ΕΠΑΝΟΔΟ ΣΤΗΝ ΠΙΣΤΗ (ΕΛΛΑΣ ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ)

Διὰ πίστεως…ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ. παρεμβολὰς ἔκλειναν ἀλλοτρίων (Ἐβρ. 11,34)

Οἱ ἡμέρες, οἱ μῆνες, τὰ ἔτη, οἱ αἰῶνες, ἀγαπητοί μου φεύγουν μὲ ταχύτητα ἀστραπῆς, φεύγουν και δὲν ἐπιστρέφουν, ὅπως τὰ ὁρμητικὰ ῥεύματα τῶν ποταμῶν, ποὺ δὲν ἐπιστρέφουν πλέον στὶς πηγές τους. Πῶς περνοῦν τὸν χρόνο τους οἱ ἄνθρωποι και ποιά τὰ ἔργα των; Ἕνας Ὅμηρος γιὰ τοὺς περισσοτέρους ἀπ᾽ αὐτοὺς θὰ ἔλεγε, ὅτι ἡ γῆ ἀναστενάζει γιὰ τὸ ἄχρηστο βάρος των. Οἱ ἄνθρωποι «ἄχθη ἀρούρης»[ποὺ σημαίνεια: βάρος της γης. Μικρά, ἀσήμαντα, μηδαμινὰ τὰ ἔργα των. Οἱ περισσότεροι ζοῦν μὲ τὸ πρόγραμμα μιᾶς ὑλιστικῆς ἀπολαυστικῆς ζωῆς τῶν αἰσθήσεων, μὲ τὸ γνωστὸ ἐπικούρειο πρόγραμμα· «Φάγωμεν, πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν». Ἀλλὰ εὐλογητὸς ὁ Θεός! Κατὰ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου συμβαίνουν καὶ κάποια ἐξαιρετικὰ καὶ σπάνια γεγονότα, ποὺ ταράσουν τὸν βοῦρκο τῆς ὑλιστικῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων, ξυπνοῦν τὰ πνεύματα ἀπὸ τὸ λήθαργο, κεντοῦν τις συνειδήσεις, ἐπηρεάζουν τη ζωή τῶν ἀτόμων, τῶν λαῶν, καὶ τῶν ἐθνῶν, γεγονότα ποὺ θεωροῦνται ὡς σταθμοὶ καὶ ἀφετηρίες γιὰ τὴν ἔναρξη νέου τρόπου ζωῆς τῶν ἀνθρώπων. Γιὰ ἐμᾶς τοὺς νεώτερους Ἕλληνες γεγονὸς ἐξαιρετικῆς σημασίας γιὰ τὴν ζωή τοῦ ἔθνους εἶνε ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821, ποὺ ἡ ἐπέτειος ὡρίσθηκε να συνεορτάζεται μὲ τὴν μεγάλη θρησκευτικὴ ἑορτή, τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ποὺ εἰς τοὺς ναοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας ψάλλεται· «Εὐαγγελίζου γῆ χαρὰν μεγάλην· αἰνεῖτε οὐρανοὶ Θεοῦ τὴν δόξαν». Κατὰ τὴν σεπτὴν αὐτὴν ἡμέρα καὶ τὸ γένος τῶν Ἑλλήνων εὐαγγελίζεται τὸ μήνυμα τῆς πολιτικῆς του ἐλευθερίας.

Ἡ ἐπανάστασις τοῦ 1821 ὄχι μόνον ὑπὸ Ἑλλήνων ἱστορικῶν, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ξένων συγγραφέων ἐχαρακτηρίσθηκε ὡς τὸ μεγαλύτερο γεγονὸς τοῦ περασμένου αἰῶνος, ποὺ ἡ εὐργετικὴ  του ἐπίδρασι ἦτο τόσο μεγάλη, ὥστε ξεπέρασε τὰ ὁρια τῆς Ἑλλάδος καὶ ἐξαπλώθη σαν μια λάμψι, ὡς μία ἠθικὴ καὶ πνευματικὴ ἀκτινοβολία καὶ ἐφώτισε τὰ Βαλκάνια, τὴν Ἀνατολή, τὴν Εὐρώπη καὶ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα.

