ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι «Ἀδελφοὶ Καραμάζοβ»

• «Αυτά που έγιναν στα Ιεροσόλυμα μεταξύ του Πάπα και του Πατριάρχη (Αθηναγόρα) είναι μια εκδήλωση διπλωματίας και τίποτε άλλο, ξένη και  απαράδεκτη από θεολογικής πλευράς. Αγαπητέ μου Αντώνιε, μείνετε εσείς οι Ορθόδοξοι εκεί που είστε. Μια μέρα εμείς η αμαρτωλή εκκλησία θα έρθουμε γονατιστοί και θα ζητήσουμε μετάνοια για όσα πράξαμε στην ιστορία».
• Όταν ζητήθηκε να εξηγήσει τι σημαίνει «εμείς η αμαρτωλή εκκλησία» εκείνος απάντησε…όπως θα απαντούσε ο άγιος Καθηγούμενος π. Μεθόδιος της Ι. Μονής Εσφιγμένου. Διαβάστε στο βιβλίο με προσοχή τις θεολογικές και πατριωτικές θέσεις του θαρραλέου ρωμαιοκαθολικού καρδιναλίου (Γάλλου Ακαδημαϊκού Ευγένιου ΤΙΣΣΕΡΑΝ. σελ 9 του βιβλίου).

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι «Ἀδελφοὶ Καραμάζοβ»

Fyodor M Dostoevsky

THE GREAT INQUISITOR

aelef@acci.gr, http://www.eleftheriadis.edu.gr

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ-ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ:,ΤΗΛ. 210 3818 273, ΚΙΝ. 6997004407

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

O Mῦθος τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ εἶναι ἕνα εἶδος μυθιστορήματος μέσα στὸ ἀνεπανάληπτο ἀριστούργημα τοῦ Φιόντορ Ντοστογιέφσκι «ἈδελφοὶΚαραμάζοβ» (δημοσιευμένο στὰ 1879-80), τὸ τελευταῖο ἔργο καὶ σχεδὸν ἡ πνευματικὴ διαθήκη τοῦ μεγάλου ρώσου συγγραφέα (Βιβλίο V, Κεφάλαια IV καὶ V). Ὁ Ντοστογιέφσκι τόλμησε νὰ βάλει στὰ χείλη ἑνὸς ἀναρχικοῦ, ἐγκεφαλικὰ ἄθεου καὶ ἀρνητῆ, τοῦ Ἰβὰν Καραμάζοβ τὴν παραβολὴ τοῦ «Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ» στὴν ἐνδιαφέρουσα συζήτηση μὲ τὸν ἀδελφό του, θρησκευόμενο καὶ δόκιμο μοναχό, Ἀλιόσα. Μόνο αὐτὸς μποροῦσε μέσα ἀπὸ τὴν ἀμφισβήτησή του νὰ ἀποκαλύψει τὴν ἀπάτη τῆς ἱδρυματικῆς θρησκείας, ὅπως φαινόταν στὰ μάτια τοῦ Ντοστογιέφσκι ἡ Παπικὴ Ἐκκλησία. Στὸ μῦθο αὐτὸν ἀναδύεται ἡ φιλοσοφική, ψυχολογική, ἀνθρωπολογικὴ καὶ θεολογικὴ ὀπτικὴ τοῦ Ντοστογιέφσκι γιὰ τὰ πράγματα τοῦ κόσμου καὶ τῆς ζωῆς.

The myth of the “Great Inquisitor” is a story in the unprecedented masterpiece of Fyodor Dostoyevsky,The Brothers Karamazov (published 1879-1880), the last work and spiritual testament of the great Russian writer (Book V, Chapters IV and V). Dostoyevsky dares to put on the lips of his hero Ivan Karamazov, anarchist, intellectual atheist and negativist, the parable of the “Great Inquisitor” during an interesting discussion he has with his brother Alyosha, a novice monk. Only the writer’s doubtful nature could disclose the fraud of the institutional religion of the Papal Church as Dostoyevsky saw it. The philosophical, psychological, anthropological and theological attitude of the author, regarding life and the world, are apparent in his choice of the myth.

