τοῦ ἁγίου Γεωργίου (Ἰω. 15,17 – 16,2)

Τo μισος του κοσμου κατα των γνησιων Χριστιανων

«Εἰ ὁ κόσμος ὑμᾶς μισεῖ, γινώσκε­τε ὅτι ἐμὲ πρῶτον ὑμῶν μεμίσηκεν» (Ἰω. 15,18)

ΜΑΣ ἀξιώνει ὁ Κύριος, ἀγαπητοί μου, νὰ πανηγυρίζουμε τὴν ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Γεωργίου τοῦ μεγαλομάρτυρος, ποὺ εἶνε ἰδιαιτέρως ἀγαπητὸς στὸ λαό μας.
Μίλησα ἄλλοτε γιὰ τὸν βίο τοῦ ἁγίου· τώρα θ᾽ ἀλλάξω θέμα. Συνηθίζω, ὅπως ἡ ὄρνι­θα σκαλί­ζει τὸ χῶμα κι ἅμα βρῇ κανένα σπόρο ἢ σκου­λη­κάκι δὲν τὸν τρώει μόνη της ἀλλὰ καλεῖ καὶ τὰ πουλιά της νὰ τὸν ἀπολαύσουν, ἔτσι κ᾽ ἐ­γὼ σκαλίζω συνεχῶς τὴν ἁγία Γραφή, ἄλλα βιβλία καὶ ἱστορίες, καὶ προσπαθῶ ἀπ᾽ ὅλα αὐτὰ κάτι καινούργιο νὰ βρίσκω γιὰ τὸ λαό μας. Τώρα λοι­πὸν τὸ θέμα θὰ εἶνε ἀπὸ τὸ εὐαγγέλιο (Ἰω. 15,17–16,2).
Τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο εἶνε μία περικοπὴ ἀ­πὸ τὴν τελευταία ἀποχαιρετιστήρια ὁμιλία ποὺ εἶπε ὁ Κύριος στοὺς μαθητάς του τὴν ἀ­λησμόνητη νύχτα τῆς Μεγάλης Πέμπτης. Ἂν ἐνθυμούμεθα τὰ τελευταῖα λόγια τῆς μάνας καὶ τοῦ πατέρα μας, πολὺ περισσότερο πρέπει ―ἂν εἴμαστε Χριστιανοί― νὰ ἐνθυμούμεθα ζωηρὰ τὰ τελευταῖα λόγια ποὺ εἶπε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς στὸ μυστικὸ δεῖπνο. Εἶνε ἡ διαθήκη τοῦ Χριστοῦ, ἔτσι ὀνομάζεται.

* * *

Ὁ Κύριος ἐδῶ προειδοποιεῖ, λέει μία προφη­τεία. Καὶ μόνο ἡ διαπίστωσι ὅτι τὰ λόγια αὐ­τὰ ἐκπληρώθηκαν καὶ ἐκπληρώνεται συνε­χῶς, εἶ­νε μία ἀπόδειξι ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶ­νε κοινὸς ἄνθρωπος. Ἕνας ἁ­πλὸς ἄν­θρωπος ζῇ καὶ κινεῖ­ται σὲ μία χρονικὴ περίοδο καὶ ἔχει μικρὴ γνῶ­σι τῶν πρα­γμάτων· ὁ Χριστός, ὁ Θεὸς καὶ Κύρι­ός μας, εἶνε παν­το­γνώ­στης, τὰ γνωρίζει ὅλα. Γνω­ρίζει τὸ παρελ­θόν, τὸ παρὸν καὶ τὸ μέλλον μὲ κά­θε λεπτο­μέρεια. Καὶ σήμερα προειδοποιεῖ τοὺς μαθη­τάς του καὶ διὰ μέσου αὐτῶν ὅ­λους μας – τί; ὅτι οἱ μαθηταί του θὰ διωχθοῦν σκλη­ρά. Μὴν ἀ­πογοητεύε­στε ὅ­μως, λέει· διότι «ὁ κόσμος… ἐμὲ πρῶ­τον ὑ­μῶν μεμίσηκεν», πρὶν ἀ­πὸ σᾶς μίσησε πρῶτα ἐ­μέ­να (Ἰω. 15,18).
Γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· ποιός εἶνε ὁ «κόσμος» αὐτός; Ἡ λέξι «κόσμος» μέσα στὴν ἁ­γία Γρα­φὴ ἔχει τὶς ἑξῆς τρεῖς ἔννοιες.
⃝ Κατὰ τὴν πρώτη ἔννοια κόσμος εἶνε ὅλο τὸ ὑλικὸ σύμπαν, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ τὸ μικρὸ ἄ­το­μο καὶ φθάνει μέχρι τὶς παμμέγιστες σφαῖρες ποὺ στροβιλίζονται στὸ ἄπειρο. Κόσμος εἶνε ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, τὰ ἀστέρια, οἱ γα­λαξί­ες· κόσμος εἶνε ἡ θάλασσα, οἱ ποταμοί, τὰ δέντρα, τὰ ζῷα, τὰ πουλιά. Ὅλα αὐτὰ λέγον­ται κόσμος μὲ τὴν ἔν­νοια ποὺ ἔχει ἡ λέξι αὐ­τὴ στὴν ἀρχαία ἑλληνι­κὴ γλῶσσα· κόσμος ἐκεῖ θὰ πῇ «στολίδι», «ὀμορ­φιά», καὶ περιέχει θαυ­μα­σμό, ὅπως ὅταν λέμε «Τί ὄμορ­φος εἶ­νε ὁ κό­σμος!». «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρός…», λέει καὶ ἡ θεία Λειτουργία, ποὺ ση­μαίνει· Θεέ μου, τί ὄμορφος εἶνε ὁ κόσμος ποὺ ἔφτειαξες! Κι ὅταν οἱ ἀστροναῦτες εἶδαν ἀπὸ τὴ σελήνη τὴ γῆ, ἔμειναν κατάπληκτοι, τοὺς φά­νη­κε σὰν πολύχρωμο διαμάντι νὰ κι­νῆ­ται μέ­σα στὸ ἄπειρο. Κόσμος θὰ πῇ «ὀ­μορφιά», γι᾽ αὐτὸ καὶ ὁ ψαλμῳδὸς λέει «Ὁ Κύ­ρι­ος ἐ­­βασίλευσεν, εὐπρέπειαν ἐνεδύσατο» (Ψαλμ. 92,1).
⃝ Ἡ μία ἔννοια λοιπὸν εἶνε τὸ ὑλικὸ σύμπαν. Ἡ ἄλλη ἔννοια ποιά εἶνε· εἶνε ἡ ἀνθρωπό­­της, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Φαίνεται αὐτὸ σ᾽ ἕ­να ῥητό, τὸ ὡραιότερο κατ᾽ ἐμὲ ῥητὸ τῆς ἁγίας Γρα­φῆς, ἐκεῖνο ποὺ λέει· «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μο­νογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐ­τὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾽ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ἰω. 3,16).
⃝ Καὶ ἡ τρίτη ἔννοια ποιά εἶνε; Ὑπάρχει σὲ ἀρ­κετὰ χωρία τῆς Γραφῆς, στὰ ὁποῖα κόσμος θε­ωροῦνται ὄχι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἀλλὰ μόνο οἱ κακοὶ ἄνθρωποι, οἱ διεφθαρμένοι, ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ξερριζώσει ἀπὸ μέσα τους κάθε ἔν­νοια τοῦ Θεοῦ καὶ ζοῦν ἕνα βίο ἄθεο, ἀντιχρι­στιανικό. Ἡ σκέψι τους, τὰ λόγια τους, τὰ ἔρ­γα τους, ἡ συμπεριφορά τους, ὅλες ἐν γένει οἱ ἐκδηλώσεις στὸν ἀτομικό, οἰκογενειακὸ καὶ κοι­νωνικὸ βίο τους ἔχουν τὴ σφραγῖδα ὄχι τῆς ἁ­γίας Τριάδος ἀλλὰ τοῦ διαβό­λου.
