Κυρ. Πατ. Α΄ Οἰκ. Συνόδου (Ἰω. 17,1-13)

ΘΑ ΕΝΩΘΗ ΠΟΤΕ Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΣ;

«…Ἵνα πάντες ἓν ὦσι» (Ἰω. 17,21)

Ενότης! Στὸ ἄκουσμα καὶ μόνο τῆς λέξεως αὐτῆς ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος, ποὺ ζῇ μέσα σ᾽ ἕνα ἀπερίγραπτο κοινωνικὸ χάος, θὰ κουνήσῃ μελαγχολικὰ τὸ κεφάλι καὶ θὰ μᾶς ρωτήσῃ· Ἑνότης; ποῦ ὑ­πάρχει; Καὶ ὅμως ὑ­πάρχει ἑνότης, ἀγαπητέ μου φίλε! Ἑνότης θαυμα­στή, ἡ ὁποία στὸν προσεκτικὸ θεατὴ προκαλεῖ κατάπληξι, θάμβος καταπλήξεως.

* * *

Ὑπάρχει ἑνότης στοὺς οὐρανούς. Θέλεις νὰ δῇς ἑνότητα; θέλεις νὰ τὴν ἀπολαύσῃς σὲ ὅλο της τὸ μεγαλεῖο; Περίμενε νὰ νυχτώσῃ. Ξεκάρφωσε τότε τὸ βλέμμα σου ἀ­πὸ τὸ μικρο­σκοπικὸ τοῦτο πλανήτη ποὺ λέγεται Γῆ καὶ ὕ­ψωσέ το ἐπάνω. Τί βλέπεις; Ἄστρα μικρὰ καὶ μεγάλα τρεμολάμπουν καὶ σὰν καντήλια ἑνὸς ἀχανοῦς ναοῦ φωτίζουν τὸν οὐράνιο θόλο. Πόσα εἶνε; Ἂν ρωτήσετε τοὺς ἀστρονόμους, θὰ σᾶς ποῦν· ἀμέτρη­τα. Μὲ τὰ σύγχρονα τηλεσκόπια, ποὺ ἔ­χουν στήσει σὲ κορυφὲς βου­νῶν, ἀνα­καλύπτουν ὁλοένα καὶ νέα μεμονωμένα ἄστρα, συστήματα ἀστέρων, γαλαξίες ὁ­λόκληρους. Καὶ ἕνα μόνο γαλαξία ἂν τολμοῦσε νὰ μετρήσῃ κάποιος, θὰ ἄρχιζε τὴ μέτρησι σὰν μικρὸ παιδί, θὰ τὴ συνέχιζε νέος, καὶ σίγουρα θ᾽ ἄ­σπριζαν τὰ μαλλιά του καὶ θὰ κατέβαινε στὸν τάφο, ἀλλὰ ἡ καταμέτρησι δὲν θὰ τελείωνε… Κανένας ἀστρονόμος δὲν θὰ μπορέσῃ ποτὲ νὰ δώσῃ τὸν ἀκριβῆ ἀριθμὸ τῶν ἄστρων. Ὤ πόσο μεγάλος εἶσαι, Θεέ μου!
Ἀλλὰ ἐκεῖνο ποὺ περισσότερο μᾶς κάνει νὰ θαυμάζουμε δὲν εἶνε τόσο ὁ ἀριθμός τους ὅσο κάτι ἄλλο· εἶνε ἡ τάξις, ἡ ἁρμονία, ἡ θαυμαστὴ ἑνότης ποὺ βασιλεύει ἐκεῖ ἐπάνω. Ἑκατομμύρια – δισεκατομμύρια τὰ ἄστρα, καὶ δὲν μένουν ἀκίνητα σ᾽ ἕνα σημεῖο τοῦ οὐρανοῦ οὔ­τε ἕνα δευτερόλεπτο. Συνεχῶς κινοῦντ­αι. Ἁπλῶς κινοῦνται; Τρέχουν! Δὲν ἀρκεῖ ἡ λέξις «τρέχω» νὰ μᾶς δώσῃ μιὰ ἰδέα τῆς κινήσεώς τους. Τρέχουν ἀπείρως ταχύτερα ἀπὸ τὸν πύρ­αυλο, τρέχουν ἰλιγγιωδῶς. Διασχίζουν τὶς ἀ­χανεῖς ἐκτάσεις τοῦ σύμπαντος. Καὶ ὅμως καμ­μία σύγκρουσις δὲν συμβαίνει μεταξύ τους. Ἀλ­λοίμονο ἂν συγκρούονταν! Φανταστῆτε τί θὰ γινόταν, ἂν τὸ δικό μας λεωφορεῖο ποὺ λέ­­γεται Γῆ (καὶ στὸ ὁποῖο τὴ στιγμὴ αὐτὴ ἄνω τῶν 6,5 δισεκατομμύρια ἄνθρωποι ζοῦν καὶ ταξιδεύουν – τρέχουν ἰλιγγιωδῶς) συγκρουόταν μὲ ἄλλο λεωφορεῖο τοῦ οὐρανοῦ, π.χ. τὸν πλανήτη Ἄρη. Τρέμουμε καὶ μόνο μὲ τὴν ἰδέα μιᾶς ἐναερίου συγκρούσεως δύο πλανητῶν στὸ ἄπειρο! Θρύψαλα θὰ γίνονταν οἱ δύο σφαῖρες.
Ἄπειρα λοιπὸν ἀστέρια ζοῦν μὲ εἰρήνη, ἁρ­μονία καὶ θαυμαστὴ ἑνότητα, σὰν μία οἰκογένεια. Πῶς; Ἁπλούστατα· διότι ὅλοι αὐτοὶ οἱ οὐράνιοι κόσμοι κινοῦνται πάνω εἰς ὡρισμένες τροχιές, ὑπακούουν σὲ παγκοσμίους νόμους ποὺ ἔχει ὁρίσει γι᾿ αὐτοὺς ὁ ὑπέρτατος Νοῦς, ὁ Δημιουργὸς τοῦ σύμπαντος. Διαβάστε τὸν Προοιμιακό, τὸν ὑπ᾿ ἀριθμὸν 103 ψαλμὸ τοῦ Ψαλτηρίου σας, γιὰ νὰ δῆτε μὲ τί ἐκφράσεις ἀφθάστου λυρισμοῦ περιγράφει ὁ ψαλμῳδὸς τὴν ἁρμονία τῆς φύσεως. «Ἐποίησε σε­λήνην εἰς καιρούς, ὁ ἥλιος ἔγνω τὴν δύσιν αὐ­τοῦ. Ἔθου σκότος, καὶ ἐγένετο νύξ» (Ψαλμ. 103,19-20).
Ἑνότης θαυμαστὴ στοὺς πλανητικοὺς κόσμους. Καὶ ἂν τὸ πνεῦμα μας μὲ τὸν ἀετὸ τῆς Πάτμου, τὸν εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη, πετάξῃ πέρα ἀπὸ τὰ ἄστρα καὶ ἔστω ἀπὸ μακριὰ θεωρή­σῃ τὸ μέγα μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος, ἐ­κεῖ ἡ ἑνότης ποὺ ὑπάρχει μεταξὺ τῶν προσώ­πων τῆς Θεότητος ξεπερνᾷ κάθε ἀν­θρώπινη κατανόησι. Ἐμπρὸς σ᾽ αὐτὴ τὴν ἑνότητα ὁ νοῦς ἰλιγγιᾷ κυριο­λεκτικῶς. Πατὴρ – Υἱὸς – ἅγιον Πνεῦμα· μία τρισυπόστατος Θεότης!