Ἐπάνοδος στὴν Πίστι. Ἀγαπητοί μου! Τὰ παραδείγματα ἀειμνήστων ἀνδρῶν, τῶν ἡρῴων τοῦ 1821, εἶνε δείγματα τῆς πίστεώς των· μιᾶς πίστεως ἡ ὁποία, θερμὴ ὡς «κόκκος σινάπεως» κατὰ τὸ λόγο τοῦ Κυρίου, εἶχε τὴ δύναμι νὰ μετακινῇ βουνὰ ἀπὸ ἐμπόδια (Ματθ. 17,20. βλ. καὶ Λουκ. 17,6), νὰ θαυματουργῇ καὶ νὰ προκαλῇ τὸν παγκόσμιο θαυμασμό.
Ἔκτοτε διέρρευσαν δύο περίπου αἰῶνες. Γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· ἡ πίστις, ὄχι ὁποιαδήποτε πίστις ἀλλὰ ἡ Ὀρθόδοξος πίστις, ἡ ὁποία σὰν ἥλιος θέρμαινε καὶ ζωογονοῦσε τὰ τέκνα ἐκεῖνα τῆς Ἐκκλησίας, ἡ πίστις αὐτὴ διατηρεῖται σήμερα μέσα στὴν ἐλεύθερη πατρίδα στὴ ζέσι καὶ τὴ θερμότητα ποὺ εἶχε κατὰ τὴν ἡρωικὴ ἐκείνη ἐποχή, ὅπως καὶ πρὶν ἀπὸ αὐτήν, τὴν ἐποχὴ τῆς Τουρκοκρατίας; Μερικοί, ποὺ κρίνουν ἐπιπόλαια τὴ θρησκευτική μας ζωή, ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ πίστι στὶς ἡμέρες μας ἀκμάζει· καὶ μύριες ἀποδείξεις, λένε, ἀποτελοῦν τὰ θρησκευτικὰ περιοδικά, τὰ βιβλία, οἱ χιλιάδες νέοι καὶ νέες ποὺ συγκλονίζονται κυριολεκτικὰ ἀπὸ τὰ χριστιανικὰ ἰδεώδη…
Ἐμεῖς, χωρὶς νὰ εἴμαστε ἀπαισιόδοξοι, διαφωνοῦμε μὲ τὴν κρίσι αὐτὴ καὶ λέμε, ὅτι τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα σήμερα στὴν πατρίδα μας περνάει κρίσι ἄνευ προηγουμένου. Τὰ αἴτια; Δὲν εἶνε τοῦ παρόντος ἡ λεπτομερὴς ἔρευνα τοῦ προβλήματος αὐτοῦ. Ἕνα μόνο ἐδῶ τονίζουμε· ὅτι ἡ πίστις τῶν μὲν λεγομένων θρησκευτικῶν ἀτόμων εἶνε χλιαρὴ ὅσο ποτέ ἄλλοτε, τῶν δὲ ὑπολοίπων οἱ συνειδήσεις κυμαίνονται μεταξὺ πίστεως καὶ ἀπιστίας. Θρησκευτικὴ κοινωνία μὲ ὅλο τὸ βάθος τῆς ἐννοίας στὴν Ἑλλάδα δὲν ὑπάρχει. Αἰσχροὶ βλάσφημοι τῶν θείων, στελέχη μασονικῶν στοῶν, κράχτες ἀπιστίας καὶ ἀθεΐας, ἀλειτούργητοι ἐκλέγονται ὡς βουλευταὶ μὲ τὶς ψήφους τῶν ὀρθοδόξων, γιὰ νὰ πλήξουν μὲ τὸ ἐγχειρίδιο τῆς ἐξουσίας τὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία. Ποῦ εἶνε σήμερα τὸ ἀγωνιστικὸ πνεῦμα τῶν ὀρθοδόξων τῶν παλαιοτέρων χρόνων, ποὺ ἔκαναν καὶ κυβερνῆτες ἀδιάφορους νὰ σκέπτωνται σοβαρὰ ἐπάνω στὰ προβλήματα τῆς πίστεως; Ἀλλοίμονο! Ἡ χλιαρότης καὶ ἡ ἀδιαφορία τῆς μεγάλης πλειοψηφίας τοῦ λαοῦ μας εἶνε τόσο μεγάλη, ὥστε, ἂν δὲν ληφθοῦν γενναῖα καὶ ῥιζοσπαστικὰ μέτρα γιὰ τὴν ἀναζωπύρωσι τῆς ἱερῆς φλόγας, τὸ ὄνομα τῆς Ὀρθοδοξίας στὶς ἡμέρες μας θὰ γίνῃ ὄνομα κενό, ὅλοι οἱ ὀρθόδοξοι θὰ καταντήσουν ἄνθη ἄοσμα καὶ ἄχρωμα, ποὺ δὲν θὰ μπορῇ ἕνας ξένος ἐπισκέπτης νὰ διακρίνῃ ἂν αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἀνήκουν στὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία, μιὰ Ἐκκλησία ποὺ ἄλλοτε ἐπὶ Τουρκοκαρτίας συγκροτοῦσε γνησία θρησκευτικὴ κοινωνία, ἀληθινὸ «βασίλειον ἱεράτευμα» (Ἔξ. 19,6 = Α΄ Πέτρ. 2,9), καὶ μὲ τὸ ἄδολο γάλα τῆς Ὀρθοδοξίας γαλούχησε κ᾽ ἐξέθρεψε γενεὲς γενεῶν ἡρώων καὶ μαρτύρων.
Ἐὰν –μὲ ἀναζωπύρωσι τοῦ χαρίσματος τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως ποὺ φέρουμε μέσα μας– δὲν συντελεσθῇ ἀφύπνισι τῶν συνειδήσεών μας, ὑπάρχει φόβος μιὰ μέρα οἱ Ἕλληνες νὰ εἶνε καὶ παπικοὶ καὶ προτεστάντες καὶ χιλιασταὶ καὶ ὀπαδοὶ ποικίλων αἱρέσεων καὶ δοξασιῶν, καὶ μόνο ὀρθόδοξοι νὰ μὴν εἶνε· ὑπάρχει φόβος ἡ λυχνία τῆς Ὀρθοδοξίας νὰ μετακινηθῇ ἀπὸ τὸν τόπο μας καὶ νὰ πάῃ στὰ βάθη τῆς Ἀφρικῆς καὶ τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς. Καὶ τότε σκοτάδι θὰ καλύψῃ τὴν ἀγαπητή μας πατρίδα. Τότε οἱ λόγοι, ποὺ εἶπε παλαιότερα ἀπὸ τὸ βῆμα τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων ὁ ἀείμνηστος βουλευτὴς τῶν Ἰονίων νήσων Ἰακωβᾶτος, θ᾽ ἀποδειχθοῦν προφητικοί· «Ἅμα δύσῃ ἐν Ἑλλάδι ὁ ἥλιος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἄλλο τι δὲν [ἀπο]μένομεν εἰμὴ ἀγέλη περιγραφομένη ἐν τῷ ψαλμῷ τῷ λέγοντι· “Ἔθου σκότος, καὶ ἐγένετο νύξ· ἐν αὐτῇ διελεύσονται πάντα τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ. σκύμνοι ὠρυόμενοι τοῦ ἁρπάσαι καὶ ζητῆσαι παρὰ τῷ Θεῷ βρῶσιν αὐτοῖς” (Ψαλμ. 103,20-21). Ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς, ἂν ἀπογυμνωθοῦμε ἀπ᾽ τὴν Ὀρθοδοξία, ἀπομένουμε μιὰ ἀγέλη κτηνῶν, ποὺ ἡ φροντίδα τους πλέον δὲν θὰ εἶνε παρὰ γιὰ τὸ «ἁρπάσαι καὶ ζητῆσαι παρὰ τῷ Θεῷ βρῶσιν αὐτοῖς».