Τέτοιος κόσμος, μὲ τὴν τρίτη αὐτὴ ἔννοια, ἦταν οἱ Ἰουδαῖοι, ἀνάμεσα στοὺς ὁποίους ἔ­ζησε ὁ Χρι­στός. Ὁ Ἰ­ουδαϊκὸς κόσμος, δη­λαδὴ οἱ γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι, ὁ Ἄννας κι ὁ Καϊ­άφας, ὁ ὄ­χλος, αὐτοὶ μίσησαν τὸ Χριστό.
Προσέξατε μιὰ λέξι ποὺ λέει τὸ εὐαγγέλιο σήμερα; «ἐ­μίσησάν με δωρεάν» ( Ἰω. 15,25· βλ. Ψαλμ. 34,19· 68,5). Τί θὰ πῇ «δωρεάν»; «χωρὶς αἰτία», «ἀδίκως». Καθένας ἀπὸ μᾶς, μὲ τὰ ἐλαττώματα ποὺ ἔ­χου­με –καὶ δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος χω­ρὶς ἐ­λάττωμα–, προκαλοῦμε στὸν ἄλλο δυσαρέσκεια καὶ ἀποστροφή. Ἀκόμα καὶ ἡ γυναίκα ποὺ ἀγα­πᾷς καὶ λατρεύεις ἔρχονται στι­γμὲς ποὺ σοῦ γίνεται ἀντιπαθής, διότι βλέπεις κάποιο μειονέκτη­μα. Ὁ καθένας ἔτσι μπορεῖ νὰ γίνῃ μισητός· ἐκ φύσε­ως ἡ ἀ­ρε­τὴ ἕλκει, ἐνῷ ὅ­ταν δοῦμε στὸ πρόσω­πο τοῦ ἄλ­λου ἕ­να πάθος, μιὰ κακία, νιώ­­θουμε ἄπωσι. Ἀλ­λὰ ὁ Χριστὸς εἶ­νε ὁ ἀναμάρτη­τος, ὁ τέλειος σὲ ὅλα. Εἶνε «τὸ φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰω. 8,12)· φῶς μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὰ θαύματά του, φῶς μὲ τὰ σεπτὰ πάθη καὶ τὴν ἀ­νάστασί του, φῶς μὲ τὰ λόγια καὶ τὴ διδα­σκα­λία του· «διότι φῶς τὰ προσ­τά­γματά σου ἐπὶ τῆς γῆς», εἶπε ὁ προφήτης (Ἠσ. 26,9)· καὶ ἡ Παναγία, σ᾽ ἕνα ἀπὸ τὰ ἐγκώμια, τοῦ λέει· «Ὦ φῶς τῶν ὀ­φθαλ­μῶν μου…» (Γ΄ στ.). Γι᾽ αὐτὸ ὁ Χριστὸς δὲν ἔ­πρεπε νὰ μισηθῇ ἀπὸ κανένα. Καὶ ὅμως μισήθηκε ἀπὸ τὸν κόσμο τῶν Ἰουδαίων καὶ μάλιστα ὅσο κανείς ἄλλος.
