Ζητήματα πίστεως

 (Εφημερίδες από τον φοβερό σεισμό του 1953 θα βρείτε στο ιστολόγιο http://bibliothiras.blogspot.gr)

ΟΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΙ

Ἀπάντησις εἰς τὴν «Καθημερινὴν»

Τρεῖς, ἀγαπητοί μου ἀναγνῶσται, τρεῖς μῆνες ἔχουν συμπληρωθῆ ἀπὸ τὴν ἡμέραν ποὺ ἄρχισαν οἱ σεισμοὶ τῶν Ἰονίων νήσων καὶ, ἐνῶ κατὰ τὰς προφητείας τῶν σεισμολόγων-καθηγητῶν ἀνέμενέ τις ὅτι ἡ γῆ μετὰ τοὺς μεγάλους κραδασμούς, τοὺς χοροὺς τοῦ θανάτου, ὡς συνήθως θὰ ἠρέμει τουλάχιστον διʼ ἕνα μικρὸν χρονικὸν διάστημα, ἐν τούτοις ἡ γῆ διαψεύδουσα τὴν Ἐπιστήμην ἐξακολουθεῖ μέχρι σήμερον νὰ σείεται. Ἀλλεπάλληλοι σεισμικαὶ δονήσεις ποικίλης ἐντάσεως σημειῶνονται καθημερινῶς, δονήσεις ποὺ δὲν περιορίζονται εἰς τρεῖς νήσους, ἀλλὰ φθάνουν καὶ μέχρι Κερκύρας καὶ Ἀκαρνανίας καὶ Πελοποννήσου. Περίεργον φαινόμενον! Οἱ κάτοικοι διατελοῦν ὑπὸ διαρκῆ συγκίνησιν. Φοβοῦνται. Καὶ πῶς νὰ μὴ φοβοῦνται; Ἐντὸς 24ώρου 8άκις καὶ 9άκις κρούει τὴν θύραν των ὁ κακὸς ἐπισκέπτης: Ὁ σεισμός. Σεισμολόγοι, εἴπατε εἰς τὸν λαὸν τοῦτον, πότε θὰ παύση ὁ τρόμος αὐτὸς τῆς γῆς; Εἰρωνικῶς ἐφημερὶς ἐρωτᾶ: «Ποὺ εὑρίσκονται αἱ γεωλογικαὶ ἔρευναι, αἱ ἀσχολούμεναι μὲ τὴν ἐξεύρεσιν ἀπροσβλήτου καὶ ἀσείστου ἐδάφους πρὸς ἀνοικοδόμησιν τῶν καταστροφεισῶν πόλεων εἰς τὴν Ζάκυνθον, τὴν Κεφαλληνίαν καὶ τὴν Ἰθάκην;».

Ἐπὶ τρεῖς μῆνες σείεται τὸ ἔδαφος τῆς Ἑλληνικῆς γῆς. Τὶς ἡ αἰτία; Εἰς τὸ ἐρώτημα αὐτὸ ἡ «Σπίθα» εὐθὺς μετὰ τοὺς σεισμοὺς τῶν πρώτων ἡμερῶν, οἱ ὁποῖοι μετέβαλον εἰς ἐρείπια τὰς νήσους, ἔδωκε τὴν ἀπάντησιν. Ἀπάντησιν ὄχι βάσει τοῦ «ὀρθοῦ λόγου» τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ρέοντος καὶ παραπαίοντος, ἀλλὰ βάσει τοῦ αἰωνίου Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὡς ἐγράφομεν εἰς τὸ ὑπ. ἀριθμ. 147 φύλλον οἱ σεισμοὶ δὲν εἶνε τυχαῖα γεγονότα, ἀλλὰ εὑρίσκονται καὶ αὐτοὶ, ὅπως καὶ πᾶν ἄλλο φαινόμενον, μέσα εἰς τὰ σχέδια τῆς Θείας Προνοίας. Οἱ σεισμοὶ – κατὰ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ – γίνονται πρὸς ἠθικὴν ἀγωγὴν καὶ παίδευσιν τῶν ἀνθρώπων. Πρὸς ἀφύπνισιν κοιμωμένων συνειδήσεων. Πρὸς προειδοποίησιν. Πρὸς τιμωρίαν τοῦ κορυφωθέντος κακοῦ, τῆς πανδήμου πονηρίας, τὴν ὁποίαν μὲ τοιαύτας δημοσίας μάστιγας σεισμοὺς καὶ πλημμύρας καὶ ναυάγια καὶ ἐπιδημίας καὶ καταστροφὰς πόλεων καὶ στρατοπέδων καὶ λαῶν – γνωρίζει νὰ σωφρονίζη ὁ Θεός. Ναί! Πρὸς τιμωρίαν τῆς ἁμαρτίας ὁ σεισμός. Αυτὸ ὅμως τὸ σημεῖον τῆς διδασκαλίας δὲν ἐφάνη εὐχάριστον εἰς πολλούς. Δὲν τὸ ἐδιδάχθησαν. Καὶ ἦτο ἐπόμενον. Ὅπως ὁ ἀσθενὴς δὲν δέχεται οὔτε μὲ τὸ δάκτυλόν σου νὰ ἐγγίξης τὸ μέρος τοῦ σώματός του ποὺ πονεῖ, ἀλλʼ ἀνθίσταται καὶ ἀπωθεῖ καὶ δάκνει καὶ αὐτὴν τὴν εὐεργέτιδα χεῖρα τοῦ χειροῦργου ἰατροῦ, ὅστις ἐξ ἀγάπης, μὲ τὸ νυστέρι σχίζει τὴν πυορροοῦσαν πληγὴν καὶ καθαρίζει καὶ καυτηριάζει, διὰ νὰ ἐμποδίση τὴν ἐξάπλωσιν τῆς σηπεδόνος, καὶ σώση τὸν ἄνθρωπον, οὕτω καὶ οἱ πολλοί, μόλις ἡ αὐστηρὰ διδασκαλία τοῦ Θείου Λόγου ἐγγίξη τὸ μέρος τοῦ ψυχικοῦ κόσμου ποὺ πονοῦν, μόλις ὁ ἱεροκήρυξ εἴπη: Ἀδελφοὶ, τὸ κακὸν ποὺ μᾶς εὗρεν εἶνε τιμωρία, εἶνε ἀποτέλεσμα τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἀμέσως, ὡς νὰ ἐπάτησες τὴν πληγήν των, «πετιῶνται» ὄρθιοι, ἐξανίστανται, φωνάζουν. Ἀκούετε; Ὁ ἱεροκήρυξ αὐτὸς βλασφημεῖ! Παρουσιάζει τὸν Θεὸν… κακοῦργον! Οἱ δυστυχεῖς! Ὅ,τι αυτοὶ ἐν νῶ ἔχουν, θέλουν νὰ τὰ ἀποδώσουν εἰς τοὺς κηρύττοντας. Κακοῦργος… ὁ Θεός. Χεῖλη ἱεροκήρυκος δὲν ἐξεστόμισαν ποτὲ κατὰ τοῦ Θεοῦ τοιαύτην ὕβριν. Τὴν ἐξεστόμισαν ὅμως καὶ τὴν ἐκστομίζουν οἱ ἄπιστοι, οἱ διεφθαρμένοι ἐκεῖνοι τῦποι, οἱ ὁποῖοι τὴν ἀποτυχίαν τῶν αἰσχρῶν σχεδίων των ἀποδίδουν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τρέφουν μῖσος κατʼ αὐτοῦ, ὡς μὴ συνεργήσαντος εἰς τὴν διάπραξιν τῶν αἰσχρῶν ἔργων των. Μήπως δὲν ὑπάρχουν ἄσματα ἐρωτύλων ποὺ ἐκφράζονται διὰ τοιούτων λέξεων ἀσεβῶς κατὰ τῆς ἐννοίας τοῦ Θεοῦ; Κακοῦργος… ὁ Θεός! Παρεξηγεῖτε, κύριοι, τοὺς λόγους μας. Ἐὰν ὁ ἐπιστήμων ἰατρός, ὅστις βυθίζει τὴν χειρουργικήν του μάχαιραν καὶ κόπτει τὰ σεσηπότα καὶ σώζει τὸν ἀσθενῆ, ἐὰν ὁ τοιοῦτος ἰατρὸς λέγεται κακοῦργος, τότε καὶ ὁ Θεὸς θὰ ἠδύνατο ἀκινδύνως νὰ ὀνομασθῆ μὲ τοιοῦτον ὄνομα. Ἀλλὰ τότε θὰ ἔπρεπε νὰ ἀνατραπῆ τὸ λεξιλόγιον καὶ νὰ ἀποκτήσουν οἱ λέξεις ἀντίθετον ἀπʼ ἐκείνην ποὺ ἔχουν σήμερον σημασίαν καὶ ἔννοιαν. Ὅπως ἡ αἰτία τοῦ πόνου τοῦ ἀσθενοῦς δὲν εἶνε ὁ ἰατρός, ἀλλὰ ἡ ἀσθένεια, ἡ ὁποῖα προκαλεῖ τὴν ἐπέμβασιν τοῦ ἰατροῦ, οὕτω καὶ αἰτία ὅλων τῶν κακῶν, ὅλων τῶν συμφορῶν μας δὲν εἶνε ὁ Θεός, ἀλλὰ ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποία ἐκάστοτε προκαλεῖ τὴν ἐπέμβασιν τοῦ Θεοῦ. Ὅστις χρησιμοποιεῖ τὸν ἐκ τῆς τιμωρίας τῆς ἁμαρτίας πόνον διὰ τὸν ὕψιστον σκοπόν, διὰ τὴν ἐπιτυχίαν τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεὸς καὶ τιμωρῶν εὐεργετεῖ τὸν ἄνθρωπον.