* * *

Ἀλλ᾽ ἂς ἀφήσουμε τοὺς οὐρανοὺς καὶ ἂς κατεβοῦμε στὴ Γῆ. Τί βλέπουμε; Ἐνῷ στοὺς οὐρανοὺς ὑπάρχει ἑνότης, στὴ Γῆ ἔχουμε συγκρούσεις. Θεέ μου, τί θέαμα παρουσιάζει τὴ στιγμὴ αὐτὴ ἡ Γῆ! Ὁ πλανήτης αὐτός, πάνω στὸν ὁποῖο μᾶς τοποθέτησες γιὰ νὰ ζοῦμε εὐτυχισμένοι καὶ ν᾽ ἀπολαμβάνουμε πλούσια τ᾽ ἀγαθὰ ποὺ σκόρπισε παντοῦ ἡ πατρική σου ἀγάπη, ἔχει μεταβληθῆ σὲ ἕνα πεδίο ἀγριωτάτης μάχης, ὅπου ἀκούγονται οἱ βρυχηθμοὶ τῶν συμπλεκομένων θηρίων. Τὰ ἀγριώ­τερα θηρία, ἐμπρὸς στὰ ὁποῖα ἡ ἀγριότης τῶν θηρίων τῆς ζούγκλας ὠχριᾷ, εἴμαστε ἡμεῖς, Θεέ μου, οἱ ἀποστάτες υἱοί σου.
Ἡ Γῆ ἐξ αἰτίας μας κολυμπᾷ σὲ λίμνη αἵματος καὶ δακρύων. Τὰ παιδιά της εἶνε τρομερὰ χωρισμένα σὲ κάθε ἐκδήλωσι τῆς ζωῆς τους. Χωρισμένα οἰκονομικῶς. Ἄλλοι ζοῦν σὲ οὐρα­νοξύστες καὶ ἄλλοι δὲν ἔχουν οὔτε καλύβα. Ἄλλοι κολυμποῦν στὸ χρυσάφι καὶ ἄλλοι δὲν ἔχουν ν᾽ ἀγοράσουν οὔτε τὸν ἐπιούσιο ἄρτο. Ἄλλοι λαοὶ κατέχουν εὐφορώτατες πεδιάδες μὲ ἀραιότατο πληθυσμὸ καὶ ἄλλοι συνωστίζονται μέχρι ἀσφυξίας σὲ ἀπόκρημνα βράχια.
Πέρα ἀπὸ τὶς διαιρέσεις ποὺ δημιουργεῖ ἡ ἄδικη κατανομὴ τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, ὑ­πάρχουν ἄλλες διαφορές, βαθύτερες, τὶς ὁποῖ­ες δημιουργοῦν ὄχι πλέον τὰ ὑλικὰ ἀγα­θά –αὐ­τὰ μπορεῖ μιὰ μέρα νὰ τὰ τακτοποιήσουμε χω­ρὶς ὅμως καὶ νὰ εἰρηνεύσουμε–, διαφορὲς ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴ διαφορετικὴ καὶ ἐσφαλμένη ἐνατένισι τῆς ζωῆς. Διότι τὴ ζωὴ τῶν ἀν­θρώπων, τὸ πιὸ πολύπλοκο ψυχολογικὸ φαινόμενο, δὲν τὸ βλέπουμε ὅλοι μὲ τὰ ἴδια μάτια, μὲ τὸν ἴδιο δηλαδὴ νοῦ. Καὶ ἐδῶ ἀκρι­βῶς εἶνε τὸ δρᾶμα. Ὁ νοῦς, ποὺ ἄλλοτε στὸν παρά­δεισο ἦταν διαυγὴς σὰν τὸ κρύσταλλο καὶ ἔ­βλεπε τὰ πάντα ὅπως εἶνε, τὸ μαῦρο μαῦ­ρο, τὸ ἄσπρο ἄσπρο, μετὰ τὴν πτῶσι ἔχει σκοτι­σθῆ τρομερά, ἔχει θολωθῆ· γι᾿ αὐτὸ κάθε ἄνθρωπος βλέπει θολά, συγκεχυμένα, θεωρεῖ καὶ κρί­νει πρόσωπα καὶ πράγματα μὲ δικό του πρῖ­σμα, μὲ τὴ νοσηρή του νοοτρο­πία, ἡ ὁποία διαφέρει ἀπὸ τὴ νοσηρὴ πάλι νοοτροπία τοῦ γείτονά του. Μὲ κάποιο χιοῦμορ ὁ διάσημος συγ­γραφεὺς Φί­λιππος Ὁππενχάιν στὸ ἔργο του «Πρέπει ν᾽ ἀλλάξῃ τὸ μυα­λό μου» λέει· «Ἀπὸ ἐτῶν ζητῶ ἕνα μικρὸ κομμάτι ἐγκεφάλου γιὰ ν᾽ ἀν­τικαταστήσω μ᾽ αὐτὸ τὸ ἀντίστοι­χο κομμάτι τοῦ δικοῦ μου ἐγκεφά­λου. Ἡ ἀντικατάστασι αὐτὴ εἶνε ἕνα πρᾶγμα πολὺ ἁπλό, ἀλλ᾽ ὣς τώρα δὲν στάθηκα τυχερός. Ὅλοι οἱ ἐγ­κέφαλοι ποὺ ἐξέτασα ἦταν χρωματισμένοι. Κα­τέληξα στὸ συμπέρασμα, ὅτι ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος πάσχει ἀπὸ κάποια ἀρρώστια μυστηριώδη».
Καὶ μέσα ἀπὸ τὴ σύγκρουσι αὐτὴ ἰδεῶν, πα­θῶν καὶ μυρίων συμφερόντων γεννᾶται ἡ βα­βὲλ τῆς παγκοσμίου συγχύσεως, στὴν ὁποία χίλιες γλῶσσες μιλοῦν γιὰ ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ ζήτημα καὶ ὅμως δὲ μποροῦν νὰ συνεννοηθοῦν, νὰ ἀποκτήσουν τὴ ζηλευτὴ ἑνότητα σκέψεως καὶ ἐνεργείας.