Ὑπάρχουν κάτι πουλιὰ ποὺ δὲν ἀρέσκον­ται στὸ φῶς· ὅταν ὁ ἥλιος λάμπῃ καὶ λούζῃ τὴ γῆ κι ὅλα χαίρωνται στὸ φῶς του, αὐτὰ κρύβον­ται στὶς φωλιές τους, καὶ μόλις δύσῃ ὁ ἥλιος τότε ξυπνοῦν καὶ κινοῦνται μέσ᾽ στὸ σκοτάδι. Εἶνε τὰ λεγόμενα νυκτόβια πτηνά, οἱ νυχτερί­­δες καὶ οἱ κουκουβάγιες. Ὁ Θεὸς τὰ ἄφησε μᾶλλον ὡς σύμβολα τῶν σκοτεινῶν ἀνθρώπων. Ἔτσι εἶνε καὶ οἱ ἄπιστοι καὶ φαῦλοι, λέει ὁ μέγας Βασίλει­ος· ἀρέσκον­­ται στὸ σκοτάδι καὶ μισοῦν τὸ φῶς. Γι᾽ αὐτοὺς εἶπε ὁ Χριστὸς ὅτι «μι­σοῦν τὸ φῶς, γιατὶ τὰ ἔργα τους εἶνε πονηρά» (βλ. Ἰω. 3,19-20).
«Κόσμος» λοιπὸν στὸ χωρίο αὐτὸ τοῦ σημε­ρινοῦ εὐαγγελίου εἶνε ὁ Ἰουδαϊκὸς λαός. Κόσμος εἶνε ἐπίσης οἱ εἰδωλολάτρες, ἀνάμεσα στοὺς ὁποίους ἔζησαν καὶ κήρυξαν οἱ μαθηταὶ τοῦ Χριστοῦ. Καὶ οἱ εἰδωλολάτρες μίση­σαν μὲ ἄγριο μῖσος τοὺς Χριστιανούς. Τοὺς δί­­ωξαν ἀπηνῶς, μόνο καὶ μόνο γιὰ τὴν πίστι τους. Οἱ Χριστιανοὶ δὲν εἶχαν μέρος νὰ λατρεύ­σουν τὸ Θεό, πήγαιναν στὰ σπήλαια, στὶς ὀ­πὲς τῆς γῆς καὶ τὶς ῥωγμὲς τῶν βράχων, λάτρευ­αν τὸ Χριστὸ σὲ ἐρημιὲς καὶ κατακόμβες. Ἑ­κατομ­μύρια Χρι­στιανοὶ μαρτύρη­σαν, σφαγιάσθηκαν ἀπὸ τὸν κό­σμο αὐτόν. Ἡ ἱστορία μνημονεύει δέκα δι­ωγμοὺς τῆς Ἐκκλησίας· ποτα­μὸς αἱμάτων χύθηκε.
Ἕνας ἀπ᾽ τοὺς τελευταίους διωγμοὺς ἦ­ταν ὁ ἐπὶ Διοκλητιανοῦ (284-304). Τότε συνελήφθη καὶ ὁ ἔνδοξος καὶ γενναῖος στρατηγὸς Γεώργιος. Γιατί; τί κακὸ ἔκανε; Ἦταν τίμιος καὶ πρῶτος στὶς μάχες· τὸ μόνο ἔγκλημά του ἦταν ὅτι εἶ­νε Χριστιανός. Ὅταν στὴν ἀνάκρι­σι ὁ αὐτοκρά­τωρ τὸν ρώτη­σε «Εἶσαι Χριστιανός;», αὐτὸς ἀ­πήντησε «Εἶ­μαι Χριστιανός». Σήμερα τὸ νὰ πῇς «Εἶμαι Χρι­στιανὸς» δὲν στοιχίζει τίποτα· μὲ τὴ μεγαλύτερη εὐκολία τὸ λέμε. Τότε στοί­χιζε αἷ­μα καὶ θυσία. Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ εἶπε «Ναί, εἶμαι Χριστιανός» ἄρχισε τὸ μαρτύριό του, ποὺ οἱ λεπτομέρειές του προκαλοῦν φρίκη· τέλος ἔ­δωσε καὶ τὴ ζωή του γιὰ τὸ Χριστό, καὶ ἔ­τσι σήμερα ἑορτάζουμε τὴν ἱερὰ μνήμη του.