Ἀλλʼ αὐτὰ δὲν θέλουν νʼ ἀκούσουν οἱ υἱοὶ τοῦ αἰῶνος τοῦτου. Δὲν ἔχουν ὦτα, ὦτα τῆς ψυχῆς, διὰ νʼ ἀκούσουν τὴν φωνὴν τῶν σημεῖων, τῶν συγκλονιστικῶν γεγονότων τῶν ἡμερῶν μας, διὰ τῶν ὁποῖων λαλεῖ πρὸς ὅλους μὰ ὁ Θεὸς μᾶς καλεῖ σὲ μετάνοιαν. Καὶ μὴ ἀρκούμενοι εἰς προφορικὰ σχόλια, εἰς εἰρωνεῖας κατὰ τῶν κηρύκων τοῦ Θείου Λόγου, οἱ τοιοῦτοι ἐνεφανίσθησαν καὶ ἀπὸ τῶν στηλῶν καθημερινῶν ἐφημερίδων. Οὕτως ἕνας συντάκτης ἐφημερίδος ἐπετέθη λάβρως κατὰ ἰεράρχου, ὅστις τὴν 15 Αὐγούστου λειτουργήσας ἐν τῶ Ἱ. Προσκυνήματι τῆς Τήνου ἐκήρυξε καὶ κατὰ τὸ κήρυγμά του ἐτόνισεν, ὅτι οἱ σεισμοὶ ἀποτέλεσμα τῶν ἁμαρτιῶν μας εἶνε φωνὴ τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποῖα μᾶς καλεῖ εἰς ἐπιστροφήν. Ὁ Ἱεράρχης αὐτὸς – ἔλεγεν ὁ συντάκτης – ἐβλασφήμησε, παρουσίασε τὸν Θεὸν… ὡς κακοῦργον καὶ πρέπει διὰ τὴν ἀσέβειά του αὐτὴν (!) νὰ δικασθῆ καὶ νὰ καθαιρεθῆ. Εἰς ὁλίγας ἠμέρας μετὰ τὸ δημοσίευμα αὐτὸ ὑπὸ τῶν στηλῶν ἄλλης ἐφημερίδος ἐνεφανίσθη αὐτόκλητος ὑποστηρικτὴς τῶν ἰδεῶν τούτων ὄχι συντάκτης, ἀλλὰ, παρακαλῶ, καθηγητὴς Θεολογίας καὶ Ἀκαδημαϊκός, ὅστις παλαιότερον μὲν ἀπὸ τῆς ἔδρας ἐκήρυξε τὴν ἀνυπαρξίαν του Διαβόλου, οὐ πρὸ πολλοῦ δὲ καιροῦ ἐξετέλεσε χρέη ἀμίσθου δικηγόρου τῶν καρναβαλιστῶν τῶν Πατρῶν. Αὐτὸς καὶ τώρα ἐξιφούλκησε διὰ νὰ ἐνισχύση τὸ στρατόπεδον ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι εἰς τὰς σεισμικὰς δονήσεις τῆς γῆς δὲν βλέπουν καμμίαν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ ἔχουσαν σχέσιν μὲ τὸν ἄνθρωπον, μὲ τὴν ἐν γένει ἁμαρτωλότητα αὐτοῦ! Ἡ γνώμη τοῦ κ. καθηγητοῦ ἐδημοσιεύθη εἰς τὴν ἐφημερίδα «Καθημερινὴ», ἡ ὁποία περισσότερον ὅλων μετὰ πολλῆς ἐπιμονῆς ἀπέκρουσεν, ὡς ὄζουσαν λαϊκῆς προλήψεως καὶ δεισιδαιμονίας τὴν ἰδέαν, ὅτι διὰ τῶν σεισμῶν ἐκδηλοῦται ἡ κατὰ τῆς ἁμαρτίας τιμωρητικὴ ἐνέργεια τῆς Θείας Προνοίας. Ὁ «Ἀθηναῖος» κατʼ ἐπανάληψιν εἰς τὴν στήλην του ἠσχολήθη καὶ εἰρωνικῶς ἐξεφράσθη κατὰ τῆς ἀπλοϊκότητος τῶν κηρυττόντων, ὅτι οἱ σεισμοῖ εἶνε ἐνέργεια, εἶνε ἐπέμβασις Θεοῦ πρὸς τιμωρίαν καὶ σωφρονισμὸν διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτημάτων μας. Ἡ ἴδια ἐφημερὶς εἰς κύριον ἄρθρον ὑπὸ τὴν ἐπιγραφὴν ἡ «Ἐκκλησία» (22 Ὀκτωβρίου 1953) ἐκαυχήθη διὰ τὴν ῥήξιν της αὐτὴν μὲ κληρικοὺς καὶ μάλιστα ἀνωτέρους. Ἀνωτέρους δὲ ἀσφαλῶς ἐννοεῖ τὸν Σεβ. Μητροπολίτη Ἀργολίδος κ. Χρυσόστομον, ὅστις ἐπενέβη εἰς τὴν συζήτησιν καὶ ἔγραψε τὰ πρέποντα καὶ ἀπέδειξεν νόθον τὸ χωρίον τοῦ Ἱ. Φωτίου, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ὁ κ. καθηγητὴς ἠθέλησε νὰ στηριχθῆ. Ἡ «Καθημερινὴ» καταλογίζει ἀμάθειαν εἰς κληρικοὺς τοὺς κηρύττοντας ἐναντίον τῆς «Χριστιανικῆς ἀντιλήψεως» τῶν κοσμικῶν τούτων κυρίων, οἱ ὁποῖοι ταράσσονται μὲ τὴν ἰδέαν, ὅτι ὁ Θεὸς κάποτε-κάποτε σείει τὸν φλοιὸν τῆς γῆς διὰ νὰ ὑπενθυμίση εἰς τὸν ἄνθρωπον ὅτι δὲν ἐπλάσθη διὰ τὴν γῆν, ἀλλὰ διὰ τοὺς οὐρανούς. «Θεέ! Φύγε! Ἀπόστηθη ἀφʼ ἡμῶν. Μεῖνε ἐκεῖ εἰς κάποιαν ἀπομεμακρυσμένην γωνίαν τοῦ Ἀπείρου. Μὴ ρίπτεις ποτὲ βλέμμα ἐδῶ εἰς τὴν γῆν. Ἄφησέ μας νὰ ὀργιάζωμεν, νὰ ζῶμεν ὡς κῦνες ἀδέσποτοι, ἀβασίλευτοι ἄνευ Νόμων, ἄνευ τιμωριῶν, ἄνευ κυρώσεων. Καὶ ἐὰν ἡμεῖς κάμωμεν τὸ μεγαλύτερον ἔγκλημα, Σὺ δὲν ἔχεις τὸ δικαίωμα νὰ ἐπεμβῆς εἰς τὰ ἐσωτερικά μας καὶ νὰ μᾶς εἴπης ἕνα «διατί»! Θεέ! Ἀπόστηθη ἀφʼ ἡμῶν». Αὐτὴ εἶνε ἡ γλῶσσα καὶ ἡ νοοτροπία τῶν ἀνθρώπων τοῦ αἰῶνος τούτου, οἱ ὁποίοι καυχῶνται ἐπὶ σοφία καὶ πλάθουν ἰδικόν τον Θεόν, κατὰ τὰς ἰδέας, τὰς ἐπιθυμίας καὶ τὰ συμφέροντα αὐτῶν.

Ἀλλʼ ἡμεῖς οὐχ οὕτως ἐδιδάθχημεν τὸν Θεὸν ἐν τῆ Ὀρθοδόξω ἡμῶν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία διατηρεῖ τὴν διδασκαλίαν τοῦ Χριστοῦ ἀκίβδηλον διὰ μέσου τῶν αἰῶνων.

* * *

Πρὸς τὸν ἀρθρογράφον ἤδη τῆς «Καθημερινῆς» στρεφόμενοι λέγομεν: Κατὰ τὴν ἰδικήν σας ἀντίληψιν ἡμεῖς εἴμεθα ἀμαθεῖς. Καὶ σεῖς; Σοφοί! Εὐγνωμόνως ἀποδεχόμενοι τὴν κατηγορίαν σας ἐπὶ ἀμαθεία, δὲν πρόκειται ἐδῶ νʼ ἀποκρούσωμεν τὴν κατηγορίαν ταύτην ἀνοίγοντες ἀτέρμονα καὶ ἄκαρπον μεθʼ ἡμῶν συζήτησιν. Ὅ,τι γράφομεν, δὲν τὸ γράφομεν διὰ σᾶς, διότι σεῖς, ὡς σοφοί, δὲν θέλετε νὰ ἀκούσητε ἡμᾶς τοὺς ἀμαθεῖς, διότι ὡς διὰ τοῦ σοφοῦ «Ἀθηναίου» σας ἐδηλώσατε, ὁσαδήποτε ἐπιχειρήματα καὶ ἐὰν σᾶς προσκομίσωμεν, σεῖς δὲν θὰ πεισθῆτε, ἐπιμένοντες εἰς τὰς «χριστιανικωτάτας» σας ἀπόψεις. Ἀλλʼ ὅ,τι γράψομεν θὰ τὸ γράψομεν διὰ τὸν εὐσεβῆ λαόν μας, διὰ νὰ διαφωτισθῆ περὶ τοῦ κινδύνου, τὸν ὁποῖον διατρέχει ἐκ μέρους ἡμῶν τῶν ἀρθρογραφούντων, τῶν κοπτομένων, τῶν ἐνδιαφερομένων ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὑπὲρ τοῦ Χριστιανισμοῦ. Πρὸς αὐτοὺς ἀπερίστροφον ἀπευθύνομεν τὴν ἐρώτησιν: Ἀνήκετε, κύριοι, εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν; Ἐπὶ τοῦ σημείου τούτου θὰ γίνη ὀ ἔλεγχός σας. Ἀλλὰ σεῖς – θὰ μᾶς εἴπη ὁ κ. ἀρθρογράφος τῆς Καθημερινῆς – δὲν εἰμπορεῖτε νὰ μᾶς ἐλέγξητε. Διότι εἶσθε ἕνας ἀμαθὴς κληρικὸς ποὺ πρέπει νὰ μετεκπαιδευθῆτε παρʼ ἡμῖν. Πολὺ καλά. Ἀλλὰ τότε ποῖος θὰ ἐλέγξη, ὅτι τὰ φρονήματά σας εἶνε σύμφωνα μὲ τὰς ἀρχὰς τοῦ Χριστιανισμοῦ, μὲ τὰς ἀρχὰς τῆς Ὀρθοδοξίας; Εὐτυχῶς ἐν τῆ Ἐκκλησία μας ὑπάρχουν διδάσκαλοι καὶ κήρυκες τοῦ Εὐαγγελίου, τῶν ὁποίων τὸ κῦρος εἶνε ἀναμφισβήτητον, καὶ πρὸ τῶν ὁποίων εἴμεθα βέβαιοι, ὅτι καὶ σεῖς ἀποκαλύπτεσθε οὐ μόνον διὰ τὸν ὑπέροχον χαρακτῆρα, τὴν ἁγιότητα τοῦ βίου, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν φωτεινότητα τῆς διανοίας των, διὰ τὴν πολυμάθειαν καὶ τὴν σοφίαν των. Εἶνε οἱ τρεῖς φωστήρες τῆς τρισηλίου θεότητος, οἱ τρεῖς Οἰκουμενικοὶ διδάσκαλοι, ὀ μέγας Βασίλειος, ὁ Γρηγόριος ὁ θεολόγος καὶ ὁ Ἱ. Χρυσόστομος. Αὐτοὺς βεβαίως πρέπει νʼ ἀκούσητε. Δὲν πιστεύω νὰ ἔχετε καμμίαν ἀντίρρησιν. Ἄς ὑπάγωμεν λοιπὸν νὰ τοὺς ἀκούσωμεν. Καὶ ἐπειδὴ δὲν εἶνε δυνατὸν νʼ ἀκούσωμεν καὶ τοὺς τρεῖς μαζὺ ἄς περιορισθῶμεν εἰς τὸ νʼ ἀκούσωμεν ἐκεῖνον, ὅστις ἔχει τὴν φήμην τοῦ κορυφαῖου, τοῦ βασιλέως τῶν ἱεροκηρύκων ὅλων τῶν αἰώνων. Ἰδοὺ εἰσερχόμεθα εἰς τὸν Ναόν. Τὶ βλέπομεν; Πλήθη λαοῦ συνωστίζονται κάτω ἀπὸ τὸν ἄμβωνα. Ὁμιλεῖ ἠ ἀθάνατος γλῶσσα. Θέμα τῆς ὁμιλίας: Οἱ σεισμοί, οἱ ὁποῖοι πρὸ ἡμερῶν εἴχον συμβῆ καὶ ταράξη τὴν πόλιν, εἰς τὴν ὀποίαν ἐκήρυττε. Θέμα ἐπίκαιρον, πολὺ ἐνδιαφέρον. Τὸν ἀκούετε τὶ λέγει; Μήπως κηρύττει ὅ,τι καὶ ὁ ἀκαδημαϊκὸς, ὅ,τι καὶ σεῖς γράφετε; Παρακαλῶ! Μὴ φοβεῖσθαι! Πλησιάσατε πρὸς τὸν ἄμβωνα, ἐντείνατε τὴν ἀκοήν σας καὶ ἀκούσατε καλῶς. Χάριν ὑμῶν κρατῶ σημειωματάριον καὶ στενογραφῶ τὸν λόγον του. Ἀκούσατε λοιπὸν τὶ λέγει!

«Διηνεκῶς τοίνον τὴν ἐσπέραν ἐκείνην τοῦ σεισμοῦ λογίζεσθε ἐν ἐαυτοῖς. Οἱ μὲν γὰρ ἄλλοι πάντες διὰ τὸν σεισμὸν ἐδεδοίκεσαν, ἐγὼ δὲ διὰ τὴν αἰτίαν τοῦ σεισμοῦ. Συνήκατε τὶ εἴπον; Οἱ μὲν ἐφοβοῦντο μὴ πέση ἡ πόλις καὶ ἀποθάνωσιν˙ ἐγὼ δὲ δέδοικα, ὅτι ὁ Δεσπότης ἡμῶν ὀργίζεται˙ οὐ γὰρ χαλεπὸν τὸ ἀποθανεῖν, ἀλλὰ χαλεπὸν τὸ παροξῦναι τὸν Δεσπότην. Ὥστε οὐ διὰ τὸν σεισμὸν ἐφοβούμην, ἀλλὰ διὰ τὴν αἰτίαν τοῦ σεισμοῦ. Η ΓΑΡ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ Η ΟΡΓΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, ΤΗΣ ΔΕ ΟΡΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΙΤΙΟΝ ΑΙ ΑΜΑΡΤΙΑΙ ΗΜΩΝ. Μηδέποτε φοβοῦ κόλασιν, ἀλλʼ ἁμαρτίαν, τὴν μητέρα τῆς κολάσεως. Σείεται ἡ πόλις; Καὶ τὶ τοῦτο; Ἀλλὰ σοῦ μὴ σαλευθήτω ἡ διάνοια˙ ἐπεὶ καὶ ἐπὶ τῶν νοσημάτων καὶ τῶν τραυμάτων οὐκ ἐκείνους θρηνοῦμεν τοὺς θεραπευομένους, ἀλλὰ τοὺς ἀνίατα νοσοῦντας. Ὅπερ ἐστὶ νόσος καὶ τραῦμα, τοῦτο ἐστι καὶ ἁμαρτία˙ ὅπερ ἐστὶ τομὴ καὶ φάρμακον, τοῦτο ἐστὶ καὶ τιμωρία» (Ἑλληνικὴ Πατρολ. Migne Τόμ. 48 σελ. 1027-1030).

Ὡς βλέπετε, κύριε ἀρθρογράφε, ὁ Ἱ. Χρυσόστομος, δὲν συμφωνεῖ μὲ τὴν γνώμην σας. Ἐπιμένοντες δὲ σεῖς εἰς τὴν ἰδικήν σας γνώμη πρέπει νὰ τὸν ὀνομάσητε καὶ αὐτὸν… ἀμαθῆ. Ἀμαθὴς ὁ Χρυσόστομος καὶ σεῖς… σοφοί!

Καὶ μόνον ὁ Χρυσόστομος ταῦτα κηρύττει; Τὰ ἴδια κηρύττει καὶ ὀ Μ. Βασίλειος εἰς τὸν περίφημον περὶ κρίματος τοῦ Θεοῦ λόγον. (Migne 31, 653-676). Τὰ ἴδια καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ θεολόγος ὁ Ναζιανζηνὸς ὁ θεολογικώτατος αὐτὸς νοῦς, ἐμπρὸς εἰς τὸν ὁποῖον πελώρια μηδανικὰ εἶνε τὰ μυαλὰ τῶν ἀκαδημαϊκῶν σας. (Ἴδε καὶ Κ. Λογοθέτου ἡ Φιλοσοφία τῶν Πατέρων Μέρος Α΄σελὶς 230 ὑποσημ. 4). Τὰ αὐτὰ καὶ ὀ Ἰ. Δαμασκηνός, ὁ κορυφαῖος τῶν δογματικῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὁ «σεισμοκράτορα» μάλιστα τὸν Θεὸν ἀποκαλῶν (Ἴδε καὶ Κόντου Γλωσσ. Παρατηρ. Σελ. 120).

Ἀμαθεῖς λοιπὸν καὶ οἱ μεγάλοι αὐτοὶ τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες καὶ διδάσκαλοι;

Ἀλλʼ αὐτοὶ – ἴσως εἴπη τις – αὐτοὶ τῶν ὁποίων ἀναφέρετε τὰς γνώμας εἶνε βεβαίως διδάσκαλοι καὶ κήρυκες τοῦ χριστιανισμοῦ σεβαστοί, ἀλλὰ ὡς μεμονωμένα ἄτομα δὲν δύνανται νὰ ἐκφράζουν ἐπὶ ζητημάτων σοβαρῶν τὸ φρόνημα τῆς μιᾶς ἁγίας, καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Τὶ λέγετε; Δὲν ἐκφράζουν τὸ ὑγιὲς τῆς Ὀρθοδοξίας οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας; Καὶ ποῖοι τότε τὸ ἐκφράζουν; Ἡ κ. Βλάχου; Οἱ συντάκται τῶν ἡμερησίων ἐφημερίδων καὶ οἱ σοφοί σας Ἀκαδημαϊκοί; Αὐτοὶ εἶνε οἱ ἀλάνθαστοι ἐρμηνεῖς τοῦ Πνεύματος τοῦ Χριστιανισμοῦ; Ἀλλοίμονον ἐὰν διὰ νὰ σχηματίσωμεν χριστιανικὴν ἀντίληψιν ἐπὶ τοῦ θέματος λάβωμεν ὡς ὀδηγοὺς ὄχι τοὺς Πατέρας, ἀλλὰ τοὺς δημοσιογράφους καὶ τοὺς θεολογοῦντας τῶν σημερινῶν ἡμερῶν. Εἶνε ὡς νὰ προτιμῶμεν τὰ χαλίκια ἀπὸ τοὺς σαπφείρους καὶ τοὺς ἀδάμαντας, ἀπὸ τοὺς ὁποίους εἶνε ἐκτισμένα τὰ ἀκαθαίρετα τείχη τῆς Ἀληθείας, τὰ τείχη τῆς Ἐκκλησίας, τῆς Ἄνω Ἱερουσαλήμ, τῆς πόλεως τοῦ Θεοῦ. (Ἀποκαλ. κεφ.21ον.).

Ἀλλʼ ἔστω! Θέλετε ἐπὶ τοῦ θέματος ἐγκυροτέραν γνώμην ἀπὸ τὴν γνώμην ἕνος ἤ δύο ἤ τριῶν μεγάλων καὶ Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων; Τὴν ἔχετε κύριοι. Εὑρίσκεται εἰς τὸ ἐπίσημον βιβλίον μὲ τὸ ὁποῖον εἶνε ἐφωδιασμένοι ὅλοι οἱ Ναοὶ τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἰς τὸ Μέγα Εὐχολόγιον. Τὶ δὲ ἐστὶ Εὐχολόγιον; Ἑκάστη Ἐκκλησία, ὡς θὰ γνωρίσετε, ἔχει τὸ Εὐχολόγιόν της, ὅπερ ἐκφράζει τὴν πίστιν αὐτῆς ἐν τῆ δημοσία λατρεῖα, ταῖς διαφόροις εὐχαῖς καὶ τελεταῖς. Θὰ ἔχετε ἀκούσει διὰ τὸ εὐχολόγιον τῆς Ἀγγλικανικῆς Ἐκκλησίας. Ἐξ αὐτοῦ διακρίνονται οἱ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν αὐτὴν ἀνήκοντες. Καὶ τὸ κρατοῦν ὠς κόρην ὀφθαλμοῦ, ἀμετάβλητον ἐπὶ αἰῶνας οἱ Ἄγγλοι. Ἀπόπειρα τις πρὸ ἐτῶν τροποποιήσεως εὐχῶν προὐκάλεσε θύελλαν διαμαρτυριῶν τοῦ Ἀγγλικοῦ λαοῦ, συζητήσεις ζωηράς, εἰς τὰς ὀποίας ἔλαβον μέρος καὶ τὰ ἐξωχότερα μέλη τοῦ Ἀγγλικοῦ κοινοβουλίου. Τόσην προσκόλλησιν ἔχουν εἰς τὸ Εὐχολόγιόν τους οἱ ἑτερόδοξοι. Ἀλλὰ ὅλων τῶν εὐχολογίων ἀνώτερον εἶνε τὸ Εὐχολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Περιέχει τὸ ἄνθος τῆς διδασκαλίας ὅλων τῶν Πατέρων. Ἐκφράζει τὸ φρόνημα τῆς ὅλης Ἐκκλησίας. Ὁ διαφωνῶν πρὸς τὰς ἐν αὐτῶ ἐν δημοσίαις ἀκολουθίαις, τελεταῖς καὶ εὐχαῖς ἐκφραζομένας ἀληθείας τῆς πίστεως παύει νὰ ἀνήκει εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν. Διότι τὸ Μ. Εὐχολόγιον, τὸ ἐγκεκριμένον ὑπὸ τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἶνε ἐκ τῶν ἐπισημοτέρων βιβλίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἰς αὐτὸ περιέχονται εὐχαὶ εἰς φόβον καὶ ἀπειλὴν σεισμοῦ. Εἶνε ἐξόχως χαρακτηριστικαὶ τοῦ πνεύματος τῆς Ἐκκλησίας ἠμῶν. Ἀδυνατοῦντες νὰ ἀντιγράφωμεν ἐδῶ ὅλας τὰς εὐχὰς παραθέτομεν μίαν καὶ μόνον περικοπήν:

«Δέσποτα, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἡ τῶν οἰκτηρμῶν ἀνεξάντλητος πηγή, τὸ τῆς φιλανθρωπίας ἀνεξιχνίαστον πέλαγος, ἡ ἄπειρος ἄβυσσος τῆς μακροθυμίας καὶ τῆς χρηστότητος˙ ὁ καὶ τὰς κατὰ γενεὰν ἐπαγομένας ἐν τῶ γένει τῶν ἀνθρώπων πληγάς τε καὶ μάστιγας συμφερόντως διὰ φιλανθρωπίας ὑπερβολὴν ἐπιφέρων, ἵνα τὸ πρὸ ς τὴν ἁμαρτίαν ἡμῶν ἀκροατὲς καὶ ὀξύρροπον, καθάπερ τινι χαλινῶ, τῶ θείω σου κατεχόμενον φόβω, μὴ ἀτάκτως κινῆται κατὰ τῆς θείας εἰκόνος, μηδὲ εἰς τὸ τῆς ψυχῆς εὐγενὲς κακῶς ἐξυβρίζη˙ Στῆσον, δεόμεθα, τὸ φοβερὸν τῆς γῆς κλόνον καὶ τὴν ἀήθη ταύτης φοράν, ἥν νῦν δικαίως καθʼ ἡμῶν κινεῖσθαι ταύτην προσέταξας, εἰς ὑπόμνησιν τῆς πρὸς πᾶσαν ἁμαρτίαν παρὰ φύσιν ἡμετέρας ὁρμῆς, καὶ τῆς σῆς διὰ ταύτην πρὸς ἡμᾶς δικαίας ἀποστροφῆς. Εἰ γὰρ ἡμεῖς τὰ σὰ προστάγματα διεφυλάττομεν, καὶ τῶν οἰκείων ὅρων ἐντὸς ἱστάμεθα, οὐκ ἄν ἡ γῆ, τῶ σῶ παντοδυνάμω προστάγματι πειθομένη, καθʼ ἡμῶν ἐκινεῖτο νῦν, τῆς φυσικῆς ἀκινησίας ἐξισταμένη, καὶ τὴ παρὰ φύσιν ταῦτης κινήσει καταπιεῖν ἡμᾶς ἐκζητοῦσα. Καὶ δικαίως, ὧ δίκαιε Κύριε˙ οὐ γὰρ ποιοῦμεν τὰ προστάγματα τῆς βασιλείας σου˙ καὶ μὴ ποιοῦντες οὐ φοβούμεθα τὴν σὴν δικαίαν ὁργὴν καθʼ ἡμῶν, Δέσποτα˙ ἀλλὰ τὸ πονηρὸν ποιοῦμεν ἐνώπιον τῶν σῶν ὀφθαλμῶν… καὶ ἀπλῶς πᾶσαν σου ἐντολὴν ἠθετήσαμεν, Κύριε, καὶ πᾶσαν ἁμαρτίαν διαπραττόμεθα. Διὰ ταῦτα, γὰρ, φησίν, ἔρχεται ἡ ὁργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας. Ταῦτα τῆς κακίας ἡμῶν τὰ ἐπίχειρα˙ τοῦτο τῶν πονηρῶν καὶ ἀκαθάρτων ἡμῶν πράξεων τὸ κατάλληλον ἀποτέλεσμα˙ ταῦτα τοῦ μίσους, καὶ τῆς ὑπερηφανείας, καὶ τῶν ἐν κρυφῆ καὶ φανερῶς γινομένων ἀνομιῶν ἡμῶν τὰ δεινὰ κατορθώματα, θανατηφόρους κανταῦθα πληγὰς ἐπάγοντα, κλόνους γῆς, καὶ σεισμούς, καὶ λιμούς, καὶ λοιμοὺς καὶ πολεμίων ἐφόδους καὶ μετὰ ταῦτα τὴν ἀφόρητον ἐκείνην καὶ ἀτελεύτητον βάσανον. Ἀλλὰ μὴ παραδώης ἡμᾶς εἰς τέλος, διὰ τὸ ὄνομά Σου τὸ ἅγιον, μηδὲ καταπιέτω ἡμᾶς ζῶντας ἡ γῆ, διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν˙ ἵνα μὴ τὸν τῆς μετανοίας καὶ τῆς ἐπιστροφῆς ζημιωθῶμεν καιρὸν οἱ τάλανες».