Ὦ ἀδελφοὶ Ἕλληνες! Ἡ Ὀρθοδοξία, νά ἡ ὄντως ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ, ἀσυγκρίτως ἀνώτερη ἀπὸ τὴν ἐθνική μας Μεγάλη ἰδέα. Ἰδέα καθαρμένη ἀπὸ φθαρτὰ στοιχεῖα, ὑψηλή, καθολική, αἰωνία, ποὺ εἶνε προωρισμένη νὰ βασιλεύσῃ. Αὐτῆς τῆς Ὀρθοδοξίας ἂς γίνουμε ταπεινοὶ ὑπηρέτες, φρουροί, ἀγωνισταὶ καὶ στρατιῶτες, γιὰ νὰ συμβασιλεύσουμε δι᾽ αὐτῆς ὄντως καὶ ἐμεῖς. Σύνθημά μας ἂς εἶνε οἱ ἑξῆς ἐμπνευσμένοι λόγοι ἑνὸς ἥρωος τῆς Ὀρθοδοξίας, τοῦ σοφοῦ Ἰωσὴφ Βρυεννίου· «Οὐκ ἀρνησόμεθά σε, φίλη Ὀρθοδοξία· οὐ ψευσόμεθά σοι, πατροπαράδοτον σέβας· οὐκ ἀφιστάμεθά σου, μῆτερ εὐσέβεια· ἐν σοὶ ἐγεννήθημεν, ἐν σοὶ ζῶμεν, καὶ ἐν σοὶ κοιμηθησόμεθα· εἰ δὲ καλέσοι καιρός, καὶ μυριάκις ὑπὲρ σοῦ τεθνηξόμεθα».
Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες! Ἑορτάζοντας καὶ πανηγυρίζοντας τὴν ἐπέτειο τῆς ἐθνικῆς μας ἑορτῆς, ἕνα εἶνε τὸ ἄριστο μνημόσυνο ποὺ ἔχουμε νὰ κάνουμε· νὰ ἐπανέλθουμε τὸ συντομώτερο στὴν πίστι τῶν πατέρων μας καὶ νὰ τὴ ζήσουμε μὲ συνέπεια σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις τῆς ἀτομικῆς καὶ ἐθνικῆς μας ζωῆς.

(ἀπὸ τὸ βιβλίο Ἐθνικὰ προβλήματα, Τὸ ἰδανικὸν τοῦ ἔθνους, Ἀθῆναι 1961, σσ. 328-329, μτγλ.)

Τὸ πολεμικὸ ᾆσμα τῶν ἀγωνιστῶν ἦτο

• Γιὰ τοῦ Χριστοῦ τὴν Πίστι τὴν ἁγία
  καὶ τῆς Πατρίδος τὴν ἐλευθερία
  γι αὐτὰ τὰ δύο πολεμῶ
  κι᾽ ἂν δὲν τ’ ἀποκτήσω
  τί μ’ ὠφελεῖ νὰ ζήσω;

Ἡ σημαία των ὁ τίμιος σταυρός. ὰ …μήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος