνθετη. Ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο μέρη, μετὰ καὶ νοῦς, καὶ ὅτι τὸ πρῶτο, τὸ μετά, σημαίνει μετα-βολή.
Ὅσοι κάνατε στρατιῶτες, ἀκούσατε τὸ παράγγελμα «μεταβολή». Ὅσοι εἶστε σωφέρ, γνωρίζετε ὅτι σὲ ἐπικίνδυνα σημεῖα τοῦ δρόμου χρειάζεται ἀπότομη στροφή. Οἱ δὲ ναυτικοὶ γνωρίζουν, ὅτι στὸν ὠκεανό, σὲ φοβεροὺς κυκλῶνες, ὁ πλοίαρχος διατάζει στροφὴ 180 μοιρῶν. Εἶνε ἡ δυσκολώτερη στροφή.
Ἔχει ἀνάγκη ἡ ἀνθρωπότης ἀπὸ στροφὴ ὄχι 10, ὄχι 20, ἀλλὰ 180 μοιρῶν. Καὶ αὐτὸ εἶνε ἡ μετάνοια. Στροφὴ ἀπὸ τὸ σκοτάδι στὸ φῶς, ἀπὸ τὸ ψεῦδος στὴν ἀλήθεια, ἀπὸ τὴ συκοφαντία στὴν τιμιότητα. Μετάνοια θὰ πῇ ἀλλαγὴ μυαλοῦ· ν᾿ ἀλλάξουμε μυαλό.
Στὰ γκαρὰζ ὁδηγοῦμε γιὰ ἐπισκευὴ τὰ αὐτοκίνητα, στὰ ὡρολογοποιεῖα ὁδηγοῦμε τὰ χαλασμένα ρολόγια. Ἐδῶ ἔχει ἀνάγκη ἐπισκευῆς καὶ ἀλλαγῆς ὁ νοῦς μας. Διότι ὁ νοῦς μας δὲν εἶνε πλέον διαυγής. Ζῇ μέσα στὴν ὁμίχλη. Εἶνε ναρκωμένος καὶ δὲν σκέπτεται ὀρθά. Ὅλοι, μὲ τὴ «λογική» τους, θὰ σᾶς δικαιολογήσουν τὰ πλέον εἰδεχθῆ ἐγκλήματα. Ρωτῆστε τὸ φιλάργυρο, καὶ θὰ ὑπερασπισθῇ μὲ ἀκαταμάχητα ἐπιχειρήματα τὴ φιλαργυρία του. Ρωτῆστε τὸν πόρνο καὶ τὸ μοιχό, καὶ θὰ σᾶς δικαιολογήσῃ πλήρως τὰ ἐγκλήματά του. Γιατὶ ἔπαυσε πλέον ὁ νοῦς νὰ σκέπτεται ὀρθά. Ἡ σκέψι, τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ ἀνθρώπου, πρέπει νὰ ὑποστῇ ῥιζικὴ ἀλλαγή.
* * *
Μετανοεῖτε λοιπόν. Ὅλοι. Μετανοεῖτε, γέροντες συνηλικιῶτες μου, γιὰ τὶς ἁμαρτίες τῆς νεότητός σας. Μετανοεῖτε, νέοι καὶ παιδιά, γιὰ τὶς ἀταξίες, ποὺ ἀσχημίζουν τὴν ὡραία ἡλικία σας. Μετανοεῖτε, ἄνδρες ὥριμοι, γιὰ τὶς πράξεις σας. Μετανοεῖτε, γυναῖκες, ποὺ σὰν νυκτερίδες πετᾶτε στὰ σκότη τῆς ἁμαρτίας. Μετανοεῖτε, γονεῖς, γιὰ τὴν ἀθλία τακτικὴ ἔναντι τῶν τέκνων σας. Μετανοεῖτε, τέκνα, γιὰ τὶς ὕβρεις ἐναντίον τῶν γονέων σας. Μετανοεῖτε, πλούσιοι, γιὰ τὶς ἀδικίες, τὶς ἀσπλαχνίες, τὴν πλεονεξία καὶ τὴν ἐκμετάλλευσι τοῦ λαοῦ μας. Μετανοεῖτε, μικροὶ καὶ μεγάλοι, δάσκαλοι καὶ καθηγηταί, φιλόσοφοι καὶ ψυχολόγοι, ἰατροὶ καὶ λοιποὶ ἐπιστήμονες, κυβερνῆται καὶ λαός, ὀπαδοὶ πάσης παρατάξεως. Ἀλλάξτε τρόπο ζωῆς.
―Μὰ θὰ μᾶς συγχωρήσῃ ὁ Θεός; ἐρωτοῦν.
Δῶστε του τ᾿ ἁμαρτήματά σας. Ἐὰν συγκεντρωθοῦν τ᾿ ἁμαρτήματα ὅλου τοῦ κόσμου, θὰ σχηματισθῇ ἕνας Ὄλυμπος. Ἕνας Ὄλυμπος ὄχι ἀπὸ πέτρες καὶ θάμνους, ἀλλὰ ἀπὸ κάρβουνα ἀναμμένα. Φαντασθῆτε ἕναν Ὄλυμπο ἀπὸ κάρβουνα, καιόμενο καὶ φλεγόμενο. Ποιός μπορεῖ νὰ τὸν σβήσῃ;
Καὶ ὅμως! Ῥίξτε τ᾿ ἁμαρτήματα ὅλα στὸν ὠκεανό· καὶ ἡ φωτιὰ δὲν θὰ νικήσῃ τὴ θάλασσα, ἡ θάλασσα θὰ νικήσῃ τὴ φωτιά. Ποιά εἶνε ἡ φωτιά; Οἱ ἁμαρτίες· οἱ δικές μου, οἱ δικές σας, τοῦ κόσμου ὅλου. Καὶ ποιά εἶνε ἡ θάλασσα; Ὦ χριστιανοί μου, πιστεύσατέ το· ἡ θάλασσα ἡ μεγάλη καὶ ἀπέραντος εἶνε τὸ ἔλεος, τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Μέσα στὴ θάλασσα αὐτὴ πέφτουμε καὶ καθαριζόμεθα. Ἐὰν ὁ Χριστὸς δὲν ἐθυσιάζετο, οὔτε ὁ λῃστὴς μποροῦσε νὰ πῇ τὸ «Μνήσθητί μου, Κύριε» (Λουκ. 23,42), οὔτε κανένας ἄλλος. Ἐλπίζουμε στὸ θεῖο ἔλεος, ἐλπίζουμε στὴ φιλανθρωπία του.  
Ἀδελφοί μου, κάνετε στροφὴ πρὸς τὸν Κύριο, ὃν, παῖδες, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

† Ὁ Φλωρίνης, Πρεσπῶν & Ἑορδαίας
Αὐγουστῖνος
ἱ. ναὸς Ἁγίου Νικολάου Κοζάνης 13-1-1974