Αὐτή, κύριε ἀρθρογράφε τῆς «Καθημερινῆς», αὐτὴ εἶνε ἡ ἐπὶ τοῦ θέματος τῶν σεισμῶν ἔγκυρος γνώμη τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, ὄχι ἀπλῶς γνώμη, ἀλλʼ ἀπόφασις, τὴν ὁποίαν παραδέχονται ὅλα τὰ πιστὰ τῆς Ἐκκλησίας τέκνα, τὰ ὁποῖα μετʼ ἀνυποκρίτου πίστεως κλίνουν γόνυ καὶ μετὰ δακρύων προσεύχονται κατὰ τὴν ὥραν, καθʼ ἥν οἱ «ἀμαθεῖς ἱερεῖς» τῆς Ὀρθοδοξίας ἀναγινώσκουν τὰς εὐχὰς ταύτας. Σεῖς ὅμως δὲν παραδέχεσθε τὴν διδασκαλίαν ταύτην τῆς Ἐκκλησίας καὶ μὲ πνεῦμα ὑπερηφανείας ὁμιλοῦντες καὶ γράφοντες… οἰκτειρείτε τοὺς κήρυκας διὰ τὴν ἀμάθειάν των. Ἐὰν αἱ «Χριστιανικώταται ἀντιλήψεις» σας ἤθελόν ποτε ἐν τῆ Ἐκκλησία ἡμῶν ἐπικρατήσει θὰ ἔπρεπε ὅλα τὰ εὐχολόγια τῆς Ἐκκλησίας νὰ συλλεγοῦν καὶ νὰ καοῦν ὡς προσβάλλοντα τὴν καθαρὰν ἔννοιαν τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ συνταχθοῦν νέα εὐχολόγια βάσει τῶν προοδευτικῶν σας ἰδεῶν. Ἀλλὰ τὸ εὐχολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου, ἀπαύγασμα τῶν ἀθανάτων ἰδεῶν τῆς Ἁγίας Γραφῆς, Παλαιᾶς τε καὶ Καινῆς Διαθήκης, δὲν πρόκειται νὰ μεταβληθῆ. Ἀποτελεῖ τὴν λύδιαν λίθον, διὰ τῆς ὁποίας διακρίνονται οἱ πιστοὶ ἀπὸ τοὺς ἀπίστους. Καὶ συνεπῶς μὴ πιστεύοντες εἰς ὅσα διὰ τῶν ἐπισήμων βιβλίων της κηρύττει μεγαλοφώνως εἰς ἐπήκοον παντὸς λαοῦ ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, δὲν εἴσθε πιστά της τέκνα. Μὲ τὰ γραφόμενά σας, ἀντίθετα πρὸς τὴν διδασκαλίαν αὐτῆς, μόνοι σας ἐξεβάλετε ἑαυτοὺς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ ἐπαύσατε πλέον νʼ ἀνήκετε εἰς τὰς τάξεις αὐτῆς καὶ μόνον ἠ ἐκ τῶν Μητρώων αὐτῆς τυπικὴ διαγραφὴ τοῦ ὀνόματός σας ὑπολείπεται, ὁ λεγόμενος ἐν τῆ ἐκκλησιαστικῆ γλώσση ἀφορισμός. Καὶ αὐτὸς θὰ ἐνεργεῖτο, ἐὰν ὑπῆρχεν ἐλευθέρα καὶ ζῶσα Ἐκκλησία.

* * *

Καὶ ἐνῶ τοιαύτην θέσιν λαμβάνει ὁ ἀρθρογράφος ἔρχεται τώρα νὰ μᾶς εἴπη ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία κινδυνεύει! Τὶ ὑποκρισίας βάθος! Ὅμοιος ὁ κύριος αὐτὸς μὲ ἐκεῖνον, ὅστις ἐνῶ μὲ ὑπουλότητα ἐδωκε τὸ πλέον θανάσιμον πλῆγμα εἰς τὸν ἄνθρωπον ἀπομακρύνεται ὀλίγον τοῦ θύματος καὶ κλαίει καὶ φωνάζει γοερῶς˙ Σώσατέ τον ἀπὸ τοὺς κακούργους ποὺ εἶνε ἔτοιμοι νὰ τὸν πλήξουν. Σώσατε φωνάζει καὶ αὐτὸς τὴν Ὀρθοδοξίαν. Διότι κινδυνεύει. Ἀπὸ ποίους, κύριε, κινδυνεύει; Ἀπὸ τοὺς αἱρετικούς; Ἀπὸ τοὺς Ἀβδενιστάς; Ἀπὸ τοὺς Πεντηκοστιανούς; Ἀπὸ τοὺς Εὐαγγελιστάς; Ἀπὸ τοὺς Οὐνίτας; Ἀπὸ… Κινδυνεύει καὶ ἀπʼ αὐτούς. Ἀλλὰ πολὺ περισσότερον κινδυνεύει ἀπὸ σᾶς, τοὺς λόγιους, τοὺς διανοούμενους, τοὺς δημοσιογράφους, τοὺς καθηγητάς, οἱ ὁποῖοι λέγετε μέν, ὅτι ἀνήκετε εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἀλλὰ δὲν πιστεύετε οὔτε εἰς Εὐχολόγια, οὔτε εἰς Πηδάλια, οὔτε εἰς Π. καὶ Κ. Διαθήκην, ἀλλὰ θρυματίζετε ἐλεεινῶς τὴν ἱερὰν διδασκαλίαν καὶ εἶσθε χειρότεροι, ναὶ χειρότεροι ἀπὸ τοὺς αἱρετικούς. Διότι κανεὶς ἐκ τῶν ἄνω αἱρετικῶν δὲν ἔγραψε καὶ δὲν ἐδίδαξε αὐτὰ τὰ ὁποῖα σεῖς τώρα γράφετε καὶ διδάσκετε διαφθείροντες τὴν καθαρὰν ἔννοιαν τοῦ Θεοῦ, ὡς αὕτη ἀποκαλύπτεται εἰς τὴν Ἱ. Ἀποκάλυψιν. Σεῖς κριτήριον τῆς πίστεως ἔχετε τὴν σοφίαν σας, τὴν ψευδώνυμον γνῶσιν. Σεῖς δημιουργεῖτε ἐθελοθρησκίαν. Σεῖς πλάθετε ἰδικόν σας Θεόν, τὸν ὁποῖον ἀγωνίζεσθε νὰ ἐπιβάλετε εἰς τὴν ἀντίληψιν τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ. Σεῖς εἰμπορεῖτε νὰ πιστεύετε εἰς ἕνα εἴδωλον, εἰς μίαν «ΕΘΝΙΚΗΝ» ἰδικῆς σας κατασκευῆς Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ἀλλʼ ὄχι εἰς Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν.