* * *

Καὶ λοιπὸν αἰωνίως θὰ εἶνε διῃρημένος ὁ κόσμος; Δὲν ὑπάρχει τρόπος ἡ διάσπασις νὰ ἐκλείψῃ καὶ νὰ ἐπιτευχθῇ ἡ ἑνότης τῆς ἀνθρω­πότητος; Ὑπάρχει! ἀπαντοῦμε χωρὶς διστα­γμό. Καὶ ὁ τρόπος ποὺ ἡ γῆ θὰ βρῇ τὴν παγκόσμια ἑνότητα, εἶνε ἁπλούστατος· νὰ πιστέψου­με ὅ­λοι στὴ χάρι τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ ὑπακούσουμε σὲ ἕνα νόμο θεμελιώδη, ὁ ὁποῖος γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ἔχει τὴ σημασία ποὺ ἔ­χει γιὰ τὴν ἄψυχη ὕλη ὁ νόμος τῆς παγκοσμίου ἕλξεως· εἶνε ὁ νόμος τῆς ἀγάπης, τὴν ὁ­ποία δίδαξε καὶ ἐφήρμοσε σὲ ὅλο τὸ βάθος καὶ τὸ πλάτος ὁ Θεάνθρωπος Λυτρωτής. Εἶνε τὸ «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (Ἰω. 13,34· 15,12,17), οἱ δύο αὐ­τὲς μαγικὲς λέξεις, ποὺ τὴν ἔννοιά τους δὲν μπόρεσε ἀκόμη, παρ᾽ ὅλα τ᾽ ἀναρίθμητα πανεπιστήμιά της, νὰ συλλάβῃ ἡ ἀνθρωπότης.
Ἡ ἀγάπη, ἡ χριστιανικὴ ἀγάπη, ἰδοὺ ὁ παγ­κόσμιος νόμος τῆς ἕλξεως τῶν ψυχῶν, ποὺ θὰ ἑνώσῃ τὴν ἀνθρωπότητα. Ἂν ὅλοι πειθαρ­χήσουμε στὸν βασικὸ τοῦτο νόμο τῆς Καινῆς Δι­αθήκης καὶ –γιὰ νὰ μιλήσουμε πιὸ συγκεκρι­­μένα– ἂν ὅλοι οἱ κάτοικοι τοῦ πλανήτου μας ἀρ­χίσουμε νὰ σκεπτώμαστε ὅπως ὁ Χριστός, νὰ πράττουμε ὅ,τι ἔπραττε ἐπὶ τῆς γῆς ἐκεῖ­νος, ὁ ἀπαράμιλλος τύπος καὶ ὑπογραμ­μὸς κάθε ἀρε­τῆς, τότε θ᾽ ἀποκτήσουμε ἕνα νοῦ, τὸν «νοῦν Χριστοῦ» (Α΄ Κορ. 2,16), καὶ τότε τὸ ὅραμα τῶν προφη­τῶν, ἡ θερμὴ προσευχὴ τοῦ Χριστοῦ «Ἵ­να πάν­­τες ἓν ὦσι» (Ἰω. 17,21) ποὺ σήμερα Κυριακὴ τῶν ἁ­γίων Πατέρων ἀκούστηκε σὲ ὅ­λους τοὺς να­οὺς τῆς Ὀρθοδοξίας, θὰ ἐκπληρωθῇ. Τότε Βορ­ρᾶς καὶ Νότος, Δύσι καὶ Ἀνατολὴ θὰ ἑνωθοῦν καὶ θὰ γίνῃ «μία ποίμνη, εἷς ποιμήν» (ἔ.ἀ. 10,16).
Ἡ ἀνθρωπότης,ἀγαπητοί μου, δὲν θὰ εἶνε πάν­τα χωρισμένη. Ἡ ἑνότης εἶνε αἴτημα παν­ανθρώπινο, αἴτημα ποὺ βαπτίσθηκε καὶ ἐξαγνίσθηκε στὴν ἀρχιερατικὴ προσευχὴ τῆς Με­γάλης Πέμπτης. Ἔκτοτε τὰ πραγματικὰ τέκνα τοῦ Χριστοῦ, ὅπου κι ἂν κατοικοῦν πάνω στὴ γῆ, εὔχονται –καὶ ὄχι μόνο εὔ­χονται, ἀλ­λὰ καὶ μὲ ὅλες τὶς δυνάμεις τους ἐργάζονται– «ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως» (θ. Λειτ.) κάτω ἀ­πὸ τὴ σημαία τοῦ σταυροῦ.
Καὶ ἡ λαμπρὴ αὐτὴ ἡμέρα ὁπωσδήποτε θ᾿ ἀ­νατείλῃ, γιὰ νὰ θέσῃ τέρμα στὰ δεινὰ τῆς ἀν­θρωπότητος. Γιὰ ν᾽ ἀνατείλῃ ὅμως ταχύτερα, ἂς ἐργασθοῦμε «ἵνα πάντες ἓν ὦσι».

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ομιλία του επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου, δημοσιεύθηκε στην ἐφημ. «Θεσσαλικὰ Νέα» φ. 5-6-1949 και περιέχεται στο βιβλίο του Μητροπολίτου· «Ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου Φωτός», Βόλος 1950, σσ. 231-234