Βρισκόμαστε στὸ Μεσαίωνα, ἐποχὴ ὅπου ἡ Ἱερὰ Ἐξέταση εἶναι πιὸ ἰσχυρὴ ἀπὸ ποτὲ ἄλλοτε. Ἡ ἱστορία, ποὺ μεταφέρει ὁ Ἰβὰν στὸν ἀδελφό του Ἀλιόσα, διηγεῖται τὴν ἐπανεμφάνιση τοῦ Χριστοῦ στὴ Γῆ, καὶ συγκεκριμένα στὴ Σεβίλη τῆς Ἱσπανίας, τὸν 15ο αἰῶνα. Πουθενὰ δὲν ἀναφέρεται τὸ ὄνομά Του, πάντοτε ὀνομάζεται «Ἐκεῖνος». Ὅλοι ὅμως Τὸν ἀναγνωρίζουν. Τὸν ὑποδέχονται παραληρῶντας ἀπὸ συγκίνηση. Εἶναι ΕΚΕΙΝΟΣ. Ὁ Ἰησοῦς. Βαδίζει μέσα στὸ πλῆθος. Διασχίζει σιωπηλός, μὲ τὸ ἤρεμο χαμόγελο μιᾶς ἄμετρης εὐσπλαχνίας, τοὺς διαγκωνιζόμενους καὶ συνωθούμενους στοὺς δρόμους καὶ τὶς πλατεῖες πιστούς.

We are in the Middle Ages and the Holy Inquisition is more powerful than ever. The story Ivan relates to Alyosha tells of the reappearance on earthof Jesus, specifically in Seville, Spain, in the 15^th century. Nowhere in the story is Jesus’ name mentioned. He is always the “One”. And yet the people recognize Him. They welcome him, delirious with joy. He is the ONE. He is Jesus. He now walks through the crowd. He silently traverses the huddling and swarming faithful in the square, the calm smile of an unmeasured compassion on his face. He affectionately touches the faithful and blesses them. He expresses his love, performs miracles and effects cure; he is full of kindness and compassion and he even resurrects a dead girl, daughter of one of the cityrulers.

Ἁπλώνει στοργικὰ ἐπάνω τους τὰ χέρια Του καὶ τοὺς εὐλογεῖ. Ἐκδηλώνει ὅλη τὴν ἀγάπη του, ἐπιτελεῖ θεραπεῖες καὶ θαύματα, ἀνιστᾶ ἀκόμα καὶ τὴν πεθαμένη παιδούλα, κόρη ἑνὸς ἄρχοντα τῆς πόλης, εἶναι γεμάτος καλοσύνη καὶ συμπόνια πρὸς τοὺς ἀνθρώπους. Μέχρις ἐδῶ ἔχουμε τὴ Χριστολογία τῆς θεϊκῆς ἐξουσίας ποὺ ἐκδηλώνεται μὲ τὶς θαυματουργίες καὶ μὲ τὴ σωτηριώδη ἐπενέργεια τοῦ παναγίου Πνεύματος πάνω στοὺς πιστοὺς τῆς πόλης. Ἀμέσως ὕστερα ἀρχίζει ἡ δράση τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ. Σὲ μιὰ στιγμή, περνᾶ ἀπὸ ἐκεῖ ὁ Καρδινάλιος καὶ Μέγας Ἱεροεξεταστής, ἕνας γέρος ἐνενήντα χρόνων, ἀδύνατος καὶ ἀσκητικός, ὁ ὁποῖος, σοκαρισμένος ἀπὸ τὸ θέαμα, συλλαμβάνει τὸν Ἰησοῦ καὶ τὸν πετάει ἄγρια στὴ φυλακὴ μὲ τὴν προειλημμένη ἀπόφαση νὰ Τὸν κάψει στὴν πυρὰ τὴν ἑπόμενη μέρα. Τὴ νύχτα ἀποφασίζει καὶ πηγαίνει ἀνήσυχος νὰ Τὸν ἐπισκεφτεῖ στὸ κελλὶ τῆς φυλακῆς καὶ νὰ συνομιλήσει μαζί Του. Καὶ ἀφοῦ τοῦ ἀνακοίνωσε προκαταβολικὰ τὴ θανατική του καταδίκη, τὸν κατηγορεῖ ὅτι ἦρθε στὴ Γῆ γιὰ νὰ προκαλέσει σύγχυση μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, γιατὶ θέλησε νὰ φέρει τὴν ἐλευθερία σὲ ἕνα λαὸ ποὺ εἶναι ἀνίκανος νὰ τὴν χρησιμοποιήσει, γιατὶ ἕνας λαὸς εὐτυχὴς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἐλεύθερος, ἀλλὰ μόνο ὑποκείμενος σὲ μιὰ αὐταρχικὴ ἐξουσία ποὺ ἀποφασίζει γιὰ λογαριασμό του. Καὶ περαιτέρω τοῦ ἐξηγεῖ τὸ γιατί, ὑπενθυμίζοντας στὸν κρατούμενο τὸν πρῶτο ἀπὸ τοὺς τρεῖς πειρασμοὺς, στοὺς ὁποίους Τὸν εἶχε ὑποβάλει ὁ διάβολος στὴν ἔρημο, λίγο πρὶν ξεκινήσει τὸ δημόσιο ἔργο Του στὴν πρώτη παρουσία πάνω στὴ Γῆ. Ὁ διάβολος εἶχε ζητήσει ἀπὸ τὸ Χριστὸ νὰ ἀποδείξει ὅτι εἶναι πράγματι Υἱὸς τοῦ Θεοῦ μετατρέποντας τὶς πέτρες σὲ ἄρτους. Ὁ Χριστὸς ὅμως ἀπέρριψε τὴν πρόταση νὰ κάνει ἕνα τέτοιο θαῦμα κάτω ἀπὸ τὴν ὑπόδειξη τοῦ σατανᾶ. Καθὼς μάλιστα ἀντιστάθηκε στὸν πειρασμὸ τῆς ἐξουσίας, ὁ Χριστός, κρίνοντας, κατὰ τὴν ἄποψη τοῦ Ἱεροεξεταστῆ, λανθασμένα, ἄφησε τοὺς ἀνθρώπους ἐλεύθερους νὰ ἐπιλέξουν ἀνάμεσα στὸ καλὸ καὶ στὸ κακό, ἐλεύθερους νὰ πιστέψουν ἢ ὄχι, κι ἔτσι τοὺς καταδίκασε σὲ ἀκόμα μεγαλύτερη δυστυχία. Δεδομένου ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι θεός, γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ δὲν ὑπάρχει τίποτα ποὺ νὰ σιχαίνεται αὐτὸς περισσότερο ἀπὸ τὸ δῶρο τῆς ἐλευθερίας.

Up to this point, we have the Christology of divine power expressed through miracles with the salvingintervention of the Holy Spirit. Moreover, at that moment, the story of the Great Inquisitor begins as the aged cardinal happens to pass by the square. He is a ninety-year-old slim and ascetic old man who, “shocked” at the sight, has Jesus arrested and violently thrown into jail, having already made up his mind to have Him burned at the stake the following day.

During the night, however, he decides to visit Him and anxiously hurries to the city prison in order to speak with Him. Before the actual conversation, he pronounces His his death sentence. He then accuses Him of coming to Earth to cause confusion to the people by attempting to bring freedom to them, knowing that they are unable to use it; a happy people cannot be free but are subject to a high-handed authority which decides on their behalf. He then explains to Him his reasoning by reminding Him of the first of the three temptations the Devil subjected Him to in the desert immediately before He began His public work and during His first appearance on Earth.

The Devil had asked Christ to prove that he is the true Son of God by turning the desert stones into loaves of bread. Jesus had rejected the Devil’s challenge. Because He wrongly resisted the temptation of authority, according to the Inquisitor, He left the people free to choose between Good and Evil, thus condemning them to more misery. As man is not God, the Inquisitor feels there is nothing more hateful than the gift of freedom.

Ὁ Χριστὸς πραγματικὰ μὲ τὴ διδασκαλία Του παρέχει στὴν ἀνθρωπότητα τὴν ἐλευθερία, ἡ ὁποία ὅμως εἶναι δυσβάστακτη γιὰ ἕνα πολὺ μεγάλο μέρος τῶν ἀνθρώπων. Αὐτοὶ ἀντίθετα ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ ὑλικὰ ἀγαθὰ ποὺ σχετίζονται μὲ τοὺς τρεῖς πειρασμοὺς τοῦ Σατανᾶ ποὺ ὁ Χριστὸς ἀποφασιστικὰ καὶ ἀμετάκλητα ἀπέρριψε. Ὁ Μέγας Ἱεροεξεταστὴς ἐξηγεῖ στὸν Χριστὸ πόσο ἀναγκαία καὶ ἀπαραίτητη εἶναι μιὰ ἰσχυρὴ ἐξουσία, ποὺ αὐτὸς ὁ ἴδιος ἐκπροσωπεῖ, προκειμένου νὰ παράσχει στὸ λαὸ τὰ ἀναγκαῖα πρὸς τὸ ζῆν καὶ ἐκεῖνος ἀντίστοιχα νὰ ἐπιδείξει ἀπόλυτη ὑπακοὴ καὶ πειθαρχία μὲ τρόπο ποὺ θὰ γίνουν ὅλοι χωρὶς ἐξαίρεση εὐτυχισμένοι.

It is true that Jesus, by his preaching, provides humanity with freedom, which is unbearable to many people. For they need material goods like those mentioned in Satan’s three temptations which Christ resolutely and irreversibly rejected. The Great Inquisitor explains to Christ how necessary and essential a powerful authority is, which he himself represents, so as to provide humanity with a livelihood; they, respectively, need to show absolute obedience and discipline to it so that they all, without exception, can become happy.

Ὁ Ἱεροεξεταστὴς τελειώνει τὸ ἀνακριτικό του ἐρωτηματολόγιο, τὸν τραγικὸ μονόλογό του, ἀνακοινώνοντας πάλι στὸν φυλακισμένο ὅτι τὴν ἑπομένη θὰ ἐκτελεστεῖ ἡ θανατικὴ ποινή, καὶ ὅτι ὁ λαὸς θὰ χαρεῖ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἐξέλιξη ἐπαναλαμβάνοντας τὶς ἰδέες ποὺ εἶχε προηγουμένως ἀναπτύξει. Ὁ Χριστὸς σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἱεροεξεταστικοῦ μονολόγου παρέμενε σιωπηλὸς καὶ ἀμίλητος, καὶ σὰν μοναδικὴ ἀπάντηση βλέπομε τὸν Κρατούμενο νὰ πλησιάζει τὸν γέρο Ἐξουσιαστή του καὶ νὰ τὸν φιλάει στὰ χλωμὰ γεροντικά του χείλη.

Ὁ γέρος ἀνατριχιάζει. Τὰ χείλη του τρέμουν. Πηγαίνει στὴν πόρτα, τὴν ἀνοίγει καὶ τοῦ λέει: «Πήγαινε καὶ μὴν ξανάρθεις πιά… ποτὲ πιά! Καὶ τὸν ἀφήνει νὰ βγεῖ στοὺς σκοτεινοὺς δρόμους τῆς πόλης.

Ὁ Ἱεροεξεταστὴς θορυβήθηκε, ὡστόσο ὁ Ἰβὰν σχολιάζει: «Ἐκεῖνο τὸ φιλὶ τοῦ καίει τὴν καρδιά, μὰὁ γέρος δὲν ἀλλάζει τὴ γνώμη του».

Μετὰ τὰ σημεῖα καὶ τὰ θαύματα, μετὰ τὴ Χριστολογία τῆς ἐξουσίας, ποὺ παρενθέτει ὁ Ντοστογιέφσκι μέχρι τὴ σύλληψη τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὸν Μέγα Ἱεροεξεταστή, ἀκολουθεῖ ἡ περιγραφὴ τῆς Δαιμονολογίας τῆς παπικῆς ἐξουσίας ποὺ ἐξελίσσεται μὲ τρόπο ποὺ νὰ φωτίζεται ἐπαρκῶς τὸ δικανιστικό, δογματικό, κοινωνικὸ καὶ ἠθικολογικὸ ὑπόβαθρο τῆς ρωμαϊoκαθολικῆς πίστης. Ὁ Παπισμὸς δένει τοὺς ἀνθρώπους στὸ ἅρμα τῆς ὑλοφροσύνης καὶ τοῦ ἐπικούρειου εὐδαιμονισμοῦ, ἀλλοιώνοντας τὸ πεντακάθαρο εὐαγγελικὸ διανόημα τῆς ἐν Χριστῶ ἐλευθερίας. Τὰ λόγια βέβαια τοῦ Ἰβὰν Καραμάζοβ ἀνακλοῦν τὴ σκέψη τοῦ συγγραφέα, ποὺ ἐνῶ ἀμφισβητεῖ τὴν ὕπαρξη Θεοῦ, συγχρόνως ἐκτοξεύει βαρειὰ κριτικὴ σὲ βάρος τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἔνοχης γιὰ τὴν μετάλλαξή της ἀπὸ μιὰ ἁπλὴ ἁγιοπνευματικὴ κοινότητα πιστῶν στὸ λόγο καὶ τὴ διδασκαλία τῶν ἁγίων Ἀποστόλων σὲ ἕνα στυγνὸ ἱεροκρατικὸ σύστημα.

The Inquisitor finishes his speech, his tragic monologue,by once again announcing to the prisoner that the death sentence is to be carried out the following day and that the people will be pleased to hear of this development, repeating the ideas he has already developed. Jesus, who has remained silent throughout the Inquisitor’s monologue, approaches the old clergyman and kisses him on his old pale lips. The aged man shivers. His lips tremble. He goes to the door, opens it and says: “Go and never, ever, come back.” And he lets Him go free into the dark streets of the city. The Inquisitor is alarmed and Ivan observes: “That kiss is burning his heart, but the old man will not change his mind.”

After the wonders and the miracles, after Christology of authority, which Dostoyevsky interposes, and after Christ’s arrest by the Great Inquisitor, there follows the description of the Demonology of the papal authority, developing in such a way that it adequately lightens the juridical, dogmatic, social and ethologic background of Roman Catholic belief. Papists tie man to the chariot of hylozoism and Epicurean eudemonism, misquoting the clear evangelical dogma of freedom in Christ’s Church. Ivan Karamazov’s words reflect the writer’s thinking who, doubting the existence of God, launches a serious critique on the Catholic Church, finding it guilty of converting the simple, spiritual, holy message in the words and the teaching of the Apostles to a detestable, sacerdotal ideology.

NOTES: 1. A dedication by the ever memorable Father Augustine, N. Kantiotis (1907-2010) Bishop of Florina, in his own handwriting, is included on page 5. The dedication was handed to Anthony Eleftheriades on the occasion of his studies at a Catholic University in Rome.

2. An exhortation, by the great philhellene and friend of the Greek Orthodox Church Cardinal Eugene Tisseran (1884-1972), is included on page 9. The exhortation urges the Orthodox Church faithful to remain firm and unwavering in the faith of their fathers.

(Βιβλίο V, Κεφάλαια IV καὶ V): Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ,
Επιμέλεια ΑΝΤΩΝΗ ΙΑΚ.ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗ, σελίδες 128, σχήματος ΑΧ4,
εικονογράφηση π. Σταμάτιος Σκλήρης, Αθήνα, 2013,

Εκδόσεις «ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΝΝΑ»
ΤΙΜΗ 15 Ευρώ
ΙSΒN – 978-960-7591-845

Sponsor: Anthony Eletfheriades,
pages 128, format Ax4,
illustration: Stamatios Skleres,
Athens, 2013.
Publications “Synchrony Penna”
(WRITTEN IN GREEK)
ΙSΒN – 978-960-7591-84-5
Price: 18 USD