Ἀλλʼ ὁ εὐσεβῆς λαὸς τῆς Ἐκκλησίας, τὸ μικρὸν ποίμνιον τοῦ Κυρίου δὲν ἀκούει τὰς βεβήλους κενοφωνίας τῶν νεωτεριστῶν, τῶν μοδερνιζόντων εἰς ζητήματα πίστεως καὶ ἠθικῆς, ἀλλʼ ἐμμένει εἰς τὴν πίστιν. Εἰς τὴν «ἀπʼ ἀρχῆς πίστιν». Εἰς τὴν πίστιν ἐκείνην, ἡ ὁποία διʼ ἀνεκδιηγήτων μαχῶν κατὰ τοῦ σκότους καὶ διὰ ποταμοῦ αἵματος ἔφθασε μέχρις ἠμῶν. Τὸ μικρὸν ποίμνιον ἐμμένει εἰς τὴν ἀπλῆν, ἀλλὰ ἡρωϊκήν θαυματουργικὴν πίστιν.
Ὁ λαὀς μας προτιμᾶ νὰ ὀνομάζεται ἀμαθής καὶ νὰ εἶνε πιστός, παρὰ νὰ ὀνομάζεται «σοφός» καὶ νὰ εἶνε ἄπιστος. Σᾶς χαρίζει ὅλην τὴν σοφίαν, κύριοι, καὶ κρατεῖ αὐτὸς τὴν πίστιν, τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν. Διότι τὶ καλὸν ἐκ τῆς μωροσοφίας σας εἶδεν ὁ κόσμος; Βεβαίως ὁ λαὸς αὐτὸς λυπεῖται διὰ τὴν ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας αὔξησιν τῶν ἀπίστων καὶ αἱρετικῶν καὶ διʼ αὐτὸ ἀγωνίζεται νὰ γίνη ἡ Ἐκκλησία μας ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΚΑΙ ΖΩΣΑ. Καὶ ὅταν ὁ εὐσεβῆς λαὸς μὲ συνεχεῖς καὶ ἐπιμόνους ἀγῶνας κατορθώση νὰ θραύση τοὺς ἀνηθίκους δεσμοὺς τῆς Διουκούσης Ἐκκλησίας μετὰ τοῦ Κράτους, τότε χαρᾶς εὐαγγέλια! Τότε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν θὰ ἔχη ἀνάγκην ἀκοντίων καὶ ξιφῶν καὶ μαστιγίων πρὸς καταδίωξιν αἱρετικῶν, πρὸς ὑπεράσπισιν τῆς πίστεως, ἀλλʼ ἔχουσα τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, σιδήρου τομώτερον, μὲ ἱερεῖς ὄχι μουζίκους, ὡς εἶνε σήμερον οἱ ἱερεῖς τῆς κρατικοποιηθείσης «ἐθνικῆς» Ἐκκλησίας, ἀλλὰ μὲ ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι ὡς ἄνθρωποι θὰ ἔχουν ἐπὶ τοῦ πατρίου ἐδάφους ἐλευθερίαν κινήσεως καὶ λόγου, μὲ τοιούτους ἱερεῖς καὶ μὲ ὀλίγους ἐπισκόπους 1)5 τῶν νῦν καὶ μὲ ἕνα Ἀρχιεπίσκοπον ὄχι ταχυδακτυλουργικῶς. Ὄχι ex officio, ὄχι κομματικῶς, διὰ νὰ γίνουν ὄργανα φατρίας ἐν τῆ Ἐκκλησία, ἀλλὰ ΤΙΜΙΩΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΩΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΕΥΣΕΒΟΥΣ ΛΑΟΥ ΕΚΛΕΓΟΜΕΝΟΥΣ – ἀκούετε, ἀξιότιμε κ. Ὑπουργέ τῆς Παιδείας ποὺ ἐτοιμάζετε νὰ ἐκφουρνίσητε νέους Ἐκκλησιαστικοὺς Νόμους…; – μὲ τοιαύτην, λέγομεν, ἐκλογὴν καὶ σύνθεσιν ἡ Ἐκκλησία μας θʼ ἀναζωπυρήση τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν, ὡς τοῦτο ἐγένετο ἐπὶ τῶν ἡμερῶν ἀείμνηστου Παπουλάκου, καὶ θὰ δώση τὴν ΜΑΧΗΝ, τὴν μεγάλην μάχην, τὴν ἱστορικὴν μάχην κατὰ τῆς συγχρόνου ἀπιστίας καὶ τῆς πλάνης καὶ θὰ ἐξέλθη καὶ πάλιν νικήτρια καὶ κατακτήτρια ψυχῶν, καὶ θὰ λάμψη ὑπὲρ τὸν ἥλιον.

Ἡμεῖς ταῦτα πιστεύομεν. Σεῖς δὲν τὰ πιστεύετε. Διὸ τρέμετε τὸν χωρισμὸν Ἐκκλησίας καὶ Πολιτείας καὶ ζητεῖτε τὸ ξῖφος, τὴν ἐπέμβασιν τοῦ Κράτους, διὰ νὰ στηρίξη τὴν «Ἐθνικὴν» Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ὡς νὰ εἶνε αὕτη ἕνα ἀνθρώπινον ἐτοιμόρροπον κατασκεύασμα. Τὶ ἄγνοιαν ἔχετε τῆς Ὀρθοδόξου διδασκαλίας καὶ τῶν μεγάλων τῆς Ἐκκλησίας μας προβλημάτων. Ἔχετε, κύριοι, μεσάνυχτα. Οὐδὲ τὸ Α τῆς Ὀρθοδοξίας γνωρίζετε. Οὔτε εἰς τὸ περιθώριον τῆς Ἐκκλησίας ζῆτε. Καὶ ὅμως κύριοι παρουσιάζεσθε ἀπὸ τῶν στηλῶν τῆς ἐφημερίδος σας ὡς ἐνδιαφερόμενοι, ὡς διαφωτισταί. Ἀλλοίμονον! Τὸ σκότος σας ὀνομάζετε φῶς. Τὸν ὀρθολογισμὸν σας χριστιανικὴν θρησκείαν. Τὴν πλάνην σας Ὀρθοδοξίαν. Ἀλλὰ διὰ νὰ πείσητε τὸν εὐσεβῆ λαὸν περὶ τοῦ ὑμῖν φωτός (!) πρέπει προηγουμένως νὰ καταβιβάσετε ἐκ τοῦ ἄμβωνος ἕνα Χρυσόστομον καὶ νὰ καύσητε ἕνα εὐχολόγιον. Τολμᾶτε κύριοι; Εἶσθε μικροί, πολὺ μικροὶ διὰ ἕνα τοιοῦτον ἐγχείρημα. Καὶ οἱ λίθοι τῆς μαρτυρικῆς μας γῆς κεκράξονται καθʼ ἡμῶν.

Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀπάντησίς μας εἰς τὴν «Καθημερινήν». Ὄχι διʼ αὐτὴν ἀλλὰ διὰ τὸν εὐσεβῆ λαόν μας.