* * *

Καὶ στὴν ἐποχή μας ὅμως, ἀγαπητοί μου, μο­λονότι πέρασαν δύο χιλιάδες χρόνια, ὁ διω­γμὸς τῶν Χριστιανῶν συνεχίζεται, ἀλλὰ μὲ νέα μορ­φή. Σὲ ὁλοκληρωτικὰ καθεστῶτα τῶν ἡ­με­ρῶν μας δὲν ἐπιτρέπονταν χριστιανικὲς ἐκ­δηλώσεις. Στὴν Ἀλβανία ἰδίως δὲν ὑπῆρχαν οὔτε κόκκινα ἀ­βγὰ οὔτε «Χριστὸς ἀνέστη»· καὶ τοὺς σταυροὺς ἀπὸ τοὺς τάφους ἀκόμα ξερρίζωναν…
Ἀλλὰ καὶ στὰ θεωρούμενα ἐλεύθερα πολιτεύματα ἀσκεῖται διωγμός. Διωγμὸς ὕπουλος, συστηματικός, μὲ μέθοδο. «Καλικάντζαροι» ἔ­χουν ἀναρριχηθῆ σὲ καίριες θέσεις καὶ ἀπὸ ᾽κεῖ βάλλουν ἐμμέσως ἢ καὶ ἀμέσως ἐναντίον τῆς ἁγίας μας θρησκείας. Ἕνας δάσκαλος στὴν περιφέρεια τοῦ Βόλου ξεκρέμασε τὴν εἰκόνα τοῦ Ἐσταυρωμένου ἀπὸ τὴν αἴθουσα σχολείου. Ἕνας ἄλλος στὴν περιφέρεια τῆς Χαλκίδος τὸν γελοιοποίησε. Καὶ τὸ ὑπουργεῖο δὲν ἐπέβαλε καμμία τιμωρία. Ἀντιθέτως, ὅταν μία μαθήτρια εἶχε τὸ θάρρος νὰ ὁμολογήσῃ πίστι στὸ Χριστό, πῆρε ἀποβολὴ ἀπὸ τὸ σχολεῖο. Αὐτὰ εἶ­νε ἔμ­με­σος διωγμός, ποὺ μπορεῖ νὰ γίνῃ καὶ ἄμεσος. Κάποιος κύρι­ος, ποὺ ἐπειδὴ σπούδασε νόμισε ὅτι εἶνε σπουδαῖος, ἄκουσε νὰ χτυποῦν οἱ καμ­πάνες καὶ λέει· Ἂμ δὲ θά ᾽ρθῃ ὥρα ποὺ θὰ πάψουν νὰ χτυποῦν οἱ καμπάνες!… Κάτι τέτοιοι, ἂν πάρουν ἐξουσία στὰ χέρια τους, θὰ γίνουν χει­ρό­τεροι ἀπ᾽ τὸν Ἐμβὲρ Χόντζα. Ἀλλ᾽ ὅ,τι καὶ νὰ κάνουν, ὁ Χριστὸς ζῇ καὶ βασιλεύει στοὺς αἰῶνας.
Ἂς πάρουμε σήμερα μιὰ ἡρωικὴ ἀπόφασι. Ὅπως ὁ ἅγιος Γεώργιος ἔτσι κ᾽ ἐμεῖς νὰ ὁμολο­γοῦμε παντοῦ Ἰησοῦν Χριστόν. Κι ἂν παραστῇ ἀνάγκη, καὶ τὸ αἷμα μας νὰ χύσουμε, γιὰ νὰ εἴ­μαστε συνεχισταὶ τῆς ὡ­ραίας παραδόσεως τοῦ γένους μας, ποὺ ἀγάπησε φλογερὰ τὸν Ἐσταυ­ρωμένο· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ἱ. ναὸ Ἁγ. Γεωργίου πόλεως Φλωρίνης 23-4-1984)